Gasunie & VeiligheidDit is een uitgave van:N.V. Nederlandse GasunieAfdeling VeiligheidPostbus 199700 MA Groningengasunieveiligheid@gasunie.nl

© december 2013

1

Voorwoord

Gasunie is een Europees gasinfrastructuurbedrijf. Wij

verzorgen het transport van aardgas en groen gas in Nederland

en Noord-Duitsland.

Om gas veilig en betrouwbaar bij de afnemers te krijgen,

beschikken wij over een hoogwaardig gastransportnet. Onze

eigen medewerkers en die van onze aannemers hanteren bij de

uitvoering van hun werkzaamheden de strengste

veiligheidsnormen. We werken veilig en doelmatig, met een

minimale belasting voor mens, milieu en de omgeving van

onze infrastructuur.

Ons streven is:het voorkomen van ongevallen, ernstige incidenten en

beschadigingen van drukhoudende systemen (zoals

leidingen)

het verminderen van de impact van onze bedrijfsvoering op

het milieu

een bijdrage leveren aan een duurzame energievoorziening

Al vanaf 1963 transporteert Gasunie op een veilige en

betrouwbare manier aardgas. U en wij zijn daarmee zo

vertrouwd geraakt dat je bijna zou vergeten dat dat niet

vanzelf gaat. Onze medewerkers zijn 24 uur per dag en zeven

dagen per week aan het werk om ervoor te zorgen dat het

gas veilig blijft stromen en dat u er altijd op kunt rekenen.

Veiligheid is niet vanzelfsprekend, daar moeten we altijd ons

best voor blijven doen. En dat doen we. Ons motto is ‘Think

Safety’.

2

3

In deze uitgave laten we u graag zien hoe wij binnen onze

onderneming met veiligheid omgaan. We belichten de

belangrijke positie van veiligheid, we staan stil bij het veilig-

heidsbeleid in het algemeen en meer in het bijzonder op vier

specifi eke aandachtsgebieden, te weten arbeidsveiligheid,

externe veiligheid, procesveiligheid en technische veiligheid.

Mede dankzij ons strenge veiligheidsbeleid kunnen we

terugkijken op uitstekende prestaties in de afgelopen 50 jaar.

We doen er alles aan om deze goede performance ook in de

toekomst waar te maken. Want gas en de gasinfrastructuur

blijven belangrijk, ook in een duurzame toekomst. Gas is

de schoonste fossiele brandstof, het is fl exibel inzetbaar en

het gaspalet wordt steeds verder uitgebreid. Aardgas wordt

aangevuld met andere vormen van gas zoals groen gas, biogas

en waterstof. Kortom: de gasinfrastructuur blijft een rol van

belang spelen in onze samenleving en economie. Dat geldt

dus ook voor het veilig en betrouwbaar transporteren van gas,

uit welke bron het ook afkomstig is. Want veiligheid heeft en

houdt binnen Gasunie altijd de hoogste prioriteit.

Groningen, december 2013

Geert Graaf

Waarnemend CEO N.V. Nederlandse Gasunie

4

In het kort

Gasunie besteedt al vanaf haar oprichting, in 1963, veel

aandacht aan veiligheid. We hebben maatregelen getroffen

om ervoor te zorgen dat het aardgas altijd op een betrouwbare

en veilige manier getransporteerd kan worden. Ook vinden we

het belangrijk dat iedereen die voor Gasunie werkzaamheden

uitvoert, dit veilig kan doen. Daarom volgen en sturen we

de belangrijkste werkprocessen, hanteren we uitgebreide

technische standaarden en hebben we procedures die ervoor

zorgen dat iedereen altijd weet wat hem/haar te doen

staat. Een aantal veiligheidsregels is zo cruciaal, dat zij zijn

vastgelegd in de Gasunie ‘Golden Rules of Safety’. Ze gelden

voor iedereen die werkzaamheden voor ons uitvoert.

Veranderingen energiewereldDe wereld waarin Gasunie opereert, verandert continu:

nationale grenzen worden Europese grenzen, bedrijven gaan

joint ventures aan, er komen nieuwe partijen op de markt

en andere verdwijnen. Gasunie is zelf ook een internationaal

opererende onderneming. We zijn een leidende Europese gas-

infrastructuuronderneming en eigenaar van gastransportnet-

werken in Nederland en Duitsland. We bieden daarnaast ook

andere diensten aan waar onze klanten behoefte aan hebben,

zoals gasopslag en LNG (vloeibaar aardgas).

