Flexibiliteit en controle - gaat dat samen ??

Zonder flexibiliteit geen geslaagd infraproject !!

Wim den Adel • Tegenwoordig zelfstandig (GoWi-advies en projectmanagement BV)• Bijna 40 jaar werkzaam• 35 jaar (grote projecten)• IPMA Nederland, activiteitencommissie en bestuurslid• Vanaf 1999 metroprojecten Beneluxlijn en RandstadRail

Kenmerken (Mega)-infraprojecten• Investeringen > € 200 miljoen (pp heden) mega > € 500 miljoen• Worden veelal geïnitieerd vanuit de overheid• Na de investeringsbeslissing begint de geldkraan te lopen• Basis voor de investeringsbeslissing is de scope• Scope gebaseerd op voorontwerpen• Lange doorlooptijd, 5 tot 10 jaar of langer• Vele jaren voorstudie • Niet alles vooraf vast te leggen (in het beton te gieten)• Voortschrijdend inzicht tijdens uitvoering• Innovatieve elementen• Invloeden omgeving (mondiger)

Stelling:

Flexibiliteit is noodzakelijk om tot een geslaagd resultaat te komen

• Flexibiliteit is geen vrijbrief voor verandering• Project moet in control zijn en blijven• De gereedschappen voor beheersing van tijd,

kosten en kwaliteit (scope) blijven onverminderd van kracht

Controle moet, flexibiliteit daar waar noodzakelijk om tot (een beter) resultaat te komen

Betekenis van flexibiliteitwat houdt dit in voor projectenDikke van Dalen• Buigzaamheid• Mogelijkheid van aanpassen

Internet meer dan 20 definities• Buigzaamheid, lenigheid, meegaandheid, toegeeflijkheid• Staat open voor veranderlijke omstandigheden• Kan omschakelen en zich aanpassen aan nieuwe situaties• De mate waarin het systeem kan worden aangepast aan

nieuwe ontwikkelingen en behoeften

Samenvatting van de definities

A. Buigzaamheid, soepelheid, meegaandheid en toegeeflijkheid

B. Mogelijkheid van aanpassing, adequaat inspelen op veranderlijke omstandigheden, omschakelen en zich aanpassen aan de nieuwe omstandigheden ofwel

Anticiperen

Buigzaamheid, soepelheid, meegaandheid en toegeeflijkheid

Is tegenstrijdig aan de projectdoelstellingen.

Alleen wanneer het project ermee gediend wordt (b.v. onderhandelingsresultaat).

Definitie BMogelijkheid van aanpassing, adequaat inspelen op veranderlijke omstandigheden, omschakelen en zich aanpassen aan de nieuwe omstandigheden

Stelling;• Bij projecten moet je heldere en duidelijke

doelen hebben om op te sturen, maar de nodige flexibiliteit betrachten om deze doelen te bereiken

Projecten1. Stormvloekering Oosterschelde (1975-1986;

2. Schelde Radarketen (1985-1990; ca. € 180 miljoen)

3. Erasmusbrug (1989-1996; ca. € 260 miljoen)

4. Beneluxlijn (1995-2001; ca. € 1,2 miljard)

5. RandstadRail (2000-heden; ca; € 1,3 miljard) (Rotterdams deel € 0,7 miljard)

Prijspeil heden

ca. € 3 miljard)

Kenmerken

• Complex• Innovatief• Multidisciplinair• Vele systemen• Lange doorlooptijd• Politiek gevoelig• Omgevingsgevoelig• Gevoelig voor veroudering tijdens realisatie• Onderhevig aan veranderlijke wetgeving• Onderhevig aan voortschrijdend inzicht

Stormvloedkering Oosterschelde

• Politieke beslissing, open of dicht -> afsluitbaar• Scope bekend, afsluitbaar• Ontwerp na besluitvorming finaal aangepast• Ontwerp en uitvoering hoog innovatief• Afgestapt van opbouwen van kennis, direct in het diepe• Continue inspelen op de omstandigheden• Geavanceerd werkmaterieel• Gebruik van probabilistische ontwerptechnieken• Uitvoering geplaagd door tegenvallers

Stormvloedkering OosterscheldeVerandering ontwerp van pijlers op putten naar de monoliet oplossing

Putten pijlers slecht tot niet uitvoerbaarDe flexibiliteit opbrengen om naar een totaal ander ontwerp te gaan.

Stormvloedkering OosterscheldeIngewikkelde uitvoeringsmethoden

Continue inspelen op de omstandigheden

Stormvloedkering Oosterschelde

Hoge mate van flexibiliteit

Project in controll?? Ja !!Gebruik werd gemaakt van de traditionele projectmanagement-technieken zoals toen gebruikelijk in de bouw en procesindustrie.Zonder risico- en kwaliteitsmanagement was de bouw onmogelijk geweest.

Overschrijding circa 25% inflatie gecorrigeerd.Post onvoorzien bij besluitvorming geschrapt

Stormvloedkering Oosterschelde

Wet van gelijke ellende;De som van ellende van oplossingen is constant

Vlucht niet direct weg in alternatieven.Werk alternatieven op gelijk niveau uit als de vigerende oplossing.Neem dan pas een beslissing.

