DERTIG JAAR ARMOEDE EN BUDGETBEGELEIDING

FREYA VERSLUYS

Voorzitster van VZW ‘t Vergiet in Gent

Is wetenschappelijk medewerkster aan de Universiteit Gent, Arteveldehogeschool en vakgroep Sociologie

INDIVIDUELE SCHULD

Armoede verklaren focus op de armen zelf focus op maatschappelijke structuren en

mechanismen Individueel schuldmodel

Verkeerde opvatting over arme mensen zogezegde foute waarden en normen armere mensen zijn gevoelig aan kopen op krediet

Individuele tegenslagen Buiten de wil van het individu Budgetproblemen

Onberedeneerd koopgedrag Onvoorziene gebeurtenissen

MAATSCHAPPELIJK TEKORT

Twee maatschappelijke verklaringen Maatschappelijk ongevalmodel

Armen kunnen niet mee met de snelveranderende maatschappij

Armen komen achterop Gebrek aan kennis en vaardigheden = gebrek aan

kansen Maatschappelijk schuldmodel

De economie krijgt de schuld vrijheid kredietmaatschappijen maakt slachtoffers

Overheid neemt geen verantwoordelijkheid hierdoor versoepelt mogelijkheid ‘kopen op

afbetaling’

SCHONE SCHIJN

Er wordt gefocust op individu én samenleving Twee vaststellingen

1 Geld alleen volstaat niet om de cliënt er terug

boven te helpen Hulpverlener moet cliënten duidelijk maken dat ze

uit hun huidige leefwereld moeten komen

2 Soorten cliënten: schuldigen en slachtoffers

onderscheid wordt zelden doorgetrokken Zelden link tussen oorzaken budgetprobleem en

de interventies die erop ingezet worden Weinig argumenten dat budgetbegeleiding zinvol

is om armoede te bestrijden Men ziet maatschappelijke problemen maar doet

er niets aan

ZWARTKIJKEN

Vanaf 1979: morele oordelen worden geveld én aangeklaagd

Budgetbegeleiders stoten op een té klein inkomen Kunnen slechts af en toe wat verlichting bieden

Budgetbegeleiders doen alleen maar aan armoedebegeleiding

Maatschappelijke oorzaken van financiële moeilijkheden worden niet opgelost

Budgetbegeleiding versterkt maatschappelijke breuklijnen Generatiearmen zijn moeilijkst te helpen

Mattheüseffect Grootste voordelen komen bij betere burgers terecht

OP VOET VAN ONGELIJKHEID

Budgetbegeleiders zitten ‘vast’ in hun opdracht Vraag naar wettelijke maatregelen

het blijven helpen met zachtaardige (hulpverleners)handen volstaat niet meer

Budgetbegeleiding zal nooit aan maatschappelijke verhoudingen raken

Hulpverleners aan cliënten Leren budgetteren!

Cliënten aan cliënten In groepssessies Leerkansen worden geoptimaliseerd ‘Verweer’ tegen maatschappelijke verhoudingen

groeit Groepswerk kan financiële problemen

verminderen empowerment!

Cliënten aan hulpverleners Door beter te luisteren kunnen hulpverleners ook

wat opsteken

MORALISERENDE MACHT

Relationele gelijkheid tussen budgetbegeleiders en cliënten: positieve basishouding

Open blik niet te snel veroordelen echte belangstelling meeleven …

Samen werken, samen oplossingen zoeken Hulpverleners moeten cliënten op hun

verantwoordelijkheden wijzen Leefgewoonten samen fundamenteel veranderen

‘Normatief’ oordeel bvb: ‘overdreven’ consumptiepatronen lijkt op

eerste zicht inhoudelijk verschil, bij nadere beschouwing relationeel verschil

Klachten over de manier waarop hulpverleners met cliënten omgaan Verwijt: sociale controle en inmenging in het

privéleven van de cliënten

BEMOEIEN OM TE GROEIEN

Bemoeien, een goede zaak? Voorstellen ten gronde uitwerken, stimuleren, op

de rem staan,… Moraliserende en onaanvaarde praktijk?

Vanuit moreel standpunt: bemoeien goede zaak Wanneer dit gedaan wordt: cliënt wordt bevrijd

van overbodige zaken, meer energie voor iets anders

Factoren die slaagkansen budgetbegeleiding beïnvloeden Voldoende hoog inkomen is voorwaarde voor

geslaagde budgetbegeleiding Leefbaar inkomen Externe factoren met indirecte invloed Te weinig tijd per dossier (hulpverlener) Relationele gelijkheid

hiermee kan men empowerment en maatschappelijke veranderingen activeren

CONSEQUENTIES VOOR PRAKTIJK EN BELEID

Houvast voor hulpverleners onderscheid tussen relationele en inhoudelijke

ongelijkheid Armoedebegeleiding i.p.v. armoedebestrijding

Takenpakket preventief verruimen naar maatschappelijke perspectieven

Bij werkontwikkeling aansluiting vinden bij een diversiteit van cliënten

Kansen op empowerment goed inschatten Radicaler optreden tegen commerciële

ondernemingen Overcreditering belemmeren

Lage inkomens optrekken naar een aanvaardbaar niveau

Sociaal beleid is meer dan een residueel beleid voor marginale groepen

BESLUIT

Er moet nog veel gewerkt worden aan budgetbegeleiding Budgetbegeleiding moet nog gekoppeld worden

aan empowerment Bemoeizorg is noodzakelijk

Cliënt krijgt meer vrijheid, tijd voor andere zaken, problemen

Het hele proces zal heel wat tijd vragen!