5

Rol overheidDe Nederlandse Staat is aandeelhouder van Gasunie en

is in die hoedanigheid nauw betrokken bij het beleid van

de onderneming. Ook op andere gebieden zijn er nauwe

contacten met de overheid, bijvoorbeeld wat betreft wet- en

regelgeving en toezicht. De overheid vraagt inzicht in onze

processen en de wijze waarop wij ons HSE-beleid hebben

vormgegeven. De overheid beoordeelt ook externe veilig-

heidsrisico’s aan de hand van voorgeschreven standaardbere-

keningen en ziet toe op de arbeidsveiligheid. In grote lijnen

geldt dat het hele zorgsysteem van Gasunie, van de opleiding

van de medewerkers tot de registratie van incidenten, door

overheden kritisch wordt gevolgd.

Daarnaast ziet de Autoriteit Consument & Markt (ACM), net

als de aandeelhouder, toe op de wijze waarop Gasunie zich

heeft georganiseerd en op de verantwoording van de kosten.

6

Belangrijkste aandachtspunten in de komende jarenGasunie beweegt mee met in- en externe ontwikkelingen. Dat

leidt tot enkele nieuwe accenten op het gebied van veiligheid.

Gasunie heeft te maken met een transportsysteem dat voor

een deel behoorlijk op leeftijd komt: het wordt daarom steeds

belangrijker de conditie van de leidingen en installaties

goed in de gaten houden. Het resultaat is dat we renova-

tieprogramma’s starten, zoals momenteel het programma

voor het regionale gastransportnet (Gasunie Network

Improvement Program) en voor het hoofdgastransportnet

(Rotating Equipment Optimization Program). In het kader van

deze programma’s passen we installaties en stations in ons

gastransportnet aan en indien nodig worden ze vervangen. Op

deze wijze kunnen we in de toekomst veilig en betrouwbaar

gastransport blijven waarborgen en tevens blijven voldoen aan

de milieueisen.

7

Gasunie bestaat al ruim 50 jaar. In die periode is het gasnet

in Nederland steeds verder uitgebreid. Het is belangrijk de

kennis van het net door de jaren heen up-to-date te houden

en op te nemen in nieuwe informatiesystemen. We willen

altijd over actuele informatie beschikken ten aanzien van de

kwaliteit en kwantiteit van ons transportsysteem (de assets).

Deze (detail)gegevens over onze assets worden voortdurend

verbeterd, aangepast aan de eisen die de overheid daaraan

stelt en toegankelijk gemaakt door ze voor het gehele trans-

portsysteem te bundelen. De aandacht van de overheid - die

zich in een aantal gevallen vertaalt in regelgeving op basis van

dergelijke informatie - neemt toe. Dit zal binnen de kaders

van de invoering van gestandaardiseerde zorgsystemen

(die geïntegreerd zijn in NTA 8120) in ieder geval binnen het

gereguleerde deel van Gasunie (Gasunie Transport Services

B.V.) al worden uitgewerkt. Gestandaardiseerde zorgsystemen

bevorderen de transparantie en toegankelijkheid van de

informatie en de processen.

De gasbranche kent een aantal eigen, hoge standaarden.

Daarmee wordt tenminste ook voldaan aan wet- en

regelgeving. Wij investeren op internationaal niveau in

8

kennis waarmee nieuwe standaarden worden ontwikkeld.

Doordat inzichten in de tijd veranderen en de wetgeving daar

ook op wordt aangepast, worden van zowel bestaande als

nieuwe leidingen en installaties de veiligheidsrisico’s in kaart

gebracht en up-to-date gehouden. Door middel van een risico-

benadering worden prioriteiten vastgesteld om tot (continue)

verbetering te komen. Zo is bijvoorbeeld de gronddekking

boven leidingen niet overal gelijk. Bovendien kan die in de tijd

veranderen, met name door bewerking van de grond. Ook de

afstand van onze leidingen ten opzichte van andere objecten,

bijvoorbeeld een geplande woonwijk, is aan veranderingen

onderhevig. Het ene moment ligt een leiding in het vrije veld,

het volgende moment ligt de leiding op basis van nieuwe

bestemmingsplannen ingeklemd tussen nieuwe wegen en

huizen. We volgen die ontwikkelingen en indien nodig passen

we het gastransportnet daarop aan.

Onze procedures borgen onder meer dat we bij Gasunie

veilig handelen. Zowel interne processen (bijvoorbeeld

reorganisaties) als ook een toenemende aandacht van

overheden vragen om een helder zorgsysteem met goed

gedefi nieerde kwaliteitsindicatoren ten behoeve van de juiste

besturingsinformatie.

