EYE in eenoogopslag

Voorwoord 4Een knipoog aan het EYE 6 Vervoering 12De opmaat voor een wonder 14 Nieuw land, nieuwe stad 16Architectuur die mensen blij maakt 18 Lijnen 22Stormachtige start 24Bouwen aan verbeelding 26Ongrijpbaar patroon 32Groot en toch behaaglijk 34 Filmspeeltuin 42EYE in cijfers 47 Kindergedachten 48Feest! 50 Collega’s onder elkaar 52Klassiekers, krakers en cultfilms 56 Spetters uncut 58Een hart met 40.000 films 60De collectie in cijfers 63Vroege en Poolse affiches 64 Notenwirwar 68Een schat van wereldformaat 70Op het raakvlak van film en kunst 72Passie voor film kweken 80 Rondjesdans 82Vernieuwd verleden 84Bijzondere restauraties 86 Achter de schermen 90EYE online 92

Inhoud

4Voor­woord

5Met de Koninklijke opening van EYE, het nieuwe filmmuseum aan het IJ, in april 2012, heeft de film in Nederland eindelijk het museum dat het, als jongste en tegelijkertijd een van de meest populaire van alle kun sten, verdient. Recent noemde een inter­nationale cultuurwebsite EYE in de top­10 van de meest fantas tische filmtheaters in de wereld. Dat onderstreept nog maar eens hoe bijzonder het gebouw van EYE is. Iedereen die hier werkt is zich daar elke dag van bewust; het is een feest om hier te mogen werken en te zijn. En dat vindt het publiek, uit binnen­ en buitenland, kennelijk ook: sinds de opening in april 2012 verwelkomden wij meer dan 340.000 betalende bezoe­kers. In totaal hebben ruim zevenhonderdduizend mensen het gebouw bezocht. Naast de film- en tentoonstellings-

bezoekers zijn dat bezoekers aan de gratis toegankelijke permanente tentoonstelling in de Basement, deelnemers aan educatieve workshops, debat­ten, festivals en de bezoekers aan EYE bar­restaurant, vaak de nieuwe ‘hotspot van Amster­dam’ genoemd. De aantrekkingskracht van EYE zit in de unieke combinatie van een meesterlijk ontwerp en een rijk gevarieerd programma. Het ontwerp van de hand van de Oostenrijkse architecten Delugan Meissl Associated Architects, is een eerbetoon aan de film zelf; een spel van licht en donker. Het gebouw is ont­wor pen op de kracht van het beeld. Eens gezien, altijd op het netvlies. In deze omgeving kan EYE eindelijk zijn unieke collectie van 40.000 films tot zijn recht laten komen en de film in al zijn verschijningsvormen presen­teren aan een breed publiek.

Van gerestaureerde klassiekers tot hedendaags experiment, van Russische avant­garde tot Hollywood­mainstream, en met veel aandacht voor films van eigen bodem. In de tentoon stel­lings zaal presenteren we film in een bredere context en laten we de cross­overs met heden­daagse beeldende kunst zien. Door de combinatie van exposities en filmvertoningen, in een schitterend gebouw waar iedereen van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat naar binnen kan lopen, is Nederland een uniek museum rijker.

Sandra den Hamerdirecteur EYE april 2013

6Een knip oog aan het IJ

7De een ziet er een meeuw in die is neergestreken op de oever van het IJ, de ander een oog dat ons over het water een knip­oog zendt. Zeker is dat het futuris tische gebouw van EYE film museum vanaf het eerste moment tot de verbeelding heeft gesproken van iedereen die het zag. Amsterdam kreeg er een iconisch gebouw bij, een landmark dat direct wereld­wijd de aandacht trok. De architecten van het Weense bureau Delugan Meissl Associated Architects (DMAA) zochten in hun ontwerp een analo gie met de beweeglijkheid en het licht van de film. Door zijn veelhoekige vorm biedt het gebouw vanuit elk standpunt en bij de minste verandering van het licht een andere aan­blik. Daarbij maakt het met zijn wijd uitgeslagen vleugels, net als film, illusie tot werke lijkheid. Lang zat EYE enigszins weg­gestopt in een monumen taal,

maar te klein gebouw in het Vondelpark in Amsterdam. Des ondanks groeide het Film­museum uit tot een instituut dat zich op basis van zijn omvang­rijke collectie en grote expertise op het gebied van film conser -vering en ­restauratie kan meten met de beste film instituten in de wereld. Sinds april 2012 heeft EYE eindelijk een onderkomen met de uitstraling en de mogelijk­heden die passen bij de statuur van dit museum. Met een grote tentoonstellingruimte, vier bios­ coopzalen en een groot café­restaurant in een betove rend gebouw is EYE een nieuwe trek­pleister in de stad. Amster dam heeft het gebouw direct in de armen gesloten. EYE verbindt Amsterdam Noord met de rest van de stad. Het gebouw wenkt Amsterdammers en toeristen naar de overkant van het IJ. Dus toch een knipoog.

8

9

Del

ugan

Mei

ssl A

ssoc

iate

d A

rchi

tect

s

Cee

s D

am, a

rchi

tect

12Vervoering

13Op een zomerse zondagmiddag zit een vrouw alleen in de arena vanaf de tribune met een kop thee te genieten van het uitzicht. Het IJ ontvouwt zich met al zijn bedrijvigheid aan haar via de enorme raampartij in de zuidgevel. De opening werkt als een levend filmscherm waarop je nooit uitgekeken raakt. Plotseling schuift van links een majestueus cruise­schip in beeld. Het past precies in het kader en glijdt statig voorbij. De vrouw op haar bankje raakt in vervoering van het beeld. ‘O, wat is dit mooi’, zegt ze tegen niemand in het bijzonder. Als het zeekasteel al lang voorbij is, zit ze nog steeds na te genieten. Deze ervaring zal ze niet licht vergeten.

