#2 | 2016MAGAZINE VOOR LEDEN VAN FNV VOEDINGSINDUSTRIE

FNV-KADERLEDEN OVER SLUITING HILCKMANN

‘ LID ZIJN GEEFT JE ZEKERHEID’

TEKST PETER VAN DER AA BEELD MARK HORN

FNV MAGAZINE2

NET LID

WIM BOERGONJE (49) UIT UITGEEST IS SINDS EEN HALFJAAR LID VAN DE FNV.

1 WAT VOOR WERK DOE JE?‘Ik ben meubelmaker en werk bij A&D Interieurbouw in Heemskerk. Wij maken interieurs en plaatsen die ook zelf bij de klanten. Dat kunnen particulieren zijn maar ook kantoren of horecazaken. Heel afwisselend dus.’

2 WAAROM BEN JE LID GEWORDEN?‘Ik vond het wel verstandig. Het is een onzekere tijd. Vorig jaar ging het niet goed met het bedrijf. Toen heb ik me aangesloten bij de FNV. Dat geeft je toch wat zekerheid. Inmiddels gaat het gelukkig weer een stuk beter.’

3 WAT WIST JE VAN DE FNV?‘Vooral wat ik van collega’s hoorde. Verder niet zo veel. De vakbond is nieuw voor me.’

4 HOE BEVALT HET LIDMAATSCHAP?‘Het is nog wat vroeg om dat nu al te zeggen. Als je vragen hebt, kun je altijd bij de bond terecht en krijg je een gedegen antwoord. Dat heb ik al ervaren.’

5 WIL JE ACTIEF WORDEN VOOR DE BOND?‘Nee, daar heb ik geen zin in.’

ZO ZIT DATBelastingontwijking: Nederlandse topbedrijven doen er alles aan om hier in Nederland zo min mo-gelijk belasting te betalen. PAG 20

3

HILCKMANN De onverwachte sluiting van slachterij Hilck-mann in Nijmegen haalde alle media. Waar is de 21 miljoen van de gemeente gebleven? Nu het verhaal van de FNV-kaderleden. PAG 16

TWEE GENERATIESHarco en Bertwin zijn vader en zoon, en beiden zijn ze boswachter. ‘‘s Avonds nog even een tweetje de wereld in slingeren.’ PAG 10

PENSIOENEN PAG 04De pensioenfondsen zitten op een berg geld. Waarom worden de premies dan toch verhoogd en het pensioen gekort? SECTORHOOFD PAG 14Sinds bijna een jaar is Mariska Razoux Schultz sectorhoofd industrie bij de FNV. Een inter-view over haar plannen. ‘We moeten trotser zijn op onze successen.’

AFSCHEIDSINTERVIEW TON PAG 24Ton Heerts was voorzitter van de FNV in stormachtige tijden. De bond is in rustiger vaarwater en Heerts vindt het tijd om af te zwaaien. Een gesprek met de oud-voorzitter.

DUURZAME CHOCOLA PAG 30Er is nog steeds veel mis aan de arbeidsom-standigheden op cacaoplantages. Verbe-teringen zijn er wel, maar ze gaan veel te langzaam.

GEHEIMHOUDING PAG 38Ondernemingsraden krijgen steeds vaker zwijgplicht opgelegd tijdens de presentatie van reorganisatieplannen. De SER vraagt om terughoudendheid.

Van de chocolade wil je dat hij fair trade is. Slaafvrij. Eerlijke handel. Nette prijzen voor de verbouwer. Geen misstanden. Zuivere koffie. Tony Chocolonely voerde hier actie voor maar vooral jij en ik, de consumenten. Door alleen fairtrade-chocoladeletters te kopen. De fairtrade-lijst is lang. Koffie, thee, spece-rijen, bananen, wijn… Afijn, ga zelf langs in de wereldwinkel, op maxhavelaar.nl of gewoon in de supermarkt. In FNV Magazine 1 schreef ik over de idealen van de FNV. En dat we daarbij ook regelmatig over de grenzen kijken. Maar we kunnen het ook dichtbij zoeken. Bijvoorbeeld op de grote parkeerplaatsen langs de snelwegen met de vele truckers uit het oosten die wekenlang van huis zijn tegen een fop-cao en slecht loon. Ze krijgen een paar honderd euro per maand en een onkostenvergoeding van 30 euro per dag. Daarvan moeten ze met hun gezin leven. Het zijn de nieuwe nomaden, die in hun cabine moeten slapen.Hoe kwam het zover? Toen de grenzen in de jaren nul echt opengingen, regelden Neder-land en Europa het ‘Gelijk Werk, Gelijk Loon’ niet goed. De gevolgen in het transport zijn een drama. Het leidt tot verlies van werk voor velen en overname van precies hetzelfde werk door de onderbetaalde en uitgebuite nomaden uit het oosten. Kijk daarom eens goed op jouw werk. Is jullie eigen product wel zuivere koffie? Wordt jullie transport gedaan door bedrijven die netjes de West-Europese cao’s betalen? Wat gaan jullie eraan doen als dat niet zo is?Ga in elk geval naar fairtransporteurope.nl en teken de petitie voor fatsoenlijke beloning in het transport.

JANWILLEM.COMPAIJEN@FNV.NL

ZUIVERE KOFFIE?

IN DIT NUMMER JANWILLEM

WERK AAN DE WERELDWereldwijd zijn er 168 miljoen kinderen die niet naar school gaan, maar die moeten werken. PAG 32

FNV MAGAZINE4

DE SAMENLEVING

5

PENSIOEN

‘ HET KABINET IS NU AAN ZET’

Wat je moet weten over je pensioen

Het ziet ernaar uit dat 1,8 miljoen pensioengerechtigden volgend jaar 0,5 procent minder pensioen krijgen uitgekeerd. Toch hebben de pensioenfondsen meer geld dan ooit in kas. Hoe dat zit, wordt uitgelegd door FNV-pensioenadviseur Chris Driessen.

TEKST FRANK SMIT ILLUSTRATIE MONIQUE WIJBRANDS

OUDEREN WORDEN VOLGEND JAAR WELLICHT GEKORT OP HUN PENSIOEN. VANWEGE DE LAGE DEKKINGSGRAAD. WAT HOUDT ZO’N DEKKINGSGRAAD IN?‘De dekkingsgraad is de verhouding tussen de verplichtingen en de bezittingen van een pensioenfonds. Om de verplichtingen te kunnen vaststellen moet je weten wat de toezegging die je vandaag doet, maar die pas over veertig jaar wordt uitgekeerd, nu eigenlijk precies kost. Dit kun je zien als de belofte die een pensioenfonds aan jou doet om een bepaald bedrag uit te keren. Stel, jij legt 500 euro in en ik beloof jou over tien jaar 1000 euro. Om die 1000 euro te behalen, heb ik een jaarlijkse rente nodig van 7 procent. Behaal je die 7 procent aan rente, dan is de dekkingsgraad 100 procent, want je komt je belofte van die 1000 euro na. Maar is de rente nul, dan is jouw 500 euro over tien jaar nog steeds 500 euro. De dekkingsgraad is in dat geval nog maar 50 procent, want ik kom 500 euro tekort om mijn

belofte aan jou waar te maken.Zo werkt dat ook bij je pensioen. Het pensioenfonds belooft jou om vanaf je pensioengerechtigde leeftijd maandelijks een bepaald bedrag uit te keren. We leven vanaf de ingangsdatum van ons pensioen gemiddeld nog zo’n twintig jaar. Vermenigvuldig dat maandbedrag met die twintig levensjaren en je komt uit op een x-bedrag dat het fonds uiteindelijk nodig heeft om die belofte na te komen. Behalen ze zoals nu het geval is maar 90 procent van dat x-bedrag, dan hebben ze een tekort en dus een lage dekkingsgraad van 90 procent.’

HOE ONTSTAAT ZO’N LAGE DEKKINGSGRAAD?‘Die is ontstaan door de lage rente van de afgelopen jaren en de daarvan afhankelijke rekenrente. Die wordt door De Nederlandsche Bank bepaald op basis van ingeschatte risicovrije rentestanden. Risicovrij is bijvoorbeeld een Nederlandse of Duitse staatsobligatie. Daarvan weet je relatief zeker dat er gedurende een lange termijn een gegarandeerd percentage aan rente wordt uitgekeerd,

‘ ER ZIJN TE VEEL MENSEN MET ONZEKERE CONTRACTEN DIE NIET OF NAUWELIJKS PENSIOEN OPBOUWEN’

FNV MAGAZINE6

DE SAMENLEVING

plus na afloop de uiteindelijke obligatiewaarde.In 2007 lag de lange rente boven de 4 procent. Daarom hielden de pensioenfondsen ook een rekenrente aan van meer dan 4 procent. Ze wisten: als iemand maandelijks bedrag y inlegt en wij zorgen ervoor dat we die 4 procent rente behalen, dan hebben we genoeg om onze belofte waar te maken. Ondertussen staat die lange rente echter op ongeveer 2 procent. Het ingelegde geld blijft hetzelfde, maar met die 2 procent behaal je nooit het beloofde uit te keren bedrag. Daarmee ontstaat een tekort, een lage dekkingsgraad.’

MAAR DE PENSIOENFONDSEN HEBBEN NU VELE MALEN MEER GELD IN KAS DAN IN 2007. DAT KLINKT BEST GEK: JE HEBT MEER GELD, MAAR TOCH IS ER EEN TEKORT ...‘Terugkomend op het voorbeeld van die 1000 euro: jij wilt dat ik datzelfde bedrag voor jou behaal. Alleen staat de rente nu even niet op 7, maar op bijvoorbeeld 3 procent. Ik kan jou nog steeds die 1000 euro beloven, maar om die belofte na te komen heb ik geen 500 euro, maar 750 euro inleg van je nodig.Dat is wat de pensioenfondsen ook hebben moeten doen. Met een lagere rente hebben ze veel meer geld in kas nodig om aan de verplichtingen, hun beloftes, te voldoen. Maar ondanks dat er nu zoveel meer in de kas zit, is er toch nog een lage dekkingsgraad, omdat de na te komen verplichtingen voor de pensioenfondsen nog hoger

liggen. Wil je die dekkingsgraad omhoog krijgen, dan moet er dus meer geld in de kas komen, bijvoorbeeld door te korten op de pensioenen, zoals waarschijnlijk volgend jaar het geval is. Of wanneer de rente weer gaat stijgen. En dat zal op termijn wel weer gebeuren.’

MEER GELD IN KAS, EEN HOGERE RENTE IN DE TOEKOMST … WORDT MIJN PENSIOENPOTJE DAARMEE MEER WAARD?‘Absoluut. De huidige rente is nadelig voor verplichtingen die op lange termijn moeten worden nagekomen. Maar voor de lange termijn ziet het er juist beter uit, want als de rente op termijn weer naar een meer normaal niveau terugkeert, worden de lange verplichtingen minder duur.’

IS HET GUNSTIG VOOR EEN 30-JARIGE DAT DE FONDSEN NU ZO VEEL GELD IN KAS HEBBEN?‘Heel gunstig! De jongeren van nu zijn bang dat er op hun pensioengerechtigde leeftijd niets meer in hun pensioenpot zit. Maar dat is onzin. De pot is niet leeg voor jongeren, integendeel, juist voor die jongeren zit de pot voller dan ooit. Alleen zijn de langetermijnverplichtingen nog nooit zo duur geweest als nu, waardoor die verplichtingen stijgen ten opzichte van wat in de pot zit. Daarom hebben we op dit moment een lage dekkingsgraad. Dat verandert zodra die dekkingsgraad door een hogere rente, en helaas nu de korting op de pensioenen,

stijgt. Dus is er veel meer zekerheid dat het pensioenfonds zijn verplichtingen aan jou kan nakomen.’

WAAROM MOET IK DAN ALSNOG LANGER DOORWERKEN TOT AAN MIJN PENSIOEN?‘Dat heeft met de levensverwachting te maken. De huidige generatie is op haar 65e met pensioen gegaan, omdat men op dit moment gemiddeld nog zo’n twintig jaar leeft na het behalen van de pensioengerechtigde leeftijd. Elke tien jaar die je later dan de huidige generatie bent geboren, betekent echter dat je gemiddeld een jaar langer leeft. Iemand uit 1950 wordt gemiddeld dus 85, iemand uit 1960 86 jaar. En kom je uit 1980, dan is je levensverwachting 88 jaar. De AOW-ingangsleeftijd is gekoppeld aan de levensverwachting. Als de ramingen uitkomen, gaat de AOW-ingangsleeftijd steeds verder omhoog. Een jaar langer leven voor nieuwe generaties leidt tot een jaar later met pensioen.’

ALS DE LEEFTIJDSVERWACHTING STIJGT NAAR 100, MOET DIE GENERATIE DOORWERKEN TOT AAN HAAR 80E?‘Zo is dat nu inderdaad opgenomen in de wet. Dat betekent dat je straks zestig jaar moet werken om twintig jaar van je pensioen te kunnen genieten. Dat is natuurlijk wel heel drastisch en ook eigenlijk onvoorstelbaar. Wij hebben vanuit de FNV gezegd dat wij een vaste koppeling willen tussen de opbouwperiode en de uitkeringsperiode. Worden we met z’n allen een jaartje ouder, dan werken we ook met z’n allen een half jaar langer

‘ HET KABINET VERLAAGT DE RENTE, WAT ONDER MEER DE KORTING OP DE PENSIOENEN VEROORZAAKT’

door om die verhouding tussen opbouw- en pensioenperiode gelijk te houden. Dat kun je dan blijven betalen uit een gelijkblijvende pensioenpremie. Volgens de overheid worden de pensioenpremies zelfs lager, omdat de opbouwperiode steeds langer wordt. Ze houden er echter geen rekening mee of het ook wel een gezónde levensverwachting is als je langer leeft. In feite is het pensioen natuurlijk een vorm van arbeidsongeschiktheid. Dus moet je je afvragen: kun je ook daadwerkelijk op een goede manier langer op de arbeidsmarkt blijven functioneren of is dat bijvoorbeeld fysiek of mentaal niet meer mogelijk?’

ZWARE BEROEPEN ZULLEN DAAR HET EERST MEE TE MAKEN KRIJGEN, LIJKT ME?‘Inderdaad. We doen net alsof iedereen fit en gezond tot z’n 70e door kan werken, maar zo zit de wereld niet in elkaar. Vaak zijn het mensen met een praktijkopleiding of met basisonderwijs die werkzaam zijn in een zwaar beroep. Zij hebben gemiddeld een veel kortere levensverwachting. Daar moet echt iets mee gebeuren, er móét goed flankerend beleid komen. Want ook die groepen horen op een waardige manier met pensioen te kunnen gaan. Dat betekent dat je veel meer flexibiliteit moet krijgen, waarbij er betere bescherming komt voor mensen actief in zware beroepen, van wie we weten dat zij die oplopende pensioenleeftijd totaal niet kunnen dragen.’

DAT VRAAGT OM EEN ANDERE OPZET VAN HET PENSIOENSTELSEL.‘Klopt, daar zijn we binnen de SER, de Sociaal-Economische

7

PENSIOEN‘ VOOR JONGEREN ZIT DE POT VOLLER DAN OOIT’

ER MOET EEN VASTE KOPPELING KOMEN TUSSEN OPBOUW- EN DE UITKERINGSPERIODE’

Raad, nu ook mee bezig. We willen de kracht van het collectief behouden, maar naar een stabieler pensioen toe, dat minder rentegevoelig is. Daarvoor hebben we nu een variant uitgewerkt met een persoonlijk pensioenvermogen en collectieve risicodeling. Maar dat is iets voor de langere termijn, zeker niet iets dat snel kan worden ingevoerd.’

ZIJN ER OOK DINGEN DIE WE OP KORTE TERMIJN MOETEN VERANDEREN? ‘Denk aan de grote toename aan onzeker werk door zzp’ers in de zorg en bij de postbedrijven, maar bijvoorbeeld ook aan tijdelijke op- en afroepcontracten waarin pensioenen worden afgekocht. Veel van die werkenden met onzekere contracten bouwen op dit moment geen pensioen op. Netto houden ze vaak al nauwelijks meer iets over per maand, maar uiteindelijk raken zij in grote problemen wanneer ze met pensioen gaan. Nu nauwelijks iets meer koopkracht

én op termijn dus juist een enorm tekort. Daar moeten we absoluut iets aan doen.Ook is het zorgelijk dat bestaande pensioenregelingen worden versoberd, bijvoorbeeld voor het overheidspersoneel. De pensioenpremie is daar omlaag gegaan, wat op de lange termijn de pensioenkwaliteit zal ondermijnen.’

WAT DOEN WIJ DAARAAN?‘De FNV heeft al geregeld oplossingen voorgesteld aan het kabinet, maar die worden telkens met nieuwe argumenten van tafel geveegd. Daarom zeggen we nu: ‘Goed, pakken jullie dan eens zelf het stokje op en zorg voor een oplossing.’ Zij verlagen de premies, zij verlagen de rente, wat onder andere die korting op de pensioenen volgend jaar veroorzaakt. Het kabinet is nu aan zet. Zij moeten ervoor zorgen dat gepensioneerden niet telkens nieuwe, grotere koopkrachtachterstanden oplopen. Het is de hoogste tijd dat het kabinet daadkracht toont en met een oplossing komt.’