De overheid beoordeelt de externe veiligheidsrisico’s die

verbonden zijn aan het transport van aardgas aan de hand

van risicoanalyses. De analyseresultaten worden getoetst aan

normen. Daarmee is voor al onze systemen een representa-

tieve berekeningsmethode van groot belang. Dit onderwerp

9

vraagt dan ook permanente aandacht waarbij de overheid, die

de regels daarvoor stelt, en Gasunie, met haar kennis van en

ervaring met het gastransportnet, nauw samenwerken.

Van ons mag verwacht worden dat we bij voortduring werken

aan een zo effi ciënt mogelijk beheer van het gastransport-

netwerk. De uitdaging daarbij is om slimmer, tegen minder

kosten maar even veilig of - zo mogelijk - nog veiliger, dat werk

te doen.

De risico’s voor mens en omgeving, die het transport van grote

hoeveelheden gas onder hoge druk met zich mee kunnen

brengen, maken dat de communicatie over veiligheid, zowel

intern als extern, door Gasunie zeer serieus wordt genomen.

Enerzijds om de veiligheidscultuur binnen het bedrijf te

ondersteunen, anderzijds om het publiek te informeren

en in de contacten met overheden en maatschappelijke

groeperingen een duidelijk beeld te kunnen schetsen van ons

veiligheidsbeleid.

10

11

Organisatie en beleid

De Raad van Bestuur van Gasunie is verantwoordelijk voor

het corporate veiligheidsbeleid. De afdeling HSE ondersteunt

de Raad van Bestuur hierbij. De verschillende units vullen het

veiligheidsbeleid op basis van de corporate uitgangspunten

verder in, waarbij de afdeling HSE kan adviseren en het

unitbeleid kan verifi ëren. Deze afdeling beschikt over een

aantal veiligheidskundigen die elk hun eigen specialisme

hebben. Ze worden aangestuurd vanuit de HSE-afdeling maar

een deel van hen werkt “embedded” in de lijn. De operationele

afdelingen beschikken daarnaast ook over eigen medewerkers

met speciale HSE-taken.

Gasunie kent bovendien een zogenoemd HSE Support Team

dat fungeert als extra klankbord voor nieuw veiligheidsbeleid

en zorgt dat feedback vanuit het veld wordt meegenomen in

het beleid.

12

VeiligheidsketenHet veiligheidsbeleid is opgezet conform de veiligheidsketen

van de overheid. Het bestaat uit de volgende elementen:

bij activiteiten worden vooraf de risico’s in kaart gebracht;

deze risico’s proberen wij vervolgens zoveel mogelijk te

voorkomen;

waar dat niet mogelijk is, nemen we maatregelen

waarmee de risico’s tot een aanvaardbaar niveau worden

teruggebracht;

we hanteren strenge veiligheidsprocedures;

we trainen onze medewerkers en verstrekken indien nodig

voor de veilige uitvoering van werkzaamheden, passende

(persoonlijke) beschermingsmiddelen;

mocht zich onverhoopt toch een calamiteit voordoen,

dan weten we hoe we moeten handelen. Dat trainen we

regelmatig binnen de eigen organisatie en samen met hulp-

verleningsdiensten als brandweer en politie;

als wordt geconstateerd dat een situatie ondanks deze

stappen nog steeds onvoldoende veiligheid biedt, wordt de

omgeving veiliggesteld en/of worden activiteiten gestaakt;

naast de veiligheidsketen hanteert Gasunie standaard de

Management of Change (MOC) procedure. Bij elke grote

verandering, zowel in het proces, als in de organisatie (vanaf

de inkoop tot en met de aanpassing van systemen) wordt

getoetst wat de impact is op veiligheid.

voorafgaand aan werkzaamheden in het veld worden Taak

Risico Analyses (TRA’s) uitgevoerd. En natuurlijk beginnen

we nooit met werkzaamheden zonder een werkvergunning.

Installaties worden getoetst op consequenties van bedie-

ningsfouten en het optreden van bijvoorbeeld lekkages

(SWIFT-analyse, HAZOP en dergelijke);

13

het streven van Gasunie is om incidenten te voorkomen,

maar ze zijn nooit helemaal uit te sluiten. Van incidenten

kan wel worden geleerd. Gasunie hanteert een uitgebreide

vorm van incidentenregistratie. Zo nodig vindt er diepgaand

onderzoek plaats (bijvoorbeeld TRIPOD) om de oorzaken in

beeld te krijgen en passende maatregelen te treffen. Van de

incidenten worden statistieken bijgehouden om mogelijke

verbanden en trends op het spoor te komen waarop

vervolgens kan worden geanticipeerd. Regelmatig komt

het management bij elkaar om de lessen die van incidenten

geleerd kunnen worden te bespreken en om de organisatie

scherp te houden;

aandacht voor veiligheid is er ook in de vorm van een

VGM-website. Op deze site is informatie te vinden over

tal van onderwerpen waarmee onze medewerkers en

medewerkers van derden die voor ons werken, te maken

kunnen krijgen. Op de website komen de ‘Golden Rules of

Safety’ prominent aan bod. Deze regels zijn op de Gasunie-

locaties terug te vinden op speciale informatieborden.