De opmaat voor een wonder

14

15EYE hoort tot de belangrijkste filmmusea in de wereld. Wat in 1946 als Nederlands Film­museum begon is tegen woor dig een internationaal centrum voor de filmcultuur. EYE, in 2010 ontstaan uit de fusie van Filmmuseum, Holland Film, Film bank en het Nederlands Instituut voor Filmeducatie, biedt een unieke combinatie van collectievorming, restau­ratie, digitalisering, presentatie, promotie, onderzoek, educatie en kennisoverdracht. In de loop der jaren is een collectie opgebouwd van 40.000 films, 700.000 foto’s en 60.000 filmaffiches, die in het nieuwe gebouw op verschil lende manieren wordt ontsloten en zichtbaar gemaakt. Met succes, want de verschillende tentoon­stellingen en filmvertoningen trekken meer dan 300.000 betalende bezoekers per jaar. Die enorme toestroom van publiek is het beste bewijs dat

een nieuw gebouw voor EYE rond uit noodzakelijk was. In het oude, in 1973 betrokken Vondel­parkpaviljoen was de publieks­functie zonder tentoon stellings­ruimte en met slechts twee kleine bioscoopzalen beperkt. Het Filmmuseum stond daar­door vooral bij professio neel geïnteres seer den, wereld wijd, bekend om zijn uitgebreide collectie en uit stekende archief. Over nieuwe huisvesting werd al veel langer gedacht, maar de plannen werden in 2004 con­creet, toen met de gemeente Amsterdam en project ontwik ke ­laars ING Real Estate en Ymere overeen stemming werd bereikt over nieuwbouw in Amsterdam Noord op de oever van het IJ. Destijds een beslis sing die visie vereiste en het geloof dat dit deel van de stad zich zou kunnen ontwikkelen tot een nieuw bruisend cultuur gebied. Uit voorstellen van vijf archi­tectenbureaus werden onder

leiding van toenmalig Rijks­bouwmeester Mels Crouwel ten slotte de plannen van het Weense architectenbureau Delugan Meissl Associated Archi tects als beste beoor­deeld. ‘De ontwer pers tonen een sensibiliteit waar in de eisen van de archi tec tuur, de omgeving en die van het functionele gebouw op een sub tiele wijze op elkaar zijn afgestemd’, concludeerde de commissie. Zo begon halverwege 2005 een proces dat zeven jaar later, geheel volgens de planning, eindigde met de opening van een gebouw dat vrijwel bij iedereen bewondering wekte. Of zoals EYE­directeur Sandra den Hamer drie maanden voor de opening al zei: ‘We hopen niet op een wonder, we zetten er een neer.’

Nieuw land, nieuwe stad

16

17EYE staat voor de helft op nieuw land, dat werd aan­gelegd als onderdeel van het stedenbouwkundig plan voor Overhoeks. Deze nieuwe stadswijk op het voormalige terrein van Shell Research werd vernoemd naar de toren die als een boegbeeld op de hoek van het 20 hectare grote gebied staat. Het door de gemeente Amsterdam aan­gekochte terrein wordt door ING Real Estate en Ymere ontwikkeld tot een nieuwe wijk voor wonen, werken en ont­spanning. Overhoeks is een in het oog springend onderdeel van de herontwikkeling van de noordelijke IJ­oevers. Het gebouw van EYE is daarin beeldbepalend.

18Architectuur die mensen blij maakt

19Dat Delugan Meissl Associated Architects (DMAA) in hun ont­werp voor EYE zoveel vloeiende lijnen en dynamiek brachten kan voor de opdrachtgevers geen verrassing zijn geweest. Het bureau dat de Weense architecten Roman Delugan (1963) en Elke Delugan­Meissl (1959) in 1993 begonnen, staat bekend om zijn voorkeur voor expressieve gebouwen met sculpturale vormen. Gebouwen van DMAA verhouden zich tot de omgeving zoals levende organismen in relatie staan tot het omringende milieu waar ze een integraal onderdeel van zijn. Ontwerpen van het bureau kenmerken zich door ‘vloeiende, functioneel gedefinieerde ruim-te lijke sequenties’, zoals de architecten het zelf formu le ren. De bouwwerken ontstaan uit een spel met ‘schaal, zwaarte­kracht, geometrie en de sug ges­tie van het onnoeme lijke’ dat niemand onberoerd kan laten.

Tot de bekendste gebouwen van DMAA hoort, behalve EYE, het Porsche Museum in Stutt gart uit 2009 dat even veelzijdig en sprankelend is als het auto­merk. Minstens zo opvallend is het festivalgebouw dat DMAA maakte voor de Tiroler Fest­spiele in Erl. Dit scherpgepunte zwarte gebouw uit 2012 lijkt een machtig origami vouwwerk dat middenin een onmetelijk groen landschap is gevallen. Van binnen vertoont het gebouw eenzelfde weldadige ruimtelijk­heid als EYE. Delugan en Meissl willen dat mensen hun gebou­wen met een opgetogen gevoel verlaten.

Een gebouw in scènes

In het gebouw voor EYE heeft Delugan Meissl Associated Architects de belevenis van het medium film vertaald naar architectuur. De architecten zien het gebouw als een opeen­

volging van scènes. Vanuit elk nieuw standpunt biedt het gebouw onder invloed van vorm, licht en reflectie een ander beeld. Ook binnen is het gebouw steeds anders te ervaren. Er is een constante afwisseling van licht, uitzicht en open en gesloten ruimtes, afhankelijk van de route door het gebouw en het tijdstip van de dag.

20

Rie

n H

agen

, dire

cteu

r Film

mus

eum

200

1-20

07

21

Del

ugan

Mei

ssl A

ssoc

iate

d A

rchi

tect

s

Lijnen22

23Op de hoogste omgang laat een groepje architectuurstudenten verbijsterd het lijnenspel in de immense diepte op zich in werken. Schuine lijnen snijden in alle richtingen door het beeld. Alleen de lijsten in de glasgevel staan in het gelid. Toch is er harmonie. Het klopt wat hier gebeurt. ‘Zie je dat’, zegt een van de studenten, ‘bijna nergens zijn hoeken van minder dan 90 graden. Dat geeft de ruimte iets organisch en toegankelijks.’ ‘Dat komt ook door al dat hout tegenover dat strak witte plafondvlak’, zegt een ander. In de diepte roezemoest het café, onbewust van de hand van de ontwerper, maar volstrekt op zijn gemak.

24Storm achtige start

25Een krachtige westerstorm verstoorde danig het feestje waarmee op 4 september 2009 in het bijzijn van minister Ronald Plasterk van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen de bouw van EYE officieel werd ingeluid. De minister onthulde niettemin een zandsculptuur waarop het toekomstige gebouw tot leven werd gewekt in een video­kunstwerk van Theo Watson.

345 palen

Amsterdam is gebouwd op palen en EYE staat op 345 daar­van. Ze werden in de zomer van 2009 in de grond gevormd door heiers die deze klus met bijzondere belang stelling uit­voerden. Er zaten namelijk palen bij van een lengte en diameter die zij nog niet eerder onder handen hadden gehad. Sommige palen reiken tot 21 meter onder NAP.

