Land + Water n r . 1 0 (oktober 2006)

De bewoners van Barendrecht kunnen vanaf voorjaar 2007 genieten van een

park op hoogte. Het dakpark krijgt een simpel, onderhoudsarm watersys-

teem dat goede mogelijkheden biedt voor een duurzame ontwikkeling van

de beplanting.

IR. S.C.J.E. JANSEN / ING. M.J. DEN UIL

Barendrecht krijgt groot dakpark boven spoor

Begin dit jaar is in een Barendrecht een 1,5 kilometer lange overkapping over de spoor-

lijn gereed gekomen dankzij de aanleg van deBetuweroute. Deze 60 meter brede overkap-ping schermt de Betuweroute, Hogesnelheids-lijn en de reizigerssporen tussen Rotterdam enDordrecht af voor de omwonenden. Hierdoor iser boven de negen sporen een nieuw tweedemaaiveld beschikbaar gekomen, waarop mo-

menteel een dakpark wordt aangelegd. Vooreen optimale groei van de bomen, struiken enplanten is een goede waterhuishouding cruci-aal. Hierbij gaat het niet alleen om wateraan-voer in droge periodes, maar ook om de afvoervan overtollig regenwater. Complicerende fac-tor hierbij is dat alle aan- en afvoer van water al-leen via de randen van de overkapping moge-lijk is.

InrichtingDe bouw van de overkapping creëert de moge-lijkheid voor een dakpark met een bruto opper-vlakte van circa 9 hectare. Het dakpark bestaatuit verschillende delen. Het intensiefst gebruik-te deel is het toegangsgebied voor het station,dat in het midden van de overkapping is opge-nomen. In de directe nabijheid van de stations-toegang liggen parkeerterreinen voor vierhon-derd auto’s. De relatief rustige parkdelen rich-ting de beide uiteinden van de overkappingvormen de grootste delen. Voor deze parkdelenheeft de gemeente Barendrecht een voorkeuruitgesproken voor het thema vlinderpark. Een

gevarieerde beplanting met veel bloeiendestruiken en planten zorgt voor een aantrekkelijkbiotoop voor velerlei vlindersoorten. Daarnaastbiedt het dakpark in de nabijheid van sportparkde Bongerd uiteenlopende mogelijkheden voortrimmen en atletiekoefeningen. Een groen ta-lud aan de westzijde zorgt voor een aantrekke-lijke overgang naar het 8 meter lager gelegenmaaiveld.

Verschillende paden verbinden de parkdelenmet het centrale toegangsgebied. Langs de zij-kant van de overkapping ligt een brede wegvan gele gebakken klinkers, die ook ruimtebiedt voor onderhoudsvoertuigen. Centraal ligteen kaarsrechte loper met een betonverhar-ding. Hier omheen slingert een smal asfaltpad.Taludtrappen zorgen voor extra verbindingenmet de omgeving. In opdracht van de Project-organisatie Betuweroute zorgt aannemer BAMsamen met de dochterbedrijven BAM Wegenregio west, Nootenboom en Mostert De Wintervoor de realisatie van het inrichtingsplan.Ingenieursbureau Movares heeft alle ontwer-pen gemaakt, niet alleen voor het inrichtings-plan, maar ook voor de overkapping zelf, hetstation, de sporen en alle tunnelinstallaties.

WaterafvoerDe betonnen overkapping vormt een vollediggesloten ondergrond, met alleen waterafvoer-mogelijkheden aan de zijkanten. Twee geschei-den systemen zorgen voor de afvoer van het re-genwater. De parkeerterreinen zijn aangeslotenop het gemeentelijke riool, terwijl de parkdelen

16

FO

TO

’S: P

ET

ER

SA

BE

LIS

In ’t kort ONTWERP

Dakpark boven spoor heeft bruto opper-

vlakte van circa 9 hectare

Aan- en afvoer water alleen mogelijk via

randen van overkapping

Fors grondpakket zorgt voor waterbuffer in

droge periodes

EPS-blokken voorkomen grote zettingen

van talud door slappe ondergrond

Het plaatsen van de lichtgewichtEPS-blokken (piepschuim) die hettalud vormen van het dakpark.

06lew010z016.ps 09-10-2006 11:57 Pagina 16

Land + Water n r . 1 0 (oktober 2006)

Waterhuishouding & Waterbouw

afvoeren op het omliggende oppervlaktewater.Door deze scheiding wordt de eventuele ver-ontreiniging van autoverkeer via het riool afge-voerd.

De betonconstructie laat slechts een beperk-te belasting toe van een wegfundering. Hier-door is de hoogte tussen bovenkant beton enbovenkant asfalt beperkt tot circa 0,6 meter.Omdat standaard verkrijgbare putten te hoogzijn, is een speciale lage waterafvoerput ontwik-keld. Waar de afvoerleidingen de rijwegen krui-sen, vangen stalen mantelbuizen de verkeers-belasting op. Bij de voetgangersgebieden zor-gen lijngoten voor de waterafvoer.

Waar bij de verhardingen de waterafvoer ge-richt is op een snelle waterafvoer, speelt bij deparkdelen de behoefte aan een waterbuffervoor drogere periodes. Een fors grondpakketvan maximaal 1,5 meter dikte en een vrij hooggehalte aan lutum (10 tot 15 procent) en orga-nische stof (minimaal 3 procent) zorgen voor degewenste buffering van water in de grond. Inperiodes met een neerslagoverschot zal waterdoorsijpelen naar de onderste grondlagen. Een0,1 meter dikke laag van lavakorrels 8/16 zorgtin combinatie met een stelsel van drainagelei-dingen voor de opvang en afvoer van dit over-tollige water.