14

Vier pijlers onder het veiligheidsbeleid

In ons veiligheidsbeleid ligt de focus op de volgende terreinen:

arbeidsveiligheid

externe veiligheid

procesveiligheid

technische veiligheid

Wat betekent veiligheid op elk van deze terreinen?

Arbeidsveiligheid: een veilige werkplek en veilig werken

waardoor de gezondheid en de veiligheid van eigen en

ingehuurde medewerkers wordt gewaarborgd.

Externe veiligheid: een veilige situatie voor degenen die

in de nabijheid van onze installaties en leidingen werken,

wonen of recreëren.

Procesveiligheid: een veilig ontwerp, een veilig beheer - dat

wil zeggen regelmatig onderhoud - en veilig gebruik van de

infrastructuur, zodat ongevallen waarbij een gevaarlijke stof

kan vrijkomen, worden voorkomen.

Technische veiligheid: veiligheid van ontwerp en bouw van

de infrastructuur voor de gehele levensduur en onder alle

omstandigheden.

15

Deze veiligheidsgebieden hebben een onderlinge relatie.

Arbeidsveiligheid en externe veiligheid zijn veiligheids-

aspecten die voor de overheid en de samenleving het

meest zichtbaar zijn. Voor Gasunie zijn procesveiligheid en

technische veiligheid van belang om de arbeidsveiligheid en

externe veiligheid te kunnen borgen. De technische integriteit

van het gastransportnet (technische veiligheid) is immers een

sterk bepalende factor voor het voorkómen van incidenten.

Dat geldt ook voor het werken met en aan gasvoerende

systemen onder hoge druk (procesveiligheid). De aspecten

procesveiligheid en technische veiligheid zijn daarom voor

Gasunie belangrijke, zo niet bepalende, voorwaarden voor

de meer zichtbare aandachtsgebieden arbeidsveiligheid en

externe veiligheid.

Gasunie maakt een onderscheid tussen procesveiligheid en

technische veiligheid daar waar in de branche alleen over

procesveiligheid wordt gesproken. Dat onderscheid wordt

in onze organisatie op dit moment bewust gemaakt, zodat

procesveiligheid vanuit het perspectief van de relatie ‘mens en

machine’ speciale aandacht krijgt. De zuiver technische kant

van procesveiligheid behoorde altijd al tot de kernactiviteiten

op het gebied van veiligheid.

16

Wet- en regelgeving

De wet- en regelgeving rond veiligheid is tamelijk complex en

bevat veel specifi eke begrippen en afkortingen. Desondanks

besteden we er in dit kader aandacht aan omdat Gasunie het

uiterst belangrijk vindt om tenminste aan wet- en regelgeving

te voldoen.

In het zogenaamde PBZO-document (Preventiebeleid Zware

Ongevallen) is het beleid van Gasunie omschreven voor

installaties die onder meer onder de BRZO (Besluit Risico’s

Zware Ongevallen) vallen. Voor de installaties is in dat kader

een veiligheidsbeheerssysteem verplicht (NTA 8620). In het

zogenaamde BEVI (Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen)

wordt het toetsingskader voor externe veiligheid beschreven.

Een dergelijk toetsingskader is per 1 januari 2011 ook voor

leidingen van kracht geworden: het BEVB (Besluit Externe

Veiligheid Buisleidingen). Daarin is eveneens een beschrijving

van een zorgsysteem voor leidingen opgenomen (NTA 8000).

Onze grootste installaties zijn zogenoemde BRZO-inrichtingen.

Installaties van een bepaalde grootte en leidingsituaties vallen

onder de QRA-plicht (kwantitatieve risicoanalyse) op grond

waarvan de situatie kan worden getoetst aan de risiconormen

die in Nederland van kracht zijn.

Gasunie heeft er bovendien voor gekozen te werken conform

het milieuzorgsysteem ISO 14001, NTA 8120 en ISO 17020. Het

uiteindelijke zorgsysteem van Gasunie is dus de geïntegreerde

resultante van NTA 8620, NTA 8000, NTA 8120, ISO 14001 en

ISO 17020. Het werken volgens deze zorgsystemen wordt

regelmatig in- en extern geaudit.

