EYE on Finance - oktober 2017 - Europa - EY - United States · Foortse (aPG asset Management), Jaap...

Europa

‘Wij kijken vooral naar de consequenties van politieke keuzes’Steven Prins, DHB Bank

‘Wie geen oplossingen biedt voor de lokale markt, is snel uitgespeeld’Monique Donders, Blackrock

‘Digitale innovatie is de grootste driver voor vernieuwing’Manfred van Gurchom, EY Financial Services

2017 • NUMMER 3

• THEMa-inTErviEw

•

• KlantintErviEw

•

• DiGitaliSErinG

•

EYE on Finance is een periodieke uitgave van Ernst & Young accountants llP voor relaties in de financiële sector.

Contact EY Brand, Marketing and Communications postbus 2295 3000 CG rotterdam tel. 088 407 10 00 E-mail: [email protected] internet: ey.com/nl

Redactie EY Yvette Brus,Jennifer van Eekelen,Jeroen Preijde,rob Gaillard,Marc welters. Met medewerking van Dirk van der lit en luc Quadackers

Ontwerp & vormgeving BvH identity Driven thinking

Drukwerk Gianotten Printed Media, tilburg

Disclaimer EY kan geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de gevolgen van activiteiten die worden ondernomen op basis van informatie in deze uitgave. Dit magazine, de inhoud en de vormgeving ervan, zijn eigendom van Ernst & Young accountants llP. alle rechten worden voorbehouden. niets van deze uitgave mag worden verveel-voudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens-bestand, open baar gemaakt, of voor al dan niet commerciële doeleinden worden gebruikt, in enigerlei vorm of op enigerlei wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door foto kopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder schriftelijke toestemming van Ernst & Young accountants llP.

Eye on Finance is ook digitaal beschikbaar op onze website ey.com/nl of via onze EY insights app. in het kader van duur zaam-heid streven wij ernaar om zo min mogelijk gedrukte exemplaren te verspreiden.

wilt u dit magazine liever digitaal ontvangen, stuur dan een e-mail naar: [email protected]

IN HOUD06 18

10 20

14 26

05 VOORWOORD Europa – de kracht van samenwerking Jeroen Preijde, Partner EY Financial Services assurance

06 BOaRD MattERs Een geweten wacht met oordelen

ted Baartmans, CEO van the leadership Group over de essentie van goed toezicht: participerend observeren.

10 tHEMa EUROpa Ervaringen van een middel grote

bank ‘De hele economie, en dus ook het bankwezen, is gebaat bij politieke stabiliteit,’ aldus Steven Prins, Managing Director DHB Bank.

12 KORt NIEUWs

14 KlaNtINtERVIEW ‘De klant moet iedere dag

opnieuw voor ons kiezen’ Monique Donders, Country Manager nederland bij Blackrock over lokaal versus globaal opereren en de invloed van de Europese ontwikkelingen.

18 DIgItalIsERINg Digitalisering biedt financiële

instellingen uitzicht op een rol als trusted partner ‘Het recept voor een succesvolle aanpak is think big, start small, scale fast’, zegt reinier Plantinga, senior manager Digital transformation bij EY Financial Services.

20 EssaY ‘Digitale innovatie is de grootste

driver voor vernieuwing’ Financiële sector aan de slag met customer experience. Het verschil tussen klantgerichtheid en klant-vriendelijkheid geduid door Manfred van Gurchom senior manager advisory bij EY Financial Services.

24 COlUMN Bonuscap explodeert

in ons gezicht ton Daniels, partner bij EY Financial Services, breekt een lans voor de afschaffing van de bonuscap.

26 ROUND taBlE De Brexit interesseert

vooral de Britten wat zijn de gevolgen van de

geopolitieke veranderingen in Europa op het beleggings- en vestigingsklimaat? robert-Jan Foortse (aPG asset Management), Jaap tonckens (Unibail-rodamco), Jeroen Preijde en ad Buisman van EY delen hun ervaringen en kijken vooruit.

30 ZEVEN VRagEN tony de Bos, partner information Security Services bij bij EY Financial Services beantwoordt 7 vragen over cybersecurity.

3EYE On FinanCE Europa |2 | EYE ON FINANCE Europa

Jeroen preijdePartner EY Financial Services assurance t +31 (0)88 407 16 79E [email protected]

De verkiezingszege van Eduard Macron eerder dit jaar in Frankrijk is door sommigen geduid als een overwinning van het ideaal van een verenigd Europa. Het zijn grote woorden voor wat feitelijk

niet meer is dan één van de stappen in het proces van Europese een wording dat nu al zo’n zestig jaar duurt – en met de Brexit net een grote klap te verduren heeft gehad. voor het idee van een intensieve Europese samen werking waarbij de verschillende lidstaten zich als één economische zone opstellen, zijn tal van steekhoudende argumenten aan te voeren. Ze zijn redelijk goed vergelijkbaar met de motieven die ten grondslag liggen aan de internationalisering van een firma als de onze. Als EY Nederland maken we deel uit van een groot internationaal samenwerkingsverband. we werken allemaal op dezelfde manier, met identieke interne systemen en als het moet spreken we allemaal dezelfde taal. Op die manier is een collega in Madrid nooit verder weg dan een collega in Groningen. toch lopen organisaties ook regelmatig tegen de lands grenzen aan. De pleitbezorgers van Europese samenwerking worden regelmatig gefrustreerd door een reflex bij nationale overheden om vast te houden

aan een bepaalde mate van autonomie. Op papier kan alles, maar de praktijk is weerbarstig. in die praktijk zien we dat nationale wetgeving nog steeds prominent meespeelt waardoor internationale samenwerking tussen landen en daarbinnen tussen organisaties soms lastig gemaakt wordt. alle goede bedoelingen ten spijt: er bestaat niet zoiets als een gezamenlijke Europese identiteit. Zo zijn wij west-Europeanen al snel geneigd met de beschuldigende vinger te wijzen naar landen in Zuid-Europa die soms geassocieerd worden met een minder strakke nationale begrotingsdiscipline en die moeite hebben met regelgeving uit Brussel. Maar ook in ons eigen land geven we regel matig het slechte voorbeeld door op nationaal niveau maat-regelen te introduceren die in Europa geen navolging krijgen. als de nationale wetgevers het goede voorbeeld geven en van uit een Europese gedachte gaan opereren zal dat er ongetwijfeld aan bijdragen dat ook het draagvlak voor Europa bij de burgers verbetert. wij zien binnen EY dagelijks de kracht van Europese samenwerking en mijn ervaring is dat goede praktijkervaringen het beste draagvlak creëren. ik wens u veel leesplezier met deze editie van Eye on Finance en hoop u te inspireren tot a better working world. Ook en vooral in Europa. •

Europa – de kracht van samenwerking


vOOrwOOrD

De intentie waarmee een toezichthouder werkt vraagt allereerst een wil om te begrijpen, te accepteren en te respecteren hoe er wordt gewerkt. Daarmee verwerft de commissaris respect en de positie om relevante vragen te stellen. Uit ervaring weet ik dat commissarissen het interessant en leuk vinden om regelmatig dieper in het bedrijf te duiken. Het toezicht vraagt dat dat steeds opnieuw gebeurt, in verschil-lende lagen. Het grote gevaar is dat een toezichthouder te lang op basis van één ervaring zegt: ”ik weet hoe het zit.” Een verworven ervaring houdt misschien een week of een maand stand. De context verandert snel en vraagt om voortdurende nieuwe observaties.’

weten wat werk nemers bezighoudt. Hij bezocht ze onaangekondigd op de plaats waar ze werkten, ze samen kwamen en waar ze met elkaar zaken bespraken. wat is hun taal gebruik? wat is hun humor? welke zaken hebben hun bij zondere aandacht? Goed bijblijven is weten wat er speelt en ook hoe er gespeeld wordt.’

participerend observeren

‘Om gevoel te krijgen voor de organisatie is het nodig om participerend te observeren, een kernbegrip uit de antropologie. Bij participerend observeren neem je waar en stel je vragen zonder te oordelen.

‘als je commissarissen vraagt naar wat belangrijk is bij het toezichthouden, dan zeggen ze vaak dat ‘goed bijblijven’ essentieel is. En wel op de inhoude lijke component van de ontwikkelingen binnen hun organisatie. Je kunt natuurlijk bijblijven door cursussen te volgen. Maar het is nog belangrijker om het bedrijf als toezichthouder van binnenuit te kennen. Je moet als commissaris in de organisatie duiken om te weten wat er speelt. Gewoon op de werkvloer gaan kijken, bijvoor beeld door bij de receptie te gaan zitten of mee te draaien met een team. Commissarissen nemen het toezicht op afstand te letterlijk. voormalig KPn-topman ad Scheepbouwer leerde in zijn Ptt-post tijd al dat je moet

Een geweten wacht met oordelen

ted Baartmans studeerde geografie, culturele antropologie en bestuurskunde en specialiseerde zich daarna in communicatie. wereldwijd helpt hij bestuurders bij uitdagingen op het gebied

van persoonlijke communicatie. Jennifer van Eekelen van EY sprak met hem over leiderschap van commissarissen. ‘als je de wil hebt om te begrijpen, te accepteren en te respecteren hoe er

wordt gewerkt, plaats je jezelf in een positie om relevante vragen te stellen.’


