Simon Goldhill Liefde, seks en tragedie -

Hoe de oudheid ons heeft gevormd

door Tessa van den Dolder

09/10/2012 - Wat kan de klassieke oudheid ons nu nog vertellen?

Alexander de Grote en Diogenes: "Een klein stapje opzij alstublieft, u staat in de zon..."

‘Als je niet weet waar je vandaan komt, blijf je altijd een kind’ (Cicero).

Als me op een feestje werd gevraagd wat ik studeerde, en ik al

glimlachend ‘Antieke Cultuur’ antwoordde, zag je ze al denken.

‘Waarom dat dan toch?’ Doorgaans deed ik een verwoede poging

uit te leggen wat de klassieke wereld toch nog steeds echt actueel

maakte. Ook Simon Goldhill, professor Griekse literatuur in

Cambridge, vond de noodzaak om dit onderwerp op te tekenen. In

zijn Liefde, seks en tragedie stelt Goldhill dat kennis van de

oudheid ervoor zorgt dat we het heden beter kunnen begrijpen. Dit

boek gaat over datgene wat de klassieke oudheid ons nu nog kan

vertellen.

De titels van de hoofdstukken zijn steeds vragen. Zo is het eerste

hoofdstuk getiteld: ‘Wie denk je dat je bent?’. De hedendaagse

beelden van ideale lichamen hebben volgens Goldhill de oorsprong

in het oude Griekenland. Onze hedendaagse ideeën van hetgeen mooi is en over de liefde, zijn

ingegeven door de oude wereld. Het daaropvolgende hoofdstuk verhaalt over religie

(‘Waarheen denk je te gaan?’) Het vroege Christendom zette zich in eerste instantie af tegen

de klassieke wereld en kon zo de basis kon leggen voor het Heilige Roomse Rijk. Volgens

Goldhill is de geschiedenis van het christendom daarom simpelweg een klassiek vak. Een

ander aspect dat wordt belicht is de politiek. In het hoofdstuk ‘Wat zou er moeten gebeuren?’

vertelt Goldhill de lezer over de ontwikkeling van de Atheense democratie. Hij noemt

democratie: ‘een experiment waar nog aan geschaafd en gezaagd wordt.’ Een actueel

onderwerp is het zeker.

Ook het culturele leven vindt zonder meer haar oorsprong in de antieke wereld. Griekse

tragedies trekken nog altijd volle zalen in westerse theaters. In het vierde hoofdstuk stelt

Goldhill dat de tragedies de verhalen van toen vertelden en de unieke en monumentale

gladiatorspelen het gewone Romeinse volk een stem gaf. Tenslotte krijgt de lezer een

rondleiding langs alle grootheden uit de culturele geschiedenis in het hoofdstuk ‘Waar denk je

dat je vandaan komt?’ Goldhill illustreert hoe de klassieke oudheid van belang was in

keerpunten in de westerse politieke en culturele geschiedenis. Om te achterhalen waar we

vandaan komen, is het goed te weten wat sleutelfiguren in de geschiedenis aan de oudheid

hebben gehad en hoe het ze destijds heeft beïnvloed. Deze kritische beschouwing van het

antieke verleden maakt veel duidelijk over het heden, aldus Goldhill.

De kostbare erfenis van de klassieken wordt helder door Goldhill beschreven. Hij vindt het

belangrijk dat de klassieken nog altijd worden gewaardeerd en de antieke wereld de erkenning

krijgt die het verdiend. Liefde, seks en tragedie is niet slechts een betoog om dit ook te gaan

inzien, al slaagt hij daar mijns inziens wel in, het is vooral ook een aangename reis langs

verscheidene aspecten van de oude geschiedenis. Uitvoerig en met gebruik van verschillende

verwijzingen naar teksten, architectuur, beeldhouwkunst en (vaas)schilderingen onderbouwt

hij zijn argumentatie. Daarmee is het boek lang niet alleen interessant voor mensen met

voorkennis van de oudheid. In het derde hoofdstuk over politiek legt Goldhill de Atheense

directe democratie dusdanig uit dat ook mensen die niet zo thuis zijn in de antieke wereld het

goed kunnen volgen.

Heb je altijd al eens willen weten wat het zo interessant maakt om meer over die oude

geschiedenis te lezen of te leren? Sla dit boek dan eens open en ik durf te wedden dat oude

geschiedenis lang niet zo ver staat van jouw leven in het nu als je van tevoren misschien had

kunnen denken. Dankzij Goldhill’s kritische kijk op het antieke verleden wordt er erg veel

duidelijk over onze eigen tijd. Want zoals Cicero al eens zei: ‘Als je niet weet waar je

vandaan komt, blijf je altijd een kind.’

