Fusie-effectrapportage Bestuurlijke fusie Scala College en … · 2018-11-23 · 7/25...

BMC Advies B.V. Spacelab 4 T +31 (0)33 496 52 00 KVK 32078667

P.O. box 490 3824 MR Amersfoort www.bmc.nl IBAN NL91ABNA0504035754

3800 AL Amersfoort BTW NL80.86.63.598 B.01

Fusie-effectrapportage

Bestuurlijke fusie

Scala College en Coenecoop College

Rapport

Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Alphen aan den Rijn (41537)

Stichting Coenecoop College (42633)

BMC

April 2018

G.F. Mulder

S.S.M. Hendriks MSc MA

D.L. Knights MSc

Projectnummer: PO003907

Correspondentienummer: AD180423

2/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College

Inhoud

Inhoud 2

Vooraf 3

Hoofdstuk 1 Beoogde fusie 4

Hoofdstuk 2 Communicatie over de fusie 9

Hoofdstuk 3 Gevolgen voor personeel, ouders en leerlingen en de borging

van de menselijke maat 11

Hoofdstuk 4 Effecten van de fusie op keuzevrijheid, diversiteit en

bereikbaarheid 16

Hoofdstuk 5 Kosten en baten van de fusie 18

Hoofdstuk 6 Evaluatie van de fusie 22

Hoofdstuk 7 Advies gemeenten 23

Bijlage 1 Advies gemeenten 24


Vooraf

Dit document bevat de fusie-effectrapportage, zoals bedoeld in hoofdstuk 2, lid

2 van de Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en

de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 11 juli 2017,

nr. WJZ/1171880/7226, houdende regels en beleidsregels ten behoeve van de

uitvoering van de fusietoets in het onderwijs (Regeling en beleidsregels

fusietoets in het onderwijs 2017). Op 20 april 2018 is bekend geworden dat de

fusietoets zal worden afgeschaft. De administratieve (lichte) toets blijft van

toepassing.

Sinds het invoeren van de nieuwe regeling fusietoets in juli 2017 is het format

voor de fusie-effectrapportage precies voorgeschreven en zijn er in het format

ook aanwijzingen te vinden over de gewenste inhoud. Het officiële format is

gevolgd in deze rapportage.

De inhoud van deze fusie-effectrapportage is afgeleid van de adviezen van de

drie werkgroepen Bestuur en Organisatie, Personeel en Financiën, die de

haalbaarheid van een bestuurlijke fusie van het Coenecoop College en het

Scala College hebben onderzocht. Deze adviezen zijn in maart 2018

vastgesteld door de besturen van het Coenecoop College en het Scala College

en vormen een uitgebreide nadere onderbouwing van de haalbaarheid,

wenselijkheid en de kansen en risico’s van een bestuurlijke fusie. De adviezen

van de werkgroepen worden als onderlegger bij deze rapportage aangeboden.


Hoofdstuk 1 Beoogde fusie

In deze fusie-effectrapportage (verder: FER) wordt inzicht gegeven in de

aanleiding en gevolgen van de beoogde fusie per 1 januari 2019 van de

schoolbesturen:

Stichting Coenecoop College (42633), verder genoemd: Coenecoop

College. Het schoolbestuur is momenteel verantwoordelijk voor het

onderwijs aan 1.031 leerlingen op het Coenecoop College (BRIN 00BD).

Het Coenecoop College heeft één vestiging in de gemeente Alphen aan den

Rijn en één vestiging in de gemeente Waddinxveen.

Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Alphen aan den Rijn (41537),

verder genoemd: Scala College. Het schoolbestuur is momenteel

verantwoordelijk voor het onderwijs aan 2.371 leerlingen op het Scala

College (BRIN 10AN). Het Scala College heeft drie vestigingen in de

gemeente Alphen aan den Rijn.

1.1 Beoogde fusie en fusieproces

Het Coenecoop College en het Scala College beogen een bestuurlijke fusie. Dit

betekent dat zij een fusie willen realiseren die leidt tot één stichting die het

bevoegd gezag vormt voor twee scholen met meerdere vestigingen. De school

het Coenecoop College (BRIN 00BD) en de school het Scala College (BRIN

10AN) blijven bestaan, maar komen daarmee te vallen onder één stichting. De

nieuwe stichting zal, net zoals de huidige twee stichtingen, een openbare zijn.

Ter voorbereiding van deze bestuurlijke fusie hebben beide besturen,

aanvankelijk samen met het Schoonhovens College, een zorgvuldige en

uitgebreide procedure gevolgd. Allereerst is er in 2017 onderzoek gedaan naar

vormen van verdergaande samenwerking. Op grond van deze verkenning zijn

in de tweede helft van 2017 onder verantwoordelijkheid van de besturen van

het Coenecoop College, het Scala College en het Schoonhovens College

werkgroepen rondom de onderwerpen bestuur en organisatie, personeel en

financiën gestart die de haalbaarheid van een bestuurlijke fusie hebben

onderzocht. Begin 2018 is door de besturen van het Coenecoop College en het

Scala College besloten om in het onderzoek met twee scholen verder te gaan.

Uit het onderzoek kwam zowel de motivatie als ook de meerwaarde voor een

fusie met het Schoonhovens College onvoldoende naar voren. De drie

werkgroepen hebben, na onderzoek, de besturen van het Coenecoop College

en het Scala College positief geadviseerd over de haalbaarheid van een

bestuurlijke fusie.


De besturen hebben op basis van de adviezen geconcludeerd dat de

bestuurlijke fusie een stevigere basis oplevert om een breed en kwalitatief

hoogwaardig openbaar onderwijsaanbod in de regio te behouden. De besturen

kwamen dan ook in maart 2018 tot een positief eindoordeel over de

haalbaarheid van een bestuurlijke fusie van het Coenecoop College en het

Scala College.

De colleges van burgemeester en wethouders (verder: B en W) in Alphen aan

den Rijn en Waddinxveen zijn ten behoeve van deze FER gevraagd hun advies

te geven over de wenselijkheid van de voorgenomen fusie. Dit advies vormt

een bijlage bij deze rapportage.

