Flow Psychologie van de optimale ervaringVoorwoord voor de Nederlandse uitgave De mens heeft veel uitgevonden in de loop der jaren. Belangrijkste gebeurtenis: bewust worden van feit dat we toekomst in eigen hand hebben. Het is niet zeker de dat mens overleeft. Dit komt bijvoorbeeld door instructies van vroeger in de hersenen. Dor de macht van de mens op dit moment kan zij niet alleen schade aan zichzelf richten maar ook aan de hele wereld Wijsheid uit de geschiedenisboeken is nu maar deels waar. We moeten meer inzicht krijgen in onszelf: de beweegredenen van onze dagelijkse handel en wandel. Flow: de ervaring die alles wat wij doen zinnig maakt en ons genot schenkt. Genetische code menselijk brein veel destructieve impulsen beschreven. Daarnaast heft ieder het potentieel aan positieve eigenschappen. Dit onderscheid ons./ Zo veel mogelijk van ons positieve potentieel ontwikkelen en actualiseren Goed gevoel belangrijke taak de tak die het onderzoek naar flow heeft geprobeerd te verrichten.

Voorwoord

Flow: de positieve aspecten van de menselijke ervaring- genot, creativiteit, het proces van totale betrokkenheid bij het leven. een gelukkig leven is geen recept maar een individuele schepping

1. Terug naar het geluk

Inleiding

2300 jaar geleden kwam Aristoteles tot conclusie dat de mens het meest streeft naar geluk. Andere strevens lijden tot geluk maar geluk is ook een doel opzich. Na Aristoteles veel veranderd. Veel meer kennis. Wat geluk betreft niet. Ondanks de huidige rijkdom hebben we vaak het gevoel dat ons leven zonloos is, dat niet het geluk overheerst, maar de angst en de verveling. De mens wil vaak meer dan hij heeft. Wanneer wij het antwoord weten op de vraag wanneer een mens zich het gelukkigst voelt, kunnen wij het leven zo organiseren dat dit een grotere rol speelt. Geluk overkomt ons niet. Geluk is een omstandigheid die wij zelf moeten voorbereiden, cultiveren en verdedigen. Mensen die hun innerlijke leven goed kennen, kunnen de kwaliteit van hun leven zelf bepalen, en dichter bij het geluk kan de mens in feite niet komen. Geluk kan je niet doelbewust zoeken. J.S. Mill: stel jezelf de vraag of je gelukkig bent en je bent het gelijk niet meer Geluk vind je door volledig betrokken te zijn bij elk detaul van ons leven. Viktor Frankl uit Oosterijkse psycholoog richt u niet op succes hoe meer u zich daarop richt en het tot doelwit maakt, des temeer zult u het missen Succes kan ook niet worden nagejaagd. Het ontstaat Succes bereik je door de inhoud van ons bewustzijn te beheersen Ervaringen krachten van buiten onze invloedssfeer Afzonderlijk invloed op onze gemoedstoestand vormt onze visie op ons leven. Optimale ervaring het gevoeld dat we het leven in de hand hebben, opwinding, staat voor altijd symbool voor hoe het moet zijn. Dit kan ontstaan door positieve of negatieve gebeurtenissen. Dus: optimale ervaring = iets wat wij doen gebeuren. Optimale ervaring geeft ons gevoel leven in de hand te hebben = het gevoel van participatie in de bepaling van de levensinhoud, soort geluksgevoel Flow = de toestand waarin mensen de mate betrokken zijn bij een activiteit dat ze alles om hem heen vergeten. zo prettig dat men er veel voor over heeft. Alle mensen beschrijven optimale ervaring gelijk. Experience Sampling method = de mensen die meedoen aan het onderzoek hebben pieper op zak, wanneer die af gaat moeten ze noteren hoe zij zich voelen. Flow is nuttig voor mensen die: Onderzoek doen naar geluk, tevredenheid en motivatie Psychologen die dit afzetten tegen vervreemding Antropologen Mensen die zich verdiepen in evolutie of religieuze ervaringen Flow gebruik bij: therapie, klinische psychologie, rehab jeugdgevangenen, organiseren activiteiten bejaarden, ergotherapie. Invloed Flow zal groeien.

Overzicht

De zoektocht naar geluk is niet gebaat bij deeloplossingen Omdat de optimale ervaring afhankelijk is van het vermogen de activiteiten van het bewustzijn elk moment te beheersen, moeten wij die ervaring realiseren op basis van onze individuele inspanning en creativiteit. Een boek kan theoretische voorbeelden voorleggen Subjectieve toestand beheers je enkel als je weet hoe ze tot stand komen. Als wij controle op informatie uitoefenen kunnen we het leven inrichten Als geestelijke energie wordt genvesteerd in realistische doelen en de vaardigheden aansluiten bij de mogelijkheden tot actie Orde in het bewustzijn = optimale toestand van de innerlijke ervaring. Streven naar doel orde in bewustzijn omdat men zich concentreert op gestelde taak en de rest vergeet. Men ervaart dit als beste tijd in zijn leven. Bij controle op geestelijke energie kan dit in bewust gekozen doelen gestoken worden complexer Uitdagingen aangaan Men wordt uniek, complex en interessanter Flow = wanneer wij willen aangeven wanneer ons bewustzijn in ordelijke harmonie verkeert, en wanneer wij een activiteit ontplooien die een doel op zich is. Enkele activiteit bekijken beter inzicht in geluksgevoel Leuke bezigheden controle in het hoofd Geluk moeilijk te bereiken omdat het heelal niet naar onze wens gecreerd is. Wanner wensen worden vervuld willen we meer. Chronische ontevredenheid is 2e obstakel naar tevredenheid Elke cultuur ontwikkelt mechanisme hiertegen (religie, luxe) alsof we tevreden zijn met ons lot werkt maar tijdelijk. Mensen zonder hulp van religie opzoek naar geluk gebruiken maximale ervaringen die biologische geprogrammeerd zijn in genen, of aantrekkelijk zijn in de maatschappij. ( rijkdom, macht, seks) Obstakels op het pad naar tevredenheid kunnen alleen overwonnen worden door een directe controle over onze ervaring en het vermogen om uit al onze bezigheden een zekere bevrediging te halen.

Bronnen van ontevredenheid Heelal maakt ons niet gemakkelijk (groot leeg koud explosies) op aarde ook gevechten tegen watervuur etc. mensen moeite met gelukkig zijn. Het heelal is in abstracte, wiskundige zin niet willekeurig bewegingen en energietransformaties zijn voorspelbaar HJ Holmes Het universum is niet vijandig, maar ook niet vriendelijk, het is simpelweg onverschillig Chaos bestaat altijd al. Chaos staat haaks op de fysische en biologische wetenschappen, want gebeurtenissen in de kosmos zijn goed te verklaren in termen van hun wetten. Chaos theorie = poging regelmaat te zoeken in iets wat volkomen willekeurig lijkt Psychologische betekenis chaos = anders, want als we doelen en verlangens van de mens als uitgangspunt nemen, stuiten we op een onverbiddelijke, kosmische wanorde. JS MILL: de mens zal zijn lot pas daadwerkelijk kunnen verbeteren wanneer er een drastische verbetering komt in de fundamentele structuur van zijn denken Zelfbeeld en levensvreugde bepaald door manier waarop ons brein dingen interpreteert en filtreert. Geluk afhankelijk van innerlijke harmonie Beheersing van bewustzijn chaos ervaren Maatstaf kwaliteit van het leven = de afstand tot het doel wat we in het leven willen bereiken Zodra zich geen elementaire problemen voordoen, heeft de mens niet genoeg aan voldoende eten en een dak boven zijn hoofd. Achter elke bevredigde behoefte schuilt een nieuw verlangen. Zolang we genieten van de strijd om hogere doelen te bereiken is dit geen probleem. Als het een obsessie wordt wel. Ontsnappen van stijgend verwachtingspatroon mensen in omgeving gelukkiger energie en positief leven grootste krachten = leven onder controle

De culturele verdedigingsmechanismen

Mens bewust van kosmische eenzaamheid, kwetsbaarheid ontwikkeling mythen en godsdiensten die krachten van heelal hanteerbaar, begrijpelijk maken. Functie cultuur: bescherming van mensen tegen chaos, en bekrachtiging van positie en uiteindelijke succes. Manier natuurkrachten in bedwang houden men voelt zich sterk Vertrouwen zorgt voor teleurstelling bij falen Weinig mensen gelukkig In tegenstelling tot andere landen kunnen wij niet zeggen dat onze natuurlijke omgeving ons het leven zuur maakt. Ontevredenheid zit ins onszelf. Ontologische of existentile angst = gebrek aan innerlijke orde manifesteert zich in de subjectieve conditie (gevoel van ongeluk) Kernoorlog is toevoeging aan dreigingen Kinderen hoopvol. Jong volwassen zien toekomst zonnig in. Volwassen met grijze haren uw tijd is op. Men is het hiermee oneens. Wij hebben rijker en zinvoller leven dan vroeger. Deze welvaart maakt ons echter niet gelukkiger. Dit besef zorgt voor reacties. Negeren en harder werken voor meer welvaart. (werkt als men zo veel tijd kwijt is geen besef te hebben dat het niet werkt)Tijd voor bezinning. teleurstelling keert terug. Aanvallen symptomen. (bijv. plastische chirurg) sommige stoppen als ze merken dat het niet werkt. Candide geef de wijde wereld op en richt u op uw eigen tuintje. Mensen richten aandacht op iets anders op de vraag is dit alles niet te hebben. Religie. Werkt tijdelijk. Tegenwoordig moeten deze mensen de wetenschap negeren. Nu hoogtepunt van materile welvaart. Ook toppunt ziekten. Toekomst ziet er niet beter uit. Blanke jongens plegen 4 keer vaker zelfmoord dan blanken meisjes. Blanke meisjes plegen 10 keer vaker zelfmoord dan neger jongens. Die worden wel vaker vermoord. Ofschoon de mensheid haar materile vermogen verduizendvoudigd heeft, is de Inhoud van haar ervaring onveranderd gebleven

