GERIATRISCH ONDERZOEK VOOR EEN GEPERSONALISEERDE BEHANDELING VAN OUDEREN MET OVARIUMCARCINOOM LIANNE VAN SOOLINGEN, ARTS-ONDERZOEKER ANTONI VAN LEEUWENHOEK SYMPOSIUM ‘ONCOLOGIE IN PERSPECTIEF’ – VAN DNA NAAR BETER CONTACT: L.V.SOOLINGEN@NKI.NL

DISCLOSURE BELANGEN SPREKER

2

Geen (potentiële) belangenverstrengeling

Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Geen

• Sponsoring of onderzoeksgeld • Honorarium of andere (financiële)

vergoeding • Aandeelhouder • Andere relatie, namelijk: adviseur

ZonMw Geen Geen Geen

INHOUD

• Vergrijzing • Veroudering in de oncologie • Ovariumcarcinoom • Dagelijkse praktijk • Kwetsbaarheid • Comprehensive geriatric assessment • Geriatrische screening • GERSOC-studie • Take home message • Vragen

3

VERGRIJZING IN NEDERLAND

4

• Welke leeftijd komt het meest voor in Nederland? A. 23 jaar B. 36 jaar C. 48 jaar D. 67 jaar

https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/bevolkingspiramide

VERGRIJZING IN NEDERLAND

5

https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/bevolkingspiramide

DUBBELE VERGRIJZING IN NEDERLAND

6

https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/bevolkingspiramide

VEROUDERING IN DE ONCOLOGIE

• Welk percentage van de nieuw gediagnosticeerde patienten met kanker is ≥ 70? A. 28% B. 39% C. 47% D. 63%

7

0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000

0-9

10-19

20-29

30-39

40-49

50-59

60-69

70-79

80-89

90+

Incidentie | Alle tumoren | Man & Vrouw | Invasief

Leef

ijdsc

ateg

orie

2016

2006

1996

Nederlandse Kankerregistratie, beheerd door IKNL © juni 2018

GYNAECOLOGISCHE TUMOREN PERCENTAGE OUDEREN

8

43% 44%

16%

55% 47%

Ovarium Endometrium Cervix Vulva Vagina

Gynaecologische maligniteiten leeftijd bij diagnose

< 70 (%) ≥ 70 (%)

Nederlandse kankerregistratie, beheerd door IKNL © december 2017

MEEST VOORKOMENDE SOORTEN KANKER BIJ PATIENTEN ≥ 70 JAAR

9

Kankerzorg in beeld – de oudere patiënt © IKNL december 2016

Kankersoort Aantal in 2014

Huidkanker (excl. basaalcelcarcinoom) 8.601

Dikkedarm- en endeldarmkanker 8.077

Longkanker 5.349

Prostaatkanker 4.733

Borstkanker 4.118

Bloed- beenmerg en lymfeklierkanker 3.596

Slokdarm- en maagkanker 1.918

Blaaskanker 1.792

Alvleesklierkanker 1.158

Hoofd- en halstumoren 1.095

Baarmoederlichaam- en halskanker 948

Nierkanker 846

Onbekende primaire tumoren 800

Eierstok- en eileiderkanker 550

OVARIUMCARCINOOM ACHTERGROND

10

• Ovariumcarcinoom, tubacarcinoom, extra-ovarieel ovariumcarcinoom

• Meest voorkomende oorzaak sterfte gynaecologsiche kanker

• Risicofactoren • Reproductief • Genetisch

Richtlijn Epitheliaal Ovariumcarcinoom, versie 2.1, 15-01-2018, www.oncoline.nl

http://www.eierstokkanker.com/eierstokkanker-symptomen.html,

OVARIUMCARCINOOM KLACHTEN

11

http://ovarian.org/about-ovarian-cancer/what-are-the-signs-a-symptoms

OVARIUMCARCINOOM FIGO-STADIA

12

Afbeelding: http://ovarian.org/about-ovarian-cancer/what-is-ovarian-cancer/types-a-stages