BOArd mAttErs BOArd mAttErs

brengt mildheid in een proces. Je mag fouten maken. Het gaat om het veilig houden van de situatie. Een goede raad van commissarissen weet dat die veiligheid de basis is. anders gaan de mensen je echt niet vertellen wat er werkelijk aan de hand is. Het waardevrij vragen maakt dat de ander zich veilig voelt en meer gaat vertellen en zijn emoties laat zien. Het principe is niet moeilijk, maar de uitvoering vaak wel. naar mijn mening heeft een commissaris een van de lastigste en verantwoordelijkste banen die er zijn. Je moet

met één been in de maat schappij staan en met het andere in het bedrijf. Het helpt daarom als iemand meerdere commis sa-riaten heeft, liefst ook buiten het terrein waarop hij of zij als

bestuurder actief is geweest. Het strekt tot aanbeveling als een commissaris bijvoorbeeld zowel in de financiële als in de sociale sector of infrastructuur actief is.’

Het geweten

‘Een goede commissaris reageert niet meteen hijgerig, maar verwerkt de actualiteit op een meer beschouwende manier. ‘Brexit’ of ‘trump’ plaatst hij of zij in de bredere context van de tijd. Hij is ruimdenkend en gaat praktisch om met de situatie omdat hij beseft dat het morgen weer anders kan zijn. Commissarissen vormen in het beste geval het geweten van een bedrijf of organisatie. Oordelen komt daarin op de laatste plaats. Een goede commissaris heeft een wezen-l ijke innerlijke rust en zorgt voor een sfeer waarin bestuurders en werknemers durven te vragen en te zeggen wat ze bezighoudt.’ •

Blinde vlekken

‘waardevrij observeren en vragen stellen is daar-mee de hoofdtaak van een commissaris. Dat is pittig en verantwoordelijk werk. ik adviseer met name bij het formuleren van de juiste vragen. Die vragen moeten de blinde vlekken in het licht zetten. Daarnaast gaat het vaak om gedrag. Hoe kun je dat op een constructieve manier aan de orde laten komen? Soms ga ik bij een bijeen komst zitten om onder meer het non-verbale gedrag van bestuurders en toezichthouders te observeren. ik vertel achteraf wat ik heb gezien. als iemands gedrag overduidelijk irritatie toont maar er wordt niet over gesproken, dan wijs ik erop dat het goed is om dat bespreekbaar te maken. Daarnaast wil ik weten hoe het komt dat die persoon die irritatie niet omzet in woorden. is het onveilig? is er een vervelende ervaring geweest? Het lezen van non-verbale communicatie en deze bespreken waar nodig is een waardevolle eigenschap voor commissarissen.’

Bijna goed

‘Ervaring is essentieel voor goed toezicht. De meeste toezichthouders zijn ouder. Het commissariaat vraagt om levenservaring en kennis die verpakt wordt in wijsheid. Je hebt veel meegemaakt, kunt omgaan met druk en hebt dan ervaren wat besturen inhoudt. Je bent kritisch maar weet nog beter hoe je een ander moet beïnvloeden. ik noem graag het voorbeeld van een toezichthouder in de psychiatrie die als iemand een fout antwoord gaf altijd zei: “Bijna goed”. Een dergelijke houding ontspant en


BOArd mAttErs BOArd mAttErs

waarDEvriJ OBSErvErEn En vraGEn StEllEn

iS DE HOOFDtaaK van EEn COMMiSSariS

model bekeken hoe we efficiënter kunnen werken. we zijn op basis van die analyse gestopt met bepaalde activiteiten, bijvoor-beeld met funding-activiteiten in België. we zijn met minder mensen gaan werken. we hebben daarmee het kostenniveau terug -gebracht en tegelijkertijd de activiteiten die cruciaal zijn voor een gezonde toekomst behouden.’

Gaan jullie vestigingen in andere landen openen?‘Dat zie ik niet snel gebeuren, mede gezien onze omvang. En misschien nog belangrijker: we hebben cliënten in veel Europese landen, en die kunnen wij prima bedienen vanuit onze bestaande vestigingen. Daar ligt absoluut een kracht van het Europa van één, vrije markt. als je nieuwe kantoren gaat openen gaat de kostenbasis fors omhoog. Dat is niet goed rendabel te maken.’

Hoe hebben jullie dat georganiseerd?‘Onze vestigingen zijn marktgeoriënteerd met een lichte structuur. we hebben het efficiënt georganiseerd. De activiteiten in de vestigingen zijn gericht op het goed kunnen bedienen van onze klanten, het overige hebben we zo veel mogelijk gecentraliseerd. we hebben geen it-afdeling per land en zowel wholesale als retail kunnen we met hetzelfde core it-systeem bedienen.’ Hoe ervaart uw bank het huidige economisch sentiment?‘Het gaat na jaren van crisis en matige groei eindelijk beter met de economie. Dat is zeer positief voor de bancaire sector. voor banken als de onze, die zich met kredietverlening bezighouden, is dat in het algemeen gunstig voor de ontwikkeling van de krediet-portefeuille en daarmee dus het resultaat. verder wordt er meer geïnvesteerd, wat leidt tot een grotere vraag naar krediet. anderzijds zie ik wel dat de economische groei zich anders manifesteert dan in het verleden.’

Op welke wijze?‘De investeringen zijn minder kapitaal-intensief. Het heeft denk ik te maken met

Hoe kijkt u aan tegen de bancaire perikelen van de afgelopen jaren?‘Banken zijn met name bezig geweest met het op orde krijgen van het eigen huis, met het op peil brengen van de kwaliteit van de portefeuilles. De solvabiliteit moest omhoog. Er lag en ligt een enorme focus op balans-management. De solvabiliteit van de meeste banken is dan ook fors verbeterd.’

Hoe heeft deze enorme veranderings agenda jullie geraakt?‘De compliance-kosten zijn sterk gestegen. Zeker voor een wat minder grote bank zoals de onze is dat een behoorlijke belasting. Daarnaast zijn wij nog beter gaan kijken welke activiteiten nu echt bijdragen aan het resultaat. wij hebben per land, per product lijn, per activiteit en per distributie-

de dominantie van informatietechnologie. nieuwe ontwikkelingen en innovaties zijn gebaseerd op it. Daarvoor zijn minder grote investeringen nodig dan in de traditionele industrieën. it drijft dus wel de groei, maar de investeringen zijn relatief minder groot en er lijkt voor de financiering in mindere mate een beroep op banken te worden gedaan. Daarnaast worden vele initiatieven van bijvoor beeld startups gefinancierd buiten de bancaire sector.’

Zullen we meer fusies en overnames tussen banken gaan zien?‘De M&a-markt in de bancaire sector ligt zeker nog steeds niet op het niveau van voor de crisis. Er is eigenlijk nauwelijks een actieve M&a-markt op dit moment. De vraag is waar überhaupt mogelijkheden liggen. in de nederlandse markt hebben we een relatief beperkt aantal banken, waaronder enkele dominante grootbanken. Daarnaast ligt de tijd inmiddels achter ons dat groter altijd beter betekende. als je kijkt naar het beleid van toezichthouders dan zie je wel dat men waarde hecht aan een bepaalde schaal-grootte, maar zeker ook aan de ‘afwikkel-baar heid’ van banken, zonder beroep te moeten doen op geld van de belastingbetaler. Er zijn landen in Europa waar het bankwezen nog zeer gefragmenteerd is. Daar is nog ruimte voor consolidatie, maar in nederland slechts in zeer beperkte mate.’

Hoe kijken jullie aan tegen de soms onstuimige ontwikkelingen in Europa?‘De hele economie, en dus ook het bank-wezen, is gebaat bij politieke stabiliteit. Daar waar mogelijk moet nederland alles doen om daaraan bij te dragen. Daarmee creëer je de beste omstandig-heden voor behoud van welvaart en groei. als onderneming kijken wij vooral naar de consequenties van de politieke keuzes die worden gemaakt, in elk land waar wij actief zijn. De politieke situatie is nogal volatiel. Deze lijkt soms alarmerend, maar kan ook snel weer verbeteren. neem de verkiezingen in Frankrijk en nederland. De uitslagen in deze landen hebben bijgedragen aan de stabiliteit en een herwonnen vertrouwen van de financiële markten in Europa.’

En de Brexit?‘Hoe Brexit uiteindelijk gaat uitpakken is nog onduidelijk. De uitslag van het referendum heeft al druk uitgeoefend op de koers van het Britse Pond en op de economische

ontwikkeling in het algemeen, nog voor we weten hoe de toekomst na de Brexit er precies uit gaat zien. terugdraaien van de beslissing is echter zeer onwaarschijnlijk. we moeten met alle mogelijke scenario’s rekening houden. als het gaat om de banken: de effecten zijn uiteraard afhankelijk van in welke mate je actief bent in het verenigd Koninkrijk en of je lokaal gevestigd bent. in ons geval zullen de consequenties beperkt zijn, we hebben weinig activiteiten in het verenigd Koninkrijk. Maar ook wij hopen op een akkoord waarbij het economisch verkeer met het vK zo onbelemmerd mogelijk voort kan gaan. Dat is het beste voor alle betrokkenen.’ •

Steven Prins is Managing Director bij Demir-Halk Bank nederland nv (DHB Bank). Hij werkte daarvoor in diverse functies bij Banque artesia nederland nv en als CEO bij GE artesia Bank.

DHB Bank is een internationaal opererende, in nederland gevestigde en gereguleerde bank. naast het hoofd-kantoor in nederland, heeft DHB Bank vestigingen in Duitsland en België en een representative office in Istanbul. DHB Bank richt zich op kredietverlening in diverse, met name Europese landen. Een belangrijke specialisatie van DHB Bank is werk kapitaal financiering van bedrijven.

