Redding van mensen en schuld

tijdens de Bezetting 1941-1945

Calmeyer-joden

www.deutschland-nederland.eu

De tentoonstelling is door de historicus dr. Joachim Castan, Osnabrück, voorbereid en samengesteld en mede mogelijk gemaakt door de stad Osnabrück, Euregio (Gronau), Kunst & Cultuur Overijssel (Zwolle) en het Prins Bernhard Cultuurfonds.

Contacten:

Uitleen van het mobiele tentoonstellingssysteem:Erich Maria Remarque-FriedenszentrumMarkt 6D-49069 OsnabrückDuitslandTel. 0049-541-969-2440remarque-zentrum@uni-osnabrück.dewww.remarque.uos.de

Inhoudelijke begeleiding en contact met de media:FilmkontorDr. Joachim CastanHardinghausstraße 24D-49090 OsnabrückDuitslandTel. 0049-541-9997987info@filmkontor.tvwww.filmkontor.tv

Te zien zijn een reeks van onbekende foto‘s en docu-menten die onlangs werden gevonden in openbare en privé-archieven. De tentoonstelling bestaat uit 24 panelen met tekst en afbeeldingen op groot formaat die het thema op aanschouwelijke wijze presenteren. Het mobiele systeem dat ten behoeve van de ten-toonstelling wordt gebruikt, is door het Erich Maria Remarque Friedenszentrum in Osnabrück ter be-schikking gesteld. Voor informatie over uitleen kan men contact met het Erich Maria Remarque Frie-denszentrum opnemen.

Calmeyer met zoon in de jaren vijftig

Calmeyer in de jaren vijftig

Flyerentwurf 6 seiten.indd 1 23.03.2010 20:45:41

De Israëlische ge-denkplaats Yad Vashem verleent aan degene die het leven van joden heeft gered de eretitel „Recht-vaardige onder de vol-keren“. Tot op heden ontvingen 23.000 personen deze titel. Onder hen bevinden zich 4.900 Nederlan-ders en 460 Duitsers. Één van hen is de uit

Osnabrück afkomstige jurist Hans Calmeyer (1903-1972).

Als medewerker van de Duitse bezettingsmacht in Nederland ten tijde van de Tweede Werel-doorlog bouwde Hans Calmeyer in Den Haag een clandestien netwerk op dat duizenden joden het leven heeft gered door hun deportatie naar de vernietigings-kampen van de nationaal-socia-listen te verhinderen. Dit net-werk bestond zowel uit Duitsers als Nederlanders.

De massale redding van joodse mensen in Nederland tussen 1941 en 1945, die gerust een huzarenstuk mag worden ge-noemd, is het thema van deze nieuwe tentoonstelling. Het licht van de schijnwerper richt zich niet alleen op Calmeyer en zijn reddingsoperatie, maar ook op kwesties die met de

geschie-

denis van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog in verband staan. In hoeverre valt de Duitse bezetting van Nederland en de daarmee ge-paard gaande organisatie van bestuur als een uitzondering binnen het nieuwe Europa van Hitler te beschouwen? Welke rol zou Nederland gaan spelen na de „eindover-winning“ van de nationaal-socialisten? Waarom heeft Nederland van alle landen in West-Europa het hoogste

percentage van vermoorde joden?

Welke rol heeft Calmeyer als lid van de bezettingsmacht tijdens de oorlog gespeeld? De tentoonstelling laat zien hoe het reddingswerk van Calmeyer in de praktijk heeft gefunctioneerd. Een bijzonder boeiend aspect is de samenwerking tussen de afdeling van Calmeyer in Den Haag, een onderdeel van het rijkscommissariaat, en talrijke Nederlanders die bewust of onbewust bij de red-ding van joden hebben meege-

holpen. Wat verbergt zich achter de schijnbaar gladde façade van Calmeyer die vandaag de dag als één van de meest succesvolle saboteurs van de NS-wetgeving tegen joden geldt? De tentoon-stelling heeft niet als doel om van Calmeyer een held of een

monument te

maken. Ter sprake komen zowel diens verdiensten als de tragische aspecten van zijn handelin-gen.

Citaten van Calmeyer:

„Wie ben ik om over leven en dood te beslissen?“ Calmeyer tijdens de jaarwisseling van 1942/1943, geciteerd door advocaat Nijgh.

„Ik beschouwde mezelf als een soort arts die op een van de buitenwereld afgesloten plek de beschikking had over 50 ampullen voor 5.000 doodzieke patiënten. Met deze ampullen kon hij slechts 50 patiënten van de dood redden. Welke 50 patiënten moest hij redden?“ Calmeyer in 1946 over zijn reddingswerk.

Calmeyer in de jaren twintig

Calmeyer in de jaren dertig

Calmeyer in de jaren dertig

Met NS-Duitsland op weg naar de „eindoverwinning“

Antisemitisch boek uit 1941

De beruchte jodenster

Indiener van een verzoekschrift bij Calmeyer

Seyß-Inquart, „chef “ der Duitse bezettingsmacht

Flyerentwurf 6 seiten.indd 2 23.03.2010 20:45:48