De herovering van de ervaring

Zolang men lot niet in eigen handen neemt zal dit nooit beter worden. Psychologie: ontdekking dat verleden invloed op toekomst heeft. Ook antwoord op vraag: hoe kunnen wij, met al onze frustraties en onderdrukte emoties, zorgen voor een beter toekomst? afhankelijk worden van sociale milieu. Om dit te bereiken moet de mens zichzelf leren belonen Ongeacht externe factoren moet met het leven zinvol vinden Is makkelijk omdat iedereen het aankan Is moeilijk omdat het discipline en doorzettingsvermogen vereist Verandering in onze opvatting wat belangrijk is Wij leren dat belangrijke dingen in de toekomst van pas komenRalp Waldo Emerson Wij staan altijd op het punt te gaan leven, maar leven nooitFrances het wittebrood met hagelslag is altijd voor morgen, nooit voor vandaag Freud: beschaving is gefundeerd in de onderdrukking van persoonlijke verlangens. Socialisatie = de transformatie van een menselijk organisme in een persoon die goed functioneert binnen een bepaald sociaal systeem (kan niet worden voorkomen). Essentie is afhankelijkheid van sociale regels. mensen reageren voorspelbaar op straf of beloning. Werkt het best als men denkt zich zo sterk met sociale orde te identificeren en regels niet schend. Samenleving heft bondgenoten die ze gebruikt om ons voor haar karretje te spannen Biologische behoefte & genetische conditionering. Genot, om daarmee normen te stimuleren. = genetisch reflex met behoud van de soort als doel. Dus geen persoonlijk voordeel. (seks) Dit is niet slecht zolang we dit kunnen beheersen voor belangrijkere doelen. Mode: gevoelen bestempelen als de stem van de natuur. Instinct wordt vertrouwd. Maar wanneer we de genetische en sociale instructies altijd opvolgen verliezen we de controle over ons bewustzijn. Realisme is weinige meer dan het aloude fatalisme = men weet zich te ontdoen van verantwoordelijkheid door toevlucht te zoeken in de natuur. Maar van naturen zijn wij onwetend. Persoonlijke realiteit kunnen wij niet ontkennen maar moeten we wel proberen te verbeteren. Overgave aan genetisch programma hulpeloos.. daarom controle krijgen over instinctieve driften. Een gesocialiseerd mens verlangt naar beloning als andere vinden dat hij dit mag verlangen. dus gent op genetisch geprogrammeerde verlangens. Van belang is niet wat hij heeft maar wat hij kan krijgen als hij doet wat andere van hem verlangen. = trendmolen van sociale controle reiken naar het onbereikbare Invloedrijke mensen bij het socialisatieproces (soms tegenstrijdige doelen). Zij maken ons afhankelijk van een sociaal stelsel dat onze krachten gebruikt om zijn eigen doelen te bereiken. Overleven door externe doelen stellen en onmiddellijke beloningen uitstellen. onszelf bevrijden van maatschappelijke beloning en beloning creren waar we zelf macht over hebben. = zelfemancipatie Elk moment van de dag vermogen van beloning zien. Pijn en genot doen zich voor in het bewustzijn: ze bestaan allen daar. Zolang wij gehoorzamen aan de sociaal geconditioneerde prikkelrespons die onze biologische driften uitbuit, worden wij geregeerd door een externe macht. Door zelfemancipatie worden onze ervaringen ervaringen van de werkelijkheid. kunnen we veranderen door invloed uit te oefenen op hetgeen er gebeurt in ons bewustzijn ontdoen van de dreiging en verlokking van de buitenwereld. Epictetus de mens is niet zozeer bang voor het ding op zich, maar voor hoe hij dat ding zietMarcus Aurelius Als je gekweld wordt door dingen in je omgeving, is dat niet omdat ze je verontrusten, maar omdat je ze op een bepaalde manier beoordeelt. En dat oordeel kun je zelf van tafel vegen

Het pad naar de bevrijding

De beheerding van het bewustzijn is bepalend voor de kwaliteit van het leven Delphi ken uzelf Freud: id (dienaar van genen) en superego (slippendrager samenleving) strijden om de macht over het bewustzijn. Daartegenover staat het ego (vertegenwoordiger van de werkelijke behoeften van het ik, dat verbonden is aan zijn concrete omgeving) In het Oosten verfijnde vorming voor beheersing bewustzijn. Wel verschillend. Gelijkenis een innerlijk leven dat niet bedreigd wordt door chaos en bevrijd is van de grote druk van de biologische instincten mens wordt onafhankelijk van uitbuiter (sociale controle) Weinig vooruitgang onafhankelijkheid omdat: 1. De kennis of wijsheid die men nodig heeft om het bewustzijn te emanciperen is niet cumulatief. (geen formule niet onthouden niet routinematig toepassen) Men moet niet alleen weten hoe het moet maar het ook doen. 2. Kennis wat betreft beheersing van bewustzijn moet opnieuw worden geformuleerd wanneer de culturele context verandert. Beheersing bewustzijn kan niet genstitutionaliseerd worden. Dan (bij verzameling regels) gaat zij verloren. Freud veranderde zijn idee over de bevrijding van het ego in een onwrikbare ideologie en een strak georganiseerde professie. Reformatie : betekende voor een bevrijding van hun politieke en ideologische onderdrukking door rooms katholieke kerk. Philosophes (en later staatslieden die Amerikaanse grondwet onderwierpen) verzetten zich tegen domintie van pausen. Beheersing van bewustzijn leidt tot beheersing van ervaringen.

2. de Anatomie van het bewustzijn

Vroeger was men pas mens als zij gevoels meester was. tegenwoordig gevoelens uitten. Voor gelukkig leven wel controle Om controle te verweven weten hoe bewustzijn werkt. Bewustzijn is menselijk gedrag, product van biologische processen. Voor bestaan afhankelijk van de complexe bouw van zenuwstelsel Zenuwstelsel geconstrueerd op basis van instructies in de eiwitmoleculen van onze chromosomen. Niet volledig biologisch. Stuurt ook zichzelf. het bewustzijn heeft het vermogen ontwikkeld zijn genetische instructies opzij te zetten en zijn eigen koers te varen. Functie: informatie weergeven van buiten het organisme. informatie wordt gevalueerd en lichaam reageert. (dus distributiecentrum ) Door bewustzijn kunnen we overweging nemen over wat onze zintuigen melden en reactie bepalen. Door bewustzijn informatie creren die niet eerder bestond = dagdromen, liege, schrijven etc. Hindernissen kunnen overwonnen worden. Om hindernissen te overwinnen moetje methode vinden waarmee ons bewustzijn controle krijgt over gevoelens en gedachten. In bewustzijn is alles mogelijk (geesten etc.) Misschien kan ons bewustzijn in de toekomst meer Omdat geen enkele tak van de wetenschap zich direct met het bewustzijn bezighoudt, bestaat er geen beschrijving van zijn werking die beschouwd wordt als DE beschrijving. het op de informatietheorie gebaseerde fenomenologische model van de gebeurtenissen in ons brein is een nuttige beschrijving. = fenomenologisch , een mentale gebeurtenis wordt best begrepen na directe ervaring. Sluit theorien uit. In ons brein zijn neuro chemische processen en onbewuste intenties. Gebeurtenissen in ons brein komen voort uit elektrochemische veranderingen in het centrale zenuwstelsel. Bewust zijn = er doen zich bewuste gebeurtenissen voor en wij kunnen die sturen. Gevormd door zien, voelen, denken, willen. Opzettelijk geordende informatie manipuleerbaar Omdat externe gebeurtenissen pas bestaan wanneer we ons daar bewust van zijn, correspondeert het bewustzijn met de werkelijkheid zoals wij die ervaren. De refelctie die het bewustzijn on biedt, is ons leven: de som van alles wat we tussen onze geboorte en dood hebben gehoord, gezien, gevoeld, gehoopt en meegemaakt. Wij denken dat er buiten het bewustzijn dingen zij, maar de bewijzen worden geleverd door dingen die een plek vinden binnen het bewustzijn. Intentie = de kracht die de informatie in ons bewustzijn geordend houdt. Verschijnen als iemand beseft iets te willen. Informatie-eenheden die worden gevormd door biologische behoeften of door sociale doelen die iemand zich eigen maakt. Fungeren als magnetische velden die er voor zorgen dat wij ons concentreren op bepaalde prikkels. Intentie: er wordt NIET gezegd waarom iemand iets doet, enkel dat hij iets doet. Intenties worden geordend in een hirarchie van doelen. Doelen zijn flexibel. bewustzijn kan geordend worden in termen van verschillende doelen en intenties. Iedereen heeft vrijheid haar subjectieve werkelijkheid te beheersen.

De grenzen van het bewustzijn

Bij vermogen bewustzijn vergroot dromen werkelijkheid onsterfelijk. Wij zouden alles kunnen. echter kan zenuwstelsel in bepaalde tijd slecht beperkte hoeveelheid informatie verwerken. Waarschijnlijk kunnen we maximaal 7 informatie eenheden tegelijk aan. En we hebben 1/8ste seconde nodig om iets te verwerken. In theorie is het mogelijk om te begrijpen wat 3 mensen zeggen, aar allen als we alle anderen gedachten en prikkels uit kunnen zetten Onze kennis is nog niet zo exact dat we met zekerheid kunnen stellen dat het verwerkingsvermogen van ons bewustzijn niet groter of kleiner is. Bewustzijn is voor optimes een open systeem. Eindeloos gebruik en geen beperkingen Bewustzijn opgeslokt(15%) door verplichte activiteiten (eten) in vrije tijd gebruikt men brein weinig. Als we denken aan de hoeveelheid informatie die ons brein in theorie an verwerken is het aantal gebeurtenissen onderschat. Als je kijkt wat de mens gebruikt is het onderschat. De mens kan slechts een beperkte hoeveelheid ervaringen aan. Informatie die wij toelaten is belangrijk. dit bepaald de kwaliteit van het leven.

Aandacht als geestelijke energie

Aandacht gaat bewustzijn binnen omdat: We onze aandacht erop willen vestigen Als gevolg van gewoonten ivm biologische of sociale instructies Aandacht: (beoordeling snelle reactie) = zelfstandig proces1. Definiren2. Evalueren (wat staat je te doen?) Onze aandacht selecteert relevante informatie- eenheden. Onze aandacht vind de juiste referenties uit het geheugen, evalueert de gebeurtenis en kiest vervolgens voor een bepaalde handelwijze. Aandacht kan niet buitende deze grenzen treden. evenveel informatie opzoeken of vasthouden als de hoeveelheid informatie die gelijktijdi verwerkt kan worden. Beperkte verwerkingscapaciteit van brein wordt volledig benut. informatie uit geheugen gehaald aandacht op die informatie richten informatie vergeleken en gevalueerd beslissing genomen Niet iedereen gebruikt deze hulpmiddelen omdat zij bewustzijn niet onder controle heeft. geen genot Vorm en inhoud van het leven wordt bepaald door de manier waarom aandacht gebruikt wordt. Specifiek gebruik van aandacht leidt tot volledig verschillende werkelijkheden. Omschrijving karaktertrekken: extravert Ambitieus Paranode Flexibiliteit van aandachtstructuren duidelijker bij vergelijkging tussen culturen of beroepsgroepen (Eskimos zien verschillende soorten sneeuw) Aandacht is geestelijke energie omdat: Zij bepaalt wat door bewustzijn doordringt Zij nodig is voor andere mentale activiteiten (herinneren, denken, voelen, beslissen) Aandacht lijkt om energie. Zonde aandacht/energie geen werk verzet, door werk wordt aandacht/energie minder. Wij creren onszelf door aandacht te verdelen. Herinneringen, gedachten en gevoelens worden vormgegeven door de manier van gebruik van aandacht. Wij hebben deze energie onder controle en wij kunnen deze volledig naar eigen hand zetten. Aandacht is het belangrijkste waarmee wij kwaliteit van ervaringen kunnen verbeteren

In het zelf

Het zelf maakt deel uit van inhoudt van bewustzijn. Beslist wat er meet de door het zenuwstelsel geproduceerde geestelijke energie gebeurt. verdwijnt nooit uit aandacht bestaat enkel in eigen bewustzijn. Bij andere zal het zelf ander ervaren worden presenteert doelen. Staat symbool voor gehele inhoud van het bewustzijn en de verbanden die tussen verschillende onderdelen bestaan. (vaak niet van bewust) Vicieuze cirkel: Als aandacht door het zelf wordt gestuurd, en als het zelf de totale inhoud van het bewustzijn en de structuur van zijn doelen is, en als de inhoudt van het bewustzijn en zijn doelen voortkomen uit de verschillenden manieren waarom de aandacht wordt genvesteerd. het zelf stuurt aandacht aandacht bepalend voor zelf (Sam Browning) Beheersing bewustzijn: Ervaring is gebonden aan manier waarop wij aandacht investeren. = aandachtstructuur Aandachtstructuur is gerelateerd aan doelen en intenties Deze processen onderling verbonden door het Zelf of de dynamische mentale representatie die wij van het systeem van doelen hebben. Leven kan ook worden verbeterd door externe factoren. Moeten ook een plek krijgen in het bewustzijn en op positieve wijze worden gekoppeld aan ons zelf