Europese ontwikkelingen:ervaringen van

een middelgrote bank‘De hele economie, en dus ook het bankwezen, is gebaat bij politieke stabiliteit. Daar waar

mogelijk moet nederland alles doen om daaraan bij te dragen.’ Marc welters van EY Financial Services sprak met Steven Prins, Managing Director DHB Bank. Over de ontwikkelingen in

Europa, de invloed ervan op de sector en DHB Bank in het bijzonder, en over de onstuitbare opkomst van startups in de sector.


tHEMa-artiKEltHEMa-artiKEl

it DriJFt DE GrOEi,Maar DE invEStErinGEn

ZiJn MinDEr GrOOt

alS OnDErnEMinG KiJKEn wiJ vOOral naar DE COnSEQUEntiES

van POlitiEKE KEUZES DiE wOrDEn GEMaaKt

Het wassenaarse Kasteel de wittenburg is op 21 november het decor voor zowel EYe on alternatives (vanaf 9.30 uur) als

EYe on asset Management (vanaf 13.00 uur). Het thema van EYe on asset Management is Globalization. Sprekers die dit thema vanuit hun perspectief belichten zijn onder andere Monique Donders (Country Manager nederland van Blackrock), Bart van der Steenstraten (Managing Director van Shell asset Management Company) en Gerald Cartigny (Chief Investment Officer van MN). Het thema van het geheel Engelstalige seminar EYe on alternatives is dit jaar innovating opportunities. Meer informatie, het programma en de sprekers is te vinden via de link hierover. De dertigste editie van EYe on Banking staat dit jaar in het teken van Sustainable Finance. Het centrale thema dit jaar is “de toekomst van de bank, een bank met een toekomst”. De ontwikkelingen in de banken-sector volgen elkaar snel op. Hoe kan een bank al die ontwikkelingen bijhouden en er-voor zorgen dat ze relevant blijft voor haar cliënten. verschillende sprekers zullen ingaan op dit thema. inleidingen worden onder andere verzorgd door Barbara Baarsma (Directeur Kennisontwikkeling rabobank), isabel Fernandez (Hoofd wholesale Banking en lid van de Management Board Banking inG) en Jan Sijbrand (Directeur toezicht DnB). aansluitend is er een paneldiscussie over risico management. EYe on Banking wordt gehouden op 29 november vanaf 13.30 uur in de Hermitage in amsterdam. U kunt zich aanmelden via uw EY-contact persoon. Http://www.ey.nl/eyeondagen

eens dat een productiviteitswinst van niet minder dan 30% haalbaar is. Bedoeling is dat alle betrokken partijen hiervan zullen profiteren. Dit betekent dat makelaars, verzekeraars én her verzekeraars profijt zullen hebben van lagere administratie-kosten en in de toekomst te maken krijgen met aantrekkelijkere tarieven en kosten. De eerstvolgende stap is de introductie van een programma voor markt-bètatests voor het proto type. verzekeraars, makelaars en herverzekeraars kunnen zich bij dit test-programma aansluiten. Bestaande leden van B3i en nieuwe deelnemers zullen op gelijke basis, namelijk een gemeen schappelijke testovereenkomst, aan de test kunnen deel-nemen. De deelnemers krijgen toegang tot een volledig vrije ‘sandbox’-omgeving waar contract opzet en -afhandeling kunnen worden gesimuleerd. van de deelnemers wordt verwacht dat ze feedback ver strek-ken en wijzigings ver zoeken indienen. Ook krijgen alle deelnemers tot eind 2017 toegang tot collectieve workshops.

De huidige vijftien leden van B3i zijn: achmea, aegon, ageas, allianz, Generali, Hannover re, liberty Mutual, Munich re, rGa, SCOr, Sompo Japan nipponkoa insurance, Swiss re, tokio Marine Holdings, Xl Catlin en Zurich insurance Group.

Reinier plantingaSenior manager EY Financial Services advisoryt +31 (0)88 407 1397E [email protected]

De verzekeraars opereren onder de vlag van het Blockchain insurance industry initiative, B3i. Op het 61e verzekerings-

congres rvS in Monte Carlo demonstreerden zij voor het eerst de lang verwachte, volledig functionele bètaversie van een geïntegreerde blockchainoplossing voor de (her)verzeke-ringssector. Ook gaven zij een gedetaill eerde uiteenzetting van de visie van de groep, presenteerden zij een business case voor de sector en lichtten ze de geplande volgende stappen toe. B3i-leider Paul Meeusen toonde zich opge togen tijdens de presentatie. ‘De afgelopen vier maanden heeft een speciaal team van verschil lende bedrijven die lid zijn van B3i een werkend prototype geproduceerd met de centrale functies die nodig zijn om een gedistribueerd slim contract beheersysteem voor Property Cat Xol-contracten mogelijk te maken. De deploymentarchitectuur is vrijwel klaar voor productie en het team bereidt zich voor op functieverbeteringen van het prototype.’

productiviteitswinstHet mogelijk al volgend jaar te introduceren platform maakt gebruik van geavanceerde gedistribueerde grootboektechnologie om veilige, vertrouwelijke en efficiënte transacties in een blockchainnetwerk mogelijk te maken. Op korte termijn richt het platform zich op de verwerking van herverzekerings-contracten. Ook heeft het B3i-team voor het platform een business case voor de sector ontwikkeld over de hele waardeketen. De deelnemende bedrijven zijn het erover

in vergelijking met 2015 (van 277 naar 295 investeringsprojecten).

• De combinatie van verbetering van macro-economische factoren en technologische vooruitgang biedt een zeldzame kans voor beleidsmakers in de financiële dienstverlening om een robuuste, duurzame toekomst voor de industrie te creëren.

RegelgevingBijna tien jaar na de financiële crisis keert het optimisme over de Europese financiële sector terug. Buitenlandse directe investeringen her stellen tot het niveau van voor de crisis. Het vertrouwen van beleggers lijkt gerechtvaardigd te zijn; de groeivooruitzichten zijn beter dan in jaren het geval is geweest. Daarnaast is het continent volgens beleggers goed geëquipeerd om de talenten die de financiële sector nodig heeft aan te trekken. Bovendien dragen innovatieprogramma’s niet alleen bij aan een grotere efficiëntie, maar tevens aan meer groei. tegelijk lijkt het enthousiasme voor het populisme af te nemen. Zelfs het besluit van het verenigd Koninkrijk om de Europese Unie te verlaten, lijkt nu minder een schrik-beeld voor niet-Britse bedrijven dan een jaar geleden het geval was. En hoewel de sector

In de recent door EY gepubliceerde studie European Attractiveness Survey 2017: financial services view zetten internationale beleggers de financiële

sector op de tweede plaats van groei-aanjagers voor de regio, na informatie-technologie. vooralsnog blijft er echter wel een kloof tussen het optimisme dat beleggers aan de dag leggen en de mate waarin ze daad werkelijke investeringen doen.

Zeldzame kansBelangrijkste conclusies van deze eerste studie, specifiek gericht op de Europese financiële sector:• wereldwijd zijn beleggers van mening dat

Europa nog steeds de meest aantrekkelijke regio ter wereld is om te investeren in financiële diensten. 44% noemt Europa als eerste keuze.

• Hoewel beleggers in financial services meer optimisme tonen over Europa dan investeerders in andere sectoren, kan de groei van investeringen in de financiële sector het algemene tempo van buiten-landse directe investeringen in Europa nog niet bijhouden.

• De totale investeringen in de Europese financiële sector door wereldwijd opererende beleggers in 2016 stegen met 6%

EY organiseert dit najaar weer een aantal interessante sector-specifieke seminars. Het gaat om EYe on alternatives, EYe on asset Management (beide op 21 november) en EYe on Banking (29 november).

Een groep van vijftien internationale verzekeraars, waaronder achmea en aegon, heeft aangekondigd blockchaintechnologie in te gaan zetten voor herverzekeringstransacties. Doelstelling is een efficiënt, wereldwijd platform voor de sector waardoor marktpartijen risico’s eenvoudiger kunnen overdragen, afhandelen en verhandelen.

Beleggers in financial services zijn zeer positief gestemd over de vooruitzichten op de Europese markt. Ondanks onzekerheden op het gebied van politiek, economie

en regelgeving groeit hun optimisme.

verzekeraars aan de slag met blockchaintechnologie

Optimisme bij beleggers in financial services keert terug

Drie nieuwe seminars in EYe on-reeks

nog steeds bezig is met het implementeren van regelgeving, is misschien wel het belangrijkste winstpunt dat het erop lijkt het dat het tempo van nieuwe regel geving eindelijk langzaam afneemt. Maar hoewel hun enthousiasme terug is, hebben beleggers die positieve attitude niet per se omgezet in daadwerkelijke beleggingen. Hoewel het niveau van investeringen 6% hoger is dan vorig jaar, had een groter percentage van deze investeringen betrekking op uitbreiding van eerder gestarte projecten dan nieuwe (24% in 2016 tegen 17% in 2015). Dit wijst erop dat er nog zekere mate van risico-aversie in de markt aanwezig is. lees het hele rapport op: ey.com/attractiveness - reports

Jeroen preijdePartner EY EY Financial Services assurance+31 (0)88 407 16 79E [email protected]

13EYE On FinanCE Europa |

Board matters

12 | EYE ON FINANCE Europa

KOrt niEUwS KOrt niEUwS

weet wat er lokaal speelt: je moet de nationale weten regel geving kennen, je moet een goede relatie hebben met de lokale toezicht-houders en je moet klanten in het nederlands te woord staan. Een sterk lokaal team zorgt ervoor dat portefeuillemanagers en risico-managers begrijpen wat de nederlandse klanten willen. Dat zijn noodzakelijke, maar nog onvoldoen de voorwaarden voor succes op de langere termijn. Schaal wordt steeds belangrijker om de noodzakelijke strate gi sche investeringen in technologie te kunnen doen.’

