files.jaimy-leigh-struijk.webnode.nlfiles.jaimy-leigh-struijk.webnode.nl/200000050... · Web...

Inhoudsopgave

Inleiding...............................................2

Product introductie planCouscous met extra vezels

Jaimy Struijk 12025399Stephanie Terpstra 12077100Gabriëlla Sobczak 12039012 Rianne de Wit 12024848Cristy Verlek 12027545

Vak: Integrale opdrachtDocent: R. van OmmerenOsiriscode: VD-A210-11 Klas: VD1D2Inleverdatum: 24-01-13

Management summary..........................................................................................................................3

Marktontwikkelingen.............................................................................................................................4

Doelgroep...............................................................................................................................................5

Demografische segmentatiefactoren:................................................................................................5

Marketingmix.........................................................................................................................................8

Productsamenstelling.........................................................................................................................8

Organoleptische kenmerken..............................................................................................................8

Verpakkingskenmerken......................................................................................................................8

Claims.................................................................................................................................................9

Voedingswaardedeclaratie.................................................................................................................9

Prijsniveau........................................................................................................................................10

Distributiekanalen............................................................................................................................10

Positionering en USP’s..........................................................................................................................11

SWOT-analyse......................................................................................................................................12

Promotieplan........................................................................................................................................13

Promotiedoelstellingen....................................................................................................................13

Centrale boodschap..........................................................................................................................14

Promotiemiddelen en kanalen.........................................................................................................14

Tijdsplanning....................................................................................................................................14

Psychologische leertheorie...................................................................................................................16

Conclusie..............................................................................................................................................17

Discussie...............................................................................................................................................17

Bijlage...................................................................................................................................................19

Consumentenonderzoek..................................................................................................................19

Enquête functional foods.................................................................................................................20

1. Inleiding

Wij, Vitalis international zijn bezig met het op de markt brengen van nieuwe functional food producten. Als afdeling warme koolhydraatrijke maaltijdcomponenten hebben wij besloten ons te richten op functional foods met extra vezels. Er is voor het product couscous gekozen, omdat het concurrentieveld relatief gezien klein is vergeleken met pasta-, rijst- en aardappelproducten. Veel mensen krijgen door middel van hun dagelijkse voeding te weinig vezels binnen. De aanbevolen

1

dagelijkse hoeveelheid is 30-40 gram en volgens onderzoek van de Gezondheidsraad uit 2006 komt 90% van de Nederlandse bevolking niet aan deze hoeveelheid. Een grote groep Nederlanders heeft hierdoor last van darmproblemen. Door deze problemen zal de vraag naar couscous met extra vezels groot zijn door de toegenomen kennis van de consument met betrekking tot voeding. Hierdoor hebben wij vertrouwen in ons product en denken wij dat het een goede kans heeft op de markt. Wij geloven dat het product financieel goede resultaten zal behalen voor Vitalis en het product zeker binnen twee jaar bijdraagt aan de gewenste verschuiving van ‘lekker en voor de hele familie’ naar ‘lekker en gezond’.

2. Methode

Om de introductie van ons nieuwe product tot een succes te maken hebben wij op verschillende manieren onderzoek gedaan. Om dit onderzoek zo betrouwbaar mogelijk te houden, is er gekozen voor het gebruik van wetenschappelijk onderbouwde bronnen. Hiernaast hebben wij alle aspecten die belangrijk zijn voor het introduceren van een nieuw product grondig bestudeerd en uitgewerkt. Allereerst hebben we een storecheck gedaan bij verschillende supermarkten om de mogelijke concurrentie te bekijken en welke variaties van couscous er al op de markt zijn. Daarnaast heeft er een consumentenonderzoek plaatsgevonden door middel van een enquête, om er zo achter te komen hoe de consument tegen over functional foods in het algemeen, couscous en couscous met extra vezels staat. Deze enquête is gehouden onder 25 Nederlandse gezinnen met een modaal inkomen wonend in een stad, om er zo achter te komen hoe bekend functional foods zijn bij de consument en of koolhydraatrijke producten veel worden geconsumeerd.Ook hebben wij veel informatie kunnen halen uit de marketing lessen die verzorgd werden door de Haagse Hogeschool.

3. Management summary

We designed a new functional food, called couscous with extra vibers. Because consumers are interested in new, original food and their knowledge about nutrients becomes more and more better, our couscous-idea is going to be a great succes.

2

We have asked several buying-parents in families, and all of them were enthousiastic about the idea of couscous with extra vibers. They were also willing to pay some extra money for it. Because normal couscous moderate price is €1,60, we were thinking of the pricecategory from €1,79 till €1,99. We were thinking about this price, because the preparance of a functional food is more expensive than normal food and people don't have to pay that much more.

In this report the central question is 'How to create a Functional Food in the category carbohydrate-rich warm food, which is attractive for the target family?'. We have been looking in different angels in the resourch fase, like what kind of products there already are in the market and how this product can differ from them. There are some important strengths, weaknessess, opportunities and threaths, which are described in this report.

We want to help people by improving their health by means of high-quality and good tasting wheatproducts and fruitdrinks. Because of the knowledge about functional foods is growing under the people, the ask is raising. That's why we have been looking at the product couscous with extra vibers.

During the research we found out that people already know what couscous is and that they are really interested in the functional food variant. Fibers increase the movement of the bowel and decrease the change of constipation, which is a commonly problem. Consumers are also willing to pay extra money for the new product.

In this report you can read all the thinking behind this new product and also which strategies we want to use as promotion. Because this product is good tasting and healthy, it fits good in the ideas of Vitalis.

4. Marktontwikkelingen

Het product dat Vitalis op de markt gaat brengen is couscous met extra vezels. Couscous bevindt zich op de markt van de koolhydraatrijke maaltijdcomponent warme maaltijd. Binnen deze markt zijn de

3

meest bekende producten pasta en rijst. Alle drie de producten komen oorspronkelijk uit het buitenland. Pasta komt uit Italië, rijst uit Azië en couscous komt uit Noord-Afrika. In Nederland wonen grote groepen mensen met ieder zijn eigen cultuur. Dit wordt multiculturalisme genoemd. Elke cultuur heeft zijn eigen gewoontes en daarbij ook zijn eigen voedingsmiddelen. Op deze manier zijn de producten pasta, rijst en couscous op de Nederlandse markt terecht gekomen. Deze producten worden tegenwoordig nauwelijks meer beschouwd als buitenlandse producten. Ze worden de afgelopen jaren in plaats van alleen aardappels ook heel veel gebruikt als onderdeel van de avondmaaltijd. Omdat een heleboel bekende Nederlandse merken de buitenlandse producten verkopen zijn ze erg "verhollandst". De koolhydraatrijke producten pasta en rijst zijn er tegenwoordig in alle soorten en maten en worden in elke supermarkt verkocht. Couscous daarentegen is niet in elke supermarkt te verkrijgen en als het er is dan is dit vaak van één merk. Dit is opmerkelijk, want uit het consumentenonderzoek dat is gehouden onder Nederlandse gezinnen wonend in een stad blijkt dat ruim 79% van de ondervraagden bekend is met het product. Ook bleek uit dit onderzoek dat koolhydraatrijke producten vaak worden geconsumeerd, gemiddeld drie keer per week. Hieruit blijkt dat de koolhydraatrijke producten erg populair zijn. Ook uit het aanbod in restaurants blijkt dat de producten erg bekend zijn. Vooral rijst wordt vaak geserveerd bij een gerecht.Omdat de producten makkelijk te bereiden en niet duur zijn is het voor een groot publiek bestemd; Nederlandse en buitenlandse gezinnen, alleen wonende en zelfs studenten. In de supermarkt zijn veel soorten pasta- en rijstgerechten verkrijgbaar die al klaar gemaakt zijn en alleen nog maar opgewarmd hoeven te worden. Dit is vooral voor studenten erg gemakkelijk. De koolhydraatrijke producten worden vooral gebruikt als warme maaltijdcomponent. Hiernaast wordt pasta, couscous en aardappel ook gebruikt in verschillende salades.

Het product couscous met extra vezels dat wij willen ontwikkelen is nog niet op de markt. Wel worden van pasta en rijst al varianten verkocht met extra vezels. Denk aan volkoren pasta en zilvervliesrijst. De producten met toegevoegde vezels worden functional foods genoemd. Functional foods zijn voedingsmiddelen waarbij een bestanddeel is toegevoegd of juist verwijderd om de gezondheidswaarde van het product te verbeteren (1). In het geval van het product dat wij willen ontwikkelen is de toegevoegde voedingsstof: voedingsvezel. Uit het consumenten onderzoek blijkt dat het begrip functional foods nog niet erg bekend is, slechts 37% van de ondervraagden weet wat het betekend. Wel wordt de vraag naar functional foods op de markt steeds groter. Dit komt omdat steeds meer consumenten kennis hebben van de werking van vezels. Uit ons onderzoek blijkt namelijk dat 79% weet dat het goed is voor de darmwerking. Binnen de koolhydraatrijke producten is vooral volkoren pasta er in steeds meer soorten.

5. Doelgroep

De doelgroep is een specifieke groep mensen die een organisatie of instelling wil bereiken met een bepaald aanbod. Deze organisaties of instellingen

4

willen bij deze groep, met behulp van onder andere campagnes en reclames, een gedragsverandering in stand brengen. Om te bepalen wat de beste doelgroep is voor het product wordt in de marketing gebruik gemaakt van segmentatiecriteria (2), dit zijn kenmerken waarmee binnen een markt bepaalde (doel)groepen kunnen worden onderscheiden, zoals leeftijd en inkomen.

Voor het kiezen van een goede doelgroep hebben wij gebruik gemaakt van het Mentality-model. Dit is gedaan omdat het Mentality zich heeft bewezen als een rijker middel om het gedrag van burgers en consumenten te verklaren dan de traditionele indelingen op basis van leeftijd, geslacht, opleiding en inkomen. De onderzoeksmethode biedt een zeer effectieve input voor onze marketingstrategie.

Als er naar de doelgroep gekeken wordt volgens het mentality-model, valt het op dat best veel groepen bij deze doelgroep passen, namelijk de opwaartsmobielen, de kosmopolieten, de postmaterialisten en de postmoderne hedonisten. Dit zijn de groepen die qua status op midden/hoog zitten en die qua waarde tot de moderne en de postmoderne behoren.

5.1 Demografische segmentatiefactoren:- Inkomen

Deze segmentatiefactor is ontzettend belangrijk voor het bepalen van de doelgroep. Aangezien de couscous met extra vezels die op de markt zal worden gebracht een functional food is, zal de prijs hoger zijn dan de normale couscous. Er wordt daarom gericht gekeken naar de consumenten met een midden- of hoog inkomen. Deze consumenten zullen het er voor over hebben om meer te betalen voor een functional food.

- LeeftijdQua leeftijd is er gekozen voor consumenten tussen de 25 en de 60 jaar oud. Consumenten jonger dan 25 hebben het over het algemeen erg druk met een studie, werk en andere activiteiten. Hierdoor zijn ze geneigd om in de supermarkt snel de bekende producten te pakken. Ook hebben de meesten minder interesse in functional foods. Consumenten tussen de 25 en de 60 daarin bouwen een leven op met regelmaat en creëren een gezin, waarin gezondheid meestal een grote rol speelt.

- Gezinslevenscyclus Nog beter dan de exacte leeftijd kan de fase binnen de gezinslevenscyclus van toepassing zijn. Leeftijd is maar een getal, dit zegt nog niets over hoe de consument zich gedraagt en hoe oud de consument zich voelt qua levensfase. De doelgroep voor dit product is het gemiddelde Nederlandse gezin met een modaal inkomen wonend in een stad. Deze doelgroep is gekozen, omdat gezondheid vaak centraal staat in een gezin en deze personen vaker een functional food pakken. Ook bestaat een gezin uit een aantal personen van verschillende leeftijden. Couscous is door de makkelijke en snelle bereiding ideaal voor drukke gezinnen om even snel te maken en ook de eventuele tieners in het gezin kunnen snel couscous klaarmaken voordat ze bijvoorbeeld gaan sporten. Met het pakken van het gezin als doelgroep ontstaan er veel mogelijkheden voor een eventuele lijn met meerdere couscous producten.

- Etnische eigenschappenEr wordt vooral gericht gekeken naar de Nederlandse gezinnen. Deze doelgroep is gekozen, omdat couscous onder de Nederlanders minder bekend is dan bij de meeste buitenlanders en het daarom een uitdaging is om het product bekend te maken onder de Nederlanders. Ook zijn Nederlanders over het algemeen bekender met het begrip functional foods en zullen dit ook sneller kopen dan buitenlanders.

5

5.2 Geografische segmentatiefactoren: - Consumentenmarkt

De consumentenmarkt richt zich op de consumenten in de steden. De eerste enquête is deels afgenomen in een dorp. Hieruit bleek dat mensen uit een dorp over het algemeen couscous niet kennen en geen behoefte hebben aan couscous met extra vezels. In de kleine dorpen geldt namelijk nog steeds het oude gezegde: ‘Wat de boer niet kent, dat vreet tie niet’. De plek met het meeste kans van slagen voor dit product is dus de stad.

6. Concurrentieveld

Voor het ontwikkelen van een product is het belangrijk om te kijken naar de concurrentie. Nadat de concurrerende producten bekeken zijn, is het mogelijk om op basis hiervan het product aan te passen. Als je een nieuw product op de markt wil zetten dat goed verkoopt, is het belangrijk dat dit aantrekkelijker is voor de consument dan de concurrerende producten.

De belangrijkste indirecte concurrenten waarmee de couscous met extra vezels te maken krijgt, zijn

6

de koolhydraatrijke maaltijdcomponenten die al op de markt zijn, zoals rijst en verschillende soorten pastaproducten. Enig voordeel dat de koolhydraatrijke maaltijdcomponenten rijst en pasta hebben, is dat de consument al goed bekend is met de volkoren versies hiervan. Dit zijn zilvervliesrijst en volkoren pasta. Couscous is daarentegen minder bekend bij de consument. Het voordeel echter van couscous met extra vezels , is dat het een nieuw product is en daarmee voor variatie zorgt. Hiernaast bevat het ook nog eens extra vezels, wat het product nog aantrekkelijker maakt.