Wanorde in het bewustzijn: Psychische entropie

Psychische wanorde: belangrijkste krach die bewustzijn negatief benvloed = informatie die botst met bestaande intenties of die uitvoering van die intenties in de weg staat (verdriet, angst, woede jaloezie) aandacht richt zich op verkeerde dingen geen vrijheid onhandelbaar / ineffectief innerlijke orde van het Zelf wordt verstoord. Standaard basispatroon: in het bewustzijn dringt informatie door die in strijd is met de doelen van de betreffende persoon. Afhankelijk van de importantie van dat doel voor het Zelf en de mate waarin het bedreigd wordt, zal er een bepaalde hoeveelheid aandacht moeten worden gemobiliseerd om het gevaar te keren, waardoor er minder aandacht besteed kan worden aan andere zaken. Psychische entropie = innerlijke wanorde = wanneer informatie het bewustzijn verstoort door doelen te bedreigen. = een desorganisatie van het Zelf die afbreuk doet aan effectiviteit. langdurig het Zelf wordt verzwakt niet in staat aandacht te investeren en doelen na te streven Een externe gebeurtenis komt het bewustzijn binnen als informatie die niet noodzakelijk een negatieve of positieve waarde heeft. Het Zelf interpreteert die informatie in de context van zijn eigen belangen en bepaalt of die informatie al of niet schadelijk is. Informatie die wij verwerken wordt beoordeeld op zijn invloed op het Zelf. Informatie kan bewustzijn in verwarring brengen of doelen bekrachtigen geestelijke energie komt vrijdag

Orde in het bewustzijn: Flow

Tegengestelde van psychische entropie is optimale ervaring. : wanneer informatie die het bewustzijn ontvangt in overeenstemming is met gestelde doelen stroomt energie moeiteloos. Gedachten zijn positief. Deze positieve feedback geeft het Zelf kracht nog meer aandacht besteed aan onszelf en buitenwereld Aandacht volledig gestoken in persoonlijke doelen omdat het niet verdedigd hoeft te worden tegen dreigende ervaring = Flow (mensen hebben het gevoel te zweven) = tegengestelde van psychische entropie. Daarom wordt het ook el negentropie genoemd. Ontwikkeling groter zelfvertrouwen sterker ego omdat een groter deel van hun geestelijke energie met succes wordt gestoken in doelen die zij zichzelf gesteld hebben. Als bewustzijn zo wordt georganiseerd dat deze flow zo vaak mogelijk wordt bereikt, zal kwaliteit van het leven toenemen omdat saaie klussen nuttig worden. Volledige controle over onze geestelijke energie, alle activiteiten geeft het bewustzijn een betere structuur. Het gevecht is geen gevecht tegen jezelf maar tegen de entropie die het bewustzijn verwart. Het is een gevecht voor jezelf. Een strijd om de beheersing van de aandacht. Dit hoeft niet lichamelijk te zijn Het genot wat uit flow voortkomt vloeit pas voort wanneer concentratie op bepaald niveau is.

Complexiteit en de groei van het zelf

Na de Flow is de organisatie van het Zelf complexer dan daarvoor. Hierdoor groeit het Zelf. Complexiteit is het resultaat van 2 algemene psychologische processen Differentiatie = beweging naar anders zijn. Ontstaat door succesvolle inspanning 00> men voelt zich zekerder. Integratie = tegenovergestelde, verenging met andere, met ideen en entiteiten buiten het Zelf. Integratie van zelfstandige onderdelen. Als dit ontbreekt, wordt een gedifferentieerd systeem chaotisch. men ziet complexiteit vaak als negatief. (moeilijk) dit is alleen bij differentiatie. Flow stimuleert de integratie van het Zelf, omdat het bewustzijn in staat van diepe concentratie goed georganiseerd is. Na afloop van een flow voelt men samenhang. Zowel bij het innerlijk als in relatie met andere mensen en de wereld in haar geheel. Als een zelf enkel gedifferentieerd is en niet gentegreerd, kan een individu grote prestaties leveren. Hij zal wel snel als egostisch worden gezien. Andersom kan individualiteit ontbreken. Wanneer men beide negatieve effecten vermijd kan complexiteit ontstaan! Door Flow ervaringen wordt het Zelf complex. Wanneer we begrijpen hoe je Flow bereikt, kan men dit in zijn leven brengen. Ook kan men door flow meer harmonie in het leven brengen en geestelijke energie vrijmaken die anders wordt verspild.

3. Genot en de kwaliteit van ons leven

Kwaliteit van leven verbeteren door: Proberen externe omstandigheden on overeenstemming te brengen met onze doelen Verandering brengen in de wijze waarom wij die externe omstandigheden ervaren zodat ze beter aansluiten bij onze doelen. werkt niet wanneer ze afzonderlijk worden toegepast. (alles wat Midas aanraakte veranderde in goud dood) In onze cultuur machtige symbolen van geluk: rijkdom, status en macht. Symbolen kunnen bedrieglijk zijn: ze presenteren lang niet altijd de werkelijkheid die ze zouden moeten presenteren. Realiteit: kwaliteit van het leven is niet direct afhankelijk van wat andere van ons denken of wat we bezitten Wat telt: onze gedachten en gevoelens over onszelf en over de dingen die ons gebeuren. Kwaliteit van ervaring verbeteren leven verbetert Als we ons beter voelen door de symbolen werken ze wel. Anders zijn ze neutraal. Het kan ook een hindernis naar waardevolle dingen zijn. Zwak verband rijkdom en welzijn. Men kan zich beter richten op harmonie en tevredenheid in het dagelijks leven. zo kan je bereiken wat via het najagen van symbolische doelen niet verworven kan worden.

Vermaak en genot

Door ervaringen die het leven beter maken denken mensen dat vermakelijke dingen te koop zijn. Vermaak is een gevoel van tevredenheid dat wordt bewerkstelligd wanneer informatie in het bewustzijn ons vertelt dat er is voldaan aan de verwachtingen die voortkomen uit biologische programmas of sociale conditionering. Plezier of vermaak is een belangrijk aspect van de levenskwaliteit, maar levert geen geluk op. Slaap, rust, eten en seks verschaffen versterkende, homeostatische ervaringen, die het bewustzijn op orde brengen nadat de lichamelijk behoefte psychologische entropie hebben veroorzaakt. Deze ervaringen dragen niet bij tot onze ontwikkeling. Voegen geen enkele complexiteit toe aan het Zelf. Plezier zorgt ervoor dat de bestaande orde gehandhaafd blijft, maar kan zelf geen nieuwe orde aan het bewustzijn toevoegen. Men laat prettige herinneringen links liggen. Genot overlapt dit. Genot doet zich voor als: Men verwachtingen of verlangen in vervulling zien gaan Als iets onverwachts gebeurt Kenmerk genot: voorwaartse beweging: het gevoel iets nieuws te hebben ontdekt, een prestatie te hebben geleverd. Na het ervaren van genot weten we dat we veranderd zijn. We zijn complexer geworden. Plezierige ervaringen kunnen genot schenken, maar plezier of vermaakt is toch iets anders dan genot. We kunnen iets prettig vonden zonder er geestelijke energie in te stelen. (bij. Lekker eten) De hersenen worden dan op een bepaalde manier geprikkeld. Genot is het resultaat van bijzondere aandacht besteding. vermaak is dus vluchtig en plezierige ervaringen voegen weinig toe aan het Zelf. Complexiteit vereist de investering van geestelijke energie in doelen. Het verbant tussen groei en genot verdwijnt naarmate een mens ouder wordt. Als we ouder zijn en geloven dat de energie die we in nieuwe ervaringen steken alleen nuttig is als het ons extrinsieke beloningen oplevert, kan het zijn dat we niet meer van het leven genieten en wordt het plezier onze enige positieve ervaring. We kunnen een prettig leven hebben zonder genot goed te doorstaan. Dit leven is wel kwetsbaar, afhankelijk van geluk en juiste omstandigheden. minder kwetsbaar als we kunnen genieten van het dagelijks leven.

Verschillende aspecten van genot

Verschillende activiteiten worden vaak op dezelfde manier beschreven wanneer ze goed verlopen. Mensen voelen hetzelfde. Zaken als cultuur, nationale ontwikkeling, sociale klassen hebben weinig invloed op de manier hoe en waarom mensen genot omschrijven. Wij zij doen om genot te ervaren verschilt wel erg. de optimale ervaring en de psychologische omstandigheden die genot mogelijk maken zijn wereldwijd hetzelfde De fenomenologie van het genot heeft 8 belangrijke aspecten1. Doet zich voor wanneer wij een taak hebben waarvan we weten dat we het kunnen.2. We moeten ons concentreren op onze bezigheid3. Concentratie wordt opgebracht omdat de bezigheid een duidelijk doel heeft4. Concentratie kan worden opgebracht omdat het onmiddellijk feedback verschaft5. Men handelt met intense en moeiteloze betrokkenheid geen afleiding6. Men heeft het gevoel volledige controle te hebben7. Tijdens de bezigheid denkt men weinig aan zichzelf, het zelfbewustzijn is groter nadat de Flow ervaring voorbij is8. Het besef van tijd veranderd Deze combinatie resulteert in een intens genotsgevoel. Deze kennis kunnen wij gebruiken om controle over ons bewustzijn te krijgen. Dan kunnen kleine dingen bijdragen aan onze ontwikkeling.

Een uitdagende bezigheid die bepaalde vaardigheden vereist

Flow ontstaat meestal wanneer er doelgerichte activiteiten die zich binnen perken van bepaalde regels afspelen. = een universeel fenomeen Een activiteit is niet noodzakelijk een lichamelijke bezigheid. (bijv lezen) Elk vermogen om symbolische informatie te manipuleren is een vaardigheid. Mensen genieten van het samenzijn met andere. Hier zijn ook vaardigheden voor nodig. Elke activiteit bevat een aantal mogelijkheden tot actie, ook wel uitdagingen waar vaardigheden voor nodig zijn. Als je de vaardigheden bezit is het geen uitdaging. (iemand niet kan schaken vind dit ook niks) Competitie zorgt voor uitdaging. aantrekkingskracht. Complexiteit ontwikkelt zich makkelijk. Dit kan stimulerend zijn en genot schenken. Wanneer overwinning belangrijker is dan prestatie zal genot afnemen. Uitdagingen van competitie of lichamelijke activiteiten zijn noodzakelijk voor genot. Zelfs het passieve genot dat het kijken naar een schilderij of beeldhouwwerk verschaft, wordt bepaald door de uitdagingen die het kunstwerk bevat. Activiteiten die genot verschaffen zijn vaak speciaal voor dit doel gemaakt. Microflow- activiteiten helpen ons door saaie momenten heen te komen (trommelen). Voegen weinig positiefs toe aan ervaring De mate waarvan we van een activiteit genieten is afhankelijk van haar complexiteit Bij activiteiten gaat genot rol spelen wanneer: de mogelijkheid tot handelen in evenwicht is met het individuele vermogen. (makkelijke school is saai) Genot verschijnt op de grens tussen verveling en frustratie, wanneer de uitdaging precies in evenwicht is met iemand vermogen tot handelen Deze verhouding tussen uitdaging en vaardigheid is niet alleen van toepassing op menselijke activiteiten.

Het samenkomen van actie en bewustzijn

Bij uitdaging concentreert de aandacht zich op alle relevante prikkels. er is sprake van e meest universele en karakteristieke eigenschap van de optimale ervaring betrokkenheid wordt groot activiteit krijg spontaan, automatisch karakter Individu ziet zichzelf niet langer als een entiteit die losstaat van de handelingen die zij verricht. Je bent je bewust van de energiestroom in jezelf. het doel is dat deze stroom moet blijven stromen. De flow ervaring verloopt niet moeiteloos. (lichamelijke of geestelijke inspanning) je moet juiste vaardigheden gebruiken. Bij verstoring concentratie reduceert alle voorgaande inspanningen tot nul. Wanneer bewustzijn soepel verloopt het moeiteloos. Tijdens Flow is bezinning overbodig.

