Tweemaandelijkse uitgave Protestantse Gemeente Wassenaar • nr. 15 • augustus/september ’14 • www.pkn-wassenaar.nl

GemeentenieuwsNieuwe Stijl

ProtestantseGemeenteWassenaar

In dit nummerPagina 2:BarbecuesOm de zomer in te luiden, organiseerden de Kievietkerk en de Messiaskerk een gezellige barbecue.

Pagina 4:Christelijke opvoedingWat geef je door van je christe-lijke opvoeding aan je kinderen? Veertigers geven antwoord. “Het zit in de genen.”

Pagina 4:Voedselbank Tijdens Pinksteren zamelde de diaconie goederen in voor de Voedselbank. Er werd ruimhartig geschonken.

Pagina 6:Doorns EvangelieJilles de Klerk recenseerde Doorns Evangelie. “Een aan-rader voor gesprekskringen,” schrijft hij.

Pagina 6:CantateJaap Zijlstra werd getrakteerd op een cantate. Een van de deel-nemers voelde zich gedragen op de vleugels van de Heilige Geest.

Het was oma Jo die mij van God vertelde, een nacht dat ik bij haar sliep in de Olofspoort. Hij was het hoogste: Liefde; naar Zijn woordgeschiedde; slaap je al? De bedbank helde

naar mijn kant over, in een hoek geroldlag ik te wachten tot zij zou gaan snurken;toen stapte ik om haar heen. Een trommel voloublies at ik leeg, in het donker, op mijn hurken,

terwijl ik nadacht over God. Het kwaadwas tijdelijk, wat zou zij daarmee bedoelen? De wekker tikte. Zeker was het al laat.Maanlicht zat doodstil op de trijpen stoelen.

Eva Gerlach

Elzas-reis naar het land van arts en theoloog Schweitzer

“Ik had nog nooit van Albert Schweitzer gehoord”Op de morgen van Hemelvaart vertrok een kleine groep jongeren uit onze kerk in een ruime bus richting de Elzas voor een reis onder leiding van de predikanten Jilles de Klerk en Marthe de Vries. In die streek groeide ooit Albert Schweitzer op. Maar wie was hij eigenlijk? Een terugblik aan de hand van reisimpressies van de deelnemers.

Luna, één van de deelneemsters aan de Elzas-reis van de Protestantse Gemeente Wassenaar: “Ik had eigenlijk nog nooit van Albert Schweitzer gehoord. In het Albert Schweitzer Museum heb ik veel over hem geleerd. Hij was dominee en arts. Hij heeft ook theologische boeken geschreven. Maar die vielen niet bij iedereen in de smaak. Ook speelde hij heel goed orgel. Het museum is gevestigd in het voormalig woonhuis van Albert Schweitzer in Günsbach. Wat mij opviel was dat zijn bureau in dezelfde kamer stond als zijn bed, zodat hij door kon wer-ken zonder de nachtrust van zijn vrouw te verstoren. Later ging hij naar Afrika om daar mensen te helpen. Hij bouwde een dorp voor mensen die de huidziekte lepra hadden. Het motto waar Albert Schweitzer zich in zijn leven aan wilde houden was: ‘Respekt für das Leben’ (Eerbied voor het leven).”

BelletjeDe uitvalsbasis was het piepkleine dorpje Le Climont. Een Nederlandse studie-

genoot van dominee Jilles de Klerk en dominee Marthe de Vries (die de reis begeleidden) heeft daar een groot huis waar hij gasten kan ontvangen. Fréde-rique vertelt: “We zijn ook een dag naar Straatsburg geweest. Dat vond ik de leukste dag. Niet alleen omdat we op een terrasje zaten waar ze Wi-Fi hadden (dat vonden wij natuurlijk heel fijn). Maar we zijn daarna naar de grote kerk geweest met de mooie, enorme klok. We dachten dat klokslag 2 uur een groot spektakel

zou beginnen en wachtten daarom op het slaan van de klok, maar het hilarische was dat toen alleen maar een belletje op de klok rinkelde.

We hebben nog rondgelopen in Straats-burg en souvenirs gekocht. Daarna reden we door naar het Europees Parlement. Ik vond dat best een mooi gebouw, omdat het helemaal van glas was.”

Lees verder op pagina 3 >>

Elzas-reis: van links naar rechts Jilles, Noortje, Fréderique, Luna en Annette

Wassenaarders op de Zuidas

“Belangrijk is dat we christelijke waarden blijven uitdragen”

generatie niet meer. Daardoor ontstaat een kloof tussen onze cultuur en de reli-gie. Bijbelverhalen zijn niet meer bekend. Niemand interesseert die oude verhalen nog. Godsdienst is een vrijblijvende zaak geworden. Aan de Tafel van Twaalf verbinden we kwesties uit de praktijk van het ondernemen met Bijbelverhalen. Om een voorbeeld te noemen: Kaïn zegt nadat hij Abel vermoord heeft tegen God: ‘Ben ik mijn broeders hoeder?’ Wij betrokken die vraag op de wijze waarop banken met de belangen van hun klanten omgaan. Bied je een klant een pakket aan dat jou wel winst oplevert maar dat geen rekening houdt met het welzijn en de wel-vaart van de klant? De oude verhalen uit de Bijbel blijken op zulke fundamentele vragen antwoord te geven.”

Lees verder op pagina 3 >>

In onze tijd hebben kerken het moeilijk, maar er ontstaan ook inspirerende initiatieven. Eén daarvan is De Nieuwe Poort op de Zuidas in Amsterdam, een initiatief van dominee Ruben van Zwieten. In het hart van zakelijk Amsterdam wil het een huis van ontmoeting en inspiratie zijn, open voor iedereen. Teunis Zuurmond en Bob Wielenga uit Wassenaar zijn er nauw bij betrokken. Een interview.

Door Jilles de Klerk

Bezoekers van De Nieuwe Poort op de Zuidas kunnen luisteren naar de ‘mees-terpreek’ van een topondernemer. Er zijn

debatten op het gebied van zingeving. Er is een restaurant met ‘onderscheidende’ (duurzame) menu’s. En er staat een tafel. Aan die tafel komen Bijbelverhalen ter sprake en schuiven twee Wassenaar-ders, Teunis Zuurmond en Bob Wielenga, regelmatig aan. Zij zijn lid van de Tafel van Twaalf. Teunis Zuurmond was één van de mensen van het eerste uur die het initiatief van Ruben van Zwieten steunde en mogelijk maakte. Bob Wielenga schoof later aan.

