Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten...

24
De verpleeg- en verzorgingshuiszorg, thuiszorg, kraamzorg en Jeugdgezondheidszorg in kaart Feiten, financiering, kosten en opbrengsten

Transcript of Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten...

Page 1: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

De verpleeg- en verzorgingshuiszorg, thuiszorg, kraamzorg en Jeugdgezondheidszorg in kaart

Feiten, financiering, kosten en opbrengsten

Page 2: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

2

Page 3: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

Voorwoord

partijen werken aan een toekomstbestendige zorg, waarbij cliënten zoveel mogelijk de eigen regie over hun leven en gezondheid kunnen blijven houden en zorgondernemers kunnen blijven voldoen aan de zorgvraag.

Discussies over zorg gaan vaak over geld. Daar zijn ook veel gegevens over. Discussies over zorg gaan veel te weinig over de opbrengsten. Om de waarde van iets bepalen is het echter wel nodig om de kosten te vergelijken met de baten. Over de baten van de zorg zijn maar weinig data beschikbaar. De baten zijn bijvoorbeeld gezondheidswinst en het voorkomen van ziekte. Daarnaast hebben de baten van de zorg een economisch aspect: de zorg levert banen en opdrachten. Systematisch onderzoek naar de baten van zorg en hoe deze baten te laten groeien, staat nog in de kinderschoenen en verdient meer aandacht.

ActiZ heeft De Argumentenfabriek gevraagd om de cijfers en feiten over de VVT, de Jeugdgezondheidszorg en de kraamzorg in kaart te brengen. Voor alle drie deelsectoren worden achtereenvolgens de belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht.

De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven in de feiten van de VVT, kraamzorg en JGZ en op die manier een bijdrage te leveren aan het maatschappelijke debat over de toekomst van deze zorg.

Aad Koster

Directeur ActiZ

Gezondheid is een groot goed en daar hangt een prijskaartje aan. De betaalbaarheid van de zorg staat meer dan ooit ter discussie. We betalen de zorg deels individueel, maar vooral ook collectief. Het raakt iedereen, gezond en ziek, oud en jong, rijk en arm. Het is dan ook niet verwonderlijk dat discussies over de toekomst van de zorg zoveel los maken bij mensen. ActiZ wil een bijdrage leveren aan deze publieke discussie door inzicht te geven in de kerngegevens van de zorg. Want om tot goede ideeën te komen over betaalbaarheid en kwaliteit van zorg is een goed inzicht in de feiten nodig.

ActiZ is de brancheorganisatie van ondernemers in de verpleeg- en verzorgingshuiszorg, thuiszorg (VVT), Jeugdgezondheids- en kraamzorg en behartigt de gemeenschappelijke belangen van haar 415 leden. De leden leveren producten en diensten aan ongeveer twee miljoen cliënten. Daarmee is het een belangrijke speler in het zorgveld en bovendien een van de grootste werkgeversorganisaties in Nederland. Bij de leden werken ruim 420.000 medewerkers. De branche heeft een grote maatschappelijke waarde en heeft een belangrijke rol in de discussie over betaalbaarheid van de langdurige zorg.

De discussie wordt steeds urgenter doordat het beroep op deze zorg toeneemt en enerzijds de kosten oplopen en anderzijds een groeiend tekort op de arbeidsmarkt kan ontstaan. Om de kwaliteit van zorg te bewaken voor het groeiend aantal cliënten, met relatief minder collectief geld en zorgmedewerkers is een omslag nodig. Het besef dat die verandering nodig is, bestaat bij zorgorganisaties, overheid, burgers, cliënten en hun vertegenwoordigers. ActiZ wil samen met al deze

3Voorwoord

Page 4: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

Inleiding

Wat zijn feiten rond verpleeg- en verzorgingshuiszorg, thuiszorg (VVT), kraamzorg en Jeugdgezondheidszorg (JGZ)? Hoe worden de sectoren gefinancierd? Wat kosten de VVT, de kraamzorg en de JGZ en wat leveren ze op? Dit kaartenboek geeft antwoord op deze vragen en biedt daarmee inzicht en overzicht in de VVT, kraamzorg en de JGZ. De feiten en cijfers in dit kaartenboek bieden houvast bij discussies over de toekomst van de zorg en geven antwoord op veelgestelde vragen van journalisten, zorgaanbieders, beleidsmakers, politici en niet in de laatste plaats van burgers.

In dit kaartenboek hebben de VVT, de kraamzorg en de JGZ elk een eigen hoofdstuk met daarin een Definitie-, een Feiten-, een Financierings- en een Kosten & opbrengstenkaart. Dit alles biedt de lezer over elke sector een vergelijkbare set informatie. De informatie in dit boek betreft de volledige sectoren en niet enkel de leden van ActiZ, met uitzondering van de gegegevens die zijn gehaald uit de Benchmark in de Zorg (ActiZ, 2011).

Wat staat er op de kaarten?

De Feitenkaarten bieden voor elke sector inzicht in kengetallen rond cliënten, zorgaanbieders en werknemers. De Financieringskaarten laten zien hoe de sectoren worden gefinancierd vanuit collectieve middelen en voor een beperkt deel uit individuele betalingen. De Kosten & opbrengstenkaarten maken inzichtelijk wat zorg kost en wat het oplevert in termen van gezondheid, geluk en geld.

Waar mogelijk laten de feiten en cijfers op de kaarten een ontwikkeling in de tijd en internationale vergelijkingen zien.

Hoe is dit boek tot stand gekomen?

In opdracht van ActiZ heeft De Argumentenfabriek dit kaartenboek ontwikkeld. De gegevens in dit kaartenboek zijn verzameld door ActiZ en De Argumentenfabriek, met hulp van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), het College voor zorgverzekeringen (CVZ), de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en PwC. Voorafgaand aan de data-verzameling heeft De Argumentenfabriek interviews gehouden met deskundigen van ActiZ. De concept-kaarten zijn in vier denksessies voorgelegd aan deskundigen van ActiZ, Brancheorganisaties Zorg (BoZ), het CAK, het CVZ, het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ), de NZa, Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en een aantal leden van ActiZ. Dank aan allen voor hulp bij het verzamelen en interpreteren van gegevens en het denkwerk.

De Argumentenfabriek, mei 2012Maaike de Vries, Daniël Coenen, Shaun Lednor,

Bas Ebskamp, Maaike Molenkamp, Leonie Lous en

Frank Kalshoven.

44 Inleiding

Page 5: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

1.

2.

3.

Inhoud

Verpleeg- en verzorgingshuiszorg en thuiszorg 6Definitiekaart 7Feitenkaart 8Financieringskaart 9Kosten & opbrengstenkaart 10Literatuurlijst 11

Kraamzorg 12Definitiekaart 13Feitenkaart 14Financieringskaart 15Kosten & opbrengstenkaart 16Literatuurlijst 17

Jeugdgezondheidszorg 18Definitiekaart 19Feitenkaart 20Financieringskaart 21Kosten & opbrengstenkaart 22Literatuurlijst 23

5Inhoud

Page 6: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

1. Verpleeg- en VerzorgIngsHuIszorg en tHuIszorg

6

Page 7: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

Wat is verpleeg- en

verzorgingshuiszorg en thuiszorg?

Welke vormen kent thuiszorg?

Thuiszorg kent de volgende vormen: Begeleiding Persoonlijke verzorging Verpleging Huishoudelijke verzorging

Welke zzp’s en tarieven kent de intramurale verpleeg- en verzorgingshuiszorg?

Welke afkortingen kent de VVt?

Wat is verpleeg- en verzorgingshuiszorg?