26Bouwen aan verbeelding

27Eén gigantische puzzel, zo kan de bouw van EYE zonder over drijven worden getypeerd. Het ontwerp met zijn zwevende delen, zijn veelhoekige vorm en zijn enorme open ruimten vergde het uiterste van de con­struc teurs en de bouwers onder de niet-aflatende aan voering van bouwmanager Nicolette van Gorp. Des te opmerkelijker – en dat mag ook wel een wonder worden genoemd – dat het gebouw binnen de tijd en bin nen het budget werd gereali seerd. Vier jaar nadat de keuze op het ontwerp van DMAA was gevallen, kon in de zomer van 2009 daadwerkelijk een begin worden gemaakt met de funde­ring. Ruim twee jaar later, in oktober 2011, kon het gebouw leeg worden op geleverd. Voor de afbouw en inrichting van de binnenkant waren daarna nog vijf maanden beschikbaar tot koningin Beatrix op 4 april

2012 het nieuwe filmmuseum officieel kwam openen. De constructie en bouw van EYE is een kunststuk van balans en krachtenverdeling. Vooral de twee enorme en ver uitstekende delen van het gebouw vereisten een speciale aanpak. Aan de zuidoostkant steekt de top van het gebouw

maar liefst 35 meter voorbij de voet. Aan de andere kant is dat 15 meter. Voor het middendeel van het gebouw, waar de arena en de grote tentoonstellings­ruimte waren voorzien, streef­den de architecten naar een zo groot mogelijk open ruimte

zonder kolommen die het zicht zouden bederven. Het gebouw is in drie delen grotendeels opgetrokken uit een staalconstructie waarvoor in totaal duizend ton staal is gebruikt. De ongewone, veel­hoekige vorm van het gebouw maakte dat elke kolom en elke ligger van de staalconstructie op maat moest worden gemaakt. Op het hoogtepunt van de bouw waren 25 con struc teurs bezig met complexe berekeningen en het organi seren van de logis tiek. Uiteindelijk losten zij in een­drachtige samenwerking met de bouwers en alle andere betrokkenen de puzzel op. Zonder aan het eind een stukje over te houden.

Licht vakwerk

Verschillende facetten in het ontwerp voor EYE maakten een uitvoering in staal het meest effectief. Ondanks de 930 ton staal die daarvoor werd ge bruikt, is de constructie met een gewicht van slechts 110 kilo gram per vierkante meter relatief licht. In de over span­ningen is het principe van het vakwerk toegepast, waarmee lichte en toch stijve construc­ties zijn te maken. De grotere vakwerken zijn ruim 70 meter lang met een hoogte van meer dan 10 meter. De overstekende delen aan beide kanten van het gebouw zijn gelijktijdig gebouwd. Daarna is het op maat gemaakte midden­gedeelte ertussen gemonteerd. Nadat de complete staal­constructie als één geheel functioneerde, kon de afbouw beginnen.

29

30

Nic

olet

te v

an G

orp,

pro

ject

man

ager

nie

uwbo

uw E

YE

32Ongrijpbaar patroon

33Het dak en de gevel van EYE worden gevormd uit een aan­een schakeling van schuine vlak ken. Dat stelde bijzondere eisen aan de bekleding van de buitenkant, die bestaat uit alu­mi nium tegels. DMAA maakte daarvoor een ontwerp in trape­zium­ en parallello gram vormen die in een gevarieerd patroon op de gevel zijn aan gebracht. Het patroon is daar door even ongrijpbaar als het gebouw zelf. Veel Amsterdammers verbaas den zich er tijdens de bouw over dat lange tijd flinke rafelranden in de gevel bekle­ding zichtbaar bleven. Dit kwam doordat de hoek delen steeds apart moesten worden ingeme­ten en daarna in de fabriek op maat gemaakt moesten worden. Toen alle panelen op hun plaats zaten, zakte het gebouw een fractie, wat volgens de bereke­ningen wel was voorzien, maar naar verwachting eerder had moeten gebeuren. Sommige

tegels raakten daardoor bescha digd en moesten worden vervangen. Die moesten dus opnieuw worden ingemeten en op maat gemaakt. En al die tijd vertoonde de nieuwe trots van Amsterdam een onbegrepen rafelrand.

34Groot en toch behaaglijk

35Ook binnen in het gebouw staat bijna niets recht en haaks op elkaar. De wanden staan alle­maal onder verschillende hoeken ten opzichte van elkaar en van de vloer. Van de stuka­doors die deze enorme vlakken met flauwe hoeken en andere ingewikkelde raakpunten moesten afwerken vroeg dat ouderwets vakmanschap en handwerk. Hetzelfde gold voor de plafonds die ook uit een vouwwerk van vlakken onder uiteenlopende hellingshoeken bestaan. Tegenover die bovenste schelp van wit stucwerk ligt in de enorme arena, het hart van het gebouw, een onderste schelp van warm eikenhout. De houten vloer loopt in de hele ruimte door over de trappen en de tribune van het café­restau rant. Ook de centraal geplaatste bar is uit hetzelfde materiaal gemaakt. De warme materialen,

de ruime lichtinval en de vol­ledig akoestische plafonds geven bezoekers in deze gigan­tische ruimte toch een behaag­lijk gevoel. De bijzondere Star­brick lampen van de Deense ontwerper Olafur Eliasson zorgen ook ’s avonds voor een aangename sfeer. De rest van het interieur is terughoudend en vooral func­tio neel vormgegeven. De entree, de winkel en de gangen achter de arena worden gekenmerkt door een witte kunststof giet­vloer. In de bioscoopzalen over heersen donkere kleuren, grijs, zwart en paars. Alleen in Cinema 4 is een wanddecoratie in art­decostijl aangebracht, geïnspireerd op de voormalige Parisien­bioscoop in Amster­dam, waarvan het interieur is opgenomen in de collectie van EYE. Met een lichtvoorziening achter de wandpanelen kunnen de wanden egaal in het licht worden gezet.

De grote tentoonstellings­zaal is ook overwegend in grijs en zwart uitgevoerd om het getoonde beeldmateriaal goed tot zijn recht te laten komen. De architect wilde zoveel moge­lijk het gevoel geven dat de tentoon stellingsruimte een geheel vormt met de arena. Het plafond loopt daarom door in beide ruimten. Maar omwille van museale eisen, brand­veilig heid en klimaat moest er wel een afschei ding komen.

36

37

Rob

Pos

t, st

adsd

eelv

oorz

itter

Am

ster

dam

Noo

rd

Maa

rten

Klo

os, d

irect

eur v

an h

et A

rchi

tect

uurc

entr

um A

mst

erda

m

Car

olie

n G

ehre

ls, w

etho

uder

Kun

st &

Cul

tuur

, gem

eent

e A

mst

erda

m

40

41

Filmspeeltuin42

Een jonge man daalt de trap af naar de Basement. De filmer in opleiding heeft daar al heel wat uurtjes doorgebracht. Spelend met de filmjackpots in het Panorama en nog meer fragmenten en hele films bekijkend in een van de Pods. Nu stevent hij vastberaden af op de Flip­book Machine in de Playground. Hij trekt een paar kartonnetjes uit zijn tas, stelt zich op voor de camera en activeert de opname. Een voor een houdt hij de bordjes omhoog: I, LOVE en YOU staat erop. Hij kijkt de opname terug, snelt dan naar boven en laat daar van zijn filmpje een flipboekje maken. Tevreden beent hij weg, de verrassing voor zijn geliefde veilig in zijn tas.