Moet je als wereldspeler ook een goede lokale speler zijn? ‘Een nederlandse speler moet natuurlijk met de voeten in de nederlandse klei staan. Daar valt weinig op af te dingen. Maar je doet je klanten tekort als je niet tegelijkertijd ook met je voeten in de wereldklei staat. Onze eigen beleggingsresearch staat op hoog niveau en dekt vrijwel alle markten ter wereld. Dat is een voordeel. Ons geïntegreer-de handels- en riskmanagement-platform aladdin vormt een ander concurrentie voor-deel. Maar daar heb je weinig aan als je niet

‘De klant moet iedere dag opnieuw

voor ons kiezen’Monique Donders is Country Manager nederland en hoofd institutional Client Business

nederland bij Blackrock, de grootste vermogensbeheerder ter wereld. vanuit de imposante rembrandttoren in amsterdam ondersteunt het nederlandse Blackrock-team banken, verzekeraars, vermogensadviseurs, pensioenfondsen en andere institutionele cliënten.

naast de focus op vermogensbeheer begeeft de organisatie zich steeds meer op het pad van technologie en consultancy. Marc welters van EY Financial Services sprak met Monique Donders over lokaal versus globaal opereren en de invloed van de Europese ontwikkelingen.

Monique Donders, Country Manager nederland en hoofd institutional Client Business nederland bij Blackrock. Zij was eerder onder andere Head of Group risk Management bij robeco en hoogleraar Financieel risico Management aan Maastricht University.


KlantintErviEw

alS JE GEEn OPlOSSinGEn BiEDt

vOOr DE lOKalE MarKt Dan BEn JE SnEl

UitGESPEElD

bundeling van kennis en kunde, talent en ervaring is belangrijk en kun je niet zomaar verplaatsen. Maar door alle juridische veranderingen als gevolg van Brexit is het wel van belang dat we een Europese hub binnen de Europese Unie hebben. veel van onze Europese klanten hebben een voorkeur voor een contract met een Europese entiteit. we hebben nog geen beslissing genomen over waar die hub moet komen, maar we hebben wel al maanden geleden een vrij zware werkgroep ingesteld die onder andere kijkt naar het vestigingsklimaat in de meest brede zin van het woord. we voeren veel gesprekken met toezichthouders in Europese landen, om te begrijpen hoe zij naar ons kijken, hoe welkom we zijn en hoe goed de onderlinge relaties zijn. Maar ook zaken als kantoorlocaties, schoolvoorzieningen voor kinderen van werk nemers en een aan-trekkelijke woonomgeving zijn belangrijk. in het vierde kwartaal van dit jaar verwacht ik een beslissing over de plek van de Europese hub. Met het opzetten van een Europese hub blijven we overigens op bekend terrein. we zijn gewend om in ver schillende jurisdicties te werken. in Boedapest hebben we sinds januari een vestiging met nu al meer dan 100 mensen waar we diverse functies concentreren die voorheen gespreid waren over londen en andere Europese steden. Er is daar lokaal veel it-talent beschikbaar en men spreekt over het algemeen ver schei-dene Europese talen.’

Eigenlijk lijkt dit day-to-day business, want je kijkt gewoon naar wat er in de omgeving gaande is?‘in ons vak gaat het er vooral om dat je een heel goed beeld hebt van wat er zou kunnen gebeuren en hoe je daar als belegger op kunt anticiperen. Het maken van marktanalyses, modelsimulaties en scenariostudies is een kerncompetentie. Ook wordt steeds meer gebruik gemaakt van big data. Men zegt wel eens dat het niet meer is dan spaghetti tegen de muur gooien en kijken wat er blijft hangen, maar als wij een verband in een berg data ontdekken dan willen wij wel snappen waarom deze spaghetti blijft hangen. Zonder sluitend verhaal gaan we het niet gebruiken. Dit onderzoek heeft bijvoor beeld geresulteerd in de Blackrock GPS, een indicator van toekomstige economische groei waarin big data zoals internet-zoek gedrag en tekst analyse van conference calls van bedrijven met beleg-gingsanalisten worden gecombineerd met traditionele economische data.’ •

portefeuillemanagers bij de samenstelling van de portefeuilles. Onze portefeuille-managers werken heel nauw samen met onze risicomanagers. Bij Brexit was al lang van tevoren duidelijk dat er keuzes moesten worden gemaakt. Dat leidt tot een intensieve samenwerking, waarbij we goed kijken naar de gevoelig heden in de portefeuilles aan de hand van verschillende scenario’s. De eerlijk-heid gebiedt mij te zeggen dat vertrek van het verenigd Koninkrijk niet ons basisscenario was. De uitkomst van het referendum heeft ons net zo verrast als andere partijen, maar we waren wel relatief voorzichtig gepositioneerd.’

En welke impact heeft de Brexit op de organisatie?‘we hebben een groot kantoor in londen met bijna 3000 mensen. Die grootschalige

beheerder moet goed beseffen dat de klant zijn geld altijd kan terugtrekken. wij moeten er dus iedere dag voor zorgen dat de klanten ervoor kiezen om bij ons te blijven.’

Wat is de invloed van de aanstaande Brexit op de strategie van BlackRock?‘Het heeft allereerst een effect op de beleggings portefeuilles van onze klanten. De ontwikkelingen en politieke onzeker-heden zijn een belangrijk gegeven voor de

complianceofficers hebben daardoor realtime rechtstreeks toegang tot gedetailleerde ESG-data van aandelen en obligaties. wat dat betreft is er geen verschil met financiële data zoals beurs koersen, loop tijden en dividenden. Dat maakt het toetsen van transacties of portefeuilles op ESG-criteria heel gemakkelijk. Ook ESG-rappor tages aan klanten kunnen we zo uit aladdin laten rollen.’

Lokale focus heeft dus een globale impact?‘in ieder geval maakt het globale systeem de regionale en lokale wensen realiseerbaar. De wensen van onze nederlandse klanten moeten uiteindelijk ook in onze wereldwijde systemen worden gerealiseerd, ook al zijn die specifiek voor ons land. Als je geen oplossingen biedt voor de lokale markt dan ben je snel uitgespeeld. Een vermogens-

deskundigheidseisen en rapporta ge-verplichtingen. Blackrock heeft een groot voordeel omdat we vanaf het begin zijn opgezet vanuit het zojuist genoemde aladdin, ons geïntegreerde digitale platform voor effecten transacties, portefeuille-analyse en risicobeheer. Er worden steeds meer applicaties ontwikkeld die er gebruik van maken. Dat helpt ook bij de symbiose tussen globaal en lokaal.’

Kunt u daarvan een voorbeeld geven?‘neem de manier waarop wij Environmental, Social & Governance (ESG) ofwel ‘duurzaam beleggen’ hebben aangepakt. we waren geen voorloper, maar de afgelopen twee jaar zijn enorme investeringen gedaan om ESG vol-ledig te integreren in ons aladdin-platform. Portefeuille-managers, risk managers en

Bestaat er nog ruimte voor consolidatie in de markt?‘Bij automotive, bijvoorbeeld, heeft de top 7-bedrijven 75 procent van de markt in handen. Bij vermogensbeheer is dat de top 78 bedrijven. vermogensbeheer is dus nog behoorlijk ver splinterd als je het vergelijkt met sommige andere industrieën. Er bestaat dus zeker ruimte voor ver dere consolidatie. De druk op de sector is boven dien groot. De technologische ontwikkeling heeft de prijsconcurrentie verscherpt. Zoals gezegd zijn steeds grotere investeringen in tech-nologie nodig om voorop te kunnen blijven lopen. Bovendien stellen strengere weten regelgeving steeds zwaardere eisen aan de sector. we zien dat laatste ook heel sterk op de nederlandse pensioenmarkt. Slechts de grotere fondsen kunnen de middelen op-brengen om te voldoen aan de aangescherpte


BOArd mAttErsKlantintErviEwKlantintErviEw

in OnS vaK Gaat HEt Er OM Dat JE EEn GOED

BEElD HEBt van wat Er ZOU KUnnEn GEBEUrEn

Digitalisering biedtfinanciële instellingen uitzicht op

een rol als trusted partner

Het experimenteren met online en mobiel is financiële instellingen goed afgegaan, maar echt innovatieve doorbraken heeft dat vooralsnog nauwelijks opgeleverd. Daarvoor is een andere manier van werken nodig. ‘Het recept voor een succesvolle aanpak is think big, start small, scale fast’, zegt

reinier Plantinga, senior manager Digital transformation bij EY Fiancial Services advisory

voltooid. Door nieuwe it-toepassingen te koppelen aan oude systemen is getracht de interactie met de klant te verbeteren, waarbij veelal de onderliggende legacy problematiek onopgelost is gebleven.

en bankieren met de smartphone. Daarnaast hebben instellingen met man en macht geprobeerd de trans for matie naar volledig digitale organisaties te realiseren. Die transformatie is echter nog lang niet

De afgelopen tien jaar hebben financiële instellingen volop geëxperimenteerd met de mogelijkheden van online en mobiel. Het heeft geleid tot de succesvolle introductie van een reeks digitale labels op het internet