Duidelijke doelen en feedback

Hierdoor ga je volledig in Flow op. Een triviaal doel zorgt niet voor genot. Bepaalde activiteiten nemen een hoop tijd in beslag, maar aspecten als doel en feedback spelen dan ook een belangrijke rol. Soms zijn doelen onduidelijk (componist weet niet wanneer het goed is) Dit zijn uitzonderingen die de regel bevestigen: Iemand zal pas van zijn bezigheid kunnen genieten wanneer hij leer zijn doelen duidelijk te stellen en wanneer hij feedback uit zijn bezigheden weet te halen. Als doelen vooraf niet helder zijn moet een persoon een vastomlijnd idee van zijn plannen hebben. Doelen kunnen ter plekken worden gemaakt. Dit wordt vaak niet uitgesproken. Het blijft vaak hangen ins het onderbewustzijn van de deelnemers (wie is het brutaalst)toch krijgen deze activiteiten hun eigen regels. Vergelijkbaar met improvisatie. Feedback verschilt per activiteit. Het soort feedback dat wij willen krijgen bij verschillende activiteiten is weinig van belang. De boodschap is waardevol. Dit is dat het doel bereikt is. Deze kennis schept orde in het bewustzijn en bekrachtigt de structuur van het Zelf. Vrijwel elk type feedback kan goed zijn, mits er een logisch verband bestaat met het doel waarin de geestelijke energie genvesteerd wordt. We zijn allemaal gevoelig voor bepaalde soorten informatie. Feedback die met belangrijke informatie in verband staat vinden wij belangrijker.

Concentratie

Tijdens de Flow vergeten mensen alle onprettige elementen van het leven, door concentratie Elke activiteit die volledige concentratie vereist, speelt zich af in een beperkt tijdskader Belangrijker is dat het bewustzijn een beperkte hoeveelheid informatie toelaat. De concentratie van de flow- ervaring samen met duidelijke doelen en directe feedback schept orde in het bewustzijn en brengt de prettige omstandigheid van psychische negentropie voort.

De paradox van de controle

De mens geniet van recreatieve activiteiten die zich duidelijk onderscheiden van het gewone leve, waarin in ook minder leuke dingen kunnen gebeuren. Dit heeft dan weinig gevolgen. In Flow is men niet bank de controle te verliezen zoals dat in het dagelijkse leven wl kan gebeuren. Het gaat om de mogelijkheid van controle, niet de actualiteit. Het gevoel van controle hebben we ook bij activiteiten die ernstige risicos met zich meebrengen, activiteiten waarvan de actieve persoon geniet, maar waarvan de buitenstaander denkt dat die gevaarlijker zijn dan het normale leven. Deze mensen zeggen Flow- ervaringen te hebben waarbij een sterk gevoel van controle een belangrijke rol speelt. Motivatie is pathologische behoefte: ze proberen angst uit te roeien. Genot komt niet voort uit gevaren zelf, als uit het vermogen om die tot een minimum te beperken. Dus geen pathologische sensatie maar een positieve emotie die in feite een volkomen gezond gevoel is dat ervaren wordt op momenten dat men de potentile gevaren in bedwang weet te houden. gevaarlijke flow ervaringen zitten op zon manier in elkaar dat de beoefenaar voldoende vaardigheden kan ontwikkelen om de risicos zo klein mogelijk te houden. Objectieve gevaren: je kunt deze risicos voorbereiden, maar voorspelbaar zijn ze nooit. Voorkomen door te vermijden. Subjectieve gevaren: gevolg van gebrekkige vaardigheid. Het vermogen is dan niet in evenwicht met de uitdaging. Voorkomen door discipline. mensen genieten niet van de controle op zich, maar van het gevoel een moeilijke situatie meester te worden. Men kan geen gevoel van controle hebben, tenzij men bereid is de veiligheid van beschermende maatregelen op te geven. Pas wanneer de uitkomst twijfelachtig is, en min in staat is die uitkomst te benvloeden, kan iemand cht weten of hij de situatie meester is. Uitzondering: kansspelen. Dit kan niet door een speler gecontroleerd worden. Dit gevoel van controle is dus niet van belang voor de genot ervaring. Objectieve omstandigheden zijn bedrieglijk. Gokker gelooft dat vaardigheid van invloed is op uitkomst. Zij geloven in controle. Dit aloude gevoel van controle is de sterkste aantrekkingskracht van het gokspel. Dit gevoel in een wereld te leven waar de entropie is uitgeschakeld verklaard deels waarom flow- producerende activiteiten verslavend kunnen zijn. De echte wereld wordt dan de rug toegekeerd. De verslaving houdt in dat het niet langer een bewuste keus is, maar een noodzakelijkheid die andere activiteiten in de weg staat. Men verliest dan de ultieme controle: de vrijheid om de inhoud van zijn bewustzijn te bepalen. activiteiten die een flow- ervaring produceren hebben dus een potentieel negatief effect: door orde te scheppen in het bewustzijn kunnen ze de kwaliteit van het leven verbeteren, maar ze kunnen ook verslaven zijn, waardoor het zelf gevangen raakt in een bepaalde orde en zich geen raad meer weet met de dubbelzinnigheden van het leven.

Het zelfbewustzijn verliezen

Wanneer iemand door een activiteit in beslag wordt genomen verliest zij aandacht voor: Het verleden, toekomst of andere irrelevante prikkels Haarzelf hier besteden wij in het alledaagse leven veel aandacht aan Het gevoel dat je je jezelf verliest gaat soms samen met het gevoel van eenwording met je omgeving. Dit is een specifiek aspect van de flow ervaring. Dit is een bevredigende ervaring waar gevaren achter schuilen. Preoccupatie met het Zelf kost geestelijke energie omdat we ons in het alledaagse leven vaak bedreigd voelen. Dan moeten we ons zelfbeeld terug in ons bewustzijn brengen, om vast te stelen of de bedreiging serieus is, en hoe we die het hoofd moeten bieden. Bij elke bedreiging moeder de orde in ons bewustzijn worden hersteld. Dit kost aandacht. Bij Flow is geen ruimte voor zelfonderzoek. Omdat activiteiten duidelijke doelen, vaste regels en bij onze vaardigheden passende uitdagingen hebben, is de kans klein dat het Zelf bedrijft wordt. De afwezigheid van het Zelf in het bewustzijn betekend niet dat iemand die in Flow is, de controle over zijn aandacht uit handen geeft, of dat zij zich niet bewust is van wat er in haar geest of lichaam gebeurt. Meestal is juist het tegenovergestelde het geval. Wanneer iemand voor het eerst in Flow raakt denkt zij soms dat het gebrek aan zelfbewustzijn iets te maken heeft met een passieve uitwissing van het zelf. Het Zelf heeft echter een actieve rol in de optimale ervaring. Het verlies van het zelfbewustzijn is dus geen verlies van het Zelf, en zeker niet het verlies van het bewustzijn, maar slechts een verlies van het bewustzijn van het Zelf. Wat aan het bewustzijn weet te ontsnappen is het idee van het zelf, de informatie die wij gebruiken om onszelf te vertellen wie wij zijn. Dit zijn genotsmomenten. wanneer wij niet aan onszelf denken, krijgen we de kans om het idee van wie wij zijn uit te breiden. Verlies van het zelfbewustzijn kan dus lijden tot zelftranscendentie, tot een gevoel dat we de grenzen van ons bestaan verlegd hebben. Dit gevoel is geen verzinsel van ons brein, maar iets wat gebaseerd is op een daadwerkelijk ervaren van een sterke wisselwerking met een ander. leidt tot zeldzaam gevoel van eenheid met die doorgaans vreemde entiteiten. Wanneer iemand al zijn geestelijke energie in een wisselwerking steekt gaat hij deel uitmaken van een actiesysteem dat groter is dan het systeem van het individu. Dit systeem ontleent zijn vorm aan de regels van de activiteit, en zijn energie ontleent hij aan de aandacht van het individu. Hij verlegt zijn grenzen en wordt complexer hij ooit was. Deze groei van het zelf komst voor bij een wisselwerking met niet-triviale mogelijkheden die een actie bieden en constant een volmaakte vaardigheid vereisen. In een actiesysteem dat slechts geloof en trouw vereist, kan de mens zichzelf verliezen. Zie bieden uitbereiding van het Zelf, het gevoel van betrokkenheid bij iets groots. Een gelovige maakt deel uit van het systeem, want zijn aandacht zal zich richten op en gevormd worden door de doelen en regels van zijn geloof. Hij staat echter niet in werkelijkheid in wisselwerking tot het geloofssysteem: doorgaans laat hij zijn geestelijke energie daardoor opslokken. Deze onderwerping leidt tot weinig nieuwe dingen. Wel kan er orde in he bewustzijn komen. Dit is eerder opgelegd dan gecreerd. Het Zelf groeit traag. Er is een erg belangrijke en op het eerste gezicht paradoxale relatie tussen het gevoel jezelf in een flow- ervaring te verliezen van de sterkere aanwezigheid van het Zelf nadien. Als dat verliezen van jezelf zo nu en dan nodig is om een sterker zelf te creren. De reden hiervan zijn vrij duidelijk: In Flow wordt iemand uitgedaagd zijn best te doen en worden vaardigheden voortdurend op de proef gesteld. men heeft de gelegenheid om na te denken over de invloed van de ervaring op zijn Zelf heeft. Als hij zich bewust wordt van zichzelf, kan de Flow niet erg intens zijn geweest. Maar nadien, wanneer de activiteit voorbij is en het zelfbewustzijn een kans heeft zich te laten gelden, is het zelf waarover hij nadenkt niet hetzelfde Zelf als dat het voor de Flow- ervaring: het is nu verrijkt met nieuwe vaardigheden en prestaties.

De transformatie van tijd

De tijd lijkt niet normaal te verlopen. Lijkt sneller te gaan. Objectieve tijd, externe tijd (dag nacht) wordt irrelevant bij Flow Wanneer tijd langzamer te gaan (dans) heeft dit weinig met objectieve tijd te maken. Uitzonderingen : Wanneer tijd cruciaal is (chirurg, sporters) Dit onbenul van tijd is niet een voornaamste aspect van genot. Toch voegt het wel iets toe aan het genot wat we tijdens de volledige concentratie ervaren.

De autotelische ervaring

Sleutelfactor voor Flow is dat zij een doel op zich is. Auto (zelf) Telos (doel) een op zichzelf staande activiteit die niet wordt verricht met het oog op toekomstige beloningen, maar simpelweg omdat ze als activiteit op bevrediging schenkt. Het verschil zit in de richting waarnaar de aandacht uitgaat: bij een autotelische activiteit richten wij onze aandacht op de activiteit zelf, terwijl wij bij een niet autotelische activiteit gericht zijn op het resultaat. De meeste activiteiten zijn een mengvorm van deze twee opties. Soms doen we dingen tegen onze zin in, die we na verloop van tijd toch leuk gaan vinden. Mensen hebben externe prikkels nodig om de eerste stap te nemen op weg naar een activiteit waarvoor een moeilijke herstructurering van de aandacht nodig is. Op het moment dat de wisselwerking feedback verschaft aan onze vaardigheden, gaan we er van genieten. Niet autotelische ervaring ziet men vaak als verspilde tijd. Hieronder vallen zowel dagelijkse activiteiten als vrije tijd. Met heeft hier weinig controle over. Bij een autotelische ervaring krijgt men andere gevoelens. Het tilt het leven tot een hoger niveau. Geestelijke energie bekrachtigt dit zelf. Intrinsiek belonende ervaring: rechtvaardigt het leven op dt moment. We moeten vrede sluiten met het feit dat niets volkomen positief is. Alles heeft een keerzijde. Energie is kracht, maar kracht is ook een middel. Een middel dat kan worden ingezet om het leven te verrijken, maar om het leven een stuk lastiger te maken. Wreedheid is een universele bron van genot voor mensen die geen hoger ontwikkelde vaardigheden kunnen ontwikkelen. Mensen worden aangetrokken tot geweld. Gewelddadig gedag komt voort uit dezelfde behoefte aan Flow- ervaringen die het gewone leven niet biedt. Zolang een aanzienlijk deel van de samenleving weinig kans krijgt zinvolle, uitdagende dingen te doen en de benodigde vaardigheden te verwerven, kunnen we verwachten dat geweld en misdaad aantrekkingskracht blijven uitvoeren op mensen die niet in aanraking komen om complexere autotelische ervaringen. De Flow- ervaring is zoals alle andere dingen, niet zonde meer goed. Wel goed omdat zij vermogen heeft het leven rijker te maken. Ook goed omdat het de kracht en complexiteit van het Zelf bevordert. Of de gevolgen goed zijn moet gevalueerd wordt op grond van ruimere sociale maatstaven. Geen enkele menselijke prestatie is per definitie goed. Om te voorkomen dat we blind worden moeten we blijven evalueren.