43

4444

45

46

De

inte

ract

ieve

lich

tinst

alla

tie C

ryst

al v

an D

aan

Roo

sega

arde

tijd

ens

het P

ICN

IC F

estiv

al b

ij E

YE

47EYE in cijfersOppervlakten

Totale oppervlakte 6.300 m2

Bruto oppervlakte 8.700 m2

Tentoonstellingsruimte 1.200 m2

Filmzalen totaal 856 m2

Zaal 1 400 m2

Zaal 2 166 m2

Zaal 3 180 m2

Zaal 4 110 m2

Kantoorruimte 1.200 m2

Basement 450 m2

Winkel 100 m2

Verhuurbare zalen totaal 567 m2

Arena (incl. EYE Bar­ Restaurant) 1.050 m2

EYE Bar­Restaurant 800 m2

Materialen

Gestort beton 630 m3

Staal (constructie) 1.015 ton Funderingspalen 345Aluminium geveltegels 15.000Popnagels voor geveltegels 120.000Glas 11.000 m2

Kabel t.b.v. elektrische installaties 850 kmAantal bouwvakkers ruim 400

4848Kinder­gedachten

49Hier zit ik nog op het land, maar bij het gladde begint het water.

Als jij later films gaat maken, dan krijg ik de hoofdrol, goed?

Als ik hier zou wonen, maakte ik in het midden een hele grote schommel.

50Feest!

51Op 1 april werden alle bouw­vakkers en iedereen die verder betrokken was bij de bouw als eersten gefêteerd en bedankt voor de succesvolle en tijdige afronding van dit bijzondere bouwproject. Op de tweede dag konden alle medewerkers van EYE aan familie en vrienden hun nieuwe werkplek laten zien. Relaties uit de Nederlandse filmwereld en de culturele sector waren op 3 april welkom om de aanwinst van het nieuwe film-museum te vieren. Koningin Beatrix verrichtte op woensdag 4 april de officiële opening van EYE. Met een druk op een knop zette zij een laser­show in gang die uiteindelijk het gehele gebouw in paars licht hulde. De gasten op dit glamour ­feest kwamen over een rode loper binnen, nadat zij met een voor de gelegenheid versierde feestpont naar de overkant waren gevaren.

Maar de echte opening was natuurlijk op de vijfde dag, toen de deuren open gingen voor ‘gewone’ bezoekers. Tegelijk werd de eerste ten toon stelling, Found Footage: Cinema Ex ­posed, geopend. Die donder­dag nam het publiek opgetogen bezit van het gebouw. Om er zo­gezegd nooit meer weg te gaan.

Collega’s onder elkaar52

De ontmoeting met een konin gin van de Neder landse film, Monique van de Ven, doet de Majesteit zicht baar plezier. Ze is op haar gemak op dit galabal in het nieuwe paleis van de cinema. Een feest van herkenning is het: overal bekende gezich ten van acteurs die hun rol len spelen, hetzij op het doek, hetzij in het echte leven.

53

NR

C H

ande

lsbl

ad (T

racy

Met

z) d

.d. 0

4/04

/201

2

Vri

j Ned

erla

nd (K

ees

Drie

ssen

) d.d

. 08/

01/2

013

Nat

iona

l Pos

t, C

anad

a (K

aren

Bur

shte

in) d

.d. 1

3/04

/201

2

The

New

Yor

k Ti

mes

(Gis

ela

Will

iam

s) d

.d. 0

2/11

/201

2

The

Wal

l Str

eet J

ourn

al (J

oel W

eick

gena

nt) d

.d. 0

9/01

/201

0

In vier bioscoopzalen met bij elkaar 640 stoelen biedt EYE een gevarieerd programma met gemiddeld twintig film-vertoningen per dag. Een deel van het programma bestaat uit nieuwe bioscoopfilms. Maar uiteraard zijn er ook veel films uit de omvangrijke collectie van het filmmuseum te zien, vaak omkleed met een aan­vullend programma. Twee zondagen in de maand is er in de grote zaal live muziek bij stille films uit het verleden. Soms uitgevoerd door een compleet symfonieorkest,

andere keren op het speciaal voor EYE gerestaureerde bioscooporgel uit 1929 uit de Passagebioscoop in Den Haag. Met regelmaat toont EYE een klassieker uit de eigen collectie, voorafgegaan door een lezing van een kenner uit de filmwereld. En om buiten-landers kennis te laten maken met de Nederlandse film is er maandelijks een film van eigen bodem met Engelse ondertitels. Speciale deelcollecties en genres komen aan bod in de maandelijkse Collectiespecial, waarin wordt ingezoomd op

een specifieke categorie films, zoals stille films, experimentele films, opdracht-, animatie- of amateurfilms. Van andere orde zijn de programma’s E*Cinema en Cinema Egzotik. E*Cinema verkent filmische horizonten door te experimenteren met presentatievormen: experi men­tele films worden voorzien van nieuwe (geïmproviseerde) muziek en, afhankelijk van de voorstelling, geïntegreerd met een dansvoorstelling, een theatrale monoloog of performance.

Klassiekers, krakers en cultfilms

Cinema Egzotik biedt de persoonlijke, vaak wat excen­trieke keuze van twee film-aficionados, regisseur Martin Koolhoven en EYE­program­meur Ronald Simons. Zij openen het publiek de ogen voor de kwaliteiten van bijzondere spaghettiwesterns, misdaad­, zombie­, kannibalen­ en politie­films. Met bijzondere voorstellingen voor filmclubs en speciale festival programmeringen, zoals Cinedans Dance on Screen Festival, Fantastisch Kinder film Festival, International Docu­men tary Film Festival, wordt de capaciteit van EYE ten volle benut.

57

5858Spetters uncut

Iedereen is er. Paul Verhoeven natuur­lijk en Gerard Soeteman, die het scenario schreef. Renée Soutendijk is er ook. Na 32 jaar gaat Spetters opnieuw in première in een hele maal gerestaureerde, ongecen sureerde originele versie. Het weer zien op het grote scherm in Cinema 1 is verbluf­fend. Het beeld helder en fris. En met de distantie van de tijd zie je pas wat een goede film het is. Een echte Verhoeven. Renée is ook meesterlijk als Fientje: ‘Het leven is net een kroket: als je eenmaal weet wat er in zit, hoef je niet meer.’