Agile en DevOps

‘Dat kun je overigens niemand verwijten’, zegt Plantinga. ‘Banken en verzekeraars zijn buitengewoon complexe organisaties die je niet zomaar een paar weken uit kunt zetten.’ Ondanks een haperende digitale transformatie constateert Plantinga wel dat nieuwe werkvormen als agile en het daar aan verwante DevOps hun intrede hebben gedaan. Hij zegt: ‘Financiële instellingen hebben ingezien dat de traditionele manier van it-ontwikkeling met langdurige trajecten van ontwerpen, bouwen en testen meestal resulteert in een product waar de gebruikers groep niet op zit te wachten. tegenwoordig kiest men dan ook steeds vaker voor kort-cyclische it-ontwikkeling via sprints en permanente interactie met gebruikers.’ toch heeft dat nog nauwelijks grote innovatieve doorbraken opgeleverd, stelt Plantinga vast. ‘Daarvoor is een groot scheepse en onvoorwaardelijke business- en it-alignment nodig. Dat zie je nog niet veel, maar het is wel de toekomst. voor wat betreft productontwikkeling en dienstverlening aan de klant is de business meestal de leidende partij, terwijl it onder-steunend is. Business en it moet je daar juist zoveel mogelijk integreren. alleen een klein aantal generieke activiteiten, zoals cyber security en legal, kun je beter centraal aansturen.’

sectorale communities

De integratie van business en it moet leiden tot de realisatie van wezenlijk vernieuwende producten en diensten, anders dan uit breiding van of variatie op het bestaande aanbod. ‘Voor financiële instellingen is de grootste uitdaging om uit te vinden hoe ze met behulp van digitalisering de klant nog beter kunnen bedienen’, zegt Plantinga. Hij noemt de vorming van sectorale communities als voorbeeld. ‘Met name banken brengen al met grote regelmaat studies over allerlei sectoren uit. Dit zien ze als een vorm van service. Maar je zou er ook een verdienmodel aan kunnen hangen. Bijvoorbeeld door per sector netwerk groepen te vormen waarbij deelnemers meer toegang tot waardevolle markten klantdata krijgen. als die echt toegevoegde waarde hebben, zullen deelnemers daar best voor willen betalen. Maar wat je ook bedenkt, het recept voor een succesvolle aanpak is altijd think big, start small, scale fast.’ waar het volgens Plantinga uiteindelijk om draait, is wat het doet voor de klant. ‘De concurrentie in de financiële sector zal zich met name richten op het aspect relevantie. Daarbij stelt digitalisering financiële instellingen in staat zich los te maken van hun traditionele rol als krediet verlener of verzekeraar. Door er nadrukkelijk voor te kiezen klanten echt toegevoegde waarde te leveren, kunnen zij doorgroeien naar een rol als trusted partner en op die manier bovendien bijdragen aan het vertrouwen in de sector.’

Reinier plantingaSenior manager EY Financial Services advisoryt +31 (0)88 407 1397E [email protected]

Experimenteer met blockchain

Het digitale medium voor peer-to-peer waarde-uitwisse ling, met inzet van distributed ledger technologie is aan een sterke opmars bezig. Buiten de bitcoin laten groot schalige toepassingen nog op zich wachten, maar de meeste financiële instellingen experimenteren met proof of concepts. Bijvoorbeeld op het gebied van ‘smart contracts’ in trade finance of ‘instant payments’. Met name de financiële sector, die sterk steunt op een rol als vertrouwde intermediair, wordt naar verwachting beïnvloed door de kracht van deze techniek.

Kies actief voor samenwerking met fintechs

veel technologiespelers zoeken samenwerking met financiële instellingen. Ze hebben zelf geen client base, maar wel veel technologische expertise. voor het reali se-ren van innovatie geldt deze samenwerking als een erg aantrekkelijk model voor de toekomst. Het idee dat fintechs een bedreiging vormen voor bestaande financiële instellingen is echt achterhaald. Zet daarom actief in op samenwerking met fintechs.

Maak slim maar zorg vuldig gebruik van data

De grote hoeveelheid data waarover instellingen beschikken is een inte res sant reservoir om aanvullende diensten op te baseren. Ervaringen uit het verleden hebben echter geleerd dat je niet straffeloos data van cliënten, hoe ge-anonimiseerd ook, aan derden kunt verkopen. Je zult dus heel zorgvuldig aan klanten moeten uitleggen waarvoor je hun data gebruikt en welk voordeel zij er zelf bij hebben.

profiteer van robotisering en kunstmatige intelligentierobotisering (in de vorm van robotic Process automation) wordt al volop ingezet voor het automatiseren van interne processen. Bijvoorbeeld voor het opsporen van afwijkingen bij het afhandelen van claims bij verzekeraars. Een volgende stap is het gebruik van kunstmatige intelligentie. Er wordt al mee geëxperimenteerd in de financiële sector en de eerste resultaten zijn al zichtbaar in de vorm van kosten-verlagingen en betere diensten voor de klant.

Voor welke vorm van digitalisering kiest u?


DiGitaliSErinGDiGitaliSErinG

De mission statements van bedrijven melden vaak dat het belang van de klant voorop staat. Maar in de praktijk blijkt daar soms weinig van. ‘Bedrijven verwarren klant-gerichtheid nogal eens met klantvriendelijk-heid’, stelt Manfred van Gurchom. ‘Ze denken dat cadeautjes en andere extra’s ze klant-gericht maakt. Maar daar gaat het helemaal niet om.’ van Gurchom weet waarover hij praat. niet alleen werkt hij bij EY als expert Digital Customer Experience, hij is bovendien auteur van het boek Customer experience in de praktijk - klantervaring als spil van uw bedrijf.

Excellent en consistentvan Gurchom adviseert bedrijven en instel-lingen in de financiële sector. Hij zegt: ‘De kern van customer experience is dat je je organisatie zo inricht dat alles om de klant heen georganiseerd wordt. Daarbij moet je ervoor zorgen dat klant ervaringen niet alleen excellent, maar ook via alle kanalen consis-tent, relevant en persoonlijk zijn. Dus niet alleen in het contact met medewerkers, maar ook via de app, de website, in brieven en in commercials.’ Maar wat is eigenlijk een excellente klant e rvaring? ‘Bedrijven hebben dan al snel de neiging om zich te spiegelen

‘Digitale innovatie is de grootste driver voor vernieuwing’

De consument verwennen met de allerbeste producten en diensten is mooi, maar het is niet genoeg. want een consument die een vervelende klantervaring opdoet, komt niet meer terug.

‘Een boekenkast van ikea is weliswaar minder complex dan een verzekeringsproduct, maar qua klantbediening maakt de consument dat onderscheid niet.’

Financiële sector aan de slag met customer experience


ESSaYESSaY

zitten niet stil. Het is een ratrace geworden om de beste klantervaringen te realiseren via innovaties. Kijk naar het succes van tikkie, op de markt gebracht door aBnaMrO, via de app en via whatsapp kun je eenvoudig betaalverzoeken aan vrienden sturen. Dit speelt in op de behoefte in de markt. Het is ook te gebruiken door klanten van andere banken en het is inmiddels standaard op de smartphone van elke jongere.

Online en mobielBij de ontwikkeling van producten en dien s-ten wordt er nog te veel vanuit het bestaande aanbod gewerkt, vindt van Gurchom. ‘Besef dat online en mobiel tegenwoordig als standaarden gelden.’ En hoewel er nog steeds papieren polissen via de post worden verstuurd, is er ook in de verzekeringswereld wel degelijk sprake van innovatie. Je ziet het aan initiatieven als Pay-As-You-Drive Insurance toegepast door anwB en de AutoModus

aan de best presterende organisaties in hun sector. Maar zo werkt het tegenwoordig niet meer. De nieuwe standaarden op het gebied van klantbediening worden bepaald door bedrijven die echt werk maken van customer experience, zoals ikea en Coolblue. Zij beïn-vloeden de manier waarop de con sument tegenwoordig bediend wil worden sterk. nou is een boekenkast van ikea welis waar minder complex dan bijvoor beeld een ver-zekeringsproduct, maar qua klant bedie ning maakt de consument dat onderscheid niet.’

Digitale zichtbaarheidvolgens van Gurchom verschilt de mate waar in financiële instellingen actief zijn met customer experience nogal. ‘Banken lopen duidelijk voorop. Omdat digitalisering de belangrijkste driver voor customer experience is, zie je dat instellingen die gericht zijn op transacties er als eerste mee beginnen. inG heeft zelfs haar organisatie hierop aan-gepast. ‘Daar wordt voortdurend nagedacht over customer journeys, in multidisciplinaire teams met onder meer marketeers en it-specialisten.’ Dat inG het heeft aangedurfd om te kiezen voor customer experience heeft duidelijk bijgedragen aan de digitale zicht-baarheid van inG, meent van Gurchom. Hij wijst op de website en de app van inG die beide uitblinken in het bieden van uitstekende klantervaringen. Maar ook andere banken

Met behulp van de customer experience-aanpak kunt u uw klantbediening ingrijpend verbeteren. Deze aanpak heeft vijf

cruciale onderdelen:

Customer experience in vijf delen

1Klantinzicht – wat vinden uw klanten belangrijk?alle activiteiten die u in het kader van customer experience onder neemt, staan of vallen met het inzicht in klanten. De essentie van klantinzicht is dat u bepaalt welke klantgroepen voor u belangrijk zijn en wat uw

klanten belangrijk vinden. Daarvoor kunnen meerdere bronnen worden ingezet, zoals klanten marktonderzoek, maar ook interviews met klanten en database-analyses.

2Klantstrategie bepalen met customer relevancywaar staat u voor: een excellent en uniek product, of juist de beste service die er is? Bij het bepalen van een klantstrategie maakt u keuzes, die u vervolgens overbrengt aan uw klanten. Hiervoor gebruikt u het customer

relevancy-model. Daarmee kunt u bepalen of u wilt excelleren in product, prijs, service, toegang of beleving.

