fietsen

Opbouw van de deels geprefabriceerde houtconstructie met prefab betonkolommen in de voorgevel.

9

Behalve dat er fietsen in het gebouw gepar-keerd kunnen worden, is er nog stallings-ruimte achter het gebouw. Deze ruimte kan ook gebruikt worden voor mogelijke toe-komstige uitbreiding van het gebouw.

Zaans pakhuis De vormgeving van de stalling is gemnspi-reerd op de Zaanse pakhuizen. Vooral de hoofdvorm van het gebouw en de expres-sieve houten hoofddraagconstructie zijn belangrijke verwijzingen naar de streekhis-torie. Kenmerkend hiervoor is bijvoorbeeld

ook de relatief kleine h.o.h.-maat of stra-mienmaat van 3 meter van de houten ko-lommen. Daardoor ontstaat veel herhaling en een grote dichtheid, zoals in de traditio-nele houten draagconstructies. Om het gebouw heen is een schil van met-selwerk ontworpen die is doorgetrokken in het gebouw. Behalve dat de zijwanden van baksteen zijn, bestaat ook de vloer op straatniveau uit straatklinkers. De straat-gevel en achtergevel zijn respectievelijk transparant en translucent. Samen met een lange lichtstraat in het dak boven de hal zorgt dit voor veel daglicht; een belangrijk

en bestaat er geen misverstand over de functie van dit gebouw: het gebouw straalt FIETS uit.

Uitwerking materialen De constructie van het fietsenpakhuis is opgebouwd uit houten kolommen van 280 x140 mm massief hout. Boven op de kop-pen van de kolommen zijn dakspanten be-vestigd, met de makelaar in het midden: afgeleid van de traditionele Zaanse hout-bouw. De stalen verbindingen zijn een-voudig, zichtbaar én demontabel. Een combinatie van stalen kruisen tussen de dakspanten, de kolommen en ter plaat- se van de voor- en achtergevel waarborgt de stabiliteit van de constructie. De houten constructiedelen zijn afgewerkt met een watergedragen transparante lak om ver-wering te voorkomen. Nagenoeg onzicht-baar zijn de betonnen verdiepingsvloeren met stalen platen en schoenen aan de hou-ten kolommen gehangen. In de voorgevel zijn de houten kolommen vervangen door geprefabriceerde beton-kolommen. Heel slim zijn in deze prefab kolommen de hemelwaterafvoeren weg-gewerkt. De relatief lange en smalle bruin-rode bakstenen (van 5o cm lang en 4 cm hoog) die op de kolommen én langs de dak-randen zijn verlijmd, zijn eveneens een ver-wijzing naar de Zaanse historie. Boven-dien, zo legt Johan Krol uit: `wilden wij de relatief smalle penanten zo eenvoudig mo-gelijk bekleden, een `gewone' baksteen in halfsteens verband zou 2,5 strek per laag betekenen. Dat gaf in onze ogen op zo'n korte afstand een rommelig beeld én we hadden een voorkeur voor een zo groot mo-gelijke eenvoud in het lijmwerk.'

Geveluitwerking In de middenbeuk is op de begane grond

een grote vouwdeur be-kleed met houten lat-ten geplaatst. Hierdoor kan de entreegrootte aangepast worden aan de drukte en aan weer-en windomstandighe-den. In de zijbeuken zijn de grote hardglazen puien gevat in houten kozijnen. Weer een stukje histo-rie — met de techniek van nu - is zichtbaar in de voorgevel op de ver-diepingen: deze gevel-delen tussen de bak-

steen penanten bestaan uit gepotdekselde gla-

zen lamellen van 32 x go cm die zijn gevat in thermisch verzinkte staalprofi.elen. Voor de doorvalbeveiliging zijn de lamellen uit-gevoerd in doorvalbeveiligd, gelaagd glas. De lamellen zijn bovendien structureel ver-lijmd in het stalen frame. De gevel is io

Bouwgegevens

eens zorgt voor mooi gespreid diffuus licht. Bij bebouwing aan de achterzijde is boven-dien de privacy gewaarborgd. Translucente platen zijn eveneens toege-past in de lichtstraat, maar deze bestaan uit lexaan kunststofplaten, die zijn gevat in

Het aanbrengen van de baksteen steenstrips op de betonnen dakranden.

blank geanodiseerde aluminium profielen. Een deel van de kozijnen in de lichtstraat is te openen.

Milieuvriendelijk Hoe kun je nu bij een fietsenstalling het as-pect milieuvriendelijkheid als uitgangs-punt uitwerken? Nunc zag mogelijkheden

De relatief lange en smalle bakstenen op de ko-lommen en dakranden verwijzen eveneens naar de Zaanse historie.

genoeg! Zo zijn de draagstructuur en het dak volledig uitgevoerd in gecertificeerd hout. Demontabel bouwen, flexibiliteit en uitbreidbaarheid waren allemaal op een-voudige wijze inpasbaar. Voor passieve zonne-energie en natuurlij-ke ventilatie waren eveneens geen inge-wikkelde kostbare voorzieningen of instal-laties noodzakelijk. Zonnepanelen op het dak zorgen voor de elektriciteit voor de ver-lichting. Maar de grootste milieuwinst is

de stalen as waarop de fietsen worden ge-plaatst, geheel uitgeschoven is. Om deze as uit te kunnen schuiven en dan ook nog je fiets erop te kunnen rijden, heb je deze ruimte minimaal nodig. Gelukkig geven le-veranciers van fietsparkeervoorzieningen adviezen over de minimale breedte-, hoog-te- en dieptematen hoe het systeem goed gebruikt kan worden.'