‘PENSIOEN ONDER DRUK DOOR KUNSTMATIG LAGE RENTE’GIJS VAN DIJK, ALGEMEEN BESTUURDER FNV

‘Als ik aan vrienden in het buitenland vertel over hoe wij in Nederland onze pensioenen hebben geregeld, dan zijn mensen jaloers. Wat wij hebben, boven op de AOW, is echt uniek in de wereld. Dat komt vooral omdat we het sámen doen. Mensen bouwen zelf pensioen op en via gezamenlijke fondsen zetten we ons in voor eerlijke pensioenen voor iedereen. Dat we trots mogen zijn op ons stelsel, neemt niet weg dat er aanpassingen nodig zijn om het toekomstbestendig te houden. Momenteel zijn er te veel mensen met onzekere contracten die niet of nauwelijks pensioen opbouwen. Ook staan de pensioenuitkeringen onder druk door de kunstmatig lage rente. Daarom is de FNV op verschillende plaatsen bezig om die benodigde aanpassingen voor elkaar te krijgen: in politiek Den Haag en met acties voor koopkracht in het land. Daarnaast denken jongeren via het pensioenlab van de vakbond mee over oplossingen. Via dat pensioenlab krijgen talenten de kans op een actieve rol binnen de pensioenfondsen.De afgelopen tijd heeft de FNV veel achterbanraadplegingen gehouden. Daarin wordt keer op keer bevestigd dat steeds meer leden in onzekerheid zitten. Dat bewijst maar weer eens hoe belangrijk het is dat we opkomen voor afspraken die eerlijk zijn; voor oud en jong, voor vakmensen met welke opleiding dan ook, voor mensen met hoge en lage inkomens.’

FNV MAGAZINE8

TEK

ST B

AR

T SP

ELEE

RS

BEE

LD M

IKE

RA

AN

HU

ISFNV MOMENT

FAMILIE‘Ja, ja, jongens, we gáán knippen!’, roept Nijmeegse Annie met Nimweegs accent in de microfoon. ‘De lint moet deurrr.’ FNV-voorzitter Ton Heerts opent het piepkleine schaartje, tilt het lint op, geholpen door de Nijmeegse wethouder Turgay Tankir, en knipt. ‘Een héél klein lintje, maar een héél groot moment’, juicht Annie, met haar roze verschijning wereldberoemd in heel Nijmegen. Het eerste FNV-vakbondshuis is geopend. De komende twee jaar volgen in Nederland nog minimaal 35 vakbondshuizen,

echte ontmoetingsplaatsen voor leden en potentiële leden van de FNV. Met inloopspreekuren, loopbaanadvies, belastingservice en flexplekken. En de huizen fungeren als overleg- en actiecentrum om de lokale overheid, organisaties en bedrijven het vuur na aan de schenen te leggen. ‘De FNV zit op je huid’, waarschuwt Heerts. Het lint is door, het publiek steekt op verzoek van Annie de handen in de lucht, Sister Sledge knalt uit de boxen. ‘We are family. I got all my sisters with me. We are family.’

9

’ ’s Avonds twitter ik nog wat plaatjes: de belevenissen van een boswachter’

FNV MAGAZINE10

Voor wie de stilte verdraagt, herbergt de Noordoostpolder grote schoonheid. Eén van zijn parels is het Kuinderbos, een weelderige pluk in het uitgestrekte laagland, waar Flevoland, Friesland en Overijssel elkaar vluchtig ontmoeten. Wie wist dat er zo veel tinten groen bestaan? Loof en den groeien hier bij elkaar. En varens, rietorchissen, pluizige paardenbloemen. De rijke grond van zand, veen en klei discrimineert niet, er is plaats voor allemaal. Op een open plek staat een fraai gezelschap bont vee in een zee van boterbloemen te smoezen; koppen bij elkaar gestoken, dikbillen naar buiten.

Deze dames trekken zich van niemand iets aan. Zeker niet van de springerige fjorden op de wei ernaast, die lijken te dansen om aandacht in de warme lentezon, met hun beige vacht en borstelige manen.

BAAS IN HET BOS‘Ja, schitterend hè, wat je hier allemaal tegenkomt?’ Je mag Harco Bergman (52) een geluksvogel noemen, deze idylle is zijn woon- en werkplek. Hij leeft in en met het bos. Een echte boswachter, maar zonder hoedje en veer. Wel een goede kop woest grijs haar en een peper- en zout-snor. ‘Iets verderop van de weg af staat mijn huis, tussen de bomen. Een oude dienstwoning

TWEE GENERATIES

TEKST PETER TE LINTEL HEKKERT BEELD TESSA POSTHUMA DE BOER

TWEE GENERATIES

GROEN BLOEDHarco en Bertwin Bergman zijn vader en zoon. En allebei boswachter. Een gesprek.

van Staatsbosbeheer. Daar ben ik twintig jaar geleden ingetrokken.’Het bewijs dat dromen soms uitkomen. ‘Ik wilde dit altijd al; naar buiten, werken in het bos.’ Hij begon op deze plek in 1984 als bosarbeider. Onderaan de ladder en meteen knoerthard werken. ‘De eerste vijf jaar heb ik alleen maar bomen lopen zagen, dag in dag uit.’ Die tijd is lang voorbij. Harco is nu de baas in het bos

‘ Dit is helemaal geen eenzaam beroep. Ik heb juist de hele dag met mensen te maken: bezoekers, vrijwilligers, en survivaljongens die rondklauteren’

HARCO BERGMAN (52)

’ Ik ging liever met vader mee dan voetballen met vriendjes’

11

BOSWACHTERS

en verantwoordelijk voor al wat groeit en bloeit.

MEE OP DE TRACTORZijn zoon Bertwin (26) komt aangelopen. Een lange kerel met donker, sluik vallend haar en een zachte blik in zijn ogen. Voor hem was er geen ontsnappen aan, zijn lot lag vast. Hij is hier geboren en getogen, groen bloed stroomt door zijn aderen. ‘Ik kon praten en wist al dat ik boswachter

zou worden. Ik ging ook altijd liever met mijn vader mee dan voetballen met vriendjes.’Op surveillance, naar Staphorst, de Weerribben. Of mee op de tractor, gekapte bomen wegslepen. En samen verdwalen in het bos, weg van de paden. ‘Het was meegaan, kijken en luisteren. Zo heb ik ontzettend veel van hem geleerd, over bloemen, insecten en planten. Dan liepen we en pakte hij een blad op, of een tak of een knop.’

Harco glimlacht en knikt: ‘Ja, en daar vertelde ik dan wat over. Kijk jongen, dit is dit, en dat is dat. En moet je hier eens zien!’ Junior kwam op de boswachtersopleiding en kende alle bomen, ieder plantje.Kleine jongens worden groot. Bertwin werkt al een jaar of vijf in de Oostvaardersplassen, een natuurgebied tussen Almere en Lelystad. Hij is daar onder meer bezig met het beheer van de grote

grazers die in het wild leven: edelherten, heckrunderen en koninkspaarden. En met recreaties, surveillances en excursies. Ook dat doet hij graag. ‘Ik leid een groep rond en vertel over het gebied; wat er groeit, de beesten, wat ze eten.’

PUNTMUTSJE EN KNAPZAKZe genieten allebei ongelooflijk van hun vak. ‘Ja’, zegt Harco, ‘moet ook wel, dit heeft zo veel mooie kanten. De vrijheid, het buiten zijn, omgaan met mensen, dingen organiseren waarmee de natuur weer wat steun en aandacht krijgt. Zo komen er morgen ruim veertig kinderen naar de opening van ons Kabouterpad. Die gaan wandelen door het bos, met een vragenboekje erbij. Ze krijgen een puntmutsje en een knapzak. Die geven we zo wat groens mee.’Weg met het clichébeeld van de kluizenaar in zijn boshutje. ‘Ja joh, dat is zo ouderwets’, zegt Bertwin. Zijn vader lacht. ‘Dit is helemaal geen eenzaam beroep. Ik heb juist de hele dag met mensen te maken: bezoekers, vrijwilligers, een paardenmenvereniging, survivaljongens die rondklauteren.’ Het is een dynamische baan, niet eentje van negen tot vijf. ‘Want dan komt er een ree onder een auto, of er racet een crossmotor in het bos, iemand is zijn hond kwijt. De mensen weten je altijd te vinden en doen hun meldingen. Sommige dingen vragen gewoon direct actie.’

FNV MAGAZINE12

TWEE GENERATIES

BADKAMERS, KOELKASTEN, XTCEen groot verschil met vroeger is de administratieve rompslomp. En nieuwe communicatievormen. ‘Ik zit nu iedere dag wel een paar uur in mijn kantoor, mailtjes beantwoorden’, zegt Harco. ‘Of ik verspreid persberichten over onze activiteiten. En ’s avonds twitter ik nog wat na het eten. Even drie, vier plaatjes van wat ik heb gezien die dag. De belevenissen van de boswachter.’Ook steeds meer van deze tijd is de respectloze manier waarop mensen omgaan met de natuur. ‘Wat je af en toe tegenkomt…’ Bertwin schudt zijn hoofd. ‘Vooral bij grote steden dumpen ze allerlei rotzooi in het bos: huisvuil, koelkasten, soms zelfs complete badkamers of autowrakken. Snap jij dat nou pa?’ Nee, dat doet hij niet. Hij vult aan: ‘Drugsafval, van wietkwekerijen, jerrycans voor de productie van xtc.’Zwaar irritant vindt Harco asociale fietsers. ‘Mountainbikers die op wandelroutes fietsen. En dan moet iedereen maar aan de

kant. Jagen ze gezinnen de stuipen op het lijf die hier lekker wandelen. En nog boos ook hè, als je er wat van zegt.’ Bertwin sust: ‘Hé, maar de mooie dingen overstijgen dit.’

EEN EIGEN BOSWACHTERIJOoit zou hij graag nog eens helemaal alleen

verantwoordelijk willen zijn voor een boswachterij. ‘Dat is wel mijn ambitie ja. En waar dat dan is, dat zie ik wel.’ Hij draagt de wijze lessen van zijn vader met zich mee. Die geeft hem nog wat mee. ‘Zorg dat je zo enthousiast kunt blijven als je bent. Dat ligt voor een groot deel aan jezelf. Laat je

‘ Vooral bij grote steden dumpen ze allerlei rotzooi in het bos: huisvuil, koelkasten, soms zelfs complete autowrakken’

BERTWIN BERGMAN (26)

niet negatief beïnvloeden door anderen. Je moet samenwerken. Soms lijkt het of je het daar te druk voor hebt, maar je kunt altijd wel een gaatje vinden. De ene keer zaai je, de andere keer oogst je.’

‘Flexibiliteit heeft een prijs. Je moet voorkomen dat het leidt tot technostress. Binnen de Nederlandse cultuur kunnen werkgevers en werknemers daarover prima afspraken maken via de bond of de OR. Bij sommige functies kun je de mail ´s avonds uitstekend laten liggen.’

‘Wij zijn het hardgrondig eens dat mensen afstand moeten kunnen nemen. Gezonde werknemers zijn ook in het belang van de werkgever. We komen binnenkort met een app, Tiptrack, die aan werkenden onder andere tips geeft over het omgaan met digitale media.’

‘Een mens kan maar acht uur op een dag productief zijn. Wij willen fris zijn en fris werk maken. Dat kan alleen als je afstand neemt. Onze klanten weten hoe wij werken en dat we ´s avonds de telefoon niet opnemen. Ze hebben dezelfde idealen en delen onze waarden.’

‘Journalisten uit de hele wereld komen hier kijken hoe het kennelijk ook kan. Die 24 uursbereikbaarheid zit vooral tussen de oren. Die gedachte willen we wereldwijd uitdragen.́

‘Nee, dat is niet verstandig. Stel dat er iets belangrijks tussen zit. Werkprocessen zijn losgeraakt van tijd en plaats. Mensen zijn buiten de klassieke kantooruren bereikbaar omdat werknemers dat ook zelf willen. Iedereen wil bereikbaar zijn, zit op Facebook, speelt de hele tijd met z’n mobiel.’

‘Helemaal eens. Vanaf het moment dat wij naar huis gaan leest bij ons niemand z´n e-mail meer. We nemen niks mee naar huis en we bellen elkaar niet, tenzij het privé is. We zouden vanuit huis best kunnen inloggen, maar de afspraak is om dat niet te doen.́

‘De 24 uursbereik- baarheid zit vooral tussen je oren’ ‘Werkprocessen

zijn losgeraakt van tijd en plaats’

DISCUSSIEER MEE op fnv.nl/voorentegen

Eén stelling, twee meningen, onderbouwd met verschillende argumenten. Met wie ben jij het eens? Discussieer online mee.

VOOR PASCAL HOGERHEIJDE, ARTDIRECTOR BIJ COMMUNICATIEBUREAU HELDER GROEN

TEGEN JANNES VAN DER VELDE, WOORDVOERDER VAN WERKGEVERSVERENIGING AWVN

TEKST ANDREW GROENEVELD

STOP NA ZESSEN MET MAILEN …

13

VOOR / TEGEN

FNV MAGAZINE14

Mariska Razoux Schultz, sectorhoofd industrie

‘WE MOETEN ONZE SUCCESSEN BREDER UITMETEN’

INTERVIEW INTERVIEW

‘Mensen moeten weer trots worden op hun FNV-lidmaatschap. We moeten als bond ook beter zichtbaar worden. Heel veel men-sen weten niet dat we bijvoorbeeld loopbaanbegeleiding geven. We moeten onze successen breder uitmeten in de publiciteit. Negatieve zaken over de FNV belichten anderen wel voor ons.’ TEKST ADRIE BOXMEER BEELD BERT JANSSEN

Alhoewel ze naar eigen zeggen ‘niet plat Enschedees praat’ verraadt haar Twentse tong-val onmiskenbaar waar ze is opgegroeid. En misschien ook wel haar aversie van in wollige taal spreken. Mariska Razoux Schultz, sinds augustus vorig jaar sectorhoofd industrie bij de FNV, houdt van duidelijke taal. ‘Als ik iets in drie minuten kan zeggen, zie ik niet in waarom ik daar een half uur over zou moeten doen.’Ze werd gevraagd voor de functie van sectorhoofd. Waar-schijnlijk had haar verleden als P&O-adviseur er mee te maken. ‘Ik vind het leuk om met strategische vraagstukken bezig te zijn. Wat betreft de FNV als vereniging gaat het dan om welk beleid we de komen-de jaren met de leden willen ontwikkelen. Daarnaast geef ik ook leiding aan het deel van de

werkorganisatie dat zich met de industrie bezighoudt. Daar gaat het om hoe we de medewerkers zo effectief mogelijk inzetten voor de behartiging van de belangen van onze leden.’

PRIORITEITENWat Razoux Schultz opviel vanuit haar P&O-verleden: er werd bij de FNV te weinig voor-uitgekeken naar waar de bond over twee, drie jaar zou moeten staan. ‘Daar gaan we wat aan doen. Op 15 september orga-niseren we op de Dag van de Industrie ons werkplan. Hierin staat wat we de komende drie jaar als bond in de industrie en agrarische sector willen gaan doen. Het is het resultaat van uitgebreide discussies tussen kaderleden en bestuurders.’Plannen maken voor twee tot drie jaar. Is dat niet erg ver weg? Mariska Razoux Schultz schudt

haar hoofd. ‘Het voordeel is dat je prioriteiten kunt stellen. Wat doe je in het eerste jaar, wat in de volgende jaren? Uiteraard groeien de bomen voor de FNV niet tot aan de hemel. Zeker bij een teruglopend ledental moeten we het geld efficiënt besteden. Iedereen wil begrijpe-lijkerwijs dat er zoveel mogelijk van zijn wensen zo snel moge-lijk wordt gerealiseerd. Dat gaat helaas niet, maar dat is ook helemaal niet erg. Want bij een werkplan voor drie jaar kun je bepaalde zaken naar achteren schuiven, maar ook naar voren als dat nodig is.’

GROTERE BETROKKENHEIDOndanks alle mooie plannen blijft er één groot probleem be-staan dat de hele vakbeweging bezighoudt: de voortdurende daling van het ledental. Razoux Schultz: ‘In de industrie valt het

nog wel mee, er verdwijnen niet opeens heel veel leden. Het is een meer geleidelijke afkalving. Ons ledenbestand vergrijst, leden zeggen op omdat ze met pensioen gaan. Helaas komt er aan de andere kant te weinig aanwas van jongeren. Uiter-aard denken we na over hoe we zoveel mogelijk mensen bij het bondswerk kunnen betrekken. Moeten we nieuwe vormen van lidmaatschap ontwikkelen? We stellen onze cao-vergaderingen ook open voor niet-leden. Want we vinden het van belang om van zoveel mogelijk werkne-mers de mening te horen. Als het uiteindelijk op beslissen aankomt, dan mogen uiteraard alleen de leden stemmen.’

IND__#2.indd 13 07-06-16 08:35

FNV MAGAZINE

INTERVIEW INTERVIEW

MARISKA RAZOUX SCHULTZ (47)• 1991-2000 verpleegkundige

hematologie/oncologie• 2000-2003 FNV Bondgenoten,

bestuur metaal• 2003-2006 adviesbureau mede-

zeggenschap, P&O-adviseur VUMC• 2006-2015 FNV Bondgenoten,

bestuurder schoonmaak, industrie in Amsterdam, papier en karton, regiocoördinator in Deventer

• 2015- heden FNV, sectorhoofd industrie

15

IND__#2.indd 14 07-06-16 08:35

FNV MAGAZINE16

FNV-kaderleden over sluiting Hilckmann

‘WE HEBBEN HET WERK VAN ONZE WERKGEVER GEDAAN’

INTERVIEW INTERVIEW

‘We hebben het werk gedaan dat onze werkgever Hilckmann had moeten doen: werknemers helpen bij het aanvragen van een DigiD die ze nodig hebben voor een uitkering, bij het opstellen van een cv, bij het schrijven van sollicitatiebrie-ven. Hilckmann heeft het op alle fronten laten afweten.’FNV-kaderleden Graig Beatty, René Leerentveld, Werner van Leeuwen, Humphrey Erkens en Gerard Kop werkten allen al heel lang bij het bedrijf dat eerst de gemeentelijke slachterij Nijmegen was en in 2007 door Hilckmann werd overgenomen. Het aantal dienstjaren is mi-nimaal 14 (Graig Beatty) tot 37 (Gerrie Kops).