17

18

19

ArbeidsveiligheidDe arbeidsomstandigheden bij Gasunie zijn zodanig dat de

gezondheid en veiligheid van medewerkers en derden tijdens

de uitvoering van werkzaamheden worden gewaarborgd.

We werken onder meer volgens de ‘Golden Rules of Safety’.

Ze vormen geen nieuwe set procedures of regels. Ze zijn de

vertaling van het VGM-beleid en de Gedragscode van Gasunie

in concrete regels voor ons gedrag en onze houding met

betrekking tot veilig werken. We besteden in het algemeen

veel aandacht aan de veiligheidscultuur en het veiligheidsge-

drag. Zo is een belangrijk uitgangspunt van al ons handelen

dat we niet zomaar iets aannemen, maar dat we altijd

controleren of een situatie zodanig is dat we veilig kunnen

werken. Om de werkzaamheden van Gasunie veilig te kunnen

uitvoeren, is het cruciaal dat we beschikken over goed

opgeleid personeel dat alert is op veiligheid.

Ten aanzien van veiligheid streeft Gasunie naar het voorkómen

van elk incident. Op basis hiervan is een uitgebreid pakket

veiligheidsmaatregelen in de bedrijfsvoering opgenomen.Bij

de uitvoering van het veiligheidsbeleid streven we continue

verbetering na. Conform de ARBO-wetgeving volgt Gasunie

bij de ontwikkeling van haar veiligheidsbeleid de stand van de

techniek en van de wetenschap. Bovenal maken we gebruik

van ‘lessons learned’: we leren van onze fouten en passen -

indien nodig - op grond daarvan ons beleid aan.

20

Ook voor ingehuurd personeel

Als een aannemer werkzaamheden voor Gasunie uitvoert,

gelden dezelfde normen als voor eigen personeel. Alle

werkzaamheden moeten veilig en milieubewust worden

uitgevoerd. Zowel de aannemer, de onderaannemers, als hun

werknemers moeten bekend zijn met het Gasunie-beleid voor

Veiligheid, Gezondheid en Milieu en hiernaar handelen.

Melding incidenten

Ongevallen, incidenten, milieuafwijkingen en gevaarlijke

situaties die plaatsvinden op locaties of terreinen van

Gasunie moeten worden gemeld. Het betreft hierbij niet

alleen meldingen door Gasunie-werknemers, maar ook door

aannemers.

21

Het melden (intern en extern), onderzoeken, rapporteren en

registreren van deze gebeurtenissen, die zowel de veiligheid

als het milieu kunnen betreffen, heeft als doel om hiervan te

leren en herhaling van deze gebeurtenissen in de toekomst te

voorkomen.

Risicoanalyses

Het arbeidsveiligheidsbeleid volgt de wet- en regelgeving van

het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Arbeids-

risico’s bij Gasunie zijn geïnventariseerd en worden, inclusief

de genomen maatregelen, beschreven in een corporate-brede

Risico Inventarisatie en Evaluatie (RIE). Grootschalige arbeids-

risico’s zijn per locatie apart beschreven in een zogenaamde

ARIE, een rapportage die wordt vereist vanuit de BRZO-regel-

geving (Besluit Risico’s Zware Ongevallen).

Omdat risico’s bij het uitvoeren van werkzaamheden nooit

helemaal zijn uit te sluiten, is het van belang veiligheids(rest)

risico’s goed in te schatten. Voor een dergelijke risico-in-

schatting of risicoanalyse zijn verschillende methodieken

beschikbaar. Bij Gasunie worden voor het beoordelen van

arbeidsveiligheidsrisico’s en externe veiligheidsrisico’s door

onszelf ontwikkelde risicomatrices gebruikt. Een dergelijke

risicomatrix wordt door de overheid als een vorm van

samenvattende rapportage over risico’s en veiligheidsbeleid

ook voorgeschreven (in het genoemde PBZO, NTA 8620 en de

NTA 8000).

Dergelijke matrices worden bij Gasunie voor vele processen

gebruikt. Om risico’s in te schatten, worden eerst de mogelijke

gevolgen van een scenario geschat en vervolgens wordt de

frequentie of de kans geschat of berekend. Hierna kan

22

23

het bijbehorende risico worden bepaald in de matrix. In de

matrix wordt bovendien aangegeven welke risico’s bijzondere

aandacht krijgen.

Persoonlijke beschermingsmiddelen

Gasunie doet er alles aan om het werken zo veilig mogelijk

te maken. Echter, risico’s zijn niet altijd uit te sluiten. Om

letsel tijdens werken zoveel mogelijk te voorkomen, is voor

eigen en ingehuurd personeel het gebruik van persoonlijke

beschermingsmiddelen (zoals werk- en bedrijfskleding,

schoenen, helmen, brillen en handschoenen) verplicht.