De andere producten waaraan extra vezels zijn toegevoegd, zoals yoghurt en koekjes met extra vezels, zijn geen warme maaltijdcomponenten, maar hebben wel het kenmerk dat deze extra vezels bevatten. Dit zijn naast de warme maaltijdcomponent ook indirecte concurrenten. Om aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vezels te voldoen, kunnen mensen dus ook kiezen voor deze producten met extra vezels. De consument kan ook beide producten consumeren om zo de vezelinname te verhogen.

De directe concurrent voor de couscous met extra vezels is de couscous die al op de markt is. Dit product is al langer bekend onder de consumenten en is goedkoper dan de couscous met extra vezels. Couscous met extra vezels heeft echter wel weer het voordeel ten opzichte van de couscous zonder toevoeging van vezels dat deze aanzienlijk meer vezels bevat en dus een beter effect heeft op de darmwerking.

De kans dat de consument zal kiezen voor de couscous met extra vezels is zeer groot, omdat de consument tegenwoordig graag nieuwe producten probeert en de kennis over functional foods in het algemeen en vezels specifiek de afgelopen jaren sterk is toegenomen. Na het onderzoeken van de directe en de indirecte concurrentie kunnen wij concluderen dat producten met extra vezels veel concurrentie hebben, maar dat er nog geen couscous variant met extra vezels bestaat. Ons product is daarin uniek en daardoor aantrekkelijk voor de consument.

7. Marketingmix

7.1 ProductsamenstellingOns product onderscheidt zich van de normale couscous door de toevoeging van extra vezels. Wel blijven de overige macronutrienten hetzelfde als de originele couscous. Dit komt ongeveer neer op 1 gram vet, 12,5 gram eiwit en 74 gram koolhydraten. Het product is een functional food met toegevoegde vezels. Er zijn 2 soorten vezels; de in wateroplosbare en de niet-oplosbare. Doordat couscous wordt bereid met (kokend) water is het niet verstandig om de in water oplosbare vezels toe te voegen, omdat deze met het verdampen van water verdwijnen in de lucht. De niet-inwater

7

oplosbare vezels kunnen echter wel goed worden toegevoegd. De hoeveelheid vezels in de normale couscous is 4,5 gram. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor vezels is 30 tot 40 gram. Zoals in de inleiding al beschreven staat, krijgen veel nederlanders te weinig vezels binnen. Daarom is het mogelijk om 3,5 gram vezels per 100 gram couscous toe te voegen wat een totaal van 8 gram per 100 gram oplevert. Met één maaltijd couscous met extra vezels van 200 gram heeft de consument al de helft van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vezels binnen. Overige vezels kunnen worden geconsumeerd via brood, fruit en groente.

7.2 Organoleptische kenmerkenDe kleur van couscous is, voordat het gekookt wordt, geel. Na het bereiden wordt het gebroken wit. Doordat niet-in wateroplosbare vezels een bruine kleur hebben, wordt de couscous na toevoeging hiervan ook wat donkerder dan de normale couscous. De smaak van de couscous is vergelijkbaar met de smaak van pasta, maar de structuur is heel anders. Wanneer couscous nog niet gekookt is, zijn het harde kleine korreltjes. Na het bereiden heeft de couscous veel water opgenomen, dus zijn de korrels wat groter. Door het opgenomen water wordt de couscous ook wat zachter en kleveriger, maar het blijven losse korrels. Geur heeft couscous in de basis niet, maar wanneer je kruiden toevoegt, gaat het wel naar deze kruiden ruiken, zoals dat ook het geval is bij pasta en rijst.

7.3 Bereidingswijze Waar ons product zich in onderscheidt ten opzichte van pasta en rijst is de bereidingswijze. De couscous neemt, in tegenstelling tot pasta en rijst, al het water uit de pan op. Pasta en rijst worden gekookt in water en moeten daarna afgegoten worden. Deze producten nemen wel wat water op, maar niet alles. Het voordeel van de couscous is dat dit product niet afgegoten hoeft te worden.

7.4 VerpakkingskenmerkenCouscous groot Couscous to go (eventuele

uitbreiding)Grootte 500 gram onbereid 75 gram onbereid Vorm Rechthoekige verpakking Beker met een bolle dekselMateriaal Stevig karton en plastic Stevig karton en een deksel van

plastic Praktische functies De verpakking bevat een plastic

doorkijkgat zodat het product zichtbaar is voor de consument. Ook is het pak rechthoekig, zodat het makkelijk op te bergen is in de keukenkastjes. Daarbij staat er op de zijkant van de verpakking een recept voor de bereiding van couscous.

Het is makkelijk mee te nemen door de kleine verpakking. Ook bevat de deksel verschillende kruiden die de couscous op smaak kunnen brengen. De verpakking is tevens te hersluiten waardoor het makkelijk mee te nemen is.

Gebruik van kleur De verpakking wordt groen met wit. Dit omdat de kleur groen door de consumenten gekoppeld word aan gezonde voeding. We kiezen voor wit erbij om de verpakking een

De verpakking wordt groen met wit. Dit omdat de kleur groen door de consumenten gekoppeld word aan gezonde voeding. We kiezen voor wit erbij om de verpakking een

8

rustgevende uitstraling te geven.

rustgevende uitstraling te geven.

Gebruik van tekst Naam van het product vermelden op de verpakking.Kreet: ‘Weer eens wat anders’.Met extra toegevoegde vezels (inhoudsclaim), bevat minder vet dan rijst en pasta (vergelijkende claim) en bevordert de stoelgang (generieke claim).

Naam van het product vermelden op de verpakking. Kreet: ‘Weer eens wat anders’. Met extra toegevoegde vezels (inhoudsclaim), bevat minder vet dan rijst en pasta (vergelijkende claim) en bevordert de stoelgang (generieke claim).

Tabel 1: Verpakkingskenmerken couscous met extra vezels.

7.5 ClaimsVoor couscous met extra vezels gaan wij drie krachtige claims gebruiken. We hebben hierbij gekozen voor drie verschillende soorten claims zodat er altijd wel één aanslaat bij de consument. Als eerste claim hebben wij gekozen voor extra toegevoegde vezels, omdat het woord 'extra' altijd aanslaat op de consument. De vergelijkende claim 'Bevat minder vet dan pasta en rijst' wordt gebruikt, omdat dit de meest concurerende producten zijn. Voor de laatste claim is gekozen, omdat de stoelgang voor veel mensen over het algemeen bekend is en ze dit belangrijk vinden. In de storecheck is al uitgezocht of deze claims volgens de claimverordening toegestaan zijn. De claims zijn als volgt: - Met extra toegevoegde vezels.- Bevat minder vet dan pasta en rijst.- Bevordert de stoelgang.

7.6 VoedingswaardedeclaratieKJ 1660,6Kcal 396Vet 1,0 gVezel 8,0 gEiwit 12,5 gKoolhydraten 74,0 gNatrium 15 mgCalcium 20 mgIJzer 1,0 mgTabel 2: voedingswaardedeclaratie couscous.

Doordat de hoeveelheid vezels verandert, neemt de totale voedingswaarde van het product toe. Vezels bevatten echter niet zoveel energie, waardoor het aantal kilojoule met 117 toeneemt. Dit op een aanbevolen dagelijkse energie-inname van 9000 is bijna niks.

7.7 PrijsniveauDe volkorenvariant van pasta is €1,30 en de normale couscous is gemiddeld €1,60. Omdat aan het product nog extra vezels toegevoegd moeten worden en daardoor extra bereidingstijd nodig is, kan het niet anders dan dat de couscous met extra vezels duurder wordt dan de normale couscous. Uit het consumentenonderzoek is gebleken dat 74% van de consumenten bereid is meer te betalen voor dit product. Op basis hiervan is het verwachte prijsniveau gesteld tussen €1,85 en €2,00.

9

7.8 DistributiekanalenDe doelgroep voor dit product is het Nederlandse gezin met een modaal inkomen wonend in een stad en daarom worden de bekende supermarkten die in de steden voorkomen, zoals C1000, Albert Heijn en Jumbo gekozen als distributiekanalen. In de supermarkt kan de grote verpakking verkocht worden. Als de standaard verpakking goed verkoopt, wordt er een kleinere verpakking op de markt gebracht, de zogenaamde 'couscous to go'. Deze kan ook in de supermarkt verkocht worden, maar kan niet gelijk bereid worden, omdat er in deze grote supermarkten geen kokend water verkrijgbaar is. Dit is wel nodig voor de bereiding, waardoor het niet gelijk geconsumeerd kan worden. Wel kan het gekocht worden als 'to-go'voor de volgende dag, op bijvoorbeeld het werk. De 'to-go' versie kan daarnaast ook verkocht worden in de welbekende Albert Heijn to-go die vaak op het station te vinden is. In deze winkels is een waterkoker beschikbaar, waardoor het product gelijk klaargemaakt en geconsumeerd kan worden. Ook bij tankstations en bedrijfskantines kan de 'to-go' versie geïntroduceerd worden. Ook hier is kokend water verkrijgbaar en mensen komen hier vaak rond etenstijd. Door de kruiden die in het deksel aanwezig zijn hoeft er verder niks meer aan worden toegevoegd.

8. Positionering en USP’s

Bij het ontwikkelen van de nieuwe koolhydraatrijke maaltijdcomponent couscous met extra vezels, is het belangrijk dat dit product bij de consument in de smaak valt en consumenten het product ook gaan kopen. Daarom is het hebben van een goede positionering en USP’s voor de couscous met extra vezels essentieel.Bij positionering draait het om de relatie tussen het product en de koper, of tussen het product en andere merken in de gedachtewereld van de koper(3). Het is de bedoeling de couscous met extra vezels en de consument dichter bij elkaar te brengen, dit kunnen we bereiken met gebruik van

10

verschillende manieren, namelijk door: - de couscous met extra vezels te koppelen aan bestaande producten en/of merken waarmee de consument al vertrouwd is.- de concurrentie, de pasta en de rijst, in het brein van de consument te herpositioneren.- de couscous met extra vezels een positie te laten verwerven die nog niemand claimt.Door het gebruik van zo’n manier bij het introduceren van de couscous met extra vezels, wordt de kans dat het door de consument gekocht zal worden vergroot. Ook het hebben van een goede slogan of advertentie is een voorbeeld van positionering (3).De gewenste positioneringen die gebruikt kunnen worden voor de couscous met extra vezels zijn:‘Een snel en makkelijk te bereiden maaltijd, voor een verbeterde stoelgang’ ‘Nu nog sneller en makkelijker een betere stoelgang door de extra toegevoegde vezels’ en de slogan ‘Proef de vezel sensatie in deze couscous variatie!’

De USP (Unique Selling Proposition)van de couscous met extra vezels zijn unieke eigenschappen van het product die een goed verkoopargument of reclamethema vormen. De voorwaarde voor een effectieve USP is wel dat concurrenten niet snel dezelfde boodschap kunnen of willen gebruiken (3). De gewenste USP’s die gebruikt worden voor de couscous met extra vezels zijn:‘Goed voor de darmen door de werking van toegevoegde vezels’.‘Snel en makkelijk’.‘Bevat minder vet dan pasta en rijst’.‘Hoeft niet afgegoten te worden’.‘Bevordert de stoelgang’.

9. SWOT-analyse

Voor het introduceren van onze couscous met extra vezels hebben wij de kansen, de bedreigingen, de sterkte en de zwakte bekeken.

Externe analyse

Kansen

- Functional food wordt populair.- De consument heeft er behoefte aan.- Gezondheid bovenaan.

11

(Opportunities) - Tegenwoordig veel aandacht voor vezels.- Relatief veel mensen met darmproblemen. - Lichtere maaltijd. - De consument bevat meer kennis over vezels.

Bedreigingen

(Threats)

- Concurrentie.- Economische teruggang.- Claims.- Loyaliteit concurrentie. - Weinig ervaring op de markt. - Onbekendheid product (couscous).

Interne analyse

Sterkte

(Strengths)

- Geen voedingssupplementen nodig. - Makkelijk in gebruik. - Gezond en lekker. - Mogelijkheden voor productlijn. - Meer bekendheid creëren. - Vezelinname verbeteren. - Uit onderzoek is gebleken dat mensen extra

willen betalen voor een functional food. - Mogelijk winstgevend product Vitalis. - Uniek product. - Multifunctioneel. - Vitalis is een goed merk met goede

naamsbekendheid. - Variatie mogelijkheden.- Groot marktaandeel.

Zwakte

(Weaknesses)

- Hoog prijssegment. - Weinig ervaring functional food. - Conserveermiddelen en kleurstoffen. - Niet origineel.

Tabel 3: De SWOT-analyse.

10. Promotieplan

10.1 PromotiedoelgroepDe promotiedoelgroep voor de eerste variant van couscous met extra vezels is het gemiddelde Nederlandse gezin met een modaal inkomen. Deze groep is gekozen, omdat het een groot aantal Nederlanders omvat en zo willen we ouders nieuwsgierig maken naar het product. Als we deze ouders nieuwsgierig maken, kunnen we er ook van uit gaan dat de kinderen in deze gezinnen de couscous met extra vezels gaan consumeren. Ook voor de mensen met een verminderde stoelgang of mensen met darmklachten is dit product geschikt, omdat de extra vezels in het product de darmen beter en sneller laat werken en dit zorgt weer voor een betere stoelgang. Dit verhoogt tegelijkertijd

12

de vezelinname in Nederland. Het is daarbij wel belangrijk dat de consument geprikkeld wordt om deze couscous met extra vezels te kopen. (4)

Wanneer de eerste variant van deze couscous bekend is geworden bij de consument en goed verkocht wordt, zou de couscous-lijn met extra vezels uitgebreid kunnen worden met een snellere en makkelijkere variant voor de consument die weinig tijd heeft om ’s avonds een maaltijd neer te zetten of voor de consument die niet elke avond zin heeft om lang in de keuken te staan voor een moeilijk recept. De promotiedoelgroepen die bij deze variant komen kijken, zijn:

- Studenten- Alleenstaanden - Mensen met een drukke baan, waardoor ze vaak laat thuis zijn.

