Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde...

41
LASTIGE ONDERWERPEN: BIOCHEMIE Examenopgaven

Transcript of Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde...

Page 1: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Examenopgaven

VW-1028-a-10-1-o 9 lees verder

PKU Het aminozuur fenylalanine wordt in het lichaam onder invloed van het enzym PAH (phenylalaninehydroxylase) omgezet tot het aminozuur tyrosine Het begin van een molecuul PAH kan als volgt worden weergegeven Met - Ser - Thr ~ De aminozuureenheid met nummer 1 heeft het NH2 uiteinde van het molecuul

3p 20 Geef het bovenbedoelde fragment van PAH in structuurformule weer Eeacuten van de afwijkingen waarop pasgeboren babyrsquos worden onderzocht is PKU (PhenylKetonUrie) Bij mensen met PKU vindt de omzetting van fenylalanine tot tyrosine niet plaats Fenylalanine hoopt zich dan op in het bloed waardoor hersenbeschadigingen kunnen ontstaan Eeacuten van de genetische oorzaken van PKU is een zogenoemde puntmutatie bij mensen met PKU is in het gen dat codeert voor het enzym PAH op plaats 1222 eacuteeacuten basenpaar anders dan bij mensen die geen PKU hebben Daardoor wordt een eiwit gevormd waarin op eacuteeacuten plaats in het molecuul een aminozuureenheid anders is dan in een PAH molecuul Dit eiwit dat hierna lsquoverkeerd-PAHrsquo wordt genoemd is niet in staat om fenylalanine om te zetten tot tyrosine DNA is opgebouwd uit twee ketens (strengen) de matrijsstreng en de coderende streng De matrijsstreng wordt bij de eiwitsynthese afgelezen waarbij het messenger-RNA (mRNA) wordt gevormd Hieronder is een gedeelte weergegeven van de coderende streng van het gen dat op het DNA de informatie voor PAH bevat en van de coderende streng van het gen dat op het DNA de informatie voor lsquoverkeerd-PAHrsquo bevat De code voor het aminozuur met nummer 1 begint bij het basenpaar met nummer 1

1p 21 Leg uit wat het nummer is van de aminozuureenheid die in lsquoverkeerd-PAHrsquo anders is dan in PAH

3p 22 Geef het 3-lettersymbool van de aminozuureenheid in PAH en geef het 3-lettersymbool van de aminozuureenheid die op dezelfde plaats in lsquoverkeerd-PAHrsquo anders is Geef een verklaring voor je antwoord Als PKU is vastgesteld wordt een eiwitarm dieet voorgeschreven Door het dieet wordt precies de hoeveelheid fenylalanine ingenomen die nodig is voor het functioneren van het lichaam maar beslist niet meer Bovendien moet dagelijks een fenylalanine-vrij voedingssupplement worden ingenomen Dit voedingssupplement bevat behalve een kleine hoeveelheid tyrosine nog enkele andere aminozuren zoals leucine

1p 23 Geef aan waarom leucine in het supplement aanwezig moet zijn

1215

AA

AA

TT

AA

CC

CC

TT

CT

GG

GG

CC

CC

CC

TT

TT

1222

VW-1028-a-10-1-o 10 lees verder

Op de verpakking van veel voedingsmiddelen staat de tekst lsquobevat een bron van fenylalaninersquo Dit is om te voorkomen dat mensen met PKU via de voeding ongemerkt fenylalanine binnen krijgen Aspartaam een kunstmatige zoetstof is zorsquon stof die bij inname een ongewenste verhoging van het fenylalanine-gehalte in het bloed kan bewerkstelligen Bij de omzetting van aspartaam in het lichaam wordt namelijk fenylalanine gevormd Hierbij ontstaat uit eacuteeacuten mol aspartaam eacuteeacuten mol fenylalanine Voor gezonde mensen is de ADI waarde van aspartaam tamelijk hoog Maar wanneer mensen met PKU deze stof gebruiken kan dat leiden tot een onaanvaardbare stijging van de concentratie fenylalanine in het bloed

4p 24 Ga door berekening na wat de toename van de hoeveelheid fenylalanine in het bloed is van iemand van 65 kg met 50 L bloed die gedurende eacuteeacuten dag de ADI aan aspartaam inneemt minus Geef je antwoord in mg fenylalanine per dL bloed minus Neem aan dat alle fenylalanine zich tijdens die dag in het bloed ophoopt minus De molecuulmassa van aspartaam is 2943 u Om vast te stellen of er sprake is van PKU worden de concentraties van fenylalanine en tyrosine in het bloed van pasgeboren babyrsquos bepaald Een moderne methode om die concentraties te bepalen maakt gebruik van de referentiestoffen fenylalanine-d5 (Phe-d5) en tyrosine-d4 (Tyr-d4) zie onderstaande structuurformules Het symbool D in deze formules staat voor deuterium de isotoop H-2 De aminozuren worden met methanol geeumlxtraheerd uit het bloed In de methanol zijn de referentiestoffen opgelost De oplossing van aminozuren in methanol wordt ingedampt Aan het mengsel van aminozuren dat aldus wordt verkregen wordt aangezuurd 1-butanol toegevoegd Daarbij reageren alle aminozuren ook de aminozuren die als referentiestoffen zijn toegevoegd met 1-butanol onder vorming van de butylesters van de aminozuren

2p 25 Geef de structuurformule van de ester van fenylalanine-d5 en 1-butanol

H2NCH2

OHCC

O

D

H

D

D

D

D

fenylalanine-d5

H2NCH2

OHCC

O

OH

H

D

D

D

D

tyrosine-d4

VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder

Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat worden de aminogroepen in alle esters omgezet tot ndash NH3

+ groepen Voor de verdere bepaling wordt een speciale vorm van massaspectrometrie toegepast Bij deze methode vallen de positief geladen (lsquogeprotoneerdersquo) butylesters van de aminozuren niet uiteen in brokstukken ze blijven intact Bij massaspectrometrie is de hoogte van de piek (de relatieve intensiteit) recht evenredig met het aantal mol van de stof die wordt gedetecteerd Gelijke hoeveelheden van verschillende stoffen geven bij deze vorm van massaspectrometrie niet een even hoge piek Gelijke hoeveelheden fenylalanine en fenylalanine-d5 geven echter wel een even hoge piek en dat geldt ook voor tyrosine en tyrosine-d4 Een kleine hoeveelheid oplossing met de geprotoneerde butylesters wordt in de massaspectrometer gebracht Het deel van het massaspectrum dat bij het onderzoek van het bloed van een baby is verkregen en dat voor de bepaling van belang is staat hieronder afgebeeld De getallen bij de signalen zijn de relatieve intensiteiten De bepaling is zodanig uitgevoerd dat de pieken in het massaspectrum die betrekking hebben op de geprotoneerde butylesters van fenylalanine-d5 en tyrosine-d4 (de referentiestoffen) overeenkomen met 200 micromol fenylalanine-d5 en 200 micromol tyrosine-d4 per liter bloed In Nederland gaat men ervan uit dat er sprake is van PKU wanneer in het bloed

de verhouding [Phe][Tyr]

groter is dan 17 en bovendien [Phe] groter is dan

150 micromol per liter bloed

3p 26 Ga door berekening na of de onderzochte baby aan PKU lijdt Gebruik onder andere de relatieve intensiteiten die bij de pieken in het massaspectrum zijn vermeld

einde

Bronvermelding Een opsomming van de in dit examen gebruikte bronnen zoals teksten en afbeeldingen is te vinden in het bij dit examen behorende correctievoorschrift dat na afloop van het examen wordt gepubliceerd

0

relatieveintensiteit

0

mz

75280(Phe)

220 240

69712(Phe-d5)

100000

28380 (Tyr-d4)

7946(Tyr)

VW-1028-a-10-1-o

VW-1028-a-10-2-o 2 lees verder

Alcoholintolerantie Wanneer alcohol in het menselijk lichaam wordt afgebroken gebeurt dat in een aantal stappen In de eerste stap reageert alcohol met nicotineamide-adenine-dinucleotide (meestal weergegeven met NAD+ ) onder invloed van het enzym alcohol dehydrogenase Het reactieproduct is ethanal De niet-systematische naam van ethanal is aceetaldehyde Vervolgens reageert de aceetaldehyde door met NAD+ onder invloed van het enzym aceetaldehyde dehydrogenase Deze eerste twee stappen van het afbraakproces van alcohol worden vaak schematisch als volgt weergegeven Met behulp van dit schema kunnen van bovenstaande omzettingen de reactievergelijkingen worden afgeleid Zo kan de omzetting van ethanol tot ethanal als volgt in een reactievergelijking worden weergegeven C2H5OH + NAD+ rarr CH3CHO + NADH + H+

2p 1 Leg uit of bij deze omzetting NAD+ als oxidator of als reductor reageert

3p 2 Geef de reactievergelijking van de omzetting van ethanal tot ethanoaat Gebruik hierbij minus gegevens uit bovenstaande schematische weergave minus structuurformules voor ethanal en ethanoaat minus de afkortingen NAD+ en NADH Bij de vorming van het enzym aceetaldehyde dehydrogenase ontstaat eerst een polypeptide dat bestaat uit 517 aminozuureenheden De eerste 17 aminozuureenheden hiervan vormen een zogenoemd signaalpeptide Dit stukje eiwit zorgt ervoor dat het enzym de goede ruimtelijke structuur krijgt en wordt uiteindelijk afgesplitst (lsquogeslicedrsquo) Het enzym aceetaldehyde dehydrogenase bestaat dus uit 500 aminozuureenheden Een deel van de aminozuurvolgorde van aceetaldehyde dehydrogenase is hieronder weergegeven

3p 3 Geef het hierboven weergegeven fragment uit het enzym aceetaldehyde dehydrogenase in structuurformule weer

alcohol(ethanol)

alcohol dehydrogenase aceetaldehyde(ethanal)

aceetaldehyde dehydrogenase acetaat(ethanoaat)

NAD+ NADH H+ NAD+ H2O NADH H+

Aminozuur nummerAfkorting aminozuur Thr ValGlu

486 487 488

VW-1028-a-10-2-o 3 lees verder

Bij veel mensen wordt na alcoholconsumptie de alcohol wel omgezet tot ethanal maar wordt de ethanal niet verder omgezet tot ethanoaat Hierdoor hoopt de in het lichaam gevormde ethanal zich op Dit veroorzaakt onder andere een misselijk ziek gevoel Het verschijnsel wordt alcoholintolerantie genoemd en komt onder andere in veel Aziatische landen voor Alcoholintolerantie wordt veroorzaakt door een zogenoemde puntmutatie bij mensen met alcoholintolerantie is eacuteeacuten basenpaar anders in het gen dat codeert voor de reeks van 517 aminozuren waaruit aceetaldehyde dehydrogenase ontstaat dan bij mensen die geen alcoholintolerantie hebben Het eiwit dat bij mensen met alcoholintolerantie wordt gevormd verschilt daardoor op eacuteeacuten plaats van aceetaldehyde dehydrogenase op plaats 487 van het eiwit komt geen Glu maar Lys Dit eiwit kan aceetaldehyde niet omzetten

3p 4 Geef de symbolen van het basenpaar van de puntmutatie zowel voor het gen van mensen zonder alcoholintolerantie als voor het gen van mensen met alcoholintolerantie Noteer je antwoord als volgt zonder

alcoholintolerantie met

alcoholintolerantie base op coderende streng hellip hellip base op matrijsstreng hellip hellip Geef een verklaring voor je antwoord Gebruik Binas-tabel 70 en gegevens uit deze opgave

2p 5 Leg uit wat het nummer is van het basenpaar van de puntmutatie in het gen dat codeert voor de reeks van 517 aminozuren