3proposities verbeteren en innoverenHet aanbod aan klanten zal voortdurend moeten worden verbeterd en vernieuwd. De wensen van uw klanten kunnen veranderen, uw concurrenten vernieuwen hun dienst of product en bovendien worden

klanten door leveranciers uit andere sectoren beïnvloed. wat u aan klanten biedt, vraagt dus voortdurend om optimalisatie en innovatie.

4Klantbediening inrichten met customer journeysals u een klantstrategie hebt gekozen, moeten klanten merken dat deze strategie wordt waargemaakt. Met customer journeys kunt u daar grip op krijgen. Een customer journey is een keten van klantervaringen uit-

gaande van één specifieke behoefte van klanten. Voorbeelden hiervan zijn ‘klant worden’, ‘overstappen’, ‘mijn verzekering aanpassen’ en ‘kopen van een huis’.

5Digitale touchpointsDe touchpoints met klanten – alle contactmomenten tussen uw organisatie en de klant – geven invulling aan de door u ontworpen customer journeys. Daarbij gaat het om uw medewerkers, uw winkels

en kantoren, maar ook hoe u op Youtube, op Facebook en via de klantenservice in contact staat. alle kanalen zijn relevant, omdat klanten vaak zelf bepalen hoe ze contact leggen.

Bron: Customer experience in de praktijk - klantervaring als spil van uw bedrijf (Business Contact, 2014)

app. zoals nu toegepast door interpolis ver zekeringen. Ook nieuw is het verzekeren van objecten voor een korte periode en het gebruik van sensoren gekoppeld aan schade polissen. Daarmee kan men water- en brand schade voor de klant zoveel mogelijk beperken. toch zijn er nog meer disruptieve innovaties mogelijk in de wereld van verzekeringen en pensioenen. volgens van Gurchom is het lastige daaraan dat consumenten dit bij uitstek low-interest producten vinden. ‘toch verandert er wel wat. Je ziet dat de pensioenfondsen hun communicatie meer en meer insteken op life events, zoals een huwelijk of gezins-uitbreiding. Je kunt erop wachten dat er in de toekomst startups zullen opduiken die online individuele pensioenvoorzieningen aanbieden. En ook internationaal wordt er veel geïnnoveerd.’ van Gurchom wijst op de amerikaanse verzekeraar lemonade, die haar producten alleen nog maar mobiel aanbiedt. De consument beantwoordt via zijn smartphone enkele vragen via een chatbot en lemonade genereert vervolgens een polis op maat.

Fintech en insurtechBlijven innoveren is cruciaal, volgens van Gurchom, en dan bij voorkeur in een netwerk van startups die zich actief bezighouden met fintech en insurtech. ‘Vaak zijn het kleine

dingen die de customer journey beter maken. Dat betekent dat je heel veel moet uitproberen en snel moet schakelen. Je kunt niet meer maandenlang in een kantoor bezig zijn met de ontwikkeling van producten en diensten. Je moet voortdurend contact zoeken met potentiële klanten en in test-panels ontdekken wat voor hen wel en niet werkt.’ toch is het voor veel bedrijven nog spannend om te testen bij echte klanten. Ze doen wel metingen naar hun net Promotor Score (nPS) en verrichten klanttevreden-heids onderzoeken. Maar dat gebeurt meestal achteraf. ‘terwijl je juist wilt weten wat de succes- en faalfactoren zijn als iemand bijvoorbeeld een poging doet klant te worden bij je bedrijf. Op basis van klikgedrag kun je precies nagaan op welke webpagina’s mensen afhaken of juist op een aanbod ingaan. als je weet wat in de praktijk echt werkt en ook echt in contact blijft met de klant, is het bieden van een excellente klantervaring niet eens zo heel moeilijk’, aldus van Gurchom.

Manfred van gurchomSenior manager EY Financial Services advisoryt +31 (0)88 407 2227E [email protected]


ESSaY ESSaY

in DE BanKEnSECtOr ManiFEStEErt ZiCH EEn ratraCE OM DE BEStE

KlantErvarinG

uitbesteden naar een shared service centre, zolang er maar effectief toezicht binnen de eurozone mogelijk blijft. Een land als Polen heeft dat goed doorzien en werpt zich nu actief op als vestigingslocatie voor shared service centers. Je zou toch wensen dat onze overheid een vergelijkbare boerenslimheid aan de dag legt?

Ton Daniels is Partner bij EY Financial Services en hoogleraar aan Nyenrode Business University.

ton DanielsPartner EY Financial Services taxt +31 (0)88 407 1253E [email protected]

aanbieden, een Europese holding moeten oprichten. Op die manier kan de ECB effectiever toezicht uitoefenen. Dit is een nieuwe dimensie die nederland wellicht nog in de kaart kan spelen. Ons land is een bekend houdsterland en de uitzondering die in de bonuscap is gemaakt voor Europese hoofdkantoren zou een uitweg kunnen bieden. Maar dan nog verdient het sterk de voorkeur om de bonuscap af te schaffen en ons te conformeren aan de Europese afspraken. De ECB accepteert de verplaatsing van activiteiten, vanuit het vK naar de eurozone, alleen als het om reële activiteiten gaat. Het mag niet gaan om brievenbusfirma’s van financiële instellingen. Daarnaast mogen instellingen hun backoffice operations best

bonuscap tamelijk betekenisloos is. Dat deze maatregel voor ons land faliekant verkeerd uitgepakt, is zonde. want nederland heeft natuurlijk wel een goed ecosysteem voor financiële instellingen. we zien het aan de belangstelling die buitenlandse proprietary traders voor nederland hebben. Omdat zij voor eigen rekening handelen, vallen ze niet onder de wetgeving over de bonuscap. Dan blijkt nederland als vestigingsland dus wel dege-lijk hoge ogen te gooien. Zozeer zelfs dat DnB personeel werft voor het houden van toezicht op deze activiteiten. Een ander aspect dat meespeelt is het aankomende Europese vereiste dat instellingen die via dochtermaatschappijen op meerdere plekken in de eurozone bankdiensten

Met een beetje goede wil zou je kunnen verdedigen dat nederland zich daarmee verzekert van een vrijwaring voor de gevolgen van risicovol gedrag. niets is echter minder waar. nederlandse banken betalen met elkaar jaarlijks zo’n € 500 miljoen aan het Single resolution Fund, een Europees fonds (omvang € 80 miljard) dat is bedoeld om banken die gaan omvallen te redden. in de praktijk leidt het tot de vreemde situatie dat wanneer bijvoorbeeld een ierse bank het loodje legt vanwege het ontplooien van te risicovolle activiteiten, wij meebetalen aan de noodzakelijke reddingsactiviteiten. Hetzelfde geldt voor de redding van over-heden in de eurozone waar wij aan mee-betalen. Daarmee wordt duidelijk dat onze

bovenop. De ECB wil niet dat er zoiets als regulatory arbitrage ontstaat: onderlinge verschillen in toezicht die ertoe leiden dat de ene instelling opereert onder een milder of strenger regime dan een andere. De ECB behoudt zich zelfs het recht voor om de interne risicomodellen die banken uit het verenigd Koninkrijk hanteren na de Brexit opnieuw aan een oordeel te onderwerpen. Een bank die zich vanuit het verenigd Koninkrijk vestigt in de eurozone blijft dus onderworpen aan hetzelfde strenge toe zicht van de ECB. De bonuscap is bedacht om te voor-komen dat we bankiers een incentive bieden voor risicovol gedrag. Daarom is de bonus gemaximeerd op 20% van het vaste salaris, waar dit elders in de eurozone 100% is.

De wetgeving rond de bonuscap heeft nederland op achterstand gezet omdat de nederlandse regeling belangrijk afwijkt van wat in de EU is afgesproken. De wetgeving kent weliswaar een uitzondering voor Europese hoofdkantoren van banken die opereren in de eurozone, maar dat heeft in het verenigd Koninkrijk vooralsnog geen belangstelling gewekt. nederland heeft zichzelf gediskwalificeerd met een maatregel die eigenlijk alleen maar voor de bühne is genomen. Het effect is dat de bonuscap nu in ons eigen gezicht explodeert. we hebben onszelf daarmee op tragische wijze in de voet geschoten. in de eurozone is sprake van een banken-unie waarbij het toezicht is ondergebracht bij de Europese Centrale Bank. Die zit er

Financiële instellingen die via een vestiging in londen toegang hebben tot klanten in de EU zijn druk bezig met het zoeken van een nieuwe vestigingsplaats. Zo willen ze na de Brexit hun activiteiten in de eurozone voortzetten. voor het bankwezen zijn Duitsland (topfavoriet dankzij Frankfurt), Frankrijk, ierland en luxemburg als

kandidaten in beeld. voor verzekeraars lijkt België favoriet en voor vermogensbeheerders luxemburg. nederland staat op bijna geen enkel lijstje.

Bonuscap explodeert in ons gezicht


COlUMnCOlUMn

veel investeerders nu ook hoger dan bij voor-beeld die in de verenigde Staten.’

Robert-Jan Foortse: ‘we moeten niet ver-geten dat er in de vS en in azië ook behoorlijk wat onzekerheid heerst. Europa staat er gewoon goed voor, al zijn we misschien wat later op gang gekomen qua groei.’

onzekerheid. Het resultaat van de Brexit-stemming en de verkiezing van trump leek in eerste instantie een centrifugale kracht. Uiteindelijk heeft het echter geleid tot de bewustwording dat meer Europese samen-werking cruciaal is. De verkiezing van Macron in Frankrijk lijkt ook versterkend voor Europa te zijn. De groeipotentie van Europa lijkt voor

Jeroen preijde: In Europa bestaat veel politieke onrust. toch zijn de investeringen in Europa hoger dan ooit en blijven de beurzen stijgen. Herkennen jullie die discrepantie?

