Fedelec magazine 163 - NL

44
MEMBER OF: JAARGANG 31 - JAN/FEB/MAART 2014 163 magazine FEDELEC Afgiftekantoor Brussel X - BC9646 - Driemaandelijks tijdschrift Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement - Bld. des Canadiens 118 - B-7711 Dottignies be DE WEIRT ELEKTRICITEIT - LOOTENS LINE Opmerkelijke parallellen tussen installateur en klant LOCQUET POWER & LIGHT Tijdelijke stroomvoorziening op moeilijke locaties is een specialiteit SCHRéDER Nieuwe verlichting voor Grote Markt in Brussel

description

Vaktijdschrift voor de elektrotechnische sector

Transcript of Fedelec magazine 163 - NL

Page 1: Fedelec magazine 163 - NL

MEMBER OF:

Jaargang 31 - Jan/FEB/MaarT 2014

163magazineFEDELEC

Afgiftekantoor Brussel X - BC9646 - Driemaandelijks tijdschrift Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement - Bld. des Canadiens 118 - B-7711 Dottignies

be

De Weirt elektriciteit - lootens lineopmerkelijke parallellen tussen installateur en klant

locquet PoWer & light tijdelijke stroomvoorziening op moeilijke locaties is een specialiteit

schréDer nieuwe verlichting voor grote Markt in Brussel

Page 2: Fedelec magazine 163 - NL

Hou het beste voor laterMaak nu werk van uw aanvullend pensioen met Federale Verzekering

Wilt u ook een aanvullend pensioen? Federale Verzekering biedt u, privé of via uw bedrijf, de perfecte oplossingen. U geniet van een toprendement en van een kwaliteitsvolle dienstverlening, ISO 9001: 2008 gecertificeerd.Een voordelige fiscaliteit is een bijkomend voordeel.

www.federale.be De verzekeraar die zijn winst met u deelt

Ontdek de oplossing die u het meest aanspreekt op www.federale.been/of contacteer de adviseur of kantoorhouder uit uw streek.

Meer info

sparen A4.indd 2 16/12/13 10:27

Page 3: Fedelec magazine 163 - NL

LID VAN DE UNIE VAN DE UITGEVERS

VAN DE PERIODIEKE PERS

Colofon

Fedelec Magazine. Vakblad voor de elek-triciteitsector. Gratis verstuurd naar elek-trotechnische ondernemers, architecten, studieburelen, groothandel elektriciteit en industriële bedrijven.

PERIODICITEITDriemaandelijks

REDACTIEHoofdredactrice: Tilly BaekelandtT 056 334272 | F 056 [email protected]

RECLAME - ADVIESFCOmedia,Boulevard des Canadiens 118, 7711 DottigniesT 056 771310 | F 056 [email protected]

VORMGEVINGLien [email protected]

Version française: sur simple demande

VERANTWOORDELIJKE UITGEVERFilip CossementBoulevard des Canadiens 118, 7711 Dottignies

OFFICIEEL TIJDSCHRIFT VAN DE NATIONALE FEDERATIE VAN ELEKTROTECHNISCHE ONDERNEMERS

DIRECTEUR FEDELECWilly PauwelsJ. Chantraineplantsoen 1, 3070 KortenbergT 02 757 65 12 | F 02 757 65 41

Niets uit deze uitgave mag worden verveel-voudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteer-ders aansprakelijk. De uitgever erkent geen enkel verplichting tot opname van aangebo-den advertenties.

Binnenkort zijn er verkiezingen en de politieke partijen overstelpen ons opnieuw met aller-

lei positieve berichten en beloftes.

Ik hoor en lees echter weinig concreets over de strijd tegen de sociale dumping.

Een recente enquête gevoerd door de Confederatie Bouw bevestigd nochtans dat die

daadwerkelijk bestaat, want niet minder dan 78% van de respondenten geeft aan dat de

buitenlandse concurrentie hun opdrachten heeft doen verliezen in 2013.

Vooral de ruwbouw en de voltooiing hebben het zwaarst te lijden van deze oneerlijke con-

currentie, maar ook de technieken blijven niet gespaard.

Ik leg de nadruk op oneerlijke concurrentie, want buitenlandse ondernemingen moeten

voor de mensen die ze hier tewerkstellen (in theorie) Belgische lonen betalen, maar de

sociale zekerheid betalen ze (misschien) in het land van oorsprong. Als je dan weet dat

onze sociale zekerheidsbijdragen één van de hoogste zijn in Europa en dat het systeem

van detachering vaak misbruikt wordt om mensen aan bodemprijzen te laten werken,

dan weet je ook hoe laat het is…

Het gaat hier dus niet meer of niet minder dan over sociale dumping die er voor zorgt dat

Belgische werkgevers en kleine zelfstandigen uit de markt geprijsd worden door bedrij-

ven die zwaar onderbetaalde gedetacheerde werknemers inzetten.

Vanaf 1 januari 2014 hebben Bulgaren en Roemenen ook al geen arbeidskaart meer

nodig om in de EU te kunnen werken.

Waar gaan we naar toe? Nu al zijn er ongeveer 5.000 arbeidsplaatsen van Belgische

werknemers in de bouw verloren gegaan. Waarop wacht de politiek om onze concurren-

tiekracht en werkgelegenheid te vrijwaren? Een vaag concurrentieplan is onvoldoende,

wij eisen concrete maatregelen van de Belgische Overheid.

En als er dan een maatregel komt – België heeft namelijk beslist om geen rekening te hou-

den met attesten over sociale zekerheid uit het buitenland wanneer inspecteurs fraude

met sociale zekerheid ontdekken – dan worden we teruggefloten vanuit Europa, want zij

gaan hiermee niet akkoord en stellen ons land in gebreke. Waanzinnig toch?! We hopen

dat de richtlijn “detachering van werknemers” in de goede zin zal herzien worden.

Antoine Van Lierop,

Voorzitter

voorwoorD

Page 4: Fedelec magazine 163 - NL

product news

- Vormelek en VDAB optimaliseren IBO 06- Nieuwe leden 07- Nieuw gebouw Argina Technics 08- Innovatieve oplossingen voor energiezuinig bouwen concreet gemaakt 08- Startschot Elektro Challenge is gegeven! 09- Een werknemer aanwerven: zijn verminderingen van de

socialezekerheidsbijdragen mogelijk? 10- Info voor de beveiligingsondernemingen: Hoeveel retributie

zal u concreet moeten betalen? 12- Belastingsvermindering voor beveiliging van woningen tegen

inbraak en brand – Toestand eind 2013! 14- ALIA Infomeeting 3 en 4 december 2013 14- 285 deelnemers uit de sector verenigd tijdens ALIA’s regionale

congressen over diefstal- en brandpreventie 15- Kan ik mij verzekeren tegen diefstal? 16

- Normen voor het aansluiten van PV-installaties op het distributienet 18

- BATIBOUW: Naar een verdere integratie van technieken 22- Eerste KNX Beurs in Benelux 23- Light+Building 2014: Ontdek Technologie voor het Leven 24

- De Weirt Elektriciteit - Lootens Line: Opmerkelijke parallellen tussen installateur en klant 28

- Locquet Power & Light: Tijdelijke stroomvoorziening op moeilijke locaties is een specialiteit 36

- Unify: Communiceren volgens de Nieuwe Wijze van Werken 26- Havells Sylvania: [LightCube] showroom mikt op marktsegmenten 27- Schréder: Nieuwe verlichting voor Grote Markt in Brussel 32- Abyz: Grootschalige projecten domineren de markt 34- Domintell: Focus op transparante domotica en design 39

41

28

32

36

INSIDE NEWS 05

TECNOLEC INFORMEERT

BEURZEN

FEDELEC - INFO VAN DE FEDERATIE

Projecten

reportageS

18

inhoud

Page 5: Fedelec magazine 163 - NL

Infoavond te Kortenberg en te Zwijnaarde met expertenpanel over wetswijziging AREI art. 104 Brand

Fedelec nam het initiatief om, met betrekking tot het KB van 25

april 2013, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 4 juni

2013, rond de gewijzigde artikels 1, 3, 28, 100, 104, 151, 200

en 207 van het AREI, een 2-tal avonden te organiseren, nl. te

Kortenberg en te Zwijnaarde.

Meer dan 200 installateurs hadden zich ingeschreven voor deze

ontmoeting met het expertenpanel, samengesteld uit Pascal

Place (Nexans), Caroline Christiaens, Luc Van Lint, Guy Delange,

Tom D’Hondt (allen Vergokan) en Danny Hermans (Tecnolec).

Dit besluit, van toepassing op elektrische installaties waarvan

de plaatsing is aangevangen na 4 september 2013, legt in wel-

bepaalde omstandigheden hogere eisen op aan de elektrische

installatie. Aangezien er slechts een overgangsperiode tot 4

september voorzien was, roept dit wat vragen op, en dat werd

bewezen door de massale belangstelling voor deze activiteit.

INSIDE NEWS

“Dag van de Elektriciteit” is een vakbeurs met inte-

ressante seminars en netwerkmoment voor profes-

sionelen binnen de elektrosector.

Er werden voordrachten voorzien rond actuele the-

ma's m.b.t. warmtepompen, domotica, LED & HID

verlichting, ... Tijdens deze workshops werd de kans

tot interactie mogelijk gemaakt. Dit alles wordt geor-

ganiseerd in een aangenaam kader.

Daarnaast kon men ook de technologiebeurs bezoe-

ken met een 20-tal gespecialiseerde standhouders.

Ondanks het stormweer mochten we meer dan 150

bezoekers en 20 standhouders ontvangen in Syntra

West Kortrijk voor de “dag van de elektriciteit”.

We mogen dus gerust spreken van een geslaagde

2de editie.

De 6 sessies werden telkens druk bijgewoond door

de vele bezoekers. De afsluitende netwerkreceptie

was de ideale afsluiter om contacten te leggen met

alle actoren binnen de elektro – wereld.

Dag van de Elektriciteit 5/12, Kortrijk

De volledige presentatie van deze uiteenzetting is terug te vinden

op de website www.fedelec.be, en voor de leden ter beschik-

king gesteld mits inloggen via toegangscodes.

Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) erkent jonge aannemers voor hun inzet binnen de confederatie! Voor de achtste keer huldigde de VCB samen met Federale

Verzekering de jonge Vlaamse aannemers die zich in het afgelopen

jaar onderscheidden door hun kwaliteiten als bedrijfsleider en hun

inzet voor de Confederatie. In de categorie installatie was Mahieu Wim,

bestuurder Fedelec West-Vlaanderen, de winnaar.

Mahieu Cabling Services, met als zaakvoerder Wim Mahieu, is opge-

richt in 1995.

De firma is gegroeid uit een elektro-

technische onderneming die instaat

voor residentiële en industriële elek-

triciteit.

Hun specialisatie in gestructureerde

databekabeling (glasvezel) is één van

hun belangrijkste activiteiten.

Fedelec magazine | 5

Page 6: Fedelec magazine 163 - NL

Vormelek en VDAB optimaliseren IBOBeter technisch opleidingsadvies geïntegreerd

e individuele beroepsop-

leiding (iBo) maakt het

aanwerven van werkzoe-

kenden sowieso al heel interessant.

technische opleidingsinforma-

tie op maat bleef echter een pijn-

punt in deze formule. Daarom kan

u, helemaal gratis, voortaan ook

op technische ondersteuning van

Vormelek rekenen bij het opstellen

van het opleidingsplan.

“D

”De IBO-consulenten van VDAB hebben

geen technische achtergrond, terwijl IBO’s

in onze sector net om een heel technische

invulling vragen. Daarom gaat Vormelek

voortaan nauwer samenwerken met

VDAB voor het opstellen van de individuele

opleidingsplanning. VDAB blijft de coördi-

natie op zich nemen, maar u kan desge-

wenst beroep doen op een adviseur van

Vormelek om technische informatie over

opleidingen te verschaffen, mee op zoek

te gaan naar de meest geschikte oplei-

dingen en om de samenwerking te evalu-

eren. U kan op elke moment in het hele tra-

ject beroep doen op uw Vormelek-adviseur.

De VDAB-consulent zal dit normaliter zelf

voorstellen bij het opstarten van een IBO.

Doet hij of zij dat toch niet, neem dan zeker

zelf het initiatief om een technisch oplei-

kent u het iBo-systeem nog niet?Een IBO of individuele beroepsopleiding is een goede manier om een nieuwe werk-kracht aan te werven en op te leiden in uw bedrijf. Het is een opleidingsmaatregel die het aanwerven van een minder ervaren werkzoekende aantrekkelijk maakt.Sluit u een IBO-contract af, dan volgt de IBO’er eerst een opleiding op uw werk-vloer van 1 tot 6 maanden. Zo is de nieuwe medewerker al ingewerkt en voorbe-reid op de dag dat hij officieel wordt aangeworven. Tijdens die eerste periode van opleiding hoeft u geen loon of RSZ te betalen, enkel een productiviteitspremie. VDAB koppelt de werkzoekende aan uw bedrijf en begeleidt hem of haar tijdens dit tra-ject. Heeft u graag technisch advies en on-dersteuning, dan staat ook Vormelek voor u klaar. Op eender welk moment tijdens het ganse IBO-traject kan u op Vormelek beroep doen.

dingsadviseur van Vormelek van bij de start

te betrekken. Bedoeling is immers dat de

werknemer in kwestie zo snel mogelijk kan

meedraaien in uw bedrijf als een volwaardig

arbeider. Goede technische opleidingsinput

is daarbij een noodzakelijke voorwaarde.

www.vormelek-formelec.be

interesse? Vragen?Neem dan contact op met uw oplei-dingsadviseur. U vindt de contactge-gevens op www.vormelek-formelec.be/contactpersonen

fedelec

Aan het puzzelen met uw aanbod?Uw klant vraagt naar inbraak- en branddetectie, camera en toegangscontrole, maar u bent niet gecertifieerd?

Met GDW Security Certified zijn er geen gaten meer in uw aanbod.

info: [email protected] / 02 720 99 90

Surf naar fedelec.gdwsecurity.be

Page 7: Fedelec magazine 163 - NL

be8790 WAREGEM

3290 DIEST

1930 ZAVENTEM

2640 MORTSEL

8501 KORTRIJK

9100 SINT-NIKLAAS

3001 LEUVEN

8880 SINT-ELOOIS-WINKEL

9032 GENT

9100 SINT-NIKLAAS

8791 WAREGEM

9031 GENT

3530 HOUTHALEN-HELCHTEREN

9120 BEVEREN

8554 ZWEVEGEM

8500 KORTRIJK

2500 LIER

8500 KORTRIJK

9240 ZELE

9940 EVERGEM

1830 MACHELEN (BRAB.)

9810 NAZARETH

9250 WAASMUNSTER

8800 ROESELARE

3800 HALMAAL

3660 OPGLABBEEK

9470 DENDERLEEUW

3020 HERENT

1435 MONT ST GUIBERT

4890 THIMISTER-CLERMONT

4834 LIMBOURG

6000 CHARLEROI

6001 CHARLEROI

4400 MONS-LEZ-LIEGE

4630 SOUMAGNE

6240 FARCIENNES

4537 VERLAINE

B.V.B.A Airtube-ventilation

B.V.B.A. Bj Elektriciteitswerken

B.V.B.A. Celektro

De Hr Cludts Filip

B.V.B.A. D.C.S.

B.V.B.A. Dierickx Ventilatie

B.V.B.A. Ds Comfort

B.V.B.A. Dupont Electro

B.V.B.A. Dynamitec

B.V.B.A. Electrik

N.V. Elektro Industries

N.V. Imtech Traffic & Infra

B.V.B.A. Ineltec

N.V. Koeltechniek de Ryck

De Hr Leyn Luc

B.V.B.A. Light Repair

De Hr Menten Jonathan

B.V.B.A. Mr-Group

B.V.B.A. Na-Ya

B.V.B.A. Newco Bordenbouw

B.V.B.A. Nick Redant

N.V. Play Av

B.V.B.A. Ruban Zelfbouw

V.O.F. S.E.V. Technics

B.V.B.A. Schepers & Co

B.V.B.A. Soleco Green Energy

De Hr Van Weyenberghe Koen

De Hr Withof Kristof

S.C.R.L. Atlon Concept

S.A. automation-Techinque-

Industriesociete Anonyme

S.P.R.L. B & B Energy

M. Costermans Gilles

M. Csik Johan

M. D'Arienzo Fernando

S.P.R.L. Dbm Refrigeration

S.P.R.L. Digit Security Company

S.P.R.L. Elec 3

Nieuwe leden - 4e trimester 2013

4630 SOUMAGNE

1140 EVERE

7011 MONS

4020 LI»GE

4000 LIEGE

7910 ANVAING

4834 LIMBOURG

6717 ATTERT

6980 LA ROCHE-EN-ARDENNE

1460 ITTRE

NederlaNdstalige

fraNstalige

S.P.R.L. Fimex Sol

S.P.R.L. Krier

S.P.R.L. L.D.F.

S.P.R.L.U. Lacroix Thierry

S.P.R.L. Luxonov

M. Papegnies Vincent

S.P.R.L. Perfect Elec

M. Schroeder Eric

S.P.R.L. Seetech

S.P.R.L. Smart Electricity For You

info van de federatie

Fedelec magazine | 7

GRATIS TEL. 0800 857 59fax 0800 857 60 • [email protected]

SHOWROOMATELIER

Sortimo Centrum1800 Vilvoorde

Sortimo West8793 Sint-Eloois-Vijve

Sortimo Oost3980 Tessenderlo

MONTAGE STATION

Nu met gratis montage*

voor al uw Sortimo inrichtingen

vanaf € 1.500 excl. BTW

* montage in één van onze inbouwstations t.w.v. max 10 % van de inrichting/Actie geldig vanaf 1 april tem 30 juni 2013/actie is niet cumuleerbaar met ander mogelijke promoties en/of andere condities

Page 8: Fedelec magazine 163 - NL

Op donderdag 24 oktober werd in de industriezone Heihoek te

Nieuwkerken-Waas, deelgemeente van Sint-Niklaas, het nieu-

we gebouw van Argina Technics officieel in gebruik genomen.

Dit gebeurde met een feestelijke receptie waar behalve een

honderdtal klanten en leveranciers, ook burgemeester van Sint-

Niklaas, Lieven Dehandschutter, en schepen voor Economie,

Carl Hanssens, bij aanwezig waren.

Christine De Ridder, afgevaardigde bestuurder, ziet in deze

verhuis een tastbaar bewijs van de succesvolle evolutie die het

bedrijf de laatste jaren heeft gekend.

“Ik ben fier op ons dynamisch team”, zei Christine. “Dankzij hun

inzet is onze omzet de jongste drie jaar met 30% gestegen.”