Wat maakt jullie enthousiast voor De Nieuwe Poort en de Tafel van Twaalf? Teunis Zuurmond: “Met de wijze waarop we nu kerk zijn, bereiken we de huidige

Prot

esta

ntse

Gem

eent

e W

asse

naar

2

Wekelijkse en maandelijkse activiteitenActiviteit Locatie Contactpersoon

MaandagavondWekelijks

Cantorij, 19.30-21.30 uur Kievietkerk mw A. Jansen-Kot T (025) 22 22 59

Dinsdagochtend Wekelijks

Openstelling kerk, 10.30-12.30 uur Dorpskerk/Stiltecentrum mw K. Taal T (070) 511 12 49

Woensdagochtend Wekelijks

Ochtendgebed, 10.00 uur Kievietkerk mw Sh. Keilholz T (070) 517 52 09

Woensdagmiddag (september t/m mei 1x per twee weken)*

Altijd Welkom, 14.30-16.30 uur Messiaskerk mw G. van Kesteren T (070) 514 46 33

Woensdagavond Wekelijks

Cantorij, 20.00-22.00 uur Dorpskerk R. Jansen T (0252) 22 22 59

Woensdagavond Wekelijks(v.a. 27 augustus)

Cantorij, 19.30-21.30 uur Messiaskerk C. van Delft T (071) 401 24 20

Vrijdagochtend 2e vrijdag van de maand

Zangmorgen, 10.30-11.30 uur Van Ommerenpark mw N. van Duijn T (070) 511 62 15

VrijdagmiddagWekelijks

Viering, 16.00 uur Duinstede mw H. Postma T (070) 754 33 33

Vrijdagmiddag (Vrij-wel) wekelijks

Weeksluiting, 16.15 uur Sophieke Huis mw ds. H. Middel T (070) 512 13 62

Vrijdagavond* Wekelijks

Rejoice, 19.30-20.45 uur Messiaskerk J. van den Akker T (070) 517 97 90

Vrijdagavond 1x per drie weken*

Plexat (12-15 jaar), 21.00-22.30 uur Messiaskerk F. Hart E f.a.hart@casema.nl

* Zie voor de data het programmaboekje en/of de website www.pkn-wassenaar.nl

Bijzondere activiteitenActiviteit Locatie Contactpersoon

Zaterdagen 2, 9 en16 augustus

Promenadeconcert, 16.00 uur Dorpskerk Deka WielengaT (070) 511 83 74

Zaterdag13 september

Open Monumentendag,11.00-17.00 uur

Dorpskerk Marina SchravenhoffM 06-21 52 19 97

Zaterdag20 september

Orgelconcert Arno van Wijk,16.00 uur

Dorpskerk Fenna GunnemanT (070) 511 06 74

Dinsdag 30 september Woensdag 1 oktober Donderdag 2 oktober

Inleveren spullen bazaar,19.00-20.30 uur

Messiaskerk Hilde WesteraT (070) 889 67 25

ColofonDit informatieblad is een uitgave van de Protestantse Gemeente Wassenaar en verschijnt eenmaal per twee maanden.

Oplage:1.850 exemplaren

Redactieadres:Protestantse Gemeente WassenaarKerkelijk BureauSchoolstraat 42242 KH Wassenaargemeentenieuws@pkn-wassenaar.nlwww.pkn-wassenaar.nl

Rekeningnummers:NL50 FVLB 0699 8411 19t.n.v. Protestantse Gemeente te Wassenaar (kerkelijke bijdrage)

NL95 RABO 0128 0850 02t.n.v. Diaconie Protestantse Gemeente Wassenaar (diaconale giften en giften kerkwebradio)

NL57 FVLB 0635 8167 25t.n.v. Protestantse Gemeente Wassenaar inzake kerkblad voor een vrijwillige bijdrage

Redactie en redactieraad:Nelleke van Duijn, Henk Hogewoning (eindredactie), Rick van Keulen, Jilles de Klerk, Marianne Mewissen, Kees Mos en Wilma Verschoor

Redactionele ondersteuning:Ellen van der Vis

Post voor de redactie:gemeentenieuws@pkn-wassenaar.nl of per post naar het kerkelijk bureau (zie bo-ven)

Realisatie en druk:Station Drukwerk, Katwijk

(advertenties)

ad64/31.indd 2 22-02-12 16:24

Liesbeth Köhlenbergtu inon twerp- en adv iesburo

te l . 070 5140 660

www. l koh lenberg tu inen .n l

Ook in 2014 verzorgenwij graag uw aangiften.

KAAS EN DELICATESSEN

EUROFROMAGEElke dinsdag op demarkt in Wassenaar!

BarbecueHet was prachtig weer tijdens de goed bezochte barbecue van de Kievietkerk op 12 juli, die jaarlijks wordt georganiseerd. Jong en oud genoten van de gastvrijheid van Ton en Hennie Rueck. Voor de kinderen waren er spelletjes, dus ook zij hadden het prima naar hun zin.

En nog een barbecue Al bijna een traditie: de jaarlijkse barbecue van de Messiaskerk op de laatste zaterdag van de maand juni. Dit jaar niet op het voorplein maar binnen. Ook daar genoten allen volop van het eten en vooral van de onderlinge gesprekken en contacten.

Prot

esta

ntse

Gem

eent

e W

asse

naar

3

STERK IN VERHUIZEN.

VERLENGDE HOGE KLEI 60 - WASSENAAR - HOLLAND

WWW.VANEDE.COM - T. (070) 511 34 26

SINDS 1923SINDS 1923

(advertenties)

>> Vervolg van pagina 1

Reis naar de ElzasOp vrijdagmiddag bezochten de Elzas-gangers het plaatsje Colmar. Daar gingen ze een kerk in waar een beroemd schilderij hangt: het Isenheimeraltaar. Het is gemaakt door Matthias Grünewald. De jongeren kregen de opdracht om het schilderij te bekijken en drie dingen te onthouden die daarbij opvielen. Noortje: “Het was een schilderij met allemaal panelen die open- en dichtge-klapt konden worden. Op het grootste paneel zag je de kruisiging. Jezus had een soort schimmel op zijn lichaam. Hij was afgebeeld met een ziekte waar veel mensen in de tijd van de schilder aan le-den. Jezus kende dus hun lijden. Dat was dus een soort troost. Ook viel me op dat er een lammetje op stond met een snee in zijn hals. Het bloed dat daaruit kwam, druppelde in een avondmaalsbeker. Verder waren de vingers van de mensen op het schilderij heel lang. Vooral die van Johannes. Die wees naar Jezus aan het kruis. Het plaatsje Colmar was heel leuk. Met huisjes in allerlei kleuren. Het waren vakwerkhuizen, het leek net Duitsland. We mochten in dat stadje zelf rondkijken en winkelen. Dat was ook erg leuk.”