VW-1028-a-11-1-o 4 lees verder

Wat is er mis aan spinazie met vis

Onderstaand tekstfragment is ontleend aan de website van het Voedingscentrum Tekstfragment Nitraat en nitriet Nitraat is een stof die van nature in drinkwater en groente voorkomt Het is nauwelijks schadelijk voor mensen Door het bewaren bereiden of het eten van groente wordt nitraat gedeeltelijk omgezet in nitriet Nitriet kan de beschikbaarheid van zuurstof in het bloed verminderen Het advies is volop groente te eten maar niet vaker dan twee keer per week nitraatrijke groenten Ook moet nitraatrijke groente zoals spinazie niet samen met vis schaal- of schelpdieren worden gegeten Dit voorkomt de vorming van mogelijk mutagene nitrosamines in het lichaam

2p 6 Wat voor soort deeltje is nodig voor de omzetting van nitraat tot nitriet Maak een keuze uit base oxidator reductor en zuur Geef een verklaring voor je antwoord Nitrosamines worden gekenmerkt door de aanwezigheid van de groep N = O in de moleculen Een voorbeeld van een nitrosamine is N-nitrosodimethylamine Moleculen N-nitrosodimethylamine kunnen ontstaan uit moleculen dimethylamine en zogenoemde nitrosylionen NO+ Behalve moleculen N-nitrosodimethylamine ontstaat eacuteeacuten andere soort deeltjes Dimethylamine is een stof die in vis en schaal- en schelpdieren voorkomt

2p 7 Geef de vergelijking van de reactie tussen moleculen dimethylamine en nitrosylionen Gebruik structuurformules voor de organische stoffen Nitrosylionen ontstaan wanneer nitriet in zuur milieu bijvoorbeeld in de maag terechtkomt Behalve NO+ ontstaat eacuteeacuten andere stof

3p 8 Geef de reactievergelijking voor de vorming van NO+ uit nitriet in zuur milieu Door nitrosamines kunnen veranderingen (mutaties) ontstaan in het DNA van organismen Zo kan N-nitrosodimethylamine met een guanine-eenheid in een DNA-molecuul reageren Aan het zuurstofatoom van de guanine-eenheid wordt dan een methylgroep gebonden

N NH3C

H3CO

N-nitrosodimethylamine

VW-1028-a-11-1-o 5 lees verder

Zorsquon gemethyleerde guanine-eenheid heeft de volgende structuurformule Op de uitwerkbijlage die bij deze opgave hoort is deze formule ook afgebeeld In DNA zijn guanine-eenheden in de ene streng via waterstofbruggen gekoppeld aan cytosine-eenheden in de andere streng Zie Binas-tabel 70B In de cel wordt het DNA regelmatig vernieuwd Daarbij gaat de dubbele helix open Aan elk van beide strengen wordt dan een nieuwe complementaire keten gevormd Wanneer in de matrijsstreng van het oorspronkelijke DNA een gemethyleerde guanine-eenheid voorkomt wordt daartegenover in de nieuwe complementaire keten (de coderende streng) geen cytosine-eenheid ingebouwd maar een thymine-eenheid Bij de volgende vernieuwing van dit DNA wordt tegenover de thymine-eenheid een adenine-eenheid in de matrijsstreng ingebouwd

3p 9 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave weer hoe een thymine-eenheid is gekoppeld met een gemethyleerde guanine-eenheid Geef hierin de waterstofbruggen weer met stippellijntjes (middot middot middot middot) Deze verandering (mutatie) van een C ndash G basenpaar naar een T ndash A basenpaar kan als volgt schematisch worden weergegeven Zorsquon verandering kan ingrijpende gevolgen hebben voor de eiwitsynthese De hierboven beschreven mutatie zou zich bijvoorbeeld kunnen bevinden op een plaats in een gen waar de genetische informatie voor het aminozuur glutamine (Gln) in een bepaald enzym had moeten zitten Dan wordt in het desbetreffende enzym geen Gln ingebouwd maar gebeurt er iets totaal anders Er zal dan een eiwit ontstaan dat de beoogde enzymwerking niet bezit

4p 10 Leg uitgaande van eacuteeacuten van de codons van Gln uit wat in het hierboven beschreven geval dan gebeurt Gebruik gegevens uit deze opgave en uit Binas-tabel 70

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

coderendestreng

matrijsstreng

C G

coderendestreng

matrijsstreng

T A

wordt

VW-1028-a-11-1-o 6 lees verder

Maar er is ook goed nieuws Alle organismen van bacterieumln tot zoogdieren bezitten een enzym dat ervoor zorgt dat beschadigingen aan het DNA zoals de methylering van guanine-eenheden worden gerepareerd Dat is het enzym AlkylGuanine-DNA alkylTransferase De aminozuurvolgorde in dit reparatie-enzym verschilt voor verschillende soorten organismen Maar in het reparatie-enzym van alle onderzochte organismen zit op plaats 128 een arginine-eenheid op plaats 137 een asparagine-eenheid en komt op de plaatsen 144 tot en met 147 de reeks ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ voor Op deze combinatie van aminozuureenheden berust de werking van het reparatie-enzym

3p 11 Geef het gedeelte ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ in structuurformule weer Bij de werking van het reparatie-enzym zorgen de aminozuren Arg-128 en Asn-137 ervoor dat het enzym aan het beschadigde DNA wordt gebonden Het Cys-145 voert daarna de reparatie van de guanine-eenheid uit De S ndash H groep van de cysteiumlne-eenheid wordt daarbij omgezet tot een S ndash CH3 groep

2p 12 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave deze reparatie van een gemethyleerde guanine-eenheid in een reactievergelijking met structuurformules weer Noteer daarin het reparatie-enzym met de actieve cysteiumlne-eenheid als Enz ndash Cys ndash S ndash H

VW-1028-a-11-1-u 2 lees verder

VERGEET NIET DEZE UITWERKBIJLAGE IN TE LEVEREN

+N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A

912

VW-1028-a-11-1-u einde

VW-1028-a-11-2-o 2 lees verder

Haarverzorging

In haar is het eiwit keratine aanwezig In een molecuul keratine komt het volgende fragment voor ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~

3p 1 Geef het fragment ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~ in een structuurformule weer In keratine zijn relatief veel cysteiumlne-eenheden aanwezig Uit de SH groepen van de cysteiumlne-eenheden hebben zich zogenoemde zwavelbruggen gevormd Deze zwavelbruggen geven de haren hun stevigheid Hieronder is een gedeelte van een keratinemolecuul schematisch weergegeven Van een bepaalde keratinesoort is de gemiddelde molecuulmassa 174104 u het massapercentage cysteiumlne-eenheden is 23

5p 2 Bereken het aantal zwavelbruggen dat in deze keratinesoort per molecuul keratine aanwezig is Ga er bij de berekening van uit dat alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd geen eindstandige cysteiumlne-eenheden voorkomen Wanneer mensen ouder worden verandert de kleur van hun haar meestal wordt het grijs Er zijn vele haarkleurmiddelen om de grijze kleur te verbergen Eeacuten zorsquon haarkleurmiddel een lotion die vooral door mannen wordt gebruikt bevat onder andere opgelost lood(II)acetaat Deze lotion kleurt het haar donker Op het flesje lotion staat dat 06 massaprocent lood(II)acetaat in de lotion aanwezig is Om dit te controleren hebben leerlingen de hierna beschreven bepaling uitgevoerd Ze bepaalden eerst de dichtheid van de lotion 0994 g mLndash1 Vervolgens pipetteerden ze 250 mL van de lotion in een erlenmeyer voegden een indicator toe en titreerden met een 00500 M EDTA-oplossing EDTA reageert met Pb2+ in de molverhouding 1 1 Het equivalentiepunt was bereikt nadat 785 mL EDTA-oplossing was toegevoegd Toen de leerlingen het massapercentage lood(II)acetaat in de lotion uitrekenden kregen zij een andere uitkomst dan 06 massaprocent Toch hebben ze de bepaling goed uitgevoerd Onderzoek op internet leverde een belangrijk extra gegeven op In een patent dat voor de lotion is aangevraagd staat dat het massapercentage van 06 betrekking heeft op een hydraat van lood(II)acetaat De leerlingen waren er in hun berekening van uitgegaan dat de lotion watervrij lood(II)acetaat Pb(CH3COO)2 bevat Het hydraat van lood(II)acetaat kan worden weergegeven met de formule Pb(CH3COO)2

xH2O

S

S

S

S

S

S

VW-1028-a-11-2-o 3 lees verder

3p 3 Bereken het massapercentage Pb(CH3COO)2 dat de leerlingen hebben berekend

3p 4 Bereken de waarde van x in de formule Pb(CH3COO)2 xH2O Gebruik bij de

berekening de uitkomst van de berekening zoals door de leerlingen uitgevoerd en het massapercentage van 06 dat op het etiket vermeld staat Geef het antwoord als een geheel getal De leerlingen vroegen zich af hoe de lotion het haar donkerder kleurt Een mogelijke verklaring is dat de ndash S ndash S ndash bruggen in de keratinemoleculen worden verbroken en dat met Pb2+ ionen nieuwe bruggen worden gevormd Die

nieuwe bruggen die worden weergegeven met ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash veroorzaken de donkere kleur

De vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen is een redoxreactie

2p 5 Leg uit of voor de vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen een reductor dan wel een oxidator nodig is

Om wat meer inzicht te krijgen in de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen hebben de leerlingen een e-mail aan de fabrikant van de lotion gestuurd Hieronder staat een fragment van het antwoord van de fabrikant antwoord fabrikant Het mechanisme voor de vorming van de bruggen is niet precies bekend We denken dat door de hoofdhuid een stof wordt afgescheiden die vervolgens aanwezig is in de olieumln en vetten op de hoofdhuid en op de haren Deze stof reageert waarschijnlijk met de ndash S ndash S ndash bruggen in aanwezigheid van Pb2+ ionen

2p 6 Beschrijf een experiment dat kan worden uitgevoerd om de juistheid van het antwoord van de fabrikant na te gaan

VW-1028-a-12-2-o 8 lees verder

Hechting caseiumlne aan chymosine Melk bevat ongeveer 4 eiwit waarvan het eiwit caseiumlne het grootste deel uitmaakt De aanwezigheid van caseiumlne is onmisbaar voor het maken van kaas Bij de bereiding van kaas worden zuursel en stremsel aan melk toegevoegd Zuursel is een mengsel van verschillende soorten melkzuurbacterieumln die lactose omzetten tot melkzuur (2ndashhydroxypropaanzuur)

3p 18 Geef met behulp van molecuulformules de reactievergelijking voor de omzetting van lactose tot melkzuur Behalve lactose is nog een tweede stof nodig bij deze omzetting Maak gebruik van Binas-tabel 67A Stremsel bevat het enzym chymosine Onder invloed van chymosine vindt hydrolyse plaats van een deel van de aanwezige caseiumlnemoleculen Hierdoor wordt de melk dikker en ontstaat via een aantal bewerkingen kaas Hieronder zijn de aminozuren 98 tot en met 112 van een molecuul caseiumlne weergegeven Het omkaderde gedeelte van een molecuul caseiumlne bevindt zich tijdens de hydrolyse in de holte van het enzym waar de reactie optreedt het zogenoemde actieve centrum In een molecuul caseiumlne wordt de peptidebinding tussen fenylalanine (Phe) op plaats 105 en methionine (Met) op plaats 106 verbroken Van aminozuur 1 is de aminogroep nog aanwezig

4p 19 Geef de reactievergelijking voor de hydrolyse van het fragment ~PhendashMet~ Gebruik structuurformules voor de koolstofverbindingen Maak gebruik van Binas-tabel 67C Bij een onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine is een aantal peptiden gesynthetiseerd Deze peptiden zijn gebruikt als substraat voor het enzym Peptiden worden gemaakt uit aminozuren Als men eacuteeacuten soort dipeptide bijvoorbeeld Ala-Ile wil maken uit een mengsel van beide aminozuren kunnen naast Ala-Ile nog andere dipeptiden ontstaan

