GELOOF AAN DE GODEN GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de Thema’s uit de

godsdienstgeschiedenis van de godsdienstgeschiedenis van de antieke antieke wereldwereld

Hoorcollege september-december 2009Dr. F.G. Naerebout

f.g.naerebout@hum.leidenuniv.nlwww.oudegeschiedenis.info

RoosterRooster9/9 college 1 28/10 college 716/9 college 2 4/11 college 8 23/9 college 3 11/11 college 9 30/9 college 4 18/11 college 10 7/10 college 5 25/11 college 11 14/10 college 6 2/12 college 12 21/10 ----- 9/12 college 13

TentamenWoensdag 16-12-2009 10.00-13.00 Lipsius/028

Herk: maandag 22-03-2010 9.00-12.00 Lipsius/228

mysterieculten• mustēria < mustēs (mueō); teletē < teleō• niet ‘laat’, niet ‘oosters’, geen Erlöserreligionen• Eleusis : het grondmodel• inwijding manipulatie van toekomstverwachting door

middel van inwijding in mysterieculten

• ‘Orfiek’: Dionusos• Kubele/Cybele; Megaloi theoi• een keur aan mysterieculten bekend uit de hellenistisch-

Romeinse wereld: Dionysisch, Isis• Mithras

College-thema’sCollege-thema’s1 Bovennatuurlijke wezens [Deities and demons; Monotheism

and polytheism]22 Cosmologie [Cosmology: time and history; Myth; Theology,

theodicy, philosophy; Myth and sacred narrative ]3 ‘Heilige’ tijd en ruimte [Sacred times and spaces]4 Intermediairs [Religious personnel]5 Tekst(en) [Religion and writing; Sacred texts and canonicity]6 Offer [Sacrifice, offerings, and votives]7 Divinatie [Divination and prophecy]8 Onreinheid [Pollution, sin and atonement; Sin, pollution and

purity]9 Ziekte en dood [Illness and other crises; Death, afterlife and

other last things] 10 Mysterieculten [Mysteries]1111 Magie [Magic]Magie [Magic]

Magie“there is no such thing as magic”

emic: met name een categorie gebruikt om bepaalde religieuze fenomenen te veroordelen als ‘niet bonafide’, marginaal (wie oordeelt over wie?)Mageia, goēteia, magice, magia (dussebeia, asebeia, superstitio)

etic: liever niet spreken van ‘magie’Eventueel van ‘magisch handelen’ (als onderdeel van religie) = dwingen (automatisme, ‘chantage’) van de bovennatuur (ook marginaal, maar dan ten opzichte van onze definitie, vgl. astrologie, noodlotsdenken)NB: spectrum

Ogden, Magic, witchcraft, and ghosts in the Greek and Roman worlds. A

sourcebook, Oxford 2002

“(a sourcebook) should leave its readers to make up their own minds”

“criteria (for selection) must proceed from…some sort of definition of magic”

“passages…of relevance to the subject matter of recent scholarly books on antiquity with such words as ‘magic’ in their titles”

Defixio

‘black magic’

Defixio

‘religie’

Defixio

‘black magic’in een heilig-dom?

Apotropaeischereligie

Esoterie