KORT GEDINGOp 24 februari sloot het bedrijf van het ene op het andere mo-ment zijn deuren, naar eigen zeggen omdat het geen export-vergunning kreeg voor China. ‘Om drie uur ’s middags werd de productie stopgezet en moesten we ons in de kantine verzamelen waar we hoorden dat het bedrijf per direct ging

stoppen. We konden onze oren niet geloven.’En dat terwijl in juli vorig jaar groots was gevierd dat de gemeente Nijmegen voor 27,6 miljoen euro Hilckmann zou overnemen. Een win-winsitua-tie: Hilckmann kon in de buurt van Nijmegen een nieuw bedrijf beginnen en de gemeente kon op het bedrijfsterrein woningen bouwen. Nijmegen maakte in juli alvast 21 miljoen over naar Hilckmann. Toen het bedrijf vervolgens sloot, spande de gemeente een kort geding aan om nog zoveel mogelijk geld terug te krijgen. Een uitgebrei-de rechtszaak, die heel lang kan gaan duren, volgt nog. Bekend is dat Hilckmann vlak nadat de 21 miljoen op de rekening stond bijna 10 miljoen schuld afbetaalde bij ABN AMRO.

ONTGOOCHELINGDe verwikkelingen rond Hilck-mann zijn uitgebreid in het nieuws geweest, het verhaal van de werknemers veel min-der. We praten erover met de vijf kaderleden. De reacties over hun oud-werkgevers zijn,

De FNV-kaderleden bij slachterij Hilck-mann hebben sinds februari er alles aan gedaan om het ont-slag van alle werk-nemers aan de kaak te stellen en waar nodig hen te steu-nen. Een terugblik op enkele roerige maanden. TEKST ADRIE BOXMEER BEELD PAUL RAPP EN BERT JANSSEN

‘Een slechte werkgever, heel asociaal’

IND__#2.indd 15 07-06-16 08:41

FNV MAGAZINE 17

INTERVIEW INTERVIEW

het zal niet verbazen, negatief.‘Hilckmann was een slechte werkgever, heel asociaal, ze hielden zich niet aan de cao, ze haalden het bloed onder je nagels vandaan.’‘Ik heb een gemengd gevoel. Aan de ene kant is het vreselijk wat er is gebeurd. Aan de ande-re kant ben ik blij dat ik van ze af ben.’‘De ontgoocheling was groot omdat Hilckmann zei geen geld te hebben voor een sociaal plan. We stonden als werknemers met lege handen na vele jaren van trouwe dienst.’

OPTOCHTDe kadergroep stak direct de handen uit de mouwen. Door kantinebijeenkomsten

te organiseren om de werkne-mers voor te lichten over wat ze nu moesten doen. En door demonstraties te houden, want de Nijmeegse politiek moest weten wat ze zich met de Hilckmann-deal op de hals had gehaald.De kadergroep: ‘Op 16 maart hebben we ingesproken tijdens een vergadering van de gemeen-teraad. We zijn in optocht van het bedrijf naar het stadhuis gelopen met shirtjes met de woorden ‘sociaal plan’ met een rode streep erdoor. Op 24 maart hebben we het hek van de slachterij volgehangen met vuilniszakken, om aan te geven dat de werknemers als oud vuil aan de kant waren gezet.’

ZURE APPELSInmiddels groeide bij de directie de ergernis dat de werknemers hun onvrede over hun ontslag luidkeels kenbaar maakten. Hen werd daarom de toegang tot het bedrijf ontzegd. De kadergroep liet zich er niet door uit het veld slaan. ‘Op 30 maart organiseerden we een demonstratie voor de poort. FNV-voorzitter Ton Heerts sprak de werknemers toe, gemeente-raadsleden waren van de partij. Op 11 april deelden we vooraf-gaand aan de raadsvergadering zure appels uit in het stadhuis. We wilden aangeven dat niet alleen wij door de zure appel moesten heen bijten, maar de politiek ook. Drie dagen later zijn we met een touringcar

‘We hebben politiek aan het denken gezet’

DE HILCKMANN-KADERGROEP: GRAIG BEATTY, RENÉ LEERENTVELD, WERNER VAN LEEUWEN, HUMPHREY ERKENS EN GERRIE KOP (V.L.N.R.)

IND__#2.indd 16 07-06-16 08:42

FNV MAGAZINE18

INTERVIEW

naar de rechtbank in Arnhem gegaan, waar het kort geding diende dat de gemeente Nij-megen tegen Hilckmann had aangespannen.’

PUBLIEKE TRIBUNEEén moment heeft de kader-groep zeer gegriefd: ‘Toen Hilck-mann plotseling niet meer over een sociaal plan wilde praten. Er was twee keer een voorstel gedaan voor een regeling. Toen we het laatste voorstel wilden voorleggen aan de werknemers deelde Hilckmann plotseling mee dat er geen geld meer voor een sociaal plan was.’De kadergroep is maanden in touw geweest om de sluiting van het bedrijf onder de aan-dacht van de Nijmeegse politiek en de bevolking te brengen. Heeft al deze inzet uiteindelijk

resultaat opgeleverd?De kaderleden knikken eensge-zind. ‘Zeker, want de gemeente gaat helpen bij het vinden van ander werk. We denken dat onze acties de Nijmeegse poli-tiek aan het denken heeft gezet. Want het maakt als politicus natuurlijk wel iets uit als je beslist over mensen die je alleen kent uit de vergaderstukken, of dat die mensen elke raadsver-gadering opnieuw bij je op de publieke tribune zitten.’

GEMEENTE GEEFT GELD VOOR VINDEN NIEUWE BAANDe gemeente Nijmegen, het UWV, het Regionaal Werkbedrijf en outplacementbureau Nextjob gaan de voormalige Hilckmann-werknemers helpen bij het vinden van een nieuwe baan. Dat is hard nodig, want het werk ligt in de regio Nijmegen niet voor het oprapen. Ook hebben de meeste werknemers weinig of geen ervaring met solliciteren. FNV-bestuurder Wilma Daams: ‘We konden geen sociaal plan afspreken omdat er volgens Hilck-mann geen geld meer was. Uiteraard geeft het UWV nu ook al trainingen voor werkzoekenden. Maar dan moet je wel vaardig met de computer zijn. Dat zijn veel van de Hilckmann-werknemers niet. Daarom springt Nijmegen financieel bij, want als deze mensen werkloos worden en in de bijstand komen dan zijn de kosten ook voor de gemeente.’

HILCKMANN-WERKNEMERS TREKKEN IN OPTOCHT NAAR HET STADHUIS

IND__#2.indd 17 07-06-16 08:42

MARTIJN

Ik las laatst het boek van Robert Gordon: The Rise and Fall of American Growth, waarin hij grofweg stelt dat het allemaal wel meevalt met de invloed van de huidige technologische ontwikkelingen. Leuk hoor, dat Airbnb en Uber, maar de laatste echt grote innovatie blijft nog steeds de wasmachine. Want toen konden de vrouwen ineens ook gaan werken en dát betekende nog eens een boost voor de economie!Gordon maakt hier een denkfout, volgens mij. En dat is dezelfde denkfout die ik waarneem bij onze overheid, de economen, het CPB, de pensioenfondsen, etc. Erwin (Witteveen, red.) en ik schreven er uitgebreid over in ons boek Nooit Af.De afgelopen zeventig à tachtig jaar hebben we economische groei en financiële groei als synoniem beschouwd. Groei, dat meten we in cijfertjes. In kassa-aanslagen.

Technologische ontwikkeling betekende tot een jaar of tien geleden meestal: duurdere dingen. De auto was duurder dan de fiets. ktsjing!De TomTom was duurder dan de wegenkaart. ktsjing!De computer was duurder dan de typemachine. ktsjing!Prachtig! Hogere kassa-aanslagen! Economische groei!

Maar sinds een jaar of tien zien we op veel gebieden het omgekeerde gebeuren:Een e-mail versturen is veel goedkoper dan een postzegel.Een WhatsApp is veel goedkoper dan een sms.Een jpg is veel goedkoper dan een fotoafdruk.Wikipedia is veel goedkoper dan een encyclopedie.Spotify is veel goedkoper dan een kast vol cd’s.Buienradar is veel goedkoper dan een barometer.De navigatie-app op je smartphone is veel goedkoper dan een TomTom. De cijfertjes vallen tegen. O jee! Daar worden de econometristen, accountants en boekhouders verdrietig van. Maar is het erg? Want ... we zijn toch in feite ‘rijker’?Ik denk dat we terug naar de tekentafel moeten. We hebben nieuwe modellen nodig. Het is niet meer reëel om de staat van een land af te meten aan financiële groeicijfers, in een wereld waar het steeds minder om bezit draait en steeds meer om toegang. En waar bovendien schaarste – de basis van het begrip economie – op veel gebieden geen issue meer is.

COLUMNMartijn Aslander is professioneel lifehacker en verbinder

van mensen, informatie en ideeën. Hij is een veelgevraagd

spreker op congressen, geeft advies aan overheid en

bedrijfsleven en is schrijver van Easycratie en Nooit Af. Zowel

in zijn publicaties als op het podium laat hij de ongekende

mogelijkheden zien van de huidige netwerksamenleving voor

mens en arbeidsmarkt. www.martijnaslander.nl

COLUMN

19

‘GORDONIAANSE’ KNOOP

FNV MAGAZINE20

ZO ZIT DAT

‘ KWESTIE VAN FATSOEN OM JE DEEL TE BETALEN’Multinationals ontwijken massaal belasting

Nederlandse topbedrijven vinden het de normaalste zaak van de wereld om, via allerlei slimme constructies, zo min mogelijk belasting te betalen, zo blijkt uit onderzoek in opdracht van de FNV.TEKST ANDREW GROENEVELD ILLUSTRATIE RHONALD BLOMMESTIJN

21

BELASTINGONTWIJKING

‘ KWESTIE VAN FATSOEN OM JE DEEL TE BETALEN’Multinationals ontwijken massaal belasting

‘ BELASTINGONTWIJKING KOST DE WERKNEMER 200 EURO PER JAAR’

De Stichting Onderzoek Multina-tionale Ondernemingen (SOMO) spitte door stukken van 151 bedrijven. Het gaat om bedrijven zonder beursnotering, zoals VeBe-Go, Ikea Holding en Pon, maar ook om beursgenoteerde concerns als Heineken, Philips, KPN, Nationa-le-Nederlanden, Akzo en DSM. De onderzoekers ontdekten dat het bij veel Nederlandse bedrijven de normaalste zaak van de wereld is om via slimme constructies met buitenlandse dochterbedrijven minder vennootschapsbelasting te betalen.Door een beetje handig schui-ven met winsten en kosten hiel-den de bedrijven de afgelopen tien jaar een slordige 30 miljard euro in de knip. Als de bedrij-ven de winstbelasting gewoon in Nederland zouden hebben afgetikt, dan zouden zij 40 pro-cent duurder uit zijn geweest.Volgens SOMO loopt de Neder-landse schatkist door de on-derzochte belastingontwijking momenteel 1,5 miljard euro per jaar mis. Om dat verschil te overbruggen moet iedere werk-nemer in Nederland jaarlijks 200 euro bijlappen.Om de vennootschapsbelasting omlaag te krijgen makenbedrijven gebruik van allerlei slimme trucs, zoals interne le-ningen tussen moeder- en doch-terbedrijven, het stallen van

vermogen in België, brievenbus-firma’s in belastingparadijzen en het schuiven met winsten door het handig verrekenen van royalty’s voor patenten of han-delsmerken.Op welke manier ieder onder-zocht bedrijf exact de belastin-gen weet te ontwijken, is niet bekend. Die informatie werd door de bedrijven niet aan de onderzoekers verstrekt. Om die reden kan SOMO formeel dan ook niet verder gaan dan de con-clusie dat ‘belastingontwijking bij de onderzochte ondernemin-gen zeer waarschijnlijk’ is.FNV-beleidsadviseur Klaas Bangma daarover: ‘Je ziet bij al die bedrijven erg duidelijk con-structies bestaan om minder be-lasting te betalen. Er is namelijk geen andere reden te bedenken waarom je bijvoorbeeld tien dochterbedrijven in belasting-paradijzen moet hebben. Maar zolang je niet alle stukken hebt, moet je spreken van een ernstig vermoeden.’

IJSBERGSOMO gaat ervan uit dat de onderzochte bedrijven het topje van de ijsberg zijn en dat belas-tingontwijking in Nederland gemeengoed is. Formeel is daar trouwens niks mis mee, want alle trucs en omwegen passen binnen de huidige internati-

onale regelgeving en zijn dus volkomen legaal.Evengoed komen steeds meer partijen tegen de belastingont-wijking in verzet. De FNV vindt al langer dat Nederlandse be-drijven in Nederland een eerlij-ke bijdrage moeten betalen aan de collectieve voorzieningen, zoals onderwijs, het zorgstelsel en infrastructuur. Nu is het zo dat ze volop aanspraak maken op deze voorzieningen, maar dat ze hun snor drukken zodra ze via een fiscale omweg goed-koper uit kunnen zijn.Bangma: ‘Het gaat ons om de moraal. Dat is de kern. Je kunt als bedrijf niet aan de ene kant 100 procent willen profiteren van wat de belastingbetaler mogelijk maakt en vervolgens minder willen betalen dan de rest. Het is een kwestie van fatsoen dat je net als iedereen gewoon jouw evenredige deel betaalt.’

ONEERLIJKBedrijven met buitenlandse vestigingen maken gebruik van de verschillen tussen nationa-le belastingregels. Ze betalen daardoor niet alleen te weinig belasting, ze hebben zo ook een oneerlijke voorsprong ten opzichte van kleinere concur-renten. De enige manier om daaraan een einde te maken is

het gelijktrekken van de belas-tingregels tussen de verschillen-de landen.De bond heeft in Brussel en Den Haag een minimumtarief voor-gesteld voor de vennootschaps-belasting. Nu is het zo dat landen elkaar met lage tarieven beconcurreren. Nederland doet daar volop aan mee. Sinds wij het tarief in 2001 van 35 naar 25 procent hebben verlaagd, wist ons land grote bedrijven als Starbucks en Google en diverse brievenbusfirma’s te lokken. Een land als Ierland maakt het nog bonter en rekent slechts 12 procent vennoot-schapsbelasting. Afspraken over een minimumtarief maken het volgens de FNV in elk geval een stuk moeilijker om belastingen te ontwijken.De bond vindt ook dat er een einde moet komen aan geheime deals tussen de fiscus en som-mige bedrijven. Multinationals die zich in Nederland willen vestigen, onderhandelen over hun belastingverplichtingen. Die afspraken moeten op z’n minst controleerbaar en dus openbaar worden gemaakt om te kunnen zien wie zijn zaakjes op welke manier heeft geregeld.Tot slot wil de FNV bedrijven verplichten om per land aan te geven hoeveel winst ze maken en hoeveel belasting ze in

FNV MAGAZINE22

LEES HET ONDERZOEK VAN SOMO OP WWW.FNV.NL/RAPPORT-BELASTINGONTWIJKING

ZO ZIT DAT

dat land afdragen. Nu is die verplichting er niet en is belas-tingontwijking vaak nauwelijks vast te stellen. Een bedrijf als Shell bijvoorbeeld werd niet in de SOMO-studie meegenomen, domweg omdat de beschikbare gegevens geen enkel houvast boden aan de onderzoekers. DWARSLIGGENBij alle verontwaardiging over de Panama Papers heeft Neder-land behoorlijk wat boter op het hoofd. Veel politieke partij-en schreeuwen moord en brand over de misgelopen belastingin-komsten, maar vinden tegelij-kertijd dat de bv Nederland een aantrekkelijk vestigingsklimaat moet houden en dat het kabi-net in Brussel dus vooral niet te hard van stapel moet lopen met

maatregelen om de ontwijking aan banden te leggen. Onder-tussen wordt mondiaal onder meer door de OESO en de G20 gewerkt aan nieuwe richtlijnen om belastingontwijking via dochterbedrijven tegen te gaan. Ook in politiek Den Haag lijkt het besef door te dringen dat er echt iets moet gebeuren, maar helemaal vanzelf gaat het nog niet. Bangma: ‘GroenLinks en de SP zijn vanzelfsprekend voor een andere aanpak en ook de PvdA is inmiddels om. Maar de VVD en delen van het CDA blijven nog steeds flink dwarsliggen. Het is op zichzelf helemaal niet verkeerd als je Nederland voor bedrijven aantrekkelijk wilt houden, maar doe het dan niet op deze manier.’