Persoonlijke beschermingsmiddelen moeten voldoen aan hoge

eisen, waardoor ze voldoende comfortabel zijn en de juiste

bescherming bieden. Het dragen van werk- en bedrijfskle-

ding zorgt daarnaast voor een vergrote zichtbaarheid van de

mensen op de werkplek.

Afspraken over de wijze waarop de werkzaamheden moeten

plaatsvinden, liggen vast in Gasunie-standaarden en

handboeken. Daarnaast worden voor werkzaamheden werk-

vergunningen geëist. Werkvergunningen zijn van toepassing

op alle onderhouds- en nieuwbouwwerkzaamheden op

installaties en leidinglocaties van Gasunie.

Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s)

Gasunie hanteert een systeem van KPI’s. Deze KPI’s geven een

indicatie of en in hoeverre eerder vastgestelde doelen worden

gehaald. Het ultieme doel is: geen incidenten. Trends van KPI’s

worden gevolgd en aan enkele KPI’s zijn targets verbonden.

Dit vergroot de mogelijkheid om effectief te sturen op de

performance.

24

25

Externe veiligheid

Ons streven is dat iedereen (bewoners, mensen die er

werken, passanten, recreanten) zich veilig kan bevinden in

de nabijheid van onze installaties en leidingen. We stellen

daarom hoge eisen aan de kwaliteit van onze leidingen en

installaties met een zo hoog mogelijk veiligheidsniveau. Onze

infrastructuur wordt voortdurend aangepast aan wijzigende

omstandigheden. We houden nauwlettend in de gaten

wat er langs leidingen wordt gebouwd en of er veilig wordt

gewerkt, zodat leidingbeschadigingen worden voorkomen.

Ook letten we erop dat de bebouwde omgeving niet teveel

oprukt, waardoor de veiligheid voor de omwonenden in het

gedrang kan komen. Daar waar nodig treffen we maatregelen

(bijvoorbeeld extra bescherming van de leiding) of verleggen

we een leiding vanwege bouwplannen. Op die manier kunnen

wij de leveringszekerheid en veiligheid op het vereiste niveau

handhaven.

Van belang is dat de veiligheidszones in acht worden

genomen. Enerzijds om onze assets te beschermen

(bijvoorbeeld ondergrondse leidingen tegen de mogelijke

gevolgen van het machinaal bewerken van de grond) en

anderzijds om de burger te beschermen tegen de zeer kleine

kans op een grootschalig incident.

DoelHet externe veiligheidsbeleid is er op gericht om de kans op

en de gevolgen van het ongewenst vrijkomen van aardgas

als gevolg van beschadigingen aan de gasinfrastructuur

zoveel mogelijk te voorkomen. Om veilig en betrouwbaar

26

gastransport te kunnen waarborgen, is de ongestoorde ligging

van de infrastructuur daarbij van cruciaal belang. Dat betekent

dat we ons bijzonder inspannen om mogelijke beschadiging

van de infrastructuur te voorkomen. Wij streven naar een

continue verlaging van het aantal leidingenbeschadigingen

en naar geen enkele leidingbeschadiging met uitstroom

van aardgas. Op een installatie gelden daarnaast stringente

werkafspraken. Belangrijke onderdelen van installaties

worden bij incidenten automatisch gasvrij gemaakt om de

mogelijkheid van een ongewenste escalatie van een incident

te voorkomen.

Preventieve maatregelen

Om ondergrondse leidingen in goede conditie te houden,

nemen we een aantal preventieve maatregelen. Bovengrondse

pijpleidingen worden gecoat en regelmatig aan zichtinspec-

ties onderworpen. Ondergrondse leidingen worden gecoat

en kathodisch beschermd tegen corrosie. De integriteit van

het transportsysteem wordt bewaakt met behulp van een

doorlopend inspectieprogramma. Inwendige inspecties

worden uitgevoerd met zogenaamde ‘intelligent pigs’, die

in de leiding worden meegevoerd door de gasstroom en

die de conditie van elk stukje leiding meten. De gegevens

worden verzameld en geanalyseerd en waar nodig vinden er

aanpassingen in het net plaats. Jaarlijks worden honderden

kilometers pijpleiding inwendig geïnspecteerd. Daarnaast

worden leidingen die niet inwendig kunnen worden

geïnspecteerd, gecontroleerd met bovengrondse inspectieme-

thodes.

