Fryslân op de Kaart

Ka

de

r

Tresoar Tresoar beheert een schat aan materiaal over de geschiedenis van Fryslân en wil dat materiaal voor een breed publiek toegankelijk maken. Naast de traditionele manier (via exposities, publicaties, etc.) gebeurt dat in toenemende mate ook digitaal en online: via de eigen website, maar ook via websites van derden en online platforms.

FrieslandWonderland Een voorbeeld van zo’n online platform is FrieslandWonderland. DeeEnAa, het bedrijf dat het platform beheert, verzamelt en produceert cultuurhistorische en toeristische informatie over Fryslân. Het materiaal wordt geografisch en thematisch geordend en opgeslagen in een centrale database. Via een koppeling aan de database wordt informatie uit FrieslandWonderland getoond in een groeiend aantal websites van derden. Vooral organisaties en bedrijven in de toeristische sector maken gebruik van de database, maar ook zo’n 100 dorpen hebben hun website gekoppeld aan FrieslandWonderland.

Historisch kaartmateriaal Oude kaarten en plattegronden spreken tot de verbeelding. Ze vertellen veel over de geschiedenis van de streek of de plaats die er op afgebeeld wordt. En in reactie op de globaliserende wereld waar nieuwe ontwikkelingen elkaar steeds sneller opvolgen, raken steeds meer mensen geïnteresseerd in die regionale of lokale geschiedenis. Eén en ander verklaart de groeiende belangstelling voor historisch kaartmateriaal.

Fryslân op de Kaart Tresoar beschikt over een enorme verzameling historische kaarten. Een deel daarvan is al langer in gedigitaliseerde vorm beschikbaar en te bekijken via de eigen website. Via het project Fryslân op de Kaart zijn nu zo’n 270 kaarten en plattegronden op een nieuwe, unieke manier ontsloten voor een breder publiek.

Pro

jec

t Extra dimensies In het kader van Fryslân op de Kaart is een nieuw thema toegevoegd aan FrieslandWonderland. Bij alle, meer dan 400 plaatsen worden onder Historisch Kaartmateriaal de betreffende fragmenten getoond van vier verschillende historische kaartseries, gevolgd door een beeld van de actuele situatie. Op die manier is zowel een lokale dimensie als een tijd-dimensie toegevoegd. Daarmee is de verbeeldingkracht van het kaartmateriaal verder vergroot. Indien beschikbaar voor de betreffende plaats wordt behalve de serie fragmenten ook ander, meer specifiek kaartmateriaal getoond.

Google Maps en Google Earth De dimensie ‘tijd’ is ook nog op een andere manier toegevoegd: iedere kaart kan in Google Maps getoond worden als een ‘overlay’ die door de gebruiker meer of minder transparant gemaakt kan worden. Door ze te ‘georefereren’ zijn de oude kaarten eerst zo nauwkeurig mogelijk op de huidige ondergrond gelegd. Met de variabele doorzichtigheid van de overlay

kunnen de verschillen tussen de vroegere en de huidige situatie heel gemakkelijk getraceerd worden. In Google Maps kan steeds maar één kaart tegelijk getoond worden. Om die reden is ook de mogelijkheid gecreëerd om de kaarten te importeren in Google Earth. In die (gratis) applicatie kan de gebruiker wél verschillende kaarten tegelijk openen en kunnen bijvoorbeeld meerdere kaarten van hetzelfde gebied over elkaar heen gelegd worden.

Wa

t en

wa

ar

Atlassen Schotanus en Eekhoff Vanzelfsprekend zijn de prachtige grietenij-kaarten uit de atlassen van Schotanus (begin achttiende eeuw) en Eekhoff (midden negentiende eeuw) onderdeel van Fryslân op de Kaart. Uit die kaarten zijn de eerste twee fragmenten ‘geknipt’ van de fragmenten-serie voor iedere Friese plaats.

Topografische kaarten De andere twee fragmenten in elke serie zijn afkomstig van de Chromotopografische Kaart des Rijks (de zogenaamde Bonnebladen; schaal 1:25.000, periode 1919-1935), repectievelijk de Topografische Kaart van Nederland (1:50.000, periode rond 1950). Voor het actuele beeld is gebruik gemaakt van OpenStreetMap, dat meer up-to-date is dan de satellietbeelden en het kaartmateriaal van Google.

Specifieke kaarten Ook bijna 100, meer specifieke kaarten zijn via Fryslân op de Kaart op geavanceerde wijze ontsloten voor een breed publiek: heel oude én nieuwere stadsplattegronden in soorten en maten, kaarten van veenontginningen, waterstaatkundige kaarten, kadastrale kaarten, uitbreidingsplannen, etc.

Websites Het resultaat van Fryslân op de Kaart is onder meer te zien op www.frieslandwonderland.nl (Dorpen en steden > [plaatsnaam] > Historisch Kaartmateriaal). Voor de ongeveer 100 dorpen die hun website gekoppeld hebben aan FrieslandWonderland zijn de kaarten waarop het betreffende dorp voorkomt óók ontsloten via de eigen dorpswebsite. Ook is naar aanleiding van het project een speciale website gemaakt. Op www.frieslandopdekaart.nl kan men niet alleen zoeken op plaats, maar ook op type kaart. Bovendien zijn daar de kml-bestanden te downloaden waarmee de kaarten ook te openen zijn in Google Earth. Fryslân op de Kaart is mede mogelijk gemaakt dankzij een schenking van de Vrienden van Tresoar