Genetische manipulatie - Maart 2001

1

Genetische manipulatie

mag ik dat misschienmag ik dat misschienmag ik dat misschienmag ik dat misschienmag ik dat misschienzelf weten?zelf weten?zelf weten?zelf weten?zelf weten?

mag ik dat misschienmag ik dat misschienmag ik dat misschienmag ik dat misschienmag ik dat misschienzelf weten?zelf weten?zelf weten?zelf weten?zelf weten?

GenetischeManipulatie


Uitgave: SPVijverhofstraat 653032 SC Rotterdam

Samenstelling: Krista van Velzen

Vormgeving: Gonnie Sluijs

Druk: SP, maart 2001

Foto omslag: Harry Meyer/Hollandse HoogteNederlands laboratorium metgenetisch gemanipuleerde planten

3


Na de dioxine- en salmonellakip-pen, de gekkekoeienziekte, koel-vloeistoffen in wijn, schimmel-dodende middelen in frisdrank,ontsmettingsmiddelen in kinder-voeding en nitriet in diepvries-producten, gelooft niemandmeer op voorhand dat voedselveilig is. Als consument zou jedaarom het recht moeten heb-ben te weten of en zo ja, welkerisico’s genetisch gemanipuleer-de gewassen opleveren voor hetmilieu en voor je eigen gezond-heid. Maar ook dat is niet hetgeval. De belanghebbende be-drijven bestempelen de risico’sals minimaal, terwijl de overheidhet verbouwen en de verkoopvan gemanipuleerde gewassentoestaat op basis van informatiedie voornamelijk afkomstig isvan de biotechnologische indus-trie zelf. In deze brochure gevenwe in het kort informatie overgenetische manipulatie van voe-dingsgewassen.

Frankensteinvoedsel? Mag ik dat misschienzelf weten?!

Zonder dat we er zelf veel over te zeggenhebben, worden genetisch gemanipuleer-de gewassen aangeplant en belanden ze

via fabriek en supermarkt op ons bord.Genetisch gemanipuleerd wilzeggen dat er op kunstmatige wijzeaan ‘geknutseld’ is.

Sommigen spreken daarom van‘Frankensteinvoedsel’, verwijzendnaar de bekende griezelfilms.Anderen denken daar genuan-ceerder over, of zelfs positief.Maar of je er nou blij mee bent ofniet, als consument zou je tochhet recht moeten hebben teweten wát er in je eten zit? En datis nu juist niet het geval. Op deetiketten van voedingsproducten

moeten van de wetgever alleendie gemanipuleerde bestand-delen aangegeven worden diein het laboratorium gemakkelijkterug te vinden zijn. Dat bete-

kent in de praktijk dat de meeste genetischgemanipuleerde ingrediënten niet op het etiketzijn aangegeven.



Genetische manipulatieis knip- en plakwerkmet levend materiaal.Ieder levend organisme

– plant, mens of dier –bestaat uit cellen. Elke cel bevatDNA waarin de erfelijke eigenschap-pen vastliggen. In virussen en bac-teriën zit ook DNA. Bij genetischemanipulatie worden genen, stukjesDNA, uit het ene organisme‘geknipt’ en in het andere ‘geplakt’.Zo kan bijvoorbeeld aan maïs eenerfelijke eigenschap van… eenvuurvliegje worden toegevoegd.Er is een wezenlijk verschil tussengenetische manipulatie en ‘klassie-ke’ veredeling (zoals door kruisingeen smaakvoller appel kweken).Met gentechnologie wordt namelijkgenetisch materiaal bij elkaar ge-bracht van soorten die zondermenselijke tussenkomst nooit ge-nen zouden uitwisselen. Biotech-nici zijn dus niet meer gebondenaan de grenzen tussen soorten.Zolang dit soort proeven in labora-

Wat is genetische manipulatie?

toria gebeurt, is er mogelijk nietveel risico aan verbonden. Maar in-middels is de industrie begonnendeze genetisch gemanipuleerdegewassen massaal in het milieu teverspreiden. En dat terwijl de ken-nis over de gevolgen van deze ex-perimentele techniek, zoals hetuitschakelen van de natuur als re-gulerend mechanisme, nog heelbeperkt is. En wat wel bekend is,geeft aanleiding tot zorg. Zo blijkteen genetisch gemanipuleerde so-jaboon waarin de genen van eenparanoot waren ingebouwd, te lei-den tot allergische reacties bijmensen. Een gemanipuleerde aard-appel kreeg onbedoeld een genmee dat resistent is tegen antibio-tica. Het risico bestaat dat daar-door dit veelgebruikte geneesmid-del voor mens en dier nuttelooswordt.