‘ FNV WIL MINIMUMTARIEF VOOR VENNOOTSCHAPSBELASTING’

HOE DOEN ZE HET?DE 151 ONDERZOCHTE BEDRIJVEN GEBRUIKEN VERSCHILLENDE STRATEGIEËN OM MINDER BELASTING TE BETALEN. DIT ZIJN DE VIER POPULAIRSTE:

Winstverschuiving door rentebetalingen. Minimaal zeven moederbedrijven van de 93 onderzochte

beursgenoteerde ondernemingen worden deels gefinancierd met leningen van dochterondernemingen. De rente die over de leningen betaald moet worden, kan de winst in het ene land (met hoge belastingtarieven) drukken en de winst in het andere land (met lage belastingtarieven) juist verhogen. De bedrijven geven zeer weinig inzicht in dit soort transacties. Volgens SOMO is het zeer aannemelijk dat de zogeheten intra-groepsfinanciering op grotere schaal plaatsvindt.

Winstverschuiving door royalty´s. Voor het gebruik van patenten en handelsmerken moeten royalty´s

worden betaald. Net als bij de rentebetalingen kunnen de kosten van de royalty’s naar een gunstiger plek worden verschoven. Van de 151 bedrijven hebben 105 bedrijven dochterondernemingen met patenten en/of handelsmerken. Vaak gaat het om brievenbusfirma’s – dochterondernemingen met zeer weinig werknemers. Zwitserland is de populairste vestigingsplek voor intellectueel eigendom, waarover royalty´s moeten worden betaald.

De België-route. België kent de zogeheten notionele renteaftrek. Bedrijven hebben de mogelijkheid om een

fictieve rente over het eigen vermogen vast te stellen en die vervolgens af te trekken van het belastbaar inkomen, zoals bij rente over een verschuldigde lening. Het onderzoek toont aan dat minimaal acht van de 151 Nederlandse bedrijven van de België-route gebruik lijken te maken. Sommige bedrijven hebben wel 20 tot 75 procent van het gehele eigen vermogen in België gestald.

Belastingparadijzen. Het SOMO-onderzoek wijst uit dat 58 van de 151 Nederlandse bedrijven samen minimaal

388 dochterondernemingen hebben in belastingparadijzen. Bijna 80 procent van het totale aantal dochterondernemingen is gevestigd in bekende belastingparadijzen als Zwitserland, Singapore, Hong Kong, Ierland en Luxemburg. Op basis van deze data is het volgens de onderzoekers zeer waarschijnlijk dat deze landen een belangrijke rol spelen bij de fiscaal gedreven vestigingsstrategie.

1

2

3

4

Bij grote vertraging heb je als reiziger recht op schadevergoeding. Maar die ook daadwerkelijk krijgen is zo eenvoudig nog niet.

SCHADEVERGOEDING BIJ VERTRAGING

TEKST ANDRÉ DE VOS

Als een vlucht meer dan drie uur te laat aankomt, heb je recht op een vergoeding van 250, 400 of 600 euro, afhankelijk van de reisafstand. Daarnaast kun je in aanmerking komen voor een gratis overnachting, maaltijden en vergoeding van telefoontjes en sms’jes. Ook bij geannuleerde of overboekte vluchten kun je een schadevergoeding krijgen. Bij vertragingen van meer dan vijf uur kun je je gehele ticketprijs terugvragen.Bij verloren of beschadigde koffers kan de schadevergoeding oplopen tot 1250 euro. Ook zijn er schaderegelingen voor vertraagde treinen en bussen en voor pakketvakanties die meer beloven dan ze waarmaken. Voor al deze zaken zijn er Europese regels. Zie: www.eccnederland.nl.

Er is een hele claimindustrie ontstaan van bureautjes die reizigers ‘bijstaan’ op basis van no cure, no pay. Dat zou niet nodig moeten zijn, vindt Marinus Hoorntje van reisrecht.nl, een van die bureaus. ‘Waarom kan een vliegmaatschappij niet automatisch het geld uitkeren aan alle reizigers als een vlucht meer dan drie uur is vertraagd?’ Hoorntje weet zelf het antwoord. ‘Bij een ernstig vertraagde intercontinentale vlucht moet een maatschappij dan 300x600 euro uitkeren. Dat kost 180.000 euro.’ Geen wonder dus dat vliegmaatschappijen niet staan te trappelen om aan hun wettelijke verplichtingen te voldoen. Volgens Hoorntje claimt slechts 5 procent van de reizigers bij ernstige vertragingen.De vliegmaatschappij is slechts verplicht goede informatie te geven over schaderegelingen bij vertraging. Alleen bij overboekte vluchten komt ze zelf met een aanbieding. Wie een schadevergoeding wil, moet dus doorgaans zelf in actie komen. Als een maatschappij vervolgens je claim weigert – en dat gebeurt nogal eens – kun je terecht bij de toezichthoudende instantie in het land waar de maatschappij is gevestigd. In Nederland is dat de Inspectie Leefomgeving en Transport. Die onderzocht vorig jaar 800 klachten, waarvan de helft werd gehonoreerd.

Een rechtsbijstandverzekering biedt soms uitkomst bij een claim. Wie een no cure, no pay-bureau inschakelt, moet erop rekenen dat er een forse hap uit de schadevergoeding gaat, zeker een kwart van de vergoeding, vaak meer.

Als een vertraagde vlucht te wijten is aan buitengewone omstandigheden, zoals slecht weer, een staking of een valse bommelding, krijg je niets. Een claim kan tot eindeloze discussies leiden. Zo moest de rechter eraan te pas komen om te oordelen dat een vertraging wordt gemeten op het moment dat de vliegtuigdeur opengaat, en niet als het vliegtuig landt.

Vertraging kan leiden tot extra kosten. Een gemiste werkafspraak, bijvoorbeeld. Omdat die

vervolgschade per passagier verschillend is, zijn er geen regels voor. Je zult op eigen houtje een claim

moeten indienen. Soms kunnen reis- en annule-ringsverzekering hier een oplossing bieden.

WANNEER HEB IK RECHT OP EEN VERGOEDING?

GELD TERUGKRIJGEN

UITZONDERINGEN

VERVOLGSCHADE

FINANCIËLE TIPS

23

24 FNV MAGAZINE

INTERVIEW

‘ TOEN WE DE DRIE DOELSTELLINGEN HADDEN GEREALISEERD, VOND IK DAT IK PLAATS MOEST MAKEN VOOR EEN ANDER’

25

TON HEERTS (Tubbergen, 1966) begon zijn loopbaan bij de Koninklijke Marechaussee. In 1994 trad hij toe tot het algemeen bestuur van het CNV om in 2000 over te stappen naar de AFMP van de FNV, de soldatenbond. Van 2006 tot 2010 zat hij voor de PvdA in de Tweede Kamer. In 2014 werd hij voorzitter van de FNV. Sinds juni is hij voorzitter van de MBO Raad.Hij is voorzitter van de Apeldoornse Boys en lid van de Raad van Commissarissen van FC Twente.

‘ DE BOND IS NOOIT AF’Ton Heerts was voorzitter van de FNV in stormachtige tijden. De bond is in rustiger vaarwater en Heerts vindt het tijd om af te zwaaien.

Hoe laat u de FNV achter?‘De bond is versterkt uit de fusie gekomen. We zijn zelfverzekerder. Het werk is nog niet af. Maar de FNV, de vakbeweging, is natuurlijk nooit af.’

Toen u in 2012 aantrad als voorzitter, wat trof u aan?‘Een gevoel dat iedereen wel had, dat het zo niet verder kon. De veranderingsgezindheid was groot bij de fusiebonden. Maar toen het moment van echt samengaan daar was, liepen tegelijkertijd de spanningen hoog op. Twee congressen waren er nodig bij voormalig FNV Bondgenoten voor de fusie erdoor kwam. En waar ik ontzettend trots op ben: het waren kaderleden die, nadat de eerste poging tot fuseren was mislukt, het initiatief namen om het alsnog tot een succes te maken. Dat is van onderop gebeurd!’

U heeft uw termijn als voorzitter niet volgemaakt. Wat is daarvan de reden?‘Bij mijn verkiezing in 2013 had ik drie doelstellingen voor ogen: de fusie realiseren, nieuw en jong talent naar boven halen, en het sociaal akkoord tot stand

TON HEERTS NEEMT AFSCHEID

TEKST PETER BEEKMAN BEELD HOLLANDSE HOOGTE

brengen. En dat hebben we in grote lijnen in december vorig jaar afgerond. Dus toen ik dat punt had gerealiseerd, vond ik dat ik plaats moest maken voor een ander.’

Wat moet uw opvolger meebrengen om een goede voorzitter te zijn?‘Knowhow van de beweging. Dat als eerste. Hij moet de bedrijven en instellingen goed kennen. Ik hanteer het motto: van een sterk dorp tot een sterke wereld. Dat betekent dat hij zich overal makkelijk moet kunnen bewegen: op de werkvloer, in politiek Den Haag, in Brussel en in de internationale vakorganisaties.’

Het gesprek vindt plaats in het gebouw van de voormalige FNV Bouw in Woerden. Vanuit het raam is het kantoor van de MBO Raad te zien. (De MBO Raad is de koepelorganisatie van werkgevers in het middelbaar beroepsonderwijs.) Laat het nu zo zijn dat Heerts daar vanaf 1 september als voorzitter begint.

‘Haha, dat is puur toeval hoor. Maar waarom ik graag voorzitter van de MBO Raad wilde worden? Ten eerste de verenigingskant.

TON HEERTS

Er zijn heel grote scholen naast hele kleintjes. En de MBO Raad is er voor elke school. Dus die verbinding en samenwerking moet goed zijn. Daarnaast zijn er 500.000 jonge mensen die studeren aan een mbo-school. Zij vormen als ze zijn afgestudeerd de middenklasse, gaan met hun vakmanschap de bedrijven in. Ik vind dat zij de ruggengraat van de samenleving vormen. En het mbo raakt ook aan de arbeidsmarkt: daar wordenher-, om- en bijscholings- cursussen gegeven. Gefinancierd uit O&O- en andere fondsen. Daar zit de vakbeweging ook bij. Dus mijn werk voor de MBO Raad ligt in lijn met mijn vorige baan.’

Kunt u zeggen wat de hoogtepunten van de afgelopen jaren waren?‘Ongetwijfeld die dag in Spant! in Bussum, toen de fusie tot stand kwam! En natuurlijk de acties in de zorg, de metaal en − ik kan er

‘ DE FUSIE IS VAN ONDEROP TOT STAND GEKOMEN’

FNV MAGAZINE26

INTERVIEW

niet omheen − die van de politie.1 mei hebben we nu voor de tweede keer gevierd en dat vind ik ook een succes. Maar wat eigenlijk het mooiste is: dat FNV-leden zich laten zien! Gewone leden die vroeger lid waren, maar meer ook niet, spreken zich nu uit. Werkers in de zorg die er staan … achter de microfoon met draaiende camera’s en alles erop en eraan. Zoals bij de acties in Steenwijkerland. Ze spraken zich uit tegen de bezuinigingen in de zorg, vóór hun vakmanschap en het welzijn van hun cliënten. Dat deden ze toch maar. Dat bedoel ik met nieuw talent naar boven halen. Dat vind ik zo mooi om te zien! En natuurlijk de opening van ons eerste vakbondshuis in Nijmegen.

En hoe ziet u …‘Wacht, ik wil er nog één noemen. De Duizenden Echte Banendag: vijfduizend mensen zijn vanuit een onzeker contract aan een echte baan geholpen. Zoals Lisette Uppelschoten, die op die dag eind mei in Sassenheim zei: ‘Ik voelde me pas echt vrij toen ik, nota bene op 5 mei, een vastebaan kreeg.’ Zij en

haar kinderen kennen geen onzekerheid meer, ze zijn niet meer bang, hebben meer zelfvertrouwen. Doen het beter op school. Omdat ze weten dat ze over een maand ook een inkomen hebben. En Lisette leert veel, heeft in haar werk meer verantwoordelijkheid gekregen. Dat is een andere invulling van het begrip vrijheid. En dit alles is een uitvloeisel van het sociaal akkoord. Stoppen met de race to the bottom.’

Hoe ziet u de vakbeweging over zo’n twintig jaar? ‘Het is uitermate belangrijk dat de FNV betrokken is bij het debat over de sociale duurzaamheid. Ik noem een voorbeeld. Op de grootste beurs ter wereld voor de industrie, in Hannover, sprak ik met jongeren. En die waren niet meer bezig met fossiele brandstoffen. Die worden over een jaar of twintig niet meer gebruikt. Dat betekent een enorme omschakeling: geen raffinaderijen meer of tankstations, de auto-industrie moet omschakelen. De kleuren Shell worden groen in plaats van geelrood, zeg maar. Ook onder maatschappelijke druk natuurlijk. De veranderingen zijn enorm en de vakbeweging moet daar als belangrijke speler bij zijn.’

De FNV is nu voorzitter van de Global Unions Committee on Workers’ Capital, een organisatie die — vanuit de vakbonden — wereldwijd mede de pensioengelden beheert. Ligt daar een kans?‘We hebben 1300 miljard in de Nederlandse fondsen. De helft is van de werknemers. Dat is 650 miljard euro pensioengeld. Ter vergelijking: de rijks-begroting is ruim 262 miljard euro. Dus daar kun je echt wel wat mee doen. We kunnen met de investeringen die de pensioenfondsen doen het beleid van bedrijven beïnvloeden. Follow the money. De factor arbeid inzetten om bedrijven socialer en milieubewuster te maken.Een voorbeeld is het pensioenfonds van de sociale werkvoorziening. Dat belegt alleen in bedrijven die zich ook inspannen om mensen met afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen. En zo is de cirkel rond. Het instrument van investeren, of juist de-investeren

als we niet tevreden zijn met het beleid kunnen we meer inzetten.’

Gaat u in de toekomst meer doen voor uw partij, de PvdA?‘Als vrijwilliger wil ik wel meer doen, maar niet in een functie. Dat is nu niet aan de orde.’

Uit onbetrouwbare bron heb ik vernomen dat u een grote liefde koestert voor de Duitse schlagerzanger Heino …Heerts heft Heino’s grootste hit aan: Blau blüht der Enzian. ‘Ik ben dol op schlagers en het Nederlandse lied. Luister graag naar radio.nl.’

Heeft u nog een afscheidswoord voor de leden?‘Dank voor al het vertrouwen dat jullie in me hebben gesteld. Hou elkaar scherp en zorg dat iedereen erbij blijft. Samen sterker verder. Zo werkt Nederland.’

‘ VAN EEN STERK DORP TOT EEN STERKE WERELD’

‘ ZE WETEN DAT ZE OVER EEN MAAND OOK EEN INKOMEN HEBBEN, DAT IS ZO BELANGRIJK’

MELD JE AANKen óf ben jij de ideale kandidaat die wij zoeken? Dan komen we graag in contact. Je kunt je belangstelling kenbaar maken door je gegevens achter te laten op www.fnv.nl/ belangstelling. Je krijgt dan tevens een uitnodiging voor de informatiebijeenkomst in september. Op de website tref je verder ook meer informatie over de functie en de procedure. Kijk op www.fnv.nl/verkiezingen.

27

SAMEN STERKER

Vind je dat dingen anders of beter kunnen? Grijp dan nu je kans. In februari 2017 wordt een nieuw ledenparlement gekozen dat sturing geeft aan de FNV in de periode 2017–2021. Je kunt je nu al (als je FNV-lid bent) aanmelden als kandidaat.

Het ledenparlement is, naast het Algemeen Bestuur, de hoogste vertegenwoordiging van leden binnen de FNV. In totaal bepalen ruim 100 vertegenwoordigers, uit zo’n 25 verschillende secto-ren waarin de FNV actief is, de koers voor de komende jaren. Zij besluiten onder meer op welke arbeidsmarktthema’s de focus komt te liggen en wat de inzet wordt van de cao-onderhan-delaars bij de gesprekken met werkgevers. Een functie waarin

ALS JIJ DE BAAS ZOU ZIJN VAN DE FNV ...

je dus daadwerkelijk het verschil kunt maken. En misschien zijn we wel naar jou op zoek!

PROFIELEen functie als ledenparle-mentariër is niet eenvoudig en vergt de nodige kwaliteiten en competenties. Je moet weten hoe het sociaal-maatschappelijk

veld eruitziet, goed kunnen luisteren én presenteren en constructief en creatief kunnen meedenken over oplossingen. Daarnaast verwachten we dat je een grote achterban hebt, waardoor je weet wat er op de werkvloer speelt. Niet alleen in je eigen sector, maar je moet ook mee kunnen denken en praten over issues in andere sectoren. Een pittige uitdaging dus voor FNV-leden met een mening én een open vizier.

PROCEDUREVan 1 t/m 25 oktober 2016 kan ieder lid van de FNV zich kandi-daat stellen voor een positie in het ledenparlement. In novem-ber vinden er gesprekken plaats met een aanbevelingscommis-sie. Vanaf uiterlijk 7 december start vervolgens de campagnepe-riode, waarin je jouw kandida-tuur onder de aandacht kunt brengen van je collega’s en an-dere FNV-leden. In februari 2017 wordt uiteindelijk gestemd door alle leden uit jouw sector. Zij be-palen wie hen vertegenwoordigt in het ledenparlement.

‘SWAROOP HOEFT NIET MEER IN DE STEENGROEVEN TE WERKEN’De 10-jarige Swaroop houdt van haar schooluniform, het geeft haar een sociale status. Ze woont in het Indiase dorp Palri Mangaliya, in het noordwesten van India. Sinds een jaar hoeft ze niet meer te werken in de steengroeven en gaat ze naar school. Daar heeft de lokale vakbond voor gezorgd.