Argina Technics produceert beveiligingssystemen, met specia-

liteit brand- en gasdetectie. Heel wat grote bouwwerken zoals

de Europese School en het Klein Kasteeltje in Brussel, het Sint

Lucasziekenhuis en de Ghelamco Arena in Gent zijn integraal

met Argina Technics branddetectiesystemen beveiligd.

Energiezuinig (ver)bouwen legt in 2014 de nadruk op concrete

cases. Deze worden door voortrekkers uit het bouwveld voor-

gesteld. Daarna volgen drie gelijktijdig verlopende workshops

gewijd aan renovaties, de nieuwbouw van woningen en de

nieuwbouw van niet-woongebouwen.

Dit zesde energiecongres biedt u de kans om actuele, accurate

en vooral praktische informatie over toepassingen in te winnen.

Er zijn uitgebreide mogelijkheden om te netwerken. De stand-

houders laten hun meest vernieuwende producten zien.

Tegelijk ontmoet u er de professionals die u nodig hebt. Het

doelpubliek is al even divers als het onderwerp. Het congres

Om verdere groei te verzekeren wordt momenteel gewerkt aan

een exportprogramma. Argina Technics heeft daarbij een aantal

geduchte grote concurrenten, maar dankzij het gespecialiseerd

karakter van het bedrijf, en zijn klantgerichte aanpak, heeft het

de nodige troeven om hierbij succesvol te zijn.

Nieuw gebouw Argina Technics

27 maart: zesde congres Energiezuinig (ver)bouwenInnovatieve oplossingen voor energiezuinig bouwen concreet gemaakt

Lieven Dehandschutter en Christine De Ridder

p 27 maart 2014 heeft in technopolis

(Mechelen) het zesde jaarcongres

energiezuinig (ver)verbouwen plaats.

het is de ideale gelegenheid om kennis te maken

met vooruitstrevende technieken en producten

op het gebied van energiezuinige gebouwen en

hernieuwbare energie. het congres presenteert

deze aan de hand van innovatieve voorbeelden van

nieuwbouw en renovatie.

“O

”brengt aannemers samen met architecten, studiebureaus,

beleidsmensen en fabrikanten en invoerders. Performante part-

nerships tussen alle bouwpartners en een juiste materiaalkeuze

zijn essentieel om tegemoet te komen aan de toekomstige ener-

gie-eisen. Deze worden steeds strenger en vragen meer samen-

werking en complexere systemen, producten en technieken.

Plaats? Technopolis (Technologielaan, Mechelen)

Wanneer? Donderdag 27 maart 2014

start? Onthaal vanaf 14.30 u.

einde? Vanaf 19.00 u. netwerking met een hapje en een drankje.

www.confederatiebouw.be

fedelec

8 | Fedelec magazine

Page 9: Fedelec magazine 163 - NL

Startschot Elektro Challenge is gegeven!Een must voor jongeren die uitblinken in elektriciteit!

Vormelek organiseert voor de zevende

keer op rij de Elektro Challenge, een

wedstrijd voor leerlingen uit de laatste

jaren elektrotechniek. “Deze wedstrijd is

voor hen een andere manier om te leren,

door nieuwe uitdagingen aan te gaan.

En intussen krijgen ze nog nuttig advies

van de jury en professionals. Op het ein-

de van de rit hebben ze heel wat nieuwe

kennis vergaard.”

De provinciale preselecties vinden plaats

in januari en februari 2014. De winnaar

van elke preselectie, alsook de beste

tweeden, zullen worden uitgenodigd

voor de grote finale op 29 april 2014 in

Brussel. Elke deelnemer mag zelf kiezen

welke uitdaging hij aangaat: industriële of

residentiële elektriciteit.

Er is niets beter dan dingen in een reële

situatie uit te proberen, vinden de deel-

nemers. “Wij hadden in de les al alle

types verbindingen gezien, met uitzon-

dering van het noodstopsysteem, maar

dat heeft geen problemen opgeleverd,

omdat de plannen duidelijk waren. En

plannen kunnen lezen en begrijpen is

belangrijk in deze job!”, verklaart een fina-

list van de vorige editie. Voor een andere

deelnemer is de Elektro Challenge “een

soort zelftest. Je ontdekt wat je zelf echt

kunt en je kan je vergelijken met anderen.”

Voor de jongeren betekent de wedstrijd

ook een meerwaarde voor hun CV, een

kans ook om interessante contacten te

leggen met bedrijven en sponsors.

tal van geschenken te winnen

Een wedstrijd zou geen wedstrijd zijn

zonder een uitgebreide prijzenpot. Het

loont echt de moeite om de finale te berei-

ken, want elke finalist gaat met een schit-

terende prijs naar huis. Er zijn heel wat

aantrekkelijke prijzen te winnen: gsm’s,

iPods, draagbare dvd-spelers... Bij de

voorbije editie zijn de grote winnaars zelfs

aan de haal gegaan met een draagbare

computer! Ook hun opleiders en docen-

ten worden niet vergeten. De scholen en

opleidingscentra van de verschillende

laureaten ontvangen cadeaubonnen

voor de aankoop van technische appa-

ratuur. “Onze school heeft 1.500 euro

gekregen voor de aankoop van mate-

riaal. De ontwikkeling van nieuwe tech-

nologieën maakt dat we onze apparatuur

constant moeten vernieuwen, maar dit is

vaak heel duur. Deze cadeaubonnen zijn

dus zeer nuttig”, aldus een leerkracht.

Maar de prijzen worden niet alleen uitge-

deeld aan de finalisten: elke deelnemer

en zijn school of opleidingscentrum ont-

vangt een geschenk als beloning voor de

deelname!

Volgens Hilde De Wandeler is de Elektro

Challenge een mooie gelegenheid voor

jongeren om hun kennis te testen, welis-

waar met een beetje meer zenuwen dan

ze gewend zijn tijdens hun opleiding. “Ze

maken ook kennis met de realiteit van

hun toekomstige job: moeilijke verbin-

dingen, lezen van elektriciteitsschema’s,

beveiliging van hun werk...” En de direc-

trice van Vormelek herinnert ons eraan

dat er nood is aan elektrotechniekers en

de werkgelegenheid dus verzekerd is.

info van de federatie

Fedelec magazine | 9

Page 10: Fedelec magazine 163 - NL

Een werknemer aanwerven: zijn verminderingen van de socialezekerheidsbijdragen mogelijk?Ook een vermindering voor de aanwerving van een vierde en vijfde werknemer

een werknemer aanwerven kost geld

Een werknemer in dienst nemen is geen

goedkope aangelegenheid: een werk-

gever moet een minimumloon betalen

en bovenop dat loon moet hij ook nog

socialezekerheidsbijdragen betalen voor

die werknemer. Die werkgeversbijdra-

gen zijn een percentage dat berekend

wordt op het brutoloon. Het brutoloon

verhoogd met dat percentage, geeft al

een behoorlijk beeld van de loonkost.

Voor een arbeider uit de sector van de

elektriciens, kan dit zelfs door diverse

bijkomende bijdragen oplopen tot meer

dan 50 pct. Als een voltijdse werknemer

uit deze sector die een hele maand heeft

gewerkt en bruto 2.000 euro zou verdie-

nen, leert een snelle berekening dat dit

zijn werkgever al gauw meer dan 3.000

euro kost. Als nieuwe werkgever begin-

nen, een werknemer in dienst nemen en

dan al een dergelijk bedrag op tafel moe-

ten leggen, is dan ook geen sinecure.

toch zijn er verminderingen

De overheid heeft geprobeerd hier iets

aan te doen: een nieuwe werkgever die

voor het eerst een werknemer in dienst

neemt, hoeft niet de volle pot aan patro-

nale bijdragen te betalen. Deze werk-

gever krijgt een korting die per kwartaal

berekend wordt. De nieuwe werkge-

ver die voor het eerst een werknemer

in dienst neemt, geniet een korting van

max. 1.500 euro in het kwartaal dat hij

die eerste werknemer in dienst neemt en

gedurende de vier kwartalen die daarop

volgen. Daarna zakt het bedrag van de

korting tot 1.000 euro per kwartaal en

deze korting wordt gedurende 4 kwar-

talen gegeven. Na die 4 kwartalen is er

nog een korting gedurende 4 kwartalen

en die bedraagt 400 euro. Als ook die

periode voorbij is, dan moet het volledig

bedrag aan patronale bijdragen betaald

worden.

Laat zo een nieuwe werkgever het loon

voor zijn eerste werknemer berekenen

door een erkend sociaal secretariaat,

dan komt de overheid ook tussen in de

administratiekosten voor de berekening

van de lonen door dat erkend sociaal

secretariaat. Ook dit is begrensd in tijd:

die tussenkomst is er in het kwartaal van

aanwerving van die eerste werknemer en

de 4 kwartalen die daar op volgen.

Neemt een werkgever een tweede

werknemer in dienst, dan is er ook kor-

ting voor de patronale bijdragen van die

tweede werknemer. Die korting bedraagt

max. 1.000 euro in het kwartaal dat die

tweede werknemer in dienst is gekomen

en in de vier kwartalen die daarop volgen.

Dan zakt het bedrag van de korting tot

400 euro per kwartaal. Deze verminde-

ring wordt gedurende 8 kwartalen toe-

gekend. Na deze 8 kwartalen is de kor-

tingsperiode voor de tweede werknemer

voorbij en zijn de gewone patronale bij-

dragen verschuldigd.

Tenslotte is er ook een korting vastge-

steld wanneer een werkgever een derde

werknemer in dienst neemt. Dan gaat het

om een vermindering van 1.000 euro per

kwartaal gedurende het kwartaal van

aanwerving en de 4 kwartalen die daar

op volgen. Daarna is er nog een korting

van 400 euro voor 4 kwartalen.

Ook vermindering voor een vierde

en vijfde werknemer

Deze vermindering voor het aanwerven

van een eerste, tweede of derde werk-

nemer, bestaat al enige tijd. Vanaf 1

januari 2014 zal er ook een vermindering

toegestaan worden voor een werkge-

ver die een vierde of een vijfde werkne-

mer in dienst neemt. Op het moment van

schrijven van dit artikel is deze maatregel

nog niet gepubliceerd maar het ziet er

naar uit dat voor het aannemen van een

vierde of een vijfde werknemer de werk-

gever dezelfde vermindering zal krijgen

als voor de derde werknemer, m.a.w. in

het kwartaal van aanwerving en de 4 vol-

gende kwartalen, een vermindering van

1.000 euro gevolgd door een periode van

4 kwartalen met een vermindering van

400 euro. Na die periode zijn de gewone

bijdragen verschuldigd.

er zijn wel nog beperkingen

Opgelet: de vermindering zal nooit meer

bedragen dan de bijdragen zelf en zal in

elk geval beperkt worden tot 32,25 pct.

van het brutoloon. Voor arbeiders wordt

dit brutoloon verhoogd met 8 pct. om

zowel de socialezekerheidsbijdragen

als de verminderingen te berekenen. De

vermindering kan ook alleen maar toege-

past worden voor een werknemer voor

fedelec

10 | Fedelec magazine

Page 11: Fedelec magazine 163 - NL

normaal gesproken de volledige patro-

nale bijdragen verschuldigd zijn. Voor

een leerjongen bijvoorbeeld, is deze ver-

mindering niet mogelijk.

er zijn nog voorwaarden

Om als werkgever in aanmerking te

komen voor die vermindering, moet u een

nieuwe werkgever zijn. D.w.z. wanneer u

in aanmerking wenst te komen voor een

vermindering van een eerste werknemer,

dan moet u minstens 4 kwartalen voor

die werknemer in dienst kwam, nooit een

werknemer in dienst hebben gehad. Een

student met een studenten job, telt in dit

geval niet als werknemer. Wenst u in aan-

merking voor de vermindering van een

tweede werknemer, dan mag u in de 4

kwartalen voor u de tweede werknemer

in dienst neemt, niet meer dan één werk-

nemer in dienst hebben gehad. Wenst u

in aanmerking te komen voor de vermin-

dering van een derde werknemer, dan

mag u 4 kwartelen voor die aanwerving

van die derde werknemer nooit meer dan

2 werknemers in dienst hebben gehad.

Een dergelijke redenering gaat ook op

voor de vierde en de vijfde werknemer.

Nu is het niet nodig de vermindering

onmiddellijk en volledig uit te putten. Elk

van die verminderingen mag toegepast

worden in een tijdspanne van 20 kwarta-

len die begint met het kwartaal van aan-

werving. Als er weinig loon betaald moet

worden in een kwartaal, kan het interes-

sant zijn een kwartaal de korting niet toe

te passen en dit wel te doen in een kwar-

taal met een hoger loon.

Ook moet de vermindering niet per se

toegepast worden op de persoon die

in die volgorde in dienst kwam. Het kan

misschien interessant zijn de vermin-

dering voor eerste werknemer toe te

passen op de persoon die eigenlijk als

tweede werknemer in dienst kwam of

de vermindering van de derde werkne-

mer op de bijdragen van degene die het

tweede in dienst kwam. Wat het meest

gunstige is, hangt af van de situatie. Uw

sociaal secretariaat kan u zeker helpen

met die optimalisatie.

Tenslotte moet nog aangestipt wor-

den dat er ook nog andere verminder-

ingen op de patronale bijdragen bestaan.

Een werkgever uit de profitsector, en de

sector van de elektriciens behoort tot

de profitsector, heeft ook recht op een

structurele vermindering. Dat is minstens

455 euro per kwartaal voor een voltijd-

se werknemer. Die vermindering wordt

het eerst afgetrokken van de patronale

bijdragen. Deze vermindering is niet

beperkt in de tijd. Pas na de structure-

le vermindering wordt de vermindering

voor een eerste, tweede enz… werk-

nemer toegepast. Verlies echter niet de

beperking tot 32,25 pct. uit het oog.

Besluit

Kortom, een werknemer in dienst nemen

is geen goedkope aangelegenheid. Wel

zijn er mogelijkheden om de kosten te

beperken. Even narekenen loont de

moeite. Een sociaal secretariaat kan u

daarbij helpen.

info van de federatie

Fedelec magazine | 11

Page 12: Fedelec magazine 163 - NL

Op 14 november 2013 verscheen in het

Belgisch Staatsblad het KB dat de bere-

kening van de jaarlijkse retributie die

betaald dient te worden door een bevei-

ligingsbedrijf wijzigt. Voortaan zal dit als

volgt worden berekend: een vast bedrag

van 500 euro per erkende activiteit, ver-

meerderd met 135 euro per lopende

identificatiekaart.

De FOD binnenlandse zaken zal binnen-

kort het initiatief tot inning nemen en een

aanslagbiljet sturen.

Op welk bedrag komt u dan uit?

Het aantal lopende identificatiekaarten

kan u gemakkelijk met 135 vermenig-

vuldigen, de vraag is echter welke acti-

viteiten als “erkende activiteiten” worden

beschouwd in de zin van dit laatste KB

over de inning van uw retributie?

Enerzijds spreekt de regelgeving van

inbraakbeveiliging en brand. “In het

KB 27/12/2012 vindt u de definitie van

“erkende activiteit” terug: de activiteit,

bedoeld in art 1 §3 van de wet (…) sys-

temen (…) bestemd om misdrijven tegen

personen of goederen te voorkomen of

vast te stellen en anderzijds om brand,

Info voor de beveiligingsondernemingen: Hoeveel retributie zal u concreet moeten betalen?

gaslekken of ontploffingen te voorkomen

of vast te stellen”.

Anderzijds is er ondanks deze wettelijke

bepaling in realiteit nog geen officiële

erkenning voor de activiteiten van brand

mogelijk, aangezien de nodige KB ’s ter

uitvoering (die de concrete voorwaarden

hiervoor zouden bepalen) er nog niet zijn.

Dit betekent dat de FOD Binnenlandse

zaken -zolang het kader voor het halen

van een erkenning voor brand niet defi-

nitief is verwezenlijkt - geen retributies

zal heffen voor deze activiteit wegens

gebrek aan juridische basis hiertoe.

Dit betekent concreet dat u het volgende

betaalt:

• U doet inbraakbeveiliging en brand:

500 € + het aantal identificatiekaarten

x 135 €

• U doet enkel inbraakbeveiliging: 500€

+ het aantal identificatiekaarten x 135 €

• U doet enkel in brandactiviteiten: u

betaalt niets

Betekent dit dan dat u op dit

ogenblik zonder enige voorwaarde

activiteiten van brand kan

uitoefenen?

• De beveiligingsondernemingen die

nu reeds erkend zijn voor inbraak-

beveiliging, conceptie, installatie en

onderhoud van goederenalarmen

(inbraakalarm) en persoonsalarmen

(hold-upknoppen), moeten geen enke-

le formaliteit vervullen.

• De beveiligingsondernemingen die

echter nog geen erkenning heb-

ben dienen een brief naar de FOD

Binnenlandse zaken, Directie Private

Veiligheid, Waterloolaan 76, 1000

Brussel te sturen waarin ze melden dat

ze de activiteiten van branddetectie

doen. De FOD zal hierop reageren met

een brief en daarmee is alles voor u in

orde en hoeft u verder niets te doen of

aan te tonen.

Opgelet ook de volgende onder-

nemingen dienen de FOD hiervoor te

contacteren:

• Die deze activiteit niet zelf uitvoeren,

maar er publiciteit voor voeren;

• Hoofdaannemers die deze activiteit

laten uitvoeren door onderaannemers;

• Bedrijven die voor deze activiteit enkel

als onderaannemer optreden.

fedelec

12 | Fedelec magazine

Page 13: Fedelec magazine 163 - NL

Fedelec magazine | 13

Kom en ontdek onze knowhow op Batibouw !

www.hager.be

Het volledige gamma schakelapparatuur Berker by hager alsook ons -domoticasysteemtebis zullen er voorgesteld worden.

Bezoek ons in paleis 9, stand 9221.

Ann_BERKER_BATIBOUW_FR+FL_Layout 1 10/01/14 11:01 Page2

Page 14: Fedelec magazine 163 - NL

Belastingsvermindering voor beveiliging van woningen tegen inbraak en brand – Toestand eind 2013!

ALIA Infomeeting 3 en 4 december 2013

Naar jaarlijkse gewoonte krijgen we op

het secretariaat rond deze periode terug

heel wat vragen ivm voornoemde fiscale

stimuli.

De aftrekbaarheid van beveiligingssyste-

men zal in de toekomst geregionaliseerd

worden.

Tot heden kunnen we volgende informa-

tie meegeven;

Installaties die geplaatst en gefactureerd

worden in 2013 vallen nog onder de hui-

dige federale bevoegdheid. Vanaf 2014

worden de regio’s hiervoor verantwoor-

delijk. De installaties in 2014 (fiscale aan-

gifte in 2015 voor inkomsten van 2014)

zullen onder regionale bevoegdheid val-

len. Hoe dit in de praktijk zal uitgewerkt

worden is vandaag nog niet bekend.