Een plasmide (eenstukje DNA uit eenbacterie) wordt vaakgebruikt als ‘vector’(drager) om vreemdegenen in te brengenin een plant of dier. Zoontstaat een nieuw,genetisch gemodifi-ceerd oftewel trans-geen organisme.


5


Risico’s van genetische manipulatie

Biotechnologiebedrijven leveren door-gaans zelf het (korte termijn) onder-zoek naar de veiligheid van hun ge-netisch gemanipuleerde gewassen.

Aan de hand daarvan beslissen over-heden op hun beurt of gemanipuleerd voed-

sel of gewassen veilig zijn voor consumptie en milieu.De lange-termijneffecten van het manipuleren van ge-wassen op het milieu en de volksgezondheid zijn ech-ter nog lang niet bekend. Zo is het is niet bekend ofhet eten van genetisch gemanipuleerd voedsel op delange termijn schadelijk kan zijn. Reden tot enige zorgis er zeker, gezien de ervaringen uit het verleden. DDT,PCB’s, softenon, asbest, amfetamine... allemaal stof-fen waarvan pas veel later bekend werd dat ze ver-schrikkelijk schadelijk zijn voor de gezondheid. Voed-selveiligheidstests met gemanipuleerde voeding, enmet name lange-termijnstudies hiernaar, worden nietof nauwelijks gedaan. We weten bijvoorbeeld niet ofmensen een allergie kunnen opbouwen tegen gemani-puleerd voedsel. Wel blijkt dat genen van gemanipu-leerde gewassen in het DNA opgenomen worden. Zobleken kippen die gemanipuleerde maïs kregen, delenvan het DNA van deze Bt-maïs in hun DNA op te ne-men. Het gezegde ‘je bent wat je eet’ wordt dan welerg realistisch… En als je niet weet wat je eet, wordtje toekomst een stuk onzekerder!

Antibioticum

In de ontwikkeling van eennieuw gemanipuleerd gewaswordt vaak een antibiotica-gen gebruikt, puur om te kij-ken of het knip- en plakwerksuccesvol was. Hiermee is hetnieuwe gewas wel antibioti-cumresistent gemaakt. Anti-biotica worden gebruikt alsmedicijn tegen diverse infec-tieziekten. Slechts een paarsoorten antibiotica zijn nogeffectief tegen dit soort bac-teriën. Door het eten vandeze gewassen loop je hetrisico zelf een resistentie op tebouwen tegen deze antibioti-ca. In het ergste geval kan hetgebruik van genetische mani-pulatie dus betekenen dat erstraks geen effectieve anti-biotica tegen infectieziektenmeer bestaan.



Bt -gewas sen ,zoals de maïsvan Novartis,produceren eeninsectenverdel-ger die Bt wordtgenoemd. Dezemaïs produceert

g i f dat insectendoodt die van de

plant eten. Het gif zit ook in het stuifmeel van deplant dat buiten de akkers terechtkomt. Onderzoektoont aan dat vlinderrupsen door dit stuifmeel hetloodje leggen. Een vergelijkbaar voorbeeld is het lie-veheersbeestje, slachtoffer van genetisch gemanipu-leerde giftige spruitkool in Nederland.Bovendien is inmiddels gebleken dat het Bt uit dezegewassen ook naar de bodem lekt. Wat het daar kanaanrichten is nog onbekend.Een van de belangrijkste doelen bij de manipulatie vangewassen is ze een tolerantie voor bestrijdingsmidde-len te geven. Dit zal het gebruik van onkruidbestrij-dingsmiddelen alleen maar doen groeien. Ook deafbraakproducten hiervan hopen zich op in het milieu.Door de inzet van breed werkende herbiciden, zoalsglyfosaat, worden alle andere planten in het veldgedood, ook al vormen ze geen probleem voor hetgewas. Dieren in en rondom de landbouwvelden zullendaardoor steeds moeilijker aan voedsel kunnen komen.