Deze laatste variant van de couscous met extra vezels is een idee voor de langere termijn en zal alleen ontwikkeld worden als de eerste variant van het nieuwe product aanslaat bij de consument.

10.2 PromotiedoelstellingenEen aantal promotiedoelstellingen zijn van groot belang bij het op de markt brengen van couscous met extra vezels;

- Verkrijgen/vergroten van naamsbekendheid.Allereerst is het van groot belang dat couscous in het algemeen bekender wordt bij de consument, zodat zij (meer) kennis heeft over het product en dit vervolgens leidt tot de aankoop van de couscous met extra vezels. Daarom is de doelstelling dat 80% van de doelgroep (Nederlandse gezinnen met een modaal inkomen wonend in een stad) bekend is met couscous met extra vezels na 5 maanden.

- Scheppen/veranderen van het (bedrijfs)imago (Vitalis).Vitalis wilt de komende jaren het imago veranderen door het huidige beeld ‘lekker en voor de hele familie’ om te buigen naar ‘lekker en gezond.’ Daarbij wil Vitalis een bijdrage leveren aan de gezondheid van mensen door het aanbieden van hoogwaardige en lekkere functional foods. Couscous met extra vezels is daar een goed voorbeeld van. Vitalis wil dit doel binnen twee jaar (dus eind 2014) behaald hebben.

- Doelgroep informeren betreffende het product, couscous met extra vezels.Couscous is een pastasoort en bestaat uit hele kleine pastakorrels van gemalen durumtarwe. Dit product valt in vak 2 van de Schijf van Vijf naast producten als aardappelen, granen, brood, rijst, pasta en peulvruchten. Couscous is een koolhydraatrijk product en bevat daarbij vezels, B-vitamines, vitamine E en mineralen zoals ijzer, magnesium, calcium, fosfor, kalium en zink. Het nieuwe product bevat extra toegevoegde vezels en uit onderzoek is gebleken dat vezels de darmwerking bevorderen en daarmee dus zorgen voor een betere stoelgang (4).

- Doelgroep overhalen tot aankoop.Couscous is een relatief onbekend product in Nederland. Iedereen kent maaltijdcomponenten als rijst, aardappels en verschillende soorten pasta, maar over couscous weet de consument vrij weinig. Door het feit dat dit product bij de consument wat minder bekend is, zullen zij daarom vaak sneller kiezen voor een bekend product. Dat moet veranderen en daarom moet er veel promotie komen voor couscous met extra vezels, zodat de consument vaker deze couscous gaat eten voor de betere darmwerking en omdat het een variatie is op andere pasta- en rijstsoorten. Daarom is de doelstelling dat 55% van de doelgroep (Nederlandse gezinnen met een modaal inkomen wonend in een stad) over een jaar ook daadwerkelijk regelmatig onze couscous met extra vezels consumeert.

- Nieuwe klanten aantrekken.Nadat de gezinsverpakking couscous met extra vezels is aangeslagen bij de doelgroep (Nederlandse gezinnen met een modaal inkomen wonend in een stad), bestaat er de mogelijkheid om uit te breiden met de couscous-lijn en daarbij komen ook nieuwe

13

doelgroepen kijken. Er kan dan gedacht worden aan studenten, bejaarden en mensen met darmen/of stoelgangproblemen. Door eventuele nieuwe producten in de couscous-lijn kunnen er ook weer nieuwe klanten aangetrokken worden.

10.3 Centrale boodschapDe centrale boodschap van het nieuwe product is: ‘Nu nog sneller en makkelijker een betere stoelgang door de extra toegevoegde vezels.’Er is voor deze centrale boodschap gekozen, omdat het in twee opzichten aangeeft waarom het makkelijker en sneller voor een betere stoelgang zorgt. Ten eerste geeft deze boodschap aan dat het de stoelgang bevordert door de extra toegevoegde vezels en dus wordt er verwacht dat er sneller en makkelijker feces wordt gevormd en de consument dus makkelijker en sneller naar het toilet kan. Daarbij is het niet het geval dat de consument constant naar het toilet moet. Ten tweede geeft deze boodschap aan hoe het product klaargemaakt kan worden: makkelijk en snel! Bij het bereiden is het alleen belangrijk dat er kokend water tot de beschikking is, waarna het gelijk geconsumeerd kan worden.

Slogan:‘Proef de vezel sensatie in deze couscous variatie!'

10.4 Promotiemiddelen en kanalenEr worden verschillende middelen gebruikt om het nieuwe product te promoten en bekend te maken bij de consument.

- Reclame op tv In de reclame staan twee drukke gezinnen centraal. De ouders komen allebei laat thuis van het werk, terwijl de kinderen ook 's avonds snel weer naar de sportclub en de muziekles moeten. In de auto bellen de ouders elkaar op en vragen elkaar wie er gaat koken en wat er op het menu staat voor die avond. Wanneer de ouders thuis komen, pakt de moeder van het ene gezin een gewoon pak couscous en gaat koken, en bij het andere gezin pakt de moeder de couscous met de extra vezels. Na 5 minuten gaat de kookwekker en roepen de moeders : 'Aan tafel!' Na het eten gaan de vaders naar de WC. De vader van het gezin met extra vezels heeft nergens last van en zit met een tevreden uitdrukking op z'n gezicht op de wc. De vader van het andere gezin zit met een moeilijk hoofd persend op de wc. Tijdens de reclame wordt verteld dat de extra vezels zorgen voor een betere stoelgang. Daarbij moet wel met kleine letters vermeld worden dat het effect niet zo snel zichtbaar is als op de reclame.

- Posters op station De advertentie zal als poster afgedrukt worden en op stations worden gehangen met de slogan: ‘Proef de vezel sensatie in deze couscous variatie!’ Dit zal naar verwachting gebeuren in de promotiemaanden januari, februari en maart en later in het jaar in de maand oktober.

- Proeverij in supermarkten Het is van groot belang dat de consument meer kennis krijgt van couscous. Ze moeten weten hoe het smaakt en wat de structuur van couscous is. Dit beïnvloed het succes van ons product en uiteindelijk ook de omzet. Het is daarom een verstandig en leuk idee om de consument een voorproefje te geven van het product, zodat zij dit gaan waarderen en uiteindelijk besluiten om zelf ook steeds vaker couscous met extra vezels in huis te halen.

- AH Allerhande Het is de bedoeling dat er in de maanden februari, mei, augustus en november een couscousrecept verschijnt in de AH Allerhande. Er verschijnen dan dus per jaar vier verschillende recepten met couscous in de AH Allerhande, zodat de consument ideeën kan opdoen en kan variëren.

- Acties/aanbiedingen in supermarkten

14

Uit onderzoek is gebleken dat aanbiedingen en acties in supermarkten ook invloed kan hebben op het koopgedrag van de consument. Ook dit is van belang voor het succes van de verkoop van couscous met extra vezels en daarom is er gekozen voor acties/aanbiedingen in supermarkten in de maanden februari, mei, augustus en november (tegelijkertijd met de couscousrecepten in de AH Allerhande), zodat de consument geprikkeld wordt om het product eens te proberen en het vaker gaat gebruiken.

- Reclame in tijdschriften De advertentie zal afgedrukt worden in tijdschriften, zoals Libelle, Margriet, Viva enzovoorts. Ook deze advertenties bevatten de slogan: ‘Proef de sensatie van vezels in deze couscousvariatie!’ Dit zal naar verwachting gebeuren in de maanden januari, juni, juli en december. In de winter en de zomer worden naar verwachting meer tijdschriften verkocht door de vakantieperiodes en het weer dat aanleiding geeft tot ontspanning.

10.5 Tijdsplanning

Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov DecReclame op tv X X X XPosters op stations X X X XProeverij in supermarkten

X X

AH Allerhande X X X XActies/aanbiedingen in supermarkten

X X X X X

Reclame in tijdschriften

X X X X

Tabel 4: Tijdsplanning promotiemiddelen.

10.6 Psychologische leertheorieUit onderzoek is gebleken dat de kleuren rood en geel sneller worden opgemerkt dan andere kleuren. Bij dieren is dit instinctief gedrag, want rood en geel staan meestal voor gevaar. Bij de mens is het een onbewuste keuze. De kleur groen wordt bij mensen vaak gecombineerd met gezondheid en natuur. Wanneer deze kleuren worden gebruikt op de verpakking van het product, zullen mensen het product eerder opmerken en kiezen. Hierbij is er sprake van klassieke conditionering (5), omdat je een ongeconditioneerde stimulus (UCS), de kleuren, samenvoegt met een neutrale stimulus (het product), waardoor mensen eerder geneigd zijn het product te kopen. Nadat de conditionering is voltrokken, zullen mensen het product combineren met de kleur groen, en daarmee kiezen voor een 'gezond' product.

Om de consument het product vaker te laten kopen, zorgen we met het product voor een positieve bekrachtiger, een beloning. Dat de extra vezels in het product de stoelgang verbeteren is al een positieve bekrachtiger op zich; een verbeterde stoelgang is goed voor de gezondheid en daarmee een beloning. Daarnaast kan er een kortingsbon of een code bij het product worden toegevoegd. Met de kortingsbon krijgt de consument dan bijvoorbeeld 50% korting op het volgende pak couscous met extra vezels. Hiermee wordt de consument beloond en zal het product nog een keer kopen. Met de code kan er een actie worden gedaan, waarbij de code op het internet moet worden ingevuld, waarna er kans is op prijzen of extra korting. Belangrijk is dan wel dat er altijd prijs is, zeker in het begin, zodat de consument gestimuleerd wordt om het product nog eens te kopen. Ook kan er een actie gedaan worden, dat de consument na zoveel aankopen kans maakt op een weekendje weg met het hele gezin (ratioschema). Het belonen van consumenten met een positieve bekrachtiger wordt operant conditioneren genoemd.

15

Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van het leren door observatie of sociaal leren, wat valt onder decognitieve leertheorie. Dit kan vooral gedaan worden door middel van televisiereclame. Wanneer er een druk gezin weinig tijd heeft voor het klaarmaken van de avondmaaltijd en dan 'snel' een couscous gerecht klaarmaakt, zal consumenten dit aanspreken en de couscous ook willen kopen. Om het effect nog te vergroten, zijn de mensen van het 'gezin' op de reclame netjes aangekleed en knap om het 'keeping up with the jonesses' bij de mensen te laten op spelen, en zo nog meer te laten stimuleren om het product te kopen.Door alle drie de theorieën toe te passen, bereik je het grootste aantal consumenten en is het effect het grootst. (5))

10.7 Advertentie

11. Conclusie

Wij van de afdeling koolhydraatrijke warme maaltijd component met extra vezels hebben het product couscous met extra vezels ontwikkeld. Het product couscous heeft als koolhydraatrijke warme maaltijd component een aantal grote concurrenten, namelijk pasta en rijst. Omdat er aan de couscous extra vezels worden toegevoegd

16

wordt het product al een stuk aantrekkelijker bij de consument. Uit ons consumenten onderzoek dat wij hebben gehouden onder Nederlandse gezinnen met een modaal inkomen wonend in een stad blijkt namelijk dat de positieve werking van vezels bekend is. Hiernaast bestaat er maar een klein verschil tussen de prijs van couscous met vezels en de gewone couscous, waardoor de couscous met extra vezels in het voordeel is voor de consument. Uit ons onderzoek blijkt dat het product couscous redelijk bekend is, maar het product wordt tot nu toe maar weinig verkocht. Wij denken dat dit te maken heeft met de nog ‘ buitenlandse’ uitstraling van het product. De smaak en de makkelijke bereidingswijze van het product zijn nog onbekend. Om de couscous met extra vezels aantrekkelijker te maken, hebben wij er een Hollands tintje aan gegeven door middel van een aanpassing van de verpakking van het product. Ook wordt de kleur van de verpakking groen, wat wordt geassocieerd met gezond. Ook is het belangrijk dat er verschillende claims vermeld staan op de verpakking van het product. Hierbij is gekozen voor een inhoudsclaim, een generieke claim en een vergelijkende claim. Om het product goed te promoten is het van belang dat de consument geprikkeld wordt door een pakkende slogan. De slogan voor ons product luidt: ‘Proef de vezel sensatie in deze couscous variatie!’ Ook willen we een centrale boodschap overbrengen naar de consument, zodat zij kennis hebben van het nieuwe product en waarom deze beter is voor het lichaam dan normale couscous. Deze centrale boodschap is: ‘Nu nog sneller en makkelijker een betere stoelgang door de extra toegevoegde vezels.’Naar aanleiding van de bovenstaande resultaten wordt er verwacht dat de couscous met extra vezels een grote kans heeft op succes op de Nederlandse markt.

12. Discussie

Tijdens het maken van het introductie plan zijn er weinig problemen voorgekomen. Omdat een groot plan schrijven nieuw is voor deze groep zijn er natuurlijk altijd een aantal verbeterpunten. Bij het houden van een consumenten onderzoek is het belangrijk dat er een grote groep wordt ondervraagd zodat de informatie die er uit komt representatief is voor onze doelgroep. Voor ons consumentenonderzoek hebben wij 25 consumenten binnen onze doelgroep ondervraagd. Om de informatie nog betrouwbaarder te maken hadden wij hier een grotere groep van kunnen maken. Daarnaast hebben wij geen informatie gekregen voor het maken van een enquête, hierdoor had onze enquête achteraf nog specifiekere vragen kunnen bevatten.

Bij het bedenken van een nieuw product is het belangrijk om heel creatief te zijn. Omdat marketing voor deze groep een nieuw onderdeel is hebben wij niet veel ervaring in het introductieplan kunnen stoppen. We hebben ons netjes gehouden aan de opdracht maar hebben weinig “ buiten de lijntjes” gedacht. Voor de volgende keer kunnen wij de ervaring van dit project stoppen in een nog creatiever plan.