2p 20 Geef de afkortingen van de dipeptiden die behalve AlandashIle ontstaan als men dipeptiden maakt uit een mengsel van Ala en Ile

~ His - Pro - His - Pro - His - Leu - Ser - Phe - Met - Ala - Ile - Pro - Pro - Lys - Lys ~100 110

VW-1028-a-12-2-o 9 lees verder

Als eerste peptide werd het gedeelte van caseiumlne gemaakt dat zich in het actieve centrum bevindt Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile Voor de synthese van dit peptide ging men als volgt te werk 1 Men laat een oplossing van Ile reageren met een bepaald slecht oplosbaar

polymeer Daarbij reageren de carbonzuurgroepen van Ile met de hydroxylgroepen van het polymeer Er ontstaat een vaste stof die schematisch kan worden aangeduid als Ile-Polymeer

2 In een ander reactievat laat men de aminogroep van Ala reageren met een andere stof waardoor de aminogroep niet meer beschikbaar is voor reacties met een ander aminozuur Dit wordt aangegeven als X-Ala Het is mogelijk om X te verwijderen zodat de oorspronkelijke aminogroep weer ontstaat

3 Het vaste Ile-Polymeer laat men reageren met een oplossing met een overmaat X-Ala Daarbij ontstaat X-Ala-Ile-Polymeer

4 Deze stof ondergaat een aantal bewerkingen zodat X-Met-Ala-Ile-Polymeer ontstaat

5 Als deze stappen worden herhaald met de opeenvolgende aminozuren kunnen de gewenste polypeptiden worden gesynthetiseerd

Het groeiende polypeptide blijft tijdens deze bewerkingen gebonden aan het polymeer

4p 21 Geef een globale beschrijving van de handelingen die men moet verrichten in stap 4 om uit het ontstane mengsel uit stap 3 het gevormde X-Ala-Ile-Polymeer om te zetten tot X-Met-Ala-Ile-Polymeer Het gebruikte polymeer bevat hydroxylgroepen waardoor de carbonzuurgroepen van de aminozuren met het polymeer kunnen reageren

2p 22 Geef met behulp van structuurformules de vergelijking van de reactie van een oplossing van Ile met een polymeer dat hydroxylgroepen bevat Noteer het polymeer hierbij als HO-Polymeer Aan het eind van de synthese moet het ontstane polypeptide worden losgemaakt van het polymeer Hierbij treedt een hydrolyse op waarbij het gewenste polypeptide vrijkomt

2p 23 Leg uit waarom men liever geen polymeer gebruikt met aminogroepen in plaats van hydroxylgroepen Let op de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 2: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-10-1-o 9 lees verder

PKU Het aminozuur fenylalanine wordt in het lichaam onder invloed van het enzym PAH (phenylalaninehydroxylase) omgezet tot het aminozuur tyrosine Het begin van een molecuul PAH kan als volgt worden weergegeven Met - Ser - Thr ~ De aminozuureenheid met nummer 1 heeft het NH2 uiteinde van het molecuul

3p 20 Geef het bovenbedoelde fragment van PAH in structuurformule weer Eeacuten van de afwijkingen waarop pasgeboren babyrsquos worden onderzocht is PKU (PhenylKetonUrie) Bij mensen met PKU vindt de omzetting van fenylalanine tot tyrosine niet plaats Fenylalanine hoopt zich dan op in het bloed waardoor hersenbeschadigingen kunnen ontstaan Eeacuten van de genetische oorzaken van PKU is een zogenoemde puntmutatie bij mensen met PKU is in het gen dat codeert voor het enzym PAH op plaats 1222 eacuteeacuten basenpaar anders dan bij mensen die geen PKU hebben Daardoor wordt een eiwit gevormd waarin op eacuteeacuten plaats in het molecuul een aminozuureenheid anders is dan in een PAH molecuul Dit eiwit dat hierna lsquoverkeerd-PAHrsquo wordt genoemd is niet in staat om fenylalanine om te zetten tot tyrosine DNA is opgebouwd uit twee ketens (strengen) de matrijsstreng en de coderende streng De matrijsstreng wordt bij de eiwitsynthese afgelezen waarbij het messenger-RNA (mRNA) wordt gevormd Hieronder is een gedeelte weergegeven van de coderende streng van het gen dat op het DNA de informatie voor PAH bevat en van de coderende streng van het gen dat op het DNA de informatie voor lsquoverkeerd-PAHrsquo bevat De code voor het aminozuur met nummer 1 begint bij het basenpaar met nummer 1

1p 21 Leg uit wat het nummer is van de aminozuureenheid die in lsquoverkeerd-PAHrsquo anders is dan in PAH

3p 22 Geef het 3-lettersymbool van de aminozuureenheid in PAH en geef het 3-lettersymbool van de aminozuureenheid die op dezelfde plaats in lsquoverkeerd-PAHrsquo anders is Geef een verklaring voor je antwoord Als PKU is vastgesteld wordt een eiwitarm dieet voorgeschreven Door het dieet wordt precies de hoeveelheid fenylalanine ingenomen die nodig is voor het functioneren van het lichaam maar beslist niet meer Bovendien moet dagelijks een fenylalanine-vrij voedingssupplement worden ingenomen Dit voedingssupplement bevat behalve een kleine hoeveelheid tyrosine nog enkele andere aminozuren zoals leucine

1p 23 Geef aan waarom leucine in het supplement aanwezig moet zijn

1215

AA

AA

TT

AA

CC

CC

TT

CT

GG

GG

CC

CC

CC

TT

TT

1222

VW-1028-a-10-1-o 10 lees verder

Op de verpakking van veel voedingsmiddelen staat de tekst lsquobevat een bron van fenylalaninersquo Dit is om te voorkomen dat mensen met PKU via de voeding ongemerkt fenylalanine binnen krijgen Aspartaam een kunstmatige zoetstof is zorsquon stof die bij inname een ongewenste verhoging van het fenylalanine-gehalte in het bloed kan bewerkstelligen Bij de omzetting van aspartaam in het lichaam wordt namelijk fenylalanine gevormd Hierbij ontstaat uit eacuteeacuten mol aspartaam eacuteeacuten mol fenylalanine Voor gezonde mensen is de ADI waarde van aspartaam tamelijk hoog Maar wanneer mensen met PKU deze stof gebruiken kan dat leiden tot een onaanvaardbare stijging van de concentratie fenylalanine in het bloed

4p 24 Ga door berekening na wat de toename van de hoeveelheid fenylalanine in het bloed is van iemand van 65 kg met 50 L bloed die gedurende eacuteeacuten dag de ADI aan aspartaam inneemt minus Geef je antwoord in mg fenylalanine per dL bloed minus Neem aan dat alle fenylalanine zich tijdens die dag in het bloed ophoopt minus De molecuulmassa van aspartaam is 2943 u Om vast te stellen of er sprake is van PKU worden de concentraties van fenylalanine en tyrosine in het bloed van pasgeboren babyrsquos bepaald Een moderne methode om die concentraties te bepalen maakt gebruik van de referentiestoffen fenylalanine-d5 (Phe-d5) en tyrosine-d4 (Tyr-d4) zie onderstaande structuurformules Het symbool D in deze formules staat voor deuterium de isotoop H-2 De aminozuren worden met methanol geeumlxtraheerd uit het bloed In de methanol zijn de referentiestoffen opgelost De oplossing van aminozuren in methanol wordt ingedampt Aan het mengsel van aminozuren dat aldus wordt verkregen wordt aangezuurd 1-butanol toegevoegd Daarbij reageren alle aminozuren ook de aminozuren die als referentiestoffen zijn toegevoegd met 1-butanol onder vorming van de butylesters van de aminozuren

2p 25 Geef de structuurformule van de ester van fenylalanine-d5 en 1-butanol

H2NCH2

OHCC

O

D

H

D

D

D

D

fenylalanine-d5

H2NCH2

OHCC

O

OH

H

D

D

D

D

tyrosine-d4

VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder

Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat worden de aminogroepen in alle esters omgezet tot ndash NH3

+ groepen Voor de verdere bepaling wordt een speciale vorm van massaspectrometrie toegepast Bij deze methode vallen de positief geladen (lsquogeprotoneerdersquo) butylesters van de aminozuren niet uiteen in brokstukken ze blijven intact Bij massaspectrometrie is de hoogte van de piek (de relatieve intensiteit) recht evenredig met het aantal mol van de stof die wordt gedetecteerd Gelijke hoeveelheden van verschillende stoffen geven bij deze vorm van massaspectrometrie niet een even hoge piek Gelijke hoeveelheden fenylalanine en fenylalanine-d5 geven echter wel een even hoge piek en dat geldt ook voor tyrosine en tyrosine-d4 Een kleine hoeveelheid oplossing met de geprotoneerde butylesters wordt in de massaspectrometer gebracht Het deel van het massaspectrum dat bij het onderzoek van het bloed van een baby is verkregen en dat voor de bepaling van belang is staat hieronder afgebeeld De getallen bij de signalen zijn de relatieve intensiteiten De bepaling is zodanig uitgevoerd dat de pieken in het massaspectrum die betrekking hebben op de geprotoneerde butylesters van fenylalanine-d5 en tyrosine-d4 (de referentiestoffen) overeenkomen met 200 micromol fenylalanine-d5 en 200 micromol tyrosine-d4 per liter bloed In Nederland gaat men ervan uit dat er sprake is van PKU wanneer in het bloed

de verhouding [Phe][Tyr]

groter is dan 17 en bovendien [Phe] groter is dan

150 micromol per liter bloed

3p 26 Ga door berekening na of de onderzochte baby aan PKU lijdt Gebruik onder andere de relatieve intensiteiten die bij de pieken in het massaspectrum zijn vermeld

einde

Bronvermelding Een opsomming van de in dit examen gebruikte bronnen zoals teksten en afbeeldingen is te vinden in het bij dit examen behorende correctievoorschrift dat na afloop van het examen wordt gepubliceerd

0

relatieveintensiteit

0

mz

75280(Phe)

220 240

69712(Phe-d5)

100000

28380 (Tyr-d4)

7946(Tyr)

VW-1028-a-10-1-o

VW-1028-a-10-2-o 2 lees verder

Alcoholintolerantie Wanneer alcohol in het menselijk lichaam wordt afgebroken gebeurt dat in een aantal stappen In de eerste stap reageert alcohol met nicotineamide-adenine-dinucleotide (meestal weergegeven met NAD+ ) onder invloed van het enzym alcohol dehydrogenase Het reactieproduct is ethanal De niet-systematische naam van ethanal is aceetaldehyde Vervolgens reageert de aceetaldehyde door met NAD+ onder invloed van het enzym aceetaldehyde dehydrogenase Deze eerste twee stappen van het afbraakproces van alcohol worden vaak schematisch als volgt weergegeven Met behulp van dit schema kunnen van bovenstaande omzettingen de reactievergelijkingen worden afgeleid Zo kan de omzetting van ethanol tot ethanal als volgt in een reactievergelijking worden weergegeven C2H5OH + NAD+ rarr CH3CHO + NADH + H+

2p 1 Leg uit of bij deze omzetting NAD+ als oxidator of als reductor reageert

3p 2 Geef de reactievergelijking van de omzetting van ethanal tot ethanoaat Gebruik hierbij minus gegevens uit bovenstaande schematische weergave minus structuurformules voor ethanal en ethanoaat minus de afkortingen NAD+ en NADH Bij de vorming van het enzym aceetaldehyde dehydrogenase ontstaat eerst een polypeptide dat bestaat uit 517 aminozuureenheden De eerste 17 aminozuureenheden hiervan vormen een zogenoemd signaalpeptide Dit stukje eiwit zorgt ervoor dat het enzym de goede ruimtelijke structuur krijgt en wordt uiteindelijk afgesplitst (lsquogeslicedrsquo) Het enzym aceetaldehyde dehydrogenase bestaat dus uit 500 aminozuureenheden Een deel van de aminozuurvolgorde van aceetaldehyde dehydrogenase is hieronder weergegeven