Verpleeg- en verzorgingshuiszorg is langdurige zorg die binnen een zorginstelling wordt geleverd, zoals een verpleeg- of verzorgingshuis (intramurale zorg).

Definitie

* bron: NZa, Beleidsregel CA-300-510, 2011

Afkortingen

zzp 1 Beschut wonen met enige begeleiding € 64,08

zzp 2 Beschut wonen met begeleiding en verzorging € 81,70

zzp 3 Beschut wonen met begeleiding en intensieve verzorging € 123,86

zzp 4 Beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide verzorging € 137,51

zzp 5 Beschermd wonen met intensieve dementiezorg € 180,74

zzp 6 Beschermd wonen met intensieve verzorging en verpleging € 181,03

zzp 7 Beschermd wonen met zeer intensieve zorg, nadruk op begeleiding € 215,66

zzp 8 Beschermd wonen met zeer intensieve zorg, nadruk op verzorging en verpleging € 246,03

zzp 9 Verblijf met herstelgerichte verpleging en verzorging € 214,65

zzp 10 Verblijf met intensieve palliatief-terminale zorg € 266,05

Tarieven

Wat is t huiszorg?

Thuiszorg is langdurige zorg die niet in een instelling wordt geleverd maar in de thuissituatie (extramurale zorg).

AWBz Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

Wmo Wet maatschappelijke ondersteuning

zvw Zorgverzekeringswet

zzp Zorgzwaartepakket

AFBz Algemeen Fonds Bijzondere Ziektekosten

CIz Centrum Indicatiestelling Zorg

pgb Persoonsgebonden budget

Vpt Volledig Pakket Thuis

nHC Normatieve Huisvestingscomponent

7Definitiekaart

maximum dagtarieven in 2012*

Page 8: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

Werknemers

Zorgaanbieders

0

50

100

150

200

>85 jaar80-84 jaar75-79 jaar70-74 jaar< 70 jaar

ontw

ikke

ling

van

aand

eel (

2009

= 1

00)

0

50

100

150

200VerzorgplaatsenVerpleegplaatsen

20092006

aant

al x

1.0

00

0

1,5

1,6

1,7

2009200820072006

aant

al

0

5

10

15

20

25

30

>95 jaar 90 tot 95 jaar

85 tot 90 jaar

80 tot 85 jaar

75 tot 80 jaar

70 tot 75 jaar

65 tot 70 jaar

<65

proc

ente

n

Zorg met verblijf Zorg zonder verblijf

0 5 10 15 20

ZZP 7

ZZP 6

ZZP 5

ZZP 4

ZZP 3

ZZP 2

ZZP 1

procenten

2007 2010

0

200

400

600

800

1.000

20082004

aant

al x

1.0

00

Verpleeg- of verzorgingshuiszorg

Thuiszorg

0

200

400

600

800

1000

1200 Thuiszorgaanbieders

Aanbieders van verzorgingshuiszorg

Aanbieders van verpleeghuiszorg

aant

al x

1.0

00

2006 2008 20010

vrouwen

mannen

70,8%

29,2%29,4%

70,6%

vrouwen

mannen

Zorg met verblijf Zorg zonder verblijf

0

20

40

60

80

100

20102004

proc

ente

n

Alleen huishoudelijke verzorging

Alleen persoonlijke verzorging

Alleen verpleging

0

60

80

100

2040203020202011

proc

ente

n

0 10 20 30 40 50

Spanje

Duitsland

Nederland

Zweden

België

procenten

0 20 40 60 80 100

Spanje

België

Duitsland

Nederland

Zweden

procenten

0

350

400

450

20102009200820072006

aant

al x

1.0

00

0 500 1.000 1.500 2.000 2.500

> 8 uur per week

> 3 maanden

> 3 maanden

> 8 uur per week

aantal x 1.000

2001 2008

92% 87%

Verpleeg- en verzorgingshuizen

vrouwen (gemiddeld 41 jaar)

mannen

autochtoon

allochtoon

94%

vrouwen (gemiddeld 43 jaar)

87%

autochtoon

Thuiszorg

mannen allochtoon

60

40

vrouwen

mannen

0

20

40

60

80

100 > 75 jaar

65-74 jaar

55-64 jaar

45-54 jaar

35-44 jaar

18-34 jaar

proc

ente

n

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2br

on: S

CP, M

ante

lzor

g ui

t de

doek

en, 2

010

bron

: AZW

Info

, 201

2

bron

: SCP

, Man

telz

org

uit d

e do

eken

, 201

0

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2br

on: C

BS, S

tatli

ne, 2

012

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2

bron

: SCP

, VeV

era-

IV, 2

012

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2br

on: O

ECD,

Hel

p w

ante

d?, 2

011

bron

: OEC

D, H

elp

wan

ted?

, 201

1

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2br

on: C

IZ, I

ndica

tiebe

slui

ten

ZZP

BB 2

007-

11, 2

012

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2

* als gevolg van fusies

Cliënten

Mantelzorg

Het aantal cliënten in de VVT neemt toe

Er zijn steeds minder aanbieders van zware zorg

De typische cliënt is een vrouw van hoge leeftijd met een zware zorgbehoefte

…en de doelgroep stijgt de komende jaren fors.

Aandeel ouderen in 2030 ten opzichte van 2009

De capaciteit van de instellingen verschuift richting zware zorg*…

Aantal plaatsen in AWBZ- en Zvw-gefinancierde ouderen- en thuiszorginstellingen

…en cliënten verblijven steeds korter in een instelling.

Gemiddeld aantal cliënten in een verpleeg- en verzorgingshuis per beschikbare verpleeg- en verzorgplaats

…met een leeftijd van ruim boven de tachtig jaar.

Verdeling in percentages van AWBZ- en Wmo-gefinancierde VVT-gebruikers (18 jaar en ouder) naar leeftijd (2009)

…tegelijkertijd neemt de zorgzwaarte in verpleeg- en verzorgingshuizen toe.

Indicaties bij 75-plussers naar ZZP

Het aantal cliënten in de VVT is de afgelopen jaren gestegen…

Totaal aantal mensen dat AWBZ- of Wmo-gefinancierde VVT-zorg met en zonder verblijf heeft ontvangen

Het aantal aanbieders van thuiszorg stijgt, het aantal aanbieders van verpleeg- en verzorgingshuiszorg daalt.*

Aantal aanbieders van verpleeghuis- en verzorgingshuiszorg en thuiszorg

Gebruikers van VVT-zorg zijn veel vaker vrouwen dan mannen…

Aantal gebruikers in percentages van AWBZ-en Wmo-gefinancierde zorg (18 jaar en ouder) naar geslacht (2009)

In de thuiszorg wordt minder vaak alleen verpleging ingezet…

Percentage cliënten dat één vorm van AWBZ- of Wmo-gefinancierde thuiszorg afneemt, van het totaal aantal afnemers

In de sector dreigt personeelsschaarste

Mantelzorgers nemen de sector werk uit handen

…en terwijl de arbeidsmarkt de komende jaren krapper wordt…

Prognose van de beroepsbevolking als percentage van alle 20-plussers in Nederland

…en is internationaal vergeleken hoog.

Percentage mantelzorgers per land van 50 jaar en ouder dat aangeeft te helpen bij (instrumentele) algemene levensverrichtingen* (2004-2006)

…en de helft combineert deze zorg met een baan.

Percentage mantelzorgers per land tussen de 50 en 65 jaar dat een baan heeft (2004-2006)

Wat zijn feiten

rond verpleeg- en

verzorgingshuiszorg en

thuiszorg?