Ook het dak zelf is van hout, met een grote lichtstraat in het middel-ste dakvlak.

Opdrachtgeve. Gemeente Zaanstad

Ontwerp: Nunc Architecten, Koog aan

de Zaan Adviseur constructie: List, Zaandam

Aannemer: Lokhorst, Beverwijk

Start bouw: december 2010

Oplevering: mei 2011

BrUt01110erOpperviak: 68o m'

Bruto inhoud: 3170 m 3

Bouwsoni 770.000 euro, incl. instal-

laties, excl. BTW

De gepotdekselde glazen gevel is voor io pro-cent open en zorgt daarmee voor natuudijke ventilatie

aspect in het kader van sociale veiligheid. Door de openheid van de voorgevel zijn bo-vendien vanaf de straat de fietsen te zien

De lichtstraat zorgt voor extra daglicht én voor extra ventilatie door de te openen vlakken.

procent open. Hoewel er geen ventilatie-ei-sen voor fietsenstallingen gelden zolang er geen gemotoriseerde voertuigen worden geplaatst, vond Nunc Architecten toch een goede natuurlijke ventilatie belangrijk voor de gebruikskwaliteit. De achtergevel bestaat uit dubbelwandige polycarbonaatplaten, mede in verband met de wens het gebouw mogelijk in de toe-komst aan de achterzijde uit te breiden. De platen vormen een eenvoudige en relatief goedkope gevel, die volgens Nunc ook nog

Belangrijk onderdeel van het fietsenpakhuis zijn ook de extra functies zoals de fietsenwerk-plaats en de fietsenverhuur.

natuurlijk — zoals de architecten het zelf verwoorden — dat mensen hun auto la- ten staan en voor deze stalling met de fiets naar het centrum van Zaandam komen.

8

TOTAAL

Zaans pakhuis voor 700 Grote aantallen fietsen in de openbare ruimte van het centrum zijn me-nig gemeente een doorn in het oog. Zo ook in Zaanstad. Deze gemeente stimuleert het gebruik van de fiets en besloot fietsparkeervoorzieningen te bouwen om de openbare ruimte open te houden. In de Vinkenstraat, pal tegen het centrum aan, ontwierp Nunc architecten een 'fietsenpak-huis', geïnspireerd op de Zaanse pakhuizen. Dit leidde onder meer tot een houten draagconstructie die nadrukkelijk in het interieur aanwezig is.

Tekst: Carla Debets Bouwtekst; Foto's: Nunc ar-chitecten, Carla Debets

Voor de fietsenstalling in Zaanstad schreef de gemeente een prijsvraag uit, waarin werd gevraagd niet alleen een functionele fietsenstalling te ontwerpen, maar ook een opvallend gebouw dat 'écht Zaans' moest zijn. De fietsenstalling moest plaats bie-den aan 700 (gratis!) fietsparkeerplaatsen én aan extra functies zoals een werkplaats, fietsenverhuur en openbare toiletten. Voor Nunc architecten was daarnaast vooral flexibiliteit van belang: het gebouw moest in de toekomst mogelijk ook voor andere functies bruikbaar zijn, zoals horeca, win-kel- of werkruimte. Milieuvriendelijk bou-wen volgens de cradle tot cradle principes was eveneens een belangrijk uitgangspunt. En tenslotte wilden architecten Johan Krol

Door de transparante gevel aan de straat zijn de fietsen zichtbaar en is meteen dui-delijk dat dit het Fietsen-pakhuis is.

de straat. De zijbeuken zijn circa 6 meter breed en de middenbeuk is met 5,20 me-ter wat smaller. De middenbeuk is dubbel-hoog en bevat de hal met een vide. Daarin staat een luie trap met een helling van 20

procent naar de verdieping. In de zijbeuk rechts van de entree aan de straat zijn de overige functies zoals de fietsenwerkplaats, de fietsenverhuur en de toiletten gesitu-eerd. De overige ruimte op de begane grond en op de verdieping wordt geheel in beslag genomen door de dubbelhoge fietsparkeer-plaatsen. Deze dubbelhoge voorzieningen waren noodzakelijk om op het relatief klei-

whn

De achtergevel bestaat uit kunststof platen. De-ze zijn translucent én maken uitbreiding in de toekomst eenvoudig.

Een fraaie houtconstructie zoals in de oude Zaanse palchuizen gebruikelijk.

ne beschikbare oppervlak het vereiste aan-tal parkeerplaatsen te kunnen realiseren. De brede zijbeuken lijken een overmaat aan ruimte tussen de rijen fietsen te heb-ben, maar legt architect Johan Krol uit: `De fietsparkeerplaatsen in de bovenrekken kunnen alleen goed gebruikt worden als

Eenvoudige zichtbare verbindingsmiddelen maken demontage mogelijk. Ook in het dak-vlak zijn stabiliteitsvoorzieningen aangebracht.

en Steven Brunsmann de stalling zien als verlengstuk van de levendigheid van de straat: zo openbaar en open mogelijk.

Driedeling stalling Het gebouw in twee lagen kent een drie-deling die ook zichtbaar is in de gevel aan

Een luie trap naar de verdieping want de fiets moet ook mee.