Deze FER zal tezamen met het voorgenomen besluit tot bestuurlijke fusie

worden voorgelegd aan de medezeggenschapraden van de beide stichtingen

ter instemming conform artikel 10 lid 1 onder h van de Wet medezeggenschap

op scholen (Wms).

Na instemming wordt een fusieaanvraag met deze FER voorgelegd aan het

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Indien hierover

positief wordt beschikt, zal het definitieve besluit tot fusie aan de raden van

toezicht en aan beide gemeenteraden ter goedkeuring worden voorgelegd.

1.2 Tijdsbestek

2017 : Onderzoek gedaan naar vormen van verdergaande

bestuurlijke samenwerking

2017/2018 : Haalbaarheidsonderzoek van een bestuurlijke fusie op de

onderwerpen bestuur en organisatie, personeel en financiën

Mrt 2018 : Positieve conclusie over haalbaarheid en wenselijkheid van een

bestuurlijke fusie door beide besturen

Mrt 2018 : Advies vragen van B en W van de betrokken gemeenten over

de wenselijkheid van de fusie

Apr 2018 : Het opstellen van een FER. Het op grond hiervan nemen van

een voorgenomen besluit om bestuurlijk te gaan fuseren

Mei/juni

2018

: Het ter instemming voorleggen van dit voorgenomen besluit

alsmede de FER aan de medezeggenschap van beide

organisaties

Juni/juli

2018

: Een voorgenomen goedkeuring vragen aan de betrokken

raden van toezicht

Bij positief resultaat van bovenstaande stappen:

Aug 2018 : Fusieaanvraag indienen bij DUO


Na goedkeuring door DUO van de aanvraag:

Okt 2018 : Definitief fusiebesluit en de voorafgaande definitieve

goedkeuring van de raden van toezicht en van de betrokken

gemeenteraden

Sep – dec

2018

: Nadere uitwerking en voorbereiding implementatie fusie. In

deze periode worden naast het formaliseren van de juridische

fusie diverse interne regelingen, reglementen en statuten

herzien. Tevens zal gestart worden met het harmoniseren van

de ondersteunende processen. Tot slot zal het proces ingericht

worden, gericht op wederzijdse kennismaking tussen de beide

organisaties.

Na goedkeuring door de raden van toezicht en de gemeenteraden:

Jan 2019 : Formele aanvraagdatum fusie en start implementatie

Parallel aan het traject van de bestuurlijke fusie wordt ook het juridische

traject doorlopen waarmee de civielrechtelijke fusie zal worden gerealiseerd.

1.3 Motieven voor de fusie

De voorgenomen bestuurlijke fusie beoogt in Alphen aan den Rijn en

Waddinxveen een bestuurlijk kader te bieden voor adequate spreiding en

instandhouding van het voortgezet onderwijs. Door de bestuurlijke fusie is het

nieuw te vormen bestuur voor openbaar voortgezet onderwijs beter bestand

tegen fluctuaties in het leerlingenaantal, kan het deze opvangen, kan het

bestuur de kwaliteit van diverse ondersteunende processen verbeteren en is

het bestuur beter in staat om te werken aan het behoud van goede kwaliteit

van het onderwijs. Een bestuurlijke fusie zal ertoe bijdragen dat er een

steviger (financiële) basis is om alle vestigingen van het Coenecoop College en

het Scala College te laten voortbestaan met een breed en kwalitatief

hoogwaardig aanbod.

1.4 Alternatieven voor de fusie

Alternatieven voor fusiepartner

Het Scala College werkt sinds een aantal jaren samen met vier andere scholen

voor voortgezet onderwijs. De samenwerking is met name gericht op het delen

van kennis en het via onderlinge visitaties gezamenlijk werken aan het

verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. In dit verband is het geen


gemeenschappelijke ambitie om te komen tot verdergaande samenwerking en

daarmee is deze samenwerking geen alternatief gebleken.

In 2016 is door middel van een aantal gespreken op het niveau van bestuur en

intern toezicht verkend of er bij het Ashram College in Alphen aan den Rijn

behoefte was aan verdergaande samenwerking met het Scala College. Die

behoefte was er niet.

Voor het Coenecoop College geldt dat er na een jaar van focus op interne

stabilisering in de periode 2013 tot 2015 een ontwikkeling is ingezet waarbij er

meer oriëntatie op de buitenwereld is ontstaan. Dit heeft onder andere geleid

tot ruimte voor het gesprek over bestuurlijke samenwerking. In de jaren 2015

en 2016 hebben hierover breed in de regio verkennende gesprekken

plaatsgevonden met andere schoolbesturen voor voortgezet onderwijs. Op

basis van deze gesprekken is binnen het Coenecoop College de keuze gemaakt

om behoud van de openbare identiteit prioriteit te geven.

Vanaf 2017 zijn hierop volgend de mogelijkheden verkend van een fusie van

de drie openbare scholen: het Schoonhovens College, het Coenecoop College

en het Scala College. Uit het haalbaarheidsonderzoek, gestart in het najaar

2017, kwam zowel de motivatie als ook de meerwaarde voor een fusie met het

Schoonhovens College onvoldoende naar voren. Begin 2018 is daarom door de

besturen van het Coenecoop College en het Scala College besloten om in het

onderzoek met twee scholen verder te gaan, waarbij de zorgvuldigheid van het

proces steeds voorop heeft gestaan.

Alternatieve samenwerkingsvormen

Van de overige samenwerkingsmogelijkheden die in de verkenning zijn

onderzocht, zoals federatieve of coöperatieve vereniging, personele unie en

holding, biedt de bestuurlijke fusie de meeste kansen om te komen tot een

gedegen, niet-vrijblijvende samenwerking waarvan beide scholen voordelen

ondervinden. Een belangrijk aspect daarvan vormt het feit dat met een

bestuurlijke fusie het personeel geheel in dienst treedt van dezelfde

organisatie, wat wettelijk niet mogelijk is als de huidige rechtspersonen in

stand blijven.