13. Literatuurlijst

1. Voedingscentrum: http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/functionele-voeding.aspx2. http://zakelijk.infonu.nl/marketing/28800-marketing-de-segmentatiecriteria.html3. Verhage, B.J. (2005). Verhage: Inleiding tot de marketing. 5e druk. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff4. Voedingscentrum: http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/couscous.aspx

17

http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/couscous.aspx

5. Zimbardo, P.G & Johnson, R.L & McCann, V. (2012). Psychologie, de essentie. 2e druk. Pearson eductation.

14. Bijlage

14.1 ConsumentenonderzoekOm er achter te komen in hoeverre functional foods en het product couscous bekend is bij de consument, hebben we een enquête gehouden onder 25 Nederlandse gezinnen wonend in een stad met een modaal inkomen. Uit dit onderzoek hebben wij een aantal belangrijke punten kunnen halen voor het ontwikkelen van ons product.

18

De vraag 'Bent u bekend met het begrip functional foods?' wordt door 37% van de ondervraagden beantwoordt met ja. Dit betekend dat het begrip nog niet bij veel mensen bekend is. Als we dan kijken hoeveel van deze mensen ook functional foods kopen is dit 58%. Dus iets meer dan de helft van de mensen die bekend is met het begrip gebruikt ze ook daadwerkelijk. Maar liefst 74% van deze groep is zelfs bereid om meer voor deze producten te betalen. Dit is gemiddeld €1,50 extra.

Op de vraag waar op wordt gelet bij het kopen van een product, zegt 58% dat er vooral wordt gelet op de prijs van het product. Daarnaast let ook 47% op de ingrediënten van het product. Zit er veel suiker in, bevat het veel onverzadigde vetten en hoeveel calorieën bevat het product? Hieruit blijkt dat veel consumenten het belangrijk vinden om gezond te eten. Een groot gedeelte, namelijk 63%, koopt altijd producten van hetzelfde merk. Dit omdat ze er aan gewend zijn en weten dat het van goede kwaliteit is. De invloed van reclames is bij het kopen van het product redelijk groot. Van de ondervraagden koopt 53% iets wat ze kennen van een reclame/advertentie. Een ander deel, 26%, koopt het wel maar niet bewust omdat het van een reclame is. Als er dan wordt gekeken of er meer wordt gekocht op de prijs of juist op het merk, blijkt dat 47% afgaat op de prijs van het product. 21% van de groep let op beiden, maar vindt kwaliteit het allerbelangrijkst.

Koolhydraatrijke producten worden veel als avondmaaltijd gebruikt. Bij het Nederlandse gezin worden pasta-, rijst- en/of couscousproducten gemiddeld drie keer per week gebruikt bij de avondmaaltijd. Couscous is dan ook voor 89% een bekend product. De werking van vezels is bij een grote groep van de ondervraagden bekend. Wel 79% weet dat vezels zorgen voor een goede werking van de darmen. De vraag "Als er een couscous met extra vezels zou worden ontwikkeld, bent u dan bereid deze te kopen?" beantwoordt 74% met ja.

14.2 Enquête functional foods

1. Bent u bekend met het begrip functional foods?____________________________________________________________________________Zo niet: wat denkt u dat dit begrip inhoudt?

19

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Functional foods zijn voedingsmiddelen waarbij een bestanddeel is toegevoegd of juist verwijderd om de gezondheidswaarde van het product te verbeteren

2. In hoeverre gebruikt u functional foods?____________________________________________________________________________

3. Waarom gebruikt u ze wel/niet?________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Bent u bereid om meer te betalen voor zo’n functional food?____________________________________________________________________________Zo ja: waarom en hoeveel?________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Waar let u op bij het kopen van een product?________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Koopt u altijd producten van hetzelfde merk of varieert u hierin?En waarom?________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7. Koopt u wel eens producten die u herkent van reclames en/of advertenties?____________________________________________________________________________

8. Wanneer u verschillende keuzes heeft, koopt u dan een product afgaand op prijs of merk?____________________________________________________________________________

9. Bent u bekend met het product couscous?________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

10. Hoe vaak per week gebruikt u voor de warme maaltijd pasta, rijst of couscous?____________________________________________________________________________

11. Weet u welk effect vezels hebben op het menselijk lichaam?________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

20

oktober

201312. Als er een couscous met extra vezels zou worden ontwikkeld, bent u dan bereid deze te

kopen?____________________________________________________________________________

21

1 2 0 7 7 1 0 0

Product introductie planStJaimy Struijk 1

InhoudsopgaveInleiding....................................................................................................................................................................................................... 3

Methode en technieken.........................................................................................................................................................................4

1. Het algemene deel...............................................................................................................................................................................5

1.1 Missie en visie...............................................................................................................................................................................5

1.1.1 Ziekenhuis.............................................................................................................................................................................5

1.1.2 Afdeling diëtetiek...............................................................................................................................................................5

1.2 De huidige situatie......................................................................................................................................................................6

1.2.1 Voedingstoestand en ondervoedingsbeleid...........................................................................................................6

1.2.2 Prestatie Indicatoren (PI’s)...........................................................................................................................................7

1.2.3 Diagnose Behandel Combinaties (DBC’s)................................................................................................................7

1.2.4 Betrokken organisaties...................................................................................................................................................7

1.2.5 Directe Toegankelijkheid Diëtetiek............................................................................................................................8

1.2.6 Vergoeding diëtetiek........................................................................................................................................................8

1.3 SWOT-analyse............................................................................................................................................................................10

1.3.1 Sterktes................................................................................................................................................................................ 10

1.3.2 Zwaktes................................................................................................................................................................................10

1.3.3 Kansen..................................................................................................................................................................................10

1.3.4 Bedreigingen..................................................................................................................................................................... 11

1.3.5 Conclusie van de SWOT................................................................................................................................................11

1.4 Concrete doelen voor de afdeling diëtetiek..................................................................................................................12

2. Afdelingsplan Klinisch Centrum voor Ouderen..................................................................................................................13

2.1 Omschrijving van het probleem zoals dat door de psychiatrische instelling is gegeven..........................13

2.2 Analyse van het probleem....................................................................................................................................................13

2.2.1 Promotie..............................................................................................................................................................................13

2.2.2 Invoeren van gegevens SNAQ....................................................................................................................................13

2.2.3 De hulpverlener...............................................................................................................................................................14

2.2.4 De patiënt............................................................................................................................................................................14

2.2.5 Visgraatmodel...................................................................................................................................................................15

2.2.6 Pareto-diagram................................................................................................................................................................ 16

2.2.7 Plan-do-check-act model.............................................................................................................................................17

2.6 De verbetervoorstellen..........................................................................................................................................................18

2.6.1 Promotie verbeteren.....................................................................................................................................................18

2.6.2 Draagvlak creëren...........................................................................................................................................................18

2.6.3 Target instellen................................................................................................................................................................ 19

2.6.4 Standaard één keer screenen per week................................................................................................................19

22

2.6.5 Werkinstructie verbeteren.........................................................................................................................................19

2.7 Beschrijving van de veranderingen en consequenties ten gevolge van de twee beste verbetervoorstellen........................................................................................................................................................................ 20

2.7.1 Promotie..............................................................................................................................................................................20

2.7.2 Standaard één keer screenen per week................................................................................................................20

2.8 Verwachte kosten en baten van de twee beste verbetervoorstellen.................................................................21

Conclusie.............................................................................................................................................................................................. 21

Aanbevelingen en discussie........................................................................................................................................................ 22

Bibliografie............................................................................................................................................................................................... 22

Bijlagen...................................................................................................................................................................................................... 23

Bijlage 1: Ondervoeding prevalentie 2004-2008.........................................................................................................23

Bijlage 2: Ondervoeding prevalentie 2004-2012.........................................................................................................23

Bijlage 3: Ondervoeding prevalentie leeftijden.............................................................................................................24

Bijlage 4: Klinische les..............................................................................................................................................................24

Bijlage 5: Promotiemateriaal.................................................................................................................................................26

InleidingDe afdeling diëtetiek binnen ziekenhuizen krijgt een steeds belangrijkere positie en rol in de gezondheidszorg. Om deze ontwikkeling goed te doorlopen is het van belang dat de afdeling optimaal functioneert en dat er aandacht besteed wordt aan een zo goed mogelijke profilering van de afdeling. Naar aanleiding hiervan is er een kwaliteitsbeleidsplan opgesteld, waarin er dieper wordt ingegaan op de manier waarop de afdeling diëtetiek kan functioneren en zich kan profileren binnen een ziekenhuis.

Sinds 2005 is in de Nederlandse ziekenhuizen de SNAQ ingevoerd. De SNAQ (Short Nutritional Assessment Questionnaire) is ontwikkeld om ondervoeding bij de binnenkomende patiënten op te sporen. Het is een vragenlijst van drie vragen en drie metingen. De uitkomst van de vragen en metingen leidt tot een score die aangeeft of verdere behandeling door een diëtist noodzakelijk is. De resultaten van de SNAQ zijn nog niet optimaal, vandaar dat op dit vlak nog veel te winnen valt. Naar aanleiding hiervan is er een specifiek afdelingsplan gemaakt voor de externe opdrachtgever, namelijk het Klinisch Centrum Ouderen van Parnassia. In dit plan wordt vooral ingegaan op het gebruik van de SNAQ binnen de organisatie.

Wat betreft het kwaliteitsbeleidsplan is er begonnen met het opstellen van een missie en een visie, zowel voor een ziekenhuis en een aparte voor de afdeling diëtetiek. Hierbij is er gekeken naar de belangen en prioriteiten die voor een groot deel de rode draad vormen voor het functioneren in de

23

praktijk. Naast de missie en de visie wordt de huidige situatie geanalyseerd om te kijken wat het startpunt is van eventuele veranderingen of grote ingrepen. Er wordt hierbij ingegaan op externe ontwikkelingen, maar ook naar de huidige voedingstoestand in ziekenhuizen en de mate waarin het ondervoedingsbeleid geregeld is. Daarnaast worden de PI’s en DBC’s besproken en wordt er uitgezocht hoe het zit met vergoedingen en regels wat betreft dieetadvisering. Naar aanleiding van bovenstaande punten wordt er een SWOT-analyse opgesteld, en met behulp van de conclusies die hieruit voortkomen worden er concrete doelen voor de afdeling diëtetiek binnen een ziekenhuis opgesteld.

Het doel van het kwaliteitsplan is een beter inzicht krijgen van wat het ideaalbeeld is, en hoe we dit beeld zo volledig mogelijk in praktijk kunnen brengen. Het is de bedoeling dat er een overzicht komt van de haken en ogen die zich op dit moment afspelen op de afdeling diëtetiek, en wat voor oplossingen of alternatieven hiervoor tot onze beschikking staan. De hoofdvraag luidt dan ook: Wat is de beste manier om de afdeling diëtetiek binnen een ziekenhuis zo goed mogelijk te laten functioneren en profileren?

In het afdelingsplan is eerst een beeld geschetst van de huidige situatie. Het probleem wordt omschreven en er is een onderzoeksvraag vastgesteld. Vervolgens zijn de oorzaken van het probleem op een rij gezet door middel van een visgraatdiagram en een Paretodiagram. Uit deze analyses worden voorstellen voor de oplossingen voor het probleem gevormd. Hierbij worden enkele voor- en nadelen beschreven. Hierna wordt er een beschrijving gegeven van de veranderingen en consequenties die deze oplossingen met zich meebrengen voor de betrokkenen (de diëtist, de arts, de verpleegkundige, etc.). Tevens worden de financiële consequenties van de bedachte oplossingen berekend en geanalyseerd in het hoofdstuk ‘Kosten en baten’.

Het doel van het afdelingsplan voor het Klinisch Centrum Ouderen van Parnassia is het percentage afgenomen en ingevoerde SNAQ’s verhogen. De hoofdvraag van dit onderdeel luidt dan ook: ‘Wat is de beste manier om het percentage afgenomen en ingevoerde SNAQ’s binnen het KCO te verhogen?’

Methode en techniekenBij het maken van het kwaliteitsbeleidsplan en een afdelingsplan is het van belang om veel te weten te komen over de manier van werken van de afdeling diëtetiek binnen het ziekenhuis. Voor het vinden van deze informatie is er gebruik gemaakt van het internet. Omdat het belangrijk is dat deze informatie betrouwbaar is hebben wij altijd gezocht naar betrouwbare bronnen.

Om er achter zien te komen hoe diëtetiek wordt vergoed en wat hier allemaal bij komt kijken hebben wij geprobeerd contact te zoeken met verschillende zorgverzekeraars. Omdat deze gesprekken heel lang duurden doordat we heel vaak doorverbonden werden, hebben wij uiteindelijk ook deze

24

informatie gevonden op het internet. Naast het internet hebben wij als bron gebruik gemaakt van de PowerPoint die ons is gegeven door Hinke Kruizinga van het bekende 'Stuurgroep Ondervoeding'.

Tevens zijn we twee keer bij het KCO langs gegaan voor gesprekken met Rosa van Hoorn en Lisanne van der Weijden. Hier hebben we veel van opgestoken, zij leverden ons feedback en tips om het verslag te verbeteren. Ten slotte hebben we de ondersteunende lessen van de integrale opdracht bijgewoond met de projectgroep.

25

1. Het algemene deel

1.1 Missie en visie

1.1.1 ZiekenhuisMissieOnder het motto ‘Welzijn staat voorop’ verlenen wij veilige, goede, efficiënte en persoonlijke zorg. Het ziekenhuis is kleinschalig, waardoor de toegankelijkheid gemakkelijk en snel is. Elke patiënt krijgt individuele aandacht en wordt met respect behandeld. Hierdoor ontstaat een vertrouwensband tussen patiënt en specialist. Communicatie tussen de werknemers en de afdelingen onderling is optimaal, waardoor multidisciplinaire samenwerkingen efficiënt verlopen.

We zijn tot deze missie gekomen door te kijken naar welke punten wij zelf belangrijk vinden als we in een ziekenhuis opgenomen zouden worden. Daarnaast vinden wij het ook belangrijk dat de patiënt zijn verhaal maar één keer hoeft te vertellen en daarna meteen professioneel wordt behandeld. Alle betrokken doctoren en specialisten worden meteen geïnformeerd over de situatie van de patiënt.