Bestrijdingsmiddelen

Door kruisingen met transgenegewassen kunnen niet-gemani-puleerde planten het genetischmateriaal van de transgeneplanten oppikken. Wanneerdeze kruisingen of de transgenegewassen zelf een concurren-tievoordeel hebben in het mi-lieu, kunnen zij als onkruidgaan woekeren en de natuurlij-ke balans van natuurgebiedenontwrichten. Dit is vooral eenprobleem in het gebied vanherkomst van een gewas, waarhet kan kruisen met zijn na-tuurlijke soortgenoten, en bijgewassen die zich sowiesomakkelijk verspreiden zoalskoolzaad. In Canada zijn alspontaan de eerste koolzaad-varianten ontstaan met drie-voudige bestrijdingsmiddelre-sistentie. Boeren die koolzaadverbouwen, moeten nu deze totonkruid geworden planten metandere middelen te lijf gaan.

‘Vreemde’ genen inecosystemen

foto

The

o va

n Sa

alen

/ PT

G


7


Wat heet nogbiologisch?

De biologische landbouw isprincipieel tegen genetischemanipulatie. Maar plantenverspreiden hun stuifmeel –ook buiten de omheining vanhet genetisch gemanipuleerde(proef)veld – en dat komtterecht op naburige planten.Door deze bestuiving wordenakkers of natuurlijk voorko-mende soorten in de omgevinggenetisch vervuild. Ook tij-dens het transport of de ver-werking kunnen er (onbe-doeld) genetisch gemanipu-leerde producten in conven-tionele of biologische produc-ten terechtkomen. Deze gene-tische vervuiling kan zich ookvoordoen bij biologische ge-wassen. De verspreiding in hetmilieu van genetisch gemani-puleerde gewassen is nu al on-omkeerbaar. Eens in het milieuontsnapt, kan het gen nietmeer worden teruggefloten.

Pas op voor fabeltjes!

Volgens de biotechnologi-sche industrie heeft gen-technologie de toekomst.

Het zal zorgen voor grotere oog-sten, er zal minder gebruik nodigzijn van bestrijdingsmiddelen,gemanipuleerde voeding zal goed-koper en lekkerder zijn. En vaakwordt beweerd dat genetische ma-nipulatie de honger in de wereldzou kunnen terugdringen. Al dezebeloftes zijn echter (nog) niet be-waarheid. De oogsten van een‘gentech’ akker zijn niet groter danvan een traditionele akker. Het ge-bruik van bestrijdingsmiddelen op‘gentech’ velden is groter dan opeen traditionele akker. Gemanipu-leerde voeding is niet goedkoperdan ‘gentech-vrije’ voeding, zekerniet voor de consument. Oversmaak valt te twisten, maar er zul-len niet veel mensen zijn die vin-den dat ‘gentech’ eten lekkerder isdan ‘gentech-vrij’ eten.



Casus: Golden Rice

Genetische manipulatievan planten en dieren isnoodzakelijk om de groei-ende wereldbevolking tevoeden, zeggen de voor-standers. Er is echter geensprake van voedseltekortin de wereld. Integendeel:er is meer dan voldoendevoedsel. Het feit dat men-sen lijden aan en stervendoor honger is niet het ge-volg van onvoldoende pro-ductie, maar van ongelijkedistributie, verspilling inde rijke landen en gebrekaan politieke wil om ditprobleem op te lossen.Wie gentech wil bedrijvenmet als motivatie de voed-seltekorten tegen te gaan,probeert een oplossing tebieden voor een probleemdat niet bestaat.

SSyngenta, een van de marktleiders in biotechnologie,is eigenaar van diverse patenten op de zogenaamde‘gouden rijst’. Deze rijst bevat door genetische mani-pulatie meer bèta-caroteen (vitamine A) dan een tra-ditionele rijstplant. Samen met AstraZeneca (een an-dere biotech-moloch) wil Syngenta de gouden rijst nugratis aanbieden aan ‘onderontwikkelde landen’. Ver-traging hiervan betekent volgens de industrie dat elkemaand 50.000 kinderen nodeloos blind worden doorvitamine A-gebrek. Dit terwijl de president van deRockefeller Foundation, de geldschieter voor dit pro-ject, aangeeft dat gouden rijst nog een onderzoeks-product is en nog veel verder ontwikkeld moet wordenvoordat het in productie kan gaan.Gouden rijst biedt natuurlijk geen oplossing voor deware oorzaak van ondervoeding en vitaminetekortenin de Derde Wereld: armoede en onvoldoende toegangtot een meer divers dieet. Daarnaast blijkt dat eenvolwassene 9 kilo gekookte gouden rijst per dag zoumoeten eten om aan zijn dagelijkse behoefte aan vita-mine A te komen. De conclusie moet dan ook zijn datde gouden rijst aangeboden wordt om het imago vande biotech-industrie op te vijzelen. Het beeld van on-dervoede kinderen in de Derde Wereld wordt misbruiktom de acceptatie van genetische gemanipuleerde pro-ducten in het Westen te vergroten.