Betreffende de regeling voor dit jaar nog

kunnen we bevestigen dat de bestaande

regeling tot op heden niet is gewijzigd.

Aangezien echter de laatste aanpassing

dateert van eind vorig jaar (2012), dur-

ven we niet met zekerheid zeggen dat de

regering geen wijziging meer zal door-

voeren tijdens de laatste dagen van 2013.

De bestaande aftrekbaarheid bedraagt

30% van de uitgaven (factuurbedrag) met

een maximum van 750 €.

Fedelec en ALIA Security, de overkoepe-

lende Belgische beroepsvereniging voor

de elektronische beveiliging, zijn zich ten

volle bewust van het belang van dit dos-

sier en volgen dit verder op.

aar liefst 130 enthousiaste deelnemers voor de AliA

infomeetings 3 en 4 december met als thema “Bosec instal-

lateur worden kan nu ook voor kMo's!”“M ”

Op 3 en 4 december organiseerden wij

onze ALIA Infomeetings over “BOSEC

installateur worden kan nu ook voor

KMO's!”

De erg grote opkomst was meteen het

bewijs dat het thema ‘brandend’ actueel is.

Recent werden immers de voorwaar-

den voor BOSEC certificatie substantieel

gewijzigd. Dit vanuit een bezorgdheid de

kwaliteit verder te verbeteren. Daarbij is

BOSEC certificatie ook toegankelijker

geworden voor kleine en middelgrote

installateurs.

Kleine en middelgrote installateurs kun-

nen met BOSEC certificatie toegang

krijgen tot de markt van KMO bedrijven,

scholen, bejaardentehuizen en andere

openbare gebouwen

Gastsprekers Alain Verhoyen, general

manager van ANPI, en Michel Delruelle,

hoofd divisie Inspectie bij ANPI gaven

nuttige informatie over onder meer:

- Waarom Bosec?

- Welke zijn de nieuwe voorwaarden voor

BOSEC certificatie?

- Hoe wordt men een BOSEC brand-

expert?

- Welke vorming kan men volgen?

- Welke is de kost van BOSEC certifi-catie?

- Hoe gaat de NBN S21-100 evolueren?

Wat is de NTN 162?

Enkele reacties onder de aanwezigen:

“Zeer praktijkgericht, ik weet nu precies

wat ik moet doen om BOSEC gecerti-

ficeerd te worden”, “Fijn dat we dankzij

ALIA een korting krijgen op de opleidin-

gen”, “De voorwaarden zijn haalbaar voor

mijn bedrijf”.

Indien u deze afspraak miste kan u als-

nog de presentatie op de website raad-

plegen op www.aliasecurity.be

Alain Verhoyen Michel Delruelle

fedelec

14 | Fedelec magazine

Page 15: Fedelec magazine 163 - NL

285 deelnemers uit de sector verenigd tijdens ALIA’s regionale congressen over diefstal- en brandpreventie

Mechelen, 12 november 2013. Namen,

13 november 2013. Alia Security, de

Belgische associatie van de sector

elektronische beveiliging organiseer-

de dit jaar haar ALIA Security Day met

Preventie als centraal thema op 2 regio-

nale locaties. Om zo nog dichter bij haar

leden en stakeholders te staan… en om

de ochtendspits ten dele te mijden.

De talrijke opkomst van professioneel

betrokkenen uit de overheid, politie,

brandweer, verzekeringssector, studie-

bureaus, installateurs en industrie was

meteen het levend bewijs dat de sector

grote interesse heeft in een echte sen-

sibilisering rond preventie. “De maat-

schappij en de sector sensibiliseren rond

preventie, dat is de ambitie van ALIA”,

aldus Roger De Grave, algemene voor-

zitter van ALIA Security. ALIA vertegen-

woordigt de installateurs, de fabrikanten

en de distributeurs inzake inbraakdetec-

tie, branddetectie, toegangscontrole en

camerabewaking.

Diverse expert sprekers van overhe-

den en privé organisaties verdiepten de

materie op het vlak van trends, mogelij-

ke oplossingen, kwaliteitsnormeringen,

wetgeving, vorming.

ALIA organiseerde dit congres in part-

nership met de Algemene Directie

Veiligheid en Preventie van de FOD

Binnenlandse Zaken, in samenwerking

met ANPI en met de steun van de ver-

zekeringssector (ASSURALIA) en de

ondernemingsorganisaties UCM en

UNIZO.

ALIA Security werkt mee aan diverse

initiatieven inzake preventie die georga-

niseerd worden door de overheid (FOD

Binnenlandse zaken). ALIA Security

wenst eveneens de samenwerking met

de mensen op het terrein te versterken,

meer specifiek met de techno-preventie

adviseurs die burgers en bedrijven advi-

seren op het vlak van veiligheid. Daarom

onder meer deze ALIA Security Days.

Alia Security zal haar gedachtegang blij-

ven promoten en nodigt de sector nu

alvast uit op de volgende dag van de pre-

ventie in november 2014.

info van de federatie

Fedelec magazine | 15

Page 16: Fedelec magazine 163 - NL

Als bouwondernemer wordt u er vaak mee geconfronteerd: diefstal op de werf of daarbuiten. Vooral wanneer een bouwplaats er verlaten bij ligt, verhoogt het risico. Zowel eenvoudig, klein werk-materieel als grote machines zijn geliefd bij dieven en een diefstal kan een harde noot om kraken zijn voor een bedrijf. De verliezen kunnen hoog oplopen en de werkplanning wordt verstoord. Een aan-tal verzekeringen voorzien een waar-borg tegen diefstal die u moet toelaten om u te beschermen tegen de zwaar-ste gevolgen ervan. Er dient wel opge-merkt te worden dat er geen verzeke-ring bestaat die enkel diefstal dekt. De waarborg wordt aangeboden naast een aantal andere waarborgen, al dan niet als optie. Vooraleer een overzicht te geven van de

verschillende verzekeringen die tussen-

komen bij diefstal, kan het handig zijn om

eerst eens te zien welke categorieën van

goederen als ‘diefstalgevoelig’ kunnen

beschouwd worden en dus in aanmer-

king komen om verzekerd te worden. We

houden hierbij rekening met uw specifie-

ke activiteiten.

Drie categorieën van goederen komen

in aanmerking. Eerst en vooral zijn er de

bouwplaatsmachines (hoogtewerkers,

compressoren, elektrogroepen, …), in

tweede instantie zijn er de technische

uitrustingen die geïntegreerd moeten

worden in een gebouw (keukeninstal-

laties, beveiligingsinstallaties,domotica,

alarmsystemen, telefooninstallaties, …),

en tenslotte is er het materiaal dat u con-

stant gebruikt, transporteert, kortom,

nodig hebt om u dagelijks werk te kun-

nen uitvoeren. Een categorie van goe-

deren die we in het kader van dit artikel

buiten beschouwing laten, zijn uw pri-

véspullen.

De verzekeringspolissen die een waar-

borg DIEFSTAL kunnen voorzien zijn de

volgende: de Brandverzekering, de ver-

zekering Alle Bouwplaats Risico’s, de

verzekering Machinebreuk, de verzeke-

ring Computers en de Omnium auto.

1. de brandverzekering

Om de waarborg diefstal voorzien in de

brandverzekering te kunnen inroepen

dient rekening gehouden te worden met

de volgende voorwaarden:

• enkel diefstal met inbraak wordt

verzekerd;

• de volledige inhoud in de gebouwen

aanwezig moet verzekerd worden;

• technische verzekeringsvoorwaarden

kunnen opgelegd worden zoals veilig-

heidssloten en alarmsystemen.

Diefstal van handelsgoederen op een

bouwplaats kan gedekt worden (max.

5000 €), voor zover het ook hier diefstal

met inbraak betreft. Goederen op de

bouwplaats die reeds geplaatst zijn, maar

nog niet opgeleverd zijn, zijn door deze

uitbreiding ook gedekt, maar beperkt tot

50% van de vergoedingsgrens.

2. de verzekering alle Bouwplaats

risico’s (aBr)

Hier is het belangrijk om te signaleren

dat het in regel de hoofdaannemer of de

bouwheer zal zijn die voor een bouwwerk

een verzekering ABR zal afsluiten. Zowel

nieuwbouw als belangrijke renovatie-

werken komen hiervoor in aanmerking.

De hoofdaannemer of de bouwheer zal

er dan wel voor zorgen dat ook eventuele

nevenaannemers of onderaannemers

mee verzekerd zijn, zodat ook deze de

dekking van de polis kunnen inroepen.

Ook dient gewezen te worden op het

belang van de omschrijving van de aard

van de werken en van de te verzekeren

goederen.

Deze verzekering wordt frequent onder-

schreven omdat ze ruime dekkingen

aanbiedt (waaronder diefstal) en alle par-

tijen betrokken bij het oprichten van een

bouwwerk verzekert.

Ook hier moet met een aantal voorwaar-

den rekening gehouden worden:

• de dekking wordt alleen verleend voor

diefstal gepleegd op de verzekerde

bouwplaatsen;

• worden steeds tegen diefstal ver-

zekerd, de technische uitrustingen

aan te brengen in een bouwwerk; bij

Federale Verzekering begint de dek-

king te lopen vanaf de levering van de

uitrusting op de werf;

• kunnen op aanvraag in een ABR polis

verzekerd worden, de bouwplaatsma-

chines.

Kan ik mij verzekeren tegen diefstal?

fedelec

16 | Fedelec magazine

Page 17: Fedelec magazine 163 - NL

Bemerkingen

• materieel gebruikt om de verzekerde

bouwwerken op te richten met een

eenheidswaarde kleiner dan 2000 €

zoals klopboormachines, … zullen

normaal niet in de verzekering opge-

nomen worden;

• er kunnen, vooral in functie van de lig-

ging van de bouwplaats, voor de dief-

staldekking van de bouwmaterialen en

de technische uitrustingen te integreren

in het verzekerde bouwwerk bijkomen-

de voorwaarden gesteld worden voor

het verlenen van de diefstaldekking:

- slechts dekking op voorwaarde dat

de materialen en de technische uitrus-

tingen geïntegreerd (geplaatst) zijn;

- voor de technische uitrusting wordt

bij het verlaten van de bouwwerf nog

enkel diefstal met inbraak verzekerd

zoals in de brandverzekering.

Het spreekt voor zich dat te integreren

uitrustingen bij particulieren, bijvoor-

beeld de nieuwe alarminstallatie die u

moet plaatsen en die gestolen wordt ter-

wijl die nog op de stoep ligt, niet gedekt is

in het kader van deze polis.

3. de verzekering Machinebreuk

Deze waarborg geldt niet alleen op de

bouwplaatsen, maar ook op de tijdelijke

opslag- of staanplaatsen en tijdens de

verplaatsingen of transport op de open-

bare weg.

Voorwaarden verbonden aan de dief-

staldekking

• de dekking kan alleen onderschreven

worden voor machines (bijvoorbeeld

mobiele compressoren), maar die zijn

dan wel voor een periode van 1 jaar

verzekerd;

• kleine machines zijn niet verzekerbaar.

Men kan stellen dat alle machines

met een eenheidswaarde kleiner dan

2000 € hieronder vallen;

• bij Federale verzekering geldt een spe-

ciaal tarief voor de verzekering van de

gondel (hoogtewerkers).

Hou ook rekening met de volgende

bemerkingen:

• voor duurdere machines, 100 000 € en

meer, kan de installatie van een GPS-

systeem geëist worden om de diefstal-

dekking te verlenen.

• de installatie van een GPS-systeem op

machines waar dit niet geëist wordt,

geeft bij Federale Verzekering recht

op een afschaffing van de vrijstelling

diefstal of een eventuele premiever-

mindering.

4. de verzekering Computers

(elektronica)

Wilt u voorkomen dat u verlies lijdt wan-

neer uw computers of elektronisch mate-

riaal gestolen wordt, d.i. materiaal dat u

novdig heeft om uw werken uit te voeren

(bijvoorbeeld meettoestellen, …), dan

sluit u best een verzekering computer af.

Voor draagbare apparatuur is het moge-

lijk om niet alleen diefstal in de bedrijfs-

gebouwen te dekken, maar kan ook de

schade tijdens het transport verzekerd

worden (normaal enkel in België).

Bij Federale Verzekering wordt een spe-

ciaal tarief toegepast voor al dan niet

draagbaar informaticamaterieel en voor

kantoormaterieel.

5. de omniumverzekering auto

Bij het opsommen van deze eerder speci-

fieke waarborgen, mag uiteraard ook niet

vergeten worden om te vermelden dat uw

wagenpark kan beschermd worden d.m.v.

de omniumverzekering Auto, die tussen-

komt in geval van diefstal van een voertuig,

maar niet van de inhoud van een voertuig.

slotbemerking

In de 5 behandelde verzekeringspolissen

geldt steeds als verplichting om bij een

diefstal onmiddellijke melding te doen

aan de politieoverheid.

info van de federatie

Cafca nvRembert Dodoensstraat, 45Indistriezone KristalparkB-3920 Lommel T. 011 55 40 10 CONTACTEER ONS VOOR EEN DEMO [email protected]

Werkbonnen op tablet

Eén pakket voor alle administratieve behoeften van een elektrotechnisch bedrijf

Koppeling groothandels

Calculatie & Dossiers & Projecten

Vorder-ingsstaten

AankopenRegie & Service

Stock Facturen &OpvolgingU en Cafca,

een sterk team

Software voor de Installateur

www.cafca.bewww.cafcatrack.bewww.digabon.be

Bezoek onze websites

Meer dan 2500 gebruikers!

Page 18: Fedelec magazine 163 - NL

Tecnolec informeert

Normen voor het aansluiten van PV-installaties op het distributienetOm de strijd aan te gaan met de klimaatveranderingen, heeft

de Europese Unie de 20/20/20 doelen naar voren geschoven,

wat onder andere een productieaandeel van 20% hernieuw-

bare energie van de totale energieconsumptie. Hierdoor is er

een sterke groei van gedistribueerde energieopwekking met bv.

zonnepanelen. Een massale introductie van gedistribueerde

energieopwekking brengt echter ook problemen met zich mee,

zoals spanningsproblemen, onbalans, harmonischen, etc. Hier

bekijken we de aansluiting van kleine eenheden (< 10 kVA) op

een laagspanningsnet.

Een distributienet is origineel ontworpen voor een unidirectione-

le vermogenstroom. Met de introductie van gedistribueerde pro-

ductie-eenheden (DG-eenheden) wordt de vermogenstroom

echter bidirectioneel. Dit betekent dat er nieuwe strategieën

nodig zijn om een elektriciteitsnet uit te baten om de betrouw-

baarheid van de elektriciteitslevering en -kwaliteit te garande-

ren en om tegemoet te komen aan power quality problemen die

geïntroduceerd worden door deze decentrale elektriciteitsop-

wekking. Maar ook moet de veiligheid gegarandeerd worden

van operatoren die aan het elektriciteitsnet werken, er moet een

beveiliging zijn tegen eilandwerking van DG-eenheden opdat de

eenheden van het net geschakeld worden en het net niet onder

spanning blijft.

technische reglementen voor de aansluiting van

gedistribueerde energiebronnen aan het elektriciteitsnet

De specifieke technische vereisten voor de aansluiting van

gedistribueerde energiebronnen voor België, die in parallel

werken met het openbare laan- of middenspanningsnet, staan

opgesomd in Synergrid C10/11. Synergrid maakt echter weinig

onderscheid tussen de gebruikte technologie (invertor, synchro-

ne machine, etc.) of de energiebron (zon, wind, etc.). In Synergrid

wordt er echter wel een limiet gelegd op de vermogenvariaties

om flicker te limiteren en het specifieert enkele condities voor de

injectie van DC-stroom van invertoren. Volgens Synergrid is er

een schriftelijke toestemming nodig om DG te connecteren met

het grid, behalve voor het geval van ‘kleine’ DG-eenheden is er

slechts een meldingsplicht:

• ≤ 5 kVA – éénfasige aansluiting

• ≤ 10 kVA – driefasige aansluiting

(onbalans gelimiteerd tot 20 A)

Andere reglementen die in rekening gebracht moeten worden zijn:

• AREI: Algemeen reglement op de elektrische installaties;

• EN 50438: Requirements for the connection of micro-gene-

rators in parallel with public low-voltage distribution net-

works (Vereisten voor de connectie van micro-generatoren

in parallel met het publieke laagspanning distributienet);

• HD 60364: Electrical installations of buildings - Part 7-712:

Requirements for special installations or locations - Solar

photovoltaic (PV) power supply systems (Elektrische instal-

laties van een gebouw – Deel 7-712: Vereisten voor speciale

installaties of locaties – fotovoltaïsche (PV) systemen);

• Gewestelijke voorschriften;

• Specifieke maatregelen (bv. beveiligingen);

• Andere Synergrid-voorschriften, die niet specifiek zijn aan

DG-installaties.

18 | Fedelec magazine

Page 19: Fedelec magazine 163 - NL

Tevens moet elke installatie voldoen aan de elektromagnetische

compatibiliteitsvereisten:

• < 16 A per fase

o EN 61000-3-26: Limieten harmonischen

o EN 61000-3-37: Limieten spanningsveranderingen

en flicker

• Hogere stromen

o Geldende normen: IEC 61000-3-48, 61000-3-59, 61000-

3-1210, 61000-3-1111

Bestaande technische vereisten

Spanningsprofiel

Het spanningsprofiel in een distributienet wordt beïnvloed

door de hoeveelheid productie van een installatie. Bij de injec-

tie van vermogen op het net, zal de spanning stijgen. Tevens

kan er onbalans optreden. Een DG-eenheid moet in staat zijn

om te werken bij spanning van UN ± 10% aan het aansluitpunt.1

Distributienetbeheerders zijn verplicht de spanning binnen

230 V ± 10% te houden voor 95% van de tijd.

Gedistribueerde productie-eenheden (DG) moeten dus uit-

gerust zijn met onder- en overspanningrelais, zodat de instal-

latie afgeschakeld wordt bij een te lage of te hoge spanning.

Afhankelijk van de connectie, zijn dit éénfasige of driefasige

relais. Tabel 1 geeft een overzicht van de tijdslimieten voor het

afschakelen van gedistribueerde productie-eenheden in functie

van de spanning voor installaties < 10 kVA. Voor grotere installa-

ties geldt dat de installatie binnen 1,5 s moet afgeschakeld wor-

den indien de spanning zakt tot 85% en 0,2 s voor 70% van de

nominale spanning (bv. tijdens een kortsluiting).

Spanning (% t.o.v. nominale spanning) Spanning [V] Tijdslimiet voor

afschakeling

> 115% > 264,5 V onmiddellijk

> 110% > 253 V Gedurende 10 minuten

50 – 85% 115 V – 195,5 V < 1,5 s

< 50% < 115 V onmiddellijk

Tabel 1: Overzicht spanningslimieten en tijdslimieten voor afschakeling

voor installaties < 10 kVA.