59

Een hart met 40.000 filmsDe omvangrijke collectie films en filmgerelateerde objecten vormt het hart van EYE. De films, foto’s, affiches, sound-tracks en bladmuziek, papieren archieven van filmmakers en de boeken over film vormen de basis voor het grootste deel van de activiteiten van EYE. De collectie van EYE om spant de gehele film geschiedenis: van de eerste films van de gebroe-ders Lumière tot en met de nieuw ste digitale producties. In de depots van EYE – waar­onder brandveilige bunkers in de duinen bij Overveen – ligt

ruim 40 miljoen meter film op gesla gen. Bij elkaar onge veer 40.000 zowel Nederlandse als internationale filmtitels. De deelcollectie Nederlandse films is met 20.000 titels de groot ste ter wereld. De collectie stille films, ongeveer 7.000 titels uit binnen­ en buitenland, is welis waar niet de grootste in de wereld, maar wel een van de meest bijzondere vanwege het grote aantal unicaten van inter­nationale titels. Dat is mede te danken aan de verzameling van film distribu teur Jean Desmet die in 1957 aan D

epot

Vijf

huiz

en

het filmmuseum is geschonken. Deze collectie bevat ruim 900 films die in de jaren 10 van de vorige eeuw in de bioscopen wer den vertoond. Daarnaast heeft EYE ook veel documen­taires in de collectie, waar onder het oeuvre van de cineasten Joris Ivens en Johan van der Keuken. Behalve films beheert EYE ruim 700.000 foto’s, dia’s, nega­tieven, lobbycards en prent­briefkaarten met afbeeldingen van films. De meeste foto’s tonen filmstills en acteurs-portret ten, maar er zijn ook set­foto’s en foto’s van film-premières en andere evenementen. Geen film zonder affiche en ook daarvan heeft EYE er zo’n 74.000 in bezit, affiches uit ver-schillende landen en periodes. Nederlandse affiches vormen in deze verzameling het zwaarte ­punt. Even onlosmakelijk met film

61

Bits

&P

iece

s, m

aker

, dat

um e

n ve

rder

e ge

geve

ns o

nbek

end

projectieapparatuur uit ver­schil lende perioden van de filmgeschiedenis. Naast dit alles bezit EYE de grootste aan film gewijde biblio theek van Nederland, voor iedereen kosteloos toe­gankelijk in een apart gebouw in Amsterdam Oost en in de toekomst in een nieuw collectie­gebouw op een steenworp afstand in Amsterdam Noord.

verbonden is muziek. EYE heeft een gevarieerde collectie film-muziek: van soundtracks op verschillende formaten grammo foonplaten tot heden­daagse filmmuziek op cd. Bijzon der zijn de platen van 40 centimeter doorsnede uit de beginperiode van de geluids­film. Bovendien is er een grote bladmuziekcollectie. Voor onderzoekers is verder van grote waarde dat veel Nederlandse filmmakers, scenaristen en filmcritici hun papieren archieven aan EYE schonken. Zo beheert EYE onder meer de verzameling van Bert Haanstra, Fons Rademakers, Pim de la Parra, Wim Verstappen, Frans Weisz en Rudolf van den Berg, naast archieven van enkele film-organisaties en ­bedrijven.Ten slotte heeft EYE een ver­zame ling filmapparatuur van zo’n 1500 stuks, voor namelijk bestaande uit opname­ en B

its &

Pie

ces,

mak

er, d

atum

en

verd

ere

gege

vens

onb

eken

d

63De collectie in cijfersAantallen

Nederlandse films 20.000Buitenlandse films 20.000Nitraatfilms (1895-1950) 12.000Stille films (1895-1930 7.000

Totaal aantal films 40.000

Filmblikken 264.000Totale lengte in meter 40.000.000Totale lengte nitraatfilm in meter 6.000.000

Foto’s en andere afbeeldingen 700.000Affiches 74.000

Soundtracks / geluidsfragmenten 4.000Bladmuziek 5.600

Papieren archieven 190

Bibliotheektitels en tijdschriften 28.000

64Vroege en Poolse affiches

Leon

ce A

La

Cam

pagn

e, F

rank

rijk

1913

His

Vac

atio

n, V

eren

igde

Sta

ten

1912

65Affiches zijn vanaf het eerste begin een vast onderdeel in het publiciteitspakket van films geweest. EYE heeft de grootste collectie ‘vroege’ affiches ter wereld, wat te danken is aan de verzameldrift van film distribu-teur en bioscoopeigenaar Jean Desmet. Hij bewaarde alle affiches die zijn bedrijf vanaf 1907 binnenkreeg en de hele verzameling van 2000 affiches is in 1957 bij het toenmalige Filmmuseum terecht gekomen. De afficheverzameling van EYE is ook bijzonder omdat het niet vaak voorkomt dat een museum zowel nationale als internationale affiches ver-zamelt. Zo heeft EYE naast de grote collectie Nederlandse affiches een unieke verzame ling naoorlogse affiches uit Polen, Tsjechië en Cuba. Daar onder ruim veertien honderd Poolse affiches die in de jaren vijftig en zestig enorm populair waren. Poolse ontwerpers die destijds

naar West­Europa kwa men, wisten dat ze hun affiches konden verkopen aan het Stede lijk Museum in Amster­dam, waar toen het film museum nog was gevestigd.

Cin

ema

Par

isie

n, N

eder

land

c. 1

910

Ont

wer

p Ju

lien

t’ Fe

lt, N

eder

land

190

9

66D

eux

enfa

nts

dans

la fo

rêt,

Fran

krijk

191

2

Jezd

ziec

zni

kad,

Woj

ciec

h W

enze

l 196

0

(Sha

ne, V

eren

igde

Sta

ten

1952

)N

ieza

mez

na k

obie

ta, M

iecz

ysla

w W

asile

wsk

i 197

9

(An

Unm

arrie

d W

oman

, Ver

enig

de S

tate

n 19

77)

Bul

war

zac

hodz

aceg

o st

onca

, Wal

dem

ar S

wie

rzy

1957

(S

unse

t Blv

d., V

eren

igde

Sta

ten

1950

)

Littl

e H

ands

, Ver

enig

de S

tate

n 19

12

67

Dis

kret

ny w

rok

burz

uazj

i, Fr

anci

szek

Sta

row

ieys

ki 1

975

(L

e ch

arm

e di

scre

t de

la b

ourg

eois

ie, F

rank

rijk

1972

)Zb

unto

wan

a or

kies

tra, F

ranc

isze

k S

taro

wie

yski

196

0

(Fan

fare

, Ned

erla

nd 1

958)

Notenwirwar68

De muziek is even caleidoscopisch als de beelden. Boven het stompende ritme klinkt een wirwar van noten, atonale klanken, razende trillers, roetsjen en riedels. Soms valt de muziek even stil en hoor je alleen nog het klapperen van de pianola­aandrijving, die wordt bediend door Yvo Verschoor. Zijn Pianola Museum gaf de Weber Aeolian pianola vleugel uit 1912 in bruikleen aan EYE. In het art­deco decor van Cinema 4 brengt Verschoor daarop vandaag een voor gewone stervelingen onspeel baar muziekstuk ten gehore. Het is de film muziek die George Antheil in 1924 schreef bij de Dada­film Ballet Mécanique van beeldend kunstenaar Fernand Léger en filmer Dudley Murphy. Een overdonderend kwartier dat nog lang nadreunt in de hoofden van het publiek.