Het aantal werknemers in de VVT stijgt…

Totaal aantal werknemers in AWBZ- en Zvw-gefinancierde ouderen- en thuiszorginstellingen

Het aantal mantelzorgers neemt toe…

Aantal mantelzorgers van 18 jaar of ouder naar duur en intensiteit (2001 en 2008)

…leunt de sector zwaar op één type werknemer.

Kenmerken van werknemers in verpleeg- en verzorgingshuizen en in de thuiszorg (2008)

Mantelzorgers zijn mannen en vrouwen van alle leeftijden…

Leeftijdsverdeling en geslacht van mantelzorgers die langdurig en/of intensief hulp geven (2008)

* Verzorgingshuizen worden omgebouwd naar verpleeghuizen * Niet bekend: het CBS beschouwt 2007 als een overgangsjaar vanwege wijzigingen in de registratie

*algemene levensverrichtingen zijn basisvaardigheden in het dagelijks leven, zoals wassen en aankleden. Instrumentele algemene levensverrichtingen zijn vaardigheden

om een huishouden te kunnen voeren, zoals de fi nanciën en vervoer

8 Feitenkaart

Page 9: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

De AWBZ financiert aanspraken die samenhangen met verblijf in een instelling.

Het CIZ geeft burgers een indicatie in de vorm van ZZP’s die recht geven op zorg.

Zorgaanbieders ontvangen een vergoeding voor loon- en materiële kosten plus een vergoeding uit het

AFBZ voor de huisvesting (NHC).

De Nederlandse Zorgautoriteit stelt maximale dag tarieven vast die zorgaanbieders mogen rekenen.

Burgers kunnen kiezen voor zorg die thuis wordt geleverd (VPT).

Volwassenen die in een instelling verblijven, betalen een eigen AWBZ-bijdrage.

De eigen AWBZ-bijdrage is maximaal € 2.136,40 per maand, afhankelijk van inkomen en verblijfsduur.

€9 miljard * 204.115 indicaties0

2

4

6

8

10

0

50

100

150

200

250

ZZP 2 ZZP 2

ZZP 1 ZZP 1

ZZP 3 ZZP 3

ZZP 4 ZZP 4

ZZP 5

ZZP 5

ZZP 6

ZZP 6

ZZP 7

ZZP 7

ZZP 9

ZZP 9

ZZP 8

ZZP 8

ZZP 10

ZZP 10

euro

’s in

milj

arde

n

aant

al x

1.0

00

euro

’s in

milj

arde

n

bron

: SCP

, Adv

ies

Wm

o bu

dget

, 201

0

Wmo

Eigen betalingen

AWBZ: Thuiszorg

AWBZ: verpleeg- en ver-zorgingshuiszorg

13, 5 miljard13,7 miljard(2010)

3,4

1,3?

9

€ 3,4 miljard *

€ 1,3 miljard

0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

Begeleiding

Verpleging

Persoonlijke verzorging

Thuiszorg:

De Wmo financiert huishoudelijke verzorging in de thuissituatie

0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

De AWBZ vergoedt begeleiding in de thuissituatie op het vlak van zelfregie over het dagelijks leven.

De AWBZ vergoedt persoonlijke verzorging in de thuissituatie, zoals hulp bij douchen.

De AWBZ vergoedt verpleging thuis door een verpleegkundige.

Vergoeding van deze vormen van thuiszorg is mogelijk op indicatie van het CIZ.

Tot 1 januari 2012 konden burgers met een indicatie voor extramurale zorg kiezen voor een pgb.

Vanaf 1 januari 2012 geldt het pgb alleen voor intramurale zorg.

Volwassenen betalen een inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor AWBZ gefinancierde thuiszorg.

Huishoudelijke verzorging

euro

’s in

milj

arde

n

bron

: NZa

, int

erne

doc

umen

ten,

201

2

bron

: NZa

, int

erne

doc

umen

ten,

201

2

bron

: CIZ

, Ind

icat

iebe

slui

ten

ZZP

BB 2

007-

11, 2

012

Cliënten betalen zelf aanvullende diensten zoals waskosten en pluspakketten.

Cliënten met een VPT betalen hun eigen woonlasten, zoals huur en energiekosten.

Cliënten betalen zelf voor zaken die niet vergoed worden vanuit de AWBZ of Wmo

De AWBZ financiert intramurale zorg

De Wmo vergoedt huishoudelijke verzorging, zoals schoonmaken.

Vergoeding van huishoudelijke verzorging is mogelijk op indicatie van de gemeente.

Volwassenen betalen een inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor Wmo-gefinancierde thuiszorg.

Hoe worden verpleeg- en verzorgingshuiszorg en thuiszorg gefinancierd?

De AWBZ vergoedt drie vormen van thuiszorg

Uitgaven vanuit de AWBZ voor verpleeg- en verzorgingshuiszorg (2010)

Aantal positieve indicatiebesluiten (2010)

* Inclusief Normatieve Huisvestingscomponent

Uitgaven vanuit de AWBZ voor thuiszorg (2010)

Uitgaven vanuit de Wmo voor thuiszorg (2010)

*exclusief pgb

9Financieringskaart

Page 10: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

Opbrengsten0

7

8

9

10

euro

’s in

milj

arde

n

2006 2008 2010

0

2

4

6

8

10

20082001

proc

ente

n

0 2 4 6 8 10

Luxemburg

Duitsland

Frankrijk

België

Denemarken

Zweden

Nederland

procenten

0

10

20

30

40

50 Totaal uitgaven volksgezondheid

Zorg thuis en dagactiviteiten

Verpleeg- en verzorgingshuizen

euro

’s in

milj

arde

n

2007 2008 2009 2010

0 20 40 60 80 100

Zweden

Spanje

OECD- gemiddelde

België

Duitsland

Nederland

procenten

mantelzorg

geenmantelzorg

Faciliterende kosten om zorg

te kunnen verlenen

Kapitaallasten

Overhead

Kosten voor het verlenen van zorg

64%

9%

12%

15%Faciliterende

kosten om zorg te kunnen verlenen

OnbekendOverheadKosten voor het verlenen van zorg

73%

3%

9%

15%

OnbekendOverhead

83%

5%

11%

1%Faciliterende

kosten om zorg te kunnen verlenen

Kosten voor het verlenen van zorg

0 1 2 3 4

Spanje

Duitsland

OECD- gemiddelde

België

Nederland

Zweden

procenten

Publiek

Privaat

0

10

20

30

40

50

60

Verpleegdagen (verblijf met behandeling)

20092006

dage

n in

milj

oene

n

57,7 58,6

Verzorgingsdagen (verblijf zonder behandeling)

Kortdurend verblijf (zonder behandeling)

0

20

40

60

80

100

201020062002

CQ in

dex

Verzorgingshuizen Verpleeghuizen

Huisartsenzorg Geestelijke gezondheidszorg

Thuiszorg (alle vormen)

meer dan 20 uur

10-19 uur

0-9 uur 61,5%13,8%

24,7%

0 5 10 15 20

Spanje

Duitsland

OECD- gemiddelde

Zweden

Nederland

België

procenten

instelling

thuis

0

2

4

6

8

10

thuiszorgcliëntenpsychogeriatrische cliënten in

een instelling

somatische patiënten in een instelling

scor

e

Lichamelijke verzorging

Professionali-teit en veiligheid zorgverlening

Bejegening Beschikbaarheid van personeel

0

20

40

60

80

100

120

20092006

milj

oene

n

Huishoudelijke verzorging

Persoonlijke verzorging

Begeleiding (exclusief dagactiviteiten)

Verpleging

Behandeling97

105

-10

0

10

20

30

40

50

Jeugd-gezondheidszorg

KraamzorgHulp thuis (Wmo)

Zorg thuis (AWBZ)

Verpleeg- en verzorgings-

huizen

Net

Pro

mot

or S

core

(NPS

)

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2 br

on: O

ECD,

Hel

p w

ante

d?, 2

011

bron

: OEC

D, H

ealth

dat

a 20

11, 2

011

bron

: Act

iZ, B

ench

mar

k in

de

Zorg

, 201

1br

on: C

BS, S

tatli

ne, 2

012

bron

: Act

iZ, B

ench

mar

k in

de

Zorg

, 201

1

bron

: SCP

, VeV

eRa-

IV, 2

012

bron

: Act

iZ, B

ench

mar

k in

de

Zorg

, 201

1br

on: E

urop

ean

Com

mis

sion

, Sus

tain

abili

ty

repo

rt 2

009,

200

9

bron

: OEC

D, H

elp

wan

ted?