4. Hoe brengen we Flow in ons leven?

Optimale ervaring: het gevoel dat de vereiste vaardigheden en de geboden uitdagingen met elkaar in evenwicht zijn in een doelgericht, aan regels gebonden actiesysteem dat duidelijk maakt hoe men presteert. De concentratie is zo intens, dat men geen enkele aandacht meer heeft voor zaken die minder van belang zijn of zich zorgen maakt over problematische kwesties. Het zelfbewustzijn verdwijnt en het tijdsbesef vervormt. Een activiteit die zulke ervaringen teweegbrengt, schenkt zoveel bevrediging dat men die activiteit wil verrichten om de activiteit zelf, waarbij het niet uitmaakt wat het oplevert, ook niet wanneer de activiteit moeilijk of gevaarlijk is. Flow ontstaat: Bij toeval, samenloop van externe en interne omstandigheden Gevolg van gestructureerde activiteit Gevolg van het individuele vermogen Flow te creren. (of beide)

Flow- activiteiten

Sommige activiteiten zijn in het leven geroepen om gemakkelijk in de Flow te raken. Kenmerken: Gebonden aan regels die bepaalde vaardigheden vereisen Hebben specifieke doelen Verschaffen feedback Bieden ruimte voor controle Bevorderen concentratie Bevorderen betrokkenheid door afstand tussen activiteit en de zogenoemde opperste realiteit van het alledaagse leven Roger Caillois heeft de wereldactiviteiten in 4 categorien, op basis van soort ervaring verdeeld: Agon (samen streven) competities. Streeft naar verwezenlijking van zijn potentile vermogen. Verbeterd ervaring enkel als aandacht alleen is gericht op de activiteit. Extrinsieke doelen zal een afleiding vormen Alea kansspelen. Mens gelooft controle uit te oefenen op toekomst. Linx (duizelig) spelen die bewustzijn veranderen door de normale waarneming in de war te sturen (deltavliegen) meest directe manier om bewustzijn te veranderen. Bewustzijn kan niet verruimt worden. Men verliest het juist. Mimicry (nabootsing) alternatieven werkelijkheden creren (dans) Men heeft het idee meer te zijn dan zij in werkelijkheid is. Overeenkomst Flow activiteiten: ze verschaffen een gevoel van ontdekking, een beweging van het Zelf naar een nieuwe werkelijkheid. Men wordt gedwongen beter te presteren Essentie flow: het Zelf veranderd omdat het complexer wordt Flow activiteiten kunnen tot groei en ontdekking leiden: we kunnen niet lang van iets genieten wanneer we ons steeds op hetzelfde niveau bewegen. We gaan ons vervelen of raken gefrustreerd. Het verlangen naar genot leidt ertoe dat we onze vaardigheden vergroten, of dat er nieuwe manier ontdekken om die vaardigheden toe te passen. Enkel de uitdagingen waar iemand zich van bewust is tellen. Ons gevoel wordt bepaald door de vaardigheden die we denken te hebben. Niet die we feitelijk hebben. Ons gevoel op een bepaald moment van de flow- activiteit wordt sterk benvloed door de objectieve omstandigheden, maar het bewustzijn blijft vrij in zijn evaluatie. Spel kan onze aandacht leiden en genot stimuleren, of we in de Flow komen bepalen we zelf. Vaak geniet iemand intens van activiteiten die eigenlijk een ander doel hadden. In de loop van de evolutie heeft elke cultuur activiteiten ontwikkeld die voornamelijk tot doel hadden de kwaliteit van de ervaring te verbeteren. Kunst is een bron van Flow voor de kunstenaar n de beschouwer Flow en religie zijn verbonden. Dit is vrij logisch, want godsdienst is in feite de oudste en meest ambitieuze poging orde te scheppen in het bewustzijn. Flow activiteiten tegenwoordig: ze moeten ons geestelijk en lichamelijk heil geven, maar we verwachten niet dat ze ons in contact brengen met goden. De manier waarom wij de kwaliteit van onze ervaring verbeteren is van groot belang voor de cultuur in haar geheel. Productieve activiteiten van de samenleving weergeven haar karakter. Flow activiteiten worden uit vrije wil gekozen en zijn nauw verwant aan zingevende aspecten van onze cultuur, waardoor ze wellicht beter definiren wie en wat wij eigenlijk zijn

Flow en cultuur

Amerikaans democratisch experiment = streven naar geluk als bewust politiek doel. Geluk van bevolking is dus verantwoordelijkheid van regering. Zo blijft sociaal stelsel bestaan. Tegenwoordig verzetten sociale wetenschappers zich tegen culturele waardeoordelen. (ivm discriminatie) cultuur relativisme = ene cultuur is beter dan andere cultuur, Gezien het feit dat een vergelijking van culturen znder het gebruik van vreemde normen en waarde onmogelijk is, stellen antropologen dat vergelijkingen zinloos zijn Elk mens streeft naar optimale ervaringen bezwaren van culturele relativisten wegen minder zwaar Elk sociaal stelsel kan worden beschouwd in termen van psychische entropie die het produceert Wanorde wordt niet gemeten door een vergelijking te maken met de ideale orde van een ander stelsel, maar met de doelen van de leden van diezelfde samenleving Deze ervaringen moeten leiden tot een ontwikkeling van het Zelf, omdat de samenleving mensen de gelegenheid bied complexere vaardigheden te verwerven Graatmeter onderlinge verschillen: mate waarin culture streven naar geluk Negatieve praktijken zijn onvermijdelijk noch noodzakelijk. Ze ontwikkelen zich toevallig. Ze worden gewoon als ze deel uit maken van de normen. Het lukt maar weinig culturen een goed evenwicht te vinden tussen de psychologische behoeften van het vol en de mogelijkheden om die behoefte te bevredigen, doordat: Ze overleven te zwaar maken Ze waarde hechten aan vaste patronen, waardoor nieuwe generaties weinig uitdagingen hebben Culturen: defensieve constructies die de chaos moeten weren, de invloed van willekeur moeten indammen Schrijven normen voor, stellen doelen en construeren overtuigingen die helpen uitdagingen aan te gaan Alternatieve doelen en overtuigingen uitschakelen zo komt er ruimte voor moeiteloze inspanning Bij een goede cultuur raak het volk in een Flow Cultuur wordt een spel Een cultuur met een Flow is niet beter dan een cultuur zonder Flow. Wel wordt het levensgenot vergroot. Dit kan ten koste zijn van andere. De meting van optimale ervaring is nog erg primitief. Stabiele rijke regeringen voelen zich vaak gelukkiger. Tegenwoordig hebben wij meer vrije tijd. Toch zijn wij niet gelukkiger 2e omstandigheid die bepaald of Flow zich voordoet: Het individuele vermogen het bewustzijn z te herstructureren dat flow mogelijk wordt. men moet dus niet alleen kijken naar de externe omstandigheden of de structuur van de flow- activiteiten, maar ook naar de interne omstandigheden die Flow mogelijk maken

De autotelische persoonlijkheid

Sommige mensen kunnen geen flow ervaren. Schizofrenen hebben anhedonia (gebrek aan genot). Zij hebben een overmatige prikkelopname. Zij nemen irrelevante prikkels op. Geen flow door persoon zelf door geen beheersing van aandacht:1. Genetisch en aangeboren. Concentratiestoornissen hangen samen met chemische onevenwichtigheden. Het kan worden benvloed door jeugdervaringen. Dit belemmerd leerproces en genotservaringen. Aandacht is te onregelmatig 2. Overmatig zelfbewustzijn. (onzekere mensen zijn te veel met zichzelf bezig of egocentrische mensen die het bewustzijn volledig op eigen doelen richt) Missen flexibele aandachts besteding niet autotelisch handelen. Aandacht is te star Natuurlijke of sociale externe factoren kunnen Flow ook tegen werken.De natuur is niet in staat de flow uit ons leven te halen. Sociale omstandigheden kunnen flow ook belemmeren. Moeilijk te bestrijden. (slaven) culturen verdwijnen door gebrek aan genot. 2 sociaal- pathologische termen van toepassing op hindernissen van Flow: Anomie (wetteloos) maatschappij met vage gedragsnormen. Sociaal gedrag wordt negatief. Wanneer men afhankelijk is van regels wordt men bang. Vervreemding een toestand waarin het sociale stelsel mensen dwingt te handelen op een wijze die tegengesteld is aan hun doelen. Flow wordt belemmerd omdat het onduidelijk is welke dingen de moeite waard zijn om aandacht aan te besteden. verveling anomie en vervreemding zijn gelijk aan concentratiestoornissen en egocentrisme.

Neurofysiologie en flow

Ieder mens heeft een ander aantal externe aanwijzingen nodig voor de uitvoering van dezelfde geestelijke arbeid. Mensen die een grote hoeveelheid externe informatie nodig hebben om in hun bewustzijn representaties van de werkelijkheid te vormen, kunnen voor hun hersenarbeid afhankelijk worden van de buitenwereld. Zij hebben dan minder controle over hun gedachten, waardoor zij moeilijker genieten. Mensen die snel in flow komen: hersenschorsactiviteit daalt , ze hebben minder aandacht nodig om zich te concentreren. Zij kunnen de geestelijke activiteit in alle informatiekanalen verminderen, behalve in het kanaal dat betrokken is bij de prikkels. deze flexibiliteit van de aandachts beheersing zou de neurologische basis kunnen vormen van de autotelische persoonlijkheid. Dit bewijst niet dat mensen genetisch voordeel hebben inzake de beheersing van hun aandacht. Het zou dan te leren zijn ipv. erfelijk

De autotelische persoonlijkheid en het gezin

5 factoren typerend voor een gezin dat de optimale ervaring bevordert: Duidelijkheid: Doelen en feedback zijn eenduidig Centrering: belangstelling van ouders voor wat kinderen nu doen. Keuze: kinderen hebben diverse keuzemogelijkheden waarbij zij zelf de consequenties aanvaarden Toewijding: het vertrouwen dat het kind het gevoel geeft dat het zijn verdedigingsmechanisme kan laten varen, waardoor het zich niet zelfbewust aan zijn interesses kan wijden. Uitdaging: inspanning van ouders gericht om kinderen steeds complexere mogelijkheden tot handelen te bieden. maken autotelische gezinscontext mogelijk. Ideale training voor levensgenot Gezinnen die een autotelische context verschaffen bewaren een grote hoeveelheid geestelijke energie voor hun afzonderlijke leden, waardoor het genot in hun omgeving kan worden vergroot. Verschillen tussen tieners die dit wel en niet hadden zijn het groots als zij uit huis gaan. Wanneer de tieners in het gezelschap van hun vrienden zijn verdwijnen de verschillen

De Flow Mensen

Kenmerken eigenschap autotelisch persoon: geniet van situatie die een normaal mens ondragelijk zou vinden. Dit doen zij door: Zich te concentreren op de details in hun omgeving, waardoor zij verboregen mogelijkheden tot actie ontdekten die aansloten bij dingen die zij onder de gegeven omstandigheden konden doen Vervolgens stelde zij doelen die paste bij de situatie. Deze doelen houden zij in de gate. Wanneer zij hun doel bereken verhogen ze de inzet en geven zichzelf een moeilijkere opdracht. De belangrijkste eigenschap om dit te kunnen is het niet zelfbewuste individualisme. Een onzelfzuchtige, doelgerichte, vastberadenheid. Omdat hun handelingen voorkomen uit een intrinsieke motivatie, worden zij niet snel uit het veld geslagen door dreigingen van buitenaf. Zij bezitten voldoende geestelijke energie om hun omgeving objectief te observeren en te anslyseren, waardoor zij sneller nieuwe mogelijkheden tot actie zien. Dit is genetische overdraagbaar. Het kan zich ook ontwikkelen door opvoeding. Narcisten storten in zodra de externe omstandigheden bedreigd worden. paniek, zorgt dat ze niet doen wat ze moeten doen ze richten hun aandacht naar binnen in een poging de orde in het bewustzijn te herstellen onvoldoende aandacht over om de externe werkelijkheid aan te kunnen.