69

Filmpionier Jean Desmet (1875­1956) stond aanvankelijk op ker mis sen met draaiorgels, een Rad van Fortuin en andere attrac ties. In 1907 introduceerde hij zijn Imperial Bioscope, de grootste en mooiste reis bios­coop uit zijn tijd. Hij voorzag dat bioscopen de toekomst hadden en opende in 1909 zijn eerste vaste bioscoop, Cinema Parisien in Rotterdam. Een jaar later begon hij op de Nieuwen­dijk in Amsterdam een tweede Cinema Parisien. De Amster­damse vestiging werd ook het kantoor van zijn Internationaal

Film­verhuur­ en Verkoop­kantoor Jean Desmet. Dat Desmet een man was die letterlijk alles bewaarde, is een groot geluk voor filmhistorici. Toen de erven­Desmet in 1957 het volledige archief en de complete inventaris van Desmets bedrijf aan het toen­malige Filmmuseum schonken, bleken daar tientallen films tussen te zitten die onbekend of verloren gewaand waren. Unieke exemplaren die nergens anders ter wereld te vinden zijn. Tussen de 933 films uit de periode 1907­1916 zitten

Een schat van wereld formaat

71bijvoor beeld de enige over­gebleven kopieën van meester-werken van D.W. Griffith en Louis Feuillade, films met Asta Nielsen en Lyda Borelli en produc ties van film maat schap-pijen Pathé, Gaumont en Edison. Om die reden is de Desmet­collectie in 2011 opgenomen in het Memory of the World Regis­ter van UNESCO, waarin ook het dagboek van Anne Frank, de archieven van de VOC, de Magna Carta en de Gutenberg Bijbel zijn opgenomen. Behalve het bedrijfsarchief, waarin zelfs de bonnetjes van de glazenwasser bewaard zijn gebleven, omvat de Desmet­collectie 2000 film- en bioscoop-affiches en bijna 700 foto’s. Met de schenking van de erven­Desmet is destijds ook het com­plete interieur van de Amster­damse Parisien­bioscoop aan het Filmmuseum overgedragen. Toen het museum later het Vondel park paviljoen betrok,

is het bioscoopinterieur in een van de twee zalen daar her­bouwd. Lang is besproken of het originele Parisien­interieur kon worden gebruikt voor een van de bioscoopzalen in het nieuwe gebouw van EYE. Dat bleek uit­eindelijk niet mogelijk, zodat is besloten tot een inrichting in dezelfde art­decostijl naar een ontwerp van Rob Looman, bij wijze van ode aan Jean Desmet. De zaal is voorzien van een ingenieuze LED­verlichting waar mee de gedecoreerde wand panelen in kleurvlakken kunnen veranderen. Het origi­nele Parisien­interieur staat ondertussen veilig opgeslagen in een van de depots van EYE.

72Op het raak vlak van film en kunst

Foun

d Fo

otag

e: C

inem

a ex

pose

d

EYE positioneert zich als een internationaal museum voor kunst en cultuur van het bewegend beeld. Daar hoort ook een internationaal toon aan­gevend tentoon stellings beleid bij. EYE heeft de ambitie voor­op te lopen in de manier waar­op film in een museale context wordt gebracht. Vier wisselen­de exposities per jaar verkennen de snijvlakken tussen film, beeldende kunst en andere media en besteden aandacht aan grote filmmakers, specifieke thema’s of belang rijke stromin­gen in de filmkunst. Voor de tentoonstellingen maakt EYE vanzelfsprekend gebruik van de eigen collectie, maar werkt het museum ook samen met nationale en inter­nationale cinematheken en musea. In het tentoonstellingsbeleid is film steeds de basis, maar de benadering is wisselend. Niet langer gebonden aan de

projectie op een enkel scherm in een filmzaal, verkent EYE de mogelijkheden om film op uit-eenlopende manieren voor het voetlicht te brengen. Daarvoor vraagt het museum soms kunstenaars nieuw werk te maken met beeldmateriaal uit de EYE­collectie. EYE is tegelijk museum en cinematheek en slaat daarmee een brug tussen de cinematheken en musea voor moderne en hedendaagse kunst in de wereld. Het gebouw van EYE, met zijn vier filmzalen en de work-shop ruimte, leent zich bij uit­stek voor uitgebreide program­mering rondom de tentoon­stellingen, waarbij bovendien geput kan worden uit de eigen filmverzameling. Zo’n totaal-pakket met filmvertoningen, lezingen, debatten en work­shops zorgt voor verdieping en verrijking van de exposities.Naast de wisseltentoonstelling heeft EYE in de Basement een

gratis toegankelijke permanente tentoonstelling van fragmenten uit de EYE­collectie: het Panora ma. Met behulp van zeven bedie ningspanelen kunnen daar filmfragmenten worden bekeken die zijn

gegroepeerd rond thema’s. In speciaal ontworpen cabi­nes voorzien van driezits bank en Cinemascope­beeld scherm, Pods genoemd, zijn meer frag­menten en ook complete films te zien. Op de Playground kun­nen bezoekers spelen met inter­actieve installaties waarin bewegend beeld een rol speelt.