3p 3 Geef het hierboven weergegeven fragment uit het enzym aceetaldehyde dehydrogenase in structuurformule weer

alcohol(ethanol)

alcohol dehydrogenase aceetaldehyde(ethanal)

aceetaldehyde dehydrogenase acetaat(ethanoaat)

NAD+ NADH H+ NAD+ H2O NADH H+

Aminozuur nummerAfkorting aminozuur Thr ValGlu

486 487 488

VW-1028-a-10-2-o 3 lees verder

Bij veel mensen wordt na alcoholconsumptie de alcohol wel omgezet tot ethanal maar wordt de ethanal niet verder omgezet tot ethanoaat Hierdoor hoopt de in het lichaam gevormde ethanal zich op Dit veroorzaakt onder andere een misselijk ziek gevoel Het verschijnsel wordt alcoholintolerantie genoemd en komt onder andere in veel Aziatische landen voor Alcoholintolerantie wordt veroorzaakt door een zogenoemde puntmutatie bij mensen met alcoholintolerantie is eacuteeacuten basenpaar anders in het gen dat codeert voor de reeks van 517 aminozuren waaruit aceetaldehyde dehydrogenase ontstaat dan bij mensen die geen alcoholintolerantie hebben Het eiwit dat bij mensen met alcoholintolerantie wordt gevormd verschilt daardoor op eacuteeacuten plaats van aceetaldehyde dehydrogenase op plaats 487 van het eiwit komt geen Glu maar Lys Dit eiwit kan aceetaldehyde niet omzetten

3p 4 Geef de symbolen van het basenpaar van de puntmutatie zowel voor het gen van mensen zonder alcoholintolerantie als voor het gen van mensen met alcoholintolerantie Noteer je antwoord als volgt zonder

alcoholintolerantie met

alcoholintolerantie base op coderende streng hellip hellip base op matrijsstreng hellip hellip Geef een verklaring voor je antwoord Gebruik Binas-tabel 70 en gegevens uit deze opgave

2p 5 Leg uit wat het nummer is van het basenpaar van de puntmutatie in het gen dat codeert voor de reeks van 517 aminozuren

VW-1028-a-11-1-o 4 lees verder

Wat is er mis aan spinazie met vis

Onderstaand tekstfragment is ontleend aan de website van het Voedingscentrum Tekstfragment Nitraat en nitriet Nitraat is een stof die van nature in drinkwater en groente voorkomt Het is nauwelijks schadelijk voor mensen Door het bewaren bereiden of het eten van groente wordt nitraat gedeeltelijk omgezet in nitriet Nitriet kan de beschikbaarheid van zuurstof in het bloed verminderen Het advies is volop groente te eten maar niet vaker dan twee keer per week nitraatrijke groenten Ook moet nitraatrijke groente zoals spinazie niet samen met vis schaal- of schelpdieren worden gegeten Dit voorkomt de vorming van mogelijk mutagene nitrosamines in het lichaam

2p 6 Wat voor soort deeltje is nodig voor de omzetting van nitraat tot nitriet Maak een keuze uit base oxidator reductor en zuur Geef een verklaring voor je antwoord Nitrosamines worden gekenmerkt door de aanwezigheid van de groep N = O in de moleculen Een voorbeeld van een nitrosamine is N-nitrosodimethylamine Moleculen N-nitrosodimethylamine kunnen ontstaan uit moleculen dimethylamine en zogenoemde nitrosylionen NO+ Behalve moleculen N-nitrosodimethylamine ontstaat eacuteeacuten andere soort deeltjes Dimethylamine is een stof die in vis en schaal- en schelpdieren voorkomt

2p 7 Geef de vergelijking van de reactie tussen moleculen dimethylamine en nitrosylionen Gebruik structuurformules voor de organische stoffen Nitrosylionen ontstaan wanneer nitriet in zuur milieu bijvoorbeeld in de maag terechtkomt Behalve NO+ ontstaat eacuteeacuten andere stof

3p 8 Geef de reactievergelijking voor de vorming van NO+ uit nitriet in zuur milieu Door nitrosamines kunnen veranderingen (mutaties) ontstaan in het DNA van organismen Zo kan N-nitrosodimethylamine met een guanine-eenheid in een DNA-molecuul reageren Aan het zuurstofatoom van de guanine-eenheid wordt dan een methylgroep gebonden

N NH3C

H3CO

N-nitrosodimethylamine

VW-1028-a-11-1-o 5 lees verder

Zorsquon gemethyleerde guanine-eenheid heeft de volgende structuurformule Op de uitwerkbijlage die bij deze opgave hoort is deze formule ook afgebeeld In DNA zijn guanine-eenheden in de ene streng via waterstofbruggen gekoppeld aan cytosine-eenheden in de andere streng Zie Binas-tabel 70B In de cel wordt het DNA regelmatig vernieuwd Daarbij gaat de dubbele helix open Aan elk van beide strengen wordt dan een nieuwe complementaire keten gevormd Wanneer in de matrijsstreng van het oorspronkelijke DNA een gemethyleerde guanine-eenheid voorkomt wordt daartegenover in de nieuwe complementaire keten (de coderende streng) geen cytosine-eenheid ingebouwd maar een thymine-eenheid Bij de volgende vernieuwing van dit DNA wordt tegenover de thymine-eenheid een adenine-eenheid in de matrijsstreng ingebouwd

3p 9 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave weer hoe een thymine-eenheid is gekoppeld met een gemethyleerde guanine-eenheid Geef hierin de waterstofbruggen weer met stippellijntjes (middot middot middot middot) Deze verandering (mutatie) van een C ndash G basenpaar naar een T ndash A basenpaar kan als volgt schematisch worden weergegeven Zorsquon verandering kan ingrijpende gevolgen hebben voor de eiwitsynthese De hierboven beschreven mutatie zou zich bijvoorbeeld kunnen bevinden op een plaats in een gen waar de genetische informatie voor het aminozuur glutamine (Gln) in een bepaald enzym had moeten zitten Dan wordt in het desbetreffende enzym geen Gln ingebouwd maar gebeurt er iets totaal anders Er zal dan een eiwit ontstaan dat de beoogde enzymwerking niet bezit

4p 10 Leg uitgaande van eacuteeacuten van de codons van Gln uit wat in het hierboven beschreven geval dan gebeurt Gebruik gegevens uit deze opgave en uit Binas-tabel 70

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

coderendestreng

matrijsstreng

C G

coderendestreng

matrijsstreng

T A

wordt

VW-1028-a-11-1-o 6 lees verder

Maar er is ook goed nieuws Alle organismen van bacterieumln tot zoogdieren bezitten een enzym dat ervoor zorgt dat beschadigingen aan het DNA zoals de methylering van guanine-eenheden worden gerepareerd Dat is het enzym AlkylGuanine-DNA alkylTransferase De aminozuurvolgorde in dit reparatie-enzym verschilt voor verschillende soorten organismen Maar in het reparatie-enzym van alle onderzochte organismen zit op plaats 128 een arginine-eenheid op plaats 137 een asparagine-eenheid en komt op de plaatsen 144 tot en met 147 de reeks ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ voor Op deze combinatie van aminozuureenheden berust de werking van het reparatie-enzym

3p 11 Geef het gedeelte ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ in structuurformule weer Bij de werking van het reparatie-enzym zorgen de aminozuren Arg-128 en Asn-137 ervoor dat het enzym aan het beschadigde DNA wordt gebonden Het Cys-145 voert daarna de reparatie van de guanine-eenheid uit De S ndash H groep van de cysteiumlne-eenheid wordt daarbij omgezet tot een S ndash CH3 groep

2p 12 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave deze reparatie van een gemethyleerde guanine-eenheid in een reactievergelijking met structuurformules weer Noteer daarin het reparatie-enzym met de actieve cysteiumlne-eenheid als Enz ndash Cys ndash S ndash H

VW-1028-a-11-1-u 2 lees verder

VERGEET NIET DEZE UITWERKBIJLAGE IN TE LEVEREN

+N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A

912

VW-1028-a-11-1-u einde

VW-1028-a-11-2-o 2 lees verder

Haarverzorging

In haar is het eiwit keratine aanwezig In een molecuul keratine komt het volgende fragment voor ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~

3p 1 Geef het fragment ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~ in een structuurformule weer In keratine zijn relatief veel cysteiumlne-eenheden aanwezig Uit de SH groepen van de cysteiumlne-eenheden hebben zich zogenoemde zwavelbruggen gevormd Deze zwavelbruggen geven de haren hun stevigheid Hieronder is een gedeelte van een keratinemolecuul schematisch weergegeven Van een bepaalde keratinesoort is de gemiddelde molecuulmassa 174104 u het massapercentage cysteiumlne-eenheden is 23

5p 2 Bereken het aantal zwavelbruggen dat in deze keratinesoort per molecuul keratine aanwezig is Ga er bij de berekening van uit dat alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd geen eindstandige cysteiumlne-eenheden voorkomen Wanneer mensen ouder worden verandert de kleur van hun haar meestal wordt het grijs Er zijn vele haarkleurmiddelen om de grijze kleur te verbergen Eeacuten zorsquon haarkleurmiddel een lotion die vooral door mannen wordt gebruikt bevat onder andere opgelost lood(II)acetaat Deze lotion kleurt het haar donker Op het flesje lotion staat dat 06 massaprocent lood(II)acetaat in de lotion aanwezig is Om dit te controleren hebben leerlingen de hierna beschreven bepaling uitgevoerd Ze bepaalden eerst de dichtheid van de lotion 0994 g mLndash1 Vervolgens pipetteerden ze 250 mL van de lotion in een erlenmeyer voegden een indicator toe en titreerden met een 00500 M EDTA-oplossing EDTA reageert met Pb2+ in de molverhouding 1 1 Het equivalentiepunt was bereikt nadat 785 mL EDTA-oplossing was toegevoegd Toen de leerlingen het massapercentage lood(II)acetaat in de lotion uitrekenden kregen zij een andere uitkomst dan 06 massaprocent Toch hebben ze de bepaling goed uitgevoerd Onderzoek op internet leverde een belangrijk extra gegeven op In een patent dat voor de lotion is aangevraagd staat dat het massapercentage van 06 betrekking heeft op een hydraat van lood(II)acetaat De leerlingen waren er in hun berekening van uitgegaan dat de lotion watervrij lood(II)acetaat Pb(CH3COO)2 bevat Het hydraat van lood(II)acetaat kan worden weergegeven met de formule Pb(CH3COO)2

xH2O

S

S

S

S

S

S

VW-1028-a-11-2-o 3 lees verder

3p 3 Bereken het massapercentage Pb(CH3COO)2 dat de leerlingen hebben berekend

3p 4 Bereken de waarde van x in de formule Pb(CH3COO)2 xH2O Gebruik bij de

berekening de uitkomst van de berekening zoals door de leerlingen uitgevoerd en het massapercentage van 06 dat op het etiket vermeld staat Geef het antwoord als een geheel getal De leerlingen vroegen zich af hoe de lotion het haar donkerder kleurt Een mogelijke verklaring is dat de ndash S ndash S ndash bruggen in de keratinemoleculen worden verbroken en dat met Pb2+ ionen nieuwe bruggen worden gevormd Die

nieuwe bruggen die worden weergegeven met ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash veroorzaken de donkere kleur

De vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen is een redoxreactie

2p 5 Leg uit of voor de vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen een reductor dan wel een oxidator nodig is

Om wat meer inzicht te krijgen in de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen hebben de leerlingen een e-mail aan de fabrikant van de lotion gestuurd Hieronder staat een fragment van het antwoord van de fabrikant antwoord fabrikant Het mechanisme voor de vorming van de bruggen is niet precies bekend We denken dat door de hoofdhuid een stof wordt afgescheiden die vervolgens aanwezig is in de olieumln en vetten op de hoofdhuid en op de haren Deze stof reageert waarschijnlijk met de ndash S ndash S ndash bruggen in aanwezigheid van Pb2+ ionen