Jaap tonckens: ‘De afgelopen zes maanden hebben we zeker een omslag gezien in de

De Brexit interesseert vooral

de Britten

Round Table vastgoed beleggings- en vestigingsklimaat

Ondanks ontwikkelingen als de Brexit en de stijgende populariteit van extreemrechtse partijen lijkt Europa nog steeds een veilige haven voor investeerders

in vastgoed. Hoe kijken beheerders van grote Europese vastgoedportefeuilles aan tegen de ontwikkelingen in Europa? Jeroen Preijde en ad Buisman van EY gingen hierover in gesprek met robert-Jan Foortse van aPG en Jaap tonckens

van Unibail-rodamco.

Robert-Jan Foortse, verantwoordelijk voor de Europese vastgoedportefeuille bij aPG asset Management. De vastgoedportefeuille is wereldwijd 40 miljard euro groot. De weging naar Europa is iets meer dan 40 procent.

Jaap tonckens, CFO en Chief Investment Officer van Unibailrodamco. Unibail-rodamco is het grootste beursgenoteerde vastgoedfonds van Europa, met ongeveer 42,5 miljard euro aan onroerend goed in elf Europese landen.

Jeroen preijde, Partner EY Financial Services accountants en verantwoordelijk voor wealth & asset Management.

De deelnemers:

Ad Buisman, Partner EY advisory en Global Construction leader binnen real Estate, Hospitality & Construction Services.


rOUnD taBlE

enorm verschil in beloning voor bestuurders, maar toch wordt in nederland gesproken over graaiers. Dit, en strenge regels omtrent arbeidsverhoudingen, geeft buitenlandse bedrijven iets om over te denken alvorens een vestigingsbesluit te nemen.’

Jeroen preijde: Nog een slotvraag: denken jullie dat investeren in onroerend goed verandert door de ‘online’ ontwikke lingen?

Jaap tonckens: ‘Mensen zullen nooit thuis-blijven van kantoor. Misschien voor een deel van de werkweek. Maar men zoekt sociaal contact. De mens is een sociaal dier.

Robert-Jan Foortse: ‘De toekomst van retail is online. Maar ondanks het feit dat je alles online kunt kopen blijven mensen toch naar winkelcentra gaan. ‘Offline retail’ vraagt wel om aanpassing van het product. waar willen mensen naartoe komen? En waarom? Men zoekt naar uitdaging, beleving en verrassing. De groei zit dus in online, maar er is zeker nog ruimte voor offline retail vastgoed.’

Jaap tonckens: ‘we hebben in Frankrijk naar groei gekeken bij online en offline in retail tussen 2010 en 2016. in 2010 hadden winkelcentra 9 procent van de markt en online 3 procent. in 2016 hadden de winkel -centra nog steeds 9 procent, die zijn met de markt meegegroeid, en online 7 procent. Het marktaandeel van de grote a-klasse regionale winkelcentra zijn van 3,5 naar 3,8 procent gegaan en hebben markt aandeel gewonnen. winkelcentra in het midden-segment hebben aandeel verloren. net zoals in de meeste industrieën, ‘The ones in the middle get squeezed.’ Maar er is dus nog steeds groei en dat biedt nog ruime mogelijkheden.’

ad Buisman: Nederland kwam positief uit de recente EY-survey Europees vestigings-klimaat in termen van stabiliteit en belastingklimaat. Herkennen jullie dat?

Robert-Jan Foortse: ‘nederland is aan-trekkelijk. Buitenlandse fondsmanagers hebben de afgelopen jaren veel belegd in landen als Spanje, Portugal en iets mindere mate in italië. toen viel nederland ineens op als stabiel land met een goede economie. nederland was nog ondergewaardeerd in de markt en kwam ineens erg in trek. En ons land is nog steeds aantrekkelijk. alleen qua niveau van persoonlijke inkomstenbelasting staat nederland niet bovenaan. Dat belem mert de vestiging.

Jaap tonckens: ‘we willen vaak het beste jongetje van de klas zijn en dan ook met het opgeheven vingertje. Dat heeft amsterdam niet geholpen bij het aantrekken van financiële instellingen na het Brexitbesluit. Het vraagt om politiek leiderschap. als je kijkt naar nederlandse bedrijven in verhouding tot bedrijven in het vK en de vS, dan is er een

Jeroen preijde:: Welke steden zijn dan aantrekkelijk?

Jaap tonckens: ‘laat ik daar eerst alge-meen op antwoorden. Het is belangrijk om te beseffen dat het niet alleen gaat om de situatie op dit moment. Je moet kijken naar welke steden op de langere termijn zullen groeien. ik denk dat de meeste grote steden, zolang ze niet zijn overbouwd, voldoende kansen bieden. als lange termijn-investeerder zullen wij in het algemeen veel langer actief zijn in landen dan de huidige regeringen daar zullen zitten. Bovendien kan onzekerheid ook mogelijk-heden bieden. neem Portugal. Daar waren goede stakes te verkrijgen op het diepste punt van de crisis, terwijl de meeste be leg-gers gillend wegliepen. Daar hebben wij juist kansen gezien die er nu niet meer zijn.’

Robert-Jan Foortse: ‘Gelukkig waren wij in de positie om die stakes te kunnen kopen. verder denk ik dat de megatrend van urbanisatie voorlopig nog wel even zal doorgaan.’

Jaap tonckens: ‘Zeker. wij beleggen vooral in de grote steden. Bijvoorbeeld, ongeveer 85 procent van onze beleggingen in Frankrijk bevinden zich in Parijs en lyon. Het gaat om de kwaliteit van de steden, want daar zitten de meeste mensen en het meeste besteedbare inkomen.’

Robert-Jan Foortse: ‘Uiteindelijk beleggen wij daar waar de mensen naartoe willen gaan. als ze naar steden willen om te wonen, dan beleggen we in woningen in die steden, als ze naar grote winkelcentra of outlets willen gaan om te winkelen dan beleggen we in dat type winkelvastgoed.’

goed. Daar zitten mensen met antieke ideeën over wat waarde is. De waarde wordt volgens hen volledig door appraisals vastgesteld. Die weerspiegelen vandaag de dag onvol-doende de risico’s die wij zien. wij denken overigens dat het risico buiten londen veel hoger ligt dan in londen zelf.’

Robert-Jan Foortse: ‘ik vind het lastig om te beoordelen of de mate van de huidige discounts terecht of onterecht is. Maar deze discounts impliceren wel dat de markt verwacht dat de waarderingen van het vastgoed in het vK in de komende tijd neerwaarts zullen worden bijgesteld.’

Jeroen preijde: ‘Is het beter om je in de kernlanden van Europa te begeven omdat daar de stabiliteit groter is?

Robert-Jan Foortse: ‘De accenten die wij vanaf 2007 hebben aangebracht liggen vooral in kwalitatief hoogwaardige assets in dominante steden, waar de markten dieper zijn en waar meer liquiditeit is. De crisis was een les voor ons. voorafgaand aan de crisis hebben wij ons laten verleiden om, toen de yields daalden, wat meer secundair vast goed te kopen en iets meer vreemd vermogen te gebruiken om zo toch een mooie opbrengst te krijgen. Dat bleek niet optimaal.’

Jaap tonckens: ‘Je moet echt een lange-termijnvisie hebben op de kwaliteit van je assets. De markt kijkt heel anders naar Europa dan politici soms suggereren. Bijvoorbeeld, de Brexit interesseert heel veel mensen niet. Die zijn met problemen in hun eigen land of stad bezig. ik geloof er heilig in dat mensen die succesvol zijn in wereldwijd beleggen in vastgoed een langetermijnvisie hebben en kwalitatief goede assets hebben in de juiste, groeiende steden.

kan op veel manieren uitpakken. tot daar meer zekerheid over bestaat, is het lastig om een op feiten gebaseerde mening te hebben over de te gebruiken discount rate om het risico te verrekenen. Zelfs de slimme private equity jongens worstelen daarmee. als je goed onroerend goed hebt in londen, dan is dat natuurlijk prima. Daar moet je vooral niet aankomen.’

Robert-Jan Foortse: ‘we hebben in de afgelopen tien jaar best veel exposure opgebouwd in londen. Die zit voor een groot stuk in het winkelcentrum Westfield Stratford City en in de stabiele woningmarkt in het middensegment. londen als stad groeit nog steeds, en dat zal na de Brexit ook zo blijven, zij het wellicht iets minder hard. we zoeken in heel Europa groeiende steden, en londen past daar prima in. Uiteraard hebben we last van de Brexit, maar dan met name van de wisselkoers. Op de lange termijn waarop wij beleggen heeft de wisselkoers echter niet zoveel invloed.’

Jaap tonckens: ‘Het is ook niet verstandig om te gaan investeren puur omdat het pond goedkoop is. De cashflow die je binnenkrijgt is ook navenant minder. Dat de publieke markt goedkoop is, is leuk als je er relatief eenvoudig in en uit kunt. wij beleggen, net als aPG, voor de lange termijn. Het fundamentele omzetprofiel moet er zijn. Daar moet je echt een filosofie over hebben. wat is waarde? wat groeit? wat blijft groeien? En wat is overgewaardeerd?’

ad Buisman: Zijn de discounts van dit moment terecht?

Jaap tonckens: ‘aan de discount die de markt impliceert - waarbij je ook aan de leverage moet denken - zie je dat de markt soms rationeel en soms irrationeel is. in het vK wordt door veel investeerders op een achterhaalde manier gekeken naar onroerend

ad Buisman: ‘Je ziet regelmatig lijstjes met zaken waarover de financiële wereld zich zorgen moet maken. trump en Brexit staan daar meestal ook op. lijkt het er nu op dat iedereen hiernaar luistert, het interessant vindt en daarna gewoon verder gaat met business as usual?