, 201

1

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2br

on: S

CP, M

ante

lzor

g ui

t de

doek

en, 2

010

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2br

on: N

IVEL

, Bar

omet

er v

ertr

ouw

en in

de

gezo

ndhe

idsz

org,

201

2br

on: O

ECD,

Hea

lth d

ata

2011

, 201

1

* aan een toegenomen aantal cliënten, zie de Feitenkaart VVT

Kosten

De kosten van de sector stijgen

Mantelzorgers betalen met loonverlies en stress

De kostenstijging komt vooral voor rekening van het collectief

… vooral als gevolg van toenemende arbeidskosten ...

Stijging van de arbeidskosten in AWBZ- en Zvw-gefinancierde ouderen- en thuiszorginstellingen

… en voelen zich in toenemende mate ernstig belast.

Percentage ernstige belaste mantelzorgers (2001 en 2008)

… en bouwt deze positie de komende decennia verder uit.

Verwachte publieke uitgaven aan langdurige zorg in westerse landen in percentage van het bruto binnenlands product in 2060

De kosten van de sector stijgen …

Wettelijk budget voor AWBZ- en Zvw-gefinancierde ouderen- en thuiszorg en Wmo-gefinancierde zorg

Mantelzorgers werken vaker in deeltijd …

Percentage mantelzorgers en niet-mantelzorgers dat in deeltijd werkt (2004 -2006)

… die de grootste kostenpost zijn.

Kostenverdeling van aanbieders van verpleeg- en verzorgingshuiszorg en thuiszorg in procenten (2010)

Intramurale zorg Zorg thuis (AWBZ) Hulp thuis (Wmo)

Nederland kent nauwelijks individuele betalingen en is samen met Zweden koploper in kosten …

Aandeel publieke en private bijdragen aan langdurige zorg in landen als percentage van het bruto binnenlands product (2008)

Nederlandse ouderen krijgen veel zorg

Cliënten, burgers en werknemers verschillen in opvatting over de kwaliteit

Zorgaanbieders leveren steeds meer verpleegdagen*…

Productie van verpleeg- en verzorgingshuizen

De gemiddelde burger lijkt wat vertrouwen te herwinnen …

Percentage consumenten dat antwoordt heel veel vertrouwen of veel vertrouwen te hebben in zorg

… en veel mantelzorgers zorgen een halve werkweek.

Percentage mantelzorgers dat een gemiddeld aantal uren zorg verleent per week (2004-2006)

Wat kost

verpleeg- en

verzorgingshuiszorg en

thuiszorg en wat

levert het op?

Een op de vijf Nederlandse 65-plussers krijgt langdurige zorg.

Percentage 65-plussers dat langdurige zorg ontvangt in OECD-landen (2009)

Cliënten, thuis en in een instelling, zijn tevreden, met als aandachtspunt de beschikbaarheid van personeel.

Score op de Consumer Quality (CQ) Index(2010, schaal: 1-10)

… thuiszorg levert steeds meer uren* …

Productie van thuiszorginstellingen in miljoenen uren

… terwijl het personeel van instellingen kritisch is op het werk.

Net Promotor Score (NPS)* onder werknemers in de kraamzorg,Jeugdgezondheidszorg en VVT (2010)**

Mantelzorg vermijdt zorgkosten

Mantelzorg bespaart jaarlijks circa 600 miljoen euro aan zorgkosten.

Benadering van de jaarlijkse besparing aan zorgkosten dankzij mantelzorg (2009)

Aantal gebruikers mantelzorg

Totaal gebruik in uren

Geraamde zorgkosten per uur (normtarief)

Voorkomen kosten voor zorg door mantelzorg

117.000

57.400.000

€ 10,95

€ 628.530.000

* aan een toegenomen aantal cliënten, zie de Feitenkaart VVT

* Stelling: Ik zou gerust mijn familie en vrienden laten verzorgen door mijn organisatie** NPS is berekend als het verschil tussen het percentage ‘helemaal eens’ minus ‘eens’ en ‘oneens’

10 Kosten & opbrengstenkaart

Page 11: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

literatuurlijst

• ActiZ, Aandacht loont; Benchmark in de Zorg 2011, 2011.

• AZW-info, Thuiszorg, 2012.

• AZW-info, Verpleeg- en verzorgingshuizen, 2012.

• CBS, Statline, AWBZ-zorg met verblijf; AWBZ/Wmo-zorg zonder verblijf; Bedrijven; naar

economische activiteit, grootte en rechtsvorm; leeftijd, geslacht, herkomstgroepering en

generatie 2011-2060; Overheid; uitgaven naar functies; Zorginstellingen; financiën, personeel,

productie en capaciteit naar SBI, 2012.

• CIZ, Indicatiebesluiten ZZP VV 2007-2011, 2012.

• CVZ, Zorgcijfers AWBZ lasten, 2012.

• European Commission, Sustainability report 2009, 2009.

• NIVEL, Barometer Vertrouwen in de gezondheidszorg, 2012.

• NZa, Beleidsregel CA-300-510, 2011.

• NZa, interne documenten, 2012.

• OECD, Health Data 2011, 2011.

• OECD, Help wanted? Providing and paying for long-term care, 2011.

• Rijksoverheid.nl, Eigen bijdrage AWBZ, 2012.

• SCP, Mantelzorg uit de doeken, 2010.

• SCP, VeVeRa-IV, 2012.

• SCP, Voorlopig advies over het Wmo budget huishoudelijke hulp voor 2011, 2010.

11Literatuurlijst

Page 12: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

2. KrAAmzorg

12

Page 13: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

Welke afkortingen kent de kraamzorg?

Wat is kraamzorg?

Wat is kraamzorg?

Kraamzorg richt zich op het bieden van zorg, instructies en voorlichting aan moeder, haar partner en kind in de nieuwe gezinssituatie en levert de volgende producten en diensten:

InschrijvingIntake (thuis of telefonisch)Begeleiding en assistentie bij de bevallingKraamzorguren

Afkortingen

Definitie

zvw Zorgverzekeringswet

Tarieven

Welke tarieven kent de kraamzorg?