VisieHet ziekenhuis streeft naar tevredenheid van patiënten door goede zorgverlening en onderlinge samenhang. De volgende speerpunten ondersteunen deze visie:

26

Ten eerste is het van belang dat alle medewerkers zich regelmatig bijscholen, zodat de kennis en de vaardigheden van alle medewerkers ten alle tijden vakkundig en optimaal zijn. Hieronder verstaan we ook het feit dat de laatste onderzoeken en technieken worden meegenomen in de behandeling van de patiënten.

Het ziekenhuis streeft naar optimale samenwerking met externe organisaties. De medewerkers hebben een respectvolle houding tegenover elkaar en naar patiënten toe, en het geven van opbouwende kritiek wordt dan ook veel toegepast tijdens het multidisciplinair overleg. Door contact te onderhouden met externe organisaties blijft het een compact netwerk.

Tevens streeft het ziekenhuis naar individualisatie, waarmee bedoeld wordt dat naast het algemene ziektebeeld ook naar de persoonlijke situatie van de patiënt gekeken wordt. Er wordt dus klantgericht gehandeld en de patiënten met dezelfde aandoening worden niet over één kam geschoren. Dit wordt bereikt door tijd voor de patiënten te nemen onder het motto ‘kwaliteit boven kwantiteit’. De afspraken worden niet strak op elkaar gepland, maar juist met speling ertussen. Dit heeft ook als voordeel dat de wachttijden gering blijven.

De visie van het ziekenhuis is tot stand gekomen door ons in te leven in een gevisualiseerde situatie. De bovenstaande informatie is dus niet berust op de visie van een bestaand ziekenhuis.

1.1.2 Afdeling diëtetiekMissieDe afdeling diëtetiek staat voor directe toegankelijkheid voor patiënten binnen en buiten het ziekenhuis. Daarnaast is het belangrijk dat er efficiënt gehandeld wordt en dat eventuele risicofactoren, waardoor de diëtist niet zomaar met behandeling kan starten, tijdig gesignaleerd worden. Onder het motto ‘Zie voeding als een kans’ dient de afdeling diëtetiek ervoor te zorgen dat voeding wordt gezien als een kans in plaats van als een bedreiging op hun persoonlijke leefstijl. Tevens staat de afdeling voor vakkundig, doelgericht, persoonsgebonden en efficiënt werk, omdat dit uiteindelijk tot besparing leidt.

De missie van de afdeling diëtetiek is ontstaan, doordat wij het als projectgroep belangrijk vinden dat voeding niet onderschat wordt met betrekking tot verschillende ziektebeelden. De juiste voeding kan zorgen voor een snellere genezing en hierdoor dus een kortere opname in het ziekenhuis. Dit leidt tot kostenbesparing en een toename in de levenskwaliteit van de patiënt.

VisieDe reputatie van de afdeling diëtetiek moet verbeterd worden. De diëtist moet betrokken worden bij het behandelplan van de behandelend arts. Naar verwachting zullen er dan minder complicaties ten gevolgen van slechte voeding voorkomen. De diëtist moet een grotere rol gaan innemen in het ziekenhuis, de diëtist moet zich profileren.

27

Daarnaast willen we de patiënten stimuleren een gezonde eet en leefstijl aan te leren door middel van bijvoorbeeld tijdschriften over voeding in de wachtkamer, flyers met gezonde en lekkere recepten neer te leggen die mee genomen kunnen worden door patiënten en door informatie over gezonde voeding af te spelen op een tv scherm in de wachtkamer.

De waarden van de patiënt moeten meer gerespecteerd worden. Hiermee bedoelen we dat een dieet geen belemmering of straf zou moeten zijn. Het zou meer een positieve verandering in de gewoonten van de patiënt moeten zijn. Dit gaan we waarmaken door meer inbreng van de patiënt te tolereren. Hiermee bedoelen wij een situatie waarin iemand heel erg dol is op een bepaald voedingsmiddel en dit liever niet uit zijn of haar voedingspatroon zou willen halen. Als diëtist zijnde is het belangrijk om hier naar te luisteren zodat het volgen van een gezond voedingspatroon geen straf is. Het is namelijk belangrijk dat de gehele leefstijl van een patiënt veranderd en dat dit voor de rest van het leven vol te houden is.

1.2 De huidige situatie

1.2.1 Voedingstoestand en ondervoedingsbeleidOndervoeding is een acute of chronische toestand waarbij een tekort of disbalans van energie, eiwit en andere voedingsstoffen leidt tot meetbare nadelige effecten op de lichaamssamenstelling, functioneren en klinische resultaten (Stuurgroep Ondervoeding, 2011). Aan de hand van de gegevens die hieronder in de grafieken zichtbaar zijn, kan er geconcludeerd worden dat ongeveer een kwart van de patiënten in Nederlandse zorginstellingen ondervoed is. Aan de criteria van het risico van ondervoeding voldoet de helft van alle patiënten.

We spreken van ondervoeding wanneer een van de volgende kenmerken aan de orde is: wanneer er drie dagen niet of nauwelijks gegeten is, wanneer er meer dan een week minder gegeten wordt dan gebruikelijk, bij een onbedoeld gewichtsverlies van meer dan 6kg in het afgelopen half jaar of meer dan 3kg in de afgelopen drie maanden. Ook met een BMI tussen de 18.5-20 is er een risico op ondervoeding.

Om ondervoeding te signaleren, wordt er gebruik gemaakt van screeningstools. Er zijn verschillende manieren, namelijk de SNAQ (Short Nutritional Assessment Questionary) en de MUST (Malnutrition Universal Screening Tool). Dit zijn beiden vragenlijsten die worden gesteld aan de patiënten zodra ze langer dan 4 dagen opgenomen zijn in het ziekenhuis. De MUST kost meer werk, omdat je hiervoor ook het BMI en gewichtsverlies moet berekenen. Hierdoor wordt de MUST maar in enkele ziekenhuizen gebruikt. Het doel van de screening is om de mate van ondervoeding te kunnen achterhalen. Echter blijkt dat nog lang niet alle artsen, verpleeg(st)ers, gastvrouwen, en voedingsassistenten gebruik maken van deze screeningstools.

28

In de grafiek van bijlage 2 is te zien dat de prevalentie van ondervoeding tussen 2004-2012 licht is gedaald in verpleeghuizen, verzorgingshuizen en de thuiszorg.

Van die prevalentie komt ondervoeding het vaakst voor in de thuiszorg in de leeftijdcategorie van 75-79 jaar. (zie bijlage 3)

1.2.2 Prestatie Indicatoren (PI’s)Met behulp van Prestatie Indicatoren kan achterhaald worden of de gestelde doelen behaald zijn. Een ziekenhuis wordt beoordeeld op verschillende PI’s. Een van deze PI’s is ondervoeding die onder de afdeling diëtetiek valt. Sinds 2004 zijn ziekenhuizen verplicht om openbare prestatie indicatoren te hebben. Dit is vastgesteld in de landelijke ‘Basisset Prestatie Indicatoren’ door de Inspectie voor Gezondheidszorg (IGZ), de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen (NVZ), de Orde van Medisch Specialisten en de Vereniging Academische Ziekenhuizen (VAZ) (Rode Kruis Ziekenhuis). De Inspectie voor de Gezondheidszorg gaat na of deze regels worden nagestreefd door de ziekenhuizen, door middel van een jaarlijks gesprek tussen directie en professionals. Van de verzamelde gegevens maakt de inspectie een rapportage. (IGZ Inspectie voor de Gezondheidszorg, NVZ Vereniging van ziekenhuizen, NFU Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra, OMS Orde van Medisch Specialisten, 2009)

De PI voor ondervoeding is duidelijk: iedereen die wordt opgenomen in een ziekenhuis wordt gescreend op ondervoeding. Dit is de taak van de

verpleegkundigen/verzorgenden/voedingsdeskundigen en het is de bedoeling dat zij er een gewoonte van maken om elke patiënt te screenen. De screeningresultaten worden ingevoerd op de computer, waardoor het makkelijk te meten is of deze PI werkelijk behaald wordt. Na het invoeren wordt er geconcludeerd of iemand daadwerkelijk ondervoed is of binnen de risicogroep valt. Hierna wordt er automatisch een diëtist ingeschakeld. Zo worden er geen ondervoede patiënten over het hoofd gezien.

1.2.3 Diagnose Behandel Combinaties (DBC’s)Een DBC is een code die in het ziekenhuis wordt gebruikt om de diagnose en behandeling vast te leggen die bij de klachten van de patiënt horen. Een DBC omvat elke stap in de behandeling van de patiënt en geeft het ziekenhuis inzicht in de kosten en de patient een beter inzicht in het behandelingstraject.

1.2.4 Betrokken organisatiesOrganisaties die zich bezig houden met ziekenhuis gerelateerde ondervoeding komen uit verschillende hoeken. Zo kan er gedacht worden aan zorgverzekeraars. De relatie tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars komt voort uit de contracten die het ziekenhuis met de zorgverzekeraars heeft. Niet elk ziekenhuis heeft contracten met alle zorgverzekeraars, daarom is het als patiënt zijnde belangrijk om je daarin te verdiepen.

Daarnaast houden producenten van drinken sondevoeding zich bezig met de ondervoeding in ziekenhuizen. Deze producenten, zoals Abbott en Nutricia, leveren de drinken sondevoeding

29

aan de ziekenhuizen en spelen hierdoor dus een belangrijke rol. De relatie tussen het ziekenhuis en de producenten ligt hem vooral in de inkoop van het ziekenhuis. Het ziekenhuis schat in hoeveel van het product ze nodig hebben en plaatst vervolgens een bestelling bij het desbetreffende bedrijf. Ze maken dus gebruik van de diensten van de producenten door bestellingen te plaatsen.

Tevens houdt het ministerie van VWS zich bezig met de ondervoeding in ziekenhuizen door belangrijke beslissingen te nemen en projecten op te zetten die invloed hebben op het ondervoedingsbeleid in ziekenhuizen. Een voorbeeld hiervan is dat VWS een project heeft bedacht, namelijk “Implementatie van vroege herkenning en behandeling in het ziekenhuis”. Dit project is een onderdeel van het programma “Sneller Beter” van hetzelfde ministerie. Het project is een landelijk verbeterprogramma voor de kwaliteit van zorg. Ziekenhuizen zetten zich tijdens dit project in om te zorgen voor kwaliteitsverbetering voor zowel zorgverleners als patiënten (Stuurgroep Ondervoeding).

1.2.5 Directe Toegankelijkheid DiëtetiekDirecte toegankelijkheid diëtetiek houdt in dat een patiënt geen verwijsbrief van de dokter meer nodig heeft om naar de diëtist te gaan. Voor de diëtist betekent dit dat ze ten alle tijden op zal moeten letten of de patiënt wel bij een diëtist thuishoort. Hiermee worden de patiënten bedoeld die een diëtist niet kan/mag behandelen omdat deze mensen symptomen van bepaalde ziekten vertonen. Bij dergelijke gevallen zal de diëtist de patiënt alsnog naar een huisarts moeten terugverwijzen voor verder onderzoek. Een nadeel van de directe toegankelijkheid kan zijn dat de huisarts geen stok achter de deur meer is en niet kan uitzoeken wie er daadwerkelijk een diëtist nodig heeft. Dit kan er voor zorgen dat de diëtist veel te maken krijgt met mensen die denken dat ze naar een diëtist moeten, maar tegelijkertijd geen directe aanleiding hiertoe hebben.

1.2.6 Vergoeding diëtetiekIn 2012 werd dieetadvisering alleen vanuit de basisverzekering vergoed als dit onderdeel was van gecoördineerde multidisciplinaire zorg voor patiënten met diabetes, chronische longziekten en/of een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Daardoor kwam ongeveer 28% minder mensen naar de diëtist dan voorheen. Dit blijkt uit onderzoek van het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (J.Tol, Utrecht, 2012).

Sinds 2013 heeft de minister van VWS besloten om dieetadvisering weer in de basisverzekering op te nemen. Dit houdt in dat er maximaal 3 behandeluren per kalenderjaar vergoed worden door de basiszorgverzekering. De eerste behandeling duurt maximaal 45 minuten, en de behandelingen die daarop volgen, duren 15 tot 30 minuten. Als de patiënt een aanvullende verzekering heeft, kunnen er meer behandeluren vergoed worden. Als de patiënt meer behandeluren wilt dan wordt vergoedt, geldt er per diëtistenpraktijk een eigen vergoeding. Als de patiënt diabetes, COPD of VRM (Vasculair Risico Management) heeft, dan kan het zijn dat de kosten voor de behandeling worden vergoed vanuit de ketenzorgorganisatie of DBC. Per regio zijn hiervoor andere vergoedingen vastgesteld (Diëtist.nl).

30

Als de patiënt met een diëtist in het ziekenhuis in aanraking komt, dan zal de dieetadvisering vallen binnen DBC’s, die door de medisch specialist is geopend. De diëtist in het ziekenhuis registreert de dieetadvisering in de DBC onder speciale codes, waar er geen directe financiële afwikkeling met de diëtist zelf plaatsvindt (NVD).

31

1.3 SWOT-analyse

STERKTES ZWAKTES

INTERN

- SNAQ --> verplichte bijscholing van personeel binnen de zorginstelling

- Direct aanspreekpunt- Het bezit van kennis die artsen niet

hebben --> uniek- Opnameduur van de patiënt kan verkort

worden --> geldbesparing

- Artsen bezitten kennis die een diëtist niet heeft- De huidige profilering van de diëtist traag

inspelen op veranderingen

KANSEN BEDREIGINGEN

EXTERN

- Globesitas- Opkomende fastfood branche- Directe Toegankelijkheid Diëtetiek- Voeding wordt hip, gezondheid is een

trend- TV-programma’s omtrent overgewicht - 3 uren per kalenderjaar vergoed

- Directe Toegankelijkheid Diëtetiek- Maar 3 uren per kalenderjaar vergoed- Internet en media- De diëtist wordt onderschat- De reputatie van het aanbod van de diëtist- Te weinig geld om de diëtist goed te kunnen

profileren

1.3.1 SterktesWanneer de SNAQ goed toegepast wordt en de diëtist ook echt ingeschakeld wordt wanneer dit nodig is, zal het extra werkterrein bieden voor de diëtist. Wanneer verpleegsters worden bijgeschoold, zal dit zorgen voor een betere screening op ondervoeding door middel van de SNAQ.