Frequentie

Indien de frequentie van het net lager is dan 47,5 Hz en hoger

dan 51,5 Hz moeten de installaties onmiddellijk (< 0,2 seconden)

afgeschakeld worden. Bij werken aan een elektriciteitsnet kan

dit principe bijvoorbeeld gebruikt worden om installaties af te

schakelen door het inschakelen van een generator op een fre-

quentie buiten deze band.

Om te vermijden dat een frequentie-instabiliteit verergert, moet

een DG-installatie zijn geïnjecteerd actief vermogen kunnen

aanpassen in functie van de frequentie. DG-installaties moeten

in staat zijn om permanent te kunnen werken in de frequentie-

band 49 – 51 Hz en minstens 30 minuten in de banden 47,5-49

en 51-51,5 Hz.

Voor nieuwe installaties vanaf januari 2013 wordt vereist dat

ze hun actief vermogen kunnen regelen in de frequentieband

50,2 – 51,5 Hz. Het actief vermogen heeft een dalend lineair ver-

loop in functie van de frequentie met een gradiënt van 40% van

PM (zie Figuur 1). PM is de waarde van het actief vermogen op

het moment de frequentie 50,2 Hz is. De waarde van het actief

vermogen bekomen met Figuur 1 bepaalt het maximale geïn-

jecteerde vermogen zolang de frequentie boven 50,2 Hz blijft.

Indien de frequentie daalt onder deze grens en de installatie op

dat moment meer vermogen kan leveren dan de vooraf bepaal-

de PM, dan mag de gradiënt van het geïnjecteerde vermogen niet

meer verhogen dan 10% per minuut van het maximaal vermo-

gen dat de installatie kan leveren.2

Figuur 1: PM in functie van de frequentie

Synchronisatie

Voor het koppelen van een DG-eenheid aan het net moeten de

condities voor synchronisatie voldaan zijn:

• Spanning

• Frequentie

• Fasevolgorde en faseverschil

Wanneer DG-eenheden aan het net gekoppeld worden, mogen

deze geen plotse spanningsveranderingen van meer dan 4%

veroorzaken. Bij meerdere connecties per dag, ligt deze limiet

op 3% en er mag geen flicker optreden. Voor kleine eenheden

vormt dit echter een minder groot probleem.

Power Quality

a) Limieten zijn opgelegd op de hoeveelheid harmonischen die

door invertoren in het net gestuurd worden. Op basis van het

1 UN = 230 V 2 Dit laatste geldt tevens bij herinschakeling van een DG-installatie op het net.

Fedelec magazine | 19

Page 20: Fedelec magazine 163 - NL

vermogen van de eenheid, is er een bepaalde limiet voor elke

orde harmonische (zie Synergrid C10/17).

b) Flicker kan geïntroduceerd worden door DG-eenheden

doordat de productie kan variëren (bv. veranderende wind-

snelheid voor windturbines, bewolking voor PV-systemen,

etc.)

De distributienetbeheerder is verplicht om te garanderen dat de power quality voldoet aan NBN EN 50160 op elk connec-tiepunt. Het is echter aan de fabrikanten van DG-eenheden om te voldoen aan de standaarden van Synergrid opdat de distributienetbeheerders de kwaliteit van het grid kunnen garanderen.

Power factor

Voor DG-eenheden kleiner dan 1 MVA, moet de power factor

groter zijn dan 0,95. Een algemene regel is dat de power factor

van DG-eenheden de normale werking van het grid niet mag

beïnvloeden. Op dit moment werken kleine DG-eenheden met

een power factor van 1 om het actieve vermogen te maximalise-

ren. Vanuit het oogpunt van de eigenaar van een DG-installatie is

reactief vermogen niet gewenst.

Eilandwerking

Op het moment dat het distributienet buiten werking wordt

gesteld (eilandwerking), moeten DG-eenheden van het net

geschakeld worden, opdat het net niet onder spanning blijft.

Eilandwerking is verboden wanneer een elektriciteitsnet aanwe-

zig is.3 Dit om de veiligheid te garanderen tijdens bijvoorbeeld

werken aan het netwerk.

Detectie van eilandwerking is mogelijk via volgende principes:

• Indien de vectorsprong groter is dan 7°.

• df/dt: onmiddellijke uitschakeling indien de frequentiever-

andering groter is dan 1 Hz/s, met een eventuele vertraging

van 0,1 s ten gevolge van oscillaties van generatoren.

DC-stroominjectie

Indien er meer dan 1% (van de nominale stroom) DC-stroom

geïnjecteerd wordt, moeten invertoren (geconnecteerd zonder

transformator) afschakelen in minder dan 0,2 seconden.

Onbalans

Geen opzettelijke onbalans tussen de verschillende fasen mag

gegenereerd worden door DG-eenheden. Met een driefasige

connectie (> 5 kVA) moet de onbalans altijd kleiner zijn dan 20 A.

Onbalans wordt echter vooral een probleem voor éénfasig

geconnecteerde productie-eenheden en lasten.

Interne fouten

Bij een intern defect (bv. overstroom), moeten DG-eenheden

onmiddellijk ontkoppeld worden van het elektriciteitsnet. De

totale afschakeltijd is gelimiteerd tot 0,12 seconden. Een relais-

fout, een fout in de beveiliging voor eilandwerking of een fout in

de ontkoppelingsbeveiliging moet leiden tot een ontkoppeling

van DG-eenheden van het netwerk. Elke eenheid moet dus uit-

gerust zijn met een automatisch ontkoppelingsmechanisme dat

conform is met Art. 235.01 (c1 en d) van het AREI.

Elektrische beveiliging

Het AREI (“Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties”)

beschrijft de algemene regels voor de bescherming van elektri-

sche toestellen.

Ir. Juan Van Roy Departement Elektrotechniek (ESAT – ELECTA), K.U.Leuven

www.tecnolec.be

3 De aanwezigheid van een elektriciteitsnet kan bv. getest worden door een impedantiemeting met een DC-injectie

Tecnolec informeert

20 | Fedelec magazine

Page 21: Fedelec magazine 163 - NL

BEKIJK, BESTEL EN VINDT TECHNISCHE INFORMATIE OP ONZE OVERZICHTELIJKE WEBSHOP

WWW.SCHRACK.BE

Twaalfapostelenstraat 14, 9051 Sint-Denijs-Westrem, TELEFOON 09/384 79 92, E-MAIL [email protected]

ENERGIETECHNIEKINDUSTRIE EN VERDEELKASTENINSTALLATIETECHNIEKENNOODVERLICHTING

NETWERKTECHNIEKVERLICHTING

VAKBEKWAAMHEID VERENIGT.

1210

0394

› Europa’s grootste verhuurder van

test- en meetapparatuur

› Meer dan 5.000 instrumenten uit

voorraad leverbaar

› Leverbaar binnen 24 uur

› Attractieve prijzen voor elke huurperiode

› Ready to use, voorzien van de juiste acces-

soires, handleiding en kalibratie-certificaat

Livingston.com

Livingston Belgium Grote Steenweg 48, B-2550 Kontich, Tel.: +32 (0) 15 286 281, Fax: +32 (0) 15 286 287

[email protected], www.livingston.be

Verhuur van meetapparatuur

InstallatIon testers

Dataloggers FIber InstallatIon tools

Cable testersPower QualIty analysers

InFrareD Camera’s

12100394 LIV ADV A5 Fedelec BE.indd 1 15-11-12 09:30

Page 22: Fedelec magazine 163 - NL

an 20 februari tot en met 2 maart 2014 is het jaarlijkse bouw-

rendez-vous BAtiBouW een lichtbaken voor de geplaagde

bouwsector. “installateurs elektriciteit en verlichting hebben

vooral affiniteit met het thema bijna energieneutraal bouwen. Maar de

installatiewereld evolueert sowieso onmiskenbaar naar een integratie

van technieken”, aldus BAtiBouW-organisator geert Maes.

“V

“Ook dit jaar zal het aantal exposan-

ten op BATIBOUW een kleine duizend

bedragen, waarvan ongeveer 12 pro-

cent uit het buitenland afkomstig is.

Met 120.000 m² bruto tentoonstellings-

ruimte is BATIBOUW de enige beurs in

de Benelux die er in slaagt een derge-

lijke oppervlakte af te dekken. Wat niet

belet dat de economische crisis ook zijn

repercussies heeft. Exposanten schrij-

ven zich later in, al merken we dit jaar

toch een lichte kentering. Het aantal

exposanten uit de niches windenergie en

PV-zonnepanelen zal lager liggen, omdat

deze sectoren om diverse redenen in

de klappen gedeeld hebben. Er vallen

inderdaad exposanten – en dus vierkan-

te meters – weg, maar er zijn ook expo-

santen uit dezelfde sector – vaak grotere

marktspelers – die graag de vrijgekomen

ruimte inpalmen. Andere marktspelers

maken een bescheiden come back. Het

BATIBOUW-exposantenbestand ver-

nieuwt elk jaar voor ongeveer 10 procent.

BATIBOUW mag elke editie zo’n 75.000

professionals verwelkomen, waarvan

een kleine 22 procent actief in elektrici-

teit, verlichting, domotica en alarm- en

veiligheidsinstallaties”, aldus Geert Maes,

algemeen directeur van BATIBOUW.

integratie van technieken

De installatiewereld evolueert onmis-

kenbaar naar een integratie van technie-

ken: elektriciteit, verlichting, verwarming,

sanitair, ventilatie… Een goed installatie-

bedrijf wordt – bij manier van spreken –

de energieleverancier van morgen. Er

is een duidelijke evolutie aan de gang in

de richting van een aantal subdiscipli-

nes binnen het domein energietechniek.

Bij het integreren van technieken op de

werf komen verschillende competenties

en vakbekwaamheden kijken: mecha-

niciens, aardgasgehabiliteerde installa-

teurs, hydraulica-specialisten, en – uiter-

aard – elektriciens. Zo is op BATIBOUW

Paleis 10 niet langer ‘de hal van de aan-

bieders van zonnepanelen’, maar uitge-

groeid tot een brede themahal rond bijna

energieneutraal bouwen. Denk bijvoor-

beeld aan exposanten die vanuit hun

PV-technologie knowhow nieuwe ontwik-

kelingen – inzake onder meer elektrische

laadpalen – mogelijk maken. Belangrijke

aandachtstrekkers op deze BATIBOUW

zullen ongetwijfeld energiemonitoring en

het beheer van energiestromen zijn, twee

materies die de laatste jaren sterk geëvo-

lueerd zijn. Dit maakt het voor bouwhe-

ren bovendien vaak moeilijk om de juiste

keuze te maken. “Bij renovatieprojecten

zou – in het verlengde van de rol van een

veiligheidscoördinator – een energieco-

ordinator, iemand die alle energetisch

gelinkte projecten op de werf doorheen

de jaren coördineert, een nuttige schakel

kunnen zijn”, aldus Geert Maes.

‘innovation lounge’

Nieuw op BATIBOUW is de ‘Innovation

Lounge’ tussen de paleizen 11 en 12,

waar opmerkelijke innovaties uit alle

segmenten van de bouwsector zul-

len worden getoond. Verder is er o.m.

een gezamenlijke persconferentie rond

het omgevingsloket gepland, waar de

Vlaamse Ministers Geert Bourgeois,

Philippe Muyters en Joke Schauvlieghe,

elk vanuit hun bevoegdheid, de vereen-

voudigde bouwaanvraag zullen voor-

stellen. En op de eerste beursdag is er

traditioneel het ‘Bouwforum’ van de

Confederatie Bouw.

www.batibouw.be

Ben-bouwen Elk jaar zet BATIBOUW 3 thema’s uit, met als invalshoeken actualiteit, lifestyle en techniciteit. Maes: “De woonbonus was niet uit de actua-liteit, vandaar onze keuze voor het thema ‘Betaalbaar wonen’. Ook al is dit eerder een onderstroom dan wel een thema. (Ver)bouwen is sowieso een dure zaak, milieuvriendelijk (ver)bouwen is dat zeker. ‘Hout: authen-ticiteit troef’ is een thema dat perfect aansluit bij de hedendaagse lifestyle trends. En wat techniciteit betreft, kunnen we niet om ‘bijna energie-neutraal (BEN) bouwen’ heen.

BATIBOUWNaar een verdere integratie van technieken

Geert Maes

BEURS

22 | Fedelec magazine

Page 23: Fedelec magazine 163 - NL

KNX is de enige wereldstandaard (ISO/

IEC) voor de automatisatie van gebou-

wen. Meer dan 300 fabrikanten wereld-

wijd maken van dit niet-merkgebonden

systeem gebruik voor hun producten

en toepassingen. Hein De Bruyn, afgev.

bestuurder groep Alelek, verankerd in

het Limburgse Alken, maar met filia-

len in Wolvertem-Meise, Tielt, Bree en

Laakdal: “Meer dan tien jaar geleden

zette onze groep al zwaar in op KNX –

toen nog onder de naam EIB – omdat

onze ervaring en expertise uitwees dat

KNX hét beste systeem was voor auto-

matisatie van gebouwen. Door de ont-

wikkeling van KNX tot wereldstandaard

konden we een ruime voorsprong uit-

bouwen op onze concurrenten qua ken-

nis en ervaring met het systeem. Ook in

ons vakgebied is het al digitalisering wat

de klok slaat.” Twee jaar geleden opende

de groothandel in Antwerpen reeds het

KNX Experience Home, een multifunc-

tioneel platform voor KNX-beleving. De

KNX-eendagsbeurs in Genk richtte zich

tot KNX-integratoren, -programmeurs,

-installateurs, AV-integratoren, studie-

burelen, architecten, studenten,… en

focuste zich volledig op deze snel groei-

ende open standaard in domotica. Men

kon er de meest recente producten en

toepassingen ontdekken, kennis opdoen

en netwerken.

echo’s van op de beursvloer

We vroegen enkele reacties van stand-

houders. Joris Cornelissens van

Audioprof: “KNX is de standaard in

domotica en het was goed om dat via

een beurs naar buiten uit te dragen. In

de nabije toekomst zal er steeds meer

integratie gebeuren van KNX met domo-

tica op alle niveaus, tot in de particuliere

woningen toe. Er staat een nieuwe gene-

ratie klaar die begint te (ver)bouwen en

mee is met de moderne technologie. Ook

de installateurs beginnen steeds meer

te beseffen dat ze KNX moeten meene-

men in hun activiteiten en dat ze oplei-

dingen moeten volgen.” Koen Dekyvere

van Basalte: “Naast de bestaande klan-

ten hebben we hier nieuwe mensen

leren kennen die actief zijn in het KNX-

gebeuren, of mensen die overtuigd zijn

geraakt en gaan instappen. We merken

een tendens naar het integreren van

KNX in de automatisatie van woningen.”

Johan Maris van Maris Technics: “Ons

bedrijf is al enkele jaren bezig met KNX,

maar mensen die nog moeten instappen,

vinden hier een schat aan informatie. Dit

event is een must voor bouwheren, archi-

tecten en studieburelen.”

Partner met volledige oplossingenSchneider Electric is een vrij nieuwe

speler in het KNX-gebeuren. Als wereld-

wijde specialist in energiebeheer biedt

het bedrijf ook geïntegreerde oplos-

singen aan, zoals de KNX-technologie

voor residentiële en commerciële gebou-

wen (ziekenhuizen, culturele centra, ...).

“Ons KNX-gamma wordt ondersteund

door specialisten en groeit elk jaar. Naast

assistentie bij de realisatie, is er ook een

opleidingsprogramma en ondersteu-

ning door elke commerciële dienst. De

locatie waar dit evenement plaatsvindt

– C-Mine –, is bovendien een Schneider

Electric KNX-projectrealisatie, waar onze

medewerkers best trots op zijn. Dankzij

het KNX-aanbod kan Schneider Electric

vandaag volledige oplossingen voorstel-

len”, aldus Mark De Munck van Schneider

Electric nv.

‘Bestaansrecht bewezen’

Voor Koen Pittevils van de KNX-divisie

van Alelek was de opkomst boven ver-

wachting: “Voor een eerste keer zouden

we al tevreden zijn geweest met 300

bezoekers. Het zijn er 800 geworden,

waaronder nogal wat Nederlanders.”

Hein De Bruyn blikt reeds in de toekomst:

“Deze eerste editie heeft haar bestaans-

recht bewezen, dus gaan we dit vol-

gend jaar nog eens over doen. Meerdere

bedrijven die de KNX Beurs nu bezoch-

ten, stelden zich reeds kandidaat-expo-

sant voor een volgende editie. Met de

beschikbare ruimte op deze locatie moe-

ten we bekijken wat de mogelijkheden

zijn. Voor de verdere toekomst is een

tweejaarlijkse formule, op verschillende

locaties in Vlaanderen, niet uitgesloten.“

www.KNXbeurs.com

www.knxexperiencehome.be

Eerste KNX Beurs in Benelux

p de site van c-Mine in genk organiseerde groep Alelek de eerste

knX Beurs in de Benelux, waaraan 20 fabrikanten en distributeurs

deelnamen. om en bij de 800 bezoekers maakten er kennis met

de nieuwste standaarden en ontwikkelingen op vlak van domotica voor

woningen, kantoren en grote gebouwen.

“O ”

BEURS

Fedelec magazine | 23

Page 24: Fedelec magazine 163 - NL

Light+Building 2014Ontdek Technologie voor het Leven

an 30 maart tot en met 4 april vindt in de Messe Frankfurt

‘light+Building’ plaats, ’s werelds grootste vakbeurs voor verlich-

ting en intelligente gebouwsysteemtechniek. hoofdthema van de

editie 2014: ‘ontdek technologie voor het leven: de beste energie is onge-

bruikte energie’. ”Light+Building staat bekend als het twee-

jaarlijkse globale forum voor innovaties

en trends op het gebied van verlichting,

elektrotechniek, huis- en gebouwauto-

matisering en software voor de bouw-

branche. De vorige editie in 2012 werd

bijgewoond door meer dan 195.000

bezoekers – waarvan meer dan de helft

buiten Duitsland. De L+B-vakbezoekers

komen hoofdzakelijk (23%) uit de dien-

sten (architecten, ontwerpers, elektri-

sche planners….), de installatiebranche

(22%) en de industrie (22%): bouwbedrij-

ven, producenten… Voor de L+B-editie

2014 was meer dan 90 procent van het

beursterrein reeds in november 2013 vol-

geboekt. Een kleine 2.300 fabrikanten uit

50 landen zullen aanwezig zijn. Alle grote

marktspelers zijn present. Voor deze edi-

tie worden de vertegenwoordigde pro-

ductgroepen uitgebreid met energieop-

wekking door regeneratieve energie in en

om gebouwen, en met energieopslag.

