Genetische manipulatie (van embryo’s)

Jennifer VandenbogaerdeNele Seurinck

Lindsey Christiaens

Vraagstelling/ probleem

• Hoever mag de wetenschap gaan in het veranderen van eigenschappen van organismen?

• Waar trekt men de grens?

Verbeteren voor het algemeen belang of manipuleren voor eigen belang?

Genetische manipulatie: Algemeen

Het door de mens handmatig en gericht veranderen van de genen van een organisme zonder gebruik te maken van het normale/natuurlijke voortplantingsproces van het organisme.

= biotechnologisch knip-en plakwerk.

Historiek

• Vroeger: gericht kruisen van planten of dieren zodat deze betere eigenschappen verkrijgen

= zeer tijdrovend en niet specifiek• Nu: specifiek een bepaald gen inbrengen die

zorgt voor de betere eigenschappen

= specifiek en niet meer zo tijdrovend• Start: bacterie Agrobacterium tumefaciens:

stukje van een plasmide overdragen naar het plantengenoom van zijn gastheer

Techniek

• Het gewenste gen wordt uit het donor -organisme gehaald

• Dit gen wordt via de PCR-techniek gekopieerd

• Via verschillende technieken kan dit gen dan in het acceptor-organisme gebracht worden bv. via agrobact. t. (bij planten), plasmiden of virussen

Toepassingen

• Gentherapie: een behandeling om erfelijke aandoeningen te genezen.

• Voedselproductie:– Planten: de rassen resistent maken tegen ziekten of

bepaalde bestrijdingsmiddelen, of soms om extra voedingstoffen te bevatten of onder slechtere omstandigheden te kunnen groeien.

– Dieren: Inbrengen van groeihormoongen, waardoor dier twee keer sneller groeit. (VB. Zalm 2x per jaar geoogst worden i.p.v. 1 maal.

– M.O.: het produceren van verschillende stoffen, zoals antibiotica. Voorbeelden zijn insuline, EPO, groeihormoon

Toepassingen

• Geneesmiddelen: gisten, dieren en planten kan me genetisch wijzigen zodat ze een bepaald eiwit aanmaken die kan gebruikt worden als geneesmiddel. (Stier Herman aanmaak van lactoferrine)

• Bestrijding van ongedierte en ziektes (vb. genetisch gewijzigde malariamug blokkade van malariaparasiet)

Voordelen

• Een schoner milieu door een lager verbruik van gewasbeschermingsmiddelen en minder gifstoffen op groenten en fruit bij de consument.

• Op arme gronden of onder koude omstandigheden wordt het mogelijk voldoende hoge opbrengsten te behalen

• Redden van soorten die door ziekten bedreigd worden. • Erfelijke afwijkingen genezen door middel van

gentherapie. • Efficiënter telen van gewassen. • Het voedsel gezonder maken• Specifieke productie van bepaalde stoffen.

Nadelen• Onduidelijkheid over wat er met de soortvreemde genen gebeurt

(verspreiding naar natuurlijke populatie) • Onduidelijkheid over de gevolgen voor de biodiversiteit. • Onduidelijkheid over de voedselveiligheid door het optreden van

nog onbekende effecten in de plant (voedselallergieën)• De oplossingen helpen niet om het probleem van de

voedselproblematiek op te lossen, de problemen liggen elders. • Onomkeerbaarheid, als er later meer mis blijkt te zijn met de

techniek. • Eigendomsrecht: ggo-gewassen vallen onder patent-wetgeving

waardoor de zaadbedrijven veel meer macht krijgen ten opzichte van de boeren verbouwen van deze gewassen is duurder

• De techniek kan een nieuw wapen worden voor terroristen. Het lijkt nog maar een kleine stap om dodelijke virussen voor mensen te creëren.