5. Het lichaam in Flow

Wanneer wij ongelukkig of depressief zijn of ns vervelen, hebben wij een gemakkelijke remedie bij de hand: wij kunnen het lichaam volledig benutten. Mensen benutten het latente vermogen om genut te creren vaak niet. Omdat wel mogelijk is, bestaat de gemakkelijkste stap in de richting van de verbetering van de levenskwaliteit in het simpelweg leren controleren van het lichaam en zijn zintuigen Het lichaam ontleent zijn waarde niet aan zijn chemische samenstelling, noch aan het zenuwstelsel dat aan de basis staat van de informatieverwerking. Waarde komt voor uit het feit dat wij zonder lichaam geen ervaringen en dus ook geen levensgeschiedenis zouden hebben. De mens kan genieten van zijn lichaam. Veel mensen zien dit niet en gebruiken hun fysieke uitrusting zo min mogelijk, het vermogen van het lichaam om flow te produceren blijft onbenut. Wanneer de zintuigen zich niet goed hebben ontwikkeld, verstrekken ze chaotische informatie. negatieve werking op levenskwaliteit. Alle functies die een lichaam uit kan voeren staan in verband met een Flow- ervaring. Wij kunnen een ritueel aspect toevoegen aan een activiteit dan word de eenvoudige lichaamsbeweging door de ruimte een bron van complexe feedback, die ons optimale ervaringen verschaft en ons zelf bekrachtigt. Door enkel beweging ontstaat geen Flow. Geest speelt ook een rol. (genieten, concentreren) flow is niet zuiver een lichamelijk proces: speren en hersenen zijn van belang. Zintuigen helpen enkel bij Flow als ze de verworven vaarheden ontwikkelen.Hoger, sneller, sterker

Altius, citius, fortius (iets beter doen dan het ooit tevoren is gedaan) gedachte van sporter Sport wordt serieus wanneer de wordt word beoefend met de bedoeling uitdrukking te geven aan een perfecte vaardigheid Altius Hoger. Stijd tegen zwaartekracht. Icares- complex. Psychische zwakheid. Bied verklaring voor de ambitie om de grenzen van de zwaartekracht te overschrijden. Alle doelbewust handelingen zijn in zekere zing een verdediging tegen de dreiging van chaos. Maar in dat opzicht kunnen we handelingen die genot schenken beter beschouwen als tekenen van gezondheid dan als tekenen van ziekte. Flow dankzij fysieke vaardigheden is voor iedereen mogelijk. Handeling produceert Flow wanneer:1. Stel een hoofddoel en zo veel mogelijke realistische subdoelen2. Vind een manier om de vooruitgang te meten in termen van gestelde doelen3. Bij je concentreren op je bezigheid, en maak een steeds subtieler onderscheid tussen de verschillende uitdagingen die deze bezigheid biedt. 4. Ontwikkel de vaardigheden die nodig zijn om de beschikbare momenten te benutten5. Stel hogere doelen op het moment dat de bezigheid je gaat vervelen Mensen die sporten omdat ze het moeten of geloven dat het moet of goed is zullen hier niet van genieten. Ze halen vorm en inhoud door elkaar en gaan ervan uit dat concrete handelingen en gebeurtenissen de enige werkelijkheid is die hun ervaring bepaalt. Genieting is niet afhankelijk van wat we doen maar van hoe we het doen Zijn mensen gelukkiger wanneer ze bij hun vrijetijdsbestedingen meer materile middelen gebruiken? Nee Zijn ze gelukkiger wanneer ze er meer tijd en energie in steken? Ja

Het genot van beweging

Men krijgt van ritmische en harmonieuze bewegingen genot. Dit geldt voor amateurs en professionals.

Seks als Flow

Het verlangen naar seks is z sterk, dat het geestelijke energie kan onttrekken aan andere noodzakelijke doelen. Cultuur doet moeite om dit verlangen in nieuwe banen te leiden en te onderdrukken. Alles draait om liefde alles is genspireerd door onze seksuele behoeften Genot van seks is afhankelijk van de gebeurtenissen in het bewustzijn afhankelijk doe de daad zich weerhoudt tot iemands doelen. Het is genetisch bepaald dat wij van seks genieten ivm de evolutie. Voor plezier aan seks is enkel bereidwilligheid en gezondheid nodig. Een positieve ervaring kan gemakkelijk een zinloos ritueel of een verslaving worden. Seksualiteit cultiveren door ontwikkeling van lichamelijke vaardigheden. = erotiek Het heeft er de schijn van dat culturen in de vroege stadia van de godsdienst de overduidelijke aantrekkingskracht van seksualiteit inlijfden en die gebruikten als een basis voor complexere ideen en gedragspatronen. Ontginning seksualiteit: door combinatie van fysiek aspect en psychologisch aspect Van oudsher lijkt de romantiek voorbehouden aan jongeren en aan degene die de tijd en het geld hebben zich daar volledig op te storten. Vroeger hadden de meeste culturen een saai seksleven. De meeste mensen hebben zelf geen seks, maar zijn tevreden met informatie over de experts die het wl doen. Naast lichamelijke en geestelijke speelt als laatste het feit of er een liefdesrelatie is een rol voor de grote van het genot. Deze aspecten samen zijn ingewikkeld. Nieuwe uitdaging: Genieten van je partner als zijnde een uniek persoon, hem of haar begrijpen, hulp bieden bij de realisatie van zijn of haar ambities. Aanvankelijk is het erg makkelijk om plezier aan seks te beleven en ervan te genieten. Dit is bij de eerste ervaringen. Het is moeilijk lang van dezelfde partner te genieten. Belangrijk om nieuwe doelen te stellen. Om elkaars doelen te begrijpen is aandacht nodig Van seksualiteit kunnen we genieten, net zoals we van alle andere aspecten van het leven kunnen genieten, maar dan moeten we wel bereid zijn controle over haar uit te oefenen en haar in de richting van een grotere complexiteit te sturen.

De ultieme controle: Yoga en Oosterse vechtsporten

Wij weten weinig over de beheersing van het lichaam. In een volmaakte samenleving is er een gezond evenwicht tussen de wereld van de geest en de wereld van de materie. Yoga- verbinden- het individu verbinden met god. Eerst de lichaamsdelen dan het lichaam. komt in diverse overeen met de psychologie van flow. Het is een methode voor het beheersen van de aandacht door de ontwikkeling van geestelijke en lichamelijke gewoonten. Acht stadia om het bewustzijn als onderdeel van het ordelijk systeem te maken1. Yama Onthouding. Van gedachten en handelingen. Ethische voorbereiding, houding van individu te veranderen psychische entropie verkleinen om de geest onder controle te houden 2. Niyama Gehoorzaamheid om de controle op aandacht te vergemakkelijken. 3. Asana - manieren van zitten. Yogi zintuigelijke moeheid overwinnen. Lichamelijke voorbereiding4. Pranayama adembeheersing5. Pratyahara terugtrekken. Negeren van externe objecten door zintuigelijke invoer te sturen. link tussen oefening en praktijk. controle over bewustzijn. 6. Dharana Vasthouden van concentratie. Laatste drie stadia gaan over beheerding van het bewustzijn door zuiver mentale ingrepen ipv fysieke technieken7. Dhyana - Het Zelf vergeten door concentratie, geen externe prikkels meer nodig8. Samadhi zelfbeheerding. Men wordt 1 met het object van de meditatie. Yoga is voorbereiding op Flow. Net als bij flow wordt er geprobeerd zichzelf te vergeten en gelukkig te zijn. Doelgericht. Verschillen:Flow versterkt het Zelf. Yoga niet. Dit is een tegengesteld doel.

Flow door de zintuigen: de vreugde van het zien

Het vermogen van het gezichtsvermogen wordt weinig systematisch benut. Visuele vaardigheden kunnen echter zorgen voor een constante toegang tot genieting. Beeldende kunst helpt bij het ontwikkelen van deze vaardigheden Voor een geoefend oog kunnen alledaagse schouwspelen mooi zijn. Hier is oefening en geestelijke energie voor nodig. Dit geldt voor alle Flow activiteiten. Vergeleken met andere Flow activiteiten is het zien direct beschikbaar. De flow van muziek

Elke cultuur probeert de levenskwaliteit te verbeteren door klanken zo te ordenen dat ze het oor behagen. Muziek, of terwijl structurele auditieve informatie, draagt bij aan de ordening van de geest die zich op muziek concentreert, waardoor de psychische entropie vermindert. Muziek bevordert de flowervaring doordat wij overbodige prikkels buitensluiten. Technologische vooruitgang verbetert onze levenskwaliteit omdat muziek toegankelijker is. Deze bewering maakt geen onderscheid tussen gedrag en ervaring De nieuwe levenskwaliteit wordt niet zozeer verbeterd door het horen, als wel door het luisteren Een concert zorgt bij de bezoekers voor collectieve opgewondenheid = het gevoel bij een groep te horen die echt bestaat. Dit bevordert onze concentratie. Dit is dus niet het geval bij muziek die wij op de radio horen Je kunt ook genieten van radiomuziek Niveaus van luisteren: Luisteren naar muziek begint meestal als een zintuiglijke ervaring. In deze fase reageert ment op de eigenschappen van het geluid dat prettige lichamelijke reacties teweeg brengt, reacties die genetisch zijn ingebouwd op ons zenuwstelsel. Omdat dit herinnerd aan het kloppende moederhart. Het volgende uitdagingsniveau waarop de luisteraar is beland, is de analoge manier van luisteren. In dit stadium ontwikkelt men de vaardigheid, gevoelens en beelden op te roepen op basis van de klankpatronen. Het ingewikkeldste stadium van luisteren is de analytische fase. In dit stadium verschuift de aandacht van de zintuiglijke of narratieve aspecten naar de muzikale structuur. De luistervaardigheid betreft op dit niveau het vermogen de onderliggende orde te herkennen en inzicht te hebben in de middelen die gebruikt worden om de harmonie te bereiken. Analytische luisteraars maken een vergelijking tussen verschillende versies van het zelfde lied. Met zon doel voor ogen wordt de luisteraar betrokken bij een ervaring die constant feedback biedt. Zelf muziek maken is prettiger. Een verband = tussen het vermogen klankharmonie te creren en de algemenere en abstractere harmonie die aan de basis staat van de sociale orde die wij beschaving noemen. Op basisscholen wordt bezuinigd op muziek. In de puberteit leidt dit tot een obsessie van een muzikale subcultuur die weinig gelegenheid biedt tot het complexer maken van het bewustzijn. Er wordt veel druk gelegd op de prestaties en niet op de ervaring. Op deze manier prefereren ouders muziek tot het tegenovergestelde van haar oorspronkelijke bedoeling: in hun handen wordt muziek een bron psychische wanorde. Ouderlijke verwachting met betrekking tot muzikaal gedrag leiden vaak tot grote stress en in sommige gevallen tot een totale zenuwinstorting. Het produceren van harmonieuze klanken is niet alleen een bron van genot, maar net als elke nieuwe verworven vaardigheid bekrachtigd het bovendien het Zelf.