Daarnaast is het verkeer binnen het ziekenhuis optimaal. Hiermee wordt bedoeld dat de diëtist direct aanspreekbaar is en dat de stap van behandelend arts naar diëtist wordt verkleind. Ook kan er geconcludeerd worden dat een diëtist meer kennis over voeding met relatie tot ziektebeelden heeft dan een behandelend arts. Als de diëtist deze kennis in praktijk toepast in het ziekenhuis, kan de opnameduur van een patiënt verkort worden, wat resulteert in geldbesparing.

1.3.2 ZwaktesArtsen bezitten kennis over ziektes en het menselijk lichaam die een diëtist niet bezit. Hierdoor denkt menig arts dat zij ondervoeding met hun eigen kennis op kunnen lossen. Vaak wordt er niet aan de hulp van de diëtist gedacht, terwijl de diëtist wel een grote bijdrage kan leveren aan ondervoeding. Wanneer de diëtist er wel bij betrokken wordt, zal er meer multidisciplinair werk plaatsvinden waardoor de patiënt op een zo optimaal mogelijke manier behandeld wordt.

1.3.3 KansenHet feit dat er in de wereld steeds meer mensen overgewicht krijgen (globesitas) is economisch gezien een kans voor de afdeling diëtetiek, omdat er hierdoor steeds meer werk is voor de diëtist. Daarnaast ligt de opkomende fastfood branche nog steeds niet stil, sterker nog, deze nemen in aantal flink toe over de hele wereld. Porties worden steeds groter en de maat van “normaal” verschuift steeds meer richting obese termen.

32

Door de Directe Toegankelijkheid Diëtetiek kom er tevens meer werk voor de diëtist, omdat de huisarts niet meer tussen de patiënt en de diëtist staat.

Omdat voeding en gezondheid steeds een populairder onderwerp wordt, is dit een kans voor de diëtist om zich te laten horen, en vooral een kans omdat er meer geluisterd wordt naar de diëtist door de toenemende intrinsieke interesse voor voeding en gezondheid van de bevolking. Op de televisie worden steeds meer programma’s uitgezonden die betrekking hebben op overgewicht en obesitas. Mensen kunnen hierdoor aangespoord worden om hun eigen gezondheidstoestand te verbeteren en ontwikkelen hierdoor meer interesse voor de voeding. Deze programma’s dragen bij aan de fase van gedragsverandering waar de mensen zich in bevinden. Door deze programma’s kunnen de mensen naar de actiefase doorschieten en naar een diëtist stappen.

Doordat er nu weer drie uren vergoed worden, kan dit ertoe leiden dat mensen eerder gebruik gaan maken van de diensten van een diëtist.

1.3.4 BedreigingenHoewel de Directe Toegankelijkheid Diëtetiek een kans is, is dit tevens een bedreiging, omdat de toegankelijkheid makkelijker wordt, waardoor de binnenstroom van patiënten niet meer gefilterd wordt door de huisarts. Hierbij komt ook het feit dat er tegenwoordig ontzettend veel informatie op internet en in de media te vinden valt over voeding en gezondheid.

In de zorg wordt de functie van een diëtiste vaak onderschat. Dit kan ervoor zorgen dat de diëtiste werkterrein verliest.

Internet en media kunnen een bedreiging zijn, omdat er op internet veel informatie te vinden is omtrent voeding en gezondheid. Zo kunnen mensen zelf informatie vinden over gezond eetgedrag en hebben zij daar de diëtist niet meer voor nodig. Tegenwoordig wordt deze informatie steeds toegankelijker, waardoor mensen liever hun eigen probleem oplossen zonder hier professionele hulp voor te zoeken.

Aan de diëtist worden weinig geld toegerekend vanuit het budget in het ziekenhuis. Zeker wanneer dit vergeleken wordt met andere afdelingen in het ziekenhuis. Wanneer er weinig geld wordt toegekend, wordt het ook lastig voor een afdeling diëtetiek om zich goed te kunnen profileren.

33

1.3.5 Conclusie van de SWOTWanneer er wordt gekeken naar de SWOT analyse valt het als eerste op dat bij de externe analyse veel kansen en tegelijkertijd bedreigingen zijn. Dit betekent dat – door de manier waarop je naar de punten kijkt - de bedreigingen omgezet kunnen worden in kansen. Het gaat in dit geval dus om uit welk perspectief de situatie bekeken wordt.

Met de invoering van de SNAQ en het opnieuw invoeren van de vergoeding voor diëtistische behandelingen, in combinatie met de toegenomen globesitas en de opkomende fastfood branche, komt er meer werkterrein voor de diëtist beschikbaar. Omdat tegelijkertijd de media en het internet in grote opkomst zijn, is dit voor de beschikbaarheid van het werkterrein een grote bedreiging.

Wat er bij de interne analyse opvalt, is dat er weinig zwaktes zijn tegenover veel sterktes. Dit is een goed teken.

1.4 Concrete doelen voor de afdeling diëtetiek De samenwerking van de diëtist met andere specialisten moet verbeterd worden.

Bij het verbeteren van de reputatie van de diëtist is het belangrijk dat zij zich beter profileren. Dit kan bereikt worden door meer betrokken zijn bij de behandeling van patiënten en het werk van de behandelend arts. Ook is het van belang dat de diëtist zich verdiept in verschillende ziektebeelden en van zich laat horen tijdens het multidisciplinair overleg. Deze aanbeveling kan per direct worden nagestreefd en na drie maanden kan er gekeken worden of het ook werkelijk voordeel oplevert voor de diëtist en de patiënt.

De reputatie van de diëtist moet verbeterd worden. Vanuit de patiënten kan een diëtist gezien worden als iemand die een streng dieet voorschrijft. Hiermee wordt bedoeld dat zij snel denken dat de behandeling van een diëtist alleen negatieve kanten heeft en dat het veranderen van de leefstijl vooral als een straf wordt gezien. Om te laten zien dat de diëtist zich juist coachend en begeleidend opstelt, wordt er een informatiefolder over de hele gang van zaken met betrekking tot een behandeling bij de diëtist gemaakt die binnen een maand bij elke zorginstelling te verkrijgen is.

34

Ter ondersteuning van de informatiefolder kunnen er ook ambassadeurs aangesteld worden voor het vak diëtetiek. Het rolmodel legt op verschillende manieren uit hoe een diëtist écht werkt, en vooral waarom een behandeling bij de diëtist niet als een straf gezien hoeft te worden. Wij denken dat positieve ervaringen van de ambassadeurs zorgen voor meer positieve gedachten over het vak diëtetiek. De resultaten kunnen na een jaar gecontroleerd worden door ten eerste de cijfers van het aantal behandelingen te bekijken en ten tweede door enquêtes af te nemen voor een tevredenheidsonderzoek met vragen over de ervaringen van de behandeling bij de diëtist.

35

2. Afdelingsplan Klinisch Centrum voor Ouderen

2.1 Omschrijving van het probleem zoals dat door de psychiatrische instelling is gegevenOp de afdeling Klinisch Centrum voor Ouderen bij Parnassia in Den Haag is er in februari 2012 de SNAQ ingevoerd. De SNAQ wordt gebruikt om eventuele ondervoeding en de mate daarvan te constateren. Dit is gedaan omdat in ziekenhuizen ondervoeding vaak voorkomt, namelijk 25 tot 40 procent (Stuurgroep Ondervoeding, 2012). De vroege opsporing van ondervoeding heeft positieve gevolgen voor de verdere behandeling. Ondervoeding belemmert het herstel, zorgt voor een lage weerstand, er is een toegenomen kans op complicaties bij ziekte en zorgt voor een langere opname (Dr. D.Z.B. van Asselt, 2012). Er zijn informatiebijeenkomsten voor de implementatie van de SNAQ georganiseerd voor verpleegkundigen en er is een werkinstructie geschreven. Momenteel wordt er bijgehouden hoeveel patiënten er wel en niet gescreend worden per afdeling. Eens in de twee maanden wordt er een stuk over de SNAQ in de nieuwsbrief gepubliceerd. Ondanks deze voorlichtingen wordt 44 procent per jaar van de nieuw opgenomen patiënten gescreend met de SNAQ, dit is een te laag percentage. De mensen die geholpen hebben met de implementatie van de SNAQ in het KCO zijn een psychiater, de internist, een voedingscoördinator, een projectleider en twee diëtisten. Het is onduidelijk wat de reden voor het lage percentage afgenomen SNAQ's is. Aan ons is gevraagd om te onderzoeken waar het probleem ligt en na te denken over verbetervoorstellen met betrekking tot het geconstateerde probleem.

2.2 Analyse van het probleemZoals hierboven is omschreven wordt de SNAQ maar bij 44 procent van de binnenkomende patiënten afgenomen in het KCO. Het streven is 100 procent, dus er moet iets veranderen om dit percentage omhoog te krijgen. Het invullen van de SNAQ is afhankelijk van vier factoren. Deze factoren worden hieronder nader besproken.

2.2.1 PromotieAls er gekeken wordt naar de promotie van de SNAQ, kunnen er twee oorzaken aangewezen worden die te maken kunnen hebben met het screenen van de binnenkomende patiënten. Allereerst is het vrij lang geleden dat er promotie voor de SNAQ is geweest. In het KCO is anderhalf jaar geleden voorlichting gegeven aan de plusverpleegkundigen, diëtisten en artsen in de vorm van klinische lessen. De meningen over deze implementatie is verschillend. Verpleegkundigen werden volgens eigen zeggen onvoldoende geïnformeerd, zowel tijdens de voorlichting als ervoor. Nog steeds geven verpleegkundigen aan dat ze niet genoeg kennis van ondervoeding hebben om het nut van de SNAQ in te zien. In de tussentijd kunnen er eventueel nieuwe werknemers of stagiaires zijn gekomen die deze klinische lessen niet hebben meegemaakt of de informatie over de SNAQ niet hebben doorgekregen van hun leidinggevende. Daarbij is het ook waarschijnlijk dat de mensen die de klinische lessen wel hebben gevolgd de desbetreffende informatie gedeeltelijk zijn vergeten. De verpleegkundigen vertellen ook dat de overdracht niet altijd goed is en dat ze niet goed weten hoe de SNAQ werkt en hoeveel tijd het kost. Wel komt er eens in de 2 maanden een nieuwsbrief uit waar een stuk in staat over de voortgang van de SNAQ.

Daarnaast is originaliteit ook een zwak punt van het KCO. Naast de nieuwsbrief is er geen promotiemiddel om de afname van de SNAQ te stimuleren. Een nieuwsbrief is over het algemeen

36

niet aantrekkelijk waardoor de werknemers niet de tijd nemen om deze te lezen. Ook worden de resultaten van de SNAQ aangekaart in het werkoverleg op de afdeling van het KCO.

2.2.2 Invoeren van gegevens SNAQPer afdeling zijn er twee computers aanwezig waarop de verpleegkundige de gegevens van de SNAQ die bij de binnenkomende patiënten worden afgenomen, kunnen invoeren. Aangezien er twintig bedden zijn per afdeling en er ongeveer één nieuwe patiënt per afdeling per dag binnenkomt, is dit vrij weinig. Omdat er meerdere gegevens op een computer moeten worden ingevoerd, nemen de verpleegkundigen de SNAQ vaak eerst af op papier en voeren dan later de gegevens van de SNAQ in op de computer. Hierbij ontstaat de kans dat het invoeren van de gegevens vergeten wordt of dat er geen tijd meer is om de gegevens in te voeren. Een klein detail hiernaast is dat het systeem lichtelijk verouderd is, een voorbeeld hiervan is dat de BMI niet automatisch wordt uitgerekend na het invoeren van de lengte en het gewicht, maar dat de verpleegkundigen dit zelf nog moeten berekenen. De verpleegkundigen geven aan dat het meetlint dat gebruikt wordt voor de bovenarmmeting niet altijd gevonden kan worden, of dat zij helemaal niet weten dat er zo'n lint bestaat. Ook werd er door verpleegkundigen aangegeven dat een weegschaal ook niet op elke afdeling aanwezig is.

2.2.3 De hulpverlenerVoornamelijk bij de hulpverlener gaat het mis, want deze is uiteindelijk degene die de SNAQ moet afnemen en invoeren. Er zijn verschillende factoren waarom een hulpverlener de SNAQ niet kan/wil invoeren. De eerste is dat de verpleging te weinig tijd heeft. Naast de SNAQ heeft de verpleging nog zoveel taken om uit te voeren, dat de SNAQ niet de hoogste prioriteit krijgt. Een andere oorzaak waarom de SNAQ niet bovenaan de lijst met prioriteiten staat is de afwezigheid van kennis. Door het gebrek aan kennis weet de verpleegkundige niet hoe belangrijk voeding eigenlijk is voor het herstel van de patiënt. Dit heeft als gevolg dat de verpleegkundige het nut niet inziet van het afnemen en het invoeren van de SNAQ.

2.2.4 De patiëntWanneer de patiënt bij een zorginstelling binnenkomt, worden er een aantal screenings bij deze mensen afgenomen. Dit kan de reden zijn waarom de patiënt uiteindelijk geen zin meer heeft of te moe is om antwoord te geven op de SNAQ. De verpleegkundigen kunnen hierdoor besluiten om de SNAQ niet op dat tijdstip af te nemen en ervoor te kiezen om dit op een later moment te doen. De kans is dan groot dat het afnemen van de SNAQ helemaal niet meer gebeurt tijdens de opname van de patiënt.

Ook kan het voorkomen dat de binnenkomende patiënten in het KCO niet genoeg bij kennis zijn, waardoor het afnemen van de SNAQ volgens hen weinig zin heeft. Verpleegkundigen geven ook aan dat patiënten het soms confronterend vinden wanneer er over hun gewicht wordt gevraagd. Ze geven aan dat de patiënt al binnenkomt met psychische problemen en ze hen dan niet met hun gewicht willen lastig vallen.