Dienst in het FransOp zondag gingen de Elzas-gangers naar het plaatselijke protestantse kerkje. Er waren ongeveer twintig mensen. Drie jongeren zouden een week later, met Pinksteren, een soort belijdenis doen. In deze dienst moesten ze daarom een psalm die ze zelf gekozen hadden, uit hun hoofd voordragen in de kerk. De dienst was in het Frans, maar er werd ook een lied in het Nederlands gezongen speciaal voor het Nederlandse gezelschap. Annette, de vierde deelnemer: “Ik vond vooral de omgeving heel mooi. Vanaf het terras van het gastenhuis keek je heel mooi over de heuvels uit. Bij slot Haut-Koenigsbourg zag je heel mooi hoe de rivier de Rijn door een vlakte van de Elzas loopt met aan de ene kant de Vogezen en aan de andere kant in de verte het Zwarte Woud.”

Het was leuk geweest als een grotere groep was meegegaan. Maar dat mocht de pret van de begeleiders en degenen die mee waren, niet drukken.

>> Vervolg van pagina 1

Wassenaarders op de ZuidasBob Wielenga zegt over de Tafel van Twaalf: “We praten altijd eerst over een algemeen maatschappelijk onderwerp. De verdeling van de rijkdom in de wereld bijvoorbeeld. Het laatste uur hebben we het dan over een verhaal uit de Bijbel. Ruben van Zwieten neemt die verhalen nooit letterlijk. Dat is heel verfrissend. Wij leerden vroeger dat de Bijbel letterlijk opgevat moest worden. Dan dacht je: ‘Hoe kan dat nou allemaal?’ Nu begrijp ik dat als God tegen Mozes zegt: ‘Sla met je staf op de rots, dan zal er water uit komen!’, dat een levensles is: soms moet je als het ware een klap geven, wil er iets goeds tevoor-schijn komen. Zo gaan die verhalen weer spreken.”

Waarom zouden mensen uit de financiële en juridische sector zich aangesproken moeten voelen door die verhalen?Teunis Zuurmond: “Ik denk dat velen onder-kennen dat er werkelijk iets fundamenteel fout zit in de bedrijfsvoering van bijvoor-beeld banken. Daarbij hebben ze geen behoefte aan iemand die een keer ‘Tjakka!’ roept (Emiel Ratelband), maar aan een bui-tenstaander die vanuit een vreemd gebied (wat godsdienst inmiddels is, soms weten al drie generaties er niets meer van) licht werpt op wat hen bezighoudt. Als iemand dan zegt: ‘Goede vriend, wat jij aandraagt, daar gaat het al over in de gelijkenissen van Jezus en in de psalmen,’ dan is de reactie vaak: ‘Goh, is dat zo? Bestaat dat al?’ Men doet de ontdekking iets te missen en is be-reid om serieus naar die oude verhalen te luisteren. Leidinggevenden weten vaak nog wel iets over kerk en Bijbel, maar hebben er een dogmatisch beeld bij: het zou alle-maal gaan over schuld en boete, hemel en hel. Door de uitleg die ze horen ontdekken ze dat de Bijbel eigenlijk een heel bevrij-dend boek is. Dat het niet om dogma’s gaat, maar om ethiek. In die verhalen klinkt de

vraag: ‘Waar is het jou in je sector eigenlijk om begonnen? En waar ben je zelf op uit?’ De Bijbel biedt een perspectief op wat goed is om te doen.”

Bob Wielenga: “Wat aan de Tafel van Twaalf wordt aangereikt, stemt overeen met mijn eigen ervaringen in het bedrijfs-leven. Als je mensen in dienst hebt, is het belangrijk dat je hen enthousiast maakt en in hun waarde laat. Het loont als werkge-ver je te gedragen zoals het hoort. Dat is waar het eigenlijk om gaat. Ik heb afval-verwerkingsinstallaties gebouwd. Mensen werkten in heel zware omstandigheden. Met van die witte pakken aan en maskers op. Dan moesten ze gaten in beton boren of naden lassen terwijl een kraan al dat afval in die ovens gooide. Een stof dat dat gaf, verschrikkelijk. Maar mensen werkten door tot de job af was, tot ’s avonds laat, ook zonder dat ik het vroeg. Dat had er mee te maken dat je ze goed behandelde en ze wist te enthousiasmeren.”

Onderste uit de kanTeunis Zuurmond beaamt dit. Hij voerde jaren geleden eens onderhandelingen waarbij na afloop een collega zei: ‘Dat moet je nooit meer zo doen. Je probeerde het onderste uit de kan te halen. Als jij nu op vrijdagmiddag om iets vraagt, zullen ze zeggen: dat komt maandag wel.Maar als je ze hun “faire” deel gunt, doen ze ook iets voor jou, ook al is het bijna vijf uur.’ “Ik ben dat nooit vergeten. In goede menselijke relaties houd je oog voor het belang van de ander. Uiteindelijk ben je dan zelf beter af en het voelt ook beter. Dat is ook een belangrijke christelijke waarde. ‘Een ieder lette niet slechts op zijn eigen belang, maar ook op dat van de ander,’ staat ergens in een brief van Paulus. Het is belangrijk dat we zulke christelijke waar-den blijven uitdragen.”

GezinsdienstOp zondag 30 juni was er in de Messiaskerk een gezinsdienst met als thema Jona. ‘Over-vliegers’ naar de 12+-groep onthulden samen met andere kinderen een Jona-logo.

In gedachten verzonken bij het beeld van Albert Schweitzer

Prot

esta

ntse

Gem

eent

e W

asse

naar

4

(advertenties)

Hodie Mihi Cras Tibi Begrafenissen Crematies

est. 1934

Hodie Mihi, Cras Tibi

is gespecialiseerd in uitvaarten

volgens persoonlijke wens.

Uw wensen kunnen in ons archief worden vastgelegd.