1.5 Te bereiken (gekwantificeerde) doelen van de fusie

Het doel van deze bestuurlijke fusie is om te komen tot één sterk

schoolbestuur in de regio dat een breed openbaar onderwijsaanbod in de regio

in stand houdt en waar mogelijk versterkt.


De regio Alphen aan den Rijn e.o. is een krimpregio, met een daling van het

aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs.

De bestuurlijke fusie biedt voor beide schoolbesturen de mogelijkheid om met

dezelfde kwaliteit ook op termijn invulling te blijven geven aan zowel hun doel

(in stand houden van het openbaar voortgezet onderwijs in de regio) als de

visie van de scholen, waarin uitstekend en uitdagend onderwijs en aandacht

voor de leerlingen en talentontwikkeling centraal staan.

De huidige keuzemogelijkheden kunnen met een bestuurlijke fusie worden

gecontinueerd en met de bestuurlijke fusie wordt geanticipeerd op de

mogelijke nadelige gevolgen van schaalverkleining.


Hoofdstuk 2 Communicatie over de fusie

2.1 Wijze waarop de medezeggenschap erbij is en wordt betrokken

Momenteel heeft zowel het Coenecoop College als het Scala College een

medezeggenschapsraad (MR). Na de bestuurlijke fusie ontstaat er een

schoolbestuur met meerdere scholen en zal er een extra medezeggenschaps-

orgaan moeten worden ingericht. Een gemeenschappelijke

medezeggenschapsraad (GMR) praat mee over bovenschoolse zaken.

Formele rol medezeggenschap

De MR’en hebben instemmingsrecht ten aanzien van een besluit tot fusie

van de schoolbesturen en de FER die ten behoeve daarvan wordt opgesteld.

De MR’en ontvangen altijd een FER van het schoolbestuur. Voordat het

bevoegd gezag een besluit neemt over de fusie, dienen de ouders hierover

geraadpleegd te worden. Tevens is het mogelijk om als MR inhoudelijk

advies aan te vragen bij de Commissie Fusietoets Onderwijs.

De MR’en zijn vroegtijdig betrokken bij het fusieproces. De besturen

informeerden in de reguliere vergaderingen hun MR over de voortgang van het

fusieproces. In november en december 2017 is voor elke MR een speciale

bijeenkomst belegd gericht op de beoogde fusie, waarin uitgebreid de

gelegenheid is gegeven om vragen te stellen over het te lopen proces. In

februari 2018 is met de MR’en gezamenlijk gesproken over de vormgeving van

de medezeggenschap in de nieuwe organisatie. In april 2018 zijn de adviezen

van de werkgroepen met de MR’en gedeeld en informatief besproken.

2.2 Wijze waarop de Raad van Toezicht erbij is en wordt betrokken

De besturen hebben hun raden van toezicht bij elke reguliere vergadering en

waar nodig tussentijds verslag gedaan van de voortgang van het fusieproces.

Formele rol Raad van Toezicht

De Raad van Toezicht heeft als primaire verantwoordelijkheid om erop toe

te zien of het gevoerde beleid goed is voor de organisatie en voor de

regionale samenleving waaraan dit dienend is. Vanuit dit perspectief dient

de Raad van Toezicht goedkeuring te geven aan het voorgenomen besluit,

de FER en het definitieve besluit tot fusie.

De raden van toezicht van beide organisaties zijn geïnformeerd over het

starten van het haalbaarheidsonderzoek en uiteindelijk het maken van deze

FER. In januari 2018 is met beide raden van toezicht gesproken in een


gezamenlijke bijeenkomst, waarin het hele proces nog eens werd uiteengezet

en waar uitgebreid de gelegenheid is gegeven om vragen te stellen over het te

lopen proces. In april 2018 zijn de adviezen van de werkgroepen met de raden

van toezicht gedeeld en informatief besproken.

2.3 Wijze waarop personeel, ouders en leerlingen erbij zijn en worden

betrokken

Personeel, ouders en leerlingen zijn gedurende het proces periodiek via de

reguliere informatievoorzieningen geïnformeerd over de intentie tot

bestuurlijke fusie en de voortgang van het proces. Ouders en leerlingen zijn

tevens via de MR’en op de hoogte gehouden.

Formele rol van personeel, ouders en leerlingen

Personeel, ouders en leerlingen zijn wettelijk betrokken bij het besluit-

vormingsproces door hun positie in de MR’en. Ouders zijn tevens betrokken

bij de verplichte ouderraadpleging die moet worden georganiseerd.

2.4 Wijze waarop externe belanghebbenden erbij zijn en worden

betrokken

De gemeenten zijn, mede vanwege hun speciale verantwoordelijkheid voor de

garantiefunctie van het openbaar onderwijs, vanaf de start op de hoogte van

het feit dat een bestuurlijke fusie werd verkend en de intentie is uitgesproken

om bestuurlijk te fuseren. Het college van B en W van de gemeenten Alphen

aan den Rijn en Waddinxveen is gevraagd te adviseren over de voorgenomen

bestuurlijke fusie. Het advies van genoemde gemeenten is in hoofdstuk 7 van

deze FER opgenomen. Na het doorlopen van de interne besluitvorming zal de

gemeenteraden gevraagd worden in te stemmen met de bestuurlijke fusie en

de nieuwe statuten.

Formele rol van de gemeenten Alphen aan den Rijn en Waddinxveen

Het college van B en W dient een advies te geven over de wenselijkheid van

de voorgenomen fusie; dit advies is onderdeel van de FER. De gemeente-

raden dienen in te stemmen met het besluit tot fusie en de nieuwe statuten.