2p 6 Beschrijf een experiment dat kan worden uitgevoerd om de juistheid van het antwoord van de fabrikant na te gaan

VW-1028-a-12-2-o 8 lees verder

Hechting caseiumlne aan chymosine Melk bevat ongeveer 4 eiwit waarvan het eiwit caseiumlne het grootste deel uitmaakt De aanwezigheid van caseiumlne is onmisbaar voor het maken van kaas Bij de bereiding van kaas worden zuursel en stremsel aan melk toegevoegd Zuursel is een mengsel van verschillende soorten melkzuurbacterieumln die lactose omzetten tot melkzuur (2ndashhydroxypropaanzuur)

3p 18 Geef met behulp van molecuulformules de reactievergelijking voor de omzetting van lactose tot melkzuur Behalve lactose is nog een tweede stof nodig bij deze omzetting Maak gebruik van Binas-tabel 67A Stremsel bevat het enzym chymosine Onder invloed van chymosine vindt hydrolyse plaats van een deel van de aanwezige caseiumlnemoleculen Hierdoor wordt de melk dikker en ontstaat via een aantal bewerkingen kaas Hieronder zijn de aminozuren 98 tot en met 112 van een molecuul caseiumlne weergegeven Het omkaderde gedeelte van een molecuul caseiumlne bevindt zich tijdens de hydrolyse in de holte van het enzym waar de reactie optreedt het zogenoemde actieve centrum In een molecuul caseiumlne wordt de peptidebinding tussen fenylalanine (Phe) op plaats 105 en methionine (Met) op plaats 106 verbroken Van aminozuur 1 is de aminogroep nog aanwezig

4p 19 Geef de reactievergelijking voor de hydrolyse van het fragment ~PhendashMet~ Gebruik structuurformules voor de koolstofverbindingen Maak gebruik van Binas-tabel 67C Bij een onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine is een aantal peptiden gesynthetiseerd Deze peptiden zijn gebruikt als substraat voor het enzym Peptiden worden gemaakt uit aminozuren Als men eacuteeacuten soort dipeptide bijvoorbeeld Ala-Ile wil maken uit een mengsel van beide aminozuren kunnen naast Ala-Ile nog andere dipeptiden ontstaan

2p 20 Geef de afkortingen van de dipeptiden die behalve AlandashIle ontstaan als men dipeptiden maakt uit een mengsel van Ala en Ile

~ His - Pro - His - Pro - His - Leu - Ser - Phe - Met - Ala - Ile - Pro - Pro - Lys - Lys ~100 110

VW-1028-a-12-2-o 9 lees verder

Als eerste peptide werd het gedeelte van caseiumlne gemaakt dat zich in het actieve centrum bevindt Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile Voor de synthese van dit peptide ging men als volgt te werk 1 Men laat een oplossing van Ile reageren met een bepaald slecht oplosbaar

polymeer Daarbij reageren de carbonzuurgroepen van Ile met de hydroxylgroepen van het polymeer Er ontstaat een vaste stof die schematisch kan worden aangeduid als Ile-Polymeer

2 In een ander reactievat laat men de aminogroep van Ala reageren met een andere stof waardoor de aminogroep niet meer beschikbaar is voor reacties met een ander aminozuur Dit wordt aangegeven als X-Ala Het is mogelijk om X te verwijderen zodat de oorspronkelijke aminogroep weer ontstaat

3 Het vaste Ile-Polymeer laat men reageren met een oplossing met een overmaat X-Ala Daarbij ontstaat X-Ala-Ile-Polymeer

4 Deze stof ondergaat een aantal bewerkingen zodat X-Met-Ala-Ile-Polymeer ontstaat

5 Als deze stappen worden herhaald met de opeenvolgende aminozuren kunnen de gewenste polypeptiden worden gesynthetiseerd

Het groeiende polypeptide blijft tijdens deze bewerkingen gebonden aan het polymeer

4p 21 Geef een globale beschrijving van de handelingen die men moet verrichten in stap 4 om uit het ontstane mengsel uit stap 3 het gevormde X-Ala-Ile-Polymeer om te zetten tot X-Met-Ala-Ile-Polymeer Het gebruikte polymeer bevat hydroxylgroepen waardoor de carbonzuurgroepen van de aminozuren met het polymeer kunnen reageren

2p 22 Geef met behulp van structuurformules de vergelijking van de reactie van een oplossing van Ile met een polymeer dat hydroxylgroepen bevat Noteer het polymeer hierbij als HO-Polymeer Aan het eind van de synthese moet het ontstane polypeptide worden losgemaakt van het polymeer Hierbij treedt een hydrolyse op waarbij het gewenste polypeptide vrijkomt

2p 23 Leg uit waarom men liever geen polymeer gebruikt met aminogroepen in plaats van hydroxylgroepen Let op de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 3: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-10-1-o 10 lees verder

Op de verpakking van veel voedingsmiddelen staat de tekst lsquobevat een bron van fenylalaninersquo Dit is om te voorkomen dat mensen met PKU via de voeding ongemerkt fenylalanine binnen krijgen Aspartaam een kunstmatige zoetstof is zorsquon stof die bij inname een ongewenste verhoging van het fenylalanine-gehalte in het bloed kan bewerkstelligen Bij de omzetting van aspartaam in het lichaam wordt namelijk fenylalanine gevormd Hierbij ontstaat uit eacuteeacuten mol aspartaam eacuteeacuten mol fenylalanine Voor gezonde mensen is de ADI waarde van aspartaam tamelijk hoog Maar wanneer mensen met PKU deze stof gebruiken kan dat leiden tot een onaanvaardbare stijging van de concentratie fenylalanine in het bloed

4p 24 Ga door berekening na wat de toename van de hoeveelheid fenylalanine in het bloed is van iemand van 65 kg met 50 L bloed die gedurende eacuteeacuten dag de ADI aan aspartaam inneemt minus Geef je antwoord in mg fenylalanine per dL bloed minus Neem aan dat alle fenylalanine zich tijdens die dag in het bloed ophoopt minus De molecuulmassa van aspartaam is 2943 u Om vast te stellen of er sprake is van PKU worden de concentraties van fenylalanine en tyrosine in het bloed van pasgeboren babyrsquos bepaald Een moderne methode om die concentraties te bepalen maakt gebruik van de referentiestoffen fenylalanine-d5 (Phe-d5) en tyrosine-d4 (Tyr-d4) zie onderstaande structuurformules Het symbool D in deze formules staat voor deuterium de isotoop H-2 De aminozuren worden met methanol geeumlxtraheerd uit het bloed In de methanol zijn de referentiestoffen opgelost De oplossing van aminozuren in methanol wordt ingedampt Aan het mengsel van aminozuren dat aldus wordt verkregen wordt aangezuurd 1-butanol toegevoegd Daarbij reageren alle aminozuren ook de aminozuren die als referentiestoffen zijn toegevoegd met 1-butanol onder vorming van de butylesters van de aminozuren

2p 25 Geef de structuurformule van de ester van fenylalanine-d5 en 1-butanol

H2NCH2

OHCC

O

D

H

D

D

D

D

fenylalanine-d5

H2NCH2

OHCC

O

OH

H

D

D

D

D

tyrosine-d4

VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder

Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat worden de aminogroepen in alle esters omgezet tot ndash NH3

+ groepen Voor de verdere bepaling wordt een speciale vorm van massaspectrometrie toegepast Bij deze methode vallen de positief geladen (lsquogeprotoneerdersquo) butylesters van de aminozuren niet uiteen in brokstukken ze blijven intact Bij massaspectrometrie is de hoogte van de piek (de relatieve intensiteit) recht evenredig met het aantal mol van de stof die wordt gedetecteerd Gelijke hoeveelheden van verschillende stoffen geven bij deze vorm van massaspectrometrie niet een even hoge piek Gelijke hoeveelheden fenylalanine en fenylalanine-d5 geven echter wel een even hoge piek en dat geldt ook voor tyrosine en tyrosine-d4 Een kleine hoeveelheid oplossing met de geprotoneerde butylesters wordt in de massaspectrometer gebracht Het deel van het massaspectrum dat bij het onderzoek van het bloed van een baby is verkregen en dat voor de bepaling van belang is staat hieronder afgebeeld De getallen bij de signalen zijn de relatieve intensiteiten De bepaling is zodanig uitgevoerd dat de pieken in het massaspectrum die betrekking hebben op de geprotoneerde butylesters van fenylalanine-d5 en tyrosine-d4 (de referentiestoffen) overeenkomen met 200 micromol fenylalanine-d5 en 200 micromol tyrosine-d4 per liter bloed In Nederland gaat men ervan uit dat er sprake is van PKU wanneer in het bloed

de verhouding [Phe][Tyr]

groter is dan 17 en bovendien [Phe] groter is dan

150 micromol per liter bloed

3p 26 Ga door berekening na of de onderzochte baby aan PKU lijdt Gebruik onder andere de relatieve intensiteiten die bij de pieken in het massaspectrum zijn vermeld

einde

Bronvermelding Een opsomming van de in dit examen gebruikte bronnen zoals teksten en afbeeldingen is te vinden in het bij dit examen behorende correctievoorschrift dat na afloop van het examen wordt gepubliceerd

0

relatieveintensiteit

0

mz

75280(Phe)

220 240

69712(Phe-d5)

100000

28380 (Tyr-d4)

7946(Tyr)

VW-1028-a-10-1-o

VW-1028-a-10-2-o 2 lees verder

Alcoholintolerantie Wanneer alcohol in het menselijk lichaam wordt afgebroken gebeurt dat in een aantal stappen In de eerste stap reageert alcohol met nicotineamide-adenine-dinucleotide (meestal weergegeven met NAD+ ) onder invloed van het enzym alcohol dehydrogenase Het reactieproduct is ethanal De niet-systematische naam van ethanal is aceetaldehyde Vervolgens reageert de aceetaldehyde door met NAD+ onder invloed van het enzym aceetaldehyde dehydrogenase Deze eerste twee stappen van het afbraakproces van alcohol worden vaak schematisch als volgt weergegeven Met behulp van dit schema kunnen van bovenstaande omzettingen de reactievergelijkingen worden afgeleid Zo kan de omzetting van ethanol tot ethanal als volgt in een reactievergelijking worden weergegeven C2H5OH + NAD+ rarr CH3CHO + NADH + H+

2p 1 Leg uit of bij deze omzetting NAD+ als oxidator of als reductor reageert

3p 2 Geef de reactievergelijking van de omzetting van ethanal tot ethanoaat Gebruik hierbij minus gegevens uit bovenstaande schematische weergave minus structuurformules voor ethanal en ethanoaat minus de afkortingen NAD+ en NADH Bij de vorming van het enzym aceetaldehyde dehydrogenase ontstaat eerst een polypeptide dat bestaat uit 517 aminozuureenheden De eerste 17 aminozuureenheden hiervan vormen een zogenoemd signaalpeptide Dit stukje eiwit zorgt ervoor dat het enzym de goede ruimtelijke structuur krijgt en wordt uiteindelijk afgesplitst (lsquogeslicedrsquo) Het enzym aceetaldehyde dehydrogenase bestaat dus uit 500 aminozuureenheden Een deel van de aminozuurvolgorde van aceetaldehyde dehydrogenase is hieronder weergegeven

3p 3 Geef het hierboven weergegeven fragment uit het enzym aceetaldehyde dehydrogenase in structuurformule weer

alcohol(ethanol)

alcohol dehydrogenase aceetaldehyde(ethanal)

aceetaldehyde dehydrogenase acetaat(ethanoaat)