Ook flexibiliteit kan gecontroleerd uitgevoerd worden

Schelderadarketen

Een scheepvaart begeleidingsysteem van af Oostende/Vlissingen tot in Antwerpen

Realtime (radar) gekoppeld aan een informatie verwerkend systeem

Schelderadarketen

Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald

Aangeboden en gecontracteerd systeem bleek niet uitvoerbaar

Claim van circa € 20 mln (pp heden) teruggebracht naar € 0 naar tevredenheid van beide partijen

Schelderadarketen

Lessons learnedDurf af te wijken van het vigerend ontwerp

ErasmusbrugDoelstellingBeeldmerk van Rotterdam

Spanningsveld tussen vormgeving en functionaliteit

Twijfels over de maakbaarheid door de auditor (zeer bekende Franse bruggenbouwer)

Hier is voor wat betreft flexibiliteit sprake van toegeven of het meegaan in de vormgeving.

Gedurfde beslissing, gered door de gong

Binnen budget gerealiseerd, een succesverhaal

Railinfraprojecten

• Behoren tot de meest complexe projecten• Voorgaande projecten min of meer achter en

hek• Railinfraprojecten zeer omgevingsgevoelig,

zeker in een stedelijke omgeving

Beneluxlijn

Tracé RandstadRail

Complexiteit railinfraprojecten

• Vele disciplines• Vele samenwerkende systemen• Innovatieve elementen• Politiek gevoelig• Uitstrekkend over verschillende bestuurlijke eenheden• Lange uitvoeringsduur; veranderlijke wetgeving,

voortschrijdend inzicht, economische veroudering

Complexiteit railinfraprojectenRandstadRail extra complex• De bouw van een compleet nieuw metrostation

rondom het bestaande station• Op Stationsplein 2 van elkaar afhankelijke projecten• De primeur van het toepassen normdocument

lightrail• Bij de start niet bekend wie de vervoerder wordt

RandstadRail in vogelvlucht

Oude heavyrailverbindingen ombouwen naar lightrail aangevuld met nieuwe infrastructuur

Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Stadsregio Rotterdam Stadsgewest Haaglanden

Basis RandstadRailBestuurlijke overeenkomst 2001

• Scope• Subsidie vaste prijs• Samenwerking

Opdracht Rotterdamse Exploitatie gereed opleveren

Realisatie RandstadRail

80% civiel en bouwkundigo redelijk in het beton gegoteno Uitgezonderd calamiteiten geen beroep op flexibiliteito Risico’s van de kleine kansen met grote gevolgen

20% installaties en systemeno Bepaald het succes van het rijdeno Nog sterk aan verandering onderhevig

Werken op een vierkante postzegel 2 projecten op 1 locatieInspelen op de omstandighedenKosten beperkt tot € 8 mlnFlexibiliteit om erger te voorkomen

De primeur hebben

• Normdocument lightrail• Procesgericht geen keiharde eisen• Zelf weg zoeken om tot resultaat te komen• In nauw overleg met goedkeurende instanties

Vervoerder niet bekend

• Kennis bij start ingehuurd• Bij start project ver van je bed show wat je over 5

jaar moet maken• Heeft geleid tot veel aanpassingen• Kosten verhogend + vertraging

De omgeving

De omgeving

Flexibiliteit betrachten voor het vervullen van ingebrachte redelijke wensen.Maatregelen treffen om de overlast te beperken

Veranderlijke wetgevingVoortschrijdend inzicht• Tijdens de uitvoering worden extra wettelijke

eisen gesteld (specifiek brandveiligheid) • Voortschrijdend inzicht (Mont Blanc tunnel,

Kaprun)

Stationsontwerpen dateren uit 2000, met de eisen van heden

Ook hier weer de dialoog zoeken, anders blokkades

Vele systemen werkend op uur 0

• Vele disciplines• Vele systemen

Werkend vervoerssysteem

Opdracht exploitatiegereed opleveren

80% investeringskosten in beton te gieten20% nog nader vast te leggen

Testen en beproeven idem nader vast te leggenOok in dialoog met de vervoerder en goedkeurende instanties, o.a. IVW

Conclusie

• Hoewel je wel zou willen dat het ontwerp, uitgangspunten e.d. voor de realisatie van het project vooraf in het beton zijn te gieten, is deze wens een illusie

• De voorbeelden hebben aangetoond dat flexibiliteit noodzakelijk is om tot een geslaagd resultaat de komen

• Echter flexibiliteit is geen vrijbrief voor verandering• Aanpassingen, inspelen op omstandigheden e.d. kunnen

ook op een gecontroleerde wijze uitgevoerd worden.• Wat overeind moet blijven is de scope

Organisatie

• Robuust• Kennis aanwezig• Slagvaardig• Vertrouwen van opdrachtgever

Vertrouwen krijg je niet, vertrouwen moet je verdienen