27

Graafwerkzaamheden derden

Mechanische graafwerkzaamheden vormen nog steeds

de belangrijkste oorzaak van beschadigingen aan het

ondergrondse leidingnetwerk. Hoewel het voorkomen van

deze beschadigingen niet helemaal binnen de invloedssfeer

van Gasunie ligt, spannen wij ons zeer in om de kans daarop

verder te verkleinen. Sinds 1 juli 2008 is in Nederland de Wet

Informatie uitwisseling Ondergrondse Netten (WION) in

werking getreden. De grondroerder is op grond van deze wet

verplicht graafwerkzaamheden aan te melden bij het Kabels-

en Leidingen Informatiecentrum (KLIC), onderdeel van het

Kadaster. Ook de voorzorgsmaatregelen voor de betreffende

netten, zoals het markeren van de leiding op de plaats waar

voorgenomen werkzaamheden zijn gepland en toezicht

tijdens de werkzaamheden, maken deel uit van de wet. Het

zorgvuldig opvolgen van de aanwijzingen die de wet geeft, zal

het toch al kleine risico dat aan leidingen verbonden is nog

aanzienlijk verder verlagen. Het Agentschap Telecom ziet toe

op naleving van de wet.

28

29

VELIN

Gasunie participeert in VELIN, de Vereniging van Leidingei-

genaren in Nederland. In dit verband wordt gestreefd naar

uniformiteit in de communicatie over voorzorgsmaatregelen.

Zo is een uniforme opzet ten aanzien van KLIC-communica-

tie-uitingen gemaakt en zijn er algemene graafvoorwaarden

voor werkzaamheden nabij transportleidingen opgesteld.

Goede performance

Europese gastransportbedrijven registreren op vergelijkbare

wijze hun leidingincidenten. Een vergelijking van leidingin-

cidenten met gasuitstroom bij ons bedrijf met die bij andere

Europese gastransportbedrijven (bron: database van de

European Gas Pipeline Incident Data Group (EGIG)) laat zien

dat we gemiddeld beter scoren dan het Europese gemiddelde.

Veiligheid installaties

Ook onze installaties voldoen aan strenge normen en daarmee

ook aan specifi eke eisen met betrekking tot externe veiligheid

die zijn opgenomen in wet- en regelgeving. In uitgebreide

veiligheidsrapportages wordt hierover gerapporteerd. Voor

grote locaties geldt eveneens een rapportageplicht in het

kader van het Besluit Risico’s Zware Ongevallen (BRZO) en/of

de Aanvullende Risico Inventarisatie en Evaluatie (ARIE).

30

Procesveiligheid

Onze installaties worden veilig ontworpen, gebouwd en

onderhouden. We zorgen er ook voor dat de bediening ervan

op een ergonomisch verantwoorde wijze kan plaatsvinden en

dat de installaties op een juiste manier worden beheerd en

bediend door competent personeel.

Doel Het doel van Gasunie is om op het gebied van proces-

veiligheid incidenten te voorkomen en het niveau van

procesveiligheid continu te verbeteren. Het realiseren van

deze beleidsdoelstelling wordt in alle vier de levensfasen van

de infrastructuur ingevuld: ontwerp-bouw-beheer en onder-

houd-operatie.

Integrale aanpakBinnen de hele organisatie is er aandacht voor onderdelen

van procesveiligheid. We gaan ons in de komende jaren nog

meer focussen op een integrale aanpak van dit veiligheids-

gebied. Dat gebeurt onder meer door het beter borgen van

procesveiligheid in het bestaande managementsysteem,

door het verder verhogen van het bewustzijn met betrekking

tot procesveiligheid en door interne voorlichting. Eén van

de aandachtspunten daarbij is een uitgebreide set KPI’s.

Ook willen we leren van relevante (potentiële) incidenten,

zowel bij Gasunie als bij ingehuurd personeel, om mogelijke

verbeteringen te realiseren. We zijn inmiddels gestart met het

in kaart brengen van alle aspecten van procesveiligheid en met

de inventarisatie van de wijze waarop deze aspecten binnen

Gasunie geborgd zijn.

31

32

Technische veiligheid

We geven veel aandacht aan de technische veiligheid van

de gasinfrastructuur. Dat doen we onder meer door onze

installaties en leidingen veilig en duurzaam te ontwerpen,

te bouwen en te beheren. Vooral de veroudering van de

infrastructuur is een belangrijk issue in de komende jaren.

Ook het transport van andere gassen dan aardgas (zoals

waterstofgas en biomethaan) en de lange termijn effecten

daarvan op de integriteit van het gastransport- systeem zal de

nodige aandacht krijgen.