Wij bieden een uitvaartverzekering en beschikken

over rouw- en ontvangkamers

in de gehele regio 's-Gravenhage.

www.hodiemihi.nl

24 uur per dag bereikbaar: 070-3246651

Kantoor: Jan van Nassaustraat 110, 's-Gravenhage

ALLE AANDACHT

VOOR AFSCHEID

NAAR WENS EN

HERINNERING

Oostdorperweg 151 2242 NJ Wassenaar S070 514 61 00 info@omen-uitvaartzorg.nl www.omen-uitvaartzorg.nl

EDWARD KARDOL

INFORMATIEPUNT VOOR HET:• BESPREKEN VAN UITVAARTEN• REGISTREREN VAN UITVAARTWENSEN • DEPOSITO EN UITVAARTVERZEKERINGEN• GEDENKTEKENS - URNEN - SIERADEN• UITVAARTKISTEN

FACILITEITEN VOOR HET VERZORGEN VAN:• UITVAARTEN • OVERLEDENEN• OPBARINGEN • CONDOLEANCES• AFSCHEIDSBIJEENKOMSTEN• MEMORIALS

Diaconia

Aandacht voor de VoedselbankRecent is in de diaconie van de drie Wassenaarse kerken opnieuw aandacht besteed aan de rol en taak in de eigen gemeente en de samenleving waar wij deel van uitmaken. De uitkomst daarvan is onder andere om extra aandacht te geven aan de Voedselbank in Wassenaar.

Door Frans R. van Wilgen

De Voedselbank is een van de 25 doelen die op het collecterooster van de diaconie staat en wel voor een tweetal zondagen in 2014. Alle doelen op ons collecterooster worden jaarlijks door drie diakenen van de collectecommissie in samenspraak met de voor ieder doel verantwoordelijke ambassadeur geëvalueerd. We streven naar enige roulatie van opgenomen doelen na vijf jaar, zodat ook andere doelen een kans krijgen, maar kennen tevens een aantal kerndoelen. De Voedselbank is er daar één van, omdat het de mede-mens betreft in onze zeer nabije omgeving die in nood verkeert in zijn primaire leefom-standigheden. Er worden door vrijwilligers van de Voedselbank in Wassenaar momenteel wekelijks circa 25 pakketten gevuld voor circa 40 mensen.

RuimhartigDe Voedselbank is het enige doel waarvoor wij ook collecteren in natura. De eerste collecte in natura vond plaats tijdens de pinksterdienst. De tweede in natura-collecte is tijdens de oogstdienst op 2 november. Over de collecte tijdens Pinksteren kunnen we met blijdschap berichten dat in alle drie de kerken ruimhartig is geschonken. De opbrengst is door de vrijwilligers van de Voedselbank, die elke donderdag voedselpakketten samenstellen en verdelen, met dank in ontvangst genomen. Bijgaande foto’s geven een indruk. Met dank aan alle goede gevers en... voor herhaling vatbaar! Mogen we voor de volgende collecte in natura tijdens de oogstdienst in november weer op u rekenen?

Wat geef je door aan je kinderen?

“Een christelijke opvoeding kun je niet van je afschudden”Waarom zien we zo weinig jeugd in onze kerken? Geven jonge ouders onvoldoende door aan hun kinderen wat ze zelf geleerd hebben? Een rondgang langs een aantal veertigers geeft ons antwoorden op deze vraag die vooral oudere gemeenteleden niet loslaat. “Het zit in de genen.”

Door John Mewissen Hans komt uit een katholiek gezin. De keuze voor een rooms-katholieke basisschool en later de middelbare school lag voor de hand: al zijn vriendjes gingen daar heen. De vieringen op school, het vormsel: daaraan deed je mee omdat iedereen dat deed. De

normen en waarden die hij van huis uit heeft meegekregen, zijn niet uitsluitend voorbehouden aan de kerk. Zijn ouders gaven hun kinderen niet alleen het goede voorbeeld, maar gaven hun kinderen ook de vrijheid hun eigen keuzes te maken.

Anneke heeft een meer traditionele protestants-christelijke opvoeding ge-had. Bidden en danken bij elke maaltijd, lezen uit de Bijbel. Als jong meisje ging ze graag naar de zondagsschool: ze had er vriendinnen en het was er gezellig. Bij het ouder worden kwamen de kinderen losser tegenover de kerk te staan. Anneke heeft uiteindelijk geen belijdenis gedaan.

Prot

esta

ntse

Gem

eent

e W

asse

naar

5

(advertenties)

Een vertrouwd gezicht in Wassenaar & Voorschoten

Wanneer u in uw directe omgeving te maken krijgt met een overlijden, kunt u - 24 uur per dag - contact met ons opnemen

www.dehorstenuitvaartverzorging.nl

info@dehorstenuitvaartverzorging.nl

Wassenaar: tel. 070 - 514 43 45 (24 uur per dag)

Voorschoten: tel. 071 - 561 08 00 (24 uur per dag)

De Horsten Uitvaartverzorging, Postbus 1011, 2240 BA Wassenaar

Column | Martje van der Brug

Woekeren met je talenten

Wat geef je door aan je kinderen?

“Een christelijke opvoeding kun je niet van je afschudden”

De keuze voor de scholen is door hun kinderen gemaakt op grond van sfeer, vriendjes en positieve ervaringen van beide ouders.

KerkgebouwAnneke en Hans voeden hun kinderen op tot verantwoordelijke mensen die zorg heb-ben voor elkaar en de omgeving. Het zijn de normen en waarden die ze van hun eigen ouders hebben meegekregen. Ze hebben geen band met de kerk als gebouw. Eén kerkgebouw in de wijk waardeert Anneke om de architectuur, maar vooral als con-certzaal met een geweldige akoestiek. De kerk als geloofs- of sociale gemeenschap spreekt hen niet aan. Mensen willen altijd bij een gemeenschap horen. Dat kan een kerk zijn, maar dat hoeft niet.

was bespreekbaar. Ze hadden een open mind. Harriet vertelt dat door de loop van je leven je in meer of mindere mate betrokken bent bij de kerk. Zelf heeft zij haar kinderen ook meegenomen naar de kerk en hun geleerd zelf na te denken. Momenteel leidt zij samen met Simone de jeugdnevendienst in de Dorpskerk. Jongeren in de middelba-reschoolleeftijd mogen hier met een open mind en kritische blik de Bijbelverhalen lezen en hun vragen op basis hiervan verta-len naar hun eigen leven.

Met dank aan: Ingrid Bellekom, Johan van Beusekom, Jan Anthonie Bruijn, Simone Hofstra, Harriet Putter, Anneke en Hans Rader.