Andere schoolbesturen, het samenwerkingsverband en samenwerkings-

partners zijn ook op de hoogte van het starten van het haalbaarheids-

onderzoek en dit fusieproces. Daarnaast hebben beide schoolbesturen met

diverse dienstverleners formele contracten. Al deze betrokkenen worden na de

formele besluitvorming schriftelijk geïnformeerd over de bestuurlijke fusie. In

reguliere overleggen zal de fusie eventueel nader worden toegelicht.


Hoofdstuk 3 Gevolgen voor personeel,

ouders en leerlingen en de

borging van de menselijke

maat

3.1 Omvang en organisatie van de rechtspersoon na de fusie

3.1.1 Omvang

De nieuwe besturenorganisatie zal bestaan uit dezelfde scholen en

vestigingen. Naar schatting zal het leerlingenaantal bij aanvang van de fusie

circa 3.400 bedragen. Op basis van de meest recente prognoses (DUO en

VOION) wordt duidelijk dat de prognoses van het Coenecoop College en het

Scala College gezamenlijk in de periode 2017 tot 2022 nagenoeg gelijk opgaan

en dat het aannemelijk is dat het aantal leerlingen zal afnemen met een

percentage dat ligt tussen de 2,3% en 2,7%. Dit betekent voor het meest

negatieve scenario (zonder een nieuwbouweffect) een gezamenlijke afname

met ongeveer 90 leerlingen tussen 2017 en 2022. Wanneer deze daling wordt

afgezet tegen de bestaande ratio voor de formatie, zou dit een personele

reductie van ongeveer 7 fte betekenen in de periode 2017-2022. Dit loopt naar

verwachting op tot ongeveer 24 fte in 2028.

Op het Scala College werkt op dit moment ruim 183 fte en op het Coenecoop

College ruim 92 fte. Gezamenlijk betreft dit na een bestuurlijke fusie een

personeelsbestand van ruim 275 fte. Ongeveer 27 fte hiervan zal tussen 2018

en 2022 uitstromen vanwege pensioen.

Besturingsfilosofie

De bestuurlijke fusie wordt gezien als een kans om tot eenheid in bestuurlijke

aansturing te komen en vanuit één strategisch meerjarenbeleidsplan te

werken. Dit betekent niet alleen een efficiencyslag, maar het biedt ook kansen

voor een kwaliteitsslag. De grotere omvang van de organisatie en de

robuustere organisatie die ontstaat, biedt meer mogelijkheden om in de

strategische beleidsvoering adequaat in te spelen op toekomstige

ontwikkelingen (waaronder krimp).

Eenheid in aansturing geldt niet op schoolniveau. De twee scholen kunnen zich

binnen gedeelde uitgangspunten en kaders op eigen wijze (blijven) profileren

en organiseren, passend bij hun eigen context en schoolcultuur.


Zodra er in de toekomst kansen ontstaan om meerwaarde te creëren door met

en van elkaar te leren of onderdelen samen te organiseren, zal hiervan

uiteraard gebruikgemaakt worden.

Er gelden binnen de gefuseerde organisatie vijf uitgangspunten:

1. Twee zelfverantwoordelijke en financieel en kwalitatief gezonde scholen

2. Centraal waar het moet, decentraal waar het kan

3. Sturing door het bestuur op hoofdlijnen en eigenaarschap/autonomie op

schoolniveau

4. Resultaatverplichting op alle niveaus: bestuur, school en vestiging

5. Hoogwaardige ondersteuning op centraal en decentraal niveau

3.1.2 Organisatie

De gefuseerde organisatie wordt een stichting met een organieke scheiding

van intern toezicht en bestuur volgens het raad-van-toezichtmodel. Hiermee

wordt aangesloten bij de inrichting van de huidige twee organisaties.

De bestuurlijke fusie komt tot stand door middel van een juridische fusie in de

zin van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en zal tot stand komen door de

Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Alphen aan den Rijn als verkrijgende

rechtspersoon aan te merken. Concreet betekent dit dat:

de stichting Coenecoop College als rechtspersoon zal verdwijnen en de

activiteiten zullen worden voortgezet door de verkrijgende stichting;

de statuten van de verkrijgende stichting zullen worden aangepast aan de

nieuwe situatie, waarbij onder andere de naam (Stichting Openbaar

Voortgezet Onderwijs Alphen aan den Rijn) wordt aangepast naar een

gezamenlijke nieuwe naam.

Er wordt gekozen voor bestuurlijke fusie en niet voor het oprichten van een

nieuwe stichting, omdat hiermee diverse administratieve voordelen kunnen

worden behaald. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan het overgaan van

personeel, registergoederen en overeenkomsten. Daarnaast wordt gekozen

voor een juridische fusie en niet voor bestuursoverdracht, omdat daarmee de

instandhouding van de school direct wordt overgedragen ‘onder algemene titel’

en de overdragende stichting ook direct ophoudt te bestaan.

Raad van Toezicht

De Raad van Toezicht zal na de bestuurlijke fusie (uiteindelijk) bestaan uit vijf

leden. In een overgangsfase wordt mogelijk met een grotere Raad van

Toezicht gewerkt, die vanuit een afslankmodel toewerkt naar de boogde

situatie van een Raad van Toezicht van vijf personen.


College van Bestuur

Het College van Bestuur zal na de bestuurlijke fusie bestaan uit twee leden,

waarbij sprake is van een collegiaal werkend bestuur. De twee bestuursleden

verdelen onderling de portefeuilles op inhoudelijke gronden, waarbij een van

de bestuursleden de voorzitter is. Met een tweehoofdig bestuur ontstaat er

voldoende slagkracht om de uitdagende bestuurlijke vraagstukken rondom

onder andere krimp en nieuwbouw aan te pakken.

De twee raden van toezicht komen gezamenlijk een benoemingsprocedure

overeen met als uitgangspunt dat het College van Bestuur na de bestuurlijke

fusie bestaat uit zittende leden vanuit de beide huidige besturen.

Net zoals dat op dit moment ook het geval is, zal het eerste aanspreekpunt

voor personeel, ouders en leerlingen de schooldirectie zijn. De lijnen van

besluitvorming worden voor de direct belanghebbenden bij de betrokken

scholen niet langer. Voor het Coenecoop College betekent het wel dat de

functies van rector en bestuurder gescheiden worden.