NAD+ NADH H+ NAD+ H2O NADH H+

Aminozuur nummerAfkorting aminozuur Thr ValGlu

486 487 488

VW-1028-a-10-2-o 3 lees verder

Bij veel mensen wordt na alcoholconsumptie de alcohol wel omgezet tot ethanal maar wordt de ethanal niet verder omgezet tot ethanoaat Hierdoor hoopt de in het lichaam gevormde ethanal zich op Dit veroorzaakt onder andere een misselijk ziek gevoel Het verschijnsel wordt alcoholintolerantie genoemd en komt onder andere in veel Aziatische landen voor Alcoholintolerantie wordt veroorzaakt door een zogenoemde puntmutatie bij mensen met alcoholintolerantie is eacuteeacuten basenpaar anders in het gen dat codeert voor de reeks van 517 aminozuren waaruit aceetaldehyde dehydrogenase ontstaat dan bij mensen die geen alcoholintolerantie hebben Het eiwit dat bij mensen met alcoholintolerantie wordt gevormd verschilt daardoor op eacuteeacuten plaats van aceetaldehyde dehydrogenase op plaats 487 van het eiwit komt geen Glu maar Lys Dit eiwit kan aceetaldehyde niet omzetten

3p 4 Geef de symbolen van het basenpaar van de puntmutatie zowel voor het gen van mensen zonder alcoholintolerantie als voor het gen van mensen met alcoholintolerantie Noteer je antwoord als volgt zonder

alcoholintolerantie met

alcoholintolerantie base op coderende streng hellip hellip base op matrijsstreng hellip hellip Geef een verklaring voor je antwoord Gebruik Binas-tabel 70 en gegevens uit deze opgave

2p 5 Leg uit wat het nummer is van het basenpaar van de puntmutatie in het gen dat codeert voor de reeks van 517 aminozuren

VW-1028-a-11-1-o 4 lees verder

Wat is er mis aan spinazie met vis

Onderstaand tekstfragment is ontleend aan de website van het Voedingscentrum Tekstfragment Nitraat en nitriet Nitraat is een stof die van nature in drinkwater en groente voorkomt Het is nauwelijks schadelijk voor mensen Door het bewaren bereiden of het eten van groente wordt nitraat gedeeltelijk omgezet in nitriet Nitriet kan de beschikbaarheid van zuurstof in het bloed verminderen Het advies is volop groente te eten maar niet vaker dan twee keer per week nitraatrijke groenten Ook moet nitraatrijke groente zoals spinazie niet samen met vis schaal- of schelpdieren worden gegeten Dit voorkomt de vorming van mogelijk mutagene nitrosamines in het lichaam

2p 6 Wat voor soort deeltje is nodig voor de omzetting van nitraat tot nitriet Maak een keuze uit base oxidator reductor en zuur Geef een verklaring voor je antwoord Nitrosamines worden gekenmerkt door de aanwezigheid van de groep N = O in de moleculen Een voorbeeld van een nitrosamine is N-nitrosodimethylamine Moleculen N-nitrosodimethylamine kunnen ontstaan uit moleculen dimethylamine en zogenoemde nitrosylionen NO+ Behalve moleculen N-nitrosodimethylamine ontstaat eacuteeacuten andere soort deeltjes Dimethylamine is een stof die in vis en schaal- en schelpdieren voorkomt

2p 7 Geef de vergelijking van de reactie tussen moleculen dimethylamine en nitrosylionen Gebruik structuurformules voor de organische stoffen Nitrosylionen ontstaan wanneer nitriet in zuur milieu bijvoorbeeld in de maag terechtkomt Behalve NO+ ontstaat eacuteeacuten andere stof

3p 8 Geef de reactievergelijking voor de vorming van NO+ uit nitriet in zuur milieu Door nitrosamines kunnen veranderingen (mutaties) ontstaan in het DNA van organismen Zo kan N-nitrosodimethylamine met een guanine-eenheid in een DNA-molecuul reageren Aan het zuurstofatoom van de guanine-eenheid wordt dan een methylgroep gebonden

N NH3C

H3CO

N-nitrosodimethylamine

VW-1028-a-11-1-o 5 lees verder

Zorsquon gemethyleerde guanine-eenheid heeft de volgende structuurformule Op de uitwerkbijlage die bij deze opgave hoort is deze formule ook afgebeeld In DNA zijn guanine-eenheden in de ene streng via waterstofbruggen gekoppeld aan cytosine-eenheden in de andere streng Zie Binas-tabel 70B In de cel wordt het DNA regelmatig vernieuwd Daarbij gaat de dubbele helix open Aan elk van beide strengen wordt dan een nieuwe complementaire keten gevormd Wanneer in de matrijsstreng van het oorspronkelijke DNA een gemethyleerde guanine-eenheid voorkomt wordt daartegenover in de nieuwe complementaire keten (de coderende streng) geen cytosine-eenheid ingebouwd maar een thymine-eenheid Bij de volgende vernieuwing van dit DNA wordt tegenover de thymine-eenheid een adenine-eenheid in de matrijsstreng ingebouwd

3p 9 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave weer hoe een thymine-eenheid is gekoppeld met een gemethyleerde guanine-eenheid Geef hierin de waterstofbruggen weer met stippellijntjes (middot middot middot middot) Deze verandering (mutatie) van een C ndash G basenpaar naar een T ndash A basenpaar kan als volgt schematisch worden weergegeven Zorsquon verandering kan ingrijpende gevolgen hebben voor de eiwitsynthese De hierboven beschreven mutatie zou zich bijvoorbeeld kunnen bevinden op een plaats in een gen waar de genetische informatie voor het aminozuur glutamine (Gln) in een bepaald enzym had moeten zitten Dan wordt in het desbetreffende enzym geen Gln ingebouwd maar gebeurt er iets totaal anders Er zal dan een eiwit ontstaan dat de beoogde enzymwerking niet bezit

4p 10 Leg uitgaande van eacuteeacuten van de codons van Gln uit wat in het hierboven beschreven geval dan gebeurt Gebruik gegevens uit deze opgave en uit Binas-tabel 70

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

coderendestreng

matrijsstreng

C G

coderendestreng

matrijsstreng

T A

wordt

VW-1028-a-11-1-o 6 lees verder

Maar er is ook goed nieuws Alle organismen van bacterieumln tot zoogdieren bezitten een enzym dat ervoor zorgt dat beschadigingen aan het DNA zoals de methylering van guanine-eenheden worden gerepareerd Dat is het enzym AlkylGuanine-DNA alkylTransferase De aminozuurvolgorde in dit reparatie-enzym verschilt voor verschillende soorten organismen Maar in het reparatie-enzym van alle onderzochte organismen zit op plaats 128 een arginine-eenheid op plaats 137 een asparagine-eenheid en komt op de plaatsen 144 tot en met 147 de reeks ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ voor Op deze combinatie van aminozuureenheden berust de werking van het reparatie-enzym

3p 11 Geef het gedeelte ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ in structuurformule weer Bij de werking van het reparatie-enzym zorgen de aminozuren Arg-128 en Asn-137 ervoor dat het enzym aan het beschadigde DNA wordt gebonden Het Cys-145 voert daarna de reparatie van de guanine-eenheid uit De S ndash H groep van de cysteiumlne-eenheid wordt daarbij omgezet tot een S ndash CH3 groep

2p 12 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave deze reparatie van een gemethyleerde guanine-eenheid in een reactievergelijking met structuurformules weer Noteer daarin het reparatie-enzym met de actieve cysteiumlne-eenheid als Enz ndash Cys ndash S ndash H

VW-1028-a-11-1-u 2 lees verder

VERGEET NIET DEZE UITWERKBIJLAGE IN TE LEVEREN

+N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A

912

VW-1028-a-11-1-u einde

VW-1028-a-11-2-o 2 lees verder

Haarverzorging

In haar is het eiwit keratine aanwezig In een molecuul keratine komt het volgende fragment voor ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~

3p 1 Geef het fragment ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~ in een structuurformule weer In keratine zijn relatief veel cysteiumlne-eenheden aanwezig Uit de SH groepen van de cysteiumlne-eenheden hebben zich zogenoemde zwavelbruggen gevormd Deze zwavelbruggen geven de haren hun stevigheid Hieronder is een gedeelte van een keratinemolecuul schematisch weergegeven Van een bepaalde keratinesoort is de gemiddelde molecuulmassa 174104 u het massapercentage cysteiumlne-eenheden is 23

5p 2 Bereken het aantal zwavelbruggen dat in deze keratinesoort per molecuul keratine aanwezig is Ga er bij de berekening van uit dat alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd geen eindstandige cysteiumlne-eenheden voorkomen Wanneer mensen ouder worden verandert de kleur van hun haar meestal wordt het grijs Er zijn vele haarkleurmiddelen om de grijze kleur te verbergen Eeacuten zorsquon haarkleurmiddel een lotion die vooral door mannen wordt gebruikt bevat onder andere opgelost lood(II)acetaat Deze lotion kleurt het haar donker Op het flesje lotion staat dat 06 massaprocent lood(II)acetaat in de lotion aanwezig is Om dit te controleren hebben leerlingen de hierna beschreven bepaling uitgevoerd Ze bepaalden eerst de dichtheid van de lotion 0994 g mLndash1 Vervolgens pipetteerden ze 250 mL van de lotion in een erlenmeyer voegden een indicator toe en titreerden met een 00500 M EDTA-oplossing EDTA reageert met Pb2+ in de molverhouding 1 1 Het equivalentiepunt was bereikt nadat 785 mL EDTA-oplossing was toegevoegd Toen de leerlingen het massapercentage lood(II)acetaat in de lotion uitrekenden kregen zij een andere uitkomst dan 06 massaprocent Toch hebben ze de bepaling goed uitgevoerd Onderzoek op internet leverde een belangrijk extra gegeven op In een patent dat voor de lotion is aangevraagd staat dat het massapercentage van 06 betrekking heeft op een hydraat van lood(II)acetaat De leerlingen waren er in hun berekening van uitgegaan dat de lotion watervrij lood(II)acetaat Pb(CH3COO)2 bevat Het hydraat van lood(II)acetaat kan worden weergegeven met de formule Pb(CH3COO)2

xH2O

S

S

S

S

S

S

VW-1028-a-11-2-o 3 lees verder

3p 3 Bereken het massapercentage Pb(CH3COO)2 dat de leerlingen hebben berekend

3p 4 Bereken de waarde van x in de formule Pb(CH3COO)2 xH2O Gebruik bij de

berekening de uitkomst van de berekening zoals door de leerlingen uitgevoerd en het massapercentage van 06 dat op het etiket vermeld staat Geef het antwoord als een geheel getal De leerlingen vroegen zich af hoe de lotion het haar donkerder kleurt Een mogelijke verklaring is dat de ndash S ndash S ndash bruggen in de keratinemoleculen worden verbroken en dat met Pb2+ ionen nieuwe bruggen worden gevormd Die

nieuwe bruggen die worden weergegeven met ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash veroorzaken de donkere kleur

De vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen is een redoxreactie

2p 5 Leg uit of voor de vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen een reductor dan wel een oxidator nodig is

Om wat meer inzicht te krijgen in de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen hebben de leerlingen een e-mail aan de fabrikant van de lotion gestuurd Hieronder staat een fragment van het antwoord van de fabrikant antwoord fabrikant Het mechanisme voor de vorming van de bruggen is niet precies bekend We denken dat door de hoofdhuid een stof wordt afgescheiden die vervolgens aanwezig is in de olieumln en vetten op de hoofdhuid en op de haren Deze stof reageert waarschijnlijk met de ndash S ndash S ndash bruggen in aanwezigheid van Pb2+ ionen

2p 6 Beschrijf een experiment dat kan worden uitgevoerd om de juistheid van het antwoord van de fabrikant na te gaan

VW-1028-a-12-2-o 8 lees verder

Hechting caseiumlne aan chymosine Melk bevat ongeveer 4 eiwit waarvan het eiwit caseiumlne het grootste deel uitmaakt De aanwezigheid van caseiumlne is onmisbaar voor het maken van kaas Bij de bereiding van kaas worden zuursel en stremsel aan melk toegevoegd Zuursel is een mengsel van verschillende soorten melkzuurbacterieumln die lactose omzetten tot melkzuur (2ndashhydroxypropaanzuur)