Inschrijving € 38,22 € 40,27

Intake (thuis/telefonisch) € 57,33 /€ 19,12 € 60,40 /€ 20,14

Begeleiding en assistentie bij de bevalling (eenmalig/per uur) € 76,45/ €41,21 € 80,55/ €43,42

Kraamzorg per uur €41,21 €43,42

* bron: NZa, Tariefbeschikking nr 210-2010-1, 2009

**bron: NZa, Tariefbeschikking nr 210-2012-1, 2011

13Definitiekaart

maximum dagtarieven in 2012**

maximum dagtarieven in 2010*

Page 14: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

Zorgaanbieders

0

150

200

250

2040*2030*2020*

aant

al x

1.0

00

0

20

25

30

20092006200320001997

aant

al x

1.0

00

15

20

25

30

2010200520001996

proc

ente

n

0

150

200

250

201020082006200420022000

aant

al x

1.0

00

0

25

30

35

20102000199019801970

leef

tijd

0

50

60

70

80

2008/20102006/20082004/20061998/20001989/1991

proc

ente

n

Huishoudelijke basistaken

Waarborgen hygiëne

Observeren, signaleren

en rapporteren

Voorlichting, instructie en integratie tweede kind in het gezin

Verzorging en controle kraamvrouw en kind

49

512

16

8

8

overig

zelfstandig (ZZP)

tijdelijk dienstverband

bij een (kraam)zorgorganisatie

vast dienstverband bij een (kraam)zorgorganisatie

5%

9%

8%

78%

wel gestopt

niet gestopt

66%

34%

Zelfstandige organisatie

Afdeling of concern van een

organisatie die ook andere

vormen van zorg biedt

98

34%

66%

0

10

20

30

40

0 - 7 uur7 - 14 uur14 - 22 uur22 - 29 uur29 - 36 uur

proc

ente

n

Praktijkleerweg 18 maanden

Praktijkleerweg 9 maanden

Praktijkleerweg3 maanden

15%

9%

76%

486

0

10

20

30

40

> 50 jaar41-50 jaar31-40 jaar21-30 jaar< 21 jaar

proc

ente

n

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2br

on: C

BS, S

tatli

ne, 2

012

bron

: Act

iZ b

ewer

king

van

ZiZ

o 20

10, 2

011

bron

: Bew

erki

ng D

igiM

V 20

10, 2

012

bron

: Act

iZ, Q

uick

scan

Kra

amzo

rg, 2

009

bron

: Stic

htin

g FA

OT,

Mon

itorin

g Kr

aam

zorg

III

, 200

8

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2br

on: C

BS, S

tatli

ne, 2

012

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2

bron

: Act

iZ e

.a.,

Land

elijk

indi

catie

prot

ocol

kr

aam

zorg

, 200

8

bron

: Stic

htin

g FA

OT,

M

onito

ring

Kraa

mzo

rg II

I, 20

08br

on: S

ticht

ing

FAO

T,

Mon

itorin

g Kr

aam

zorg

III,

2008

* zelfstandigen zonder personeel niet meegeteld * Weergegeven is de verdeling van het basistakenpakket in uren, niet het daadwerkelijke aantal geleverde uren

*prognose

Cliënten

Werknemers

Ziekenhuisbevallingen zijn steeds meer in zwang

Culturele diversiteit en leeftijd van pas bevallen vrouwen nemen toe

… en blijft naar verwachting in de toekomst ongeveer gelijk.

Prognose aantal bevallingen

… met behulp van een keizersnede.

Aantal keizersnedes

… en zij hebben steeds vaker een vader en/of moeder die buiten Nederland is geboren.

Percentage pas bevallen vrouwen van allochtone afkomst

Het aantal geboortes daalt licht ...

Aantal bevallingen

Cliënten voor kraamzorg worden ouder…

Gemiddelde leeftijd waarop vrouwen hun eerste kind krijgen

Baby’s worden steeds vaker geboren in het ziekenhuis …

Percentage ziekenhuisbevallingen (1989-2010)

Bijna honderd organisaties bieden kraamzorg

In de kraamzorg werken herintreders in deeltijd met een vaste aanstelling

… die een dikke werkweek zorg kunnen leveren aan moeder en kind.

Samenstelling en omvang basistakenpakket kraamzorg in uren

… op basis van een vast contract.

Type dienstverband van kraamverzorgenden in percentages (2007)

… en zijn herintreders ….

Percentage dat tijdelijk* stopte met werken (2007)

Wat zijn

feiten rond

kraamzorg?

Nederland telt bijna honderd aanbieders van kraamzorg*…

Aantal kraamzorgaanbieders en organisatievorm (2012)

In Nederland werken bijna tienduizend kraamverzorgenden, veelal in deeltijd …

Aantal contracturen van kraamverzorgenden (2010)

Veel leerling-kraamverzorgenden volgen de praktijkleerweg …

Aantal leerlingen vanuit de praktijkleerweg dat inzetbaar is onder Actiz leden (2009)

… van boven de veertig jaar.

De leeftijd van kraamverzorgenden in percentages (2007)

* Gemiddelde duur van de werkonderbreking is elf jaar

14 Feitenkaart

Page 15: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

433miljoen

Eigen bijdragen en betalingen

Zorgverzekerings-wet

€ 257 miljoen

bron

: CVZ

zor

gcijf

ers

Kraa

mzo

rg, 2

012

bron

: CVZ

zor

gcijf

ers

Kraa

mzo

rg, 2

012

euro

’s in

milj

oene

n

euro

’s in

milj

oene

n

De Zvw financiert alle vormen van geïndiceerde kraamzorgBurgers betalen mee aan kraamzorg

Hoe wordt kraamzorg gefinancierd?

25

257

0

50

100

150

200

250

300

0

50

100

150

200

250

300

Voor kraamzorg geldt een eigen bijdrage per uur (in 2010: € 3,90 per uur; in 2012: € 4,00 per uur).

Burgers kunnen zich aanvullend verzekeren voor de eigen bijdrage kraamzorg.

Burgers kunnen meer dan het aantal geïndiceerde uren kraamzorg afnemen en betalen hier zelf voor.

Burgers kunnen zich aanvullend verzekeren voor extra, niet-geïndiceerde uren kraamzorg.

De kosten van kraamzorg tellen niet mee voor het eigen risico.

De Zvw vergoedt de kosten voor inschrijving en intake.

De Zvw vergoedt assistentie door kraamverzorgenden bij bevallingen zonder medische indicatie.

Assistentie bij bevallingen door kraamverzorgenden vindt thuis plaats, in een kraamhotel,

geboortecentrum of polikliniek.

De Zvw vergoedt de assistentie bij bevalling en verzorging van moeder en kind, afhankelijk van de indicatie

gedurende 8-10 dagen.

Kraamzorg indiceert het aantal benodigde uren kraamzorg, verloskundigen accorderen.

Moeder en kind hebben afhankelijk van de indicatie recht op minimaal 24 en maximaal 80 uur kraamzorg.

0

50

100

150

200

250

300

€ 25 miljoen** schatting op basis van geleverde uren kraamzorg maal de eigen bijdrage

Uitgaven vanuit de Zvw aan kraamzorg (2010)

Eigen bijdragen voor kraamzorg (2010) (schatting)

283miljoen(2010)

alle vormen vangeïndiceerde kraamzorg

15Financieringskaart

Page 16: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

0

100

200

300

400

201120102009200820072006

Begroot

Verschil

euro

’s in

milj

oene

n0

100

200

300

400

201120102009200820072006

euro

’s in

milj

oene

n

0

20

40

60

80

100

proc

ente

n

Directe personeelskosten

Indirecte kosten per uur

Reiskosten per uur

0

10

20

30

40

50

Cliënten in niet-achterstandswijk

Cliënten in achterstandswijk

aant

al u

ren

per dagtotaal

0

2

4

6

8

10

Toekomst-gerichtheid

Aantrekkelijkheid van het werk

Cliënt-gerichtheid

scor

e

0 1 2 3 4 5

Spanje

Zweden

Duitsland

België

Nederland*

-10

0

10

20

30

40

50

Verpleeg- en verzorgings-

huizen

Jeugdgezond-heidszorg

Zorg thuis(AWBZ)