Schooldirecties

De uitvoering van beleid op schoolniveau en de aansturing van de dagelijkse

gang van zaken gebeurt onder leiding van de schooldirecties. Allebei de

scholen hebben een eindverantwoordelijke schoolleiding, die het gezicht van

de school vormt. Hoe hieraan invulling wordt gegeven kan per school

verschillen. De inrichting van directie en afdelingen/teams is en blijft

gekoppeld aan de specifieke context van de school.

Ondersteuning

Gefaseerd en met voldoende tijd zal worden toegewerkt naar gezamenlijke

ondersteuning, die het bestuur en de twee scholen op een aantal

beleidsdomeinen ondersteunt. Daarbij zal gezocht worden naar een goede

balans tussen gezamenlijke en school specifieke ondersteuning.

Door het ontwikkelen van gezamenlijke ondersteuning kunnen op termijn

zowel kwalitatieve als kwantitatieve schaalvoordelen worden gerealiseerd. De

huidige ondersteunende processen op strategisch niveau zijn kwetsbaar

binnen de scholen, vooral op die onderdelen waar men afhankelijk is van één

persoon en/of van externen. Deze kwetsbaarheid wordt in een organisatie van

grotere omvang verminderd. De opgebouwde deskundigheid en expertise van

stafmedewerkers kan dan bovendien breder ingezet en benut worden.


3.2 Gevolgen van de fusie voor de overzichtelijkheid op locatieniveau

Op bestuurlijk niveau wordt er gewerkt vanuit eenheid van aansturing, met

één strategisch beleidsplan. Beide scholen houden daarbinnen hun autonome

ruimte. Dit betekent dat de twee schoolplannen als nadere uitwerking van de

bestuurlijke kaders dé belangrijke inhoudelijk richtinggevende documenten

vormen binnen de gefuseerde organisatie. Het Coenecoop College en het Scala

College hebben hiermee, binnen de bestuurlijke uitgangspunten en kaders en

binnen de kwaliteitseisen van de samenleving, ruimte en verantwoordelijkheid

om een eigen onderwijskundige koers te varen. Ook over de organisatorische

inrichting kunnen de twee scholen los van elkaar keuzes (blijven) maken.

Overzichtelijkheid, toegankelijkheid en herkenbaarheid op vestigingsniveau

zijn hiermee gewaarborgd. Ook wordt hiermee gezorgd dat er ruimte is voor

diversiteit en aandacht voor de menselijke maat.

3.3 Gevolgen van de fusie voor de betrokkenheid van personeel,

leerlingen en ouders

Er zijn vanwege de bestuurlijke fusie geen directe gevolgen voor de

betrokkenheid van personeel, ouders en leerlingen, mede doordat het

onderwijsaanbod en de organisatie op de vestigingen niet zal wijzigen.

Binnen de nieuwe besturenorganisatie zal het beleid onverminderd gericht zijn

op de kwaliteit en continuïteit van het onderwijs op de nu bestaande scholen.

De fusie moet leiden tot een meer professionele, kwalitatief goede en

slagvaardige organisatie in het belang van goed openbaar voortgezet

onderwijs voor ieder kind in Alphen aan den Rijn en omgeving. Personeel,

ouders en leerlingen kunnen ook in de nieuwe organisatie participeren in de

MR van de betrokken school of in de nog te vormen GMR van het nieuwe

schoolbestuur.

3.4 Medezeggenschap

De medezeggenschap wordt door de besturen gezien als een waardevolle

ondersteuning bij het vormgeven van het beleid van het bestuur en de

scholen. Medezeggenschap zal in een gefuseerde organisatie voor het bestuur

en de schooldirecties dan ook een belangrijk instrument vormen om personeel,

ouders en leerlingen bij de besluitvorming te betrekken. Uitgangspunt is dat

de medezeggenschap de zeggenschap volgt en er binnen de gefuseerde

organisatie op één en dezelfde manier wordt gewerkt.


Voor de gefuseerde organisatie betekent dit dat er naast de twee MR’en (op

schoolniveau) een GMR ingericht dient te worden op bestuursniveau. De GMR

zal worden samengesteld uit een directe afvaardiging van leden vanuit de

twee MR’en. Directe afvaardiging maakt de afstemming tussen de twee MR’en

en de GMR gemakkelijker en effectiever, doordat er geen extra onderlinge

afstemmingsmomenten (met het risico van ruis in de communicatie) nodig

zijn. Met betrekking tot de omvang van de GMR is het van belang dat de totale

omvang werkbaar is en blijft. De huidige omvang van de twee MR’en

(Coenecoop College 12 leden en Scala College 16 leden) wordt als goed

werkbaar ervaren. Daarbij wordt gekozen voor evenredige vertegenwoordiging

vanuit de twee scholen. Dit zou concreet vertaald kunnen worden naar een

GMR met twaalf leden, met een bezetting van vier leden vanuit de MR van het

Coenecoop College en acht leden vanuit de MR van het Scala College. De

definitieve inrichting van de GMR zal na een eventueel fusiebesluit en voor het

ingaan van de fusie in nauwe samenspraak met de twee huidige MR’en worden

uitgewerkt.

3.5 Gevolgen voor de voorzieningen

Als gevolg van een eventueel bestuurlijke fusie zullen aanbod en

bereikbaarheid van voorzieningen en faciliteiten niet wijzigen.

3.6 Gevolgen voor de arbeidsmarktvoorwaarden en het

personeelsbeleid

Alle personeelsleden krijgen een aanstelling bij het nieuwe gefuseerde

bestuur, met behoud van hun huidige arbeidsvoorwaarden. Deze

bestuursaanstelling biedt meer mogelijkheden om zo veel mogelijk

werkgelegenheid en kwaliteit te garanderen door mobiliteit tussen de scholen

en vestigingen (indien gewenst of noodzakelijk geacht) te stimuleren.

