Gebroeders van Limburg Festival

8
*+ Gebroeders van Limburg Festival Geuren en smaken van de middeleeuwen dinsdag 21 augustus 2012

description

Redactionele bijlage van De Gelderlander over het Gebroeders van Limburg Festival in Nijmegen.

Transcript of Gebroeders van Limburg Festival

Page 1: Gebroeders van Limburg Festival

*+

Gebroeders van Limburg Festival

Geuren en smakenvan de middeleeuwen

dinsdag 21 augustus 2012

Page 2: Gebroeders van Limburg Festival

Kijk voor de meest actuele programmering op

www.gebroedersvanlimburgfestival.nl en

volg ons op Twitter: Twitter.com/#!/GebrvanLimburgestival 20112012VRIJDAG 24

Het Valkhof /

Museum Het Valkhof

Scholendag GVLJunior; alleen na aanmelding

ZATERDAG 25 ZATERDAG 25

Kinderactiviteiten Geuren & Smaecken

Kronenburgerpark en Het

Valkhof:

Binnenstad:

12.00- 17.00: Wat heb jij op je kerfstok? Spellencircuit

12.00-17.00: Kookdemonstraties authentiek koken

Kerfstok en circuit bij kassa’s Valkhof en Kronenburgerpark

in kampementen Het Valkhof en Kronenburgerpark

Binnenstad: 12.00-17.00: Smaakmarkt op de Korenmarkt

12.00-17.00: Speurtocht GVLJR,boekje te koop in Stevenskerk

12.00-17.00: Geurroute Stevens-kerkhof en Geurspel Het Valkhof

Het Valkhof, toernooiveld: 12.00-17.00: Kruidenbuidels: Valk-hof, Stevenskerkhof, Jacobskapel

14.00: Kinderveldslag met ridders; Het Valkhof, Barbarossaruine:

14.00: Lezing M. Beukers: midd. wijnen (Stevenskerk, N-kapel)

14.30: Verkiezing Mooiste Jonk-vrouw / Ridder onder 8 jaar

12.00-17.00: Verkoop Gebroeders Van Limburg PUURZAAM bier

Kronenburgerpark: Stevenskerk

12.00-17.00: (van tijd tot tijd): aanspannen Trebuchet

20.00-21.30: Soiree m. kookdemo P. Wind, interview M. Beukers *

St. Stevenskerkhof: * Aanmelding verplicht via

12.00-17.00: Estafette spel [email protected]

ZONDAG 26 ZONDAG 26

Kinderactiviteiten Geuren & Smaecken

Kronenburgerpark en Het

Valkhof:

12.00- 17.00: Wat heb jij op je kerfstok? Spellencircuit

12.00-17.00: Kookdemonstraties authentiek koken

Kerfstok en circuit bij kassa’s Valkhof en Kronenb.park

in kampementen Het Valkhof en Kronenburgerpark

Binnenstad, start Stevenskerk: 12.00-17.00: Smaakmarkt op de Korenmarkt

12:15: Kinderpelgrimage, groep 1 12.00-17.00: Geurroute Stevens-kerkhof, Geurspel Valkhof

13:15: Kinderpelgrimage, groep 214:15: Kinderpelgrimage, laatste

groep

12.00-17.00: Kruidenbuidels op Het Valkhof, Stevenskerkhof en Jacobskapel

Binnenstad: 13.00: Pierre Wind, kookdemo op Podium Grote Markt

12.00-17.00: Speurtocht GVLJR, boekje te koop Stevenskerk

14.00: Lezing Chr. Muusers, de Midd. keuken met proevement

Het Valkhof, toernooiveld: Stevenskerk

13.00: Kinderveldslag met ridders 15.00: Pierre Wind, kookdemo op Podium Grote Markt

Het Valkhof, Barbarossaruine: 12.00-17.00: Verkoop Gebr. Van Limburg PUURZAAM bier

13.30: Verkiezing Mooiste Jonk-vrouw / Ridder onder 8 jaar

Kronenburgerpark:

12.00-17.00: (van tijd tot tijd): aanspannen Trebuchet

St. Stevenskerkhof:

12.00-17.00: Estafette spel

ZATERDAG 25 ZATERDAG 25 ZATERDAG 25 ZATERDAG 25 ZATERDAG 25 ZATERDAG 25

Stevenskerk & Stevenskerkhof Stevenskerk (Kapellen) Binnenstad, Grote Markt, Koren-

markt en elders

Het Valkhof Het Valkhof Sint Jacobskapel

Kerk Noorderkapel: Korenmarkt Toernooiveld Riddertoernooi

van Gelre

Sint Nicolaaskapel Lezingen:

12.00-17.00: 12.30: De Speellieden van Gelre, concert

12.00-17.00: Smaakmarkt 12.00-12.30: Opening van het Rid-dertoernooi

12.00-12.15: De Senter Claes-meesters

13.00: De pest van dier op mens. drs. C. van ‘t Land

Infostand en kassa Festival, Infostand ‘t Geselscap en Hospice Bethlehem

14.00: Lezing Mariëlla Beukers over middeleeuwse wijnen

Podium Grote Markt 13.00-13.30: Riddershow 12.30-12.45: Capella Vacalis 14.00: De pest nu, drs. A. Nielander

Demonstraties kalligrafie en mu-ziekinstrumenten, rondleidingen;

15.30: I Bianchi, een middeleeuws projectkoor

13.00-17.00: Balfolk, meedans-concert

14.00-14.30: Kinderveldslag met winnaar

13.00-13.15: Verhalenvertelster Wilma Makkink

15.00: Rol overheden vó ó r, bij en na de pest, drs. A. Groustra,

13.30: Modeshow ism. met mid-deleeuwse kledingateliers

Zuiderkapel: Door hele centrum 15.00-15.30: Riddershow 13.30-13.50: Dansworkshop Triom-phe et Enchantement (Stg. STOUD)

16.00: De pest en de Gebroeders van Limburg, dr. J. van der Spek

Stevenskerkhof 13.00: Datura, concert 12.00-17.00: Lint van muziek- op-tredens door binnenstad

16.00-16.30: Riddershow 14:00-14.15: Capella Vacalis Plein Glashuis en St. Jacobskapel

12.00-17.00: Kampement en ambachtslieden

15.00: Klucht (Tafelken) ‘Van een droncken man ende sijn wijf’

16.30-17.00: Helmschouw, eed-aflegging ridders

14.30-14.50: Muziekworkshop Krebbel

13.30: Middeleeuws Medisch spreekuur

12.00-17.00: Geurroute Kronenburgerpark 17.00-17.30: Riddershow 15.00-15.15: Verhalenvertelster Wilma Makkink

14.30: Middeleeuws Medisch spreekuur

12.00-17.00: Estafette spel 12.00-17.00: Militaire kampement-en Doorlopend demonstraties,