9


Tientallen proefvelden in Nederland

velden ingezaaid. De kans dat erdus ook in jouw omgeving zo’nproefveld ligt is vrij groot. Een sa-menvatting van de informatie overde afgegeven vergunningen kun jevinden op de website van het mi-nisterie (http://www.minvrom.nl).Maar als je precies wilt weten waardie proefvelden zijn, moet je in deVROM-bibliotheek in Den Haaggaan pluizen – en ook dan is hetnog niet eenvoudig om er achter tekomen wat er precies gebeurt. Ookde gemeenten worden niet op dehoogte gebracht van de aanwezig-heid van proefvelden op hungrondgebied. Ze worden ook nietgeraadpleegd voordat de vergun-ningen afgegeven worden. Als jedus als biologische boer bezwaarwilt aantekenen tegen het in-zaaien van een proefveldje trans-gene aardappels op een akkernaast je, moet je je aardig inspan-nen…

In de Verenigde Staten is aleen derde tot de helft van allemaïs- en soja-akkers bezaaid

met genetisch gemanipuleerde va-rianten. In Nederland zijn er noggeen commerciële akkers, maar welzijn er veel vergunningen afge-geven voor het inzaaien van proef-velden. Veel verschil is er niet quarisico’s voor het milieu, hoogstenszijn de proefvelden kleiner vanomvang dan commerciële akkers.Het ministerie van Volkshuisves-ting, Ruimtelijke Ordening enMilieu is verantwoordelijk voor devergunningverlening. Er zijn nu almeer dan 50 vergunningen afge-geven voor proefvelden met gema-nipuleerde aardappelen, koolzaad,bloemkool, spruitkool, maïs, lof,zonnebloemen, suikerbieten, wor-tels en tal van andere gewassen.En er ligt een berg aan nieuwe aan-vragen te wachten. Op basis vanéén vergunning worden vaak opmeerdere plaatsen tegelijk proef-

foto

Rou

villo

is/ G

Pfo

to B

ooge

rt /

GP



Commerciële kweekis ook hier begonnen

Dat kan anders en beter volgens de SP. Alle informatieover vergunningaanvragen, afgifte en de locaties vande proefvelden moet op Internet gepubliceerd worden.De gemeenteraden zouden voortaan, na advies van hetministerie, de uiteindelijke toestemming moetengeven voor het verstrekken van vergunningen. Op diemanier kan een gemeente er dus ook voor kiezen een‘gentech-vrije zone’ te worden.Daarnaast moet de overheid de vergunningaanvragerverplichten een goede verzekering te nemen voorbekende en (nog) onbekende milieu- en gezondheids-risico’s. Als verzekeraars dat niet aandurven, is datgoede reden om je extra zorgen te maken!

Door de Europese Unie is voorenkele genetisch gema-nipuleerde landbouwgewas-sen toestemming afgegevenom ze in Europa (en daarmeeook in Nederland) te importe-ren en commercieel te kwe-ken. Die gewassen, voorna-melijk varianten van gemani-puleerde maïs en soja,kunnen dus ook, nadat ze inNederland nog een paar toet-sen hebben doorstaan, aan-geplant worden. Verschillendelanden in Europa zijn hiertegen. Zij zijn er in Brussel ingeslaagd om verdere vergun-ningen tegen te houden. Eennieuwe richtlijn die in februa-ri 2001 is aangenomen, heftdit veto echter op en opentde Europese markt voor meergemanipuleerde gewassen.

foto

Har

ry M

eyer

/ H

Hfo

to J

an B

ogae

rts

/ HH

foto

Ber

t V

erho

ef /

HH


1


Hoe weet ik wat ik eet?