Indien gewenst is dat er voorstellen komen om arbeidsvoorwaarden te

wijzigen, voortvloeiend uit de bestuurlijke fusie, zal op het moment dat het

aan de orde is overleg gevoerd worden met de betrokken

medezeggenschapsorganen en werknemersverenigingen.


Hoofdstuk 4 Effecten van de fusie op

keuzevrijheid, diversiteit en

bereikbaarheid

Bij deze fusie gaat het om een bestuurlijke fusie tussen twee schoolbesturen.

De scholen van beide besturen voldoen aan de voorwaarden die de Inspectie

van het Onderwijs stelt aan goed onderwijs en vallen alle onder het

basistoezicht. De fusie kan vanuit onderwijskundig perspectief dan ook redelijk

vanuit gelijkwaardigheid plaatsvinden.

4.1 Effecten van de fusie op de keuzevrijheid

Een bestuurlijke fusie garandeert het openbare onderwijsaanbod in Alphen aan

den Rijn en Waddinxveen. Met het realiseren van een bestuurlijke fusie blijven

de huidige grondslag, identiteit en pedagogische-didactische aanpak van de

twee betrokken scholen hetzelfde. Hiermee hebben leerlingen en ouders in

beide gemeenten ook na de fusie nog steeds een reële keuze om ten aanzien

van hun onderwijsbehoefte te kiezen voor een school met een bepaalde

signatuur.

Hoewel de twee scholen te maken krijgen met een daling van het aantal

leerlingen, zal naar verwachting het bestaansrecht van de scholen niet in het

geding komen. Wel zal er sprake zijn van een afname van de financiële

middelen. Dit vraagt om een bestuur dat daar tijdig op anticipeert en adequaat

en met slagkracht handelt om kwalitatief en toegankelijk onderwijs te

handhaven.

4.2 Effecten van de fusie op de diversiteit

Een bestuurlijke fusie betekent dat het openbare onderwijs in de gemeenten

Alphen aan den Rijn en Waddinxveen zo duurzaam mogelijk wordt

gerealiseerd. Hiermee wordt ook na de bestuurlijke fusie voorzien in voldoende

kwalitatief openbaar onderwijs in de twee gemeenten. Tevens blijven de

huidige pedagogisch-didactische onderwijsconcepten op basis waarvan de

twee scholen en hun vestigingen vormgeven aan het onderwijs gehandhaafd.

Vanuit de vijf uitgangspunten die geformuleerd zijn (zie p. 11) hebben de twee

scholen een hoge mate van autonomie binnen de bestuurlijke eenheid.


4.3 Effecten van de fusie op de spreiding van onderwijsvoorzieningen in

de regio

De mogelijke fusie van beide schoolbesturen heeft geen effect op de spreiding

en omvang van het aantal scholen en vestigingen.


Hoofdstuk 5 Kosten en baten van de fusie

Beide scholen zijn voldoende financieel gezond om in het kader van een

bestuurlijke fusie samen te gaan. De vermogensposities van het Coenecoop

College en het Scala College zijn beperkt, maar voldoende om zowel op de

korte als de lange termijn aan de financiële verplichtingen te voldoen. Zowel

het Coenecoop College als het Scala College hebben actief beleid ingezet om

de financiële situatie te verbeteren. Bij het Scala College zijn de positieve

financiële resultaten van de exploitatie al zichtbaar. Bij het Coenecoop College

wordt in 2018 een positief resultaat van de exploitatie verwacht. Ten opzichte

van het Coenecoop College laat het Scala College een ruimer financieel beeld

zien. De risico’s worden onderkend en vormen, mits hierop in de toekomst

verder deugdelijk financieel beleid wordt gevoerd, geen belemmering voor de

bestuurlijke fusie.

5.1 Financiële kosten en baten

Financiële resultaten

Het Coenecoop College en het Scala College behalen over de afgelopen vijf

jaar financiële resultaten die grotendeels voldoen aan de gestelde normen. Op

korte en langere termijn kan worden voldaan aan de huidige financiële

verplichtingen. De rentabiliteit bij met name het Coenecoop College is een

aandachtspunt.

Tabel 1 Financiële resultaten Coenecoop College en Scala College 2013-2017

Kengetallen +

signaleringswaarde IvhO

Coenecoop College Scala College

‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17 ‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17

Liquiditeit (current ratio) (< 0,75) 1,83 1,22 0,91 0,98 1,07 1,56 1,70 1,30 1,5 2,29

Solvabiliteit (incl. voorz.) (< 0,3) 0,61 0,55 0,54 0,59 0,55 0,61 0,62 0,54 0,58 0,13

Weerstandsvermogen (< 0,05) 0,17 0,08 0,05 0,13 0,12 0,19 0,19 0,16 0,16 0,17

Rentabiliteit (3-jarig < -0) - -0,06 -0,06 -0,05 -0,02 - 0,01 -0,01 -0,02 -0,01

Rentabiliteit (2-jarig < -0,05) -0,04 -0,07 -0,07 -0,03 -0,02 0,02 0,01 -0,03 -0,03 0,01

Rentabiliteit (1-jarig < -0,10) -0,04 -0,10 -0,03 -0,03 -0,01 0,02 -0,01 -0,06 -0,00 0,03

Huisvestingsratio (> 0,10) 0,08 0,08 0,06 0,06 0,06 0,07 0,06 0,07 0,07 0,07

Vergelijking balans

De effecten van de doordecentralisatie van de huisvestingsgelden voor het

Scala College zijn goed zichtbaar. Kijkend naar de cijfers van 2016 wordt

duidelijk dat de balansposities verschillen, maar vooral gebaseerd zijn op het

verschil in aantal leerlingen. De balansgegevens met betrekking tot het

weerstandsvermogen zijn goed met elkaar te vergelijken, omdat beide scholen

kiezen voor het systeem van de vaste componentenmethode om op termijn de

(ver)nieuwbouw te realiseren.