73

The

Gua

rdia

n (A

dria

n S

earle

) d.d

. 09/

01/2

013

Foun

d Fo

otag

e: C

inem

a ex

pose

d

76

Sta

nley

Kub

rick:

The

exh

ibiti

onS

tanl

ey K

ubric

k: T

he e

xhib

ition

Osk

ar F

isch

inge

r (19

00 –

196

7)E

xpan

ded

Cin

ema:

Isaa

c Ju

lien,

Fio

na T

an, Y

ang

Fudo

ng

Exp

ande

d C

inem

a: Is

aac

Julie

n, F

iona

Tan

, Yan

g Fu

dong

80Passie kweken voor film

81EYE ziet het als een van zijn belangrijkste taken om bij jong en oud de passie voor film te ontwikkelen en de kennis over deze kunstvorm te vergroten. Daarvoor zijn er verschillende educatieve initiatieven, gericht op verschillende doelgroepen. Voor kinderen en scholieren zijn er workshops, speciale filmvertoningen en rond-leidingen. Maar ook voor studen ten en volwassenen zijn er lezingen en speciale bijeen­komsten over film. Daarnaast is EYE ook buiten het eigen gebouw een partner in film-educatie voor bioscopen, film-festivals, culturele instel lin gen en bibliotheken. Kinderen in de basisschool­leeftijd kunnen bij EYE op verschillende niveaus kennis­maken met film, waarbij ze leren hoe films gemaakt worden, in welke varianten en met welk doel. In een aparte workshop­ruimte die is uitgerust met

computers en andere appara­tuur gaan ze zelf aan de slag. In het programma Filmjuwelen onderzoeken kinderen de her komst van beelden in aan­spre kende films en fragmenten uit EYE­collectie. In andere work shops leren ze zelf animaties, stop-motionfilms of scenario’s te maken. De programma’s voor middel bare scholieren sluiten meestal aan bij specifieke vakken in het lesprogramma, zoals culturele vorming, taal­vakken, geschiedenis en maat­schappijleer. In het algemeen dragen de workshops bij aan de mediawijsheid van de leer­lingen.

82Rondjesdans

83In de Workshopruimte zijn twee jongens van 12 en 14 jaar in de weer met gekleurde rondjes van transparant materiaal. Ze maken een stop­motionfilmpje. Met de beschikbare apparatuur is dat super­eenvoudig. Ze leggen de rondjes op een lichtbak, drukken op de spatiebalk van de computer en de camera boven de lichtbak maakt een foto. Dan verschuiven ze de rondjes een tikje en maken de volgende foto. Telkens bekijken ze hoe het filmpje groeit: de rondjes maken al gauw een dans over het scherm. Na tien minuten hebben ze al een paar seconden film gecompo­neerd. Het resultaat krijgen ze over een paar dagen in de mail, met als verrassing een muziekje eronder gemonteerd.

84Vernieuwd verleden

85(Abel Gance, 1919) en Wan Pipel (1976) van Pim de la Parra kregen dankzij de vakweten­schappelijke inspanningen van EYE een tweede leven als fraai gerestaureerde kopie. Voor zijn restauratiewerk won EYE meer­dere internationale prijzen, waar onder de Jean Mitry Award, de Film Preservation Honors en

de Prix Henri Langlois. EYE werkt met filmarchieven wereldwijd aan gezamenlijke restauraties. Zo is bijvoorbeeld EYE materiaal gebruikt bij recente restauraties van

Hitchcock-films door het British Film Institute. Ook in het kader van het wereldwijde Charlie Chaplin/Keystone restauratie­project bleken enkele bij EYE bewaarde filmkopieën tot de oudste en best bewaarde versies te horen. In samenwerking met Neder­landse en internationale labora toria werkt EYE mee aan onderzoeken naar de verdere kwaliteitsverbetering van restau raties. Daarnaast digitali seert EYE films op bioscoopkwaliteit voor digitale projectie en online presentaties. Tussen 2007­2012 werkte EYE bovendien aan het groot­schalige restauratie­ en digitali seringsproject Beelden voor de Toekomst, in samen­werking met het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, het Nationaal Archief en Stichting Nederland Kennis­land.

Tot 1950 werden films vast-gelegd op nitraatfilm, een zeer brandbaar materiaal dat na verloop van tijd langzaam ver­pul vert. Vanaf 1950 gebruikten filmers acetaatfilm, dat niet brandbaar is, maar wel door verkleuring en verzuring kan worden aangetast als het niet onder de juiste omstandig heden wordt bewaard. Film musea moeten daarom voort durend hun collectie bewaken en restaureren. EYE vervult wereldwijd een pioniersrol op het gebied van filmrestauratie en -digitalise-ring. In de collectie bevinden zich ruim 12.000 nitraatfilms en bijna 30.000 films op acetaat. EYE wordt wereldwijd geroemd om zijn in het oog springende en technologisch vernieuwende restauraties van klassiekers, experimentele en stille films. Titels als Beyond the Rocks (1922, met Rudolph Valentino en Gloria Swanson), J’accuse!

86Bijzondere restauraties

Bey

ond

the

Roc

ks, V

eren

igde

Sta

ten

1922

87Beyond the Rocks

Toen archivarissen van EYE in een collectie van 2000 film-blik ken die aan het museum waren geschonken de eerste aktes van de film Beyond the Rocks uit 1922 tegenkwamen, wisten ze meteen dat ze iets zeer bijzon ders in handen had­den. Op een fragment van één minuut in de archieven van EYE na was van deze film met Rudolph Valentino en Gloria Swanson nergens ter wereld meer een kopie te vinden. De zoektocht naar de overige zeven blikken van de film in de onbeschre ven collectie duurde daarna tergend lang. Maar de film was uiteindelijk compleet en kon door EYE worden geres­tau reerd. De inter nationale première van de restauratie was op het filmfestival in Cannes en kreeg wereldwijde persaandacht. Sindsdien wordt deze lang verloren gewaande

film regel matig vertoond op festivals, bij collega­archieven en op televisie.

Shoes

EYE bezit de enige overgebleven volledige kopie van Shoes (1916), een sociaal bewogen aanklacht tegen onderbetaalde arbeid van Lois Weber. Weber is een van de belangrijkste vrouwelijke regis seurs van de vroege film. De film werd in 1990 al geconserveerd, maar door een zware bacteriële aantas ting was het beeld bezaaid met witte vlekken. Vanwege de internatio­nale belangstelling van vrouwen studies en de belang­stelling vanuit de VS, heeft EYE de film in 2010 nogmaals, maar nu digitaal, gerestaureerd

We Can’t Go Home Again

‘De restauratie van We Can’t Go Home Again (1973) was voor

EYE een van de belang rijkste projecten in de afgelo pen jaren. De gerestaureerde film voegt een parel toe aan de EYE­col lec­tie.’ Dat zei EYE­directeur Sandra den Hamer over de geres taureerde versie van dit weinig vertoonde, radicaal visueel experiment van regis­seur Nicholas Ray (Rebel With­

out A Cause, 1955) met een groep studenten. Den Hamer: ‘Nicholas Ray behoort tot de categorie van filmauteurs die de cinema opnieuw heeft uitgevonden en de geschie denis en de kunst van het bewegende

beeld heeft veranderd.’ EYE restaureerde de film, in samen-werking met de Nicholas Ray Fo undation en het Ameri kaanse Academy Film Archive. De geres taureerde film beleefde in 2011 zijn wereldpremière op het filmfestival van Venetië.