In de steengroeven moest Swaroop

vrachtwagens met gebroken stenen

laden. Ze werkte vier dagen per week,

acht uur per dag. “In de steengroeven was

het erg heet, zo heet dat ik soms niet in

staat was om naar huis te lopen. Ik vond

het werken in de steengroeven niet leuk”,

aldus Swaroop. Haar ouders werkten ook

in die steengroeven en zijn beiden overle-

den aan de longziekte silicose.

STEUN DE STRIJD TEGEN KINDERARBEIDHet zou zo maar kunnen dat de stenen uit

de steengroeven waar Swaroop werkte

ook bij jou in de straat liggen of verwerkt

zijn in jouw natuurstenen aanrechtblad.

FNV steunt kinderen zoals Swaroop.

Via een project met de lokale vakbond,

die zich inzet om de kinderen uit de

steengroeven en op school te krijgen.

Zie ook pagina 32.

HELP MONDIAAL FNV KINDERARBEID TE BESTRIJDEN. WORD DONATEUR!Donateur worden kan voor het bedrag van: € 3,- € 5,- € 10,- per maand

Ik geef Mondiaal FNV toestemming het aangegeven bedrag van mijn rekening af te schrijven via automatische incasso

(tot schriftelijke wederopzegging).

Voorletters en achternaam: m/v

Straat en huisnummer

Postcode en woonplaats: E-mail:

Rekeningnummer: IBAN

Datum Handtekening

Knip deze bon uit en stuur op naar: Mondiaal FNV, antwoordnummer 250, 1000 PW Amsterdam

Je kunt je ook online aanmelden als donateur via mondiaalfnv.nl

#

Mondiaal FNVMONDIAAL FNV

VOOR WIE DEZE ZOMER EEN STAD BEZOEKT EN GRAAG LICHT REIST, IS ER NU DE GRATIS LONELY PLANET-APP. DIE INFORMEERT JE OVER BEZIENSWAARDIGHEDEN, HORECAGELEGENHEDEN EN OVERNACHTINGSMOGELIJKHEDEN IN 37 WERELDSTEDEN. MET KAARTEN EN EEN VALUTA-OMREKENFUNCTIE.GUIDES BY LONELY PLANET, VIA APP STORE EN GOOGLE PLAY

THUISBLIJVERS DIE HUN VAKANTIE LIEVER BENUTTEN OM HUN BUURT EN BUURTGENOTEN BETER TE LEREN KENNEN, HEBBEN WELLICHT PLEZIER VAN DE GRATIS WIJ DE WIJK-APP. DIE TOONT WELKE MENSEN UIT JE BUURT DE APP GEBRUIKEN EN WAT VOOR ACTIVITEITEN ER ZOAL PLAATSVINDEN. JE KUNT ZELF OOK ACTIVITEITEN VOORSTELLEN EN ER BUURTGENOTEN VOOR UITNODIGEN. WIJ DE WIJK, VIA APP STORE EN GOOGLE PLAY

29

WIST JE DAT …85 procent van alle zoogdieren vaker dan één keer per etmaal slaapt? De meeste volwassen mensen slapen alleen ’s nachts en horen dus bij die minderheid van 15 procent. Wetenschappers zijn er niet uit of ons slaapgedrag een natuurlijke oorsprong heeft of samenhangt met volle agenda’s en een hoog levenstempo. Wel zijn ze het erover eens dat een dagelijkse power nap – een tukkie van vijftien tot dertig minuten gedurende de werkdag – een positief effect heeft op het leervermogen, het geheugen en het humeur, en daardoor tot betere prestaties leidt. Een comfortabele sofa naast elk bureau: puntje op de volgende afdelingsvergadering?

FOTOBOEKANNIE VAN GEMERT, SPOREN VAN EEN AFGESCHERMDE WERELD, € 39,95Een roestig bed op de betonnen vloer, eronder een emmer. Door hoge ramen valt zonlicht naar binnen. Het is een van de beklemmende en toch wonderschone zwart-witfoto’s uit het boek Sporen van een afgeschermde wereld van Annie van Gemert. Toen de fotografe hoorde dat Voorburg in Vught, het psychiatrisch ziekenhuis waar ze zelf in de jaren zeventig als verpleegkundige werkte, leegstond, besloot ze er een fotoserie te maken. Het inmiddels afgebroken ziekenhuis herbergde honderd jaar lang psychiatrische en zwakzinnige patiënten. Met haar foto’s van zalen en wasruimtes in een verlaten gebouw maakt Van Gemert iets van hun pijn voelbaar. Interviews met oud-medewerkers completeren het beeld.

HANDIGE APPS

FOODFESTIVALLepeltje, Lepeltje is een cultuurfestival waarin voedsel centraal staat. Mobiele keukens, lokale smaakmakers, zoet en hartig, bijzondere wijnen en bieren – er is voor iedereen wat. Naast lekkers staan er dj’s, theater. muziek en kinderactiviteiten op het programma. Op de markt kunnen mensen die van mode, kunst en vintage houden hun hart ophalen. Lepeltje, Lepeltje maakt een tour door het land en doet tot eind augustus diverse steden aan, waaronder Groningen (1 t/m 3 juli), Zwolle (8 t/m 10 juli), Apeldoorn (29 t/m 31 juli) en Eindhoven (5 t/m 7 augustus). De tour wordt afgesloten op Mysteryland (27 en 28 augustus). Gratis toegankelijk! www.lepeltje-lepeltje.com

TEKST ELSE DE JONGE

PEPER & ZOUT

SMAAKMAKENDE WEETJES

DOCUMENTAIRE De Australische televisiester Damon Gameau stelde zich, nadat hij drie jaar suikervrij geleefd had, bloot aan een opmerkelijk experiment. Zes weken lang volgde hij een dieet waarmee hij dagelijks veertig lepels suiker binnen kreeg. Niet door het eten van suikerklontjes, maar door voedsel te consumeren dat toegevoegde suikers bevat en dat voor gezond doorgaat: vruchtensap, pastasaus, muesli e.a. Met de hulp van artsen ging hij na wat suikers teweegbrengen in een gezond lichaam en daar maakte hij een documentaire over. Na het zien van That Sugar Film smaakt een cola ineens wat minder. Onderhoudend en informatief. Damon Gameau, That Sugar Film, te zien in diverse bisocopen.

FNV MAGAZINE30

Duurzame chocola

CACAOSECTOR MOET NOG LANGE WEG GAAN

ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN

Bas Witte heeft het grootste deel van de 47 jaar dat hij aan het arbeidsproces deelnam gewerkt in de cacao-industrie. Begonnen bij Cacao de Zaan, geëindigd bij Dutch Cacao in Amsterdam. Ondanks dat hij begin dit jaar gestopt is met werken, kan hij de cacao niet achter zich laten. Sinds een aantal jaren zet hij zich in om de productie van chocola duurzamer te maken. Dat is hard nodig. ‘Het is heel mooi dat er een initiatief als Tony Chocolonely bestaat dat re-pen verkoopt die gegarandeerd kinderarbeidvrij zijn, maar het is vooralsnog een druppel op een gloeiende plaat. Er werken nog steeds 1,5 miljoen kinderen op cacaoplantages. Dat zal doorgaan zolang hun ouders, de kleine cacaoboeren, te weinig verdienen. Als zij een leefbaar inkomen uit het telen van cacaobonen kunnen halen, dan kunnen ze medewerkers

De cacaosector wordt weliswaar duurzamer, maar het gaat nog veel te langzaam. Dat vindt Bas Witte, lid van de werkgroep Duurzame Chocola van de FNV.TEKST ADRIE BOXMEER BEELD MONDIAAL FNV EN GEORGE MAAS

De meeste kleine cacao­boeren verdienen te weinig

IND__#2.indd 18 07-06-16 08:35

FNV MAGAZINE 31

ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN

inhuren en kunnen hun kin deren naar school.’

NIEUWE CACAOBOMENEr verbetert echt wel iets in de cacaosector, vindt Bas Witte, maar het gaat heel traag. ‘Twee jaar geleden werd in Amsterdam de Wereld Cacao Conferentie georganiseerd. Ik

was daarbij. Alle deelnemers, producenten, vakbonden, andere maatschappelijke organisaties, verklaarden dat ze eerlijke chocola wilden. Dit jaar wordt dezelfde conferentie in de Dominicaanse Republiek gehouden en blijkt dat er van al die mooie woorden nog niet veel terecht is gekomen.’Toch is Witte niet pessimistisch. Allereerst lopen de grote choco-

ladeproducenten zoals Mars en Nestlé het risico dat ze zichzelf in de vingers snijden als ze niet sneller overstappen op duur-zaam produceren. Witte: ‘Een cacaoboom geeft maar vijf jaar vruchten. Daarna moeten er nieuwe bomen worden ge-plant. Maar hoe kunnen arme boeren nieuwe bomen kopen als ze nu al nauwelijks kunnen rondkomen? Het is dus ook in het belang van Mars en Nestlé dat de boeren op de cacaoplan-tages een fatsoenlijk inkomen hebben.’

JEUGDEen andere reden dat Bas Witte niet pessimistisch is, is de jeugd. ‘Als je kinderen vertelt dat hun leeftijdsgenoten moe-ten werken op cacaoplantages, dan maakt dat diepe indruk. Als hun ouders vervolgens chocola willen kopen en die kinderen die alleen maar willen hebben als er geen kinderarbeid aan te pas komt, dan zijn we op de goede weg.’Belangrijk is de certificering, die aangeeft hoe de chocola wordt geproduceerd. Er zijn

verschillende manieren van certificeren, bijvoorbeeld via de keurmerken Max Havelaar en UTZ Certified. Max Havelaar richt zich op kleinere boeren en biedt hen de garantie op een minimumprijs, UTZ Certified ook op grote boeren en werkt nauw samen met de industrie. UTZ Certified garandeert geen minimumprijs.

PAASHAASBas Witte: ‘Als ik chocola koop, vraag ik altijd of het gecer-tificeerd is. Als de verkoper het niet weet, dan hoef ik die chocola niet. Ik ga daar heel ver in. Rond Pasen liep er iemand verkleed als paashaas door het winkelcentrum in mijn buurt. ‘Meneer, wilt u een paaseitje?’, klonk het vanuit het paashaas-pak. ‘Is het gecertifieerd?’, vroeg ik. ‘Dat weet ik niet.’ ‘Nou, dan hoef ik het niet’, was mijn antwoord. ‘Want ik vind chocola heel lekker en het is een prachtig product waar ik ja-renlang in gewerkt. Maar het is of duurzaam of het is verkeerd. Zo simpel is het.’

Kinderen willen geen chocola uit kinderarbeid

NOG LANG NIET DUURZAAMDe cacaosector is nog verre van duurzaam, ook al is het volume van gecertificeerde chocolade gestegen van 2 procent in 2009 naar 16 procent in 2015. De meeste grote chocolade­fabrikanten hebben zich gecom mitteerd aan 100 procent duurzaam in 2020 (behalve Nestlé en Mondelez). Ook de certificering moet nog worden verbeterd. De grootste problemen in de cacaosector, de extreme armoe­de onder cacaoboeren en hun gebrek aan invloed, zijn nog niet verdwenen. Nog steeds komt zo’n 80 procent van de omzet voor rekening van enkele grote chocoladefabrikanten, terwijl de miljoenen kleine boe­ren geen stem hebben. Daarom is er een fundamentele hervor­ming nodig:• Er moet een leefbaar loon

komen. • De vergoeding voor cacao­

bonen moet omhoog. • Oplossingen moeten verplicht

worden voor de gehele sector.

BAS WITTE

IND__#2.indd 19 07-06-16 08:36

FNV MAGAZINE32

WERK AAN DE WERELD

KINDEREN DIE WERKEN

Kinderen moeten gewoon kind kunnen zijn. Toch werken wereldwijd naar schatting 168 miljoen kinderen die niet naar school gaan. Bijvoorbeeld in de goudmijnen van Oeganda of in Indiase steengroeven of autogarages in Marokko.

KESAR: ‘HET IS GEVAARLIJK WERK. MIJN GEZICHT EN HANDEN DOEN PIJN VAN DE SPLINTERS STEEN DIE RONDVLIEGEN ALS IK HAK.’

TEKST BART SPELEERS BEELD DAVID DURANI (INDIA), MEREL MAISSAN (NEDERLAND), EELCO VISSER (OEGANDA), HANNE VAN DER WOUDE (MAROKKO)

Vier dagen per week werkt Kesar (12) in een steengroeve bij haar dorp Palri Mangaliya in India. Het steen uit deze groeve wordt zowel in India als daarbuiten gebruikt in bouwmaterialen als tuintegels, vloeren en tuinbeelden. Met een hamer tikt Kesar zandsteen in kleinere stukken en laadt die in een vrachtwagen. ‘Het is gevaarlijk werk’, zegt ze. ‘Mijn gezicht en handen doen pijn van de splinters steen die rondvliegen als ik hak.’ Bij het breken van zandsteen komt kwartsstof vrij die de longziekte silicose kan veroorzaken. In de groeve is er geen drink- water of wc. ‘Ik hou mijn plas de hele dag op,’ vertelt Kesar, ‘waar-door ik ’s avonds pijn in mijn onderbuik heb.’ Met een achturi-ge werkdag in de steengroeve ver-dient de twaalfjarige 0,35 euro, die ze aan haar moeder geeft. Haar ouders werken ook sinds hun kindertijd in de steengroeve, net als Kesars zussen van tien en

’ IK HOU MIJN PLAS DE HELE DAG OP’ INDIA

zeven jaar, maar een leefbaar loon levert het niet op voor het gezin met acht kinderen. Vrije tijd heeft Kesar niet, want de rest van de week moet ze werken op een boerderij, waar ze uien en knoflook plant en pinda’s sorteert. ‘Op de boerderij werk ik twaalf uur per dag, soms langer als het druk is. Op die dagen moet ik doorwerken en krijg ik van de boer zelfs geen lunch.’ Na een dag zwoegen op de boerderij komt Kesar met 0,40 euro thuis.Voor spelen met kinderen uit het dorp heeft de twaalfjarige geen tijd en naar school gaan lijkt on-bereikbaar. ‘Ik zie andere meisjes vaak in hun schooluniform lopen. Ook ik zou dat wel willen, in mijn uniform naar school om te leren lezen en schrijven.’ Misschien dat Kesar binnenkort toch naar school kan. De lokale vakbond, ondersteund door de FNV, heeft afgelopen jaar al meerdere kinde-ren uit de steengroeven gehaald en terug op school gekregen (lees daarover meer op pagina 28).

33

KINDERARBEID

Met een plastic bak vol grond en stenen op zijn schouder sjouwt Samuel Talemwa (15) door de modder van de Rubali-mijn in Oeganda. In deze mijn wordt goud aan de oppervlakte gewonnen door volwassen mijnwerkers, maar ook door veel kinderen van vijf jaar en ouder. Zij graven grond uit, hakken stenen fijn en spoelen gruis op zoek naar stukjes goud. Drie maanden geleden trok Samuel in zijn eentje naar de mijn. ‘Ik ben de oudste van zes kinderen en ik moet geld

verdienen voor mijn familie. Zij wonen in een dorp, ver weg.’ Nu leeft Samuel in een hutje van palen en blauw plastic in een modderig tentenkamp aan de rand van het mijngebied. ‘Ik werk elke dag ongeveer twaalf uur, vrije dagen heb ik niet’, vertelt de vijftienjarige, die nog nooit naar school is geweest. De arbeid is zwaar en gevaarlijk. Hakken, zwaar tillen, bukken en het gevaar in een gat te vallen. Om het goud aan de grond te onttrekken gebruikt Samuel

‘ELKE DAG ZOEKEN NAAR GOUD’OEGANDA

kwik, een zeer giftig metaal dat kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. En dat voor een dagopbrengst van slechts 0,05 tot 0,1 gram goud, met een waarde van 1 tot 2,30 euro. In Oeganda werken zo’n 3,5 miljoen kinderen, van wie tien- tot vijftienduizend in de goudmijnbouw. Wereldwijd zijn dat er meer dan een miljoen. Het goud dat zij winnen komt onder meer terecht in elektronica als mobiele telefoons, die ook in Europa worden verkocht.

Gelukkig heeft Samuel wekelijks een paar uur vrije tijd voor een potje voetbal. ‘Met mijn vrienden speel ik wedstrijdjes op een voetbalveldje net buiten het tentenkamp.’ Op de vraag wat hij nog meer leuk vindt naast voetbal, antwoordt hij stoer: ‘Autorijden.’

Elektronicabedrijven doen nog bijna niets om kinderarbeid in de goudmijnbouw tegen te gaan. Roep de bedrijven ter verantwoording en teken de petitie op www.goudinhanden.eu.

SAMUEL TALEMWA: ‘IK WERK ELKE DAG ONGEVEER TWAALF UUR, VRIJE DAGEN HEB IK NIET.’