Een vwo-diploma, en daarna naar de universiteit… Veel ouders vinden dát het beste voor hun kind. Nou zal ik het belang van een goede opleiding niet be-twisten. Toch zie ik regelmatig dat ouderlijke ambitie de schooltijd grondig kan verzieken. Neem Bas, een vriendje van onze kinderen. Op de basisschool was hij een vrolijk ventje, dat geweldig goed kon knutselen. Toen hij geen studiebol bleek, zag ik hem veranderen. Zijn schouders gingen hangen, de lichtjes verdwenen uit zijn ogen. Bas kreeg cito-training, want zijn ouders eisten dat hij naar het vwo ging. Vervolgens moest Bas naar huiswerkcursus en had hij nooit meer tijd om te knut-selen. In 4 vwo bleef hij zitten. En toen het in de vijfde opnieuw mis dreigde te gaan, haalden zijn ouders hem van school en stuurden hem naar een particulier instituut. Ja. Bas heeft inderdaad dat vwo-diploma gehaald. “Zie je wel,” riepen zijn ouders. “Die school deugde gewoon niet!” En daarmee was Bas’ lijdensweg nog niet voorbij. Want u denkt toch niet dat studeren aan de universiteit opeens wel lukte?

Ieder kind heeft een talent. Dat ligt niet altijd op het academische vlak. Ouders hebben de taak hun kind te helpen dat talent te herkennen en het te ontwikkelen. Juist succesvolle, hoogopgeleide ouders hebben daarvoor uitstekende mogelijk-heden. Het talent van Bas kreeg helaas geen ruimte. In hem is misschien wel een fantastische meubelmaker verloren gegaan.

Mijn eigen man slijt zijn dagen als advocaat op een kantoor. Toen onze kinderen klein waren, zei hij tegen ze: “We gaan eerst kijken waar je goed in bent. Al-leen als je écht helemaal niets kunt, dan pas ga je naar de universiteit!” Mooie dingen maken, goed zingen of brommers verkopen – hij heeft het allemaal met ze onderzocht. Onze kinderen bleken echter geen enkel talent te hebben. Ze konden wél goed leren. Dus zijn ze toch maar gaan studeren. En net als hun vader nu gedoemd tot een kantoorbaan. Ze hebben er gelukkig wel goed over nagedacht en zelf kunnen kiezen.

Martje van der Brug is auteur van de roman ‘Havo is geen optie’.

Johan komt uit een traditioneel Neder-lands-hervormd gezin uit het Groene Hart. De wekelijkse kerkgang, bidden en danken voor het eten, de zondagsschool, de christelijke sportvereniging, “je deed wat iedereen deed.” Terugkijkend ziet hij bij veel mensen de traditie, de routine, zonder dat zij daarbij vragen stelden. Bij mensen als zijn moeder was en is het nog steeds een authentieke beleving. Met haar praat hij ook nu nog over het geloof. Hij oordeelt positief over zijn opvoeding. De christelijke normen en waarden zijn diep verankerd. “Het zit bij mij in de genen!” Daar hoort ook bij het verantwoordelijkheidsgevoel en het betrokken zijn bij anderen. Zijn opvoe-ding en achtergrond maken dat het bij zijn werk als gezinstherapeut snel klikt tussen hem en de gezinnen in dorpen waar het geloof een grote rol speelt. De nestgeur is vertrouwd. Hoewel Johan het traditionele geloof kwijtgeraakt is, blijft hij zoeken naar zingeving. Dat beschouwende herkent hij ook bij zijn zoon. Johan en zijn vrouw leren hun kinderen dat geluk niet afhankelijk is van materiële zaken. Geestelijke of sociale waarden zijn belangrijker.

ScherpslijperijJan Anthonie is buitengewoon positief over de opvoeding die hij van zijn ouders kreeg.

Anneke en Hans

Jan Anthonie

Harriet

Het gezin was lid van een liberaal kerkge-nootschap in Den Haag. Het geloof zoals dat beleden werd, was vrij van orthodoxie of scherpslijperij. “Je leerde zelf nadenken, analyseren en praten over het geloof.” Diepgaande gesprekken over allerlei zaken doen vader en zoon nog wekelijks. “Die opvoeding kun je niet van je afschudden.” Aan een wekelijkse kerkgang heeft Jan Anthonie geen behoefte. Op zondagmorgen wordt hij soms geboeid door een uitzending van een Amerikaans kerkgenootschap met een bevlogen voorganger. Hij erkent dat we een natuurlijke behoefte hebben aan een gemeenschap: we willen ergens bij horen, maar dat hoeft niet per se een gemeen-schap van gelovigen (een kerk) te zijn.

Net als de andere geïnterviewden acht In-grid haar traditioneel christelijke opvoeding heel waardevol. Het vanzelfsprekende van de kerkgang verdween met het volwas-sen worden. Ze maakte de overstap naar de rooms-katholieke kerk van haar man Leo. Hun kinderen werden in die traditie opgevoed en hebben communie en het vormsel gedaan. Ze zijn ook misdienaars geweest. Jongeren krijgen te veel impulsen via de sociale media. Het leven voor jonge gezinnen is hectisch en momenten van rust en samenzijn zijn schaars. Dan kiest een gezin er regelmatig voor om op zondagmor-gen gezamenlijk te ontbijten en met elkaar te praten. Ingrid vindt het belangrijk om hun kinderen te ‘leren’ de ander in zijn omge-ving te zien, diegene te helpen die dat nodig heeft, en om vrijwilligerswerk te doen. Naar de kerk gaan moet je doen wanneer je daaraan behoefte hebt, niet uit gewoonte.

Open mindHarriet kijkt met dankbaarheid en liefde terug op de opvoeding die ze kreeg binnen een kerkelijk meelevend gezin. Naarmate de kinderen in het gezin opgroeiden, leer-den de ouders hun bewust en kritisch om te gaan met het vele dat ze geleerd hadden. Vragen stellen werd aangemoedigd. Alles

Prot

esta

ntse

Gem

eent

e W

asse

naar

6

(advertenties)

Dat was pas een mooie uitvaart.Maar hoe regel je zoiets?

Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleg-gen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak.

Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee.