3p 18 Geef met behulp van molecuulformules de reactievergelijking voor de omzetting van lactose tot melkzuur Behalve lactose is nog een tweede stof nodig bij deze omzetting Maak gebruik van Binas-tabel 67A Stremsel bevat het enzym chymosine Onder invloed van chymosine vindt hydrolyse plaats van een deel van de aanwezige caseiumlnemoleculen Hierdoor wordt de melk dikker en ontstaat via een aantal bewerkingen kaas Hieronder zijn de aminozuren 98 tot en met 112 van een molecuul caseiumlne weergegeven Het omkaderde gedeelte van een molecuul caseiumlne bevindt zich tijdens de hydrolyse in de holte van het enzym waar de reactie optreedt het zogenoemde actieve centrum In een molecuul caseiumlne wordt de peptidebinding tussen fenylalanine (Phe) op plaats 105 en methionine (Met) op plaats 106 verbroken Van aminozuur 1 is de aminogroep nog aanwezig

4p 19 Geef de reactievergelijking voor de hydrolyse van het fragment ~PhendashMet~ Gebruik structuurformules voor de koolstofverbindingen Maak gebruik van Binas-tabel 67C Bij een onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine is een aantal peptiden gesynthetiseerd Deze peptiden zijn gebruikt als substraat voor het enzym Peptiden worden gemaakt uit aminozuren Als men eacuteeacuten soort dipeptide bijvoorbeeld Ala-Ile wil maken uit een mengsel van beide aminozuren kunnen naast Ala-Ile nog andere dipeptiden ontstaan

2p 20 Geef de afkortingen van de dipeptiden die behalve AlandashIle ontstaan als men dipeptiden maakt uit een mengsel van Ala en Ile

~ His - Pro - His - Pro - His - Leu - Ser - Phe - Met - Ala - Ile - Pro - Pro - Lys - Lys ~100 110

VW-1028-a-12-2-o 9 lees verder

Als eerste peptide werd het gedeelte van caseiumlne gemaakt dat zich in het actieve centrum bevindt Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile Voor de synthese van dit peptide ging men als volgt te werk 1 Men laat een oplossing van Ile reageren met een bepaald slecht oplosbaar

polymeer Daarbij reageren de carbonzuurgroepen van Ile met de hydroxylgroepen van het polymeer Er ontstaat een vaste stof die schematisch kan worden aangeduid als Ile-Polymeer

2 In een ander reactievat laat men de aminogroep van Ala reageren met een andere stof waardoor de aminogroep niet meer beschikbaar is voor reacties met een ander aminozuur Dit wordt aangegeven als X-Ala Het is mogelijk om X te verwijderen zodat de oorspronkelijke aminogroep weer ontstaat

3 Het vaste Ile-Polymeer laat men reageren met een oplossing met een overmaat X-Ala Daarbij ontstaat X-Ala-Ile-Polymeer

4 Deze stof ondergaat een aantal bewerkingen zodat X-Met-Ala-Ile-Polymeer ontstaat

5 Als deze stappen worden herhaald met de opeenvolgende aminozuren kunnen de gewenste polypeptiden worden gesynthetiseerd

Het groeiende polypeptide blijft tijdens deze bewerkingen gebonden aan het polymeer

4p 21 Geef een globale beschrijving van de handelingen die men moet verrichten in stap 4 om uit het ontstane mengsel uit stap 3 het gevormde X-Ala-Ile-Polymeer om te zetten tot X-Met-Ala-Ile-Polymeer Het gebruikte polymeer bevat hydroxylgroepen waardoor de carbonzuurgroepen van de aminozuren met het polymeer kunnen reageren

2p 22 Geef met behulp van structuurformules de vergelijking van de reactie van een oplossing van Ile met een polymeer dat hydroxylgroepen bevat Noteer het polymeer hierbij als HO-Polymeer Aan het eind van de synthese moet het ontstane polypeptide worden losgemaakt van het polymeer Hierbij treedt een hydrolyse op waarbij het gewenste polypeptide vrijkomt

2p 23 Leg uit waarom men liever geen polymeer gebruikt met aminogroepen in plaats van hydroxylgroepen Let op de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 4: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder

Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat worden de aminogroepen in alle esters omgezet tot ndash NH3

+ groepen Voor de verdere bepaling wordt een speciale vorm van massaspectrometrie toegepast Bij deze methode vallen de positief geladen (lsquogeprotoneerdersquo) butylesters van de aminozuren niet uiteen in brokstukken ze blijven intact Bij massaspectrometrie is de hoogte van de piek (de relatieve intensiteit) recht evenredig met het aantal mol van de stof die wordt gedetecteerd Gelijke hoeveelheden van verschillende stoffen geven bij deze vorm van massaspectrometrie niet een even hoge piek Gelijke hoeveelheden fenylalanine en fenylalanine-d5 geven echter wel een even hoge piek en dat geldt ook voor tyrosine en tyrosine-d4 Een kleine hoeveelheid oplossing met de geprotoneerde butylesters wordt in de massaspectrometer gebracht Het deel van het massaspectrum dat bij het onderzoek van het bloed van een baby is verkregen en dat voor de bepaling van belang is staat hieronder afgebeeld De getallen bij de signalen zijn de relatieve intensiteiten De bepaling is zodanig uitgevoerd dat de pieken in het massaspectrum die betrekking hebben op de geprotoneerde butylesters van fenylalanine-d5 en tyrosine-d4 (de referentiestoffen) overeenkomen met 200 micromol fenylalanine-d5 en 200 micromol tyrosine-d4 per liter bloed In Nederland gaat men ervan uit dat er sprake is van PKU wanneer in het bloed

de verhouding [Phe][Tyr]

groter is dan 17 en bovendien [Phe] groter is dan

150 micromol per liter bloed

3p 26 Ga door berekening na of de onderzochte baby aan PKU lijdt Gebruik onder andere de relatieve intensiteiten die bij de pieken in het massaspectrum zijn vermeld

einde

Bronvermelding Een opsomming van de in dit examen gebruikte bronnen zoals teksten en afbeeldingen is te vinden in het bij dit examen behorende correctievoorschrift dat na afloop van het examen wordt gepubliceerd

0

relatieveintensiteit

0

mz

75280(Phe)

220 240

69712(Phe-d5)

100000

28380 (Tyr-d4)

7946(Tyr)

VW-1028-a-10-1-o

VW-1028-a-10-2-o 2 lees verder

Alcoholintolerantie Wanneer alcohol in het menselijk lichaam wordt afgebroken gebeurt dat in een aantal stappen In de eerste stap reageert alcohol met nicotineamide-adenine-dinucleotide (meestal weergegeven met NAD+ ) onder invloed van het enzym alcohol dehydrogenase Het reactieproduct is ethanal De niet-systematische naam van ethanal is aceetaldehyde Vervolgens reageert de aceetaldehyde door met NAD+ onder invloed van het enzym aceetaldehyde dehydrogenase Deze eerste twee stappen van het afbraakproces van alcohol worden vaak schematisch als volgt weergegeven Met behulp van dit schema kunnen van bovenstaande omzettingen de reactievergelijkingen worden afgeleid Zo kan de omzetting van ethanol tot ethanal als volgt in een reactievergelijking worden weergegeven C2H5OH + NAD+ rarr CH3CHO + NADH + H+

2p 1 Leg uit of bij deze omzetting NAD+ als oxidator of als reductor reageert

3p 2 Geef de reactievergelijking van de omzetting van ethanal tot ethanoaat Gebruik hierbij minus gegevens uit bovenstaande schematische weergave minus structuurformules voor ethanal en ethanoaat minus de afkortingen NAD+ en NADH Bij de vorming van het enzym aceetaldehyde dehydrogenase ontstaat eerst een polypeptide dat bestaat uit 517 aminozuureenheden De eerste 17 aminozuureenheden hiervan vormen een zogenoemd signaalpeptide Dit stukje eiwit zorgt ervoor dat het enzym de goede ruimtelijke structuur krijgt en wordt uiteindelijk afgesplitst (lsquogeslicedrsquo) Het enzym aceetaldehyde dehydrogenase bestaat dus uit 500 aminozuureenheden Een deel van de aminozuurvolgorde van aceetaldehyde dehydrogenase is hieronder weergegeven

3p 3 Geef het hierboven weergegeven fragment uit het enzym aceetaldehyde dehydrogenase in structuurformule weer

alcohol(ethanol)

alcohol dehydrogenase aceetaldehyde(ethanal)

aceetaldehyde dehydrogenase acetaat(ethanoaat)

NAD+ NADH H+ NAD+ H2O NADH H+

Aminozuur nummerAfkorting aminozuur Thr ValGlu

486 487 488

VW-1028-a-10-2-o 3 lees verder

Bij veel mensen wordt na alcoholconsumptie de alcohol wel omgezet tot ethanal maar wordt de ethanal niet verder omgezet tot ethanoaat Hierdoor hoopt de in het lichaam gevormde ethanal zich op Dit veroorzaakt onder andere een misselijk ziek gevoel Het verschijnsel wordt alcoholintolerantie genoemd en komt onder andere in veel Aziatische landen voor Alcoholintolerantie wordt veroorzaakt door een zogenoemde puntmutatie bij mensen met alcoholintolerantie is eacuteeacuten basenpaar anders in het gen dat codeert voor de reeks van 517 aminozuren waaruit aceetaldehyde dehydrogenase ontstaat dan bij mensen die geen alcoholintolerantie hebben Het eiwit dat bij mensen met alcoholintolerantie wordt gevormd verschilt daardoor op eacuteeacuten plaats van aceetaldehyde dehydrogenase op plaats 487 van het eiwit komt geen Glu maar Lys Dit eiwit kan aceetaldehyde niet omzetten

3p 4 Geef de symbolen van het basenpaar van de puntmutatie zowel voor het gen van mensen zonder alcoholintolerantie als voor het gen van mensen met alcoholintolerantie Noteer je antwoord als volgt zonder

alcoholintolerantie met

alcoholintolerantie base op coderende streng hellip hellip base op matrijsstreng hellip hellip Geef een verklaring voor je antwoord Gebruik Binas-tabel 70 en gegevens uit deze opgave

2p 5 Leg uit wat het nummer is van het basenpaar van de puntmutatie in het gen dat codeert voor de reeks van 517 aminozuren

VW-1028-a-11-1-o 4 lees verder

Wat is er mis aan spinazie met vis

Onderstaand tekstfragment is ontleend aan de website van het Voedingscentrum Tekstfragment Nitraat en nitriet Nitraat is een stof die van nature in drinkwater en groente voorkomt Het is nauwelijks schadelijk voor mensen Door het bewaren bereiden of het eten van groente wordt nitraat gedeeltelijk omgezet in nitriet Nitriet kan de beschikbaarheid van zuurstof in het bloed verminderen Het advies is volop groente te eten maar niet vaker dan twee keer per week nitraatrijke groenten Ook moet nitraatrijke groente zoals spinazie niet samen met vis schaal- of schelpdieren worden gegeten Dit voorkomt de vorming van mogelijk mutagene nitrosamines in het lichaam

2p 6 Wat voor soort deeltje is nodig voor de omzetting van nitraat tot nitriet Maak een keuze uit base oxidator reductor en zuur Geef een verklaring voor je antwoord Nitrosamines worden gekenmerkt door de aanwezigheid van de groep N = O in de moleculen Een voorbeeld van een nitrosamine is N-nitrosodimethylamine Moleculen N-nitrosodimethylamine kunnen ontstaan uit moleculen dimethylamine en zogenoemde nitrosylionen NO+ Behalve moleculen N-nitrosodimethylamine ontstaat eacuteeacuten andere soort deeltjes Dimethylamine is een stof die in vis en schaal- en schelpdieren voorkomt