Stadium I – IIa: laag stadium Stadium IIb – IV: hoog / gevorderd stadium

OVARIUMCARCINOOM STANDAARDBEHANDELING GEVORDERD STADIUM

13

Ovariumcarcinoom FIGO stadium IIb-IV

Primaire debulking

Adjuvant 6 kuren

carboplatin + paclitaxel

Neo-adjuvant 3 kuren

carboplatin + paclitaxel

Intervaldebulking

Adjuvant 3 kuren

carboplatin + paclitaxel

Richtlijn Epitheliaal Ovariumcarcinoom, versie 2.1, 15-01-2018, www.oncoline.nl,

OVARIUMCARCINOOM BIJ OUDEREN IN NEDERLAND

14

• Vaker hoog stadium bij diagnose

• Vaker slecht gedifferentieerd

• Minder vaak behandeling

• Slechtere 5-jaars overleving

• Niet verbeterd afgelopen 10 jaar

Kankerzorg in beeld – de oudere patiënt © IKNL december 2016

DAGELIJKSE PRAKTIJK ANTONI VAN LEEUWENHOEK

15

Kievit SB et al. EJGO 2017

DAGELIJKSE PRAKTIJK WERELDWIJD

CHEMOTHERAPIE • Minder vaak standaardbehandeling

(Maas 2005)

• Minder vaak chemotherapie

(Fairfield 2011, Verloop 2014, Fourcadier 2015)

• Minder taxanen

(Sabaitier 2015)

• Minder afgeronde chemotherapie

(Fairfield 2011, Sabatier 2015)

16

CHIRURGIE

• Minder vaak chirurgie (Fourcadier 2015)

• Minder vaak complete debulking

(Sabatier 2015)

• Meer post-operatieve complicaties

(Moore 2008, Tan 2016)

• Meer post-operatieve mortaliteit

(Fotopoulou 2010)

‘DE’ OUDERE PATIENT?

17

https://www.nieuwsvoordietisten.nl/andere-voedselvoorkeuren-bij-ouderen-met-slechte-eetlust/ http://www.actualcare.be/nl/nl-care/nl-care-bewoners/ondervoeding-bij-ouderen-oorzaken-gevolgen-en-oplossingen/

https://www.alleszelf.nl/ontmoetingsgelegenheid/vakanties2016 http://www.activeageing.nl/toekomstige-verpleeghuiszorg-vraagt-om-meer-variatie-en-combizorg/

http://www.de-eerstelijns.nl/2015/02/netwerkvorming-voor-zorg-aan-kwetsbare-ouderen-de-eerste-lijn-kost-de-nodige-tijd/ https://www.blikoplisse.nl/item/1176-warme-maaltijden-voor-kwetsbare-ouderen?tmpl=component&print=1

https://www.gelderlander.nl/maasland/zorg-kwetsbare-ouderen-land-van-cuijk-verder-onder-druk~a6f24392/

GEZONDHEID EN VEROUDERING BIJDRAGENDE FACTOREN

18

http://www.who.int/ageing/events/world-report-2015-launch/healthy-ageing-infographic.jpg?ua=1

GEZONDHEID EN VEROUDERING FARMACOKINETIEK

19

Capodanno D et al. JACC 2010

KWETSBAARHEID = FRAILTY

OPEENSTAPELING VAN VEROUDERINGSPROCESSEN IN VERSCHILLENDE ORGAANSYSTEMEN MET ALS GEVOLG EEN VERLAAGDE WEERSTAND BIJ

STRESSOREN

• Geriatrisch syndroom • Klinische relevantie

• Afname zelfredzaamheid • Hoger risico op bijwerkingen oncologische behandeling • Betere voorspeller van sterfte dan leeftijd

20

van Iersel MB et al. NTVG 2009

IMPACT VAN KWETSBAARHEID

21

Clegg A et al. Lancet 2013

HOE HERKEN JE DE KWETSBARE PATIENT?