Bel 071 - 521 32 31Monuta Van der LuitWillem de Zwijgerlaan 179, Leiden

Bel 071 - 573 08 30Monuta ‘t Leidse Huys & SoekGitstraat 1, Leidenwww.monuta.nl

Van Hallstraat 41 A

2241 KT Wassenaar

Tel. 070 511 44 22 / 517 52 80

E-mail theilschilders@planet.nl

Langstraat 148 - Wassenaar

Voor al uwboeken, tijdschriften,

wenskaarten en gadgets

Nederlandstalige boeken tot 18.00 uur besteld, zijn de volgende ochtend in huis.

Cantate voor Jaap Zijlstra

“Een lied dat glanst en gloeit als wijn”Vanwege de tachtigste verjaardag van dominee-dichter Jaap Zijlstra werd diens cantate voor Zondag Trinitatis uitgevoerd in de Messiaskerk. Een impressie van een deelnemer.

Door John Mewissen

De wijkgemeente Messiaskerk koos ervoor om in samenwerking met de vele vrienden van Jaap Zijlstra zijn cantate voor Zondag Trinitatis uit te voeren als verjaardagsca-deau voor de predikant-dichter, die voort-gekomen is uit de vroegere gereformeerde Zijllaankerk in Wassenaar. Vooraf was er enige aarzeling vanwege de financiële en muzikale haalbaarheid van dit ambitieuze project. De muziek van de twintigste-eeuwse Belgische componist Willem Ceuliers zou misschien niet gemakkelijk in het gehoor liggen en zou alleen uitgevoerd kunnen worden door professionele musici, solisten en ervaren koorzangers. Hoe zou deze muziek vallen bij al diegenen die zweren bij de cantates van Bach?

Internationaal gezelschapDe uitdaging werd aangenomen door een jonge dirigent die ook al de uitvoering van het Wassenaarse rederijkerslied door het Wassenaars Kamerkoor met succes aandurfde. Geerten van de Wetering, bij velen bekend als de organist van de Kloosterkerk, bracht een klein interna-tionaal gezelschap van jonge musici en solisten bijeen met daarnaast een gelegenheidskoor. Na slechts drie repetities volgde de uit-voering op Zondag Trinitatis in een volle Messiaskerk. De klanken van fluit, viool, cello, hobo en het kleine orgel vloeiden samen in de fraaie akoestiek van de mo-derne kerk. De jonge musici en solisten werden door de al even jonge dirigent tot grote hoogte gebracht. Door de tekst en muziek voelden ook wij koorzangers ons als het ware gedragen door de vleugels van de Heilige Geest.

Intens genietenDe muziek van Willem Ceuliers onder-steunt niet alleen de tekst, maar draagt die. De muzikale accenten in mijn baspar-tij vielen samen met de woordaccenten of beter gezegd: de sleutelwoorden. Dit effect werd nog versterkt door alliteraties of rijm bij de tekst van het openingskoor: “Een woord kan een geheim bewaren, het is een bron in de woestijn. Een lied, soms rijpt het met de jaren en glanst en gloeit als wijn.” Op momenten dat de solisten zongen viel mijn blik telkens even op de jarige, intens genietend van zijn cantate, waarin hij op eigen wijze in het slotkoraal verwoordt wat wij allen toen voelden:

Dank U Geest, voor al uw gavenVoor het goede wijd en zijd, Voor de klank der instrumenten,

De muziek u toegewijd, dank u voor een koor van stemmen, Dit uur en te allen tijd.

Recensie van Doorns Evangelie

Goede stimulans voor gesprekEen aanrader voor een gesprekskring is Doorns Evangelie: Marcus opnieuw. Dit boek is een uitgave van het predikantencollectief ‘Op Goed Gerucht’. Eerdere uitgaven uit die kring waren de Doornse Catechismus en Doornse Levenskunst. Na de leer en het leven, nu dus het evangelie zelf (van Marcus). Een recensie.

Door Jilles de Klerk

Doorns Evangelie is opgedeeld in 52 periko-pen. Van iedere perikoop wordt een uitleg-gende hervertelling gegeven. Daarna volgt steeds wat men noemt een ‘spirituele, prak-tische of levenskunstige uitwerking voor nieuwsgierige buitenstaanders, mensen op zoek naar een meer eigentijdse visie op de Bijbel en predikanten die een preek voorbe-reiden over Marcus’. De uitgave komt op een goed moment: vanaf Advent 2014 staat Marcus op het oecumenisch leesrooster.

Predikantencollectief‘Op Goed Gerucht’ heeft als collectief niet een duidelijke kleur of modaliteit. Wel zoe-ken alle aangesloten predikanten naar de relatie tussen geloof en leven, theologie en cultuur. Die veelkleurigheid en dat gemeen-schappelijke vertrekpunt vind je terug in de bijdragen van de twintig auteurs die aan het boekje meewerkten. De hervertellingen en uitwerkingen zijn steeds kort en bondig.

Voor wie een grondig commentaar bij het evangelie van Marcus zoekt, zijn de bijdragen te beknopt. Maar wie op zoek is naar een beetje achtergrondinformatie en een prikkelende actualisering als aanzet tot gesprek, biedt het boekje een goede stimu-lans. Om u een indruk te laten krijgen, geef ik (verkort) één van de drie stukjes weer die ik voor dit boekje schreef. Het gaat om het verhaal van Jezus’ genezing van een man met huidvraat (Marcus 1: 35-45):

‘Een man met huidvraat komt op Jezus af. Zijn ziekte is met taboes omgeven. Zo iemand is onrein. Hij wordt gemeden als de pest. Hij smeekt Jezus: “Als u wilt, kunt u mijn rein maken!” Dan doet Jezus iets ongehoords: hij steekt zijn hand uit en raakt de man aan! Maar waar je mee omgaat, daar word je mee besmet! Wat beweegt Jezus? “De man gaat hem ter harte,” schrijft Marcus. Jezus’ compassie is sterker dan zijn afschuw. “Ik wil het, word rein!” zegt hij. En de huidziekte verdwijnt als sneeuw voor de zon.

