Experts, Experts, ExpertsystemenExpertsystemen

en en besluitvorming.besluitvorming.Een wereld vol kopzorgenEen wereld vol kopzorgen

Twee soorten Twee soorten beslissingen:beslissingen:

Beslissen over een Beslissen over een diagnosediagnose

Beslissen over een Beslissen over een therapietherapie

Twee soorten kennis:Twee soorten kennis:

Wetenschappelijkeof formele kennis

Ervaringskennis

deducereninduceren

Bottom upTop down

BesluitvormingsmodellenBesluitvormingsmodellen::

s u p e r v ise d / u n s up e r v is edn e u r a l ne tw o r ks

B a y e s ian , fu z zy s e ts,lo g is t ics

q u a n ti t a t ive

t r u th ta ble s,B o o le an lo g ic

d e c isio n tr e e s,n o n - pa r a m e t r ic p a r tio n ing

r e a s o nin g m o d e ls,e x p er t / cr i t iqu in g s y ste m s

q u a l it a t ive

D e c is io n M o d e ls

Regelgebaseerd Regelgebaseerd redeneren:redeneren:

E1

start

E2 E3 E4

E6 D1

D2

D3

T

T

F

F F F

T

F

D4

D5

T

T

E1.E2.(E3. E6 + E3. E4) D1

In de vorm van twee In de vorm van twee regels:regels:

IF: AND E1 = TrueE2 = FalseE3 = TrueE6 = False

THEN: D1

E1.E2.(E3. E6 + E3. E4) D1

IF: AND E1 = TrueE2 = FalseE3 = FalseE4 = False

THEN: D1

In de vorm van drie In de vorm van drie regels:regels:

IF: AND E1 = TrueE2 = False

THEN: D1A

IF: AND D1A = TrueE3 = TrueE6 = False

THEN: D1

IF: AND D1A = TrueE3 = FalseE4 = False

THEN: D1

E1.E2.(E3. E6 + E3. E4) D1

Vormen van redeneren:Vormen van redeneren:

Forward reasoning

Backward reasoning

Hypothese(diagnose)

Data

Hypothese(diagnose)

Data

Backward reasoning:Backward reasoning:

E1

start

E2 E3 E4

E6 D1

D2

D3

T

T

F

F F F

T

FD4

D5

T

T

Beslissen met Beslissen met (on)zekerheid(on)zekerheid

-100 1000-20 20

bekend

onbekend

niet bekend

waar

onwaar

Voorbeeld:Voorbeeld:

IF: AND E1 (CF1 = 0.70) (CF1 = -0.70) (CF1 = 0.7)E2 (CF2 = 0.40) (CF2 = -0.40) (CF2 = -0.4)

THEN: D1 (CF3 = 0.82) (CF3 = -0.82) (CF3 = 0.5)

1. CF = CF1 + CF2 (1-CF1 )2. CF = 0 - ( |CF1| + |CF2| (1 - |CF1| ))3. CF = (CF1 + CF2) / (1 - MIN(|CF1|, |CF2|))

1. 2. 3.

Voordelen van Voordelen van beslissingsondersteuningbeslissingsondersteuning

:: Gidsfunctie voor onervaren gebruikersGidsfunctie voor onervaren gebruikers Hulp voor ervaren gebruikers bij veel Hulp voor ervaren gebruikers bij veel

routinematige beslissingenroutinematige beslissingen Hulpmiddel bij ‘grensgevallen’Hulpmiddel bij ‘grensgevallen’ Integratie van multidisciplinaire kennisIntegratie van multidisciplinaire kennis Expliciteren van werkwijze en beslissingenExpliciteren van werkwijze en beslissingen Minder gevoelig voor menselijke foutenMinder gevoelig voor menselijke fouten

Problemen bij Problemen bij beslissingsondersteuningbeslissingsondersteuning

:: Beschikbare kennisBeschikbare kennis Lange ontwikkeltijdLange ontwikkeltijd Duur in onderhoudDuur in onderhoud ‘‘Orakel van Delphi’Orakel van Delphi’ Hoe bepaal je de prestatie?Hoe bepaal je de prestatie? Omgeving afhankelijke prestatieOmgeving afhankelijke prestatie Kwaliteit gegevens bepaalt prestatieKwaliteit gegevens bepaalt prestatie Wie is aansprakelijk bij fouten?Wie is aansprakelijk bij fouten?

Facultatief Practicum:Facultatief Practicum:

1.1. Ervaring opdoen met EVINCEErvaring opdoen met EVINCE

ofof

2.2. Ervaring opdoen met bouwen van Ervaring opdoen met bouwen van een simpel kennissysteem in kant-een simpel kennissysteem in kant-en-klare omgevingen-klare omgeving

(bij voldoende belangstelling)

Aanbevolen literatuur:Aanbevolen literatuur:

J.H. van Bemmel, M.A. Musen (Eds.) J.H. van Bemmel, M.A. Musen (Eds.) Handbook of Medical InformaticsHandbook of Medical Informatics

Bohn Stafleu Van Loghum, Bohn Stafleu Van Loghum, Houten/Diegen 1997.Houten/Diegen 1997.