34

WERK AAN DE WERELD

In zijn spijkerbroek, trainings-jasje van voetbalclub Paris Saint-Germain en op badslippers, oogt Zakaria Rajati (14) als een doorsnee Marokkaanse puber. Met zijn handen in de zakken loopt hij het klaslokaal in van de Zarktounischool in de havenstad Safi. Het is zijn eerste schooldag sinds hij anderhalf jaar geleden stopte met school. ‘Ik was toen voor de tweede keer blijven zitten en wilde niet weer in een klas met jonge kinderen komen’, voert de veertienjarige aan voor zijn uitval. Zakaria ging op zoek naar werk en vond al snel een baantje als hulp in een autogarage, waarmee hij vijftig dirham (4,50 euro) per week verdiende. ‘Van dat geld ging ik naar de hamam en de kapper, de rest gaf ik aan mijn moeder, ongeveer twintig dirham.’ Na ruim een jaar werken spraken leerkrachten van de Zarktounischool Zakaria aan in de garage. De leraren, leden van onderwijsbond SNE, speuren de

‘ SCHOOL BETER DAN WERKEN’

MAROKKO

straten en werkplaatsen van de havenstad af om kinderen terug naar school te krijgen. Een project dat ze uitvoeren met steun van de Nederlandse Algemene Onderwijsbond Aob en Mondiaal FNV om Safi kin-derarbeidvrij te maken. De leerkrachten vroegen Zakaria of hij terug naar school zou willen. ‘Ja, dat wilde ik heel graag’, vertelt de veertienjarige. ‘In de garage moest ik vervelen-de klusjes doen, zoals autoban-den wassen. Dat was niet leuk. Naar school gaan is beter.’ Ook de werkgever stemde in en moedigde de jongen zelfs aan om door te leren. En nu zit hij samen met andere voormalige kindarbeiders in de speciale instroomklas van de Zarktounischool. ‘Binnen een jaar kan ik mijn certificaat halen en een beroepsopleiding tot monteur volgen’, vertelt Zakaria. ‘Daarna wil ik bij Hyundai of Peugeot werken en sparen voor een eigen autobedrijf.’

FNV MAGAZINE

‘ VAKKENVULLEN VOOR EEN SCOOTER’

NEDERLAND

Het populairste bijbaantje onder schoolgaande jongeren? Dat is die van winkelverkoper. Op de voet gevolgd door werken in de horeca en vakkenvullen. Dat laatste doet ook de vijftienjarige Megan van den Hout (15) in su-permarkt Vomar in het Utrechtse Terwijde. ‘Ik vul vooral de diep-vriesvakken met ijsjes, pizza’s en aardappelkroketjes. Leuk werk hoor en gezellig.’Werken in Nederland mag vanaf je dertiende jaar, maar dan niet meer dan twee uur op een school-dag en maximaal twaalf uur per week. De werktijden worden soe-peler als een kind ouder wordt. Verder gelden strenge regels voor werkende jongeren om te voorkomen dat werk te zwaar of gevaarlijk is. Daarnaast moeten kinderen naar school totdat ze achttien jaar zijn of een startkwa-lificatie hebben. Megan werkt op drie schooldagen twee uur en op zaterdag vier uur. Netjes binnen de wettelijke eisen. Ziet ze haar werk als kinder-arbeid? ‘Nee, zeker niet, het is maar een bijbaantje en makkelijk werk.’ En het geld dat ze verdient – 3,36 euro bruto per uur – is niet nodig om eten en drinken van te kopen, zegt Megan. ‘De helft van mijn loon zet ik opzij voor een scooter en de andere helft

gaat naar kleding of een dagje weg.’ Dat kinderen in landen als Oeganda, India en Marokko moe-ten werken en niet naar school gaan, vindt ze sneu. ‘Het hoort niet zo te gaan. Ik doe niet altijd mijn best op school, maar ik ben blij dat ik naar school kan, en het is ook belangrijk voor mijn toekomst.’

MEGAN VAN DEN HOUT: ‘DE HELFT VAN MIJN LOON ZET IK OPZIJ VOOR EEN SCOOTER EN DE ANDERE HELFT GAAT NAAR KLEDING OF EEN DAGJE WEG.’

ZAKARIA RAJATI: ‘BINNEN EEN JAAR KAN IK EEN BEROEPSOPLEIDING TOT MONTEUR VOLGEN.’

Kinderen hebben het recht om te spelen en te leren, in goede scholen. Alleen zo komen gezinnen uit de armoedespiraal. Kinderarbeid drukt de lonen van volwassenen die daardoor hun gezinnen niet kunnen onderhouden. Om uit de vicieuze cirkel te komen maken de FNV en de coalitie Stop Kinderarbeid zich sterk om kinderarbeid uit te bannen, onder meer in Oeganda, India en Marokko. Dat doen zij samen met de ouders en hun vakbonden in landen waar kinderarbeid nog gemeengoed is.

MET MEDEWERKING VAN AOB, STOP KINDERARBEID, MONDIAAL FNV

MEER LEZEN?www.mondiaalfnv.nl

Gerard (68)

“We gingen eigenlijk altijd op vakantie naar Frankrijk. Nu we alle tijd hebben kunnen we ook rustig de rest van Europa verkennen. Dus kochten we afgelopen zomer een kleine camper. Als je zo vaak van huis bent, wil je zeker weten dat je goed verzekerd bent. Daarom hebben we een doorlopende reisverzekering via het Zorgcollectief FNV/Menzis afgesloten.”

Frank (32)

“Ik heb een eigen onderneming en mijn vriendin een nogal drukke baan. We weten nooit van tevoren wanneer we op vakantie kunnen. Daarom boeken we vaak last minute een city trip. Gelukkig kunnen we dan vlak voor vertrek nog even een reisverzekering afsluiten. Het kan zelfs nog in de trein onderweg naar het vliegveld. Ideaal toch?“

Marion (41)“We zijn helemaal verknocht aan Italië. We hebben een vaste camping, waar we elk jaar een tent huren met alles erop en eraan. Ook onze drie kinderen vinden het heerlijk daar. We hebben een doorlopende reis- en annuleringsverzekering en hoeven maar voor 3 personen premie te betalen in plaats van voor 5. En we krijgen nog 30% korting ook!“

OOK DAARVOOR BEN JE NOU FNV-LID

GOED VERZEKERD OP REIS!

NU 30% KORTING OP EEN REIS- EN/OF ANNULERINGSVERZEKERING EXCLUSIEF VOOR FNV/MENZIS-VERZEKERDENDe FNV zet zich altijd in voor jouw belang. Dus ook voor meer korting. Daarom krijg je nu maar liefst 30% korting als je een Unigarant reis- en/of annuleringsverzekering afsluit via het Zorgcollectief FNV/Menzis. Deze is als beste getest door de Consumentenbond. Bovendien heb je de garantie dat je niet dubbel verzekerd bent voor zorgkosten in het buitenland. Extra voordeel dus voor FNV/Menzis-verzekerden.

Direct afsluiten? Ga naar fnvmenzis.nl/reisverzekering. Of bel 088 222 4444.

002892-00 BS 220x280 Adv Reisverzekering v8.indd 1 01-06-16 16:21

VAN DE FNV

FNV MAGAZINE36

VERENIGINGSNIEUWS

De leeftijdsgrens van het jeugd-loon wordt verlaagd van 23 naar 21 jaar. Daarnaast wordt het loon voor 18-, 19- en 20-jarigen omhooggetrokken. Hiermee wordt voor het eerst in 41 jaar een seri-euze stap gezet richting afschaf-fing van het wettelijk minimum-jeugdloon voor volwassenen. In Nederland verdient een 18-ja-rige met zo’n 4 euro bruto per uur slechts 45 procent van het volwas-sen minimumloon dat geldt vanaf 23 jaar. Door het jeugdloon gelei-delijk af te schaffen naar 21 jaar wil het kabinet gelijk werk eerlijker belonen. FNV-bestuurder Gijs van Dijk: ‘FNV Young & United heeft de politiek wakker geschud. Een jaar geleden maakte bijna niemand in Den Haag zich druk om de lage betaling van jongvolwassenen in Nederland. Met het ontstaan van Young & United is een nieuwe generatie jongeren opgestaan die knokt voor haar rechten.’

De FNV heeft het afgelopen jaar cao-afspraken gemaakt waardoor ruim 5000 mensen eindelijk een echte baan hebben. Ook zijn er in de cao’s afspraken gemaakt over het terugdringen van onzeker werk in bedrijven en organisaties. Hierdoor zullen de komende periode nog vele duizenden mensen een echte baan krijgen met meer zekerheid, kwaliteit en koopkracht. Steun in de rug van de vakbond is daarbij de Wet werk en zekerheid, die sinds 1 juli 2015 van kracht is.

‘WE MOETEN DE GELEDEREN SLUITEN!’

‘Ik had daar in het begin wel moeite mee’, bekent Leon. ‘Sommigen staan niet open voor andermans mening. Ze roepen: “Ik vind dit, ik vind dat”, en verwachten vervolgens dat het ook gebeurt. Maar niet alles gaat zoals jíj wilt. Zo werkt dat niet. Gelukkig gaat het de laatste tijd stukken beter. En ons ledenparlement is uniek hè? Ik zit voor Strabag in de Europese OR en de buitenlandse kaderleden kijken er met interesse naar. Het basisidee is goed. Het is heel democratisch, maar in de praktijk moet het nog wel meer handen en voeten krijgen. Waar ik me druk om mag maken?

Cao’s Bouw en de pensioenen. In het pensioenfonds van Bouw ben ik voorzitter van de actieven, zoals dat heet. Ja, het is een spannend onderwerp. Als ik vroeger zei dat ik me met pensioenen bezighield, werd ik een beetje meewarig aangekeken. Saai! Nu vragen ze me het hemd van het lijf.De bond moet zichtbaarder en sterker worden. Dat is zeker waar. Maar intern staat de bond nog niet helemaal op poten. Als je intern sterk bent, sta je naar buiten toe ook sterker. We moeten ophouden met het gekrakeel en de gelederen sluiten!’

‘BIJ DE VROEGERE FNV BOUW ZAT IK IN DE BONDSRAAD. EN DAAR GING HET ER ANDERS TOE DAN NU IN HET LEDENPARLEMENT.’ DAT ZEGT LEON FARO (43), PROJECTLEIDER BIJ STRABAG, GROND-, WEG- EN WATERBOUW.

HISTORISCHE STAP AFSCHAFFING JEUGDLOONB

EELD

GER

LO B

EER

NIN

K

NU AL 5000 MENSEN ECHTE BAAN DANKZIJ AFSPRAKEN IN CAO’S

37

FNV protesteert bij multinational IFF

ONTSLAG TURKSE WERKNEMERS VANWEGE VAKBONDSACTIVITEITEN

De ontslagen werknemers zijn allen lid van de Turkse vakbond Tek Gida-Is. Ze zijn vorig jaar op staande voet ontslagen. Dat betekent in Turkije niet alleen geen werk meer, maar ook geen geld. FNV-kaderlid Mail Urker zet zich voor zijn ontslagen landge-noten in. Urker is werkzaam bij Remia in Bilthoven en initia-tiefnemer van de campagne tegen kinderarbeid in de Turkse hazelnootpluk. Via contacten in Turkije hoorde hij over de ont-slagen bij IFF. Hij reisde daarop samen met FNV-bestuurder Nanny Nuijten naar de Turkse vestiging van IFF om de zaak aan te kaarten.Mail Urker: ‘Het bedrijf wil er niets aan doen. Men wacht eerst de rechtszaken af die de ontslagen werknemers hebben

aangespannen. Inmiddels heeft de rechter in één zaak uitspraak gedaan. Het ontslag is onterecht en IFF moet de werknemer weer in dienst nemen. Maar IFF wil de uitspraak in de ande-re 29 rechtszaken afwachten. En doet tot aan die tijd niets. Maar de ontslagen werknemers zijn inmiddels in grote financi-ele problemen.’ Nanny Nuijten kaartte de ont-slagen aan bij IFF in Tilburg en op het hoofdkwartier in New York. Ook zij kreeg nul op rekest.

POORTACTIESDe 30 ontslagen medewerkers laten het er ondertussen niet bij zitten. Sinds september vorig jaar houden zij met steun van vakbond Tek Gida-Is poortacties bij de fabriek van IFF. Hun eis:

ze willen hun baan terug. De tegenwerking van IFF is groot. Zo haalt het bedrijf regelmatig de tent waarin de demonstre-rende werknemers nog enige beschutting hebben weg. Ook spuit men de straat vol met een chemische stof die gevaarlijk is voor de luchtwegen. IFF scha-kelt ook regelmatig de politie in om mensen op het terrein bij de fabriek te laten verwijderen.

Nanny Nuijten: ‘Het is onbegrij-pelijk dat zo’n gerenommeerd bedrijf zich zo gedraagt en dat een manager in Turkije zichzelf op deze manier belachelijk kan blijven maken. FNV zet de strijd dus door om dit soort praktij-ken aan te pakken.’

IFF, een multinational die geur- en smaakstoffen produceert, heeft in Turkije dertig werknemers ontslagen omdat ze kritiek hadden op de arbeids-omstandigheden. Omdat IFF ook een vestiging in Tilburg heeft, heeft de FNV tegen dit ontslag geprotesteerd. TEKST ADRIE BOXMEER BEELD BERT JANSSEN

INTERNATIONALE STEUN

MAIL URKER

IND__#2.indd 20 07-06-16 08:36

38

Or moet te veel geheimhouden

‘HIERDOOR NEEMT DE ONRUST ALLEEN MAAR TOE’

MEDEZEGGENSCHAP MEDEZEGGENSCHAP

Jan Kuiper en Daniël Schouw-man ergeren zich al een tijdje aan de geheimhouding die on-dernemingsraadsleden krijgen opgelegd als bedrijven willen reorganiseren. Kuiper is organi-satiedeskundige en Schouwman jurist. Ze adviseren regelmatig or-en. Ook zelf hebben ze met deze geheimhouding te maken. Schouwman: ‘Er is sprake van een trend. De Wet op de Ondernemingsraden kent in artikel 20 de mogelijkheid voor een directie om geheimhouding op te leggen als er cruciale zaken worden besproken. Tot voor enkele jaren werd hier maar spaarzaam gebruik van gemaakt. De laatste jaren echter neemt het hand over hand toe. Waarom? We denken dat werkgevers geen onrust in het bedrijf willen. Maar volgens ons vergroten ze die alleen maar als je de or de mogelijkheid ontneemt om de achterban in te lichten en overleg te plegen.’Daar komt bij dat sommige informatie die de werkgever

geheim wil houden vaak op een andere manier gemakkelijk te achterhalen is. Kuiper: ‘Bij-voorbeeld de jaarrekening. Die moeten bedrijven deponeren bij de Kamer van Koophandel. Met een paar muisklikken heb je die informatie op de site van de Ka-mer van Koophandel gevonden.’

GEEN SANCTIESKuiper en Schouwman begrij-pen heel goed dat in bepaalde situaties geheimhouding ge-wenst is. Bijvoorbeeld, als twee beurgenoteerde ondernemin-gen willen fuseren. Zo gauw die plannen op straat liggen, heeft dat invloed op de beurskoers en dat willen de meeste bedrijven voorkomen. Kuiper: ‘Maar de huidige trend schiet te ver door. En dat terwijl de SER in 2014 voor terughoudendheid heeft gepleit.’ (zie kader)De wet kent overigens geen sancties als een or-lid zich niet aan de geheimhouding houdt. Toch waarschuwt Schouwman als jurist: ‘Ik raad iedereen af

om uit de school te klappen. Want er is een voorbeeld be-kend van een or-lid dat maling had aan de geheimhouding met

als gevolg dat hij werd ontsla-gen. Een ontslag dat uiteinde-lijk door de Hoge Raad werd goedgekeurd.’

Werkgevers leggen ondernemingsraden te vaak geheimhouding op waardoor die niet goed hun achterban kunnen informeren. Ook kunnen ze hierdoor niet overleggen met hun vakbond. TEKST ADRIE BOXMEER BEELD BERT JANSSEN

JAN KUIPER

IND__#2.indd 21 07-06-16 08:36

39

MEDEZEGGENSCHAP MEDEZEGGENSCHAP

De werkgever kan niet alles onder de geheimhouding laten vallen. Informatie over een sociaal plan mogen or-en altijd met hun achterban delen. De Ondernemingskamer van het Gerechtshof in Amsterdam heeft dit bepaald in een rechts-zaak die hierover was aange-spannen.

TJOAPACKHoe gaat die geheimhouding in de praktijk? We noemen een voorbeeld uit de indus-trie, maar in elke sector zijn voorbeelden te over. Het bedrijf Tjoapack dat medicijnen ver-pakt, gevestigd in Emmen en Etten-Leur, wilde de vestiging in Drenthe sluiten. De directie had de or geheimhouding opgelegd tijdens de presentatie van het

reorganisatieplan. Kuiper: ‘Het bedrijf wilde hiermee de rust bewaren in de vestiging Emmen. Dat lukte aanvankelijk. Maar vroeg of laat lekt zo’n re-organisatieplan natuurlijk uit. Toen de werknemers in Emmen in het Dagblad van het Noorden moesten lezen dat hun vesti-ging werd opgedoekt, was de beer natuurlijk los. Dat had het bedrijf kunnen voorkomen door de or de mogelijkheid te geven de werknemers vroegtijdig in te lichten.’

BETROUWBARE BRONJanwillem Compaijen onder-handelt namens de FNV over de arbeidsvoorwaarden bij Tjoapack: ‘Omdat de or geheim-houding kreeg opgelegd, mocht

men ook niet met mij overleg-gen. Dat kwam de werkgever wel goed uit. Die had ook het sociaal plan alleen met de or en dus buiten de vakbond om willen regelen. Zo ging het dus. Ik kwam er bij toeval achter wat er bij Tjoapack aan de hand. Voor alle duidelijkheid: dat was geen tipgever uit de or, maar wel uit een betrouwbare bron. Ik heb de werkgever gebeld. Die was onaangenaam verrast dat ik het wist. Ik heb hem verteld dat volgens mij or-leden op transpa-rante wijze met hun achterban moeten kunnen overleggen.’