leerde variant is (nog) niet che-misch traceerbaar. Dus hoeft defabrikant, zelfs al weet hij dat zijnproduct afkomstig is van transgenesojabonen of maïs, niets op hetetiket te vermelden. Hetzelfdegeldt voor genetisch gemanipu-leerde aroma’s, additieven en ex-tractiemiddelen. Het eindresultaatis dat een groot deel van de gene-tisch gemanipuleerde ingrediëntenniet op het etiket vermeld wordt.In februari 2001 is een nieuwe Eu-ropese richtlijn aangenomen. Maarook die verplicht niet de vermel-ding alle genetisch gemanipuleer-de ingrediënten op het etiket –laat staan dat aangegeven moetworden dat bijvoorbeeld in je cho-coladereep melk zit die afkomstigis van een koe die genetisch gema-nipuleerd voedsel voorgeschoteldheeft gekregen. Genetische gema-nipuleerde gisten, bacteriën enschimmels hoeven al helemaal nietop het etiket vermeld te worden.

Genetisch gemanipu-leerde sojabonen enmaïs komen heel veelvoor in ons eten: in soe-

pen, sauzen, koekjes,snoepgoed, babyvoeding. Ze wor-den meestal vermalen tot meel ofeiwit, of komen in voedsel terechtals plantaardige olie (vaak soja-olie), emulgator (zoals sojalecithi-ne) of zetmeel (zoals maïszet-meel). Ook in vee- en visvoer wor-den gemanipuleerde maïs en sojagebruikt. Maar hoe weet je waarinze wel of niet verwerkt zijn?Sinds 1998 is er een Europese ver-ordening die de eindproducent (defabriek) verplicht om aan te gevenwelke producten aantoonbaar ge-netisch gemanipuleerde soja- ofmaïseiwitten of DNA bevatten.Aantoonbaar betekent dat er bijlaboratoriumtesten DNA of eiwit-ten getraceerd kunnen worden.Het verschil tussen gewone maïs ofsoja en hun genetisch gemanipu-



Volgens de SP moethet uitgangspunt hel-

der en eenvoudig zijn:De consument heeft het volsterecht om te weten wat er in zijneten zit. Daarom moet er eenverplichting komen voor alleproducenten om alle gemanipu-leerde ingrediënten op het eti-ket te vermelden. Omdat be-paalde gemanipuleerde ingre-diënten in laboratoriumproevenniet te traceren zijn, moet eengemanipuleerd product dus van-af het moment dat het inge-zaaid wordt, ‘gelabeld’ zijn. Opdeze wijze kan er dus wél op hetetiket van de margarine vermeldworden dat er gemanipuleerdesoja-olie in zit, en zal ook op dechocolade een etiket komenwaaruit blijkt dat de melk vaneen koe komt die gemanipu-leerd voer voorgeschoteldkreeg. Er moet daarvoor een

Recht op informatie en keuzevrijheid

nieuw etiket komen, een duidelijk zichtbaar en her-kenbaar logo op de voorkant van alle producten metgemanipuleerde ingrediënten. Ook in restaurants enop school zou dergelijke informatie over de ingre-diënten gemeld moeten worden aan de consument.Dan kan elke consument zelf kiezen tussen gemani-puleerd en niet-gemanipuleerd voedsel.De overheid moet er volgens ons ook voor zorgen dateen ‘gentech-vrije’ voedsellijn blijft bestaan, om dekeuzevrijheid van de consumenten overeind te hou-den.


1


De rode en de groene lijst

Greenpeace heeft de Nederlandse voedingsindustriegevraagd openheid van zaken te geven over het ge-bruik van genetisch gemanipuleerde ingrediënten inhun producten. De milieuorganisatie heeft rode engroene lijsten gemaakt.Voor alle producten op de rode lijst geldt dat de fabri-kant niet wil of kan garanderen dat ze zijn geprodu-ceerd zonder gentechniek. Unilever en Nestlé bijvoor-beeld willen geen volledige garantie afgeven over deherkomst van de ingrediënten, waardoor een deel vanhun producten op de rode lijst is beland.

Van de levensmiddelen op de groe-ne lijst verklaart de producent datgeen gebruik is gemaakt van gene-tische manipulatie. Dat geldt on-der andere voor alle producten meteen EKO-keurmerk.Hieronder volgt een deel van derode lijst; de complete lijst kun jebij Greenpeace aanvragen.