Platform voor product premières

L+B is inmiddels meer dan de première

show voor de lichtindustrie, de vakbeurs

biedt tevens een innovatieplatform voor

elektrotechniek en huis- en gebouwau-

tomatisering. Het hoofdthema ‘Ontdek

Technologie voor het Leven – de beste

energie is ongebruikte energie’ is veelzij-

dig en omvat diverse facetten. De beste

energie is ongebruikte energie… een leven

lang. Dit duidt op intelligente duurzaam-

heid. De beste energie is ongebruikte

energie… om te leven. Slim aangestuurde

gebouwen zorgen met andere woorden

voor een aanzienlijk lager energiever-

bruik. Last but not least is de beste energie

ongebruikte energie… voor een comforta-

bel leven. Ook in de toekomst zullen men-

sen niet zonder licht kunnen leven.

intelligente duurzaamheid

Intelligente duurzaamheid is een veel-

zijdig begrip, waarin diverse facetten te

onderscheiden zijn. Er is niet enkel het

aspect milieuconservatie / duurzaam-

heid (ecologie), gekoppeld aan econo-

mische resource efficiency (economie),

maar ook de dynamische en intelligente

digitalisering van licht. Nog een ander

aspect is het verminderen van energie-

verbruik door intelligente gebouwen-

technologie waardoor het comfortniveau

verhoogt. Deze en nog vele andere, intel-

ligente oplossingen zullen te vinden zijn

tijdens Light+Building 2014.

gebouwen in de smart grid

De trend naar intelligent energiebeheer

voor gedecentraliseerde energie-aanvoer

zet zich verder door. Denk bijvoorbeeld

aan ontwikkelingen zoals smart grid,

smart metering, systeemnetwerken en

integratie voor een intelligent controlesys-

teem. Woonwijken bieden het ideale plat-

form voor slim aangestuurde gebouwen.

Ook voor Building information manage-

ment (BIM) en veiligheid (met name

brandpreventie) is deze Light+Building

het ideale netwerk platform.

licht voor een comfortabel leven

Het weldoende effect van licht op de

gezondheid van mensen is voldoende

bekend. Lichtgerelateerde items – zoals

lichtontwerpen en effectieve licht con-

trole met de hulp van software – komen

op deze L+B ruimschoots aan bod. Een

lichtklassieker is de Luminale die staat

voor een 100-tal fascinerende licht-

shows en events, verspreid over de

stad Frankfurt, gedurende deze beurs-

editie. Zoals steeds gaat L+B gepaard

met een stevig randprogramma. Zo is

er de ‘Smart Powered Building’ special

show, waar oplossingen voor intelligent

energiebeheer in gebouwen, en oplos-

singen voor het decentraal produceren

van energie, worden voorgesteld, en het

Trend Forum waar men de nieuwe trends

op het vlak van inrichting kan spotten.

www.light-building.com

www.messefrankfurt.be

Meer info over L+B 2014? Contac-teer Kristof Nelis van Messe Frank-furt Belux op 02/880.95.87 of via [email protected].

De eerste 50 lezers die een mail-tje naar dit mailadres sturen met als subject ‘gratis ticket light+Building – Fedelec actie’, ontvangen digitaal een gratis dagticket ter waarde van 17 euro.

“V

BEURS

24 | Fedelec magazine

Page 25: Fedelec magazine 163 - NL

5826

7-01

1_LB

_allg

_Fed

elec

_90x

270_

Bel

nl •

CD

-Rom

• IS

O 3

9 •

CM

YK •

ar

26/1

1/20

13

D

U: 1

8.12

.201

3 B

elnl

Explore Technology for Life.

Minder energieverbruik, meer comfort en veiligheid. De grootste beurs ter wereld voor licht, elektrotechniek, woning- en gebouwenautomatisering en software voor de bouw-sector presenteert vernieuwende toepassingen die een laag verbruik koppelen aan duurzaamheid en een geslaagd design.

Frankfurt am Main 30. 3. t/m 4. 4. [email protected]. +32 (0) 2 880 95 88

Wereldwijd de toonaangevende vakbeurs voor Architectuur en Techniek

Page 26: Fedelec magazine 163 - NL

UnifyCommuniceren volgens de Nieuwe Wijze van Werken

ecent werd siemens enterprise communications, één van ‘s

werelds grootste software- en dienstenleveranciers in bedrijfs-

communicatie, omgedoopt tot ‘unify’. in de lijn van de unify-

visie zullen belangrijke krachten, zoals de banalisering van it naar de

consument toe, BYoD (bring your own device), het belang van millennia

en de invloed van ‘werknomaden’ de communicatie- en it-industrie her-

vormen en invulling geven aan een nieuwe Wijze van Werken.

“R

”Project ansible

De lancering van Unify gebeurde tege-

lijk in München en New York City en kon

live gevolgd worden via een webcast-

uitzending. Unify begeleidt bedrijven en

de industrie naar een Nieuwe Wijze van

Werken, die de communicatie en samen-

werking in een organisatie zal hervormen.

De onderneming biedt technologie aan

die medewerkers stimuleert om samen

te werken, teams en processen een nieu-

we dynamiek geeft en het bedrijf perfor-

manter maakt. Unify wordt gelanceerd

op een moment dat het markterkenning

heeft opgebouwd met de bekendmaking

van “Project Ansible” in juni jl. Het profes-

sionele communicatie- en samenwer-

kingsplatform Project Ansible verenigt

veilige, dynamische samenwerking en

geaggregeerde inhoud van universele

informatiebronnen in één intuïtieve con-

sumenteninterface. Deze stimuleert het

gebruik en vereenvoudigt de integratie in

bestaande bedrijfsprocessen, wat resul-

teert in een aanzienlijke verbetering van

de bedrijfsprestaties.

Vier communicatiekanalen

simultaan ondersteunen

Het platform Ansible zal vier simultane

communicatiekanalen ondersteunen –

video, spraak, tekst en gedeeld scherm-

gebruik op afstand. De eerste versie van

het platform zal ook toestel-tot-toestel

multikanaalgesprekken mogelijk maken

door gebruik van de “call swipe”, een

eenvoudige beweging met de vinger.

De eerste versie van Project Ansible zal

in de Cloud beschikbaar zijn als SAAS

(Sof tware-As-A-Service)-oplossing.

Bovendien zal het platform aanslui-

ten op een ruim scala aan bestaande

oplossingen, met inbegrip van de Unify

OpenScape portfolio en bedrijfstelefo-

nieplatformen van andere leveranciers

zoals Cisco en Avaya.

Unify experience CenterUnify Managing Director Arnaud Spirlet:

“Met het Unify portfolio kunnen gebrui-

kers op een vlotte en inspirerende

manier met elkaar communiceren en

samenwerken, waarbij ze meteen alle

informatie uit om het even welke omge-

ving (publieke, bedrijfs-en sociale net-

werken) kunnen betrekken, naadloos

geïntegreerd in de bedrijfsprocessen.”

De nieuwe visuele identiteit en merk-

naam Unify werden onlangs voorge-

steld aan de 185 medewerkers van

Unify Belux in de nieuwe showroom

in Huizingen, die als Unify Experience

Center een facelift kreeg om de nieu-

we ambities van de groep de gepaste

uitstraling te geven. Ook in Brussels

Airport krijgt Unify, de nieuwe naam van

Siemens Enterprise Communications,

bij wijze van spreken een vliegende start.

In de nationale luchthaven, waarvoor

Unify de communicatie-infrastructuur

uitbouwt en beheert, staat de naam nu

ook op verschillende billboards.

www.unify.com

Arnaud Spirlet

REPORTAGE

26 | Fedelec magazine

Page 27: Fedelec magazine 163 - NL

ls leverancier van complete, professionele en architecturale ver-

lichtingsoplossingen kan havells sylvania bogen op meer dan 100

jaar expertise in het domein van lampen en verlichtingsarmaturen.

in de oude fabrieksgebouwen achter zijn Benelux-kantoor in Antwerpen

toonde de fabrikant de [lightcube], de totaal vernieuwde showroom.

“A ”

Havells Sylvania profileert zich als een

totaalaanbieder van verlichtingsoplos-

singen voor de lokale markten, die zich

in eerste instantie richt tot de vakgroot-

handels. Yves Bruyninckx, Marketing

Communications Manager bij Havells

Sylvania: “We gaan voor een intensievere

benadering van de markt, en dit op ver-

schillende manieren. Onder meer door

het uitbouwen van ons salesteam, zodat

er een nauwer contact met de eindklant

ontstaat. Ook via een segmentbenade-

ring en door groei uit een aantal nieuwe

markten te creëren. En, last but not least,

door een uitbreiding van onze afdeling

lichtstudies, en door onze servicegraad

naar een nog hoger niveau op te tillen.”

Ook architecturale en industriële

buitenverlichting

Met geavanceerde producten en sys-

temen voor openbare, commerciële en

privésectoren biedt Havells Sylvania

een breed producten- en dienstengam-

ma en een scala aan advies. De merken

van de groep – Concord, Lumiance en

Sylvania – staan voor hoogkwalitatie-

ve, energiezuinige oplossingen aange-

past aan de individuele verlichtingsbe-

hoefte van de klant. Zo staat Concord

voor een high end range architecturale

binnenverlichting, met aanvullend een

totaal nieuw assortiment decoratieve

buitenverlichtingsarmaturen. Lumiance

staat voor installatievriendelijke alge-

mene of accentverlichting. De merk-

naam Sylvania omvat twee gamma’s: er

is het ‘groene’ Sylvania-assortiment dat

alle lichtbronnen – LED, HID, halogeen,

Photo Optic, Compact Fluorescent,

Linear Fluorescent en Special Lamps

– groepeert, enerzijds, en het ‘blauwe’

Sylvania-assortiment dat staat voor

industriële en commerciële armaturen en

buitenverlichting, anderzijds.

[lightCube]

In de [LightCube] showroom presenteert

het bedrijf zijn nieuwste verlichtingsop-

lossingen per toepassingsgebied zoals

kantoor, winkelomgeving, industrie,

musea etc. Yves Bruyninckx: “Het oude

showroomconcept, waarbij nieuwe pro-

ducten in een witgeschilderde ruimte

werden voorgesteld, heeft afgedaan. Dit

vernieuwde concept is volledig gericht

op toepassingen en marktsegmenten.

Het is voor de klant meteen duidelijk

welke verlichtingsoplossingen specifiek

voor hem interessant zijn. In deze 250 m²

grote ruimte is er ook een prominente

plaats voor het nieuwe assortiment archi-

tecturale en industriële buitenverlichting,

en het uitgebreide aanbod Sylvania

lichtbronnen, waaronder de ‘Made in

Belgium’ LED-lichtbronnen.”

de klant als uitgangspunt

In de entree van de vernieuwde

[LightCube] worden de laatste award

winning producten aan de bezoekers

getoond. Verder is er een functionele ver-

gaderruimte en een nieuwe technische

ruimte met aandacht voor de diverse

schakel- en dimtechnieken en de licht-

techniek in het algemeen. “We hebben

de vernieuwde [LightCube] ontworpen

met de klant als uitgangspunt”, aldus

Yves Bruyninckx. “Die denkt niet in pro-

ducten of merken, maar wil meteen zien

welke oplossingen Havells Sylvania heeft

voor zijn specifieke situatie. Van kantoor

tot modezaak en van museum tot maga-

zijn: alle denkbare toepassingsgebieden

komen aan bod.”

Breed portfolio aan projecten

Enkele mooie Havells Sylvania projec-

ten, gerealiseerd op de thuismarkt: de

Hugo Boss kledingzaak in Waterloo is

een modelvoorbeeld van shoplighting,

de ORES-kantoren in Charleroi demon-

streren de efficiënte oplossingen op het

vlak van kantoorverlichting van Havells

Sylvania. Magazijn Velleman in Gavere

is dan weer een schoolvoorbeeld van

moderne, industriële verlichting. Ook

zorg- en onderwijsinstellingen, zoals

bijvoorbeeld de scholen SILA en Rietje

in Westerlo, werden met verlichtingsar-

maturen van Havells Sylvania uitgerust.

Net zoals op internationaal vlak is Havells

Sylvania ook in België in het museale

marktsegment aanwezig, onder meer

met de Concord Beacon Muse in het

Rockox-huis in Antwerpen.

www.havells-sylvania.com

Havells Sylvania[LightCube] showroom mikt op marktsegmenten

REPORTAGE

Fedelec magazine | 27

Page 28: Fedelec magazine 163 - NL

De Weirt Elektriciteit - Lootens LineOpmerkelijke parallellen tussen installateur en klant

nlangs realiseerde De Weirt

elektriciteit (DW) zijn twee-

de project op amper tien

jaar tijd voor lootens line, een spe-

cialist in maximaal beglaasd stalen

schrijnwerk. Beide familiebedrijven

– met roots in Deinze – hebben een

lange traditie en maakten de laat-

ste jaren een sterke groei door. “De

meerwaarde van het nieuwe pro-

ject zit vooral in het ecologische en

het economische verhaal”, aldus

Francis De Weirt.

“O

Lootens Line vervaardigt maximaal be-

glaasd stalen schrijnwerk voor residen-

tiële en tertiaire projecten, en dit voor alle

mogelijke toepassingen: brandwerend,

inbraakwerend, kogelwerend, explosievei-

lig... Oorspronkelijk was het bedrijf, opge-

start door vader Lootens, actief in winkelin-

richting. 15 jaar geleden besloten vader en

zoon Lootens het geweer van schouder te

veranderen en te focussen op de productie

van stalen ramen. Enkele recente referen-

tieprojecten zijn o.m. het nieuwe gerechts-

gebouw in Gent en Residence Palace in

Brussel, waar Europees President Van

Rompuy zijn intrek neemt. De activiteiten

werden inmiddels opgesplitst in 2 afzon-

derlijke bedrijven: Lootens Line produ-

ceert ramen en deuren op maat, LLC is

gespecialiseerd in oppervlaktebehande-

ling (metalliseren, poederlakken etc) en is

ook actief als toeleverancier. Samen zijn ze

goed voor 30 medewerkers.

driemaal is scheepsrecht

Inmiddels is het bedrijf van de familie

Lootens aan zijn derde locatie toe. Na de

opstart in Bachte-Maria-Leerne (Deinze)

werd in 2002 verhuisd naar een bedrijfs-

terrein op het industrieterrein De Prijkels

in Nazareth, waar een nieuwbouw van

2.000 m² werd gerealiseerd. Jan Lootens,

gedelegeerd bestuurder: “Door de ver-

dere bedrijfsgroei en het gebrek aan uit-

breidingsmogelijkheden, zagen we ons

verplicht opnieuw naar een ruimere loca-

tie uit te kijken, en kwamen we terug in

Deinze terecht, waar een ruim bedrijfster-

rein met een industrieel pand langs het

Schipdonkkanaal werd aangekocht. Het

kantoorgebouw werd gesloopt, de indus-

triële hal werd behouden maar volledig

gestript en op een periode van 7 maan-

den heraangekleed. In deze hal werd het

bureel voor de productieverantwoorde-

lijke – van waaruit de CNC-gestuurde

machines worden aangestuurd – reeds

ingericht.” Jo Derveaux is de rechterhand

van Jan Lootens. Hij is niet enkel hoofd

van het studiebureau en Project Manager

bij Lootens Line, maar stuurt ook de

bouwprojecten van het bedrijf aan. Het

kantoorgebouw is nog in aanbouw,

bedoeling is dit tegen het zomerverlof in

gebruik te nemen – zie kaderstuk.

gestart met ondergrondse

bekabeling

Reeds bij het eerste bouwproject van de

onderneming – de verhuis van Bachte-

Maria-Leerne naar het industrieterrein De

Prijkels in Nazareth – een tiental jaar gele-

den, voerde MDW uit Deinze de elektro-

installatiewerkzaamheden uit. Dit project

werd destijds in 2 fases gerealiseerd. In

2002 werd de productie- en assembla-

gehal gebouwd, in 2004 volgde de poe-

derlakkerij. Ook bij de terugkeer naar

Deinze en de verbouwing van het aange-

kochte pand, voerde DW de elektriciteits-

werken uit. Alle (verouderde) elektrische

voorzieningen – borden van 3 maal 230

volt, maw onvoldoende spanning voor de

uit te oefenen werkzaamheden – werden

uitgebroken. Daarna startte DW met het

leggen van de ondergrondse bekabe-

ling, met het oog op het installeren van de

zwaardere machines. Pas daarna kon de

nieuwe vloer worden gegoten. Er werden

kabelgoten van Trayco aangebracht en

er werd klassieke, bovengrondse beka-

beling getrokken.

Nieuwe hoogspanningscabine

Op het nieuwe bedrijfsterrein aan de

Vaart Linkeroever werd ook een nieuwe

hoogspanningscabine geïnstalleerd.

Deze op de oude locatie was uitgerust

Francis De Weirt van De Weirt Elektriciteit, en Jan Lootens, zaakvoerder van Lootens Line

PROJECT

28 | Fedelec magazine

Page 29: Fedelec magazine 163 - NL

met een transfo van 230 volt, m.a.w.

niet meer aangepast aan de moderne

bedrijfsvoering. Daarom werd er nu

geopteerd voor 400 volt. Verder wer-

den alle bekabelingen (vermogen, data,

alarm, brand en glasvezel) en installa-

ties vernieuwd. Er werd telkens zo kort

mogelijk naar de zijkant bekabeld en ver-

volgens verder opgebouwd via de kabel-

goten. In dit metaalverwerkend bedrijf

gebeurt de klassieke productie in de

bestaande – inmiddels volledig vernieuw-

de – productiehal, waar vooral de kleinere

machines (o.m. lasposten) opgesteld zijn.

Hier werden er heel wat verdeelpunten

aangebracht, zij het vooral voor kleinere

vermogens. In de nieuw bijgebouwde

lakhal is de situatie net omgekeerd. Daar

staan enkele zware installaties en is het

aantal voedingen beperkt, zij het dat het

hier grotere vermogens betreft.