TaxichauffeurIn Hoe genees je een fanaticus? (van Amos Oz) zegt een taxichauffeur dat alle Arabieren gedood moeten worden. “Wie moet die klus klaren,” vraagt zijn passagier. “Iedere Israëliër moet een deel voor zijn rekening nemen,” antwoordt de chauffeur. De passagier vraagt door: “Stel, jij doodt jouw deel. Maar hoort ergens nog een baby huilen. Ga je dan terug om het karwei af te maken?” Daarop zwijgt de chauffeur. De passagier dwingt hem zich in te leven in ‘die Arabieren’ en creëert zo de ruimte om zijn visie te herzien. Jezus geneest een man met huidvraat, omdat die ‘hem ter harte gaat’. Jezus leeft zich in in de afwijzing en het isolement die de man treffen. De man moest uit de buurt blijven. Men is hem liever kwijt dan rijk. Zulke mensen zijn er altijd en overal. Jezus’ compassie wint het van zijn afkeer. Hij reikt de man de hand. En precies dat is het moment (‘meteen’) van genezing. Compas-sie is meer dan een gevoel van medelijden. Compassie is de wil anderen te behandelen zoals je zelf behandeld wilt worden (Karen Armstrong). Op die wil doet de man een beroep: “Als u wilt, kunt u mij rein maken!” Jezus wil het: “Word rein!”’

Alida Groeneveld, Stephan de Jong, René van der Rijst (red.): Doorns Evangelie, Mar-cus opnieuw. Utrecht 2014, € 14,99.

Prot

esta

ntse

Gem

eent

e W

asse

naar

7

Gericht naar uw persoonlijke wensen

Verzorgen van en hulp bij verzekeringen en deposito’s

Diverse uitvaartcentra beschikbaar, o.a. ‘Sorghvliet’,

Groot Hertoginnelaan,’s-Gravenhage

KantoorJan van Nassaustraat 110

’s-Gravenhage

Tel. (070) 350 7000 (dag en nacht)

info@engelenenspoor.nl www.engelenenspoor.nl

Adv. 128x193.indd 1 23-02-2012 13:29:51

Vragenvan lezers

VraagUit welke kinderbijbel lees ik mijn (klein)kinderen voor?

Juist omdat je de verhalen uit de Bijbel op maat van kinderen moet knippen, is een goede kinderbijbel van belang. In veel gezinnen was het traditie om uit de kinderbijbel voor te lezen. Velen van u zijn opgegroeid met de verhalen van Anne de Vries en later het boek Woord voor woord van Karel Eijkman.

Tegenwoordig is het aanbod zo groot dat het moeilijk kiezen is. Voor je het weet koop je een oude vertrouwde Bijbel. Dat is jammer, vooral omdat er zoveel nieuwe goede kinderbijbels geschreven zijn. Waar moet je vooral op letten? Belangrijk is het taalgebruik. Nog steeds worden er kinderbijbels geschreven die vol staan met verheven uitdrukkingen. Dat spreekt een kind niet aan. Ook de illustraties zijn van groot belang. Voor jonge kinderen is de Kijkbijbel van Kees de Korte een goede keus. Deze Bijbel heeft een mooi formaat, korte eenvoudige verhalen en staat dicht bij het kind. Ook het boek Een ark vol verhalen van Herma Vogel en Gitte Spee is een prima kinderbijbel voor kleuters. Voor kinderen op de basisschool zijn de twee boeken over het Oude en Nieuwe Testament van Marianne Busser en Ron Schröder zeer toegankelijk.

Van groot belang bij het voorlezen is dat u er zich prettig bij voelt en dat het u ook aanspreekt. In de bibliotheek kunt u verschillende Bijbels vergelijken om zo tot aanschaf van een kinderbijbel te komen.

Heeft u vragen of opmerkingen? Stuur ze naar de redactie (zie colofon).

Wat gaf grootmoeder 100 jaar geleden mee?Waarden als bemoediging en integriteit kunnen ook worden doorgegeven in de vorm van een kinderliedje. Marianne Mewissen analyseert een oud lied dat nog steeds actueel is.

Door Marianne Mewissen

Oma, wat zul je me geven,wanneer ik naar school toe ga?Ik geef je een vliegerdaar vlieg je mee kind,ver over de huizen gestuurddoor de wind.Een vlieger dat is er zo’n kostelijk gerief,die zal ik je geven, mijn prinseke lief.

Oma, wat zul je me geven,wanneer ik communie ga doen?Ik heb je een slot met een sleutel beloofddat niemand je kindervertrouwen ontrooft.Want kind, om je zieltje sluipt menige dief.Dat moet je bewaren, mijn prinseke lief.

Oma, wat zul je me geven,wanneer ik eens trouwen zal gaan?Ik geef je een gordel met zijde omwoeld,zodat je de druk van de keten niet voelt.Die schakels, eerst luchtig,ze worden massief.Die mag jij niet voelen, mijn prinseke lief.

Oma, wat zul je me geven,wanneer ik een vader zal zijn?Ik geef je een boekje waar ik allesin schreef,wat jij eertijds in je jonkheid misdreef.En heb je dan tegen je kinders een grief,lees dan in dat boekje, mijn prinseke lief.

Oma, wat zul je me geven,wanneer ik eens grootvader ben?Dan is mijn jongen, zo moe en zo oud,geheel met het werkelijke levenvertrouwd.Kom dan naar het kerkhofen denk bij mijn grafaan alles wat oma haar prinseke gaf.

Bij de eerste vraag zou je verwachten dat er een paar nuttige zaken worden mee-gegeven. In die tijd zou dat waarschijnlijk een griffeldoos zijn, met spons en lei en een ABC-boek.Maar het is een vlieger waarmee je je

grenzen kunt verleggen, een nieuwe kijk op de wereld krijgt en boven jezelf uitstijgt. Een fantastisch geschenk in de letterlijke betekenis.

Het antwoord op de volgende vraag borduurt voort op dezelfde manier. Ook hier geen kleine catechismus als leefregel maar een levensverzekering voor behoud van vertrouwen en integriteit: een slot en een sleutel! In diezelfde trant gaat het door in de volgende coupletten: geen kant-en-klare oplossingen, maar bemoe-diging (een gordel met zijde omwoeld) en de aansporing tot zelfkennis. Je moet het boekje wel willen lezen.

Onze kleindochter (prinsesje lief) was indertijd gek op dit liedje. Maar toen de betekenis van het laatste couplet echt doordrong, wilde ze het lange tijd niet horen. Dat kwam te dichtbij.

Zuivere melodieHet is een liedje dat onze kleinzoon van twee nu ook weer prachtig vindt. Hij is heel muzikaal (zoals alle kleinkinderen natuurlijk) en het is frappant dat hij van de bekende kleuterliedjes vrijwel zuiver de melodie en in peutertaal de inhoud weet te produceren. Daarnaast danst hij op alle populaire muziek die via YouTube wordt verspreid. Bij het uitgaan van de kerk roept hij na het slotakkoord van het orgel naar de organist: “Nogges!” Dat getuigt toch van een brede muzikale interesse.