Simon Goldhill

Liefde, seks en tragedie – Hoe de oudheid ons heeft gevormd

Nieuw Amsterdam

368 pagina’s

€22,95

Checkpoint Geschiedenis: Fabelachtige

geschiedenis

door Redactie

19/09/2012 - Checkpoint Geschiedenis gaat dinsdagavond 25 september op zoek naar de

waarheid achter de fabels van de geschiedenis. Met bijdragen van Jacques Börger, Maria

Grever en Hein Klemann. Komen!

Veel Nederlanders hebben nog geleerd dat ze afstammen van de vrijheidslievende Batavieren,

een Germaanse stam die op vlotten de Rijn afzakte. In werkelijkheid hebben deze Batavieren

een onbeduidende rol in onze geschiedenis gespeeld.

“Nederland kan het weer! Die VOC-mentaliteit! Over grenzen heen kijken! Dynamiek!”

Minister-president Jan Peter Balkenende maakt zich in 2006 tijdens de Algemene

Beschouwingen boos over de kritische houding van de Kamer. In zijn ogen was de

geschiedenis van de Verenigde Oostindische Compagnie een inspiratiebron. Boe-geroep

vanuit de oppositie-bankjes was zijn deel.

Op dinsdag 25 september 2012 gaat Checkpoint Geschiedenis op zoek naar fabelachtige

geschiedenis. Wat zijn de grootste fabels uit onze geschiedenis? Waarom gaan we anders

denken over de geschiedenis? Hoe komt ons beeld van het verleden tot stand? Waarom

herinneren we ons sommige zaken heel goed en verdwijnen andere zaken uit ons geheugen?

Met:

- Maria Grever* (directeur van het Centrum voor Historische Cultuur van de Erasmus

Universiteit)

- Hein Klemann ** (hoogleraar sociale en economische geschiedenis aan de Erasmus

Universiteit)

- Jacques Börger (hoofd communicatie Museum Rotterdam).

En natuurlijk de fameuze 'petje-op-petje-af-kwis' met fabelachtige muziek en dito prijzen,

gevolgd door een ontspannen borrel.

Checkpoint Geschiedenis is een samenwerking van Arminius, Geschiedenis.nl, Stadsarchief

Rotterdam en Museum Rotterdam.

dinsdag 25 september 2012 | 20.00 uur | entree € 5 euro | Studenten en RdamPas € 2,50 |

Museumpark 3 | 3015 CB Rotterdam| meer info: 06 255 14 259

Reserveer alvast uw kaarten!

* Maria Grever zal spreken over De collectieve herinnering als perpetuum mobile van het

verleden:

"Collectief herinneren in letterlijke zin is onmogelijk want er bestaat geen collectief geheugen

dat herinnert of vergeet. Het fysieke brein is persoonsgebonden. Aan de andere kant

herinneren mensen zich via sociale groepen, zoals hun familie, geloof of land. Ze vertellen

elkaar verhalen, bewaren objecten, organiseren herdenkingen en richten monumenten op.

Ondanks pogingen om het verleden vast te houden, verandert de interpretatie ervan in de loop

der tijd. Het verleden kan mythische vormen aannemen en mensen mobiliseren. Maar veel

wordt ook vergeten. Geen collectieve herinnering zonder vergetelheid.

Een voorbeeld van vergetelheid in de Nederlandse collectieve herinnering is de slag bij

Waterloo in 1815, toen Napoleon definitief werd verslagen. De prins van Oranje voerde de

Nederlanders aan en raakte gewond. Een kolossaal monument werd ter ere van hem

opgericht: de Leeuw van Waterloo. Uit recent onderzoek blijkt dat zijn rol bij de veldslag

geen mythe was, hoewel zijn plaats in de collectieve herinnering marginaal is. Lange tijd

werd in Nederland Waterloodag gevierd. Nu kent niemand die traditie meer. Hoe is dat

mogelijk?

Collectieve herinneringen komen en gaan, ze verdwijnen en duiken weer op, ze veranderen

van structuur en inzet. Dat is niet erg, het kan zelfs heilzaam zijn. Maar vergetelheid is niet

altijd zonder risico's. Overheid, onderwijs en media hebben daarin voor toekomstige

generaties een gezamenlijke verantwoordelijkheid."

**Hein Klemann vertelt over Oorlog en geschiedschrijving:

"Een paar jaar geleden leek het erop dat de geschiedschrijving over Nederland in de Tweede

Wereldoorlog een wetenschappelijk basis zou krijgen. Analyse van de gebeurtenissen zonder

daar een morele draai aan te geven, of de heldenmoed van het Nederlandse volk voorop te

plaatsen, leek de overhand te krijgen. Het publiek wil evenwel heldenverhalen en krijgt zijn

zin. Dat de vraag hoe de Nederlandse bevolking zich gedragen heeft geen morele, maar een

sociologische is, wordt over het hoofd gezien. Doordat de Tweede Wereldoorlog de

Tachtigjarige oorlog heeft verdrongen als de Grote Patriottische Vrijheidsstrijd, is een

wetenschappelijke analyse van die periode weer decennia achterop geraakt."