37

2.2.5 Visgraatmodel Om de factoren makkelijk te ordenen is er een visgraatmodel gemaakt om per factor te bekijken wat de problemen zijn en waar eventueel een oplossing op gevonden kan worden.

38

*Voor verpleegkundigen kan gelezen worden ‘verpleegkundigen/voedingsassistenten’.

39

2.2.6 Pareto-diagram

In het Pareto-diagram kan snel en overzichtelijk gezien worden welk factor voor het niet afnemen van de SNAQ het meeste voorkomt. Daarnaast wordt met de rode grafiek het cumulatieve percentage weergegeven.

tijdgebrek

oud syste

em

gebrek

aan m

iddelen

patiën

t is psyc

hotisch

patiën

t is te

moe

gebrek

aan ke

nnis

gebrek

aan m

otivatie

overig

05

1015202530354045

0.010.020.030.040.050.060.070.080.090.0100.0

aantallen cumulatief percentage

Reden voor niet afnemen SNAQaantallen cumulatief nummer cumulatief percentage

tijdgebrek 40 40 28,78

oud systeem 31 71 51,08

gebrek aan middelen 26 97 69,78

patiënt is psychotisch 15 112 80,58

patiënt is te moe 10 122 87,77

gebrek aan kennis 9 131 94,24

gebrek aan motivatie 7 138 99,28

overig 1 139 100,00

40

2.2.7 Plan-do-check-act model

42

2.6 De verbetervoorstellenNa de analyse van het probleem, waarin verschillende factoren besproken werden waarom de SNAQ niet voldoende wordt afgenomen, is het nu van belang om aan oplossingen te denken. Er zijn vijf verbetervoorstellen opgesteld op verschillende vlakken met voor- en nadelen. De twee beste verbetervoorstellen worden later verder uitgewerkt, omdat deze naar verwachting de meeste kans van slagen zullen hebben.

2.6.1 Promotie verbeterenPosters/schilderijenOm de SNAQ onder de aandacht te brengen, is het erg belangrijk dat er een goede promotie is. Een goede promotie zorgt ervoor dat mensen weten waar het over gaat, gemotiveerd blijven en er aan herinnerd worden. Een goede promotie voor de SNAQ is het ophangen van posters/schilderijen verspreid over het gehele gebouw. Op deze posters staan pakkende slogans, opmerkingen en/of afbeeldingen, waardoor de werknemers gaan nadenken over de SNAQ en het nut hiervan inzien.

Voordelen

- Alle werknemers worden vaak herinnerd aan de SNAQ. - Makkelijk uitvoerbaar

Nadelen

- Het kost geld. - Er is een kans dat het de werknemers gaat tegenwerken. (denk aan: Waarom krijgt dit

onderwerp zoveel aandacht?)

Klinische lessen (SNAQ-les) Toen de SNAQ werd ingevoerd in het KCO zijn er klinische lessen gegeven voor de artsen en de plus-verpleegkundigen om de SNAQ onder de aandacht te brengen. Dit is echter alweer anderhalf jaar geleden. Om te zorgen dat bij meer mensen de SNAQ wordt afgenomen, is het verstandig om ieder half jaar een klinische les te organiseren. Ook is het belangrijk dat niet alleen de artsen en de plus-verpleegkundigen worden verwacht bij deze klinische les, maar dat ook de gewone verpleegkundigen de kans krijgen om hier naar toe te gaan. Door een klinische les ieder half jaar te herhalen en het interessant te maken met behulp van bijvoorbeeld een bekende spreker, zoals bijvoorbeeld Martijn Katan of iemand van ‘stuurgroep ondervoeding’, maak je de werknemers enthousiast voor de SNAQ en gaan ze het nut van het afnemen van de SNAQ beter inzien.

Voordelen

- Iedereen blijft op de hoogte van de SNAQ.- Het is een motivatie voor de werknemers.- De werknemers krijgen een beeld van het probleem en gaan de noodzaak van de afname

van de SNAQ inzien.

Nadelen

- Het kost tijd, inspanning en geld.

43

2.6.2 Draagvlak creërenHet is belangrijk om draagvlak te creëren bij het management, maar ook zeker bij de verpleging. Het management achter je en achter het idee te krijgen is noodzakelijk voor een goede werking van de SNAQ. Zolang het management er niet achter staat, zal de verpleging denken dat het niet noodzakelijk is om te doen. Wanneer het management de verpleging stimuleert om de SNAQ af te nemen, zullen zij eerder geneigd zijn dit te doen, omdat het van hogere hand komt. Ook het draagvlak bij de verpleging kan vergroot worden. Hierdoor zullen zij het nut van de SNAQ beter inzien en zullen ze meer medewerking verlenen.

Voordelen

- De verpleegkundigen zien het nut van de SNAQ in.- De Diëtist krijgt meer aanzien, omdat de verpleging meer inzicht krijgt in het werk.

Nadelen

- Het kost veel tijd om mensen te overtuigen van een goed plan.

2.6.3 Target instellenOm de verpleging te stimuleren kan een target ingesteld worden. Dit kan in de vorm van het opleggen van een bepaald aantal patiënten screenen in een bepaalde tijd. Het kan ook ingesteld worden op een andere manier, namelijk het bekijken welke verpleegkundige de meeste patiënten heeft gescreend in verhouding tot de mensen die zij heeft opgenomen.

Voordelen

- De verpleegkundigen zijn meer gestimuleerd.- Als de verpleging zich hier aan houdt, worden meer mensen gescreend dan eerst.

Nadelen

- Het kan de kwaliteit van zorg verminderen, omdat het screenen snel wordt afgehandeld- Er kan geen beloning aan gaan/blijven zitten op lange termijn.

2.6.4 Standaard één keer screenen per weekDe bedoeling van het standaard één keer screenen per dag is dat er een vast tijdstip wordt ingepland waarin alle patiënten gescreend worden die op die dag binnengekomen en opgenomen zijn in het Klinisch Centrum voor Ouderen (KCO).

Voordelen

- Er ontstaat regelmaat en zekerheid voor de verpleegkundigen, want er kan niet vergeten worden om de SNAQ af te nemen of in te voeren.

- Het standaard één keer per dag screenen is tijdbesparend.- Er ontstaat druk voor de verpleegkundigen voor het afnemen van de SNAQ.- De diëtist heeft kennis van het tijdstip wanneer de SNAQ afgenomen zal worden.

Nadelen

- Patiënten kunnen worden overgeslagen door korte opnameduur.

44

- Het vaste tijdstip waarop alle patiënten gescreend moeten worden, moet ingepland worden.

2.6.5 Werkinstructie verbeterenVoor het afnemen en het invoeren van de SNAQ bestaat al een werkinstructie waarop verpleegkundigen kunnen lezen hoe zij dit moeten aanpakken. Toch vinden wij deze werkinstructie wat eenzijdig en niet aantrekkelijk. Daarom is het belangrijk om de werkinstructie te verbeteren en aantrekkelijker te maken, zodat verpleegkundigen het niet als een verplichting zien om deze door te kijken, maar dit met plezier en interesse doen. Het is belangrijk dat verpleegkundigen hier kennis van hebben, omdat zij zo de patiënten optimaal kunnen screenen en de gegevens goed kunnen invoeren. Daarbij is het belangrijk om de verpleegkundigen duidelijk te maken dat het afnemen van de SNAQ niet ingewikkeld is en weinig tijd kost.

Voordelen

- Verpleegkundigen zullen deze sneller lezen en gebruiken bij het afnemen van de SNAQ. - Het zorgt ervoor dat de verpleegkundigen inzicht krijgen in het feit dat het afnemen van

de SNAQ bij patiënten weinig tijd kost en de stappen makkelijker en beter doorlopen kunnen worden.

Nadelen

- Het kost eenmalig tijd voor de diëtist, en dan is het nog afwachten of deze werkinstructie wel beter aan zal slaan dan de eerdere versie en of verpleegkundigen de SNAQ frequenter gaan gebruiken.

2.7 Beschrijving van de veranderingen en consequenties ten gevolge van de twee beste verbetervoorstellenElk nieuw plan dat bedacht wordt en doorgevoerd zal worden in een instelling, heeft natuurlijk consequenties voor de werknemers (artsen, verpleegkundigen, voedingsassistenten, diëtist etc.). Hier wordt toegelicht welke veranderingen er plaats zullen vinden en welke consequenties dit met zich mee zal brengen voor de werknemers.

2.7.1 PromotieVoor het verbeteren van de promotie zijn de verbetervoorstellen het ophangen van posters/schilderijen en het geven van een klinische les elk halfjaar. Bij het ophangen van posters/schilderijen zijn er naar verwachting weinig tot geen consequenties voor de professionals. Behalve dat het promotiemateriaal ontworpen en verspreid moet worden. Dit zal een taak worden voor de voedingsassistent of de diëtist zelf.

De klinische lessen zullen veranderingen en consequenties voor de professionals met zich meebrengen. Te denken aan het voorbereiden van de klinische les elk halfjaar door de diëtist en het bijwonen van deze les door andere professionals, zoals artsen, verpleegkundigen en voedingsassistenten. Voor het bijwonen van deze lessen moet tijd ingepland worden en de professionals zullen hiermee rekening moeten houden. Deze bijeenkomsten zullen dus in totaal twee keer per jaar gegeven worden, waarvan één keer verplicht is en de andere keer optioneel. Dit geldt voor alle professionals en zij moeten zich van tevoren opgeven bij de diëtist tijdens

45

welke bijeenkomst zij aanwezig zullen zijn. Aan het begin van het jaar worden de twee betreffende data bekend gemaakt aan de werknemers van het Klinisch Centrum voor Ouderen.

2.7.2 Standaard één keer screenen per weekHet verbetervoorstel van standaard één keer screenen per dag zal een aantal veranderingen en consequenties met zich meebrengen voor de professionals. Het invoeren van dit verbetervoorstel betekent sowieso dat het screenen bij binnenkomst van de patiënt minder tijd zal kosten voor de verpleegkundigen en voedingsassistenten. Bij elke klinische les zal de vraag gesteld worden of er verpleegkundigen en/of voedingsassistenten zijn die zich vrijwillig aanbieden om de SNAQ af te nemen op het standaard dagelijkse ingeplande screenmoment. Het is daarbij belangrijk dat tijdens elke klinische les wordt gepeild of de werknemers die de SNAQ het afgelopen halfjaar hebben afgenomen bij de patiënten, dit willen blijven doen of dat andere werknemers het graag voor het komende halfjaar over zouden willen nemen. Wanneer dit niet het geval is en dus werknemers zich niet vrijwillig aanbieden, zullen er werknemers aangewezen door de diëtist om deze taak voor het komende halfjaar op zich te nemen. Doordat er iedere dag een vast tijdstip wordt ingepland om alle nieuwe opgenomen patiënten te screenen, zal dit de kwaliteit van zorg en de verdere behandeling bevorderen voor de verpleegkundigen maar ook voor de patiënt zelf. Daarbij komt ook kijken dat er door het standaard screenen druk komt te staan op de verpleegkundigen om de SNAQ af te nemen, omdat de diëtist ook kennis heeft van het tijdstip wanneer de SNAQ afgenomen zal worden en weet dus zo wanneer ze de SNAQ-gegevens van de patiënten kan verwachten. Zo kan zij een moment voor zichzelf inplannen wanneer zij hiermee aan de slag gaat. Aangezien er tijd wordt ingeroosterd voor het afnemen en invoeren van de SNAQ, zal de SNAQ veranderen van een extra bijkomstigheid naar een standaard protocol voor de professionals. Dit is uiteindelijk wat er bereikt dient te worden.

2.8 Verwachte kosten en baten van de twee beste verbetervoorstellen

Wanneer de twee beste verbetervoorstellen doorgevoerd worden, zullen hier natuurlijk kosten en baten aan verbonden zijn. Bij het berekenen van de kosten en baten zijn wij er van uitgegaan dat er een bezettingsgraad van 90% per jaar is. Er worden naar schatting jaarlijks 659 nieuwe patiënten in het KCO opgenomen. De gemiddelde ligduur van elke patiënt is ongeveer zes weken, wat neerkomt op 42 dagen.

Kosten

Uurloon Berekening Totaal + toelichtingVerpleegkundigen €23,-/uur Screening (5 min)

659 x 5 = 3295 min per jaar 3295 : 60 = 54917 uur per jaar.

Wanneer alle nieuwe patiënten gescreend worden, zal dit dus €1263,10 per jaar kosten.

46

54917 x €23,- = €1263,10

Monitoring (10 min)€1,90 x 270 x 42 = €21546,00Er is voor 270 patiënten gekozen i.v.m. met matige en ernstige ondervoeding.

De monitoring door verpleegkundigen kost dus per jaar €21546,00 per jaar

Diëtisten €27,-/uur Behandeling1,5 (90 min) x 165 = €247,50€247,50 x €27,-/uur = €6682,50

Het behandelen van alle ernstig ondervoede patiënten door de diëtist kost dus jaarlijks €6682,50

Promotie 25 posters laten maken kost eenmalig €35,-

Klinische les (2 keer per jaar)€27,- x 2 = €54,-€23,- x 2 = €46,- x 14 verplk. = €644,00.

Er zijn zeven afdelingen in het KCO en bij elke klinische les zijn er twee verpleegkundigen van elke afdeling aanwezig. In totaal kost dit €698,00

Er is voor deze berekening aangenomen dat 25% van alle nieuwe patiënten daadwerkelijk ernstig ondervoed is, wat neerkomt op 165 patiënten die jaarlijks door de diëtist behandeld zullen worden.

Uurloon Berekening Totaal + toelichtingVoedingsassistenten €17,-/uur

270 x 42 x €2,80 (10 min) = €31752,00

Voedingsassistenten kosten dus per jaar €31752,00 binnen het KCO.