VOORSTELVakbondsbestuurders moeten bij een reorganisatie met de leden over een sociaal plan overleggen. Daar past geen geheimhouding bij. Daarom doet Compaijen werkgevers die geheimhouding willen opleg-gen altijd een voorstel. ‘Tijdens het eerste overleg waarin de werkgever uitlegt waarom hij wil reorganiseren beloof ik geheimhouding. Ik begrijp best dat een directie eerst rustig wil nadenken en er geen behoefte aan heeft dat alles direct op straat ligt. In die fase ben ik ook bereid om met de werkgever mee te denken, hem te advise-ren wat volgens mij een oplos-sing zou kunnen zijn. Maar op het moment dat hij zijn besluit heeft genomen, eis ik openbaar-heid omdat ik met mijn leden wil overleggen. Dit lijkt me een veel betere oplossing waarbij de werkgever rekening houdt met de belangen van het bedrijf maar ook met die van de werk-nemers. Beter in ieder geval dan over de gehele linie geheimhou-ding op te leggen.’

SER-AANBEVELING‘ANGST VOOR ONRUST GEEN REDEN’In 2014 formuleerden vakbonden en werkgevers in de SER enkele aanbevelingen over geheimhouding. Dit zijn de belangrijkste:• Er zijn situaties waarin er tijdelijk sprake moet zijn van

geheimhouding, maar hiervan moet weloverwogen gebruik worden gemaakt.

• Er zijn ook situaties waarin dit niet of veel minder voor de hand ligt, zoals bij besluiten over werkgelegenheid, harmoni­sering van arbeidsvoorwaarden en arbeidstijden.

• In het belang van goede medezeggenschap moet informatie in een vroegtijdig stadium kunnen worden gedeeld, ruim voordat een besluit wordt genomen.

• Zodra het voorgenomen besluit voldoende duidelijk is, is ‘angst voor onrust’ onvoldoende argument voor geheimhouding, zeker als de gevolgen voor de werknemers aanzienlijk zijn (werkgele­genheid, arbeidsvoorwaarden). Het tijdig delen kan onrust dan juist vaak voorkomen.

‘Vroeg of laat lekt het natuurlijk uit’

DANIËL SCHOUWMAN

IND__#2.indd 22 07-06-16 08:36

DE VOORDELEN VAN HET FNV LIDMAATSCHAP• Samen sta je sterker voor gewoon goed werk• Rechtsbijstand bij arbeidsconflicten• Invloed op je arbeidsvoorwaarden• 4x per jaar het FNV Magazine

• Gratis juridisch-, loopbaan- en belastingadvies• Korting met je ledenpas bij o.a. KwikFit, Kras en Greenchoice • Korting en exclusieve zorgpakketten bij Zorgcollectief FNV/Menzis • Korting op aanvullende rechtsbijstandsverzekering van Proteq

WERF EEN NIEUWLID EN ONTVANG 10 EURO

Achternaam m/v

Naam bedrijf

Voornaam

Straat en huisnummer

Straat en huisnummer

Postcode en woonplaats

Postcode en woonplaats

Functie

Land

Geboortedatum

E-mailadres

Telefoonnummer

In dienst bij werkgever

Gepensioneerd

Student/scholier

Zelfstandige/zzp-er

Niet werkend

GEGEVENS NIEUW LID

Achternaam en voorletters

Lidmaatschapsnummer

Ik ontvang de wervingspremie van €10,- op:

GEGEVENS AANMELDER NIEUW LID

JA, IK WORD LID VAN DE FNV!

(WERK)SITUATIE

IBAN-nummer

IBAN-nummer

Ik geef toestemming aan de FNV om door middel van auto-ma tische incasso de maandelijkse contributie af te schrijven.

Ik betaal per acceptgiro (meerkosten € 1,00 per maand)

Datum

Handtekening

BETALINGSGEGEVENS

Stuur deze bon in een envelop (postzegel niet nodig) naar: FNV t.a.v. Contactcenter, Antwoordnummer 101, 3500 ZA Utrecht

OPSTUREN

Op het lidmaatschap zijn de algemene voorwaarden van toepassing. Kijk op fnv.nl/algemene voor waarden voor de actuele versie. We gebruiken je persoonsgegevens om uitvoering te kunnen geven aan het lidmaatschap en je belangen te kunnen behartigen.

LWLA

ZWN

Met ruim 1,1 miljoen leden is de FNV de grootste vakbond van Nederland. We zijn er voor iedereen die werkt, werk zoekt, wil werken of gewerkt heeft. Je kunt zoveel nieuwe leden aanmelden als je wilt. Vul de antwoordkaart in of ga naar lidwerftlid.nl. Hoe meer leden, hoe sterker we staan!

NU DE EERSTE 4 MAANDEN 25 EURO. VOOR REGULIERE CONTRIBUTIE BEDRAGEN KIJK OP FNV.NL/LIDWORDEN

41

Honderden supermarkten heeft Jos Henkes (46) van binnen gezien. In elke supermarkt waar hij komt, installeert hij samen met z’n collega’s ‘alles wat met techniek te maken heeft’, zoals koel- en vriessystemen, beveili-gingsinstallaties en ovens. Voor zijn werkgever, installatiebe-drijf Fri Jado, reist Henkes stad en land af, maakt lange dagen, veel overuren en moet geregeld een nacht overblijven. Dat vindt het FNV-lid helemaal niet erg, want hij heeft ‘hart voor de zaak’. Jammer dat dat niet opgaat voor het management, zegt Henkes. ‘Ik ben de baas, dus ik bepaal, zo gedraagt de werkgever zich. De arrogantie van de macht.’

BOOT AFHOUDENZestien jaar geleden solliciteer-de Henkes bij Fri Jado, omdat het een sociaal bedrijf was, met goede secundaire arbeids-voorwaarden. Voor reistijd werd betaald, de toeslagen voor avond- en weekenddiensten wa-ren prima en de dagvergoeding voor overnachten en maaltijden in orde. Maar twee jaar geleden liet Fri Jado de installatietak van het concern fuseren met een zusterbedrijf en kregen Henkes en zijn vijftig collega’s de arbeidsvoorwaarden van de fusiepartner opgedrongen. ‘Dat betekende van de ene op de andere dag minder vakantieda-gen, een pensioenbreuk, veel

lagere toeslagen en minder of onbetaalde reistijd. Daar waren we het abso-luut niet mee eens.’De vakbondsleden en

de FNV wilden overleg-gen met de manager personeelszaken over

de eenzijdig gewijzigde ar-beidsvoorwaarden, maar die weigerde. ‘Wij waren best in voor een compromis’, vertelt Henkes. ‘Maar Fri Jado hield

LEES HET HELE VERHAAL OP www.fnv.nl/gefikst

de boot telkens af en wilde niet onderhandelen.’ De FNV’er begrijpt daar niks van. ‘De monteurs dragen het dna van Fri Jado en zijn altijd loyaal en professioneel geweest. Dan kun je toch proberen er samen uit te komen? Ik vind het een grote teleurstelling.’

FLAUWEKULHet bedrijf gaf geen enkel ge-hoor, dus stapte de FNV namens de leden naar de rechter, die onlangs uitspraak deed. Het oordeel: een werkgever kan niet zomaar de arbeidsvoorwaarden van een groep werknemers wijzi-gen. Met terugwerkende kracht moet Fri Jado het verlies van de

monteurs herstellen. ‘Voor mij komt dat ongeveer neer op een nabetaling van enkele duizen-den euro’s’, zegt Henkes. Met het vonnis is het FNV-lid blij, maar toch overheerst de teleurstelling. ‘Het management wil nog steeds niet praten en is in hoger beroep gegaan. Ook dat zullen we winnen, daar zijn we van overtuigd.’ Henkes vindt het spijtig dat het bedrijf juridisch moet worden aangepakt. ‘Deze flauwekul was helemaal niet nodig geweest als we gewoon in overleg waren gegaan.’

‘ WE WAREN BEST IN VOOR EEN COMPROMIS’

TEGEN ARROGANTIE

Een groep monteurs van Fri Jado krijgt onverwacht slechtere

arbeidsvoorwaarden opgedrongen. De FNV-leden stappen teleurgesteld naar de rechter en winnen van hun

‘arrogante’ werkgever.

GEFIKST

Monteurs Fri Jado winnen rechtszaak

TEKST BART SPELEERS ILLUSTRATIE GIJS KAST

42 FNV MAGAZINE

SAMEN WERKT

‘Als technisch directeur bij het NOC*NSF ben ik verantwoordelijk voor de topsport en werk ik nauw samen met de sportbonden om zo veel mogelijk Nederlandse sporten op podiumniveau te krijgen. Daarbij word ik on-dersteund door deze experts, verenigd in het zogenoemde High Performance Team. Die op hun beurt weer samenwerken met de bondscoaches en directeuren van de sportbonden. Het IOC zegt dat een land dat

‘ TEAMWORK IS ALLESBEPALEND VOOR ONS’Maurits Hendriks, technisch directeur bij sportkoepel NOC*NSF, is de Nederlandse chef de mission voor de Olympische Spelen in september. ‘Winst in topsport is alleen te behalen als al onze expertgebieden naadloos op elkaar aansluiten.’

1 2 3

45

6

78

9

TEKST EN BEELD MIKE RAANHUIS

meedoet aan de Olympische Spe-len geleid moet worden door een chef de mission. Voorheen was het een erebaan, maar in Neder-land hebben we het gekoppeld aan het technisch directeurschap. Ga maar na, het leiden van een olympisch team is leidinggeven aan sporters die zich járenlang dagelijks voorbereiden op de Spelen. Daar kun en mag je niet zomaar een vrijwilliger op zetten. Ons team bestaat uit een aantal prestatiemanagers en experts op

1. KAMIEL MAASE (prestatiemanager wetenschappelijke ondersteuning topsport) 2. CEES-REIN VAN DEN HOOGENBAND (chef-arts) 3. ERIK-JAN KOERS (prestatiemanager sportintelligence): ‘In ons team is iedereen dagelijks ‘on the road’ om sporters en coaches te helpen beter te worden. Dat vergt veel afstemming onder elkaar. Daarom is het fijn dat we maandelijks even twee dagen de koppen bij elkaar steken en alle lopende zaken op elkaar afstemmen. Daar worden we met zijn allen sterker van!’ 4. FRANCESCO WESSELS (prestatiemanager coaches) 5. BERNADET VAN OS (prestatiemanager technologie): ‘Een team bestaande uit experts op prestatiegedrag ondersteunt onze atleten in het maximaliseren van hun sportieve prestaties. We richten ons vaak als eerste op de (bonds)coaches met als doel hen sterker te maken.’6. PAUL WYLLEMAN (prestatiemanager prestatiegedrag): ‘Een team bestaande uit experts op gebied van prestatiegedrag ondersteunt onze atleten bij het maximaliseren van hun sportieve prestaties. We richten ons vaak als eerste op de (bonds)coaches met als doel hen sterker te maken.’ 7. MAURITS HENDRIKS (technisch directeur/chef de mission TeamNL): ‘Het verschil tussen winnen en verliezen, dat zijn de beroemde honderdsten of duizendsten van seconden. Zo’n geheel aan factoren dat die prestatie bepaalt, is nóóit in je eentje te begeleiden.’ 8. JOHN VAN VLIET (perschef) 9. ANDRÉ CATS (prestatiemanager/chef de mission paralympic TeamNL) 10. SCOTT DICKINSON (prestatiemanager strength and conditioning) 11. CHARLES VAN COMMENEE (prestatiemanager) 12. ARJEN BOONSTOPPEL (prestatiemanager) 13. JEROEN BIJL (manager topsport) 14. FRANS VAN DIJK (prestatiemanager): ‘Wat ons bindt is sterker dan dat wat ons onderscheidt. Wat ons onderscheidt verrijkt ons. Wat ons bindt maakt ons sterk: sporters hoger op het podium brengen.’

NOC*NSF

‘ TEAMWORK IS ALLESBEPALEND VOOR ONS’

43

1011 12

13

14

het gebied van voeding, psycho-logie, gezondheid, technologie en wetenschap. Zonder in al te veel clichés te vervallen: teamwork is allesbepalend voor ons. De omgeving van alle grote top-sporten wordt gekenmerkt door een moordende concurrentie. Het niveau waarop de sporten beoefend worden is wereldwijd hoog; het verschil tussen winnen en verliezen, tja, dat zijn de be-roemde honderdsten of duizend-sten van seconden. Het geheel

aan factoren dat die prestatie bepaalt, is nóóit in je eentje te begeleiden. Elke factor kan door-slaggevend zijn. Uiteraard begint alles bij het talent van de top-sporter, laat dat duidelijk zijn. De onderscheidende factor is alleen wel wat je dóet met het talent. Je bent op elkaar aangewezen. Het is de kracht van de gehele keten die het verschil maakt tussen winst of verlies. Winst is alleen haalbaar als alle expertgebieden naadloos op elkaar aansluiten.’

QUOTES & POST VAN LEDEN

In FNV Magazine 1 werd melding gemaakt van het 50-jarig bestaan van de Belastingservice. Dit bracht mijn gedachten terug naar de beginperiode in Vlaardingen, waar we zijn begonnen. Er waren verschillende redenen om met het invullen van de belastingformulieren te beginnen, zoals het in werking treden van de wet Suurhoff in 1956. Door deze wet werd de AOW een feit. Gepensioneerden kregen plotsklaps een verhoging van hun inkomen en moesten belasting betalen. Hierdoor werd er een beroep op de vakbond gedaan. Alles bij elkaar heb ik zo’n 58 jaar voor de Belastingservice gewerkt. Ik hoop dat de Belastingservice er de komende jaren nog steeds voor de leden zal zijn.HERMAN VAN TEIJLINGEN

Een eerlijker pensioenstelsel begint met meer echte banen en toekomstgerichte aanpassingen. Dat is waar de FNV zich sterk voor maakt – in de onderhandelingen en acties bij bedrijven, tot aan de lobby bij de politiek. In de Sociaal Economische Raad is gesproken over de uitwerking van een eerder advies om het pensioenstelsel te verbeteren.FNV-vicevoorzitter Gijs van Dijk: ‘Voor ons is het allerbelangrijkst: zorgen dat de pensioenen van al die mensen die gewerkt hebben, willen werken en nu werken goed en eerlijk zijn. Van de mensen die werken in de zorg tot in de bedrijven, van de fabrieken tot het onderwijs.’

REACTIE ROCKERDe pensioenpotten zitten overvol. Nederland gaat steeds meer een kopie van Amerika worden. Er zijn echte banen nodig en geen flexbanen, want die zorgen juist voor versnippering! Hoe wil je in godsnaam een pensioen opbouwen, als je van hot naar her geschopt wordt? De bazen gaan hun goddelijke gang, uitzendbureaus worden slapende rijk, het UWV biedt geen perspectief, maar zit uit de neus te vreten. Regering, bonden, werkgevers en uitkeringsinstanties moeten samen om de tafel, om dit probleem te tackelen.

STAATSSECRETARIS WIEBES MAG IN DE DISCUSSIE OVER BELASTINGONTWIJKING NIET DE NEDERLANDSE BEDRIJVEN OVER HET HOOFD ZIEN. ‘BELASTING BETALEN IS OOK EEN MORELE KWESTIE. NIET ALLEEN VAN BEDRIJVEN, MAAR OOK VAN HET KABINET DAT BELASTINGONTWIJKING WEL ERG MAKKELIJK MAAKT’, ZEGT LEO HARTVELD UIT HET FNV-BESTUUR.

REACTIE DIRKIII Een bijstandsmoeder wordt ook (keihard) aangepakt, nu de big boys nog. Als de overheid dat niet wil of doet zullen we andere methoden moeten inzetten. Om te beginnen met ‘naming en shaming’.

REACTIE HLUBACHDe onderkant laat zich alles welgevallen en de middenklasse (kleine zelfstandigen) heeft geen tijd om in actie te komen, die maakt werkweken van 60, 70 uur om de tent draaiende te houden. Terwijl de belasting voor de grote jongens al jaren daalt.

FNV BELASTINGSERVICE 50 JAAR

INGREDIËNTEN VOOR EERLIJKER PENSIOENSTELSEL

VERBETER DE WERELD, BEGIN BIJ DE BELASTINGONTWIJKERS IN EIGEN LAND

Wilt u de redactie laten weten wat u vindt? Mail dan naar redactie@fnv.nl.Hieronder treft u een selectie uit mail, sociale media en de ouderwetse brievenbus.REACTIES

FNV MAGAZINE44

@FNV Korte werkonderbreking vanmiddag om 13.30 uur door beveiligers #Schiphol @FNVBeveiliging @FNVSchiphol

@FNV In Oeganda werken 15.000 kinderen in goudmijnen. Dat goud zit in je smartphone. Teken de petitie #StopKinderarbeid

BELASTINGINVULLER MARTIJN KANT KREEG BLOEMEN VOOR HET JUBILEUM.

45

DE FNV SPANT EEN RECHTSZAAK AAN VOOR EEN LID DAT ACHTERSTALLIG LOON CLAIMT TOEN HIJ MOEST WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING.

REACTIE G PRINS Hoop dat het lukt, loop zelf ook al bijna twee jaar te schoffelen voor mijn uitkering (32 uur p/w) en vind het van de zotte dat ik dat voor 914 euro per maand moet doen terwijl de mensen waarmee ik werk 1500 krijgen voor 36 uur p/w. Veel succes.