Nederlandse films

De Bertha (Louis Hendricus Chrispijn sr., 1913), een zeer vroege Nederlandse stille film, die tot voor kort te boek stond als verloren, is in 2011 terug­gevonden en gerestaureerd met behoud van de originele kleur tinten. Tijdens de opening van het nieuwe gebouw van EYE werd de 60 minuten duren de film met in de hoofdrol de film-ster Annie Bos getoond aan een zaal vol internationale gasten. In het oog springende restau­ra ties van Nederlandse films van recenter datum zijn de geres taureerde versies van Wan

Pipel (Pim de la Parra, 1976), Spet ters (Paul Verhoeven, 1980) en Abel (Alex Warmerdam, 1986). De herstelde films Wan Pipel en Abel werden op het Neder landse Film Festival in Utrecht getoond. Spetters ging met groot vertoon in EYE in première. The Spanish Dancer

De restauratie van The Spanish Dancer (1923) van Herbert Brenon bracht een uitzonder­lijke, prachtig gefotografeerde film tevoorschijn, waaraan de beste acteurs en scenario­schrijvers van die tijd mee­werkten, onder wie actrice Pola Negri. De film is een komisch kostuumdrama over de avon turen van Maritana, een Spaanse zigeunerzangeres die anno 1625 verliefd is op de arme edelman en bon vivant Don César de Bazan. De geliefden raken betrokken bij een hof­

intrige die de Spaanse koning en zijn Franse vrouw uit elkaar moet drijven. Maritana’s charme en spitsvondigheid bieden uit­komst. Filmhistoricus Kevin Brown­low schreef naar aanleiding van deze restauratie: ‘De ver­korte versie was aangenaam en spectaculair, maar nu ont­hult deze restau ratie een exceptionele film. EYE heeft ons alweer een klassieker gegeven uit de periode die velen als de rijkste uit de film-geschiedenis beschouwen.’

We

Can

’t G

o H

ome

Aga

in n

a re

stau

ratie

Achter de schermen90

91De operateur van dienst heeft voor Cinema 4 net een nieuwe film in de projector gelegd. Standaard 35mm­formaat. Nu heeft ze 10 minuten om in Cinema 2 de vol­gende film te starten. Daarom is het wel handig dat de operateurs­ruimten van Cinema 2, 3 en 4 alle drie direct te bereiken zijn van uit het kantoor van de operateurs. De film in Cinema 2 is een digitale. Kan alle maal. Alle cabines zijn voorzien van projectoren voor 16mm, 35mm, 70mm, 2K en 4K (ook 3D). Mooi werken.

92EYE online

93De EYE­collectie is in zekere zin van ons allemaal. Daarom wil EYE zijn bijzondere film ver-zame ling toegankelijk maken voor iedereen. Ook online. Dat gebeurt momenteel door films op YouTube te plaatsen. Daar­naast ontwik kelde EYE zelf verschillende websites waarop hele films en fragmenten uit de EYE­collectie te bekijken zijn. Op de site Film in Nederland is een schat aan informatie, artikelen, filmstills en films over vroege film in Nederland te vin-den. Ruim tweeduizend Neder­landse films uit de periode 1890­1940 staan erop beschre­ven. De database is op verschil­lende manieren door zoekbaar en er zijn honderden films te bekijken. Een tweede site, de Scene Machine, naar een concept van de ontwerpers Dima Stefanova en David Lammers, laat mensen op meer intuïtieve manier kennis maken met de EYE­

collectie. De Scene Machine is gevuld met duizend fragmenten uit de collectie, die willekeurig naar voren komen op basis van gekozen trefwoorden. De site Instant Cinema is een online community voor experi­mentele films en kunst films. Op deze site zijn zowel werken uit de collectie van EYE te zien, als films die door kunste naars zelf zijn toe gevoegd. Ten slotte is er Ximon, een site die de mogelijk­heid biedt om, tegen betaling, Nederlandse films, documen-taires en televisie drama’s te kijken. De site is een initiatief van EYE, Beeld en Geluid en de Filmproducenten Nederland.

www.youtube.com/eyefilmNLwww.filminnederland.nlwww.scenemachine.nlwww.instantcinema.orgwww.ximon.nlwww.eyefilm.nl

Concept en tekst: Bas van Lier, AmsterdamVormgeving: Joseph Plateau, AmsterdamResearch: Annette LiethMet dank aan: De Gebouwengids, Wendeline Dijkman EYE: Inge Scheijde, Marjan VosFoto’s: Arda Risselada (12), Bart Hoogervorst (96), Dennis Guzzo (34, 37), Edwin Zijlstra (3), Hans Boddeke (25 lb, 42b, 48, 49, 50, 51b, 52, 53, 57, 58, 59, 72, 73, 75, 76, 77 ro, 80), Hans Wilschut (77, 78), Iwan Baan (1, 4, 9 o, 22a, 22b), Merlijn Snitker (40 ro, 41 l, 90, 91), Michael Vervuurt (40), Paul van der Klei (42 a/d, 43, 44,

45, 81, 82, 83), Peter Dejong (13), Petra Noordkamp (8 lo), Pieter Musterd (36), René den Engelsman (6, 8 r, 9 rb, 22 c/d , 23, 40 lb, 40 rb, 41 rb, 41 ro, 42 c, 51 o, 68, 69), Stadsarchief Amsterdam, Collectie Stichting IJbeeld (9 lb, 14, 16, 17, 27, 30, 32, 33), Studio Daan Roosegaarde (46), Theo Captein (25 lo, 25 r)

Druk: robstolk®

© 2013 EYE, Amsterdam

EYE FilmmuseumIJpromenade 11031 KT Amsterdam020 5891 400www.eyefilm.nl

ISBN: 978­90­71338­16­8

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomati­seerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van EYE.

Al het mogelijke is gedaan om rechthebbenden van beeld te achterhalen.

Indien u meent over auteurs­rechten te beschikken van beeld in deze uitgave, kunt u contact opnemen met EYE.

Colofon

Arc

hite

ctur

al D

iges

t

96

The end

Het gebouw van EYE Filmmuseum moet een belevenis zijn, net als film. Met dat idee voor ogen ontwierpen Delugan Meissl Associated Architects het spec taculaire gebouw van EYE op de noorde lijke oever van het IJ in Amster dam. Dit boekje over de archi­tectuur, de presen taties en de collectie van EYE laat zien dat de architecten in die opzet alleszins zijn geslaagd.