Gebiedsontwikkeling in transitie / Ontslakken: voorloper op de Omgevingswet?

AKD - themamiddag

Gebiedsontwikkeling in transitie

8 juni 2015

Ontslakken: voorloper op de Omgevingswet?

prof. mr. Friso de Zeeuw, praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delftdirecteur Nieuwe Markten BPD

Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling

Ontslakken is:

• sneller

• goedkoper

• flexibeler

en daarmee ook leuker werken

(in principe een eenvoudig paradigma….)

1Praktijkleerstoel gebiedsontwikkeling

Beleidsdichtheid enorm toegenomen

• 30 jaar welvaart produceert stapeling van beleid ”drama van de goede bedoelingen” ”pech moet weg; naar de risicoloze samenleving”

• vrije beslisruimte en directe communicatie is ingeperkt

• complexiteit is sterk toegenomen


Twee gelijkwaardige elementen van ontslakken

• dimmen met beleid, regels, normen, nota’s

• manier van werken, houding, gedrag en communicatie

schrijf je een brief van 20 blz. aan een initiatiefnemer of ga je in gesprek?

zonder ontslakkingskuur blijft uitnodigingsplanologie een holle kreet


Initiatiefnemer door de hoepel• maak de hoepel voor de initiatiefnemer groter en hou

hem lager

• verplaats je in de leefwereld van de initiatiefnemer, met erkenning van de waarde van de systeemwereld (leerstuk van Jürgen Habermas)

• naast alle beleid, normen en nota’s staat: de gezond-verstand-benadering

Naa presentatie, Datum 4Praktijkleerstoel gebiedsontwikkeling

”Komt er een investeerder bij de gemeente…”

• met twee investeringsvoorstellen: - 25 woningen (passen in bestemmingsplan) - 25 woningen binnenstedelijk (passen niet in bestemmingsplan)

• drie vragen: - hoe lang duurt het voordat ik vergunning heb? - wat ben ik aan leges en andere kosten kwijt? - aan welke nadere eisen moet ik voldoen?


Andere benadering van het initiatief

• niet in serie schakelen, waarbij alle sectoren toetsend hun plasje over het initiatief doen

• wel een gezamelijke, snelle basis-beoordeling: - voegt dit initiatief wat toe aan stad of buurt? - schaadt het andere belangen?


Psychologisch invalshoek

• anders werken, met anderen:

- geeft soms spanning

- en emotionele blokkades


Ontslakken in Eindhoven: waardevolle uitgangspunten april 2003

8

Praktijkleerstoel gebiedsontwikkeling

9

Ontslakken in Amstelveen: deregulering

10

Ontslakken in Amstelveen: deregulering

Overheidsparticipatietrap

11

(gebaseerd op: Raad voor het openbaar bestuur)

niets doenfaciliterenstimulerenregisserenregulerenzelf doen


(bewerking van schema van de Raad voor het openbaar bestuur)

• niets doen / los laten: geen overheidsbemoeienis; niet in proces en niet inhoudelijk

• faciliteren: initiatief van buiten, overheid maakt mogelijk

• stimuleren: overheid wil een doelstelling realiseren; ondersteunt deze (bijvoorbeeld financieel), uitvoering doen anderen • regisseren: andere partijen hebben een rol, maar de overheid heeft de ”regie” valkuil: ”Es soll demokratisch aussehen, aber wir müssen alles in der Hand haben”

• zelf doen: overheid voert zelf uit; sluit samenwerking met andere partijen niet uit, bij voorbeeld PPS

12


Faciliteren in 2 varianten

• actief de gemeente faciliteert, met betrokkenheid; zij ruimt bij voorbeeld (pro-actief) barrières uit de weg voor investeerder of initiatiefnemer

• passief geen echt commitment; bureaucratische houding; stagnatie is vooral het probleem van de investeerder of initiatiefnemer

13Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling

14

Havenkwartier, Bredatot 2023 super ontslakt

Bedrijven en activiteiten in Havenkwartier

• Electron (culturele broedplaats)• de Belcrumhaven met de historische woonschepen en hun bewoners• het bedrijf Nemeijtek (vrieshallen) en Passina (geconcentreerde fruitsappen)• het bedrijf Manitowoc (hijskranen) en een aantal bedrijven op de kop van hun

pand (Plugged Agency, Stappen Breda, Lesgo, Strafwerk,….)• Emmaus (tweedehands winkel, maar gaat verhuizen)• Veilingkade 8 (CLIB, B-in Motion en diverse kunstenaars en bedrijfjes) en

Veilingkade 9 (Stichting Braak!, Vorst grafisch ontwerp en Wiesje Peels fotografie)

• de Skatehal Pier 15• Belcrum Beach• de Sloepensteiger (Stichting Aakwaa)• de Partyboot (waarschijnlijk)• STEK (het dorp)• de Mark• e.a.


Horeca-paviljoen, Hoorn

• horeca-keet op de IJsselmeerdijk

• tijdelijk gefaciliteerd met evenementen- vergunning

• nu definitief plan, met ’hap uit de dijk’


Evaluatie tot nu toe

• gangbaar: gemeente wijst af en waterschap grijpt naar de Rennies

• gemeentebestuur nu: ”willen we dit”? Ja

• actief faciliteren: arbeidsintensief

• voortdurende vraag: wat is je rol?