Tabel 2 Vergelijking balans 2013-2017

Vergelijking balans

X € 1.000

Coenecoop College Scala College

2013 2014 2015 2016 2017 2013 2014 2015 2016 2017

ACTIVA 3.592 2.515 1.982 2.327 2.402 7.178 6.720 6.060 5.740 29.893

1.2 Materiele vaste activa 1.138 1.140 1.156 1.401 1.235 2.986 2.599 2.544 2.192 12.437

1.5 Vorderingen 304 198 253 277 237 380 477 675 570 766

1.7 Liquide middelen 2.151 1.177 573 648 930 3.812 3.644 2.841 2.978 16.690

PASSIVA 3.592 2.515 1.982 2.327 2.402 7.178 6.720 6.060 5.740 29.893

2.1 Eigen vermogen 1.535 667 410 1.136 1.087 3.627 3.413 2.892 2.822 3.308

2.2 Voorzieningen 642 720 666 243 224 763 775 382 482 477

2.3 Langlopende schulden 75 0 0 0 0 109 102 90 71 18.814

2.4 Kortlopende schulden 1.340 1.128 906 948 1.091 2.680 2.430 2.695 2.365 7.294

Toelichting op de financiële situatie

Vanaf de bestuurlijke verzelfstandiging lag voor het Coenecoop College de

belangrijkste focus op het in control komen op diverse bedrijfsprocessen en

het in evenwicht krijgen van de baten en lasten. Met betrekking tot het

realiseren van een sluitende begroting is er een plan voor de jaren 2013 t/m

2017 opgesteld. Voor 2018 presenteert het Coenecoop College een sluitende

begroting.

Het Coenecoop College heeft geen complexe financieringsstructuur. Op basis

van de geactualiseerde liquiditeitsbegroting 2017-2020 blijkt dat het

Coenecoop College aan al haar financiële verplichtingen kan blijven voldoen.

Voor investeringen in nieuwbouw wordt een beroep gedaan op schatkist-

bankieren om te blijven voldoen aan de noodzakelijke liquiditeitseisen.

In 2015 had het Scala College een negatief resultaat van € 1 miljoen. Het jaar

daarvoor was er al een tekort van ruim twee ton. Binnen de context van het

weerstandsvermogen en de liquiditeitspositie was het noodzakelijk om direct

te starten met een financiële ombuiging. In 2016 heeft deze financiële

ombuiging plaatsgevonden en was het tekort nog maar € 70.000,—. In 2017

heeft het Scala College een stevig positief resultaat met ruime cijfers.

Meerjarenperspectief

Zowel het Coenecoop College als het Scala College hebben in 2018-2019 (ten

opzichte van het voorgaande schooljaar) te maken met een stijging van de

instroom in leerjaar 1. In de meerjarenbegroting wordt geanticipeerd op het

(onvoorspelbare) aantal leerlingen, de nieuwbouwplannen, de daarvoor

benodigde investeringen en de doordecentralisatie van de huisvesting bij het

Scala College.


Tabel 3 Financieel meerjarenperspectief School ‘18 ‘19 ‘20 ‘21

Coenecoop College

Baten 8.720 8.734 8.722 9.277

Lasten 8.720 8.734 8.843 9.057

Saldo fin baten/lasten - - - -

Resultaat 0 0 -121 220

Weerstandvermogen 12% 12% 11% 13%

Liquiditeit (current ratio) 1,30 1,12 1,34 1,76

Scala College

Baten 18.963 18.936 18.737 18.617

Lasten 18.838 18.637 18.311 18.344

Saldo fin baten/lasten -61 -207 -225 -309

Resultaat 64 92 201 -36

Weerstandvermogen 19% 21% 21% 21%

Liquiditeit (current ratio) 2,20 3,25 6,84 10,50

Uitgangspunt is dat de bestuurlijke fusie niet als gevolg mag hebben dat er

middelen aan het primaire proces worden onttrokken.

Financiële baten

De bestuurlijke fusie heeft niet als doel om kosten te reduceren. Financiële

effecten in termen van schaal- en efficiencyvoordelen op het niveau van intern

toezicht, bestuur en ondersteunende processen kunnen op termijn worden

gerealiseerd en zouden dan tot herinvestering kunnen leiden in termen van

kwalitatieve impulsen.

5.2 Financiële risico’s

De schoolbesturen zijn ervan overtuigd dat alle belangrijke financiële risico’s in

beeld zijn en worden onderkend. De meest belangrijke risico’s met een grote

impact op de organisatie(s) zijn:

• De verwachte daling van het aantal leerlingen in het voedingsgebied van

beide scholen. Het natuurlijk verloop van de twee organisaties samen is

ruim twee keer zo hoog als het financiële effect van de verwachte daling

van het aantal leerlingen. Daartegenover staat een mogelijk

nieuwbouweffect en ook de kans om leerlingenstromen richting Gouda

meer thuisnabij een goede plek te geven. Kijkend naar de aanmeldingen

van het eerste jaar lijkt het financieel geprognotiseerde

meerjarenperspectief reëel te zijn.

• De liquiditeitspositie van beide scholen moet dekkend zijn voor de risico’s

van de ver- en nieuwbouwplannen van beide scholen. Beide scholen

hebben hierop beleid gevoerd. Bij het Scala College zijn de eerste

positieve resultaten hiervan zichtbaar, bij het Coenecoop College wordt in

2018 een positief resultaat verwacht.

• De betaalbaarheid en te garanderen kwaliteit van kleine

afdelingen/leerjaren. De mate waarin het risico zich daadwerkelijk zal

manifesteren is sterk afhankelijk van de flexibiliteit en keuzes bij de

samenstelling van het rooster en de groepen.