REACTIE RED SPECIALHeel triest dat je voor een appel en een ei hetzelfde moet doen als een betaalde kracht. We slaan weer helemaal door, in Rotterdam moeten mensen verplicht papiertjes prikken als een veredelde taakstrafklant en tegen iemand van 63 jaar wordt gezegd: vooral positief blijven en blijven solliciteren!

TON HEERTS: ‘IK VOEL ME AL VELE JAREN ENORM VERBONDEN MET DE ONTWIKKELINGEN OP DE ARBEIDSMARKT EN DE DIRECT DAARAAN VERBONDEN RELATIE MET HET ONDERWIJS, DAAROM AMBIEER IK DEZE FUNCTIE. BIJ DE FNV HEB IK ME OOK STERK GEMAAKT VOOR EEN GOEDE RELATIE TUSSEN ARBEID EN ONDERWIJS IN DE REGIO. DAT WERK KAN IK NU VANUIT EEN ANDERE ROL VOORTZETTEN.’

REACTIE HENNY1953Hij zoekt de samenwerking op en dat heeft het mbo nodig. Zijn overstap is geen gebruikelijke, want wij liggen regelmatig overhoop met de MBO Raad. En ik hoop dat hij ROC-bestuurders die rare, financiële fratsen uithalen tot de orde roept, want daarvan is het personeel de dupe! Hij wordt toch geen type zoals Wim Kok en Lodewijk de Waal hoop ik?

REACTIE RIETJE VAN KEULENJa mooi is dat hè, jij moet eens proberen op grote schaal belasting te ontduiken gaat je niet lukken, lekker koffiedrinken bij Starbuckers, nummer 1 bij het ontduiken en de grootste zakkenvuller ever.

REACTIE GORIS SOETEMAN En wij als FNV’ers moeten onze klep meer open doen.

REACTIE RENNIE VAN WIJK Brievenbusfirma’s moeten verboden worden!!

KLEP DICHT!

UITKERINGSGERECHTIGDE NAAR DE RECHTER OM BETALING ACHTERSTALLIG LOON

TON HEERTS VOORGEDRAGEN ALS VOORZITTER MBO RAAD

REACTIE DICK SLIEKER We gaan terug in de tijd want de moderne zzp’er is in tijden van schaarste aan arbeid niet meer dan een lijfeigene, een slaaf, die opgeroepen wordt voor een kleine vergoeding als het nodig is en gedumpt wordt wanneer hij of zij niet meer nodig is. Hetgeen betekent: een sterk variabel inkomen, geen lening of hypotheek, geen oudedagsvoorziening, want die vaste maandelijkse lasten kan hij/zij niet meer betalen. Brutalen overleven, socialen gaan ten onder.

REACTIE NAOMI MISSK Zzp’er zijn is een ramp: je kan geen huis kopen, verzekeringen en pensioenopbouw zijn duur. Mag misschien allemaal belastingvoordeeltjes hebben maar je gaat het echt niet redden. Voor een baas werken kan nu niet, want er is bijna geen werk te krijgen.

REACTIE ANNE STUIVER Alleen met zzp’ers werken is niet de oplossing. Er zijn te veel zzp’ers die zich niet kunnen verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid door de hoge premies en de lage tarieven die opdrachtgevers aan zzp’ers aan vooral de onderkant van de arbeidsmarkt bieden. Hiervoor zal iets collectiefs opgezet moeten worden. Een zzp’er valt bij ziekte terug op zijn/haar spaargeld en in vele gevallen direct op bijstandsniveau. Het word tijd dat de FNV hier ook met een oplossing gaat komen. Door politiek Den Haag is met de Wwz het risico bij vaste contracten voor bedrijven veel te groot geworden door de slechte wetgeving. Er moet iets gedaan worden aan de positie van alle werkenden. Niet alleen voor werknemers, maar ook voor zzp’ers.

COLLEGA OF CONCURRENT

@FNV Ook minister @LodewijkA staat voor meer echte banen #DvDEB

Speciaal voor FNV-leden heeft Greenchoice een scherp collectief aanbod voor 100% duurzame energie. Inmiddels gingen al 15.000 FNV-leden u voor… Ontdek ook het voordeel van groene energie van Greenchoice op www.greenchoice.nl/fnv. En dat voordeel gaat verder dan prijs alleen…

Écht groene energie & bosgecompenseerd gas Een blijvend scherp tarief, elk jaar weer Eenvoudig en kosteloos overstappen, Greenchoice regelt het voor u Makkelijk zelf online uw energiezaken inzien en regelen (incl. gratis app) Service van de klantvriendelijkste energieleverancier 2015

Al klant van Greenchoice? Geen probleem. Ook u kunt profi teren van dit aanbod!

20160519_GC FNV advertentie 220x280_def.indd 1 23-05-16 12:47

56 112 19 45 3293 29 33 6678 829 74

HORIZONTAAL1 bondgenootschappelijk - 8 opvouwbare meetlat - 15 duivenhok - 16 fase - 18 buis - 20 zonnegod - 22 Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (afk.) - 24 geliefde - 25 buitendijkse gronden - 26 zangnoot - 27 jongensnaam - 30 naaldboom - 31 zachte kwast - 33 draaikolk - 34 puin, split - 37 ledig - 38 vurig - 40 oppervlaktemaat - 41 buidel - 42 aanbieding - 43 met deelneming (afk.) - 45 algebraïsch getal - 48 optocht - 50 basisonderwijs (afk.) - 51 Algemeen Ouderenverbond (afk.) - 53 boerderijdieren - 54 brij - 56 Engels telwoord - 57 kip - 58 een naam geven - 60 naïviteit - 63 schoon - 64 klein afgeslagen stuk - 65 afstammeling - 66 besproken - 68 plaats in Frankrijk - 70 bosdier - 71 leeuw (Latijn) - 72 deel van het jaar - 73 godin van de verblinding - 74 vangwerktuig - 75 meisjesnaam - 76 plaats in Overijssel - 78 vrouw van de tsaar - 81 tantalium (afk.) - 82 weinig - 83 seconde - 85 characters per inch (afk.) - 86 plaaggeest - 88 ontdekker van de bacil - 90 hoofddeksel - 93 bedwelming - 95 oud Mexicaans cultuurvolk - 97 koningsslang - 98 achtregelig gedicht - 100 jongensnaam - 101 paard - 102 plaats in Limburg - 104 koeienmaag - 105 jongensnaam - 106 onbepaald voornaamwoord - 107 haartooisel - 109 lidwoord - 111 plaats in Canada - 112 niet positief.

VERTICAAL2 filmfiguurtje - 3 buikloop - 4 water in Duitsland - 5 spil - 6 arbeidstijdverkorting (afk.) - 7 speknaald - 8 ambt - 9 tijdseenheid - 10 in memoriam (afk.) - 11 tweetal - 12 kluisbeveiliging - 13 voorzetsel - 14 inwoner van Frankrijk - 17 tieren, opzwellen - 19 afgegraven hoogveen - 21 plaats in Overijssel - 23 grensdocument - 25 verdwenen - 26 sprookjesfiguur - 28 definitief (afk.) - 29 Friese hofstede - 31 geestelijke - 32 belofte - 35 lof - 36 verbindingsstuk - 39 lotsbestemming - 42 wreedaard - 44 gemengd - 46 Nederlandse norm (afk.) - 47 deel van een kompas - 49 oostnoordoost (afk.) - 50 appelflap - 52 plaats in Zeeland - 55 om bacterien op te kweken - 57 genezen - 59 Chinese vermicelli - 60 algemene ledenvergadering (afk.) - 61 light emitting diode (afk.) - 62 plant - 64 gevelbekroning - 66 kaassoort - 67 roem - 68 meisjesnaam - 69 kasteel van oudsher - 73 Germaan - 76 besturen - 77 water in Utrecht - 79 arbeidsplaatsenovereenkomst (afk.) - 80 schijnvrucht - 82 informatie- en communicatietechnologie (afk.) - 84 dikke paling - 87 oude lengtemaat - 89 onroerendzaakbelasting (afk.) - 90 telwoord - 91 rijweg (Engels) - 92 roeiklamp - 94 looistof - 96 achterwerk - 99 luizenei - 102 langs - 103 zien (Eng.) - 106 middelbaar onderwijs (afk.) - 107 lidwoord - 108 milligram (afk.) - 110 neon (afk.).

Onder de goede inzenders worden zes prijzen verloot: een hoofdprijs van € 100, twee prijzen van € 75 en drie prijzen van € 50. De oplossing van de puzzel afgedrukt in FNV Magazine 1-2016 was LOONOFFER.

WINNAARS€ 100: W.A. van der Meijden in Oosterland; € 75: W. de Bruyn in Gouderak en F.W. Möhlmann in Winsum;

€ 50: E.M. van Wier in Oldenzaal , E.H.J.M. Loyson in Born en R.E. de Pruyssenaere de la Woestijne in Zwolle.Stuur de oplossing van deze kruiswoord-puzzel op een kaart of briefkaart (niet in een envelop) voor 1 augustus naar Redactie FNV, Postbus 9767, 3506 GT Utrecht, met vermelding van je naam, lidmaatschapsnummer en adres. Of mail je oplossing met deze persoonlijke gegevens naar puzzel@fnv.nl.

WIN!

PUZZEL EN WIN! Plaats de gevonden woorden in het kruiswoorddiagram. Vul vervolgens de letters in in de gelijkgenummerde vakjes in de oplossingsbalk onder het diagram en ontdek zo de oplossing.

€ 50,-€ 75,-2X 3X€ 100,-1X

47

PUZZEL

VD

M P

UZ

ZEL

S/D

OU

WE

VA

N D

ER M

EULE

N

FNV MAGAZINE50

SERVICE

VRAGEN over het magazine? Mail naar redactie@fnv.nl of bel (088) 368 03 68 (ma t/m vrij 8.30-17.30 uur).

COLOFON HOOFDREDACTEUR Roosmarijn Schröder (roosmarijn.linthorst@fnv.nl) EINDREDACTEUR Peter Beekman (peter.beekman@fnv.nl) REDACTIE FNV Peter van der Aa

(peter.vanderaa@fnvbouw.nl) REDACTIE MPG., AMSTELVEEN Reijer Blankenspoor en Anne miek Sinnige REDACTIE SECTOR Janwillem Compaijen (janwillem.compaijen@fnv.nl)

en Adrie Boxmeer (adrie@a3b.nu) FOTOGRAFIE SECTOR Bert Janssen, George Maas en Paul Rapp ART DIRECTION EN VORMGEVING Esther Tji, Bianca van Hilst, Zippa grafisch

ontwerp (sector) REDACTIE-ASSISTENTIE Emmy Bitter (emmy.bitter@fnv.nl) CONCEPT FNV en MPG., MEDIABELEID Evelyn Louz (evelyn.louz@fnv.nl) ADVERTENTIEVERKOOP PSH,

Dunck DRUK Senefelder Misset, Doetinchem COPYRIGHT Overname van artikelen is alleen toegestaan met bron vermelding en toestemming van de uitgever.

FNV Magazine ISSN 2405-9013.

Vragen over werk en inkomen? Of het nu gaat over je lidmaatschap, beëindigingsovereenkomsten, wachtdagen bij ziekte – je vindt het allemaal op www.fnv.nl.

Als lid van de FNV ontvang je gratis juridische hulp op het gebied van Arbeid, Inkomen, Letselschade en Beroepsziekten. Bij de FNV ben je uitstekend verze-kerd, immers jouw vakbond is specialist op dit vlak.Maar wie staat je bij wanneer de keukenfabri -kant niet levert volgens afspraak? Of wanneer de auto garage een wel erg hoge factuur presenteert? Of wanneer de gemeente geen reguliere bouwver-gunning afgeeft? Speciaal voor dit soort situaties heeft de FNV samen met Proteq een aanvullende rechtsbijstandsverzekering op maat ontwikkeld, exclusief voor FNV-leden.

AANTREKKELIJKE FNV-PREMIEDe premie voor deze speciale rechtsbijstandverze-kering is erg laag. Er zijn geen dubbele dekkingen. De verzekering heeft uitstekende voorwaarden en je krijgt een prima service. Deze verzekering is uniek in Nederland en alléén voor FNV-leden. Een zuivere premievergelijking is dan ook niet mogelijk. Maar ten opzichte van andere rechtsbijstandverzekeringen ben je als FNV-lid zeer voordelig uit. Je voordeel kan oplopen tot wel 50 euro per jaar.• Basis inclusief Verkeer: € 93,55 per jaar*• Optioneel: Complete dekking, incl. eigen huis:

€ 142,68 per jaar*

WAARVOOR ZIJN JIJ EN JE GEZINSLEDEN VERZEKERD?De dekking Basis inclusief Verkeer verzekert je van

rechtshulp op het gebied van consumenten- en verkeerszaken. Jij, je partner en je inwonende kinde-ren zijn dan verzekerd van rechtshulpHeb je een eigen huis? Neem dan de aanvullende dekking Huiseigenaren. Dan sta je er bij conflicten niet alleen voor. Met deze extra dekking verzeker je je van rechtshulp wanneer bijvoorbeeld jij en je buurman het niet eens worden over het zetten van de schutting. Deze dekking kan alleen afgesloten worden in combinatie met de dekking Basis inclusief Verkeer.Deze rechtsbijstandverzekering is op maat ontwik-keld voor FNV-leden. In combinatie met je FNV- lidmaatschap ben je volledig gedekt voor rechts -hulp. Bij juridische kwesties sta je er dus niet alleen voor. De verzekering kan alleen worden afgesloten door FNV-leden. Als je je lidmaatschap opzegt, dan vervalt de verzekering en profiteer je niet meer van de voordelige premie.

HOE SLUIT JE DEZE RECHTSBIJSTANDVERZEKERING AF?Ga naar: fnv.proteqrechtsbijstandverzekering.nl/Na acceptatie ontvang je je polis en de polisvoor-waarden via de post thuis. Bevalt de polis je niet, dan kun je deze binnen 14 dagen terugsturen en ben je tot niets verplicht.Heb je nog vragen, bel dan de Klantenservice van Proteq op tel. (072) 5 185 675 (op werkdagen 8.00 tot 17.30 uur, zaterdag 9.00 tot 17.00 uur).

DIT DOEN WE VOOR JE

AANVULLENDE RECHTSBIJSTANDVERZEKERING

* De premies zijn gebaseerd op jaarbetaling en inclusief 21% assurantiebelasting. Je betaalt eenmalig 10,29 euro poliskosten.

KORTING OP EXAMENGELDDoe je examen via de Stichting Nederlandse Associatie voor Praktijkexamens, dan kun je als lid van de FNV 17,50 euro korting per examenoproep krijgen, onge-acht het aantal examenvakken. Deze restitutie geldt voor alle Associatie-examens. Een overzicht van de examens staat op de web-site van de Stichting Nederlandse Associatie voor Praktijkexamens. www.associatie.nlWil je in aanmerking komen voor de korting? Stuur de originele examenoproep naar:FNV, t.a.v. Financiële administratie, Postbus 9208, 3506 GE Utrecht.

REDACTIERAADKaderleden uit verschillende sectoren vormen de redactieraad agrarisch/groen. Die adviseert over artikelen en evalueert de inhoud.

Suggesties? Neem contact op met:Ton Kitzen – chemische industrie(06-24999079/ton.kitzen@ziggo.nl)Koos van Kruijssen – vleesindustrie(06-14261606/kalekoos@live.nl)Endre Tanczos – veilingen(06-29921794/endretanczos@gmail.com)

IND__#2.indd 23 07-06-16 08:36

1 WIE IS EDWIN RUSTENBERG? ‘Een joviale, eerlijke man die zich door niemand de mond laat snoeren. Ik ben opgegroeid in Suriname, heb in Amerika werktuigbouwkunde gestudeerd en ben op mijn 21e naar Nederland gekomen. Hier heb ik voornamelijk gewerkt als medisch instrumentmaker, maar ook jaren voor de klas gestaan als techniekcoach.’

2 WAT DOE JE BIJ DE FNV? ‘Ik ben voorzitter van de afdeling Twente Noord, contactpersoon ouderen en secretaris van het netwerk Wereldburgers. Daarnaast geef ik groepsvoorlichting aan leden die net ontslagen zijn.’

3 WAARMEE KUNNEN MENSEN BIJ JOU TERECHT?

‘Ik ben zo goed geschoold door de FNV dat mensen in principe met bijna al hun vragen bij me terechtkunnen. En kan ik zelf niet helpen, dan verwijs

ik door.’

4 WAT DRIJFT JOU IN HET VAKBONDSWERK?

‘Ik heb het zelf altijd goed gehad. Daarom vind ik dat ik mensen moet

helpen die het minder goed getroffen hebben.’

5 HOE PAK JE DAT AAN?‘Ik ben vrijwel elke dag op pad voor de bond: ik geef voorlichting en organiseer themabijeenkomsten in samenwerking met gemeenten en/of het UWV. Ik probeer de bond te verkopen aan de man in de straat. Immers, hoe groter de groep, hoe sterker je staat.’

51

‘ IK PROBEER DE BOND TE VERKOPEN’

TEKST EVA PRINS BEELD ROB NELISSE

DAAROM

51

‘DE MENEER VAN DE FNV.’ ZO STAAT EDWIN RUSTENBERG (69) BEKEND IN ZIJN WOONPLAATS ALMELO. ‘IK BEN VRIJWEL ELKE DAG OP PAD VOOR DE BOND.’