Jaap tonckens: ‘Dat is niet geheel onterecht. neem nou de Brexit. Die betreft toch met name het verenigd Koninkrijk. Het vK deed eigenlijk al nooit volledig mee aan de Europese Unie met hun eigen munteenheid en grenscontroles. De Brexit is voor het vK een groter issue dan voor Europa. Het is natuurlijk niet gunstig, maar de relatieve pijn ligt met name in het vK zelf. De oude slogan ‘Fog in the channel, Continent cut off’ zie je weer een beetje terugkomen, zeker bij enthousiaste “Brexiteers”.’ Er bestaat een heel ander investeringsklimaat in het vK dan in de rest van Europa. we kijken steeds naar het groeipotentieel. investeren in continentaal Europa is relatief veilig, met goede rendementen. in londen zelf overigens ook. En stel dat Trump een nucleair conflict aangaat met noord-Korea, dan zijn we alle-maal de klos. tot die tijd moeten we toch onze business runnen. Je kunt niet je leven alleen leiden met vrees voor de fat tail risks. Je moet je ervan bewustzijn, maar je kunt niet stil zitten.’

Robert-Jan Foortse: ‘Eens. voor ons als belegger voor pensioenfondsen is het ook helemaal geen optie om alles in cash om te zetten en slechts marginale rente-inkomsten te genereren.’

Jeroen preijde: De Brexit komt er in ieder geval aan. Hebben jullie dat al vertaald in jullie beleggingsstrategie?

Jaap tonckens: ‘wij hebben nu geen exposure in het vK, en het is onwaar schijn lijk dat dit op korte termijn verandert. De Brexit


rOUnD taBlErOUnD taBlE

1 Bij computer criminaliteit en financiële instellingen denk je al snel aan phishing. Is dat nog steeds zo?

‘Phishing blijft zeker een probleem. Er zijn genoeg criminelen die er brood in zien om argeloze consumenten hun inloggegevens te ontfutselen. tegelijk verschuift het accent naar computercriminaliteit gericht tegen specifiek financiële instellingen. Daar is sprake van een behoorlijke professionaliserings slag onder internetcriminelen. Ging het voorheen vooral om aanvallen op retailbanken en kleine bedragen, nu zie je vooral een trend naar het grote geld via digitale bankovervallen. Ook de corporate banks zijn meer en meer ge liefde doelwitten voor de criminelen, die hun activiteiten tot in de puntjes voor berei den. De tijd van kwajongens en nerds op zolder-kamertjes is wel zo’n beetje voor bij. als je vele miljoenen kunt buitmaken, heb je als kwaad-willende wel een business case om enkele jaren te investeren om de digitale infrastructuur van het doelwit (de bank) te doorgronden.’

2 Zijn ze daarmee ook succesvol?

‘Helaas wel. vorig jaar waren er meerdere aanvallen op het

betaalsysteem Swift, dat volgens de banken safe zou zijn. toch hebben hackers meer dan 100 miljoen Euro buit weten te maken. vanwege een spelfout werd de fraude ontdekt, anders had de schade nog veel groter kunnen zijn. Daarnaast zijn hackers maandenlang actief geweest met het sturen van mail berich-ten met malware aan bankmedewerkers in de vS, Japan en rusland. Zodra het mailbericht werd ge opend, hadden de cybercriminelen toegang tot de bank computers. Ze ontdek-ten welke com puters aangesloten waren op het netwerk van pin automaten. Zo konden ze opdracht geven aan pin automaten om al hun geld uit te spugen, waarbij handlangers uiteraard klaarstonden om letterlijk hun sport tassen met bankbiljetten te vullen. Ook gaven de criminelen op dracht om over-boekingen te doen naar zelf aangemaakte rekeningen. Zodra de overboeking een feit was, werd het geld direct weggesluisd.’

3 Kan zoiets ook in Nederland gebeuren?

‘Onze grootbanken zijn behoorlijk safe. Die hebben

hun zaakjes goed voor elkaar. Ze hebben allemaal een Chief information Security Officer, met enkele honderden medewerkers. Kleinere instellingen zijn minder volwassen qua beveiligingsniveau en lopen dan ook een serieus risico.’

EY | assurance | tax | transactions | advisory

Over EYEY is wereldwijd toonaangevend op de gebieden assurance, tax, transaction en advisory services. Met de inzichten en de hoogwaardige diensten die wij bieden, dragen wij bij aan het versterken van het vertrouwen in de kapitaalmarkten en economieën overal ter wereld. wij brengen toonaan gevende leiders voort die door samen te werken onze beloften aan al onze stakeholders waarmaken. Daarmee spelen wij een cruciale rol bij het creëren van een beter functionerende wereld voor onze mensen, onze cliënten en de maatschappij. De aanduiding EY verwijst naar de wereldwijde organisatie en mogelijk naar een of meer lidfirma’s van Ernst & Young Global limited (EYG), die elk een afzonderlijke rechts persoon zijn. EYG is een UK company limited by guarantee en verleent zelf geen diensten aan cliënten. voor meer informatie over onze organisatie, kijk op ey.com.

Over EY’s Financial Serviceswet- en regelgeving voor financiële ondernemingen wordt steeds strikter. Banken en verzekeraars staan voor de uitdaging om naast het effectief beheersen van risico’s ook te voldoen aan verwachtingen van uiteenlopende belang-hebbenden. vermogensbeheerders en dienstverleners zien zich dagelijks gesteld voor uitdagingen als het beheersen van de organi satie groei, risicovermindering, het bieden van transparantie en het accepteren van toe zicht. EY stelt des-gewenst een wereldwijd opererend team van deskundigen samen om u te helpen uw mogelijkheden maximaal te benutten. Onze mensen beschikken over zeer uitgebreide ervaring op het gebied van assurance, tax, transaction en advisory. Bovendien zijn zij uitstekend toegerust om u te helpen inspelen op trends in de markt zodat u uw doelen kunt ver wezenlijken en effectiever kunt concurreren. Zo maakt EY het verschil.

© 2017 Ernst & Young accountants llP. alle rechten voorbehouden.

ED none155010323

Dit document is uitsluitend bedoeld ter algemene informatie en niet als accountancy, fiscaal of anderszins professioneel advies. Gelieve voor specifiek advies contact op te nemen met uw adviseurs.

ey.com/nl

Zeven vragen over cybersecurity

tony de Bos, partner information Security Services bij EY Financial Services advisory beantwoordt 7 vragen over cybersecurity.

tony de BosPartner EY Financial Services advisoryt +31 (0)88 407 2079E [email protected]

4 Hoe moeten we ons beveiligen?

‘Je moet je risico dynamisch managen. Een keer per kwartaal een risicoanalyse is echt te weinig. Door ervoor te zorgen dat je stelselmatig de nieuwste software patches

installeert, kun je beveiligingslekken dichten. Bij de retail banken is de beveiliging lokaal geregeld. Ze draaien behoorlijk veel backups waardoor aanvallen met bijvoorbeeld ransomware niet zo’n groot succes zijn. Bij Swift en PSD2 zit een deel van de beveiliging elders. Daarnaast gaan we steeds meer naar een situatie van application Programming interface. Daarbij communiceert het ene computer programma met het andere. Dat stelt hoge eisen aan de mate van beveiliging.’

5 Hoe moet het anders?

‘veel detectiesystemen zijn rule based: de software geeft je een signaal als het niet klopt. in feite schiet dat tekort. Machine learning is de volgende trend, op basis van cyber

analytics worden de afwijkingen in patronen gedetecteerd. Daarbij zijn de systemen zelflerend en, in vergelijking met hun voorgangers, superintelligent.’

6 Dus daar hebben we geen omkijken meer naar?

‘was dat maar waar. wijzelf speuren bijvoorbeeld actief het darkweb af naar acute bedreigingen. Door te infiltreren op het werkterrein van hackers zien we welke aanvallen worden

voorbereid en tegen wie ze gericht zijn. Zo kunnen we gerichte beveiligings-adviezen geven. Daarnaast voeren wij penetratietesten uit bij individuele bedrijven waar we proberen rechten te verwerven die ons toegang bieden tot belangrijke informatie en bedrijfskritische applicaties. Met het zogenoemde red teaming gaan we nog een stap verder. Daarbij is het de bedoeling om toegang te krijgen tot wat de onderneming in kwestie zelf als haar belangrijkste kroonjuwelen beschouwt. Op die manier brengen we in kaart of een bedrijf zowel fysiek, digitaal en qua bemensing veilig is.’

7 Zijn cyberpolissen die verzekeren tegen het risico van cybercriminaliteit een oplossing?

‘nee, dat is een illusie. Het fenomeen cyberpolissen staat in feite nog in de kinderschoenen omdat instellingen zich eigenlijk nog

niet zo druk maken over de financiële impact van een cyberaanval. Ze beschouwen dat toch min of meer als een risico van het vak. Het gaat ze vooral om reputatie- en imagoschade, want dat kan klanten kosten.’


ZEvEn vraGEn

How will you seize an upside of today’s changing regulatory environment?Kijk op ey.nl/fsadvisory voor artikelen en inspiratie

© 2

017

EYGM

lim

ited.

all

righ

ts r

eser

ved.

ED

non

e.

EYE on Finance - oktober 2017 - Europa - EY - United States · Foortse (aPG asset Management), Jaap...

Documents

Transcript of EYE on Finance - oktober 2017 - Europa - EY - United States · Foortse (aPG asset Management), Jaap...