Nijmegen, Waalfront

Ontslakken, ook bij grootschalige gebiedsontwikkeling


Maak onderscheid naar deelgebieden

Marktpartijen moeten ook ontslakkenwat mag men van professionele marktpartijen verwachten?

• transparantie (kosten; winst/verlies; risico)

• uitmuntende kennis van de markt

• oog voor publieke belang

• communicatief (richting overheid)

• doet ook communicatie en interactie met de omgeving

29


30

Gemeente Amstelveen

31

Hoe ver zijn we:• Buurt geïnformeerd over nieuwe aanpak• Raadsleden meegenomen, ook artikel in raadsledennieuws• Nieuw tenderdocument opgesteld• Voorstel tender eind november naar college• Publicatie in december

Hobbels tot nu toe:• Raadsleden zowel positief als behoorlijk kritisch• Omwonenden zijn nog afwachtend• Rem op eigen inbreng!• Best lastig hoe om te gaan met bepalen grondprijs zonder kaders

vooraf.

Gemeente Amstelveen

Aparte aandacht voor regionale diensten

• regionale, intergemeentelijke diensten:

- Omgevingsdienst - Veiligheidsregio - G.G.D. - andere samenwerkingsverbanden

• kwaliteitsverhogend, want bundelen expertise

• kunnen echter bestuurlijke afwegingsruimte beperken

• betrek ze tijdig en slik niet alle adviezen voor zoete koek


Dilemma’s

• leerstuk Max Weber: zorgvuldige besluitvorming met dossiervorming en controle leidt tot een voorspelbare en rechtmatige overheid.

• gezond-verstand-benadering versus

vermijden van willekeur & cliëntalisme

• maatwerk, flexibiliteit & dynamiek versus rechtszekerheid & voorspelbaarheid

• als het fout gaat, is de wethouder de klos (want afgeweken van het advies van de brandweer) tijd voor een andere verantwoordingslogica


Nog meer dilemma’s• gemeentebestuur & investeerder willen wel, maar de bevolking niet; die wil zekerheid en weinig verandering

• ’ruimtelijke kwaliteit in kwetsbare gebieden gaat verloren, omdat de gemeente op elk investerings- iniatief positief reageert’

• ’de samenhang in het gebied gaat verloren met een collectie losse, individuele projecten’


integrale omgevingskwaliteit

financieel-economischehaalbaarheidmaatschappelijk draagvlak

gebiedsontwikkelingmet

(investerings-)initiatief


integrale omgevingskwaliteit is een samenstel van:

- kwantitatieve (milieu-)waarden landelijk vast te leggen in Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl)

- ruimtelijke kwaliteit: gebruiks-, belevings- en toekomstwaarde wordt niet in of krachtens Omgevingswet vastgelegd m.u.v. ladder duurzame verstedelijking & erfgoed wel beinvloeding door o.m. provinciale omgevingsvisie & verordening

36

Omgevingskwaliteit


Welke omgevingswaarden en normen?

• geluid• geur• fijnstof• grof stof• omgevingsveiligheid• trillingen• lichthinder• waterveiligheid• waterkwaliteit• bodem• natuur• ammoniak• energie• en ongetwijfeld nog meer


Landelijke vastlegging omgevingswaarden en normen

Vastlegging kan op verschillende manieren:• een vaste, in beton gegoten norm• andere uiterste: totale delegatie naar lokale niveau • ’in acht nemen’ of ’rekeninghouden met’• differentiatie naar type gebied of toepassingsbereik• inhoudelijke en/of proces-voorwaarden• tijdelijke of permanente ’afwijking’ toegestaan• Bandbreedte-benadering


39

• ‘Ontslakken’ betekent niet alles goed vinden;

• Algemeen gevoel: ’dat doen we al’, maar wel diverse sectorale checklijstjes.

Dilemma’s (3)

• wees je bewust van knuffelinitiatieven: mooie verhalen maar geen geld en soms geen organisatievermogen

• en hoe ga je om met boefjes die evident handelen in strijd met gemaakte afspraken?

• forse ambtelijke inzet kan maar op beperkt aantal initiatieven


Succesfactoren (1)

• géén hobby van één bestuurder, maar breed draagvlak binnen B&W, raad en ambtenaren

• evalueer besluitvorming over afgehandelde projecten

• werk met pilots, maar zorg wel voor verbreding anders blijft het een onschuldig reservaat

• gemeenten kunnen van elkaar leren


Succesfactoren (2)

• zoek het rechtstreekse contact met initiatiefnemers

• doe aan verwachtingen-management bij knuffelinitiatieven en boefjes en bij af te wijzen initiatieven

• voorkom dat regionale diensten en hun adviezen zich verzelfstandigen


Succesfactoren (3)

het antwoord op het verwijt van willekeur, precedentwerking, voorspelbaarheid:

• motivering

• transparantie

• (gelijke) toegankelijkheid


Succesfactoren (4)

• doe aan risico-beoordeling binnen een kader waar bestuurlijk & ambtelijk overeenstemming over is

• her-verdeel de ambtelijke capaciteitsinzet: beperk de inzet op eenvoudige projecten & geef extra aandacht aan complexe

• dit alles lukt alleen met een beetje dapperheid en durf


Gebiedsontwikkeling in transitie / Ontslakken: voorloper op de Omgevingswet?

Business

Transcript of Gebiedsontwikkeling in transitie / Ontslakken: voorloper op de Omgevingswet?