5.3 Niet-financiële kosten en baten

De beoogde niet-financiële baten staan in de overige hoofdstukken van de FER

beschreven. Samengevat een (niet uitputtend) overzicht van de meerwaarde

en kansen van de bestuurlijke fusie:

reduceren van een gevoel van concurrentie (daar waar er op dit moment in

enige mate sprake van is);

invulling geven aan de verantwoordelijkheid voor het behoud en de

continuïteit van (spreiding van) openbaar onderwijs in de regio;

het beter waarborgen van de continuïteit en checks and balances in het

bestuur;

een sterkere positie en meer bestuurlijke invloed in de regio;

meer strategische ruimte om adequaat in te spelen op toekomstige

ontwikkelingen (onder andere dalende leerlingenaantallen);

Meer mogelijkheden om bovenschools:

vakken aan te bieden;

professionaliseringsactiviteiten te organiseren en te faciliteren;

kennis en expertise (op pedagogisch en didactisch vlak) tussen

docenten uit te wisselen;

verbetering van de kwaliteit van diverse ondersteunende processen;

breder kunnen inzetten en benutten van de opgebouwde deskundigheid en

expertise van stafmedewerkers;

aantrekkelijker werkgeverschap voor zowel docenten als stafmedewerkers;

meer mogelijkheden om gezamenlijk zo veel mogelijk vanuit personele

kwaliteit te anticiperen op de gevolgen van dalende leerlingenaantallen;

ruimte om gezamenlijk een dynamisch functiebouwwerk te ontwikkelen,

waarin meer ruimte is voor persoonlijke ontwikkeling.

De niet-financiële kosten zijn gekoppeld aan de tijd, aandacht, inzet en

ondersteuning die nodig zijn om de beoogde meerwaarde van de bestuurlijke

fusie te realiseren.

Wat verder verandert is dat er met de bestuurlijke fusie één rechtspersoon (en

daarmee één stem) minder in het samenwerkingsverband is

vertegenwoordigd.


Hoofdstuk 6 Evaluatie van de fusie

Na de bestuurlijke fusie wordt een evaluatietraject ingericht waarbij na twee

jaar en na vier jaar zal worden vastgesteld of en in welke mate de beoogde

doelen zijn bereikt. De evaluatie wordt op bestuursniveau ingezet. De te

vormen GMR en Raad van Toezicht worden bij deze evaluatie betrokken.

Onderwerpen die ten minste worden geëvalueerd zijn:

Waarborgen van de continuïteit van een zo divers mogelijk

onderwijsaanbod

In dat kader wordt er aandacht besteed aan diversiteit binnen de volgende

terreinen:

- kwaliteit en diversiteit van het onderwijs;

- de betaalbaarheid van het onderwijsaanbod;

- huisvesting en ver- en nieuwbouw.

Financiële positie en de inzet van personeel en middelen


terreinen:

- financiële situatie en beleid;

- financiële besturingsmodel;

- financiële administratieve organisatie;

- kwalitatieve en kwantitatieve inzet van personeel.

Bestuurlijke organisatie


terreinen:

- inrichting staf en ondersteuning;

- medezeggenschapsstructuur.

De bestuurskracht van het nieuwe schoolbestuur in de regio

Wat is de invloed van de bestuurlijke fusie op de bestuurskracht van het

nieuwe schoolbestuur in de regio? En versterkt de fusie de mate waarin er

efficiënt kan worden geopereerd?

Tevens zal er op jaarbasis in het bestuursverslag worden gereflecteerd op de

voortgang van de nieuwe stichting op basis van bovengenoemde punten.


Hoofdstuk 7 Advies gemeenten

In februari 2018 is aan B en W van de gemeenten Alphen aan den Rijn en

Waddinxveen advies gevraagd over de bestuurlijke fusie. Het advies van

B en W is een belangrijk onderdeel van deze FER en te vinden in de bijlage.

Het advies is primair gericht aan de medezeggenschap en het schoolbestuur,

ten behoeve van zorgvuldige besluitvorming. In dit advies dient het college in

te gaan op de wenselijkheid van de voorgenomen fusie. Niet alleen worden de

medezeggenschapsorganen met het advies zo volledig mogelijk geïnformeerd,

maar het advies heeft ook een belangrijke rol bij het besluitvormingsproces

van de betrokken besturen om te fuseren. Het gaat immers in op andere

belangen dan de belangen van bijvoorbeeld ouders, leerlingen en de

schoolbesturen, die zelf direct bij de besluitvorming zijn betrokken.

Uit de parlementaire geschiedenis van de Wet fusietoets blijkt dat drie

aspecten van belang zijn om nader te belichten in het advies van het college

van B en W over een voorgenomen fusie.

1. De maatschappelijke impact van de voorgenomen fusie. De gemeente kan

hierbij meewegen:

a. de spreiding en bereikbaarheid van voorzieningen;

b. overwegingen wat betreft de huisvesting;

c. consequenties voor de lokaal educatieve agenda en het lokaal educatief

overleg, maar ook

d. het effect van het verplaatsen of verdwijnen van de school of het

bestuurskantoor van het schoolbestuur, bijvoorbeeld het effect op de

werkgelegenheid.

2. Consequenties van de voorgenomen fusie voor de keuzemogelijkheden, in

het bijzonder voor een reëel alternatief in de gemeente of relevant groter

voedingsgebied. Hierbij kan worden ingegaan op lokale geografische en op

demografische omstandigheden. Niet alleen de keuzemogelijkheden van

ouders en leerlingen, maar ook die van de ‘afnemers’ zijn relevant,

bijvoorbeeld voor bedrijven die stageplekken bieden.

3. Consequenties voor het openbaar onderwijs in het licht van de aspecten

zoals hiervoor genoemd en vanuit de verantwoordelijkheid van de

gemeente om voldoende openbaar onderwijs aan te bieden.

Op 4 april jl. is het advies van de gemeenten Alphen aan den Rijn en

Waddinxveen ontvangen. Dit is in dit hoofdstuk integraal opgenomen.


Bijlage 1 Advies gemeenten

Fusie-effectrapportage Bestuurlijke fusie Scala College en … · 2018-11-23 · 7/25...

Documents

Transcript of Fusie-effectrapportage Bestuurlijke fusie Scala College en … · 2018-11-23 · 7/25...