Hoofdverdeelbord mee verhuisd

Het hoofdverdeelbord dat een tien-tal jaar geleden op de oude locatie van Lootens Line in Nazareth werd geïnstal-leerd, werd ontmanteld en mee verhuisd naar de Vaart Linkeroever in Deinze. Hiervoor werd een strakke timing voor-zien. Door de jarenlange vertrouwens-band tussen beide familiebedrijven konden sluitende afspraken worden gemaakt. “Er zijn parallellen tussen beide ondernemingen, dat schept een band. Beide zijn familiebedrijven uit de

streek, van vader op zoon overgegaan, en qua capaciteit en personeel de laat-ste jaren sterk gegroeid. Lootens Line wilde tot 13 juli 2013 op de oude locatie doorwerken. Daarna volgden 3 weken bouwverlof, waarna er op 3 augustus – in Deinze – zou worden heropgestart. “Dit betekende uiteraard dat het hoofd-verdeelbord in het gebouw in Nazareth pas kon worden afgebroken op de eer-ste dag waarop het bouwverlof voor Lootens Line inging. Zelf hebben we ons bouwverlof herschikt om dit project naar wens van de klant te kunnen realiseren. Alles is verlopen volgens planning. De twee andere, nieuwe industriële verdeel-borden, waren reeds voordien geïnstal-leerd”, aldus De Weirt.

tl5 verlichting

De positionering van de ramen in de voorgevel van het atelier gebeurde in

kantoorgebouw lootens line wordt architecturale parelBegin 2013 werd het bestaande kantoorgebouw aan de Vaart Linkeroever in Deinze volledig gesloopt. Momenteel zijn de werken aan het nieuwe kantoorge-bouw volop aan de gang. Het ontwerp van CAAN architecten uit Gent voorziet in een functioneel kantoorgebouw met 3 bouwlagen en groendaken. In de voorge-vel – die naar het zuiden gericht is – werden grote glaspartijen verwerkt. Staco-roosters zullen in zonnewering voorzien. De volledige voorgevel zal door middel van leds verlicht worden, ook achter het voorziene strekmetaal zal er in extra ver-lichting voorzien worden. Bedoeling is het gebouw en het bedrijf zoveel mogelijk in de omgeving te integreren. Zo werd in overleg met de stad Deinze besloten om zitbanken voor fietsers te voorzien in de groenstrook voor het kantoorgebouw.

nauw overleg met het architectenbu-reau om zoveel mogelijk natuurlijk licht te laten binnenvallen. Aan de keuze van de verlichting ging heel wat studiewerk vooraf. Verschillende opties werden overwogen: gasontladingskampen, ledlampen, TL-verlichting… “Zowel naar kostprijs als energie-efficiëntie bleek TL5-verlichting de beste oplossing inza-ke lichtopbrengsten, zeker in verhouding tot het aantal armaturen – om en bij de 270 stuks – dat moest worden geplaatst. De verlichting wordt gestuurd door mid-del van het Bticino My Home domoti-ca-systeem. De ondersteuning door Legrand – o.m. bij het op punt stellen van de programmatie – was optimaal. In functie van de verlichting worden in het gebouw drie grote zones onderschei-den. De laad- en loszone hoeft slechts af en toe verlicht te worden, net als de hal waar de voormontage en het lassen

Fedelec magazine | 29

Page 30: Fedelec magazine 163 - NL

gebeuren. De productiehal (afwerkzone) zelf dient continu goed verlicht te zijn”, aldus De Weirt.

de ene zone is de andere niet

In elk van de drie zones werd – op een

strategische plaats, in een lichtkoepel –

een lichtsensor van Bticino geïnstalleerd,

om de lux-waarde zo precies mogelijk te

kunnen bepalen. Door bepaalde instel-

lingen kan het kunstlicht automatisch

worden gedimd, naarmate er – via de

brede lichtstraat – meer daglicht bin-

nenvalt. Er werd verder gewerkt met het

Canalis-railkokersysteem van Schneider

Electric, een stroomvoerende metalen

rail, die om de anderhalve meter over een

aftakpunt beschikt. Op elke spante wer-

den dergelijke rails, waarop de armaturen

kunnen worden vastgeklikt, gemonteerd.

Oorspronkelijk werd er driefasig gescha-

keld, maar dit bleek niet optimaal. Er werd

bijgestuurd in functie van de nood aan

licht op bepaalde plaatsen. Op andere

plaatsen konden zelfs toestellen worden

uitgeschakeld. Er werd tevens basis-

noodverlichting, aan de uitgangen van het

gebouw, en doorgangsverlichting, in de

ateliers zelf, geïnstalleerd. Wat de buiten-

verlichting betreft, werd geopteerd voor

ledstralers van Esylux, het betreft 7 kant-

en-klare verlichtingstoestellen, uitgerust

met een 48 W led-lamp, qua lichtsterkte

min of meer vergelijkbaar met een gasont-

ladingslamp. Ook deze werken op basis

van lichtsensoren, met het oog op het

gebruiksgemak en de energie-efficiëntie.

twee projecten in de tijdlijn

Een speciale ervaring voor een elektro-

installateur, voor één en dezelfde klant

– op een tijdsspanne van nauwelijks tien

jaar – 2 nieuwbouwprojecten met nieu-

we elektrische installaties uitrusten? De

De Weirt elektriciteit 88 jaar jongDe Weirt Elektriciteit – DW – bestaat als vierdegeneratiebedrijf inmiddels… 88 jaar, en was altijd in Deinze gevestigd. Onlangs nam het bedrijf een nieuw bedrijfspand van 540 m² in Bachte (Deinze) – dit op een terrein van 4.000 m² – in gebruik. Dit functioneel en stijlvol afgewerkt pand – eveneens ontworpen door CAAN architec-ten – is uitgerust met o.m. een warmtepomp met vloerverwarming, zonnepanelen, ventilatie met warmterecuperatie en domotica. De Weirt studeerde in 2001 af als industrieel ingenieur automatisering aan KaHo Sint-Lieven in Gent. In 2004 stapte hij als installateur in het ouderlijke bedrijf van vader Marc, van wie hij in 2007 de fakkel overnam. “MDW werd DW, om de continuïteit van het familiebedrijf duidelijk te laten blijken. Toen ik de zaak overnam, was er één medewerker. Inmiddels rea-liseerden we een mooie groei en beschikken we over 5 geschoolde installateurs. Onlangs is ook mijn echtgenote in het bedrijf gestapt. Het residentiële circuit blijft belangrijk maar het aantal projecten neemt verder toe. Naast Lootens Line is o.m. ook Filliers een jarenlange klant”, aldus De Weirt.

Weirt: “Vooral op het vlak van verlichting

is er inmiddels heel wat geëvolueerd.

10 jaar geleden waren gasontladings-

lampen bv. nog relatief nieuw. Maar de

metaalverwerkende activiteiten (slijpen,

polijsten etc) bij Lootens Line zorgen voor

nogal wat metaalstof dat nefast is voor de

werking van deze lampen. In de lakruimte

gaf ook de warmteafgifte soms proble-

men. Maar installatietechnisch zaten

we tien jaar geleden ook al vrij goed. De

meerwaarde van het nieuwe project hier

zit vooral in het ecologische en het eco-

nomische verhaal. Ik denk bv. aan het

vervangen van defecte TL5 lampen in

de toekomst. Door de Canalis rails kun-

nen deze snel en probleemloos worden

losgeklikt en vervangen door een nieuw

exemplaar. Op de oude locatie was dit

een vrij arbeidsintensief gebeuren, met

kans op stroomverlies.” Het bedrijf is lid

van Fedelec sinds 2005. Francis De Weirt

heeft een uitgesproken visie op de toe-

komst van de federatie. “Fedelec moet in

de eerste plaats een (elektro)technische

federatie blijven en daarnaast uiteraard

de belangen van haar leden behartigen.

Voor onze bedrijfsvoering kunnen we op

andere organisaties terugvallen.”

www.deweirt.be

www.lootens-line.be

PROJECT

30 | Fedelec magazine

Page 31: Fedelec magazine 163 - NL

BEKIJK, BESTEL EN VINDT TECHNISCHE INFORMATIE OP ONZE OVERZICHTELIJKE WEBSHOP

WWW.SCHRACK.BE

Twaalfapostelenstraat 14, 9051 Sint-Denijs-Westrem, TELEFOON 09/384 79 92, E-MAIL [email protected]

ENERGIETECHNIEKINDUSTRIE EN VERDEELKASTENINSTALLATIETECHNIEKENNOODVERLICHTING

NETWERKTECHNIEKVERLICHTING

VAKBEKWAAMHEID VERENIGT.

Vermijd hoge energiekosten en slecht of zelfs niet-functionerende installaties. Ook al zijn de basisparameters in orde, toch kunnen verborgen storingen zoals spannings-pieken en onbalans voor heel wat problemen zorgen. Bestrijd ze met de PQA820-serie driefasen netanalysers.

�� Zeer uitgebreide analysemogelijkheden�� Groot touchscreen kleurenscherm�� Nederlands-, Frans- of Engelstalige bediening�� Zeer ruim geheugen, extern uitbreidbaar�� Beoordeelt meetresultaten conform EN50160�� Inclusief o.a. software, meetsnoeren en stroomtangen�� Optionele KWS® service- en kalibratieformule

Vraag nu een gratis demonstratie aan!

Optimaliseer uw energieverbruik

Page 32: Fedelec magazine 163 - NL

SchréderNieuwe verlichting voor Grote Markt in Brussel

russel heeft haar grote Markt voorzien van een nieuwe ledver-

lichting die meer dan 80% energiebesparing genereert. hiermee

wil Brussel haar internationale rol en haar functie als hoofdstad

bevorderen door de architecturale rijkdom van de grote Markt, opgeno-

men in de Werelderfgoedlijst van de unesco, in de schijnwerper te plaat-

sen. schréder was één van de partijen die meehielp om de ambitieuze

plannen uit te voeren.

“B

”De Stad lanceerde in 2007 het project

om de Grote Markt en haar architec-

turale patrimonium herop te waarde-

ren. Het verlichtingsplan van de Grote

Markt kwam tot stand in samenwerking

met Beliris, een samenwerking tus-

sen de federale staat en het Brussels

Hoofdstedelijk Gewest met als doel de

uitstraling van Brussel te verbeteren als

hoofdstad van België en Europa. Hiervoor

realiseert Beliris bouw-, renovatie- en res-

tauratieprojecten in verschillende domei-

nen zoals mobiliteit, sociale woningen,

groene ruimtes, heropleving van wijken,

cultuur, patrimonium en sport.

“De verlichting van de Grote Markt was

verouderd en kon op elk moment uit-

vallen”, vertelt burgemeester Freddy

Thielemans. “Een slecht verlichte stad

is een mistroostige stad. We wilden

beschikken over een modern en flexibel

verlichtingssysteem met een laag ener-

gieverbruik, weinig onderhoud en een

grote betrouwbaarheid op lange termijn.

Een energiezuinige verlichting was een

formele eis in het project. Een andere

vereiste betrof het onderhoud, want de

gebouwen zijn erg moeilijk toegankelijk.

De voorgestelde oplossing moest dus de

onderhoudswerken vereenvoudigen én

de frequentie ervan verminderen.”

“Deze nieuwe verlichting, volledig met

ledtechnologie gerealiseerd, verspreidt

tegelijk een zacht wit én precies licht om

de details en de finesse van de archi-

tecturale gebouwen te verlichten en zo

een homogeniteit op de Markt te creë-

ren”, vult Els Ampe, schepen bevoegd

voor Mobiliteit, Openbare Werken en

Wagenpark, aan. “Tijdens specifieke

evenementen of feesten kunnen we

voortaan een spel met oneindige licht-

variaties realiseren. De bezoekers zijn

gevoelig voor de feeërieke sfeer die de

verlichting op de Grote markt creëert en

de Brusselaars zijn trots op deze opwaar-

dering van hun historisch erfgoed.”

Pascal Chenot is area sales manager bij

Constructions Electriques Schréder en

was projectverantwoordelijke voor de

verlichting van de Grote Markt. “We heb-

ben twee grote uitdagingen in dit project

moeten trotseren. Eerst het beheer van

een permanente architecturale verlich-

ting en een evenementverlichting door

middel van één systeem. Deze vraag

heeft ons ertoe geleid om een open

beheerplatform voor te stellen om alle

vereisten van de evenementverlichting te

kunnen integreren. De tweede uitdaging

was het beheer van de installatiewerken

op een uitzonderlijk toeristische plaats.

De werken moesten voor iedereen in

absolute veiligheid gebeuren en zo wei-

nig mogelijk de permanente animaties op

de Grote Markt verstoren.”

Tijdens het project evolueerden de objec-

tieven, waardoor ook de verlichtingsop-

lossing van Schréder werd aangepast.

Pascal Chenot: “We hebben de led-

technologie aan een intelligent beheer-

systeem gekoppeld, wat voorziet in een

onmiddellijke reactie van het materieel,

het levert talrijke lichteffecten op en een

grote toegankelijkheid van het systeem.

Het platform is uiteraard beveiligd, want

toegankelijk via een eenvoudige internet-

aansluiting voor optimaal gebruiksge-

mak. Hierdoor kan de lichtontwerper van

overal ter wereld zelf zijn gecreëerd licht-

effect visualiseren en aansturen.”

Bij dergelijk grootschalig én prestigieus

project dingen uiteraard verschillende

concullega’s naar de toewijzing. Heeft

Pascal Chenot een verklaring waarom de

lichtoplossing van Schréder werd uitge-

kozen? “Allereerst oversteeg de oplos-

sing van Schréder alle verwachtingen van

de klant, zowel op het niveau van ener-

gieverbruik als op het vlak van garantie.

Dankzij onze ledoplossing is het energie-

verbruik voor de verlichting van alle 27

gebouwen minder groot dan het verbruik

voor de initiële verlichting van slechts

Copyright © Schréder

REPORTAGE

32 | Fedelec magazine

Page 33: Fedelec magazine 163 - NL

twee gebouwen met traditionele licht-

bronnen. Deze nieuwe installatie gene-

reert een energiebesparing van meer dan

80% en deelt de onderhoudskosten door

vier. Bovendien beschikt Schréder over

een interne afdeling die gespecialiseerd

is in aanstraling. Dit departement weet

alles over de realisatie van architecturale

verlichting en heeft een wereldwijde ken-

nis op het vlak van dynamische verlich-

tingsoplossingen. Tenslotte kon de Stad

Brussel doorheen het project steeds

terecht bij dezelfde project manager, wat

het beheer van het project vergemakke-

lijkte. De project manager stond in voor

het beheer van de vele details in het pro-

ject, de coördinatie ervan en het bewaren

van de globale projectvisie.”

Zoals al gezegd kan dankzij de techno-

logische oplossing van Schréder zonder

bijkomend tijdelijk materiaal de intensiteit

en de kleur van elk armatuur afzonderlijk

gewijzigd worden, en dit door middel van

één gecentraliseerd beheersysteem dat

zich in het Stadhuis bevindt. Alles samen

was er nodig voor de lichtoplossing voor

de Grote Markt met integratie van licht en

geluid onder meer 1.600 individueel aan-

stuurbare lineaire en 50 Enyo ledschijn-

werpers, 4 km voedingskabels, 15 km

datakabels, 1,2 km glasvezeloptiek, twee

Wi-Fi-antennes, acht webcamera’s, één

gecentraliseerde technische regie, 6.160

adressen met 18 DMX-universums en

een totaal vermogen voor de verlich-

tingstoestellen van 28,50 kW.

De nieuwe aankleding van de Grote

Markt bestaat naast de verlichting ook

uit een nieuwe geluidsinstallatie, waar-

bij dankzij een ingenieus camouflage-

systeem de luidsprekers op het dak niet

zichtbaar zijn vanop de Grote Markt.

Aan dit internationaal project namen

zestien verschillende partijen deel. Een

belangrijke rol was weggelegd voor

stadsarchitect en lichtdesigner Isabelle

Corten. “Ik ben ervan overtuigd dat dit

project alleen kon slagen indien er een

perfecte samenwerking met de leveran-

cier bestaat. Het reactievermogen en de

deskundigheid om verschillende situa-

ties het hoofd te bieden, zijn kwaliteiten

van Schréder die erg waardevol zijn. Dat

is een echte toegevoegde waarde wan-

neer men voor een dergelijk project moet

samenwerken.”

Het was ook voor Isabelle Corten een

geweldige uitdaging om dit architectu-

raal juweeltje letterlijk in de schijnwer-

per te zetten. “De installatie maakt het

mogelijk om alle gewenste lichtvariaties

te creëren, zelfs een scenario in wit-

tinten wat erg origineel is. De meeste

steden werken immers alleen met een

programmatie in kleuren. Daarnaast

zijn ook alle kleuren van het RGB-palet

op alle toestellen aan te spreken. Zoals

je weet staat RGB voor Rood-Groen-

Blauw en wordt door additieve kleur-

menging met behulp van een combina-

tie van deze drie primaire kleuren aan elk

kleur een unieke kleurcodering toege-

kend. In haar aanbevelingen wenste de

Commissie van Monumenten en Sites

geen extra materiaal installeren voor

het creëren van evenementverlichting.

Dit dynamisch systeem beantwoordt

aan deze voorwaarde door de aanstu-

ring van de 1.650 verlichtingstoestellen.

Maar toch graag nog een woordje over

duurzaamheid. Aanvankelijk wilde men

maar twee gebouwen – het Stadhuis en

het Broodhuis – verlichten, precies om

het energieverbruik te beperken. Maar

dankzij de toepassing van ledschijnwer-

pers is dit project geëvolueerd naar 27

gevels zonder exponentiële verhoging

van het energieverbruik. Dankzij het lage

energieverbruik van leds was het voor

alle betrokken partijen al snel evident dat

er voor deze technologie werd gekozen.”

Als besluit nog even vermelden wie al

dit fraais op de Grote Markt installeerde:

Fabricom voor de verlichting en Inytium

voor het geluid.

www.schreder.com

www.brussel.be

Copyright © SchréderCopyright © Schréder - M.Detiffe

Fedelec magazine | 33

Page 34: Fedelec magazine 163 - NL

AbyzGrootschalige projecten domineren de markt

inds vorig jaar heeft Abyz uit galmaarden een gloednieuw func-

tioneel gebouw in gebruik genomen, op het terrein waar het

bedrijf vroeger reeds gevestigd was. “Abyz moet het vooral heb-

ben van de kleinere projecten zoals gemeentelijke bibliotheken, politie-

kantoren, culturele centra en zwembaden. “Momenteel lopen er minder

projecten in aantal, maar zijn er wel enkele grootschalige uitschieters”,

aldus Jean-Pierre Piret, zaakvoerder van Abyz dat zijn productaanbod

verder vervolledigt met de audiofonie-oplossingen van de spaanse

fabrikant egi.

“S

”Onlangs werd het oude Abyz-pand dat

pal aan de Nieuwstraat grensde, afge-

broken. Het nieuwe bedrijfsgebouw

bevindt zich dieper op het bedrijfsterrein

wat meteen plaats maakte voor ruime

parkeerfaciliteiten, zowel aan de voor- als

de achterzijde van dit gebouw. Het pand

bestaat uit drie bouwlagen met een totale

bebouwde oppervlakte van om en bij de

1.200 vierkante meter. Het heeft een zo

goed als identieke oppervlakte als het

gesloopte, verouderde pand, maar is een

pareltje van functionaliteit en gebruiksge-

mak voor de 17 Abyz-medewerkers. Op

het gelijkvloers bevinden zich – naast de

showroom – een vergaderzaal en voor-

zieningen voor het personeel. Er werd

bewust voor geopteerd om de show-

room en de opleidingsruimte in mekaar te

laten over lopen. Bedoeling is op termijn

verschuifbare tussenwanden te voor-

zien indien – voor bepaalde gelegenhe-

den – de noodzaak zich zou voordoen.