Basis dagvoeding €5,-/patiënt659 x €5,- = €3295,0042 dgn. X €3295,00 = €138.390,00

De basis dagvoeding kost dus totaal per jaar €138.390,00

Extra voeding €5,-/dag270 x €5,- = €1350,00€1350,00 x 42 = €56700,00

De matig en ernstig ondervoede patiënten zullen extra voeding krijgen en dit komt neer op een totaal van €56700,00 per jaar.

Totaal kostenplaatje/jaar €1263,10 + €21546,00 + €6682,50 + €35,00 + €698,00 + €31752,00 + €138.390,00 + €56700,00 = €257.067,00

€257.067,00 per jaar

Wanneer de SNAQ afgenomen wordt en een patiënt scoort punt 2 (matig ondervoed) of punt 3 (ernstig ondervoed), zullen deze patiënten altijd extra gevoed worden door de voedingsassistenten. De patiënten die punt 3 scoren (ernstige ondervoeding), zullen daarbij ook behandeld worden door een diëtist. Zoals eerder vermeld wordt aangenomen dat 25% van alle nieuwe patiënten behandeld zullen worden door een diëtist, dit komt neer op 165 patiënten. Daarnaast wordt aangenomen dat 15% van alle nieuwe patiënten matig ondervoed is en dus extra voeding krijgen van de voedingsassistenten, dit komt neer op 105 matig ondervoede

47

patiënten per jaar. In totaal zijn dit 270 patiënten per jaar waaraan een voedingsassistent werk heeft.

Baten

Toelichting Berekening50% van de patiënten ligt 3 dagen korter dan de gemiddelde ligduur van 42 dagen

329 x 3 x €350,- = €345.450,00

50% van de patiënten ligt 1 dag korter dan de gemiddelde ligduur van 42 dagen

329 x 1 x €350,- = €115.150,00

Totaal €460.600 per jaar

Bij het berekenen van de baten is er rekening gehouden met 659 nieuwe patiënten per jaar. 50% van 659 patiënten is dus 329 patiënten. Wanneer de SNAQ beter en frequenter afgenomen zal worden, zal naar verwachting 50% van de patiënten 3 dagen korter liggen dan de gemiddelde ligduur van 42 dagen en de andere 50% van de patiënten zal 1 dag korter liggen dan de gemiddelde ligduur van 42 dagen. Daarbij zijn wij bij de berekening uitgegaan van €350,-, dit is hetzelfde bedrag als dat een algemeen ziekenhuis aanhoudt.

48

3. Conclusie

De hoofdvraag van het algemene deel is: “Wat is de beste manier om de afdeling diëtetiek binnen en ziekenhuis zo goed mogelijk te laten functioneren en zich te profileren?”. Wanneer we terug kijken naar de missie en visie van het ziekenhuis zelf valt hier veel winst in te behalen door actief met elkaar samen te werken door middel van nauwkeurige communicaties. In de SWOT-analyse is naar voren gekomen wat de sterkten en zwaktes zijn en wat de kansen en bedreigingen zijn waarmee een afdeling diëtetiek te maken krijgt. Door middel van Prestatie Indicatoren (PI’s) en Dieet Behandel Combinaties (DBC’s) wordt de kwaliteit van de zorg verbetert en in de hand gehouden.

De hoofdvraag van het afdelingsplan is: “Hoe kunnen we het percentage afgenomen en ingevoerde SNAQ’s binnen het KCO verhogen?”. Wanneer er naar de visgraatdiagram gekeken wordt is te zien dat er op het gebied van de hulpverlener, de patiënt, promotie en het invoeren van de gegevens kansen liggen. Om ervoor te zorgen dat de SNAQ beter afgenomen wordt kan men folders/posters ophangen, vernieuwde klinische lessen geven, een vaste SNAQ-dag inroosteren waar alle nieuwe binnenkomende cliënten gescreend worden op ondervoeding en draagvlak creëren.

4. Aanbevelingen en discussie Bij het maken van het kwaliteitsbeleidsplan en een afdelingsplan is het van belang om veel te weten te komen over de manier van werken van de afdeling diëtetiek binnen het ziekenhuis. Voor het vinden van deze informatie is er gebruik gemaakt van het internet. Omdat het belangrijk is dat deze informatie betrouwbaar is hebben wij altijd gezocht naar betrouwbare bronnen.

Om er achter zien te komen hoe diëtetiek wordt vergoed en wat hier allemaal bij komt kijken hebben wij geprobeerd contact te zoeken met verschillende zorgverzekeraars. Omdat deze gesprekken heel lang duurden doordat we heel vaak doorverbonden werden, hebben wij uiteindelijk ook deze informatie gevonden op het internet. Naast het internet hebben wij als

49

bron gebruik gemaakt van de PowerPoint die ons is gegeven door Hinke Kruizinga van het bekende 'Stuurgroep Ondervoeding'.

Tevens zijn we twee keer bij het KCO langs gegaan voor gesprekken met Rosa van Hoorn en Lisanne van der Weijden. Hier hebben we veel van opgestoken, zij leverden ons feedback en tips om het verslag te verbeteren. Ten slotte hebben we de ondersteunende lessen van de integrale opdracht bijgewoond met de projectgroep.

5. BibliografieBlom, J. (2009). Een kwart van de Nederlandse patiënten is ondervoed. VoedingMagazine (4), 12-15.Diëtist.nl. (sd). Opgehaald van Vergoeding en tarieven: http://www.dietist.nl/tarieven.htmlDr. D.Z.B. van Asselt, D. M. (2012, Augustus). Ondervoeding bij de geriatrische patiënt.IGZ Inspectie voor de Gezondheidszorg, NVZ Vereniging van ziekenhuizen, NFU Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra, OMS Orde van Medisch Specialisten. (2009, januari). Prestatie-indicatoren ziekenhuizen, Basisset. Opgehaald van http://www.igz.nl/zoeken/download.aspx?download=Basisset+prestatie+indicatoren+ziekenhuizen+2009.pdfJ. Schilp, H. K. (sd). Prevalentie ondervoeding bij zelfstandig wonende ouderen. Opgehaald van Stuurgroep Ondervoeding: http://www.stuurgroepondervoeding.nl/fileadmin/inhoud/eerstelijn_thuiszorg/literatuur_en_achtergrondinformatie/Poster_Prevalentie_08-03_NL.pdf J.Tol, I. S. (Utrecht, 2012, mei). Minder diëtistische behandeling door grotende els schrappen diëtetiek uit de basisverzekering. Opgehaald van

50

http://www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/factsheet-minder-di%C3%ABtistische-behandeling.pdf NVD. (sd). Vergoeding dieetadvisering en voedingsvoorlichting 2013. Opgehaald van http://www.nvdietist.nl/content.asp?kid=10600865 Stuurgroep Ondervoeding. (2012). Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblemen. Opgeroepen op oktober 9, 2013, van Stuurgroep Ondervoeding: http://www.stuurgroepondervoeding.nl/fileadmin/inhoud/ziekenhuis/LPZ/HOOFDSTUK_ONDERVOEDING_LPZ_2012.pdfStuurgroep Ondervoeding. (sd). Projectomschrijving 'Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in Nederlandse ziekenhuizen'. Opgehaald van http://www.stuurgroepondervoeding.nl/index.php?id=25Stuurgroep Ondervoeding. (2011, juni). Richtlijn Screening en behandeling van ondervoeding. Opgeroepen op oktober 9, 2013, van http://www.nvdietist.nl/temp/183097636/Richtlijn_screenen_en_behandeling_van_ondervoeding_juni_2011.pdfRode Kruis Ziekenhuis. (sd). Prestatie Indicatoren. Opgehaald van http://www.rkz.nl/prestatie_indicatoren

51

Bijlagen

Bijlage 1: Ondervoeding prevalentie 2004-2008

AlgZ: algemene ziekenhuizen

VP: verpleeghuizen

VZ: verzorgingshuizen

TZ: thuiszorg

(Blom, 2009)

52

Bijlage 2: Ondervoeding prevalentie 2004-2012

(Stuurgroep Ondervoeding, 2012)

53

Bijlage 3: Ondervoeding prevalentie leeftijden

(J. Schilp)

Bijlage 4: Klinische lesHierbij een opzet van de klinische les. Wij denken dat het op deze manier voor de werknemers interessant, leerzaam maar ook leuk is om naar te luisteren. Het doel van deze klinische les is het motiveren van de werknemers met betrekking tot de SNAQ en de kennis over de SNAQ te verbeteren.

Deze klinische les zal een uur duren met een pauze van een kwartier tussendoor. In deze pauze kunnen de werknemers wat drinken en is er mogelijkheid om met elkaar te praten over de SNAQ. Het is verstandig om de presentatie te versterken met een powerpoint.

Opzet van de klinische les:

- Het voordoen van de SNAQ

Uit onderzoek is gebleken dat de verpleegkundige die de SNAQ afnemen bij de patiënten denken dat het veel tijd kost om deze uit te voeren. Aangezien dit niet het geval is, is het verstandig om dit te laten zien. De diëtist moet de SNAQ uitvoeren op een persoon in de zaal. Hierdoor creëer je interactie met de werknemers en zullen zij zien dat het niet langer zal duren dan vijf minuten.

Tijdsduur: 5 minuten

54

Benodigdheden: Een 'patiënt' uit de zaal, meetlint, weegschaal, SNAQ-formulier.

- Het belang van voeding op het herstel van de patiënten

Voeding is een ontzettend belangrijke factor bij het herstel van de patiënt. Daarom is het verstandig om de werknemers te informeren over het belang van voeding. Hierdoor gaan ze inzien hoe groot het belang is voor de patiënten wanneer er (snel) wordt ontdekt dat er sprake is van ondervoeding. Denk hierbij aan het globaal uitleggen wat voor effect voedingsstoffen, met name de eiwitten en het energiegehalte, hebben op het menselijk lichaam in het geval van een stress en/of een trauma.

Tijdsduur: 15 minuten.

Benodigdheden: Beeldmateriaal dat de informatie duidelijker maakt.

- Het belang van de SNAQ

Dit is het belangrijkste onderdeel van de klinische les. Het moet bij de werknemers duidelijk worden hoe belangrijk het afnemen van de SNAQ is. Hoogstwaarschijnlijk is het belang van de SNAQ voor de werknemers al een stuk duidelijker geworden naar aanleiding van het stukje over het belang van voeding op het herstel van de patiënten. Bij dit stuk kan verteld worden wat de kosten en baten voor het ziekenhuis zijn bij het goed uitvoeren van de SNAQ. Het gaat hierbij om grote getallen, omdat geldbedragen over het algemeen een grote indruk maken op mensen, zal dit ook het geval zijn bij de werknemers die de klinische les bijwonen. Hopelijk ontstaat hierdoor nog een extra stimulans voor het goed uitvoeren van de SNAQ.

Natuurlijk is het ook belangrijk om te melden dat het gebruik van de SNAQ van groot belang is voor de patiënten. De meeste werknemers die bij de klinische les aanwezig zijn hebben dit beroep gekozen omdat ze mensen willen helpen. Ook het afnemen van de SNAQ is hier een onderdeel van. Je kan de patiënten enorm helpen door ondervoeding vroeg te signaleren. Het is ook een leuk idee om een patiënt die ondervoeding heeft gehad te laten vertellen hoe hij dat ervaren heeft. Hierdoor zien de werknemers het een keer vanuit het perspectief van de patiënt.

Tijdsduur: 10 minuten + 10 minuten voor het ervaringsverhaal van de patiënt.

Benodigdheden: Cijfers van de kosten en baten, patiënt.

- De voortgang van de SNAQ

Het is heel belangrijk dat de werknemers geïnformeerd blijven over de voortgang van de SNAQ. Hierbij wordt verteld of het percentage afgenomen SNAQ's is verhoogd of verlaagd en hoeveel mensen er het afgelopen half jaar aan ondervoeding zijn geholpen nadat ze gescreend zijn met de SNAQ. Dit kan een eye-opener zijn, waardoor de werknemers het belang van de SNAQ nog

55

meer gaan inzien. Door dit te laten zien met behulp van plaatjes, tabellen en grafieken is het voor de werknemers duidelijker.

Tijdsduur: 10 minuten.

Benodigdheden: Grafieken, tabellen en plaatjes met de cijfers.

Als afsluiter van de klinische les is het erg belangrijk om de werknemers, en dan vooral de verpleegkundige, te vertellen dat zij ontzettend belangrijk zijn. Ze zijn tenslotte degene die de SNAQ afnemen. Doordat je ze hiermee bewust maakt van het feit dat ze belangrijk zijn kan er nog een extra stimulans ontstaan voor het afnemen en invoeren van de SNAQ.

- Tijd voor vragen

Tijdsduur: ongeveer 10 minuten.

56

Bijlage 5: Promotiemateriaal

57

Voor nu deze poster, de slogan wordt waarschijnlijk nog veranderd.

Opties voor andere slogans:

- SNAQ-les, SNAQ more- Niet gek, zo’n SNAQ- Kijk de koe niet in z’n kont, maar in z’n bek; gebruik de SNAQ- Gebruik de SNAQ, ook bij tijdgebrek- Gebruik de SNAQ, dit zorgt financiele aftrek- Geen zin in een lang gesprek? Gebruik de SNAQ- Gebruik de SNAQ voor de check op voedingsstofgebrek- Bang voor functioneringsgesprek? Gebruik de SNAQ- Veroorzaak geen lek, gebruik de SNAQ!- Doe de SNAQ, het is maar een kort gesprek- Ben jij hier op je plek? Gebruik de SNAQ- De SNAQ, voorkomt informatiegebrek- Gebruik de SNAQ, versnel het vertrek- Ontdek de voordelen van de SNAQ- De SNAQ kan makkelijk binnen jouw tijdsbestek!- Ook bij een lekkerbek gebruik je de SNAQ! (voor mensen met overgewicht)- Accepteer de SNAQ als een vast gesprek

59

files.jaimy-leigh-struijk.webnode.nlfiles.jaimy-leigh-struijk.webnode.nl/200000050... · Web...

Documents

Transcript of files.jaimy-leigh-struijk.webnode.nlfiles.jaimy-leigh-struijk.webnode.nl/200000050... · Web...