WatertoevoerIn langdurige droge periodes, zoals de zomervan 2003 en de afgelopen julimaand, is de wa-tervoorraad in de grondlaag onvoldoende.

Idealiter zou op de gehele overkapping eenpermanente waterlaag aanwezig zijn. Door deuitzetting van de verschillende moten van deoverkapping door temperatuurwisselingen ishet echter erg lastig om een blijvend waterdich-te opstaande rand te realiseren voor een per-manente waterlaag. Om deze reden is ervoorgekozen om alleen bij bomen te zorgen voorwatertoevoer. Bomen hebben een grotere wa-terbehoefte dan planten of gras en herstellenveel slechter na grote droogte. Betonbanden di-rect op het betondek vormen met een kunst-stof folie een waterbak met een hoogte van0,15 meter. Een dikkere laag lavakorrels van 0,2 meter dikte maakt het mogelijk dat het wa-ter over de randen kan lopen als het waterpeilboven de 0,15 meter stijgt.

Om het water in deze lage waterbakken oppeil te houden wordt een stelsel van putten enleidingen aangelegd. Een pomp zorgt ‘s zomersvoor de aanvoer van water vanuit de naast hetstation gelegen blusvijver naar de putten in hetdakpark. Leidingen verbinden een put met éénof meer waterbakken, waarbij een vlotter inelke put het waterpeil op niveau houdt. Hetvoordeel van dit mechanisch werkende vlotter-systeem is dat gevoelige elektronische regelin-gen en lange kabels achterwege kunnen blij-ven. Peilbuizen maken het mogelijk om de wa-terstand te meten in de boombakken en daar-buiten, zodat met af en toe een inspectie vanvlotters en peilbuizen de werking van het sys-teem te controleren is.

TaludHet talud aan de zijde van de woonbebouwingvan Barendrecht heeft een variërende taludhel-ling van 1:1,5 tot 1:3 en zorgt voor een aantrek-kelijke en groene overbrugging van het hoog-teverschil. Het bestaat uit een kern van 77.000m3 licht ophoogmateriaal EPS (piepschuim) meteen tot 1,5 meter dikke laag grond. Het EPSzorgt ervoor dat grote zettingen van het taludzelf door de slappe ondergrond (veen- en klei-pakket van 12 tot 15 meter dik) worden voorko-men en ook de zettingen van de naastgelegenStationsweg beperkt en acceptabel blijven.

Verder wordt hierdoor de eenzijdige horizonta-le belasting van de slappe grond op de paalfun-dering zodanig verlaagd, dat de buigende mo-menten en dwarskrachten in de palen toelaat-baar zijn. Ten slotte wordt de horizontalebelasting op de overkappingswand geminimali-seerd. Bij de keuze voor de afdekgrond is veelaandacht besteed aan de stabiliteit en de ero-siebestendigheid. Het regenwater wordt aan deteen van het talud opgevangen in een drain-koffer met lozingspunten op de riolering, waarwatergangen ontbreken.

De oprit naar het parkeerterrein op de over-kapping wordt aan deze zijde ook in EPS uitge-voerd. Om aansluitproblemen op de op beton-palen gefundeerde overkapping te voorkomen,is de oprit zettingsvrij ontworpen. Dit is moge-lijk door hier de ondergrond zo ver af te graven,dat het gewicht van deze ontgraving overeen-komt met de aan te brengen belasting van EPS,afdekgrond, wegfundering en asfalt. Het is hier-bij van belang dat in alle situaties, ook bij eenmaatgevende freatische grondwaterstand, vol-doende veiligheid aanwezig blijft tegen opdrij-ven van de EPS-constructie.

Het EPS onder de oprit is van een zwaardertype met hogere sterkte-eigenschappen danhet EPS 100 dat in het talud wordt toegepast.Voor de bovenste meter EPS wordt EPS 200 toe-gepast, daaronder EPS 150. Voor de belasting-afdracht van de verkeersbelasting (klasse 60) opde EPS zorgt een 0,7 meter dikke afdekkendezandlaag, met een repakfundering van 0,25 me-ter en een 0,14 meter dikke laag asfalt. In dezandlaag komen twee lagen geotextielen, diede functie hebben de remkrachten, met namein het hoger gelegen deel van de oprit, en deverticale belastingen over de gehele oprit ge-lijkmatig te spreiden naar de EPS-kern. Om tevoorkomen dat met het regenwater olie- ofbenzineresten doordringen in de ondergronden het EPS aantasten, komt aan de bovenzijdevan het EPS een water- en oliedicht HDPE-folie.

Steven Jansen is landschapsarchitect bij MovaresNederland, Martin den Uil is adviseur geotechniekbij Movares Nederland in Utrecht.

17

Dwarsprofiel van het dakpark en het EPS-talud, en een detail van de boombakken.

Opbouw van het dakpark, dat in het voorjaarvan 2007 klaar moet zijn.

DAKPARK

ILLU

ST

RA

TIE

S: M

OV

AR

ES

06lew010z017.ps 09-10-2006 11:58 Pagina 17