Huismerk-productenHema BV: Hema huismerkDirk van den Broek: Huismerken

(o.a. Top’s, Morgen-stond en Stamboeck)

Edah: Edah winkelmerkSuper de Boer: Super HuismerkSpar: Spar HuismerkA&P: Masterproduct,

A&P huismerkGroenwoudt: O’Lacy’sPlusmarkt: Mijn Merk

ZoutjesDuyvis borrelnootjes

ChocolaAfter Eight, Bros, Kitkat, Lion, Nuts, Smarties

Olie en margarineBlue Band producten, Croma productenBecel Bakken en Braden PlusBona producten, Brio productenLinera , Sense productenWajang producten, Zeeuws Meisje

Sauzen en soepenMaggi producten, Gouda’s Glorie sauzen

Diepvries- en kant-en-klaarmaaltijdenMora producten , Aviko KartoffelklösseIglo producten

Dranken en ijsAlle Nescafé pro-ducten, NesquickPickwick Vruchten-thee, Iglo ijs ,Hertog ijs,Nestlé ijs, Ola ijs

SnoepLook-o-LookproductenYes (koeken)



Het mooiste zou zijn als overheiden ondernemers, producenten enwinkelbedrijven, zelf hun verant-woordelijkheid nemen. Geef iedereconsument recht om te weten watie eet – en te eten wat ie wil. Maarzo ver zijn we helaas nog niet.Daarom doen consumenten er wijsaan druk op overheid en onderne-mers uit te oefenen. Door hen telaten weten dat het huidige beleidecht bijgesteld moet worden.Betere etikettering en veel meerduidelijkheid over mogelijke risi-co’s van gentechnologie. Een breed

Wat nu?

Deze brochure is een uitgave vande SP. We bedanken alle organisa-ties die ons in de gelegenheid stel-den van hun informatie kennis tenemen. Over gentechnologie isnog veel meer te vertellen. Hier-naast enkele interessante links:

Meer informatie over gentechnologie

maatschappelijk debat over dezeingrijpende nieuwe productie-methoden is ook hard nodig. Plusde toezegging van de politiek omopen oor te hebben voor de wen-sen van de consumenten. En verderzou minstens moeten gelden: bijtwijfel niet doen!Wil je meer weten of ondernemen?Neem dan contact met ons op, ofmet een van de andere organisa-ties die zich met deze zaak bezig-houden. Hiernaast vind je informa-tie en links.

foto

Hor

nem

an /

GP


1


Greenpeace NederlandKeizersgracht 174, 1016 DW Amsterdamtelefoon (020) 626 18 77, fax (020) 622 12 72http://www.greenpeace.nl/

Vereniging MilieudefensiePostbus 19199, 1000 GD Amsterdam,Bezoekadres: Damrak 26, 1012 LJ Amsterdamtelefoon (020) 550 73 00, fax (020) 550 73 10;servicelijn (020) 626 26 20http://www.milieudefensie.nl/

Platform BiologicaPostbus 120483501 AA Utrechttelefoon (030) 233 99 70, fax (030) 230 44 23http://www.platformbiologica.nl/

Alternatieve KonsumentenbondPostbus 61236, 1005 HE Amsterdamtelefoon (020) 686 33 38, fax (020) 686 73 61http://www.pz.nl/akb/

Nederlands Platform GentechnologiePostbus 40066, 1009 BB Amsterdamtelefoon (020) 668 40 85, fax (020) 873 38 56http://www.platformgentechnologie.nl/

ConsumentenbondPostbus 1000, 2500 BA, Den Haagtelefoon (070) 445 45 45http://www.consumentenbond.nl/

Centraal Bureau voor LevensmiddelhandelPostbus 262, 2260 AG, Leidschendamtelefoon (070) 337 62 00, fax (070) 317 68 87http://www.cbl.nl/

Albert HeijnProvinciale Weg 11, 1506 MA Zaandamtelefoon (0800) 0305http://www.ah.nl/

Laurus NV (Konmar-supermarkten)Parallelwg 64 65, 5223 AL Den Boschtelefoon (073) 622 36 22, fax (073) 622 36 36http://www.laurus.nl/

SPVijverhofstraat 65, 3032 SC Rotterdamtelefoon (010) 243 55 55, fax (010) 243 55 66http://www.sp.nl/

Op www.sp.nl/partij/theorie/standpunten/gentech.stmvind je de brochure ‘Wat moeten we met de genetischetechnologie?’, waarin ook andere aspecten vanbiotechnologie bekeken worden en waarin je destandpunten vindt die de SP daaraan verbindt.

Genetische manipulatie - Maart 2001

Documents

Transcript of Genetische manipulatie - Maart 2001