Op de tweede verdieping bevinden zich

de commerciële dienst, de boekhouding

van het bedrijf, en de stockageruimte,

terwijl op de bovenste verdieping Dobiss,

het zusterbedrijf van Abyz, gespecia-

liseerd in domotica, en de technische

dienst van Abyz gehuisvest zijn.

functioneel en energetisch

verantwoord

Het nieuwe bedrijfsgebouw moest vooral

functioneel en energetisch verantwoord

zijn, zonder franjes. Naast de klassieke

isolatie van de betonpanelen werden

de buitenwanden extra geïsoleerd met

gyproc-platen van 6 cm dik. “Verder

werd er geopteerd voor kostenefficiënte

TL5-verlichting. Uiteraard werd er ook –

in de mate van het mogelijke – gebruik

gemaakt van de ‘huistechnologie’ om het

gebouw zo gebruiksvriendelijk mogelijk

in te richten. Zo worden de verlichting

en de verwarming aangestuurd door het

Dobiss domoticasysteem. Ook voor de

camerabewaking en de toegangscon-

trole werd op de huismerken (Fermax)

teruggevallen. Voor eventuele uitbrei-

dingsplannen in de toekomst is er op de

site nog vrije ruimte voorzien, links voor

het nieuwe gebouw”, aldus Jean-Pierre

Piret, zaakvoerder van Abyz.

Moeilijke, residentiële markt

Over de huidige marktontwikkelingen

laat Jean-Pierre Piret zich genuanceerd

uit: “Sinds midden 2012 maakt vooral de

residentiële markt een moeilijke periode

door, al merken we nu toch een lichte

herneming van de activiteiten. We mer-

ken dat bepaalde marktspelers een zeer

scherpe prijzenpolitiek voeren die op

termijn niet houdbaar is. Abyz moet het

vooral hebben van de projectenmarkt, in

hoofdzaak van kleinere projecten zoals

gemeentelijke bibliotheken, politiekan-

toren, culturele centra, zwembaden

etc. Politiekantoren, bijvoorbeeld, zijn

een klassieke afzetmarkt voor Abyz, in

hoofdzaak voor de video- en parlofonie-

systemen van Fermax. Maar momenteel

moeten ook de gemeenten de tering naar

de nering zetten. Er lopen tegenwoordig

minder projecten dan voorheen, al zijn er

wel een aantal grotere projecten waarin

Abyz zijn woordje meespreekt.”

grootschalige intercom projecten

Het in omvang grootste project dat Abyz

ooit realiseerde, kaderde in de reno-

vatie van het Penitentiair Centrum in

Brugge, een tweetal jaar geleden. Toen

werd het bestaande intercom-systeem

in deze gevangenis vervangen door het

Commend intercom-systeem. Dit sys-

teem werd geleverd door Abyz en geïn-

stalleerd door Cofely Fabricom. Recent

leverde Abyz ook een dergelijk intercom-

systeem voor het nieuwe Forensisch

Psychiatrisch Centrum (FPC) te Gent. Dit

systeem werd geïmplementeerd door

Siemens en Cofely Fabricom. Ook het

Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen

en de Belgische vestiging van farma-

reus GlaxoSmithKline (GSK), geves-

tigd in Waver, werden onlangs uitgerust

met een Commend systeem. Andere

recente projecten zijn onder meer de

International School of Brussels, en de

Ierse Ambassade in Brussel, waar een

REPORTAGE

34 | Fedelec magazine

Page 35: Fedelec magazine 163 - NL

totaalproject – met onder meer systemen

voor toegangscontrole, videofonie en

camerabewaking – werd gerealiseerd.

UP-site woontoren

Het paradepaardje onder de lopen-

de Abyz-projecten is ongetwijfeld de

UP-site woontoren in Brussel, nabij het

Noordstation en het Kanaal Brussel-

Charleroi. Het ontwerp van A2RC

Architects en Ateliers Lion voor deze

nieuwe wijk omvat, naast deze woon-

toren, onder meer vier gebouwen met

terrasappartementen, vier kantoorge-

bouwen en winkels. De vier zogenaam-

de ‘Villa’s’, voorzien van appartementen

met ruime terrassen, zijn ingeplant voor

de woontoren en grenzen aan het kanaal.

De UP-site woontoren zelf – 140 meter

hoog – vormt als het ware de kroon op het

volledige nieuwbouwproject, met hele-

maal bovenaan een publiek uitkijkplat-

form, op vraag van de Stad Brussel. Door

zijn uitzonderlijke bouwhoogte is deze

toren zeer aanwezig in de omgeving.

Woontorens zijn in trek vanwege hun effi-

ciënt ruimtegebruik. De UP-site woonto-

ren moet eind juni 2014 volledig klaar zijn.

Met zijn 260 appartementen is deze toren

– na de Zuidertoren en de Financietoren –

het derde hoogste gebouw van Brussel.

Indien men enkel huisvesting als criteri-

um hanteert, is deze woontoren zelfs de

hoogste toren van de hoofdstad.

Videofonie in 260 appartementen

In de UP-site woontoren werd voor klant

Imtech Belgium het Fermaxx videofonie-

systeem geleverd. Hoe slaagt een mid-

delgrote marktspeler als Abyz er in om

een dergelijke mega-opdracht binnen

te halen? Jean-Pierre Piret verduidelijkt:

“We zijn een relatief kleine, maar sterk

gespecialiseerde marktspeler. In elk

nichesegment hebben we specialisten

in huis. Bovendien geniet onze Spaanse

partner-leverancier Fermax wereldwijd

een goede reputatie voor zeer grote

woonprojecten. Voor Abyz is deze woon-

toren – met zijn 42 verdiepingen en 260

appartementen – uiteraard een groot

project, maar Fermax realiseert soms

woonprojecten in andere landen, waar

het over – zeg maar – 1.500 apparte-

menten gaat. Straks wordt in de UP-site

woontoren ook het Commend intercom-

systeem – voor evacuatie in geval van

brand – geïnstalleerd. Ook voor het luik

toegangscontrole in dit project is Abyz

nog één van de kanshebbers.”

Nieuw: egi audiofonie

Naast Fermax, de Spaanse fabrikant van

toegangscontrolesystemen, waarvan de

oplossingen reeds door Abyz worden

verdeeld, loopt er sinds begin 2013 een

tweede samenwerkingsverband met een

Spaanse fabrikant. Het betreft EGi, een

fabrikant van audiofonie-oplossingen uit

Zaragossa, die sinds meer dan 40 jaar

zijn eigen systemen ontwikkelt. EGi heeft

twee productranges inzake audiofonie:

zowel systemen voor thuisgebruik als

professionele systemen (public address,

audio-evacuatiesystemen, muziekdis-

tributie etc.). Jean-Pierre Piret verduide-

lijkt de samenwerking: “Met deze nieuwe

leverancier wordt ons productaanbod

verder vervolledigd. Ook audiofonie

maakt steeds meer deel uit van de las-

tenboeken voor grote projecten, en dit in

diverse sectoren. Inmiddels lopen er in

ons land een drietal kleinere projecten,

waarin de oplossingen van EGi reeds

geïntegreerd worden.”

www.abyz.be

www.egi.com

Vlnr Jean-Pierre Piret, zaakvoerder Abyz, met echtgenote Betty Van Tornhout, en medewerkers Mieke Van Den Borre en Annelies Piret

Fedelec magazine | 35

Page 36: Fedelec magazine 163 - NL

ls installateur van

noodstroomgenera-

toren staat locquet

Power & light vooral bekend

voor het verhuren en verkopen

van generatoren en werfverlich-

ting. het bedrijf is o.m. actief in

grootschalige overheidsprojec-

ten zoals de herinrichting van

het klaverblad van lummen,

maar zorgt ook voor verlichting

en stroomvoorziening op cyclo-

cross-wedstrijden. op de laat-

ste Matexpo sleepte het zelfs de

green Award in de wacht.

“A

”Dit vijfdegeneratiebedrijf uit Kruishoutem

telt momenteel een 15-tal medewerkers

en werkt nauw samen met een aantal

onderaannemers, verspreid over het

land. “Onze hoofdactiviteit ligt nog altijd

in de telecomsector, waar we afgelegen

– niet op het net aangesloten – GSM-

masten 24 uur op 24 van stroom voor-

zien. We werken voor alle operatoren en

staan in voor de offgrid sites, voor even-

tuele pannes, en voor het ontmantelen

van masten op oude fabrieksgebouwen

die afgebroken worden, waarbij we in

een tijdelijke stroomgenerator voorzien.

Naast de verkoop en verhuur van machi-

nes doen we bv. ook fuel-management.

Indien er zich een panne voordoet,

nemen we onze volle verantwoorde-

lijkheid op als stroomleverancier. Op

Belgisch grondgebied zijn we overal bin-

nen de twee uur met een mobiele stroom-

generator aanwezig. De service wordt 24

uur op 24 verzekerd door middel van ons

administratief en technisch wachtsys-

teem. Maar onze actieradius reikt verder:

ook in Frankrijk en in Nederland lopen er

projecten”, aldus zaakvoerder Vincent

Locquet. Vanaf 2005 startte de familie

Locquet ook met verlichtingsactiviteiten

voor o.m. hulpdiensten, bouw en evene-

menten, en werd de firmanaam ‘Locquet

Power & Light’.

tijdelijke energie

Of het nu om een nieuwbouw of om een

verzwaring van een bestaande instal-

latie gaat, vaak duurt het geruime tijd

vooraleer men stroomaansluiting op

het net heeft. In afwachting wordt dan

een tijdelijke dieselgenerator geïnstal-

leerd. Vincent Locquet: “Bepaalde van

onze activiteiten zijn nogal seizoens-

gebonden. We zijn van oudsher vooral

in de industrie actief, maar onze activi-

teiten in de evenementensector winnen

steeds meer aan belang. Evenementen,

waarvoor tijdelijke stroom noodzakelijk

is, vinden meestal in de zomermaan-

den plaats. Eind september begint

het verlichtingsseizoen, waarin we

vooral voor bouw en industrie werken.

Stroomonderbrekingen van de netbe-

heerder, al dan niet gepland, vinden dan

weer het hele jaar door plaats. Vooral

voor de niet-geplande onderbrekingen

vervullen we een soort ‘brandweerfunc-

tie’ zodat er zo snel mogelijk weer stroom

kan geleverd worden. Voor de geplande

onderbrekingen, of bij het vervangen van

transformatoren, wordt er vaak een huur

generator aangesloten. Indien er niet kan

gewacht worden op een spoedlevering,

installeren we ook vaste noodgenerato-

ren die de klant least of aankoopt. Het

gros van onze installaties varieert tus-

sen pakweg 50 en 600 kVA. Vaak betreft

het projecten waarbij generatoren, ver-

lichting en toebehoren worden gecom-

bineerd. Wat elektrotechnisch instal-

latiewerk betreft, beperken we ons tot

noodgeneratoren. We installeren nooit

vaste (nood)verlichting, enkel tijdelijke

(nood)verlichting.”

stadsschouwburg antwerpen

Onlangs diende in de Antwerpse

Stadsschouwburg de verouderde nood-

generator van 300 kVA uitgebroken en

vervangen te worden door een zwaar-

dere installatie, onder meer omwille van

het feit dat er ook een keuken op het

Locquet Power & LightTijdelijke stroomvoorziening op moeilijke locaties is een specialiteit

PROJECT

36 | Fedelec magazine

Page 37: Fedelec magazine 163 - NL

systeem moest kunnen worden aan-

gesloten. Tijdens de overgangsperiode

(lees: afbraakwerkzaamheden) werd

de stroomcontinuïteit verzekerd door

een mobiele generator van 400 kVA –

met reservetank – uit de huurvloot van

Locquet Power & Light. Het toestel werd

aan de straatzijde opgesteld. De oude

installatie, die zich in een kleine kelder-

ruimte onder de stadsschouwburg

bevond, diende omzichtig afgebroken te

worden, en werd via een smalle opening

in de buitenmuur naar buiten gebracht.

Daarna kon de nieuwe Volvo installatie

van 600 kVA – waarvan onder meer de

omkasting vooraf diende gedemonteerd

– binnen dezelfde opening naar binnen

worden geloodst. Vervolgens werden de

gedemonteerde stukken weer bevestigd

en werd de nieuwe installatie gebruiks-

klaar gemaakt.

Cyclocross

De laatste jaren heeft Locquet Power &

Light een stevige reputatie opgebouwd

wat betreft de stroomvoorziening en

verlichting van cyclocross-wedstrijden.

Bij de recente cyclocross in Kalmthout

werden 84 lichtmasten, elk voorzien

van 4 lampen van 1000 W, geplaatst. Dit

vergt een speciale aanpak en ervaring in

the field. Vincent Locquet: “In een eerste

fase wordt het volledige parcours – dat

doorgaans tussen 2 en 3 km varieert,

afgestapt met de organisator. Meestal

betreft het een combinatie van stukken

wei, mulle bosgrond etc. Bedoeling is na

te gaan waar we met ons zwaar materieel

– heftrucks etc – terecht kunnen, en waar

we voor andere oplossingen moeten kij-

ken. Door bv. met draagbare lichtballon-

nen – in plaats van zware lichtboxen – te

werken en bekabeling te leggen. Er wordt

een inschatting van het aantal lichtmas-

ten gemaakt. Meestal wordt om de 30

à 50 meter een lichtmast opgesteld. Er

wordt aangeduid welke toestellen waar

moeten komen. Hierbij wordt vooral

rekening met het camerastandpunt: het

licht moet ‘mee gaan’ in de richting van

de camera. Ook donkere plekken op het

parcours, waar mogelijke risico’s (bv. een

boomstronk) voor de renners aan ver-

bonden zijn, krijgen speciale aandacht.

Bij een tweede rondgang langs het par-

cours – samen met de lichttechnicus –

wordt precies bepaald en gemarkeerd

waar de lichtmasten moeten komen.

Enkele dagen voor de wedstrijd worden

ze effectief geplaatst en wordt elke lamp

afzonderlijk gefocust zodat er een opti-

male lichtspreiding over het volledige

parcours is.”

Clusters

“Normaal wordt het volledige terrein in

een aantal clusters – elk met een eigen

generator – opgedeeld. Indien de orga-

nisator voorziet in een groot LED-scherm

dan moet daarvoor een extra noodge-

nerator worden voorzien. Indien er in de

onmiddellijke omgeving van dit scherm

bv. een eet- of drankkraam opgesteld

staat, wordt dit mee op dezelfde genera-

tor aangesloten. Aan de aankomst wordt

er sowieso altijd een generator en een

back-up generator voorzien. Meestal zijn

er een tiental dergelijke clusters met een

Cyclocross in KalmthoutStadsschouwburg Antwerpen

locquet lid van Fedelec Locquet Power & Light is sinds 2011 lid van Fedelec. Zaakvoerder Vincent Loc-quet verduidelijkt waarom: “In onze elektrotechnische activiteiten hebben we steeds meer te maken met complexe noodstroom installaties. Ook bij tijdelijke in-stallaties kunnen er problemen rijzen. Zo moet volgens het AREI de aardingspen bij een tijdelijke installatie 3 meter onder de grond. Bij mobiele verhuur is dit even-wel onmogelijk. Een oplossing voor een dergelijk probleem staat niet in het AREI omschreven. Ook naar keuringen van tijdelijke installaties hebben we – samen met het VEI (nu Tecnolec) en Fedelec – vastgesteld dat de wetgeving lacunes vertoont. Zo werd er o.m. geen rekening gehouden met zeer tijdelijke installaties. Fedelec toont ons hoe we bepaalde problemen kunnen oplossen indien we so-wieso niet aan de wet kunnen voldoen: hoe kan je bv. een tijdelijke lichtmast op een rijdende werf aarden? Hun adviezen zorgen voor bedrijfszekerheid.”

Fedelec magazine | 37

Page 38: Fedelec magazine 163 - NL

generator, met een vermogen dat varie-

ert tussen 20 kVA – bv. voor het LED-

scherm – en 150 kVA – bv. voor de ver-

warming en de catering in de VIP-tenten.

Het is cruciaal om voldoende aansluit-

ingen te hebben om te kunnen inspelen

op onvoorziene omstandigheden. De

lokale brandweer controleert of alle ver-

eiste keuringen in orde zijn. We voorzien

ook de noodzakelijke aardingspennen bij

de generatoren en de isolatiebewaking

bij de lichtmasten”, aldus nog Locquet.

Klaverblad lummen

Bij de recente herinrichting van het zoge-

naamde klaverblad in Lummen – een

grootschalig project in de burgerlijke

bouwkunde – werden twee nieuwe voor-

gemonteerde bruggen in het verkeer-

straject geïntegreerd. Deze werden ter

plaatse gebracht en door hoofdaanne-

mer Jan de Nul – door middel van inge-

vette rails, treklieren en pompen – op hun

juiste plaats getrokken. Dit diende op een

zeer korte tijdspanne – één weekend – te

worden gerealiseerd. De firma Locquet

Power & Light haalde de opdracht voor

de stroomvoorziening en de verlichting

binnen. Vincent Locquet: “Hier hebben

we bewust geopteerd voor het instal-

leren van meerdere machines om het

risico op stroomuitval te vermijden. Op

elke brug werden vijf generatoren van

150 kVa uit onze huurvloot geplaatst om

deze treklieren te voeden. Tevens werd

op elke brug nog een back-up generator

voorzien. Voor de verlichting van de werf

werden vijf lichtballonnen en twee licht-

masten geïnstalleerd. De lichtmasten zijn

vooral geschikt voor het verlichten van

grote oppervlaktes. Deze lichtballon-

nen hebben het voordeel dat ze voor een

mooie, egale lichtverspreiding zorgen, en

niet verblinden.”