DoelHet doel van technische veiligheid is het garanderen van de

intrinsieke veiligheid van de gasinfrastructuur gedurende de

gehele levensduur. We streven ernaar het veiligheids-

niveau continu te verbeteren. Hiervoor maken we gebruik

van casuïstiek, voeren we trendanalyses uit en hanteren we

moderne inspectiemethodieken.

33

Gasunie Technische Standaard (GTS)Gasunie heeft zichzelf een hoge standaard opgelegd voor het

ontwerp, aanleg en onderhoud van de infrastructuur. Deze is

vastgelegd in de Gasunie Technische Standaard (GTS). Hierin

is onze jarenlange ervaring en expertise vastgelegd en is

geborgd dat nieuwe infrastructuur wordt gebouwd conform

de huidige inzichten en wet- en regelgeving. Daarnaast zijn er

inspectieprogramma’s om de integriteit van de infrastructuur

aan te tonen en te waarborgen door middel van periodieke

inspecties. Alle nieuwbouwactiviteiten en onderhoudswerk-

zaamheden worden conform GTS’en uitgevoerd en er vinden

(periodieke) inspecties plaats.

Gasunie heeft naast een veiligheidsbeheerssysteem ook de

NTA 8000 voor integriteitsmanagement geïmplementeerd.

AccreditatieGasunie is door de overheid geaccrediteerd om gasapparatuur

bij grootverbruikers te keuren. Deze keuringsdienst is

ondergebracht bij de afdeling HSE. De dienst voert alle

(inspectie-) taken uit die voortvloeien uit het Warenwetbe-

sluit Drukapparatuur (WWBD). Alle keuringen en inspecties,

zowel in de nieuwbouw- als in de gebruiksfase, worden intern

uitgevoerd om de technische integriteit van de infrastructuur

zeker te stellen.

34

35

Tot slot

Veilig en betrouwbaar gastransport is en blijft de

kernactiviteit van Gasunie. Daarom houden we nauwlettend

bij wat onze performance is en hoe we die steeds kunnen

verbeteren. Goede en tijdige communicatie met onze

omgeving blijft belangrijk, temeer omdat onze omgeving

ook een rol speelt in het behoud van een veilige ligging van

onze infrastructuur. De Nederlandse ondergrond ligt vol met

kabels en leidingen. Die kunnen gemakkelijk geraakt worden

en dat gebeurt ook regelmatig. We zullen ons dan ook blijven

inspannen om iedereen die van plan is met een machine de

grond te gaan bewerken, te waarschuwen voor de mogelijke

gevolgen daarvan. Storingen in de gas- en elektriciteitsleve-

ring leiden tot grote economische en maatschappelijke schade

en kunnen leiden tot onveilige situaties.

Een belangrijke ervaringsles is dat we nooit iets zomaar

aannemen maar dat we altijd zelf checken of een situatie veilig

is. Daarvoor zijn ook de werkvergunningen van belang. Ook

het overleg met overheden over wet- en regelgeving en de

betekenis daarvan voor de infrastructuur blijft hoog op onze

agenda staan. Intern hebben we continu aandacht voor het

veiligheidsbewustzijn van onze medewerkers en van anderen

die voor ons werkzaam zijn. We zien daarin een belangrijke rol

weggelegd voor het management en daarom hebben we de

Managementcode VGM geïntroduceerd.

We gaan ervan uit dat goede VGM-resultaten worden

behaald met een kundige en gemotiveerde organisatie. Het

management op alle niveaus in de organisatie speelt hierin

36

een cruciale rol. Zij verbinden zich aan de VGM-doelstellingen,

laten voorbeeldgedrag zien, zowel binnen als buiten

het bedrijf, defi niëren heldere taken en verantwoordelijk-

heden en stellen de benodigde middelen ter beschikking. De

Managementcode VGM geeft daar sturing aan.

De gasinfrastructuur in de duurzame toekomstOok van een duurzame energievoorziening maken gas

– ook als groen gas – en de gasinfrastructuur wezenlijk

onderdeel uit. Zij zorgen voor stabiliteit en continuïteit

als duurzame bronnen, zoals zon en wind, niet op de juiste

momenten en plaatsen beschikbaar zijn. Door de inzet van

het robuuste transportnetwerk van Gasunie wordt een

betaalbare, duurzame energievoorziening mogelijk. Veilig en

ononderbroken gastransport blijft ook in de toekomst van

onschatbare waarde voor de samenleving en de economie.

Gasunie & VeiligheidDit is een uitgave van:N.V. Nederlandse GasunieAfdeling VeiligheidPostbus 199700 MA Groningengasunieveiligheid@gasunie.nl

© december 2013