Hulp thuis(Wmo)

Kraamzorg

scor

e

0

25

30

35

40

2010200920082007

aant

al u

ren

0

2

4

6

8

10

Org

anis

atie

van

zorg

Cont

inuï

teit

van

zorg

Clië

nt-

geric

hthe

id

Info

rmat

ieen

com

mun

icat

ie

Effe

ct v

ankr

aam

zorg

Beje

geni

ng

scor

e

0

6

7

8

2010200920082007

ure

n in

milj

oene

n

0

50

100

150

200

250

300

350

Ziekenhuisverblijf gezonde moeder en gezonde baby

1 dag kraamzorg (1/8 deel basistakenpakket)

euro

’s

6 uur x maximum uurtarief €40,30

2 x maximum tarief verpleegdag

bron

: CVZ

, Zor

gcijf

ers

Kraa

mzo

rg, 2

012

bron

: CV

Z, Z

orgc

ijfer

s Kr

aam

zorg

, 201

2

bron

: Act

iz, B

ench

mar

k in

de

Zorg

, 201

1

bron

: CVZ

, Zor

gcijf

ers

Kraa

mzo

rg, 2

012

bron

: NZa

, Tar

iefb

esch

ikki

ng

num

mer

210

-200

9-1,

200

8,

NZa

, Bijl

age

1 bi

j bel

eids

rege

l CI

-109

4 ve

rsie

2, 2

008

bron

: Act

iZ, B

ench

mar

k in

de

Zorg

, 201

1

bron

: Min

iste

rie V

WS,

Kra

amzo

rg

begr

otin

gsci

jfers

, 201

2

bron

: Pw

C, K

raam

zorg

clië

nten

in a

chte

r-st

ands

wijk

en le

idt t

ot m

eerk

oste

n, 2

011

bron

: Ac

tiZ, B

ench

mar

k in

de

Zorg

, 201

1

bron

: OEC

D, H

ealth

dat

a 20

11, 2

011

bron

: Act

iZ, B

ench

mar

k in

de

Zorg

, 201

1

* Stelling: Ik zou gerust mijn familie en vrienden laten verzorgen door mijn organisatie** NPS is berekend als het verschil tussen het percentage ‘helemaal eens’ minus ‘eens’ en ‘oneens’

* Verblijfsduur bij poliklinische bevallingen zonder medische indicatie is maximaal een dag

* In 2008 is het aantal uren in het verzekerde pakket verruimd met vijf ** voorlopig cijfer

* In 2008 is het aantal uren in het verzekerde pakket verruimd met vijf

OpbrengstenKosten

De kosten voor de sector stijgen

… waardoor het verschil met de begrote kosten daalt.

Begrote uitgaven voor kraamzorg in euro’s en het verschil met de gerealiseerde uitgaven

De uitgaven voor kraamzorg stijgen*…

Gerealiseerde uitgaven voor kraamzorg in euro’s

Het grote aandeel arbeidskosten maakt jaarlijkse tariefsverhoging noodzakelijk.

Kostenverdeling per uur kraamzorg in procenten (2010)

Kraamzorg biedt moeder en kind zorg thuis na de bevalling

Cliënten en medewerkers zijn tevreden

… cliënten in een achterstandwijk nemen minder af dan anderen.

Gemiddelde aantal uren kraamzorg per cliënt, totaal en per dag (2010)

Kraamverzorgenden geven hun werk een royale voldoende …

Medewerkerstevredenheid in de kraamzorg (2010; schaal: 1-10)

Kraamzorg maakt een kortere verblijfsduur in het ziekenhuis mogelijk…

Verblijfsduur in het ziekenhuis in dagen in meerdere landen na beval-lingen die spontaan op gang zijn gekomen (2007)

… en zijn koploper in het aanbevelen van hun organisatie.

Net Promotor Score (NPS)* onder werknemers in de kraamzorg, Jeugdgezondheidszorg en VVT (2010)**

Wat kost

kraamzorg en

wat levert

het op?

Moeders en baby’s krijgen een werkweek zorg in de kraamperiode …

Gemiddeld aantal uren verleende kraamzorg per cliënt

Cliënten zijn zeer tevreden over kraamzorg maar kritisch over de organisatie en continuïteit van zorg.

Score op de Consumer Quality (CQ) Index (2010; schaal: 1-10)

Sinds 2008* worden in Nederland meer uren kraamzorg verleend.

Totaal aantal uren verleende kraamzorg

… dit levert een besparing op.

Een dag kraamzorg vergeleken met een dag ziekenhuiszorg voor moeder en kind (2009)

16 Kosten & opbrengstenkaart

Page 17: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

• ActiZ, Aandacht loont; Benchmark in de Zorg 2011, 2011.

• ActiZ, bewerking DigiMV-gegevens 2010 kraamzorgorganisaties, 2012.

• ActiZ, bewerking ZiZo-gegevens 2010 kraamzorgorganisaties, 2011.

• Actiz, Quickscan Kraamzorg; Rapportage ActiZ ledenpanel onderzoek, 2009.

• ActiZ, KNOV, LVG, Sting, BTN en Zorgverzekeraars Nederland; Landelijk indicatieprotocol

kraamzorg; instrument voor toekenning van kraamzorg: Partusassistentie en kraamzorg

gedurende de kraamperiode, 2008.

• CBS, Statline, Bevalling, lengte en gewicht bij geboorte, borstvoeding; Geboorte naar diverse

kenmerken; Geboorte; herkomstgroepering en leeftijd moeder; Kerncijfers van de bevolkingsprognose

2010-2060; Operaties in het ziekenhuis; soort opname, leeftijd en geslacht, 2012.

• CVZ, Zorgcijfers Kraamzorg, 2012.

• Stichting FAOT / NIVEL, Monitoring Kraamzorg III, 2008.

• Ministerie van VWS, Kraamzorg begrotingscijfers, 2012.

• NZa, Bijlage 1 bij beleidsregel CI-1094 versie 2, 2008.

• NZa, Tariefbeschikking nummer 210-2009-1, 2008.

• NZa, Tariefbeschikking nummer 210-2010-1, 2009.

• NZa, Tariefbeschikking nummer 210-2012-1, 2011.

• OECD, Health data 2011, 2011.

• PwC, Kraamzorg cliënten in achterstandswijken leidt tot meerkosten, 2011.

literatuurlijst

17Literatuurlijst

Page 18: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

3. JeugDgezonDHeIDszorg

18

Page 19: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

Welke afkortingen kent de Jeugdgezondheidszorg?

Wat is Jeugdgezondheids-

zorg?

AWBz Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

BDu Brede Doeluitkering

ggD Gemeentelijke gezondheidsdienst

rVp Rijksvaccinatieprogramma

Jgz Jeugdgezondheidszorg

Wmo Wet maatschappelijke ondersteuning

Wat verstaan we onder Jeugdgezondheidszorg?

Onder Jeugdgezondheidszorg (JGZ) wordt op de kaarten de publieke gezondheidszorg voor 0-19 jarigen verstaan, uitgevoerd door private JGZ-uitvoerders en Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD).De Jeugdgezondheidszorg biedt een Basistakenpakket dat bestaat uit een uniform deel dat alle gemeenten op dezelfde wijze moeten aanbieden en uitvoeren, en een maatwerk deel. Gemeenten mogen hiervoor zelf aanvullend beleid maken.

Waaruit bestaat het Basistakenpakket van de Jeugdgezondheidszorg?

Het uniforme deel van het Basistakenpakket omvat het volgende:Monitoring en signalering: systematisch volgen van de ontwikkeling en gezondheidstoestand van kinderen;Inschatten zorgbehoefte: inschatten welke zorg en voorlichting ouders en kind nodig hebben en wat zij zelf kunnen;Screeningen en vaccinaties: hielprik, neonatale gehoorscreening en Rijksvaccinatieprogramma;Voorlichting en advies: voorlichting, begeleiding en advies;Zorgsysteem, netwerken, overleg en samenwerking: registratie, overleg en coördinatie.

Het maatwerk deel van het Basistakenpakket omvat het volgende:Inschatten zorgbehoefte: inschatten welke zorg en voorlichting ouders en kind nodig hebben en wat zij zelf kunnen;Voorlichting en advies: voorlichting, begeleiding en advies;Beïnvloeden gezondheidsbedreigingen: onderzoek naar omgevingsfactoren die een bedreiging vormen voor de gezondheid van kinderen, in samenwerking met politie en gemeenten;Zorgsysteem, netwerken, overleg en samenwerking: registratie, overleg en coördinatie.

Afkortingen

Definitie

19Definitiekaart

Page 20: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

Zorgaanbieders

0

5

10

15

20

4 jaar3 jaar2 jaar

1 jaar

0 jaar

aant

al c

onta

ctm

omen

ten

(opg

etel

d)

0

60

70

80

90

100

200920072005

proc

ente

n

1 jaar0 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar

Volwassenen12.741.980

0-4 jarigen923.106

5-19 jarigen2.990.713

16.655.799

5,5%

18%

76,5%

0

20

40

60

80

100

Meningokokken CZuigelingen Hib

Zuigelingen BMR

Zuigelingen DKTP

proc

ente

n

0

5

10

15

20

25

30

35

0 tot 19 jaar5 tot 19 jaar0 tot 4 jaar

onderdeel van een GGD

onderdeel van een zorgorganisatie

zelfstandige aanbieder Jeugdgezondheidszorg

aant

al

40-50 jaar50-60 jaar

30-40 jaar

34%

33%

20%11%10%

87%

vrouwen

mannenonbekend > 60 jaar

20-30 jaar

Geslacht Leeftijd

0

20

40

60

80

100 overig

diëtist

consultatiebureau-assistent

jeugdarts

jeugd-verpleegkundige

proc

ente

n

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2

bron

: M

inis

terie

van

VW

S, B

asis

take

npak

ket

Jeug

dgez

ondh

eids

zorg

, 200

2br

on: A

ctiZ

, Ben

chm

ark

in d

e Zo

rg, 2

011

bron

: RIV

M, V

acci

natie

graa

d Ri

jksv

acci

natie

prog

ram

ma

Ned

erla

nd, 2

009

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2

bron

: Act

iz, i

nter

ne in

form

atie

, 201

1br

on: C

apac

iteits

orga

an,

Capa

cite

itspl

an 2

007,

200

7

bron

: CBS

, Sta

tline

, 201

2

Cliënten

Werknemers

De Jeugdgezondheidszorg ziet en vaccineert bijna alle jonge kinderen

0- en 1 jarigen komen gemiddeld elke twee maanden bij de Jeugdgezondheidszorg …

Aantal contactmomenten naar leeftijd van het kind (2009)

Worden de kinderen ouder, dan neemt de belangstelling van ouders af.

Percentage 0-4 jarigen dat in een jaar de Jeugdgezondheidszorg bezoekt

De Jeugdgezondheidszorg heeft bijna vier miljoen cliënten tussen 0 en 19 jaar.

Omvang bevolking in absolute aantallen (2011)

… en daardoor worden praktisch alle kinderen ingeënt.

Percentage kinderen dat deelneemt aan het Rijksvaccinatieprogramma (2009)

Eén Jeugdgezondheidszorg met verschillende typen aanbieders

De Jeugdgezondheidszorg kent een beperkt aantal cliënt-gebonden functies

...aanbieders bieden zorg voor verschillende leeftijdsgroepen.

Aantal aanbieders van Jeugdgezondheidszorg naar organisatievorm en doelgroep (2011)

…. waaronder veel vrouwen van boven de veertig.

Geslacht en leeftijd van jeugdartsen in de Jeugdgezondheidszorg voor 0-19 jarigen in percentages (2006)

Wat zijn

feiten rond Jeugd-

gezondheidszorg?

Aanbieders voeren samen het Basistakenpakket uit voor 0-19 jarigen…

Inhoud Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg(uniform en maatwerk deel)

1. Monitoring en signalering

2. Inschatten zorgbehoefte

3. Screening en vaccinaties

4. Voorlichting, advies, instructie en begeleiding

5. Beïnvloeden van gezondheidsbedreigingen

6. Zorgsysteem, netwerken, overleg en samenwerking

Het kernteam van de Jeugdgezondheidszorg bestaat uiteen verpleegkundige, een arts en een assistent …

Aandeel en type functies in de Jeugdgezondheidszorg voor 0-4 jarigen (2010)

20 Feitenkaart

Page 21: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

Wmo

Het Rijk stort geld in het Gemeentefonds voor uitvoering van het Basistakenpakket JGZ voor 0-19 jarigen.

Van 2008-11 werd het Basistakenpakket gefinancierd middels een BDU en het Gemeentefonds.

In totaal bedroegen de uitgaven vanuit het Gemeentefonds aan het Basistakenpakket 323 miljoen euro

in 2011 (exclusief Wmo-uitgaven door gemeenten).

De AWBZ vergoedt de uitvoering van het RVP voor 0-19 jarigen.

De AWBZ vergoedt de uitvoering van de hielprik bij pasgeborenen.

De Wmo financiert het maatwerk deel van het basistakenpakket van de JGZ.

Gemeenten specificeren in hun verantwoording over de Wmo niet de kosten voor het maatwerk deel.

bron

: Ver

donc

k, K

loos

ter &

Ass

ocia

tes,

Kos

tene

ffect

ivite

it va

n de

Je

ugdg

ezon

dhei

dszo

rg, 2

012.

0

50

100

150

200

250

300

350

De AWBZ financiert het Rijksvaccinatieprogramma en de hielprik

De Wmo financiert eveneens het maatwerkdeel van het Basistakenpakket

Het Gemeentefonds financiert het uniforme en maatwerk deel van het Basistakenpakket

Hoe wordt Jeugdgezondheidszorg gefinancierd?

433miljoen(2011)br

on: V

erdo

nck,

Klo

oste

r & A

ssoc

iate

s, K

oste

neffe

ctiv

iteit

van

de

Jeug

dgez

ondh

eids

zorg

, 201

2.

euro

’s in

milj

oene

n

euro

’s in

milj

oene

n

Uitgaven vanuit het gemeentefonds aan het Basistakenpakket(2011)

€323 miljoen

Uitgaven vanuit de AWBZ voor de Jeugdgezondheidszorg(2011)

€ 110 miljoen

GemeentefondsAWBZ

110

323Basistakenpakket JGZ

0

50

100

150

200

250

300

350

Rijksvaccinatieprogramma

Hielprik

?

21Financieringskaart

Page 22: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

Opbrengsten

Faciliterende kosten om Jeugdgezondheidszorg te

kunnen verlenen

Kapitaallasten

Overhead

Kosten voor het verlenen van Jeugdgezond-heidszorg

57%

12%

24%

7%

Uitgaven gemeenten

Uitgaven aan Rijksvaccinatie-programma en hielprik

110

323

€433 miljoen

0

20

40

60

80

100

120

Administratieve medewerker

AssistentCoördinerend verpleegkundige

StafartsJeugd-verpleegkundige

Jeugdarts

eur

ozorg-organisatie

GGD

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

VerpleegkundigeConsultatiebureau-arts

Consultatiebureau (algemeen)

Clië

nten

tevr

eden

heid

0

50

100

150

200

Zeldzame behandelbare erfelijke ziekten

Ernstige doofheid

aant

al

155

198

0 5 10 15 20 25 30 35

Duitsland

Nederland

Zweden

OECDgemiddelde

Spanje

procenten

meisjes jongens

Hepatitus B(2009)

Difterie(2009)

Hielprik, (2011)

Gehoorscreening en interventie,

(2009)

€ 401 € 372 €1.900 € 800

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

ToekomstgerichtheidAantrekkelijkheid van het werk

Cliënt-gerichtheid

Med

ewer

kers

tevr

eden

heid

-10

0

10

20

30

40

50

Verpleeg- en verzorgingshuizen

Zorg thuis (AWBZ)

Hulp thuis (Wmo)

KraamzorgJeugdgezond-heidszorg

Net

Pro

mot

or S

core

(NPS

)*

bron

: Ver

loov

e-Va

nhor

ick

& R

eine

veld

, 200

7

bron

: Ver

donc

k, K

loos

ter &

Ass

ocia

tes,

Ko

sten

effe

ctiv

iteit

van

de J

GZ, 2

012

bron

: OEC

D, H

ealth

at a

gla

nce,

201

1

bron

: Ver

donc

k, K

loos

ter &

Ass

ocia

tes,

Kos

tene

f-fe

ctiv

iteit

van

de J

GZ, 2

012

bron

: Act

iZ, B

ench

mar

k in

de

Zorg

, 201

1

bron

: Act

iZ, B

ench

mar

k in

de

Zorg

, 201

1

bron

: Act

iZ, B

ench

mar

k in

de

Zorg

, 201

1

bron

: NZa

, Tar

iefl i

jst A

WBZ

-zor

gaan

bied

ers,

201

2

bron

: Ver

donc

k, K

loos

ter &

Ass

ocia

tes,

Kos

ten-

effe

ctiv

iteit

van

de J

GZ, 2

012

bron

: Act

iZ, B

ench

mar

k in

de

Zorg

, 201

1

bron

: HH

M, E

indr

appo

rtag

e ko

sten

bepa

ling

RVP,

201

1

Leeftijd

0-4 jarigen

9-jarigen

12-jarigen

Maximale vergoeding

10,62

8,71

8,71

-20

-10

0

10

20

30

40

Algemene ziekenhuizen

Academische ziekenhuizen

Jeugd-gezondheidszorg

Gespecialiseerde ziekenhuizen

Net

Pro

mot

or S

core

(NPS

)*

bron

: Act

iZ, B

ench

mar

k in

de

Zorg

, 201

1

Kosten

Jeugdgezondheidszorg kost ruim 100 euro per kind per jaar

… en voordat geld worden kinderen onder andere ingeënt.

De maximale vergoeding die aanbieders krijgen voor het uitvoeren van een vaccinatie, in euro’s (2010)

… en die verschillen tussen de twee soorten aanbieders.

Gemiddeld bruto uurtarief in euro’s in de Jeugdgezondheidszorg voor 0-19 jarigen (2010)

Screening, voorlichting en vaccinaties kosten 433 miljoen voor vier miljoen kinderen...

Geschatte uitgaven aan Jeugdgezondheidszorg voor 0- tot 19-jarigen in miljoenen euro’s (2007)

Arbeidskosten zijn de grootste kostenpost…

Kostenverdeling van aanbieders van Jeugdgezondheidszorg voor 0-4 jarigen in procenten (2010)

Mensen leven langer en gezonder dankzij de Jeugdgezondheidszorg

De Jeugdgezondheidszorg voorkomt kosten

Cliënten en medewerkers hebben een vergelijkbaar beeld van de Jeugdgezondheidszorg

…met als winst meer gezonde levensjaren.

Jaarlijkse gezondheidswinst in jaren door de Jeugdgezondheidszorg (2009)

Cliënten geven de Jeugdgezondheidszorg een royale voldoende...

Score op de Consumer Quality (CQ) Index (2010; schaal: 1-10); JGZ voor 0-4 jarigen

Wat kost

Jeugdgezondheidszorg

en wat levert

het op?

Jaarlijks worden gehoorproblemen en zeldzame erfelijke aandoeningen opgespoord…

Aantal kinderen per jaar bij wie ziekte wordt opgespoord door gehoorscreening en hielprik (2009)

De Jeugdgezondheidszorg spant zich in voor een gezonde leefstijl van Nederlandse kinderen.

Internationale vergelijking van het aandeel kinderen van 5 tot 17 jaar met overgewicht (inclusief obesitas; 2011)

Screening en vaccinaties voorkomen zorgkosten. Economische winst per jaar als gevolg van screening en vaccinaties

miljoenen euro’s

Medewerkers zijn behoorlijk tevreden met hun werk…

Medewerkerstevredenheid in de Jeugdgezondheidszorg voor 0-4 jarigen (2010; schaal: 1-10)

… maar bevelen hun organisatie niet warm aan.

Net Promotor Score (NPS)* onder werknemers in de kraamzorg, Jeugdgezondheidszorg en VVT, 2010**

Ziekte

Gehoor-screening

Hielprik

Vaccinatie Difterie

Vaccinatie Hepatitus B

Gewonnen door behandeling

4.156

Niet verloren door ziekte

4.052

3.770

1.3881

Niet verloren door sterfte

4.011

73.813

20.452

* Stelling: Ik zou gerust mijn familie en vrienden laten verzorgen door mijn organisatie** NPS is berekend als het verschil tussen het percentage ‘helemaal eens’ minus ‘eens’ en ‘oneens’

… en bevelen de Jeugdgezondheidszorg warm aan.

Net Promotor Score (NPS)* onder cliënten in verschillende sectoren van de zorg, 2010**

* Stelling: Ik zou de organisatie aan andere aanbevelen** NPS is berekend als het verschil tussen het percentage ‘ja altijd’ minus ‘nee’

22 Kosten & opbrengstenkaart

Page 23: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

• ActiZ, Aandacht loont. Benchmark in de Zorg 2011, 2011.

• Bureau HHM, Definitief rapport Kostprijsbepaling Rijksvaccinatieprogramma, 2011.

• Capaciteitsorgaan, Capaciteitsplan 2007, 2007.

• CBS, Statline, Bevolking; kerncijfers 2011; Gebruik medische voorzieningen; t/m 2009, 2012.

• Ministerie van VWS, Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg 0-19, 2002.

• NZa, Beleidsregel CA 300-516, 2012.

• NZa, Tarieflijst AWBZ-zorgaanbieders, 2012.

• OECD, Health at a glance, 2011.

• Verloove-Vanhorick, S.P. & Reinveveld, S.A. Jeugdgezondheidszorg: meer preventie voor

weinig geld. Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen, 2007: 7: 371-3.

• Verdonck, Klooster & Associates, Kosteneffectiviteit van de Jeugdgezondheidszorg, 2012.

literatuurlijst

23Literatuurlijst

Page 24: Feiten, financiering, kosten en opbrengsten · belangrijkste feiten, de financiering en de kosten en opbrengsten in kaart gebracht. De kaarten zijn gemaakt om beter inzicht te geven

Dit kaartenboek is uitgebracht door De Argumentenfabriek

© Mei 2012

www.argumentenfabriek.nl

In opdracht van

www.actiz.nl

teksten en ontwerp

De Argumentenfabriekresearch

ActiZ en De Argumentenfabriek

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar

gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van

De Argumentenfabriek.