Verhuur versus verkoop

De verhuur van noodstroomgeneratoren

zorgt voor een groot deel van de omzet

bij Locquet. Vincent Locquet: “De ver-

huuromzet blijft ongeveer identiek maar

het aantal projecten neemt toe. We mer-

ken wel dat de verhuur op lange termijn

plaats maakt voor kortere verhuurperio-

des, vaak slechts 1 of 2 dagen. Bij vaste

noodstroom installaties – onder meer bij

datacenters – hebben wij – als verkoop-

en verhuurfirma – de bijkomende troef

dat we – in geval van stroompannes of bij

het onderhoud van een vaste installatie –,

vanuit onze ruime huurvloot, ook voor

tijdelijke aansluitingen van een mobiele

generator kunnen zorgen. Steeds meer

KMO’s, RVT’s, datacenters, maar ook

betere woningen, voorzien de mogelijk-

heid om later eventueel een noodgenera-

tor te laten installeren.”

www.locquet.com

green AwardBij de laatste editie van de vakbeurs Matexpo sleepte Locquet Power & Light de Green Award in de wacht met de ALH2E HyES(A), de eerste commercieel inzetbare stroom-voorziening op basis van waterstof. Momenteel wordt deze oplossing ingezet voor de voeding van een Belgacom/Proximus GSM mast. Vincent Locquet: “Het betreft een combinatie van waterstof fuel cell met een Greenline dieselgenerator. Deze Greenline generatoren worden intern ontwikkeld en gebouwd. Ze hebben een interne 1200 liter tank, een zeer geluidsarme omkasting (51 dba@7meter) en zuinige motoren. In samenwerking met Air Liquide Ener-gy (ALH2E) bieden we ook de eerste waterstof brandstofcel stroomvoor-ziening aan. De waterstof brandstof-cel voor offgrid-toepassingen heeft enkele voordelen t.o.v. de conven-tionele diesel generator: o.m. geen emissies op de site en geen ge-luids- of geurhinder. Met deze op-lossing zorgen we voor een stille en betrouwbare elektriciteitsvoorzie-ning op werven en in de industrie. Vaak draaien generatoren enkel om de werfradio te voeden, wat een ne-faste invloed heeft op de machine, en zorgt voor onnodige roetvorming en brandstofverbruik.”

Klaverblad in Lummen Vincent Locquet

PROJECT

38 | Fedelec magazine

Page 39: Fedelec magazine 163 - NL

DomintellFocus op transparante domotica en design

ok op deze Batibouw-editie wil trump-Domintell verrassen met een aantal opmerkelijke productinnovaties

zoals - onder meer - een geavanceerde module temperatuurbeheer, een gesofistikeerde meetmodule en

een DAli-interface. De nijvelse domotica-specialist wil ook doorbreken op de Franse markt.“O ”

De vernieuwde website met online web-

shop van Trump-Domintell zal binnenkort

operationeel zijn. “Gezien de techniciteit

van domotica as such is het geen web-

shop zonder meer. Bij dit soort business

spelen ook technische assistentie en de

beschikbaarheid van producten een zeer

voorname rol. Groothandels en installa-

teurs kunnen bestellingen online plaat-

sen, en kennen onmiddellijk de totale

kostprijs van de door hen gevraagde pro-

ductsamenstelling. De bedoeling van het

lanceren van deze webshop was twee-

voudig”, aldus Yvon Hudsyn van Trump.

“Enerzijds meer transparantie in de

onderlinge communicatie met de klan-

ten, anderzijds eventuele fouten – zowel

van hun kant als van onze kant – vermij-

den, met andere woorden efficiënter

kunnen werken.”

Open erP-systeem

Een andere voorname wijziging op intern

vlak bij Trump-Domintell was het uitbrei-

den van het ERP-systeem. “Tot voor kort

werden enkel onze verkoopsactiviteiten

hierin geïntegreerd. Sinds 1 januari wer-

ken we met een open ERP-systeem dat

– naast onze verkoopsactiviteiten – ook

onze stock beheert. In de domotica-

branche is dit niet zo evident als het lijkt.

‘Stockbeheer’ betekent in dit geval enke-

le 10.000-en, vaak minuscule, onder-

deeltjes – waarvan sommige zelfs niet

met het blote oog waarneembaar zijn.

De integratie van het stockbeheer in het

ERP-systeem vermindert het risico op

fouten en laat tevens een betere controle

toe, meer bepaald wat betreft de traceer-

baarheid van onze modules achteraf.

Ook in marketing wordt er verder geïn-

vesteerd. Zo hebben we recent o.m. een

nieuwe, zeer mooi geïllustreerde, bro-

chure ‘LIgnes Design Domintell’ uitgege-

ven – die in 3 talen verschijnt. Hierin wordt

vooral het aspect design van Domintell –

de schermen en de lichtknoppen – bena-

drukt”, aldus Hudsyn.

Modules automatisch gescand

Op Batibouw stelt Trump niet enkel

zijn Domintell-oplossing in zijn globa-

liteit voor, maar zal dus ook het aspect

design sterk worden benadrukt. Sinds

kort is Trump-Domintell één van de

bevoorrechte partners van Iridium, een

gespecialiseerd Russisch software-

ontwikkelingsbedrijf, dat ook met ande-

re gevestigde waarden uit de domoti-

ca-wereld samenwerkt, en aan tal van

domotica vakbeurzen wereldwijd deel-

neemt. Robert Michel, zaakvoerder van

Trump-Domintell: “De eerste toepas-

singen die door Iridium in symbiose met

ons Domintell-systeem werden ontwik-

keld, zullen worden gedemonstreerd

op Batibouw. Zo is er onder meer een

oplossing die het mogelijk maakt in de

toekomst al onze modules automatisch

te laten scannen.”

Zeer stabiele led-dimmer

Nieuw bij Trump-Domintell is ook de

DD400L, een nieuwe LED-dimmer. Deze

werd ontworpen om de meeste dimbare

LED 230Vac-verlichtingen te dimmen, en

biedt de keuze om de dimmingsbogen

te kiezen die bij de led-verlichting horen.

REPORTAGE

Fedelec magazine | 39

Page 40: Fedelec magazine 163 - NL

Hierdoor wordt de lichtintensiteit van de

verlichting een stuk gevarieerder. Verder

beschikt deze zeer stabiele module over

twee nieuwe beheersmodussen: de

modus inductieve belasting en de modus

resistieve belasting. Zowat alle andere

dimbare belastingen 230 Vac worden

ondersteund door de module. De LED-

dimmer kan gekoppeld worden aan de

dimmer controller DDIM01.

geavanceerde module

temperatuurbeheer

De module temperatuurbeheer van

Domintell wordt eveneens verder op

punt gesteld. Tot voor kort bestond deze

module uit de combinatie van een win-

ter- en een zomermodus. De eindgebrui-

ker diende dus telkens zelf te opteren om

ofwel de koude-, dan wel de warmte-

modus in te stellen. Domintell levert een

geavanceerde module met automati-

sche dubbele temperatuursregeling. Net

als alle andere Domintell-applicaties kan

deze gedownload worden via de website

van Domintell. Installateurs, verdelers en

consumenten kunnen – elk via hun eigen

kanaal – gratis de meest recente soft-

ware downloaden.

dali-interface

Andere, nieuwe Domintell-ontwikkelingen,

op Batibouw te zien, zullen o.m. een spe-

ciale interface voor ventilatiebeheer, een

DALI interface en een stabiele voeding

zijn. Aan deze laatste oplossing is een

lange voorbereiding en ontwikkeling voor-

afgegaan die het zal mogelijk maken om

de voeding aan alle mogelijke spanningen

aan te passen.

Verder blijkt de toevloed aan nieuwe

communicatiemiddelen – denk aan iPad,

iPhone en tablet –geen noemenswaar-

dige invloed te hebben op de verkoop

van schermen bij Trump-Domintell. “Niet

enkel onze ethernet-internet communi-

catiemodules met grafische software –

zoals het model DETH02 – maar ook onze

industriële schermen, zoals het DTSC04-

LG kleurenaanraakscherm, blijven goed

in de markt liggen”, weet Yvon Hudsyn.

franse markt vraagt speciale

aanpak

Momenteel is Trump-Domintell niet

zozeer op zoek naar nieuwe buiten-

landse distributiekanalen. De domotica-

specialist wil vooral werk maken van de

twee filialen die recent werden opgestart

in Frankrijk en in Spanje. Yvon Hudsyn:

“Dit impliceert onder meer dat we in deze

buitenlandse filialen met eigen mensen

werken, hen alle mogelijke ondersteu-

ning bieden, aan regionale vakbeurzen

deelnemen.. De Franse markt biedt zeker

commerciële perspectieven maar vraagt

een grondige voorstudie en een speci-

ale aanpak. Sinds kort beschikken we

in de omgeving van Lyon over een door

Trump-Domintell volledig technisch-

commercieel uitgerust en ondersteund

verkoopspunt, van waaruit we onze

Domintell-oplossing in de regio Rhones-

Alpes willen introduceren. Frankrijk is een

dermate uitgestrekt land dat het weinig

zin heeft om meteen de volledige markt

te willen bewerken. Bovendien is de per-

ceptie van domotica as such – vanuit

technologisch perspectief – in Frankrijk

anders dan in andere Europese lan-

den. Bepaalde aanbieders van ‘domo-

tica’-oplossingen brengen eerder een

soort automatiseringsconcepten op de

markt, dan wel een compleet domoti-

ca-systeem. Maar er is wel degelijk een

potentieel voor onze oplossingen op de

Franse markt, waar we met een aantal

zeer gerichte acties zullen uitpakken.

Ook in Spanje beschikken we over een

filiaal, maar daar ligt de domotica-markt

– gezien de zware economische crisis -

momenteel zeer moeilijk.”

www.domintell.com

Meetmodule splitst data uit Op uitdrukkelijke vraag van klanten wordt werk gemaakt van een an-dere ontwikkeling binnen het Do-mintell-systeem: een module voor het integreren van meetsystemen. Bedoeling is dat de eindgebruiker straks via het domotica-systeem niet enkel het totale energieverbruik binnen een gebouw kan registre-ren, maar telkens de respectievelijk verbruikte hoeveelheden elektrici-teit, gas, stookolie, water etc zal kunnen uitsplitsen. In een latere fase zal tevens een nieuwe Dom-intell-interface worden ontwikkeld die zal toelaten om grotere hoe-veelheden van deze data te stock- eren dan momenteel het geval is.

DTSC04-LGDD400L

REPORTAGE

40 | Fedelec magazine

Page 41: Fedelec magazine 163 - NL

SIEMENS: nieuwe SiC-diodes maken omvormers efficiënter Met de nieuwe siliciumcarbide diodes (SiC) zijn Siemens en zijn

research-partners erin geslaagd het vermogen van frequentie-

omvormers met bijna tien procent te verhogen. In het onlangs

beëindigde project MV-SiC werden deze diodes getest met

commerciële omvormers die door grote aandrijvingen worden

gebruikt. SiC-diodes verminderen de complexiteit van het sys-

teem. Omdat ze minder verlies hebben, verhogen ze ook het

energierendement. Een ander resultaat: de schakelfrequentie

van omvormers kan met ongeveer een derde worden verhoogd,

wat de prestaties en het snelheidsbereik van de aandrijvingen

ten goede komt. Siemens beheerde dit project, dat werd gefi-

nancierd door het

Duits Federaal

Minister ie van

Op le id ing en

Onderzoek in het

kader van het pro-

gramma Power

Electronics for

Raising Energy

Efficiency.

www.siemens.com

BORDENBOuW COLLOquIuM lanceert ‘Education Concept’ Eind vorig jaar verzamelden specialisten-bordenbouwers in

Zellik voor het tweede Belgische Bordenbouw Colloquium,

georganiseerd door ABB, EPLAN, Phoenix Contact, Rittal, en

Festo, de leden van het bedrijvenconsortium rond bordenbouw.

De klemtoon lag deze keer op het Education Concept. Uit de

sectorenquête en het vorige colloquium bleek één van de pijn-

punten de moeilijke zoektocht naar geschoold personeel. Het

consortium bedacht het ‘Education Concept’. Doel is, met de

bordenbouw centraal, om een brug te slaan tussen bedrijven

en technisch onderwijs, en de instroom van geschoolde mede-

werkers te stimuleren. Concreet vertaalt dit zich in de ontwik-

keling het Education

Cabinet, een industri-

ele behuizing - samen

met een elektrisch

dossier, handleiding

en een opleiding voor

docenten -, aange-

boden aan scholen

om leerlingen ver-

trouwd te maken met

de competentie bor-

denbouw.

Legrand brengt Drivia™ modulaire verdeelkastenOmdat de ruimte voor een standaard verdeelkast met 18 modules in sommige gevallen niet aanwezig

is, lanceert Legrand Drivia™. Deze wandkast is 13 modules breed en geschikt voor discrete installa-

tie in toepassingen zoals sociale woningen en appartementen. Het concept ligt in het verlengde van

andere Legrand gamma’s, met name XL³ 125 en Plexo³. Deze nieuwe ontwikkeling vervangt Ekinoxe,

de voormalige kast met 13 modules. Drivia™ is beschikbaar in uitvoeringen met 1 tot 4 rijen (13 tot 52

modules). Met deze oplossing komt Legrand tegemoet aan de noden van de installateur. Frames, klem-

menblokken, rails en alle onderdelen van de wandkast zijn voorzien van slimme snufjes die de bekabe-

ling en montage van de producten optimaliseren. Met de toebehoren in opvallend geel voor een geleide,

rechte muurbevestiging, en een verticale en/of horizontale koppeling van meerdere kasten, garandeert

Drivia™ een geslaagde installatie.

www.legrand.be

PRODUCT NEWS

Fedelec magazine | 41 Fedelec magazine | 41

Page 42: Fedelec magazine 163 - NL

BOSCH SECuRITy SySTEMS: nieuwe DIVAR digitale recorders Met een nieuwe familie DIVAR digitale recorders ondersteunt

Bosch Security Systems de nieuwe 960H extreem hoge reso-

lutie analoge camera’s. Deze 960H-technologie verbetert ana-

loge videosystemen met de hoogst mogelijk resolutie en vormt

een kosteneffectieve oplossing als HD-beeldkwaliteit nog niet

vereist is. Dankzij het gebruik van de nieuwe charge-coupled

device (CCD) beeldsensors, leveren 960H-camera’s een reso-

lutie van 720 TV-lijnen. Met ingebouwde 960H-ondersteuning

leggen DIVAR recorders ruim 30% meer horizontale resolutie

vast dan vergelijkbare 760H-systemen. De DIVAR 3000/5000

digitale videorecorders (DVRs) leggen beelden vast en geven

deze weer in volledige 960H-resolutie met snelheden tot wel 25

beelden per seconde op alle kanalen. Klanten kunnen de beel-

den vanaf elke locatie bekijken via de geïntegreerde webbrow-

ser, cliëntsoftware of apps die te combineren zijn met een hele

reeks mobiele apparaten.

www.boschsecurity.be

Meewerken aan een Vlaams toekomstplan voor verlichting? De Europese Commissie heeft 6 Key Enabling Technologies (KET’s) geïdentificeerd – w.o. micro- en nano-elektronica en fotonica -, om

de competitieve sterktes van Europa verder te ontwikkelen. Voor elke KET werd een gedetailleerde roadmap uitgewerkt. Aansluitend

op deze Europese doelstellingen, wil Vlaanderen - via het IWT - die roadmaps vertalen naar de Vlaamse situatie: aanbod, vraag,

sterktes en mogelijke waardeketens. In analogie met de Europese roadmap voor de Fotonica zijn er 7 werkgroepen. Binnen deze

voor ‘Verlichting, Elektronica & Displays’ schrijft het Laboratorium voor Lichttechnologie van de KU Leuven|Campus Gent (KAHO

Sint-Lieven) mee aan de Vlaamse roadmap voor verlichting. De finale roadmap wordt voorgesteld tijdens de SPIE Photonics Europe

conferentie te Brussel (14-17 april). Een eerste overleg ging door op 28 januari in de KU Leuven/technologiecampus Gent.

www.iiw.kuleuven.be

www.groenlichtvlaanderen.be

LIVINGLIGHT brede afdekplaat voor twee modules is terug Met LivingLight geeft BTicino de brede afdekplaat voor twee

modules een elegante look. Deze brede afdekplaat - terug van

weggeweest - is een uitvoering in harmonie met de bestaan-

de variant met 3 modules. Zo kunnen de afdekplaten van de

bedieningsmechanismen (schakelaars en drukknoppen) en de

afdekplaten van de contactdozen mooi uitgelijnd worden. De

bijhorende specifieke modulehouder met schroefbevestiging

kan gemonteerd worden op dezelfde inbouwdoos voor 3 modu-

les, dit zowel voor toepassing in metselwerk als voor holle wan-

den. De nieuwe afdekplaat is er in 24 rechthoekige afwerkingen:

technopolymeer, zamak, hout en personaliseerbaar Kristall. Het

design zit ook in de details. Zo werd de centrale schroef van het

sierplaatje voor de standaard contactdoos (230V) vervangen

door een clipssysteem.

www.bticino.be

Product News

42 | Fedelec magazine 42 | Fedelec magazine

Page 43: Fedelec magazine 163 - NL

In nieuwe woningen worden steeds meer domotica-

systemen geïnstalleerd. Klanten willen inderdaad hun

verschillende woningfuncties op afstand kunnen

bedienen – en op die manier heel wat energie

besparen – vanaf touchscreens in huis of vanaf

hun mobiele toestellen. Domintell, dat al vele

jaren lang een referentie is op dat gebied,

besteedt al zijn kennis en een belangrijk deel van

zijn middelen aan onderzoek en ontwikkeling om

producten te kunnen ontwikkelen die nog beter,

persoonlijker en toegankelijker zijn. Resultaat:

de markt van de domotica explodeert en de

behoefte aan gespecialiseerde installateurs groeit.

Waarom wordt u niet een van onze erkende partners-

installateurs? Een gratis opleiding van twee dagen

is voldoende om volop te profiteren van de groei

van deze nieuwe markt. Geïnteresseerd? Aarzel niet

ons te bellen voor een demonstratie. 067 88 82 50

[email protected] - www.domintell.com

1 NIEUWE WONING OP 5WORDT UITGERUST MET DOMOTICALAAT DIE KANS NIET VOORBIJGAAN:WORD DOMINTELL INSTALLATEUR w

ww

.avv

isi.c

omar

ch: F

ranç

ois

Mar

tens

Page 44: Fedelec magazine 163 - NL

TOPDESIGN IN AL Z’N EENVOUD

1 OF 2 USB-POORTEN • 3 AFWERKINGEN: WIT, TECH EN ANTRACIET • COMPATIBEL MET VERSCHILLENDE MERKEN EN MODELLEN

VAN ELEKTRISCHE APPARATUUR • GEMAKKELIJK AAN TE SLUITEN • MONTAGE MOGELIJK TER VERVANGING VAN NORMALE

CONTACTDOOS • GESCHIKT VOOR INSTALLATIE IN TRADITIONELE INBOUWDOZEN • 2 VERSIES: MET ÉÉN USB-POORT (MAXIMALE

LAADSTROOM 750 MA) OF TWEE USB-POORTEN (MAXIMALE LAADSTROOM 1500 MA)

USB CHARGER 1 OF 2

USB-POORTEN3 AFWERKINGEN

WIT - TECH - ANTRACIET

2014 BATIBOUW

Bezoek ons in

paleis 9, stand 206

Meer info: www.bticino.be

adv_LL_USB_fedelec_210x297_NL_FR.indd 1 20/01/14 15:37