Bij het eerste couplet van dit liedje zegt hij: “Noé hoeft niet huilen”. Blijkbaar raakt de melodie met de inhoud een gevoelige snaar. Na alle vijf coupletjes zegt hij: “Nogges”

Middag grootoudersen kleinkinderenOm vast in de agenda te noteren:

• Zaterdag 29 november: oma/opa-kleinkinderenmiddag.

• Dorpskerk, 14.30 -16.30 uur.

Jona-tentoonstellingIn augustus kunnen belangstellenden in de Messiaskerk de speciale ten-toonstelling rondom Jona bezichtigen.

De kunstwerken zijn gemaakt door kinderen uit de Messiaskerk en door leerlingen van de Herenwegschool en de Bloemcamp-school. De opening was op 16 juli.

Prot

esta

ntse

Gem

eent

e W

asse

naar

8

ProtestantseKerk

Tweemaandelijkse uitgave Protestantse Gemeente Wassenaar • nr. 15 • augustus/september ’14 • www.pkn-wassenaar.nl

ProtestantseGemeenteWassenaar

Redactioneel

DoorgevenDit nummer staat in het teken van ‘door-geven’. Wat zouden wij graag aan onze kinderen, kleinkinderen en omgeving willen meegeven?

In het openingsartikel van dit blad vindt u het verslag van een aantal jongeren uit de gemeente over hun reis naar de streek waar Albert Schweitzer is opgegroeid. Zij zullen niet meer vergeten wat hij door zijn manier van leven voor de mensen heeft betekend. In het artikel over de Tafel van Twaalf op de Amsterdamse Zuidas komt naar voren dat wat vroeger werd doorgegeven niet altijd meer wordt herkend. Men probeert daar nu op een andere manier over de Bijbelverhalen na te denken. En het interview met de veertigers op pagina 4 laat zien hoe mensen hun geloofsop-voeding hebben ervaren en wat dit betekent voor de keuzes die zij op latere leeftijd hebben gemaakt. Dat doorgeven soms ook heel let-terlijk kan, laat de Diaconie ons weten in een verslag over de inzameling van goederen voor de Voedselbank. Velen van u hebben hier aan bijgedragen.

Dit nummer bevat informatie over de activi-teiten die er binnen onze gemeente geweest zijn, maar ook over wat er de komende tijd gaat gebeuren. Vergeet u vooral niet naar de zomertentoonstelling in de Dorpskerk te gaan waarin stoffelijke en geestelijke informatie over het reilen en zeilen van de kerk wordt gegeven.

Al pratende hebben wij als redactie ervaren hoe waardevol het is om normen, waarden, geloof en vertrouwen in de toekomst door te geven. Ik wens u veel plezier bij het lezen van dit nummer.

Nelleke van Duijn

KerkdienstenDorpskerk, Plein 3, tel. 070 - 511 35 20 | ds. J.A.D. van der Boon, tel. 070 - 517 11 48Kievietkerk, Oranjelaan 2, tel.: 070 - 517 97 24 | ds. J.M. de Klerk, tel. 070 - 889 03 33Messiaskerk, Zijllaan 57, tel. 070 - 511 55 82 | ds. N.K. Mos, tel. 070 - 517 17 18

Alle kerkdiensten beginnen om 10.00 uur, tenzij anders aangegeven.Kijk voor actuele informatie over de kerkdiensten op de website: www.pkn-wassenaar.nl

Dorpskerk Kievietkerk Messiaskerk

Zondag 3 augustus ds. J.A.D. van der Boon ds. B. Roolvink (Voorhout) ds. N.K. Mos

Zondag 10 augustus ds. J.A.D. van der Boon dhr J. Greven (Blaricum) ds. N.K. Mos

Zondag 17 augustus dr. G.P.Th. Bosma (Breda) mw B.J.M.E. de Beaufort (Zandeweer)

mw ds. R.C.G. Schultheiss (Sassenheim)

Zondag 24 augustus dhr P. Visser (Sneek) ds. R. Lannooy (Den Haag) ds. N.K. MosDienst van Woord en Tafel

Zondag 31 augustus mw ds. L. Vollebregt (Den Haag)

ds. J.M. de Klerk ds. N.K. Mos

Zondag 7 september ds. R. van Zwieten(Amsterdam)

ds. J.M. de KlerkDienst op de boerderij(Raaphorstlaan 18)

ds. N.K. Mos

Zondag 14 september ds. J.A.D. van der Boon ds. W.J. Pantjes (Delft) mw ds. F.A. Benthem (Delft)

Zondag 21 september ds. J.A.D. van der BoonM.m.v. de cantorij

ds. J.M. de KlerkDienst van Woord en Tafel

ds. N.K. Mos

Zondag 28 september Zie Messiaskerk Zie Messiaskerk ds. J.A.D. van der Boon ds. J.M. de Klerk ds. N.K. MosGezamenlijke kerkdienst

Het volgende nummer......verschijnt in de laatste weekvan september.

Open Monumentendag In het weekend van 13 september is het weer Open Monumentendag. Op zater-dag is de Dorpskerk van 10.00 tot 16.00 uur geopend. Van 12.00 tot 16.00 uur zijn er verschillende activiteiten.

Er worden rondleidingen georganiseerd waarbij u leuke en vast nog onbekende wetenswaardigheden over de Dorpskerk te weten komt! U kunt bloemschikken en er worden dingen voor de jeugd georga-niseerd. Dit alles kan onder het genot van een kop koffie of thee met zelf gebakken taart en natuurlijk poffertjes. Iedereen van harte welkom!

Zomertentoonstelling DorpskerkIn de jaarlijkse zomertentoonstelling van de Dorpskerk wordt dit jaar aandacht gevraagd voor de betekenis die de kerk in de maatschappij heeft plus de kosten die gemaakt moe-ten worden om een kerkgemeenschap in stand te houden. Het gaat hierbij niet alleen om het onderhoud van de kerk maar ook om de restauratie van het orgel, het onderhoud van het kerkhof, de kosten van nieuwe liedboeken en kosten van drukwerk (denk aan de orde van dienst en de activiteitengids). En natuurlijk de personeelskosten (dominees, kerkelijk bureau, kosters). De inkomsten wegen niet op tegen de kosten, er is een fors tekort. Van harte welkom in augustus en in de eerste helft van september op dinsdagochtend van 10.30 tot 12.30 uur en op zaterdagmiddag van 13.00 tot 16.00 uur.