Het genoten van eten

Eten en muziek benvloed ons gevoel basis van culinaire culturen Tot 25 jaar geleden was koken enkel om de buik te vullen . verandering Het aanzien van gastronomische buitensporigheden wordt gerechtvaardigd tegenwoordig kookboeken en wijnkenners. Eten is, net als seks, een van de basale geneugten die in ons zenuwstelsel zijn ingebouwd. Mensen in de stad zijn het mees gelukkig en ontspannen tijdens het eten. Hoewel er aan tafel enkele andere aspecten van de flow-ervaring ontbreken, zoals interne concentratie, het idee te sterk te zijn en het gevoel van eigenwaarden naar in de loop van de tijd is het simpele spijsverteringsproces veranderd in een kunstvorm die zowel plezier als genot verschaft. Men ontdekte steeds meer mogelijkheden van voedsel. Een proces was bij alle flow ervaring is. Ontdekkingen ontwikkelen verschillende keuzes. Hun verscheidenheid geeft een goed beeld van de bijkans eindeloze reeks flow- ervaringen die met een betrekkelijk klein aantal eetbare ingredinten bereikt kan worden. Een groot deel van deze culinaire creativiteit werd gestimuleerd door de veeleisende smaakpapillen van koninklijke hoogheden. Maar experimenten met voedsel beperkten zich geenszins tot de heersende klasse. Niettegenstaande de recente aandacht voor culinaire hoogstandjes, zijn veel mensen zich totaal niet bewust van het eten dat in hun mond verdwijnt, waardoor ze een in potentie rijke bron van genot onbewust laten. Om een biologische noodzaak, die eten van oorsprong is, te kunnen veranderen in een flow- ervaring, moet er eerst aandacht geschonken worden aan de dingen die men eet. De mensen die echt genieten van hun eten, ontwikkelen mettertijd een belangstelling voor een bepaalde keuken en komen steeds meer te weten over zijn geschiedenis en zijn eigenaardigheden. Net als bij alle andere bronnen van flow die verband houden met lichamelijke vaardigheden zoals sport, seks en ethische visuele ervaringen zal de ontwikkeling van het smaakvermogen alleen tot genot leiden wanneer men de activiteit volledig onder controle heeft. Wanneer men een wijnkenner wil worden omdat dit in is dus een streven is, dus een van buitenaf opgelegde uitdaging is, zal hier niet van genoten worden Wanneer men een ontwikkelde smaak verschafte zal dit tot Flow leiden als men dit benaderd als een avontuur, het draait om de ervaring zelf en niet om het tentoonspreiden van de verworven vaardigheden. Het is verslavend. Verslaving kan de geestelijke energie voor andere doelen sterk verminderen. Wanneer met uit angst hun gevoelens negeert, zal zij star en defensief worden. De ontwikkeling van het Zelf staat stil. Enkel wanneer men zijn bezigheden uit vrije wil kiest, kan men genieten zonder dat grenzen van de rede overschreven worden. Als iemand leert zijn instinctieve verlangens te beheersen, niet zozeer omdat hij dat moet, maar omdat hij dat wil, kan hij genieten zonder meteen verslaaft te raken. De gentegreerde cellen en organen van het menselijk organisme zijn een instrument waarmee wij in contact kunnen treden met de rest van het heelal. Het contact met andere mensen en de wereld is een bron van genot. Ons lichaam heeft zich zodanig ontwikkeld dat onze zintuigen bij gebruik een positief gevoel produceren en het hele organisme in harmonie resoneert. Iedereen kan de kwaliteit van het leven enorm verbeteren door 1 of meer aspecten van haar fysieke vermogen te ontwikkelen. Het is moeilijk om dit met meer dan 1 ding te doen. Het is zeker mogelijk om voldoende vaardigheden te ontwikkelen die ervoor zorgen dat men kan genieten van de mogelijkheden die het lichaam biedt.

6 De Flow van het denken

Goede ervaringen komen niet enkel binnen via zintuigen. kan ook voortkomen uit ons brein (informatie die ons uitdaagt te denken) eigen vorm van genot Lezen is een van de meest genoemde flow activiteiten. Het oplossen van intellectuele raadsels is een van de oudste geneugten en de voorloper van filosofie en de moderne wetenschappen Wanneer er voldoende en nauwgezette aandacht wordt besteed aan fysieke activiteiten als sport, eten of seks, kan men ook in deze genotservaringen een soortgelijke geestelijke dimensie ontwaren. Het onderscheid tussen flow- activiteiten die de geest betreffen, kan tot op zekere hoogte onecht worden genoemd > lichamelijke activiteiten waarvan genoten wordt, moeten wel een geestelijke component hebben. intrinsieke beloning is meer dan enkel het lichamelijk welbevinden. De meeste mentale activiteiten zijn ook afhankelijk van de geestelijke dimensie. lichamelijke conditie kan concentratie nooit lange tijd op hoog niveau behouden. Hoewel flow dus enerzijds het gebruik van spieren en zenuwen betreft en anderzijds dat van ambitie, gedachten en gevoelens, kunnen we met redelijkheid een groep activiteiten onderscheiden waarvan we kunnen genieten omdat ze onmiddellijk orde scheppen in het bewustzijn. Niet door middel van lichamelijke sensaties. Deze activiteiten zijn voornamelijk symbolisch van aard. want voor hun structurerende werking zijn ze afhankelijk van natuurlijke talen, wiskunde of andere abstracte notatiesystemen. Symbolisch systeem: lijkt op spel omdat het een aparte werkelijkheid verschaft. De actie beperkt zich meestal tot de geestelijke manipulatie van concepten Om van een geestelijke activiteit te genieten moet aan dezelfde voorwaarden worden voldaan die een lichamelijke activiteit tot een genotservaring maken. (vaardigheid, regels, doelen, feedback, niveau verbeteren) Niet gemakkelijk. Brein heeft bijna altijd chaos. Voor concentratie hebben wij een object van de buitenwereld en oefening nodig. Relatief eenvoudig om je te concentreren wanneer de aandacht door externe prikkels wordt geconstrueerd. Onopvallend hoe weinig controle wij over geest hebben omdat gewoonte en geestelijke energie in banen wordt geleidt. Wanneer we alleen zijn en er geen eisen worden gesteld aan onze aandacht, komt fundamentele chaos van ons brein bovendrijven. Tenzij iemand weet hoe hij zijn gedachten weer op een rijtje kan krijgen zal onze aandacht worden getrokken naar dingen die op dat moment het meest problematisch zijn. Hier is oefening voor nodig, alsmede de doelen en regels die inherent zijn aan flow- activiteiten, om die gewoonten in de praktijk te brengen. Mogelijkheden: Dagdromen = het voor de geest halen van denkbeeldige situaties of gebeurtenissen. Draagt niet alleen bij an de emotionele orde door de onprettige werkelijkheid te compenseren door verbeelding, maar bied mensen teven de gelegenheid om denkbeeldige situaties te repeteren zodat zij kunnen denk aan de beste strategie om die situatie door te komen. Kan aangenaam zijn. Entropie = de normale toestand van het bewustzijn een toestand die nuttig noch prettig is. Toestand vermijden: hoofd vullen met beschikbare informatie (tv) Wanneer men deze strategie ter bestrijding van psychische entropie eenmaal ontwikkeld, zal ze zeer moeilijk af te leren zijn. 3 symbolische systemen waarvan genieten kan worden: geschiedenis, natuurwetenschap en filosofie.

De moeder der wetenschappen

Het geheugen = de oudste geestelijke vaardigheid waaruit alle andere vaardigheden zijn ontstaan want als wij ons niets kunnen herinneren, kunnen wij ook geen regels onthouden die wij nodig hebben voor andere geestelijke activiteiten. 1e plaats rol van geheugen: geschiedenis der soorten.(vroeger niet schrijven, herinneringen) Alle vormen van geestelijke flow zijn, direct of indirect, afhankelijk van het geheugen. De geschiedenis wijst uit dat de oudste methode om informatie te ordenen draait om de herinnering aan de voorouders, de afstamming die ieder mens een identiteit verleent als lid van een stam of familie. (wij verlangen naar een eigen plek in een lange geschiedenis) Hoewel de familiegeschiedenis in onze cultuur weinig praktisch nut meer heeft, denken mensen nog altijd graag aan hun wortels. Vroeger: afstamming en feiten die van belang waren voor hun vermogen om de omgeving onder controle te houden herinneren. (vb: wat kan je eten) mensen onthielden dingen door versjes of verhalen. Raadsels voorlopers van systematische kennis: door betekenis van lied te ontrafelen. Overdracht van feiten ging niet verloren. Herinnering biedt genot omdat er een doel bereikt wordt, waardoor tevens orde in het bewustzijn wordt gebracht. Vroeger stond kennis op 1 lijn met geheugen. Tegenwoordig heeft men niets meer aan een goed geheugen, tenzij men triviant speelt :P Voor iemand die weinig herinneringen heeft kan het leven armzalig worden. Begin deze eeuw dachten de hervormers dat stampen geen efficinte manier was om kennis te verwerven en op te slaan. Dit verdween dan ook uit het onderwijs. Zij zouden gelijk hebben gekregen als het geheugen niet enkel voor praktische doeleinden gebruikt werd. Als de beheersing van het bewustzijn minstens zo belangrijk wordt geacht als het vermogen om dingen gedaan te krijgen, dan is het uit het hoofd leren van complete informatiepatronen geenszins zonde van de tijd en moeite. Een brein met enige permanente informatie is veel rijker dan een brein zonder. De gedachte dat creativiteit en stampen onverenigbaar zijn berust op een misverstand. Iemand met een geheugen vol informatie is autonoom en onafhankelijk. Ook vaak geliefder bij anderen omdat hij informatie in zijn brein met anderen kan delen, waardoor ook zij orde kunnen scheppen in hun bewustzijn. Meer uit ons geheugen halen door: Kiezen voor een onderwerp waar men belangstelling voor heeft Aandacht besteden aan de belangrijke feiten en personen die met dat onderwerp verband houden. Wanneer men zich een onderwerp eigen maakt, zal op een gegeven moment duidelijk zijn welke kennis de moeite waard is om te onthouden. Van belang is dat dit onthouden geen verplichting moet zijn. Gevoel van controle door het feit dat we bepaalde feiten bij de hand hebben. = Verbondenheid Wanneer iemand indruk wil maken met informatie wordt hij vervelend.