Specifiek: genetische manipulatie van menselijke embryo’s

• Heden: – Stamcelonderzoek– Klonen van mensen is tot op heden verboden

• Toekomst:– mogelijkheid om over fysische kenmerken te beslissen van het

kind? vb. huidkleur, lengte, oogkleur, geslacht,…?– Wijzigen van genen die oorzaak zijn van een erfelijke

aandoening?– Jongentje wordt geboren om het leven van zijn broertje te

redden?– …

En dan nu een filmpje

De geschiedenis in…

• Al bij de oude Grieken werd selectieve voortplanting toegepast

• Darwin: door beschaving wordt natuurlijke selectie uitgeschakeld doordat de ‘zwakkeren’ geholpen worden. Eugenetica zou dit compenseren

• Nazi’s ontstaan van taboe• Nu: o.a. selectie bij spermabanken

Voordelen

• Het wijzigen van genen kan de toekomstige generaties veranderen in een mate die we nooit voor mogelijk hadden gehouden.

• Het maken van een betere groep mensen [‘eugenetica’ (= goed geboren)]

• Vrijheid: individuele beslissingen over de genetische eigenschappen die iemand wenst

Nadelen

• “Playing God”• Zeer riskant (weinig kennis over deze zaken)• Neemt een zekere toekomst van het kind weg• Onnatuurlijk• Sandel’s “giftedness” argument: De talenten van

het kind zouden niet langer aan toeval overgelaten worden, waardoor een heleboel ethische en sociale problemen zouden ontstaan.

• Verlies aan identiteit en individualiteit, en menselijke diversiteit.

Jouw beurt…

• Denk eens na over de verschillende toepassingen (geneesmiddelen, voedselproductie,gentherapie,…)

• Hoe sta jij tegenover genetische manipulatie van mensen? De pro’s en contra’s, de risico’s, het medisch aspect

• Waar liggen jouw grenzen i.v.m deze technologie?

• Hoe zou jij het aanpakken?

Besluit

• Onze mening is dat genetisch manipuleren een goede zaak is zolang het algemeen belang er beter van wordt zoals bv. betere oogsten, geneeskundig,…

• Maar we vinden dat het genetisch manipuleren voor cosmetische redenen bv. haarkleur, oogkleur,… niet door de beugel kan.

Bronnen

• http://newsimg.bbc.co.uk/media/images/40781000/jpg/_40781498_embryo_bbc_203.jpg

• http://nl.wikipedia.org/wiki/Genetische_manipulatie

• http://www.nrc.nl/W2/Lab/GM/• http://bioethics.gov/reports/past_commissions/

index.html• http://www.genome.gov/HGP/• http://www.allaboutpopularissues.org/dutch/

menselijke-genetische-manipulatie.htm

Links

• Filmpje: http://www.youtube.com/watch?v=I5Hz7NMbGr8

1. Sta eens in een ander zijn schoenen…

SITUATIE A:

Het is mogelijk om over fysische kenmerken te beslissen van het kind, vb. huidkleur, lengte, oogkleur, geslacht,…

Zouden ouders mogen kiezen om deze karakteristieken te wijzigen?

de genen die seksuele voorkeur bepalen zijn gekend. Testen hebben uitgewezen dat jouw kind homoseksueel zal zijn. Je hebt geen problemen met homoseksuele personen, maar het is mogelijk deze genen te wijzigen.

Wat zou jij doen?

SITUATIE B:

Je bent in verwachting en een routinetest wijst uit dat jouw kind een gen heeft dat resulteert in achondroplasie (dwerggroei). De dokter vraagt je of je het gen wilt manipuleren zodat de lengte van het kind ‘normaal’ is.

Wat zou jij doen?

SITUATIE C:

Een jongentje wordt geboren om het leven van zijn broertje te redden. Medici wensen de stamcellen uit de navelstreng te gebruiken om het broertje te behandelen. Er werd wel eerst een genetische selectie geëist van de embryo’s om een zo goed mogelijke positieve ‘match’ te bekomen.Gerechtvaardigd of niet???

SITUATIE D: