Florian Boer

College duurzaamheidONTWERPEN AAN KRINGLOPEN IN DE STAD

FLORIAN BOER

COLLEGE DUURZAAMHEID

Doelstelling

In de collegereeks ‘Duurzaamheid’ wordt de achter het thema duurzaamheid liggende problematiek verbonden aan algemene ontwerpprincipes en concepten en geïllustreerd aan de hand van projecten.

Dit studiejaar ligt de nadruk op een beter begrip van de technische systemen die de levensaders van onze steden vormen. Wat is het effect van kringlopen van water, energie en materialen op de ordening van onze leefomgeving? En hoe kan door middel van ruimtelijk ontwerp een slimmer en duurzamer systeem worden gemaakt? En op welke wijze wordt er dan stedenbouw en architectuur bedreven?

College duurzaamheid

Inhoud

In deze collegereeks wordt in het bijzonder aandacht geschonken aan kringlopen en technische systemen. We gaan op zoek naar hoe vaak onzichtbare systemen de inrichting van de stad en haar ruimte mede bepalen. En we bezien hoe we door vanuit een ruimtelijke invalshoek te werken aan deze systemen, kringlopen kunnen sluiten en tegelijkertijd de stad beter en mooier kunnen maken. De invalshoek van deze collegereeks sluit aan bij het hogere schaalniveau omdat we systemen in hun compleetheid willen tonen. Daarmee is de reeks echter niet alleen stedenbouwkundig omdat een onderlinge afhankelijkheid ook het kleinste schaalniveau aangaat en we ter illustratie daarvan ook de architectonische dimensie van het sluiten van kringlopen zullen behandelen.

Na een brede introductie worden drie kringlopen uitgediept: het watersysteem, de energiehuishouding en de materialenkringloop.

Iedere kringloop wordt door twee sprekers uitgediept. De eerste spreker komt vanuit de specialistische technische discipline en de tweede spreker is in eerste instantie een ruimtelijk ontwerper. Beide zullen ingaan op hun eigen rol in het verduurzamen van de systemen waaraan zij dagelijks werken. Sprekers van buiten de ruimtelijke disciplines delen hun inzichten in de nieuwste ontwikkelingen en sprekers vanuit de ruimtelijke disciplines laten zien hoe ze deze kennis op een inspirerende manier gebruiken in hun ontwerppraktijk.





Vrijdag 17 september: Ontwerpen aan systemen; een ruimtelijke opgaveFlorian Boer/ DE URBANISTEN

Vrijdag 24 september: Ontwerpen aan afvalstromen 1Otto Friebel/ Van Gansewinkel Groep

Vrijdag 1 oktober: Ontwerpen aan watersystemen 1Peter Groenhuijzen/ Grontmij

Vrijdag 8 oktober: Ontwerpen aan energiesystemen 1Andy van den Dobbelsteen / T.U.Delft

Vrijdag 15 oktober: Ontwerpen aan energiesystemen 2Duzan Doepel / DSArchitects

Vrijdag 29 oktober: Ontwerpen aan afvalstromen 2Jan Jongert/ 2012 Architecten

Vrijdag 5 november: De ruimtelijke economie van systemenAnius Hoornstra/ GOB Amsterdam (o.v.b.)

Vrijdag X november: Plenaire afrondingssessiepresentaties door studenten


WAAROM ?

ONTWERPEN TEGEN WATER

ONTWERPEN MET ENERGIE

ONTWERPEN MET AFVAL

ONTWERPEN MET WATER

ER IS EEN WERELD TE WINNEN

VOOR EEN GEËNGAGEERDE POLYTECHNISCHE STEDENBOUW


HET WATERPROJECT VAN ROSE: PUBLIEKE WERKEN EN STADSVERFRAAIÏNG TEGELIJKERTIJD

HET ROTTERDAMSE SINGELPLAN VAN WILLEM NICOLAAS ROSE 1854DE ROTTERDAMSE SINGELS IN 2010


EN DAT IS NIET NIEUW:

MAAR HET VERDIENT WEL HERNIEUWDE AANDACHT…

ONTWERPEN MET WATER

DE REGENWATERKAART VOOR ROTTERDAM

HET WATER KOMT IN ROTTERDAM VAN VIER KANTEN

...EN KAN BINNEN DE DIJKEN NIET ZO MAAR WEG

ONTWERPEN MET WATER

+5%

DOOR DE VERANDERING VAN HET KLIMAAT ZAL HET VAKER EN HEVIGER GAAN REGENEN

HEMEL WATER WORDT IN DE BESTAANDE STAD AFGEVOERD VIA EEN GEMENGD RIOOL

EEN UITGEBREID MAAR WEINIG FLEXIBEL SYSTEEM

ONTWERPEN MET WATER

DE WATEROPGAVE IS ZICHTBAAR EN ERVAARBAAR.....

EN URGENT OMDAT ZE OVERLAST EN SCHADE VEROORZAAKT

ONTWERPEN MET WATER

ER IS IN ROTTERDAM EEN WATERBUFFER VAN 600 MILJOEN LITER NODIG

DAT ZIJN100 VOETBALVELDEN MET 80 CM. WATER

ONTWERPEN MET WATER

DAT IS EEN OPPERVLAKTE VERGELIJKBAAR MET DE HELE ROTTERDAMSE BINNENSTAD….

…..EN DAT KUNNEN WE NIET MAKEN

IN DE DICHT BEBOUWDE DELEN VAN DE STAD IS DE RUIMTE SCHAARS

EN DE WATEROPGAVE OMVANGRIJK

ONTWERPEN MET WATER

ER ZIJN MEERDERE STRATEGIEËN VOOR DE OPVANG VAN REGENWATER IN DE STAD NODIG

ONTWERPEN MET WATER

HET WATERPLEIN:EEN AANTREKKELIJKE OPENBARE RUIMTE EN TEVENS TIJDELIJKE WATEROPVANG

ONTWERPEN MET WATER

MAQUETTE VAN HET WATERPLEIN (JEROEN BODEWITS)

ZO WERKT HET WATERPLEIN

ONTWERPEN MET WATER

ALS HET REGENT LOOPT HET WATERPLEIN IN STAPPEN ONDER WATER

ONTWERPEN MET WATER

VERSCHILLENDE LOCATIES IN DE STAD BIEDEN EEN SCALA AAN TOEPASBARE TYPOLOGIEËN

ONTWERPEN MET WATER

BIJVOORBEELD EEN GROOT(S) WATERPLEIN VOOR DE HELE WIJK…

ONTWERPEN MET WATER

…OF HEEL KLEINSCHALIG EN LOKAAL

ONTWERPEN MET WATER

BIJ HOOGTEVERSCHILLEN KAN WATEROPVANG MET BEHULP VAN DAMMEN…

ONTWERPEN MET WATER

…. EN WAT TE DENKEN VAN SPONZEN

… OF WATERZAKKEN

ONTWERPEN MET WATER

ETCETERA

OM MEER TE WETEN TE KOMEN MAAKTEN WE EEN EERSTE PILOTSTUDIE IN ROTTERDAM

ONTWERPEN MET WATER

EEN PLEIN MET VERSCHILLENDE RUIMTES VOOR VERSCHILLENDE ACTIVITEITEN

ONTWERPEN MET WATER

WATERHUISHOUDKUNDIGE WERKING

HET VERZAMELDE REGENWATER KOMT BINNEN IN EEN CENTRALE WATERKAMER. HIER GAAT HET WATER DOOR EEN LAMELLENFILTER, WAARNA HET WATER HET PLEIN OP STROOMT.

ONTWERPEN MET WATER

HOE MEER REGEN ER VALT, HOE MEER WATER HET PLEIN OP STROOMT

HET PLEIN LOOPT IN STAPPEN ONDER WATER

ONTWERPEN MET WATER

HET WATERPLEIN OP EEN MOOIE ZONNIGE EN DROGE DAG

ONTWERPEN MET WATER

NA EEN ZWARE REGENBUI ONTSTAAN ER BEEKJES , PLASSEN EN WATERPARTIJEN

DAT GEBEURT ZO’N 10 TOT 30 KEER PER JAAR

ONTWERPEN MET WATER

HET WATERPLEIN TIJDENS EEN ZEER EXTREME STORTBUI

DAT GEBEURT STATISTISCH EEN KEER PER JAAR

ONTWERPEN MET WATER

OOK DE GEVAREN VAN WATER ZIJN EEN ONTWERPOPGAVE

LICHTEN WAARSCHUWEN OOK ‘S NACHTS VOOR ‘HOOG WATER’

HEKKEN VOOR DE KLEINTJES

ONTWERPEN MET WATER

EN ALS HET VRIEST KAN HET WATERPLEIN WORDEN OMGETOVERD IN EEN IJSPLEIN

ONTWERPEN MET WATER

CO2 SLIMME STEDENBOUW IN DE ROTTERDAMSE STADSHAVENS


DE REAP: KADER OM SLIMMER MET ENERGIE OM TE GAAN OP ALLE SCHAALNIVEAUS


DE EERSTE STAP IS DE VRAAG VERMINDEREN: NETWERKINIVEAU


Een slim netwerk van openbaar vervoer over water;haltes daar waar ander OV ook stopt, waar veel mensen wonen en werken… En waar een goed fietsnetwerk

Op aansluit!Een duurzame stad nodigt uit tot fietsen en wandelen…


Ruimte bieden voor autarkische leefgemeenschappen in de stad

EN VRAAG VERMINDEREN OP PROJECTNIVEAU EN HET INDIVIDUELE HUIS


Cascadering van restwarmte bespaart energie en biedt ruimte voor nuttige gerichte verspilling!Bijvoorbeeld in een functie die sociaal van grote betekenis kan zijn: een (rest)warmwaterbad in de Maashaven

DE TWEEDE STAP IS REST-ENERGIE BETER BENUTTEN: CASCADERING


Oogsten van zonne-energie op de daken van havenloodsenen tevens een systeem van verdeling van dakmaatregelen voor de stad

DE DERDE STAP IS DUURZAAM OPWEKKEN: ZONNE-ENERGIE


Plekken voor het plaatsen van windturbines in de stad

DUURZAAM OPWEKKEN: WIND-ENERGIE


CO2-REDUCTIE IN CIJFERS IS BEWIJSLAST EN GELD WAARD

ONTWERPEN MET AFVALSTROMEN

RECYCLE-REDUCE-REUSE IN THE VIERHAVENS/MERWEHAVEN

Materialen worden schaarser + de vraag naar producten groeit nog steeds

+ de omloopsnelheid van producten neemt nog steeds toe:

wie afval in producten met nieuwwaarde omzet

boort een gigantische potentiële markt aan


In de bouw zijn daar voorzichtig de eerste stapjes in zichtbaar:

Het nieuwe interieur van HAKA-gebouw wordt volledig “vintage”



Wat zou het betekenen als we een aantal stappen verder gaan?

In een aantal exercities passen we 3xR op het hele Merwehaven/Vierhavensgebied toe

In de bouw is de gangbare behandeling van steenachtig sloopmateriaal

nu nog weinig hoogwaardig: het meeste eindigt onder de (snel)weg



De eerste stap gaat dus over beter Recyclen van gebouwen

Exercitie 1: alle gebouwen worden volledig hergebruikt binnen het gebied

Categorieën van gebouwen naar hoofdbestanddelen: beton, baksteen, kalkzandsteen en metaal


Totalen van de 4 materialen uit de gebouwen in kuubs worden bij elkaar opgeteld voor een totaalvolume

De totale voorraad wordt uitgedrukt in (sloop)materiaal

Klaar voor hergebruik in nieuwe projecten


Een unieke kans op een frisse start

COLLEGE DUURZAAMHEIDONTWERPEN MET AFVALSTROMEN

De tweede stap gaat vervolgens over Re-use van gebouwen

Exercitie 2: alle gebouwen in het gebied worden gewogen op hun waarde voor hergebruik


Een methodiek om te bepalen wat blijft,

wat vluchtig kan worden hergebruikt (en dus misschien wel laagwaardig)

en wat de meeste waarde heeft als materiaal (dus sloop)


De derde stap gaat over het Reduceren van afval

Dat vraagt om een slimme en veelzijdige gebiedsorganisatie


De landingsplaats in nu nog weerbarstig…

…maar zeker in ontwikkeling


Een lineair groeimodel van laagwaardig naar hoogwaardig,

kan zich ook zo ontwikkelen in de tijd


Op termijn kunnen laagwaardige functies weer verhuizen,

de stad biedt een plaatsgarantie binnen de regio en/of de haven

We gaan dus niet wachten maar starten direct,

ook al is het ambitieniveau nog bescheiden.


Dat vraagt om een andere blik

op de transformatie van gebieden

Tijdelijk programma wordt misschien wel een permanente conditie

DE INNOVATIEVE HOOFDWATERKERING IN DE STAD

DE DYQUALIZER


ONTWERPEN AAN DIJKVERZWARING IN DE STAD


EEN ONDERZOEKSPROCES DAT START MET HET OPSTELLEN VAN PARAMETERSOM ELKAAR BETER TE BEGRIJPEN: DE DYQUALIZER


RESULTAAT: VIER STRATEGIEËN DIE OPLOPEN IN COMPLEXITEIT

IEDER UITGEWERKT OP EEN VOORBEELDLOCATIE


VOORBEELD 1: de dijk als onderdeel van integrale gebiedstransformatie

BEGINT MET DE JUISTE POSITIONERING VAN DE VERZWARING


VOORBEELD 1 DE DIJKVERZWARING EN DE HERSTRUCTURERING VAN HET GEBIED GRIJPEN IN ELKAAR


VOORBEELD 2: de dijk als impuls voor het publiek domein

DE DIJKVERZWARING MAAKT EEN AUTOVRIJ STADSBALKON MOGELIJK


VOORBEELD 3: de dijk als basement voor gebiedsontwikkeling


VOORBEELD 3

DE MINIMAAL GEDIMENSIONEERDE KLIMAATDIJK HEEFT MEER

RUIMTEBESLAG DAN EEN STANDAARDDIJK

MAAR LEVERT UITEINDELIJK TOCH MEER BEBOUWBAAR GEBIED OP DAN EEN

STANDAARDDIJK


IS VOORAL JURIDISCH ERG INGEWIKKELD WAAR HET GAAT OM RISICO GARANTIES

VOORBEELD 4: de dijk als onderdeel van gebouwen

Huidige situatie met dijk

Technische nieuwe dijk

Integratie in nieuwbouw


HET GAAT NIET OVER HET TECHNISCH VERNUFT

MAAR HOE DE TECHNIEK

SAMEN MET GOEDE RUIMTELIJKE INGREPEN

TOT EEN STRATEGIE EN PROCES KAN WORDEN GESMEED

Dit ontwerpwerk gaat voor 80% over communicatie

Meer college duurzaamheid


Vrijdag 17 september: Ontwerpen aan systemen; een ruimtelijke opgaveFlorian Boer/ DE URBANISTEN

Vrijdag 24 september: Ontwerpen aan afvalstromen 1Otto Friebel/ Van Gansewinkel Groep

Vrijdag 1 oktober: Ontwerpen aan watersystemen 1Peter Groenhuijzen/ Grontmij

Vrijdag 8 oktober: Ontwerpen aan energiesystemen 1Andy van den Dobbelsteen / T.U.Delft

Vrijdag 15 oktober: Ontwerpen aan energiesystemen 2Duzan Doepel / DSArchitects

Vrijdag 29 oktober: Ontwerpen aan afvalstromen 2Jan Jongert/ 2012 Architecten

Vrijdag 5 november: De ruimtelijke economie van systemenAnius Hoornstra/ GOB Amsterdam (o.v.b.)

Vrijdag X november: Plenaire afrondingssessiepresentaties door studenten

Florian Boer

Documents

Transcript of Florian Boer