15.30-15.45: De Senter Claes-meesters

15.30: Middeleeuws Medisch spreekuur

14.00-17.00: Beklimming Stevens-toren met Het Gilde (gratis)

kanonnen, kinderactiviteiten, ambachtslieden

Podium Grote Markt Barbarossaruine 16.00-16.15: Capella Vacalis 16.30: Middeleeuws Medisch spreekuur

Stevenskerk 13.00 -13.20: Bestorming en Slag van Niftrik 1388

22.30-23.30: Datura, concert 14.30: Verkiezing Mooiste Jonkv-rouw en Ridder onder 8 jaar

16.30-16.50: Krebbel Muziekwork-shop

Plein Glashuis en St. Jacobskapel

20.00-21.30: Soiree met P. Wind,modeshow, Datura, klucht, interview M. Beukers*

* Aanmelding verplicht [email protected]

12.00-17.00: Doorlopend boog-schieten, vogelshow, ambachten

17.00-17.15: Verhalenvertelster Wilma Makkink

12.00-17.00: Kruidenvrouwen, pestlijders, pestdokters…

het achtste Gebroeders van Limburgfestival bedankt Alle

Vrijwilligers en Deelnemers. Mede mogelijk gemaakt door:

- NVOB Cultuurfonds, - Rutten Hoogteservice, - Advocaten Van den Wildenberg

Van Halder, - Advocatenkantoor Poelmann

van den Broek, - DAR, - John Kuster Schilderwerken, - De Driestroom, - Stichting Infrastructuur Oude

Stad, - Bouw- en cultuurhistorisch

Museum ‘Het verzonken Verle-

den’, onder auspiciën van de Stichting Oude Stad,

- Remco Wijbenga ICT, - Karmijn Tekst, - Infiweb, - SSgN Stedelijke Scholenge-

meenschap Nijmegen, - Atelier Mette Maelwael, - Evenementenbureau van der

Zand BV, - BrouwerPRojecten, - D´Eventz Evenementenbureau, - ACTA! Levende geschiedenis,

- Speelgoedwinkel De Engelbe-waarder,

- LOTUS EHBO, - De Lindenberg, - BgH accountants, - Giesbers Wijchen, - Hermsen Makelaars, - Stichting Poëtisch / De Poëzie-

koerier, - De Theaterstraat, - Plaats 1, - Biarro Alto, - De Hemel,

- Stichting Grote Markt, - Hoogstraatje, - Visboer Hein van Maassen,- Museum het Valkhof, - Carpe Noktem, - Hezelstraat Nijmegen, oudste

winkelstraat van Nederland, - WIDO b.v. Kranenverhuur; - Destin,- Wijnhandel ‘In de blauwe druif’,- Plus Reclame Elst- Giesbers Wijchen- Jenniskens kraanverhuur

Lééf en Proef de Middeleeuwen in Nijmegen!

estival

ZONDAG 26 ZONDAG 26 ZONDAG 26 ZONDAG 26 ZONDAG 26 ZONDAG 26 ZONDAG 26

Stevenskerk & Stevenskerkhof Stevenskerk (Kapellen) Binnenstad, Grote Markt en

elders

Het Valkhof Het Valkhof Sint Jacobskapel Binnenstad

Kerk: Noorderkapel: 12.00-17.00: Jaarmarkt, Burchtstraat, Kannenmarkt

Toernooiveld Riddertoernooi

van Gelre

Sint Nicolaaskapel Lezingen: Mariken van Nieumeghen, start

Franse Plaats

10.00: Middeleeuwse Mis, voor-ganger Henk Gols, ordinarius H. Hendriks

14.00: Lezing Chr. Muusers, de Middeleeuwse keuken met proevement

12.00-17.00: Smaakmarkt op Korenmarkt

12.00-12.30: Riddershow 12:00-12:15: I Bianchi, Mid-deleeuws koor

13.00: De doctor medicinae, drs. A. Nielander

12.00: Mariken van Nieumeghen, 1e voorsteling

mmv. Schola Cantorum Karolus Magnus

15.00: Klucht (Tafelken) ‘Van een droncken man ende sijn wijf’

Podium Grote Markt: 13.00-13.30: Kinderveldslag met winnaar

12:30-12:45: Verhalenvertelster Wilma Makkink

14.00: De chirurgijn, dr. J. van der Spek

12.30: Mariken van Nieumeghen, 2e voorsteling

12.00-17.00: Zuiderkapel: 13.00: Pierre Wind, Middeleeuwen kookdemonstratie

14.00-14.30: Riddershow 13:00-13:20: Muziekworkshop Krebbel

15.00: De vroedvrouw, drs. C. van ‘t Land

13.00: Mariken van Nieumeghen, 3e voorsteling

Infostand en kassa Festival, Info ‘t Geselscap en Hospice Bethlehem

12.30: Madlot, concert Door hele centrum: 13:30-13:50: I Bianchi, Mid-deleeuws koor

13.30: Mariken van Nieumeghen, 4e voorsteling

Demonstraties kalligrafie en mu-ziekinstrumenten, rondleidingen;

14.30: Frank Peereboom (Stichting Oude Dans) dansworkshop

13.30-14.30: Madlot, Balfolk met dansinstructie

14:00-14:15: Verhalenvertelster Wilma Makkink

Plein Glashuis en St. Jacobskapel 14.00: Mariken van Nieumeghen, 5e voorsteling

13.30: Modeshow ism. met mid-deleeuwse kledingateliers

Kronenburgerpark 15.00: Pierre Wind, Middeleeuwen kookdemonstratie

16.30-17.00: Blijde Incomste, grote finale OP HET VALKHOF!

14:30-14:50: Dansworkshop Triom-phe et Enchantement (Stg. STOUD)

12.30: Middeleeuws Medisch spreekuur

Stevenskerkhof: 12.00-17.00: Militaire kampe-menten

(Start Blijde Incomste: 16.00u Parkweg)

15:00-15:15: I Bianchi, Mid-deleeuws koor

13.30: Middeleeuws Medisch spreekuur

11e Nijmeegse Torendag

12.00-17.00: Kampement en ambachtslieden

Doorlopend demonstraties, kanonnen,

Door hele centrum: 14.30: Middeleeuws Medisch spreekuur

Stevenstoren:

12.00-17.00: Geurroute kinderactiviteiten, ambachtslieden 12.30-17.00: Lint van muziek- op-tredens door binnenstad

Barbarossaruine Plein Glashuis en St. Jacobskapel 11.00-15.00: Beklimming Steven-storen met Het Gilde (gratis)

12.00-15.30: Estafette spel 13.00 -13.20: Bestorming en Slag van Niftrik 1388

16.00-17.00: BLIJDE INCOMSTE 13.30: Verkiezing Mooiste Jonkv-rouw en Ridder onder 8 jaar

12.00-17.00: Kruidenvrouwen, pestlijders, pestdokters…

Museum de Stratemakerstoren:

11.00-15.00: Beklimming Steven-storen met Het Gilde (gratis)

Parkweg, via Augustijnenstraat, Burchtstraat naar Het Valkhof

12.00-15.30: Doorlopend boog-schieten, vogelshow, ambachten

13.00, 14.00 en 15.00: Roofvo-gelshow

24, 25 en 26augustus

2012

Programma-overzicht

Gebro ed er s v an L imburg

Page 3: Gebroeders van Limburg Festival

dinsdag 21 augustus 2012 De Gelderlander

extra | 3

Z onder de middeleeuwse Gebroeders vanLimburg was misschien in 1980 het wereld-beroemde boek De naam van de Roos nietgeschreven. Door hun prachtige miniatu-

ren, met al die details van het dagelijks leven uit demiddeleeuwen, raakte Umberto Eco geïnteresseerd indie periode. Dat vertelde de Italiaanse schrijver ditvoorjaar toen hij in het stadhuis geëerd werd met deVrede van Nijmegen-penning.Het werk van Paul, Herman en Johan van Limburgwordt door kunsthistorici als het absolute hoogte-punt van de middeleeuwe schilderkunst beschouwd.De broers kwamen uit een Nijmeegs kunstenaarsge-slacht, van zowel vaders- als moederskant. Ze trok-ken begin vijftiende eeuw met hun oom, de schilderJohan Maelwael, naar Frankrijk. Uiteindelijk kwamenze terecht aan het hof van hertog Jan van Berry, lidvan de Franse koninklijke familie en een fervent

kunstverzamelaar. In zijn opdracht maakten ze dienu nog beroemde getijdenboeken.Sinds acht jaar kent Nijmegen het Gebroeders vanLimburgfestival. Een middeleeuwenfestival waarbijhet tijdperk van de gebroeders tot leven wordt ge-bracht. Ridders, edelen, soldaten, burgers, boeren, am-bachtslieden, artiesten en bedelaars: alle lagen van demiddeleeuwse bevolking kom je tegen op het festivalwaarbij goed is gekeken naar de miniaturen van denaamgevers.Het festival is zo kleurrijk als het werk van de gebroe-ders, maar ook leerzaam en onderhoudend.Kom kijken en geniet van de middeleeuwse kleuren,geuren en smaken.

door Anne Nijtmans

A ls je in een film middel-eeuwers ziet eten, gaathet er nogal lomp aantoe: graaien met de han-

den, smakken en boeren en er eenflinke knoeiboel van maken. Maardaar klopt helemaal niets van, vol-gens Christianne Muusers.„Middeleeuwers worden nu vaakneergezet als barbaren en dat is on-terecht. Er werd weliswaar met dehanden gegeten maar dat gingheel netjes. Een stuk vlees werdmet een mes van de bout gesne-den en dat brachten ze dan met dehand naar de mond. Maar als je ineen tijdperk zonder wasmachinesleeft, ga je toch niet je kleren bij el-ke maaltijd vies maken?”Christianne Muusers, van huis uitNeerlandica, heeft zich toegelegdop de culinaire schiedenis en metname op culinaire teksten van mid-deleeuwen en latere perioden. Zeschrijft over dit onderwerp en isde drijvende kracht achter de web-site Coquinaria.nl die vol staat metwetenswaardigheden en receptenuit de middeleeuwse keuken.„In de middeleeuwen bestond erook een tafeletiquette”, zegt ze. „Jehoorde je handen te wassen voorhet eten, boeren en winden latenaan tafel, was niet de bedoeling enpraten met volle mond ook niet.”Wat op tafel kwam bij de gewonemensen was wat de landbouw enveeteelt in de nabije omgeving op-leverden. De rijken konden zich

ook wel ingrediënten permitterendie van verder weg kwamen. Zokwamen specerijen via handelmet Venetiërs die weer contactenhadden met Arabieren, naar onzestreken.„De middeleeuwers aten het lief-ste vlees”, zegt ChristianneMuusers. „En dat was in de perio-de van de Gebroeders van Lim-burg, de tweede helft van de veer-tiende eeuw, ook volop voorhan-den. De bevolking was nogal uitge-dund vanwege pestepidemieën ener was relatief veel vee. Dus ook ge-wone mensen konden zich regel-matig een stukje vlees veroorlo-

ven.” Alleen mocht je in de mid-deleeuwen niet altijd vlees eten.„De kerk legde vastenregels op”, al-dus de expert. „Je had niet alleende strenge vasten voor Pasen,maar iedere week had wel twee da-gen waarop je geen vlees mochteten.”Dan werd het dus vis. „Dat wasminder populair omdat het een be-derfelijk product was. Men moesthet toen met gedroogde of gezou-ten vis doen, hoewel in die tijd hetharingkaken al was uitgevonden.”Verder aten de middeleeuwers ui-teraard groenten. Geen aardappels,tomaten en paprika want die ko-

men uit Zuid-Amerika, maar welkool, knollen, uien, rapen, bonen,wortelen en bladgroenten.„Groenten hadden geen goedenaam”, aldus ChristianneMuusers. „Die werden in de mid-deleeuwse gezondheidsleer alskoud en vochtig beschouwd endat vonden zij niet zo’n gunstigeeigenschap.”„Zoals wij calorieën tellen, warende middeleeuwers met humeurenin de weer. Bijvoorbeeld mosterd,wat zij als warm en droog be-schouwden, bij de vis die nat envochtig was. om dat weer in ba-lans te brengen.”

Het voedsel werd op smaak ge-bracht met specerijen als men zichdie kon betalen. Na de kruistoch-ten was men daaraan gewend enkwamen er op de rijke tafels ge-rechten met kardamom, peper, ka-neel, komijn, saffraan of gember.Arme mensen maakten hun voed-sel pittiger met mosterdzaad. Uiter-aard waren ook de bekende in-heemse keukenkruiden voorhan-den zoals salie, munt en peterselie.„De middeleeuwse keuken waseen echte sauzenkeuken”, aldusChristianne. „Een bekend receptwas sauce vert, groene saus van fij-ne peterselie, verjus - sap van onrij-pe druiven - en broodkruim. Diewerd vooral geserveerd bij vis.”Brood en gebak stonden ook ophet menu. „Niet iedereen had eenoven en er waren rijdende ovensdie langs de huizen kwamen. Opandere dagen maakten gewonemensen dan pannenkoeken. Fruitwas er uiteraard ook. „Appelmoeswas toen al erg populair”.De Gebroeders van Limburg schil-derden een deftig gedekte tafel alshet januariblad in het getijden-boek Très riches heures de duc deBerry. Op de miniatuur staatrechts een zogeheten tafelschip.„Een pronkstuk en statussym-bool”, weet Christianne Muusers.„Hierin bewaarde men het zouten de specerijen. Verder zie je optafel gevogelte en pasteien. Linksvoor op tafel zie je sneetjes brood.Die gebruikte men in die tijd alsbord. Na afloop werd dat broodaan de armen of aan de varkens ge-geven. Ook hier zie je weer volopschaaltjes met sauzen, want daarhielden ze erg van.”

Christianne Muusers geeft zondag 26augustus een lezing over eten in demiddeleeuwen tijdens vastenperioden.Er kan ook wat geproefd worden. De le-zing is om 14.00 uur in de Noorderka-pel van de Stevenskerk.

Liever vlees dan vis of groentenMIDDELEEUWSE KEUKEN ‘Ze hielden erg van sauzen’

GEBROEDERS VAN LIMBURG

dg.nl/bijlagen

Op deze site kunt u deze special vinden als pdf. Alle vorige specials treft u ook aan op onze site.

COLOFON Deze Extra is een redactionele bijlage van:

Wilt u adverteren in een van onze specials neem dan contact op:in de regio Nijmegen: [email protected], 024-3650646, in de regio Arnhem/Doetinchem: [email protected] , 0314-372123

*+

Reageren? Mail naar [email protected].

Wat stond er in de middel-eeuwen op tafel bij de rijkeen de gewone mensen? Culi-nair historica ChristianneMuusers weet er alles vanen geeft er een lezing over.

Redactionele leiding:Anne NijtmansVormgeving:Johan van BrandenburgAan dit nummer werkten mee: Jaap Bak, Frank Verkuylen (grap-hics)Foto voorpagina: Stef Verstraaten

Het januariblad van het getijdenboek Très riches heures de duc de Berry van de Gebroeders van Limburg.

Ook Umberto Eco is fan

Personages van de Gebroeders van Limburg tot leven gebracht.

Page 4: Gebroeders van Limburg Festival

De Gelderlander dinsdag 21 augustus 2012 dinsdag 21 augustus 2012 De Gelderlander

4| extra sport | 5

1. Valkhof

2. Kronenburgerpark

3. Korenmarkt/Grote Markt

4. Stevenskerk/-hof

Overig (Binnenstad/Jacobskapel)

6. Binnenstad

ee

KeizerKarelpleinpleiplein

TTunnnnelwwegTTT

Sint Canniisiussingeluss

Generaral l JaJam

ees s Ga

Ga

Gvivivivinnw

gegegnwnwnwnw

eegiinnnnnn

aames G

avinnwwwwegeg

nwwwweeg

inn

MMoolleennssttrraaaatt

BBBurchtstrra

Grotee GrotMarktktM tktMarM alValkhofa

Konings-KoninKoKoKoeininippleineinein

WWaaaallkkaaddeeee

LLaannge HHHeeezzzellssttrraaatt

vv.. WWeellllddeerreennssttrraaaaaatt

BBBBlllooeemmeeeerrrssttrraaaatt

Oranjese ingel

Nassau

Nassau

Nassau

Nassau

SingSingelSingelSingel

gelSingel

KKKKKKKrrrrrooonnneeennnbbbbuuuuuurrrrggggggeeeerrrrsssiiiinnnnngggeeellll

KKronen-burger-

parkeinnPlein

1944194499

Festivalterrein binnenstad NijmegenValkhofparkKronenburgerparkKorenmarkt/SmaakmarktStevenskerkSint-JacobskapelBinnenstad

123456

Kassa KronenburgerparkKassa StevenskerkKassa Het Valkhof

ABC

2

31

5

6

4

AB

C2

Start Blijde IncomsteParkweg, zondag, 16.00 uur rraaatt C

Aankomst Blijde IncomsteValkhofpark met grote finale op het toernooiveld

pppppp

Blijde IncomsteHistorische optocht metdit jaar nieuwe figurenuit de miniaturen.

Burgers, buitenlui en boeren

Stadsomroeper Ridders, soldaten en voetvolk

Gelovigen, duivels, pestlijders en geselaars

Hertogelijke stoet

Kassa

Riddertoer-nooiveld

AmbachtenValkenier

Boogschietbaan

Kramen

Barbarossa-ruïne

Sint-Nicolaaskapel

Een mooie plek om het hofleven zichtbaar te maken. Vanaf 12.00 uur is er zaterdag en zondag een doorlopend programma met onder andere:• Riddertoernooi en - show• Middeleeuwse ambachten (smeedtechnieken, houtbewerking, leerbewerking)• Boogschieten, helmschouw (ridders nemen eed af voor een fair toernooi) bij Barbarossaruïne• Kinderspellen, zoals ringwerpen, en kinderveldslag op het toernooiveld• Valkenier met roofvogel• Muziek, dans en verhalen vertellen in Sint-Nicolaaskapel• Middeleeuws eten en drinken in de kampementen• Marktkooplieden uit binnen- en buitenland• Verkiezing Jonkvrouw en -heer• Verkiezing Ridder van het Valkhof

saKasValkenier met roofvogel

• Muziek, dans en verhalen vertellen in Sint-Nicolaaskapelll

deeBBllliijjddddeeHiHists orrisisrisdiit t jajaaraar uit t dede m m

Stads

nnierrkenenieValkalken

BBoogschhietbaanan

KrammenamenKramen

BBarbar sa-barossa-rruïnene

icolaaskkapeli

Burgers, buitenlui Buurur rs, lui n boerenen ben oebo

Gelovigen, uivels,ovigen, ddddddduuuuuuloov ivels,pestlijd s en gessesssesesselaarsjjjijders en getlijlij

• Middeleeuws eten en drinken in de kampementen• Marktkooplieden uit binnen- en buitenland• Verkiezing Jonkvrouw en -heer• Verkiezing Ridder van het Valkhof

Zaterdag en zondag bestorming toren en stadsmuur en de Slag van Niftrik!In 1388, toen de Gebroeders van Limburg nog heel jong waren, reden 500 ruiters van hertog Willem van Gulik door de Nijmeegse poorten 10.000 Brabantse soldaten tegemoet in de weilanden van Niftrik. Binnen twee uur waren de Brabanders verslagen. Zegevierend met de vlagen van zeventien Brabantse steden keerden de Gelderse ruiters terug de stad in.In het Kronenburgerpark vindt een bestorming van de Kruittoren en stadsmuur plaats met behulp van onder andere trebuchet, kanonnen, kruisbogen en soldaten.

Trebuchet

8 m

eter

hoo

g

Een nieuwe locatie voor het festival is de onlangs gerenoveerde Koren-markt die voor de gelegenheid is omgedoopt tot Smaakmarkt. Hier laten bierbrouwers van het Nijmeegse brouwers-gilde Triple-W zien hoe in de middel-eeuwen bier werd gebrouwen. Naast bier zijn er allerlei andere producten zoals vleessoorten, spit, kazen en groenten te zien en te koop.Op de Grote Markt spelen muziek-gezelschappen en geeft meesterkok Pierre Wind zondag een demonstra-tie middeleeuws koken.

De Stevenskerk en Stevenskerkhof kent een gevarieerd programma op de zaterdag en zondag met veel lezingen, concerten en toneel. Zo is er zaterdag een modeshow, middeleeuwse muziek, een klucht, lezingen over middel-eeuwse wijnen met proeverij en geeft Pierre Wind een kookdemonstratie.Traditiegetrouw staat op het Stevenskerkhof een kampement, dit jaar uitgebreid met een middeleeuwse jaarmarkt. Nieuw is de Geurroute die je kunt volgen. Er is een estafettespel met spelen als hinkelen en stelten lopen, start zaterdag en zondag rond twaalf uur de kinderpelgrimage en begint zondag om tien uur een middeleeuwse mis.

Behalve bovengenoemde locaties kent het Gebroeders Van Limburg Festival meerdere plekken waar middeleeuwse activiteiten plaatshebben. Zo zijn er in de binnenstad (6) straatmuzikanten en poppenspelers te horen en te zien, is er een kinderspeurtocht en -pelgrimage en trekt zondag de Blijde Incomste door de stad (zie kaart).In de Sint Jacobskapel en het Glashuis (5) is er aandacht voor de middel-eeuwse geneeskunst, zoals deze te zien is op de miniatuur 'De anatomische mensch' van de Gebroeders van Limburg. In de middeleeuwen ontstonden de eerste universiteiten en verwierven doctores medicinae na tien jaar studie hun bul. Ook chirurgijns en pestdokters probeerden kwalen te genezen, gebaseerd op medische kennis uit de oudheid (Aristotales, Hippocrates etc.).Lezingen, infokramen, levende geschiedenis van pestdokter en pestlijders en een medisch spreekuur laten u kennismaken met deze geneeskunst.

Vanaf vrijdag 24 augustus (scholendag) heeft het inmid-dels achtste ebroeders van Limburg Festival plaats. Vooral zaterdag 25 en zondag 26 augustus herleven de late middeleeuwen weer in het centrum van Nijmegen. Het thema is dit jaar 'Geuren en smaken in de middeleeuwen' met demonstraties en lezingen. Maar er zijn meer middeleeuwse activiteiten, zoals de bestorming van de toren en stadsmuur in het Kronenburgerpark, de Blijde Incomste en nog veel meer. Een greep uit alle activiteiten per locatie.Kijk voor exacte tijden op www.gebroedersvanlimburgfestival.nl en/of neem het programmaboekje mee. Voor activiteiten in het Valkhof-park en Kronenburgerpark wordt entree gevraagd. U kunt daarmee op beide locaties terecht. Kaarten kunnen via www.gebroedersvanlimburg.nl besteld worden en kosten 7 euro voor een volwassene en 4 euro voor een kind vanaf 4 jaar. Bij de kassa zijn de kaarten een euro duurder.

infographic FV | bron/foto Gebroeders van Limburgfestival/DG

Page 5: Gebroeders van Limburg Festival

De Gelderlander dinsdag 21 augustus 2012 dinsdag 21 augustus 2012 De Gelderlander

4 | extra sport | 5

1. Valkhof

2. Kronenburgerpark

3. Korenmarkt/Grote Markt

4. Stevenskerk/-hof

Overig (Binnenstad/Jacobskapel)

6. Binnenstad

ee

KeizerKarelpleinpleiplein

TTunnnnelwwegTTT

Sint Canniisiussingeluss

Generaral l JaJam

ees s Ga

Ga

Gvivivivinnw

gegegnwnwnwnw

eegiinnnnnn

aames G

avinnwwwwegeg

nwwwweeg

inn

MMoolleennssttrraaaatt

BBBurchtstrra

Grotee GrotMarktktM tktMarM alValkhofa

Konings-KoninKoKoKoeininippleineinein

WWaaaallkkaaddeeee

LLaannge HHHeeezzzellssttrraaatt

vv.. WWeellllddeerreennssttrraaaaaatt

BBBBlllooeemmeeeerrrssttrraaaatt

Oranjese ingel

Nassau

Nassau

Nassau

Nassau

SingSingelSingelSingel

gelSingel

KKKKKKKrrrrrooonnneeennnbbbbuuuuuurrrrggggggeeeerrrrsssiiiinnnnngggeeellll

KKronen-burger-

parkeinnPlein

1944194499

Festivalterrein binnenstad NijmegenValkhofparkKronenburgerparkKorenmarkt/SmaakmarktStevenskerkSint-JacobskapelBinnenstad

123456

Kassa KronenburgerparkKassa StevenskerkKassa Het Valkhof

ABC

2

31

5

6

4

AB

C2

Start Blijde IncomsteParkweg, zondag, 16.00 uur rraaatt C

Aankomst Blijde IncomsteValkhofpark met grote finale op het toernooiveld

pppppp

Blijde IncomsteHistorische optocht metdit jaar nieuwe figurenuit de miniaturen.

Burgers, buitenlui en boeren

Stadsomroeper Ridders, soldaten en voetvolk

Gelovigen, duivels, pestlijders en geselaars

Hertogelijke stoet

Kassa

Riddertoer-nooiveld

AmbachtenValkenier

Boogschietbaan

Kramen

Barbarossa-ruïne

Sint-Nicolaaskapel

Een mooie plek om het hofleven zichtbaar te maken. Vanaf 12.00 uur is er zaterdag en zondag een doorlopend programma met onder andere:• Riddertoernooi en - show• Middeleeuwse ambachten (smeedtechnieken, houtbewerking, leerbewerking)• Boogschieten, helmschouw (ridders nemen eed af voor een fair toernooi) bij Barbarossaruïne• Kinderspellen, zoals ringwerpen, en kinderveldslag op het toernooiveld• Valkenier met roofvogel• Muziek, dans en verhalen vertellen in Sint-Nicolaaskapel• Middeleeuws eten en drinken in de kampementen• Marktkooplieden uit binnen- en buitenland• Verkiezing Jonkvrouw en -heer• Verkiezing Ridder van het Valkhof

saKasValkenier met roofvogel

• Muziek, dans en verhalen vertellen in Sint-Nicolaaskapelll

deeBBllliijjddddeeHiHists orrisisrisdiit t jajaaraar uit t dede m m

Stads

nnierrkenenieValkalken

BBoogschhietbaanan

KrammenamenKramen

BBarbar sa-barossa-rruïnene

icolaaskkapeli

Burgers, buitenlui Buurur rs, lui n boerenen ben oebo

Gelovigen, uivels,ovigen, ddddddduuuuuuloov ivels,pestlijd s en gessesssesesselaarsjjjijders en getlijlij

• Middeleeuws eten en drinken in de kampementen• Marktkooplieden uit binnen- en buitenland• Verkiezing Jonkvrouw en -heer• Verkiezing Ridder van het Valkhof

Zaterdag en zondag bestorming toren en stadsmuur en de Slag van Niftrik!In 1388, toen de Gebroeders van Limburg nog heel jong waren, reden 500 ruiters van hertog Willem van Gulik door de Nijmeegse poorten 10.000 Brabantse soldaten tegemoet in de weilanden van Niftrik. Binnen twee uur waren de Brabanders verslagen. Zegevierend met de vlagen van zeventien Brabantse steden keerden de Gelderse ruiters terug de stad in.In het Kronenburgerpark vindt een bestorming van de Kruittoren en stadsmuur plaats met behulp van onder andere trebuchet, kanonnen, kruisbogen en soldaten.

Trebuchet

8 m

eter

hoo

g

Een nieuwe locatie voor het festival is de onlangs gerenoveerde Koren-markt die voor de gelegenheid is omgedoopt tot Smaakmarkt. Hier laten bierbrouwers van het Nijmeegse brouwers-gilde Triple-W zien hoe in de middel-eeuwen bier werd gebrouwen. Naast bier zijn er allerlei andere producten zoals vleessoorten, spit, kazen en groenten te zien en te koop.Op de Grote Markt spelen muziek-gezelschappen en geeft meesterkok Pierre Wind zondag een demonstra-tie middeleeuws koken.

De Stevenskerk en Stevenskerkhof kent een gevarieerd programma op de zaterdag en zondag met veel lezingen, concerten en toneel. Zo is er zaterdag een modeshow, middeleeuwse muziek, een klucht, lezingen over middel-eeuwse wijnen met proeverij en geeft Pierre Wind een kookdemonstratie.Traditiegetrouw staat op het Stevenskerkhof een kampement, dit jaar uitgebreid met een middeleeuwse jaarmarkt. Nieuw is de Geurroute die je kunt volgen. Er is een estafettespel met spelen als hinkelen en stelten lopen, start zaterdag en zondag rond twaalf uur de kinderpelgrimage en begint zondag om tien uur een middeleeuwse mis.

Behalve bovengenoemde locaties kent het Gebroeders Van Limburg Festival meerdere plekken waar middeleeuwse activiteiten plaatshebben. Zo zijn er in de binnenstad (6) straatmuzikanten en poppenspelers te horen en te zien, is er een kinderspeurtocht en -pelgrimage en trekt zondag de Blijde Incomste door de stad (zie kaart).In de Sint Jacobskapel en het Glashuis (5) is er aandacht voor de middel-eeuwse geneeskunst, zoals deze te zien is op de miniatuur 'De anatomische mensch' van de Gebroeders van Limburg. In de middeleeuwen ontstonden de eerste universiteiten en verwierven doctores medicinae na tien jaar studie hun bul. Ook chirurgijns en pestdokters probeerden kwalen te genezen, gebaseerd op medische kennis uit de oudheid (Aristotales, Hippocrates etc.).Lezingen, infokramen, levende geschiedenis van pestdokter en pestlijders en een medisch spreekuur laten u kennismaken met deze geneeskunst.

Vanaf vrijdag 24 augustus (scholendag) heeft het inmid-dels achtste ebroeders van Limburg Festival plaats. Vooral zaterdag 25 en zondag 26 augustus herleven de late middeleeuwen weer in het centrum van Nijmegen. Het thema is dit jaar 'Geuren en smaken in de middeleeuwen' met demonstraties en lezingen. Maar er zijn meer middeleeuwse activiteiten, zoals de bestorming van de toren en stadsmuur in het Kronenburgerpark, de Blijde Incomste en nog veel meer. Een greep uit alle activiteiten per locatie.Kijk voor exacte tijden op www.gebroedersvanlimburgfestival.nl en/of neem het programmaboekje mee. Voor activiteiten in het Valkhof-park en Kronenburgerpark wordt entree gevraagd. U kunt daarmee op beide locaties terecht. Kaarten kunnen via www.gebroedersvanlimburg.nl besteld worden en kosten 7 euro voor een volwassene en 4 euro voor een kind vanaf 4 jaar. Bij de kassa zijn de kaarten een euro duurder.

infographic FV | bron/foto Gebroeders van Limburgfestival/DG

Page 6: Gebroeders van Limburg Festival

De Gelderlander dinsdag 21 augustus 2012

6| extra

M ariken van Nieumeg-hen had een face liftnodig, vonden Marjo-lein Pieks en Karel

Bosman. Beiden zijn bevlogen taal-virtuozen. Marjolein is de Poëzie-koerier in Nijmegen, Karel Bos-man schrijft liedjes, componeerten was de vaste begeleider vanWillem Wilmink.„Vorig jaar ging het bijna mis metde voorstelling van Mariken in aan-loop naar het Middeleeuws Festi-val”, vertellen beiden. Producen-ten lieten het afweten, maar Marjo-lein Pieks die vanaf het begin bijde productie van het middeleeuw-se mirakelspel is betrokken, wildeniet opgeven. Dat heeft de voorstel-ling vorig jaar gered. Het stuk wasechter aan een fikse onder-houdsbeurt toe. „We wilden meerdiepgang, meer kwaliteit. Karelwerd erbij gehaald om de liedjesopnieuw van teksten en muziek tevoorzien.” Die samenwerking klik-

te direct.Karel: „Als je het verhaal van Mari-ken leest, is het zo ontzettend he-dendaags. Het is alsof je de krantvan vandaag openslaat. Het zorgdein die tijd voor een soort nationaalgevoel. Dat heeft vooral te makenmet de heldere karakters van de

personages, de duidelijke verhaal-lijn.” Uitgangspunt van zijn tek-sten was de hertaling die WillemWilmink van de Mariken maakte.Marjolein en Karel hebben Mari-ken eens fiks onder handen geno-men. Er is meer muziek aan toege-voegd en de teksten zijn verbeterd.Karel Bosman heeft voor twaalf

nieuwe liedjes tekst en muziek ge-maakt. Aan de Mariken werken en-kele tientallen zingende acteurs enfiguranten mee. „We hebben vande week voor het eerst gerepeteerden het was opmerkelijk, maar hetstuk had zo op de planken ge-kund. Niet iedereen was nog eventekstvast, maar het enthousiasmewas groot.”Zij verwacht veel van de vernieuw-de Mariken. Die wordt zondag 26augustus voor een deel op eennieuwe locatie opgevoerd.De historische omgeving van deCommanderie van St.-Jan is hetnieuwe podium voor het mirakel-spel. „We beginnen in het parkjebij de Commanderie en gaan danom het gebouw heen naar bene-den, via de kelders van de brouwe-rij en andere ruimten komen weweer boven, trekken naar de Noor-dertrappen van de St.-Stevenskerken daar vinden ook enkele scènesplaats. Inclusief de scène waarin

Mariken van de toren wordt ge-gooid.” Tussen de scènes wandelthet pubiek mee. Voor deze voor-stelling moet betaald worden. Hetmirakelspel wordt vijf keer uitge-

voerd en begint vanaf 12.00 uur.De regie van het stuk is in handenvan Amir Tammadon, kaartjes kos-ten online 8 euro, ter plaatse bij deStevenskerk 9 euro.

Nieuw leven ‘Mariken’ dankzij Karel en Marjolein

door Jaap Bak

S ecretaris Patrick Leendersweet het niet helemaalexact, maar Triple-W be-staat zeker al twintig jaar,

en is waarschijnlijk de minst be-kende Nijmeegse vereniging. Watdoen ze? ‘Ze’, de leden brouwenbier. „Ooit is een aantal studenten

ermee begonnen. Vanuit hun stu-die moesten ze iets doen met hetbrouwproces en ze begonnen metbierbrouwen. Een aantal van henraakte zo enthousiast de ze eenvereniging oprichtten. Dat werdTriple-W.”Triple-W neemt al enkele jarendeel aan het Middeleeuws Festival.Dit jaar staan de thuisbrouwers op

de Korenmarkt. Een mooie en toe-passelijke omgeving omdat vlakbijook stadsbrouwerij De Hemel vanHerm Hegger is gevestigd.Leenders is pas zeven jaar geledenmet brouwen begonnen en sindsdie tijd ook lid van de ‘club’. „Omeen voorbeeld te geven. Een aantalmensen van het eerste uur, is deChristoffel brouwerij in Roer-mond begonnen. Die hebben vanhun hobby hun beroep gemaakt.”De bevlogen secretaris van Tri-ple-W is sinds kort van hobby-brouwer, beroepsbrouwer gewor-den, want sinds een aantal wekenwerkt hij bij het Nederlands Open-luchtmuseum in Arnhem waar hijhet brouwproces begeleidt in deambachtelijke bierbrouwerij.„Het leuke van thuis bierbrouwenis natuurlijk het eindresultaat. Hetbrouwproces, zoeken naar de juis-te combinaties. Brouwen is niet in-gewikkeld. Een kind kan de wasdoen. Onze leden brouwen gemid-deld zes tot zeven keer per jaar.Geen grote hoeveelheden. Tussende tien en veertig liter per keer.Sommigen doen honderd liter,maar dan wordt er met meerderepersonen te gelijk gedaan. Niet inde zomer, want dan is de kans opbesmetting te groot.”Het moeilijkst om te brouwen zijnde pilsen. „Die moeten met eenondergisting tot stand gebrachtworden en dat is vrij lastig om datthuis te doen. Je moet met con-stante lagere temperaturen wer-ken. Bierbrouwen met bovengis-ting is makkelijker. Je werkt danop kamertemperatuur. Het zelfge-brouwen bier is meestal na vijf ofzes weken te drinken, maar beteris een paar maanden te wachten.”Het wordt gebotteld en meestalvoor eigen consumptie gebruikt.Een biertje van Leenders heeft bijtoeval op een proefavond van Mi-tra slijterij hoog gescoord. „Ik hadeen flesje meegegeven aan een ken-nis. Die gebruikte dat op een spe-ciale proefavond en daar kwamhet als beste naar voren.”Triple-W heeft in de afgelopen ja-ren diverse eerste prijzen in dewacht gesleept bij nationale kam-pioenen.

Nijmeegse vereniging: ‘Het leuke vanbierbrouwen, is natuurlijk ’t resultaat’

door Anne Nijtmans

D e buitenwereld had zijninvloed op de lichame-lijke binnenwereld endus kon je hoofdpijn

krijgen van de stand van het ster-renbeeld ram. In het schilderij Deanatomische mens van de Gebroe-ders van Limburg wordt deze mid-deleeuwse visie prachtig uitge-beeld. Ieder teken van de dieren-riem beïnvloedt een lichaamszoneen in de hoeken van de miniatuurwordt verklaard hoe de stand vande sterren effect heeft op het levenop aarde. Ook kon een ziekte ofepidemie een straf van God zijnvoor begane zonden.Daarnaast geloofden men dat ziek-te werd veroorzaakt door zakendie uit balans waren. Men had hetover lichaamssappen als bloed,slijm en gal. „Er was iets te veel of

te weinig in het lichaam. Datmoest aangevuld of afgevloeid wor-den. Vandaar de techniek van hetaderlaten”, legt Karine van ’t Landuit. Zij is historica en arts en pro-moveert op middeleeuwse genees-kunde. „In de loop van de tijd hebik veel respect gekregen voor de ge-neeskundigen in de middeleeu-wen”, zegt ze. „Ze moesten hetmet veel minder middelen en in-strumenten doen dan wij.”De geneeskunde uit die tijd staatte boek als primitief en wreed. „Erwas geen vorm van narcose”, zegtVan ’t Land. „Zelfs een simpeleoperatie was pijnlijk en een behan-deling als een botbreuk zetten wasvaak een marteling voor de pa-tiënt. Je had in die tijd ook geenantibiotica. Als je een klein wond-je kreeg en je had pech, kon jedoodgaan aan infecties.”Middeleeuwse geneeskundigenmoesten het vooral hebben vanscherp observeren van de buiten-kant van het lichaam en de af- enuitscheidingen. Bijvoorbeeld doorde kleur en geur van de urine tebekijken. „En dan probeerden zehet lichaam van ongerechtighedente zuiveren met hulp van kruiden-drankjes of medicinale baden”,legt Karine van ’t Land uit. „Demedici keken niet naar losse onder-

De invloedMIDDELEEUWSE GENEESKUNDE ‘Narcose was er

In de middeleeuwen had jegeen antibiotica en kon jedoodgaan aan een simpelwondje. Geneeskunde bete-kende vooral het lichaam inbalans houden.

‘Er is een duidelijker lijn ingekomen in dit mooiemiddeleeuwse verhaal’

In de middeleeuwe geneeskunde ging om evenwicht. Soms moest er watbij. In andere gevallen moest er juist wat afvloeien. Zoals bij het aderlaten.De bierbrouwers van Triple-W zijn ook van de partij op het festival.

Mariken en Moenen bezingen hun avonturen die ze zeven jaar lang met el-kaar beleefden. Daarna komt Mariken tot inkeer. foto Gerard Verschooten

Page 7: Gebroeders van Limburg Festival

dinsdag 21 augustus 2012 De Gelderlander

extra | 7

Levende geschiedenis. Zo zou jehet Gebroeders van Limburgfesti-val het beste kunnen omschrijven.Je ziet er historische figuren in le-vende lijve. Alleen al daarom ishet festival bijzonder aantrekkelijkvoor kinderen.Dit jaar is het aantal activiteitenvoor kinderen uitgebreid en ver-spreid over het hele centrum. VanValkhof via Stevenskerkhof totKronenburgerspark. Kinderactivi-teiten zijn te herkennen aan eenwapenschild met de letters GVLJR(Gebroeders van Limburg Junior).

Zo is er een Kinderpelgrimage.In dit geval lopen kinderen tussen7 en 11 jaar met hun ouders eenroute die langs historische stukjesNijmegen voert. Ze komen ondermeer langs een folterkamer, eenpestdokter en een marktkoopman.De start is in de Stevenskerk opzondag om 12.15, 13.15 en 14.15 uur.Entree 2 euro.

Verkiezing mooiste jonkvrouwnen jonkheer. De jury bestaat uitedellieden. Zaterdag om 14.30 uuren zondag om 13.30 uur in de Bar-barossa Ruïne in het Valkhofpark.

Wat heb jij op je kerfstok? Bij dekassa en kartcontrole van het Valk-hofpark en Kronenburgersparkkrijgen kinderen een houten kerf-stok. De opdracht is zoveel moge-

lijk kerven te verzamelen. Bij iederspel krijg je één kerf.

Kinderspelen zijn er volop. In hetKronenburgerspark onder meerhet ‘ van het paard afslaan’.In het Valkhofpark kunnen kinde-ren boogschieten, ringwerpen enkegelen. Ook is er een ‘voeltafel’en kun je typisch middeleeuwseluchtjes opsnuiven.

In het Valkhofpark is ook een kin-derveldslag. zaterdag om 14.00uur en zondag om 14.00 en 16.00uur. Kinderen kunnen de strijdaanbinden met heuse ridders.

Speuren naar middeleeuws Nij-megen kan met hulp van eenspeurtochtboekje dat te koop is bijde kassa voor 2 euro. Het boekjevoert je langs de middeleeuwsestukjes van Nijmegen. Door vra-gen op te lossen en een rebus in tevullen, kun je een prijs winnen.

Speciale activiteiten voor kinderenAl in de middeleeuwen waren op-tochten al heel gebruikelijk. Bij bij-zondere gebeurtenissen zoals hetbezoek van een hoogwaardigheids-bekleder, zetten de bewoners hunbeste beentje voor en trokken ineen stoet door de stad.Andere gelegenheden waren bij-voorbeeld de overwinning na eenveldslag of een bevrijding. En ver-geet niet de kerkelijke processies.Het Gebroeders van Limburgfesti-val sluit af met de Blijde Incomste,een optocht als grote finale.Alle hoofdrolspelers en figurantenkomen nog eens voorbij: de adellij-ke personages, de militairen, gees-telijken, muzikanten en andere ar-tiesten, burgerlieden en tot slothet gewone volk.De Blijde Incomste begint zondag om16.00 uur bij de Parkweg en gaat viaAugustijnenstraat en Burchtstraat naarhet Valkhof.

Door de hele stad klinkt zaterdagen zondag middeleeuwse straatmu-ziek en ander vertier. Locaties zijnonder meer Burchtstraat, Mariken-straat, Stadshuis, Grote markt,Ganzenheuvel en Kronenburger-park. Te horen en te zien zijn on-der andere poppenspeler Kiepen-kasper, Muizenroulette, Goeten-fryn en Wrongel en Wei.In de Noorderkapel en de Zuider-kapel van de Stevenskerk wordenook concerten gegeven.Informatie hierover vindt u in hetprogrammaboekje of de website.

Blijde Incomstegrote finale vanhet festival

Musica, musica!klanken van demiddeleeuwen

De historische torens van Nijme-gen zijn zondag te beklimmen enbezichtigen.De elfde Nijmeegse Torendag is on-derdeel van het festival met mid-deleeuwse gidsen, verhalenvertel-lers en artiesten.De Stevenstoren is behalve zon-dag ook op zaterdag open. Toren-wachters van het Nijmeegs Gildezorgen voor begeleiding.Bij Museum de Stratemakersto-ren aan de Waalkade is op de bin-nenplaats om 13.00, 14.00 en 15.00uur een show met roofvogels. Ookzijn er middeleeuwse troubadours.De Stadhuistoren en de middel-eeuwse stadhuiskelders zijn te be-zichtigen onder leiding van eengids.In het Kronenburgerspark zijndrie torens. De legendarischeKruittoren die wel tijdens de be-storming gesloten is. In de Jacobs-toren krijgt de bezoeker uitlegover de Nijmeegse verdedigings-werken, ook worden daar verha-len verteld. Bij de Roomse Voetstaat Jannes de Goochelaar, eenwonderdoener uit de vijftiendeeeuw.

Torens vande stadzijn open

delen maar naar de mens als ge-heel.”Als je de middeleeuwse geneeskun-de bestudeert, vallen drie functio-narissen op. De doctor medicinaewas een echte geleerde die op deuniversiteit een opleiding had ge-noten. Hij had kennis van de ele-mententheorie uit de oudheid, debalans van de lichaamssappen ende temperamentenleer en kennisvan astronomie en astrologie. Dedoctoren behandelden ondermeer interne ziekten.De chirurgijn was minder deftig.Hij was meer een uitvoerder en dedoctor medicinae keek op hemneer. De chirurgijn behandelde debuitenkant van het lichaam. Sneedetterbulten open, behandelde won-den en botbreuken. „Vaak was dechirurgijn tevens barbier”, aldusKarine van ’t Land, „en zijn vrouwwerkte mee. Als de chirurgijn over-leed, zette zij de zaak voort.”Dan was er nog de vroedvrouw. Inhet middeleeuwse Nederlands be-tekende het woord ‘vroed’ be-kwaam of geleerd. Een vroed-vrouw was dus een wijze vrouw.„Zij hielden zich onder meer bezigmet vrouwelijke zaken rondom ge-boorte, vruchtbaarheid en men-struatie. Een vroedvrouw was eenburgervrouw die door anderevroedvrouwen was opgeleid.”Karine van ’t Land maakt deel uitvan de medisch-historische clubD. de Moulin die zich bezighoudtmet medische geschiedenis.

Het Glashuis en de Jabobskapel wor-den ingericht als medisch kwartier. Metpestdokters, een chirurgijn en kruiden-vrouwtjes. Op zaterdag zijn er lezingenover de pest, de gevreesde ziekte in demiddeleeuwen. Ook is er om 13.30,15.30 en 16.30 uur een medischspreekuur. Ook op zondag zijn er lezin-gen. De spreekuren zijn om 12.30 en13.30. Beide dagen is om 14.30 uureen horoscoopspreekuur. Karine van ’tLand speelt vroedvrouw, internist RikNielander beeldt de doctor medicaeuit en neurochirurg Hans van der Spekis de chirurgijn.

van maan en sterrenniet, zelfs een kleine operatie was erg pijnlijk’

Er zijn niet alleen activiteiten voor kinderen, er doen ook kinderen mee aanhet festival. foto PR

De anatomische mens van de Gebroeders van Limburg.

Page 8: Gebroeders van Limburg Festival

Celsiusstraat 8 Wijchen Tel. 024-6416466 www.jandeboertuinhuizen.nl

Openingstijden: Maandag t/m vrijdag 10.00 - 17.00 uur Zaterdag 10.00 - 16.00 uur

Jan de Boer Tuinhuizen maakt voor u exclusieve tuin-huizen, stijlvolle veranda’s, heerlijke buitenkeukens, dierenverblijven, garages, carports, schuttingen etc.

Van alle items waarmee u uw tuin kunt verfraaien, is een tuinhuis misschien wel het meest lonend. Het is namelijk zeer praktisch om extra ruimte te creeren, maar kan daarnaast ook erg mooi zijn om te zien. Zeker als het tot in detail op maat is gemaakt door een team van ervaren vakmensen. Bij ons wordt uw tuinhuis met uiterste zorg en aandacht ontworpen en gebouwd, helemaal volgens uw eigen wensen. Alle producten worden in eigen beheer vervaardigd en alle tuinhuizen en veranda’s e.d. worden door onze vakbekwame monteurs geplaatst.

Tevens bent u bij ons aan het juiste adres voor het vak-kundig renoveren van daken van bestaande tuinhuisjes.

NIEUW!!

Gacoli Outdoor Solar lampen

Dutch design