De regels van denkspelletjes

Niet alleen geheugen geeft vorm aan gedachten. Het eenvoudigste ordeningssysteem is dingen een naam te geven, de woorden die we verzinnen plaatsen afzonderlijke gebeurtenissen in algemene categorien. De macht van woorden is eindeloos. Woorden spelen een belangrijke rol in de beheersing van de ervaring. Woorden, de bouwstenen van de meeste symbolenstelsels, maken het abstracte denken mogelijk en vergroten de capaciteit van het brein om de prikkels op te slaan waaraan het aandacht heeft besteed. Na de namen kwamen de cijfers en concepten, en vervolgens de hoofdregels voor het op voorspelbare wijze combineren daarvan. Theoretisch denken is het karakter van het eerste raadsel nooit geheel kwijtgeraakt. Naast verhalen en raadsels ontwikkelde alle beschavingen geleidelijk stelselmatiger regels voor het combineren van informatie, in de vorm van geometrische weergaven en formele bewijzen. aarde in kaart brengen deze regels brachten de abstracte kennis en uiteindelijk de experimentele wetenschap voort. De filosofie en de natuurwetenschappen werden uitgevonden en konden zich ontwikkelen omdat denken leuk is. Deze bewering is in tegenstelling met de meeste moderne theorien met betrekking tot de culturele ontwikkeling. Denken wordt bepaald door de dingen die mensen moeten doen om in hun levensonderhoud te voorzien: Elke creatieve stap is het product van extrinsieke invloeden Externe invloeden zijn belangrijk voor de selectie van nieuwe ideen, maar verklaren niet hun ontstaan. Filosofen kunnen van het leven genieten omdat ze hun bewustzijn onder controle hebben. Gedachte- experimenten zijn leuk. Niet allen filosofie, maar ook de totstandkoming van nieuwe wetenschappelijke ideen berust op het genot dat men ontleent aan het uitvinden van een nieuwe manier om de werkelijkheid te beschrijven. Wanneer iemand een symbolisch systeem goed genoeg kent om het toe te passen, heeft diegene in zijn of haar geest een draagbare, onafhankelijke wereld gecreerd. Soms kan de beheersing van zon eigen gemaakt symbolenstelsel iemands leven redden. Wanneer de buitenwereld geen genade kent, biedt het innerlijke symbolische systeem uitkomst. Het kan ook aller dag van nut zijn. Zonder het vermogen te voor zijn in zijn eigen informatie, wordt onze geest al snel een chaos. En ieder mens bepaalt zelf of hij de orde wil laten herstellen door een externe factor, op een manier waarover hij geen controle heeft, of dat hij die orde wil herstellen op eigen kracht, met een innerlijk patroon dat zich op natuurlijke wijze uit onze vaardigheden en kennis ontwikkelt.

Het spel der woorden

Oh je het symbolische systeem onder de knie krijgt is afhankelijk van de interesses die iemand ontwikkeld. Geluk door kruiswoordpuzzels is afhankelijk van een externe prikkel. Om autonoom te zijn moet je eigen puzzels maken. De verloren gaande kunst van de conversatie biedt meer mogelijkheden tot het verbeteren van onze levenskwaliteit. Men wil nu nog enkel snel en efficint vertellen. Schrijven doen we minder omdat er meer manieren zijn om te communiceren. Als de overdracht van informatie de enige reden was om te schrijven, dan zou deze vaardigheid allang zijn uitgestorven. Maar we schrijven ook om informatie te creren niet alleen om haar door te geven. Het trage organische groeiende denkproces speelt zich tijdens het schrijven af en biedt ruimte voor nieuwe ideen en gedachten. Wanneer we schrijven om intrinsieke redenen, is dat geenszins een verspilling van onze kostbare tijd Het schrijven biedt de geest de kans zich op systematische wijze uit te drukken makkelijker onthouden Het is een manier om ervaringen te analyseren en te begrijpen, het is een communicatie met onszelf die orde schept in onze ervaring. Verdrietige mensen gaan soms schrijven omdat hun bewustzijn in sterke mate beheerst wordt door entropie. Schrijven ordent de chaos. De creatie van een wereld van woorden waarin alles mogelijk is, waarin het bestaan van de onrustbarende werkelijkheid uit de geest is verbannen, is wellicht de enige manier waarop een schrijver flow kan ervaren. Schrijven kan verslavend worden.

Vrienden worden met Clio

Als het gehouden de moeder van de cultuur is, dan is Clio de verkondigende, haar oudste dochter. In de Grieks mythologie is zij de beschermvrouwe van de geschiedenis, die verantwoordelijk is voor de ordelijke schikking van het verleden. Geschiedenis heeft een eenduidige structuur, die ze ontleent aan de onomkeerbaarder chronologische volgorde van de gebeurtenissen. Observeren, vastleggen en behouden van de herinnering aan zowel de grote als de kleine gebeurtenissen in het leven is een van de oudste en bevredigendste manieren om orde te scheppen in het bewustzijn. Herinnering van verleden is bevorderlijk in creatie en conservatie van identiteit, maar kan ook genot verschaffen. De herinnering is een bevrijding van de tirannie van het heden en stelt het bewustzijn in staat een reis naar het verleden te maken. Het verleden hoeft niet waar te zijn. Geschiedenis als Flow activiteit in de praktijk brengen: Dagboek = meest persoonlijke manier, Familiegeschiedenis schrijven, Informatie over eigen etnische groep zoeken Ontwikkelen belangstelling geschiedenis gemeenschap. Saaie zwart op wit geschiedenis helpt niet bij het verbeteren van de kwaliteit van ons leven.

De geneugten van wetenschap

Mensen die zich op onbekende terreinen wagen krijgen ideen. Normale wetenschapsbeoefening zou vrijwel onmogelijk zijn als de wetenschapper daar niet van geniet. Wetenschap is fascinerend omdat: Door aandacht te vestigen op een beperkt aantal relatief duisteren problemen Regels voor de aard van acceptabele oplossing en de manier waardoor ze tot stand komen Wetenschapper wordt niet geprikkeld door mogelijke revolutionaire raadsels op te lossen. Hij moet het fascinerend vinden Succes is motivatie Revolutionaire wetenschappers: nemen afstand van bestaande theoretische paradigmas Het belang van geavanceerde apparatuur en gigantische onderzoeksteam wordt overdreven. Wetenschappelijke doorbraken zijn nog altijd in eerste plaats afhankelijk van de inspanningen van 1 brein. Amateur wetenschap= het genot dat gewone mensen ontlenen aan het waarnemen en vastleggen van natuurverschijnselen. De wetenschappers uit het verlenen verrichten hun werk als hobby omdat ze buitenmaten genteresseerd waren in de methoden die ze ontwikkeld hadden, en niet omdat ze een baan hadden en uitstekend gesubsidieerd werden. De vraag os het tegenwoordig anders gaat is moeilijk te beantwoorden omdat de wetenschap juist wordt bepaald door instellingen die genieten van hun monopolie. Wetenschap is meer dan onderzoek. Iedereen heeft toegang tot het geestelijke kader dat ervoor zorgt dat de onderzoeker van zijn werk geniet. Dit kader houdt verband met nieuwsgierigheid, nauwgezette waarneming, zorgvuldige notatie en de zoektocht naar methoden om de onderliggende orde boven tafel te halen. Bovendien moet men bescheiden genoeg zijn om te leren van de ontdekkingen van wetenschappelijke voorouders, waarbij men in voldoende mate sceptisch en onbevooroordeeld moet zijn om ideen te verwerpen die niet op feiten gebaseerd zijn. In brede zin van het woord zijn er meer praktiserende amateur- wetenschappers dan we zouden denken.. veel mensen doen kennis op. Veel van deze mensen ontwikkelen hun vaardigheden en kennis niet verder, omdat ze denken nooit echte, professionele wetenschappers te kunnen worden, en andere mensen moet hun hobby ook vooral niet te serieus nemen. Maar er is geen betere reden om wetenschap te beoefenen dan het gevoel van orde dat in de geest van de onderzoeker ontstaat. Als niet succes en erkenning, maar Flow het waarde criterium zou zijn, van de wetenschap een enorme bijdrage leveren aan de verbetering van de levenskwaliteit.

Begeren van wijsheid

Filosofie betekend liefde voor wijsheid mensen wijden hun leven daaraan Tegenwoordig hebben ze niet meer zon naef beeld van hun vak. Tegenwoordig is een filosoof gespecialiseerd in het deconstructivisme of het logisch- positivisme, is men een deskundige op het gebied van ideen van de jonge Kant of van de oude Hegel, een epistemoloog of een existentialist, maar van het concept wijsheid moet men niks meer hebben. Veel instituties beginnen als een reactie op een universeel probleem, maar na vele generaties zullen de problemen van de instituties zelf het oorspronkelijke doel gaan domineren. In tegenstelling tot hun professionele tegenhangers kunnen amateur filosofen zich volledig concentreren op wezenlijke vraagstukken. Welke dit zin is het eerste wat hij moet uitzoeken. Zoals bij alle leerprocessen moet er, nadat er een keuze is gemaakt voor het te onderzoeken vraagstuk, bestudeerd worden wat andere over die kwestie hebben gedacht. Wanneer zijn voorliefde voor de filosofie duidelijk is geworden, kan zelfs de amateur de verleiding van de specialisatie misschien niet weerstaan. Specialisatie is weliswaar noodzakelijk om een complex denkniveau te ontwikkelen, maar de verhouding tussen het doel en de middelen mag niet vertroebelen: specialisatie heeft tot doel beter te kunnen denken, ze is niet het doel op zich

Amateur en professional

Amateur en dilettant = twee woorden waarvan de betekenissen een afspiegeling zijn van onze, enigszins bevooroordeelde houding, ten opzichte van de verschillende manieren waarop men zich met lichamelijk of geestelijke houdingen kan bezighouden. Tegenwoordig worden deze etiketten denigrerend gevonden. Maar van oorsprong betekend amara liefhebben, delectare betekend genot vinden in. De vroegere betekenis besteed dus meer aandacht op de ervaring dan op de prestatie. Dit vindt men niet meer omdat men nu waarde hecht aan de subjectieve toestand. Dit komt door de steeds vagere grens van intrinsieke en extrinsieke doelen. Men wordt gene amateur wetenschapper om de strijd aan te binden met de professionele wetenschap, maar om de geestelijke vaardigheden uit te bereiden en orde te schappen in het bewustzijn, waarbij men gebruikt maakt van een symbolische discipline. Maar zodra de amateur zijn oorspronkelijke doel uit het oog verliest en zijn kennis voornamelijk gebruikt om zichzelf in een beter daglicht te stellen of materieel te verrijken, wordt hij een karikatuur van de professional. Wanneer een leek zich het sceptische en de wederzijdse kritiek die aan de basis liggen van de wetenschappelijke methode, niet heeft aangeleerd, zal ij de vakgebieden bevooroordeeld betreden. De kans is groot dat hij nog meedogenlozer en nog onverschilliger ten aanzien van de waarheid wordt dan de meest verdorven academicus.

De uitdaging van lerend leven

De geest biedt minstens zoveel en minstens zulke intense mogelijkheden voor actie als het lichaam. Na school geven veel mensen het leren op Iemand die geen gebruik meer maakt van zijn symbolische vaardigheden is nooit cht vrij. Hij is overgeleverd aan andere. In het ideale geval zou het einde van het van buitenaf opgelegde onderwijs het begin moeten zijn van een opleiding die gebaseerd os op intrinsieke motivatie.

7 werk als flow

Van tijd tot tijd verschillen in kwantiteit maar ook in kwaliteit van werk. Werk verheft de mens, en maakt een beest van hem. Kan opgevat worden als: Werk waarvoor vakkundigheid nodig is en dat uit vrije wil wordt verricht, de complexiteit van het zelf verfijnd. Er zijn weinig dingen die zoveel entropie veroorzaken als ongeschoolde arbeid de verricht wordt onder dwang Werk is een universeel en gevarieerd fenomeen dus we moeten er van genieten.

Autotelische werkers De meeste culturen zien werk als een vloek die ten koste van alles vermeden moet worden. Door onze hogere verwachtingen moeten we harder werken werk is niet noodzakelijk onplezierig gemeenschap waarbij bijna alle klusjes een Flow activiteit zijn: bewoners maken geen onderscheid tussen werk en vrije tijd jonge mensen zijn doorgaans minder tevreden met hun lot, willen eerder verandering en kunnen minder goed tegen de beperkingen van het dagelijks leven. Wanneer we begrijpen dat genot afhankelijk is van een toenemende complexiteit, kunnen we een dergelijk radicaal relativisme nauwelijks meer serieus nemen. De kwaliteit van e ervaring van mensen die de mogelijkheden die hun omgeving biedt manipuleren en transformeren, is duidelijk sterker ontwikkeld en kan ook meer genot opleveren dan die van mensen die blijven leven binnen de