22

CGA COMPREHENSIVE GERIATRIC ASSESSMENT

23

• Multidimensionale evaluatie van gezondheidstoestand op verschillende domeinen

• Opstellen behandelplan voor acute probleem en de onderliggende problemen op al de domeinen

• Doel: zelfredzaamheid en kwaliteit van leven bevorderen

https://www.vmszorg.nl/wp-content/uploads/2017/07/Richtlijn-Comprehensive-geriatric-assessment.pdf

CGA COMPREHENSIVE GERIATRIC ASSESSMENT

CGA

Somatisch

Psychisch

Functioneel

Sociaal

24

Voorgeschiedenis Medicatie

Voeding

Cognitie Stemming

(i)ADL Mobiliteit Gehoor/visus/taal

Sociale situatie Mantelzorg

https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/comprehensive_geriatric_assessment_cga/cga_-_korte_beschrijving.html

CGA TOEPASBAARHEID IN DE ONCOLOGIE

25

van der Poel MWM et al. Ned. Tijdschr. Hematol. 2012;9:322-8

• Ingeschat door arts als fit: toch beperkingen in (i)ADL, voeding en cognitie

• Karnofsky e/o ECOG-scores niet altijd betrouwbaar

• Polyfarmacie eerder aan het licht

• Invloed op behandelbeslissingen • Optimaliseren voeding • Optimaliseren medicatie • Aanpassen chemotherapie • Niet behandelen?

• Tijdrovend, belastend voor patient, niet voor elke patient nodig

GERIATRISCHE SCREENING

26

VMS-THEMA KWETSBARE OUDEREN

27

Praktijkgids kwetsbare ouderen, VMS veiligheidsprogramma, publicatienummer 2009.0104, www.vmszorg.nl

GERIATRISCHE SCREENING VRAGENLIJSTEN

• G8-vragenlijst • GFI • VES-13 • Fried criteria • aCGA • (f)TRST • Barber • …

28

Hamaker ME et al. Lancet 2012

G8-VRAGENLIJST

29

Cut-off: ≤ 14 punten

Bellera CA et al. Ann. Oncol. 2012

GERIATRISCHE SCREENING FYSIEKE TESTS

• Handknijpkracht

• Loopsnelheid • Timed Up and Go • 2/6 minuten wandeltest • 10 minuten wandeltest

• Short Physical Performance Battery

• Berg Balance Scale

• …

30

LOOPSNELHEID

31

Stanaway FF et al. BMJ 2011

TIMED-UP-AND-GO

32

Cut-off: > 20 seconden

Studenski S et al. JAMA 2011

GERSOC-STUDIE

GERIATRIC SCREENING IN THE TREATMENT OF ELDERLY PATIENTS WITH OVARIAN CARCINOMA

INTERVENTIE • Geriatrische screening in work-up vrouwen ≥ 70 met gevorderd stadium

ovariumcarcinoom

DOEL • Verhogen van het aantal afgemaakte standaard en aangepaste behandelingen • Gepersonaliseerde behandeling

33

STUDIE-OPZET

PRAGMATIC CLUSTER RCT • 20 ziekenhuizen, 320 patiënten • Randomisatie op ziekenhuisniveau

• Voorkomen ‘leereffect’ behandelaar • Betere deelname oudere doelgroep

INCLUSIE • Patiënten ≥ 70 jaar • 1e diagnose ovariumcarcinoom • FIGO stadium II-IV

EXCLUSIE • Niet machtig zijn Nederlandse taal

34

Interventie Controle

FLOWCHARTS

35

GERIATRIC SCREENING CARE

CARE AS USUAL

EINDPUNTEN

PRIMAIR • Percentage gestarte en afgemaakte behandelingen in beide groepen • Zowel standaard als aangepaste behandelingen

SECUNDAIR • Kwaliteit van leven • Overleving • Toxiciteit • Kosteneffectiviteit

36

DATAVERZAMELING

DOSSIERONDERZOEK • Klinische data • Socio-economische data • Zorgconsumptie

VRAGENLIJSTEN • Kwaliteit van leven • Zorgconsumptie

37

TAKE HOME MESSAGE

• Groot aandeel oudere patienten met ovariumcarcinoom

• Heterogene groep, grote variatie tussen frail en fit, veel over- en onderbehandeling • Kwetsbaarheid heeft een grote impact

• CGA draagt bij aan identificatie frailty, waarvoor gerichte interventies

• Behoefte aan tools voor betere identificatie

kwetsbare patient

• GERSOC-studie

38

MEER INFORMATIE? Mail: l.v.soolingen@nki.nl

BEDANKT VOOR UW AANDACHT

39