2p 7 Geef de vergelijking van de reactie tussen moleculen dimethylamine en nitrosylionen Gebruik structuurformules voor de organische stoffen Nitrosylionen ontstaan wanneer nitriet in zuur milieu bijvoorbeeld in de maag terechtkomt Behalve NO+ ontstaat eacuteeacuten andere stof

3p 8 Geef de reactievergelijking voor de vorming van NO+ uit nitriet in zuur milieu Door nitrosamines kunnen veranderingen (mutaties) ontstaan in het DNA van organismen Zo kan N-nitrosodimethylamine met een guanine-eenheid in een DNA-molecuul reageren Aan het zuurstofatoom van de guanine-eenheid wordt dan een methylgroep gebonden

N NH3C

H3CO

N-nitrosodimethylamine

VW-1028-a-11-1-o 5 lees verder

Zorsquon gemethyleerde guanine-eenheid heeft de volgende structuurformule Op de uitwerkbijlage die bij deze opgave hoort is deze formule ook afgebeeld In DNA zijn guanine-eenheden in de ene streng via waterstofbruggen gekoppeld aan cytosine-eenheden in de andere streng Zie Binas-tabel 70B In de cel wordt het DNA regelmatig vernieuwd Daarbij gaat de dubbele helix open Aan elk van beide strengen wordt dan een nieuwe complementaire keten gevormd Wanneer in de matrijsstreng van het oorspronkelijke DNA een gemethyleerde guanine-eenheid voorkomt wordt daartegenover in de nieuwe complementaire keten (de coderende streng) geen cytosine-eenheid ingebouwd maar een thymine-eenheid Bij de volgende vernieuwing van dit DNA wordt tegenover de thymine-eenheid een adenine-eenheid in de matrijsstreng ingebouwd

3p 9 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave weer hoe een thymine-eenheid is gekoppeld met een gemethyleerde guanine-eenheid Geef hierin de waterstofbruggen weer met stippellijntjes (middot middot middot middot) Deze verandering (mutatie) van een C ndash G basenpaar naar een T ndash A basenpaar kan als volgt schematisch worden weergegeven Zorsquon verandering kan ingrijpende gevolgen hebben voor de eiwitsynthese De hierboven beschreven mutatie zou zich bijvoorbeeld kunnen bevinden op een plaats in een gen waar de genetische informatie voor het aminozuur glutamine (Gln) in een bepaald enzym had moeten zitten Dan wordt in het desbetreffende enzym geen Gln ingebouwd maar gebeurt er iets totaal anders Er zal dan een eiwit ontstaan dat de beoogde enzymwerking niet bezit

4p 10 Leg uitgaande van eacuteeacuten van de codons van Gln uit wat in het hierboven beschreven geval dan gebeurt Gebruik gegevens uit deze opgave en uit Binas-tabel 70

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

coderendestreng

matrijsstreng

C G

coderendestreng

matrijsstreng

T A

wordt

VW-1028-a-11-1-o 6 lees verder

Maar er is ook goed nieuws Alle organismen van bacterieumln tot zoogdieren bezitten een enzym dat ervoor zorgt dat beschadigingen aan het DNA zoals de methylering van guanine-eenheden worden gerepareerd Dat is het enzym AlkylGuanine-DNA alkylTransferase De aminozuurvolgorde in dit reparatie-enzym verschilt voor verschillende soorten organismen Maar in het reparatie-enzym van alle onderzochte organismen zit op plaats 128 een arginine-eenheid op plaats 137 een asparagine-eenheid en komt op de plaatsen 144 tot en met 147 de reeks ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ voor Op deze combinatie van aminozuureenheden berust de werking van het reparatie-enzym

3p 11 Geef het gedeelte ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ in structuurformule weer Bij de werking van het reparatie-enzym zorgen de aminozuren Arg-128 en Asn-137 ervoor dat het enzym aan het beschadigde DNA wordt gebonden Het Cys-145 voert daarna de reparatie van de guanine-eenheid uit De S ndash H groep van de cysteiumlne-eenheid wordt daarbij omgezet tot een S ndash CH3 groep

2p 12 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave deze reparatie van een gemethyleerde guanine-eenheid in een reactievergelijking met structuurformules weer Noteer daarin het reparatie-enzym met de actieve cysteiumlne-eenheid als Enz ndash Cys ndash S ndash H

VW-1028-a-11-1-u 2 lees verder

VERGEET NIET DEZE UITWERKBIJLAGE IN TE LEVEREN

+N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A

912

VW-1028-a-11-1-u einde

VW-1028-a-11-2-o 2 lees verder

Haarverzorging

In haar is het eiwit keratine aanwezig In een molecuul keratine komt het volgende fragment voor ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~

3p 1 Geef het fragment ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~ in een structuurformule weer In keratine zijn relatief veel cysteiumlne-eenheden aanwezig Uit de SH groepen van de cysteiumlne-eenheden hebben zich zogenoemde zwavelbruggen gevormd Deze zwavelbruggen geven de haren hun stevigheid Hieronder is een gedeelte van een keratinemolecuul schematisch weergegeven Van een bepaalde keratinesoort is de gemiddelde molecuulmassa 174104 u het massapercentage cysteiumlne-eenheden is 23

5p 2 Bereken het aantal zwavelbruggen dat in deze keratinesoort per molecuul keratine aanwezig is Ga er bij de berekening van uit dat alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd geen eindstandige cysteiumlne-eenheden voorkomen Wanneer mensen ouder worden verandert de kleur van hun haar meestal wordt het grijs Er zijn vele haarkleurmiddelen om de grijze kleur te verbergen Eeacuten zorsquon haarkleurmiddel een lotion die vooral door mannen wordt gebruikt bevat onder andere opgelost lood(II)acetaat Deze lotion kleurt het haar donker Op het flesje lotion staat dat 06 massaprocent lood(II)acetaat in de lotion aanwezig is Om dit te controleren hebben leerlingen de hierna beschreven bepaling uitgevoerd Ze bepaalden eerst de dichtheid van de lotion 0994 g mLndash1 Vervolgens pipetteerden ze 250 mL van de lotion in een erlenmeyer voegden een indicator toe en titreerden met een 00500 M EDTA-oplossing EDTA reageert met Pb2+ in de molverhouding 1 1 Het equivalentiepunt was bereikt nadat 785 mL EDTA-oplossing was toegevoegd Toen de leerlingen het massapercentage lood(II)acetaat in de lotion uitrekenden kregen zij een andere uitkomst dan 06 massaprocent Toch hebben ze de bepaling goed uitgevoerd Onderzoek op internet leverde een belangrijk extra gegeven op In een patent dat voor de lotion is aangevraagd staat dat het massapercentage van 06 betrekking heeft op een hydraat van lood(II)acetaat De leerlingen waren er in hun berekening van uitgegaan dat de lotion watervrij lood(II)acetaat Pb(CH3COO)2 bevat Het hydraat van lood(II)acetaat kan worden weergegeven met de formule Pb(CH3COO)2

xH2O

S

S

S

S

S

S

VW-1028-a-11-2-o 3 lees verder

3p 3 Bereken het massapercentage Pb(CH3COO)2 dat de leerlingen hebben berekend

3p 4 Bereken de waarde van x in de formule Pb(CH3COO)2 xH2O Gebruik bij de

berekening de uitkomst van de berekening zoals door de leerlingen uitgevoerd en het massapercentage van 06 dat op het etiket vermeld staat Geef het antwoord als een geheel getal De leerlingen vroegen zich af hoe de lotion het haar donkerder kleurt Een mogelijke verklaring is dat de ndash S ndash S ndash bruggen in de keratinemoleculen worden verbroken en dat met Pb2+ ionen nieuwe bruggen worden gevormd Die

nieuwe bruggen die worden weergegeven met ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash veroorzaken de donkere kleur

De vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen is een redoxreactie

2p 5 Leg uit of voor de vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen een reductor dan wel een oxidator nodig is

Om wat meer inzicht te krijgen in de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen hebben de leerlingen een e-mail aan de fabrikant van de lotion gestuurd Hieronder staat een fragment van het antwoord van de fabrikant antwoord fabrikant Het mechanisme voor de vorming van de bruggen is niet precies bekend We denken dat door de hoofdhuid een stof wordt afgescheiden die vervolgens aanwezig is in de olieumln en vetten op de hoofdhuid en op de haren Deze stof reageert waarschijnlijk met de ndash S ndash S ndash bruggen in aanwezigheid van Pb2+ ionen

2p 6 Beschrijf een experiment dat kan worden uitgevoerd om de juistheid van het antwoord van de fabrikant na te gaan

VW-1028-a-12-2-o 8 lees verder

Hechting caseiumlne aan chymosine Melk bevat ongeveer 4 eiwit waarvan het eiwit caseiumlne het grootste deel uitmaakt De aanwezigheid van caseiumlne is onmisbaar voor het maken van kaas Bij de bereiding van kaas worden zuursel en stremsel aan melk toegevoegd Zuursel is een mengsel van verschillende soorten melkzuurbacterieumln die lactose omzetten tot melkzuur (2ndashhydroxypropaanzuur)

3p 18 Geef met behulp van molecuulformules de reactievergelijking voor de omzetting van lactose tot melkzuur Behalve lactose is nog een tweede stof nodig bij deze omzetting Maak gebruik van Binas-tabel 67A Stremsel bevat het enzym chymosine Onder invloed van chymosine vindt hydrolyse plaats van een deel van de aanwezige caseiumlnemoleculen Hierdoor wordt de melk dikker en ontstaat via een aantal bewerkingen kaas Hieronder zijn de aminozuren 98 tot en met 112 van een molecuul caseiumlne weergegeven Het omkaderde gedeelte van een molecuul caseiumlne bevindt zich tijdens de hydrolyse in de holte van het enzym waar de reactie optreedt het zogenoemde actieve centrum In een molecuul caseiumlne wordt de peptidebinding tussen fenylalanine (Phe) op plaats 105 en methionine (Met) op plaats 106 verbroken Van aminozuur 1 is de aminogroep nog aanwezig

4p 19 Geef de reactievergelijking voor de hydrolyse van het fragment ~PhendashMet~ Gebruik structuurformules voor de koolstofverbindingen Maak gebruik van Binas-tabel 67C Bij een onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine is een aantal peptiden gesynthetiseerd Deze peptiden zijn gebruikt als substraat voor het enzym Peptiden worden gemaakt uit aminozuren Als men eacuteeacuten soort dipeptide bijvoorbeeld Ala-Ile wil maken uit een mengsel van beide aminozuren kunnen naast Ala-Ile nog andere dipeptiden ontstaan

2p 20 Geef de afkortingen van de dipeptiden die behalve AlandashIle ontstaan als men dipeptiden maakt uit een mengsel van Ala en Ile

~ His - Pro - His - Pro - His - Leu - Ser - Phe - Met - Ala - Ile - Pro - Pro - Lys - Lys ~100 110

VW-1028-a-12-2-o 9 lees verder

Als eerste peptide werd het gedeelte van caseiumlne gemaakt dat zich in het actieve centrum bevindt Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile Voor de synthese van dit peptide ging men als volgt te werk 1 Men laat een oplossing van Ile reageren met een bepaald slecht oplosbaar

polymeer Daarbij reageren de carbonzuurgroepen van Ile met de hydroxylgroepen van het polymeer Er ontstaat een vaste stof die schematisch kan worden aangeduid als Ile-Polymeer

2 In een ander reactievat laat men de aminogroep van Ala reageren met een andere stof waardoor de aminogroep niet meer beschikbaar is voor reacties met een ander aminozuur Dit wordt aangegeven als X-Ala Het is mogelijk om X te verwijderen zodat de oorspronkelijke aminogroep weer ontstaat

3 Het vaste Ile-Polymeer laat men reageren met een oplossing met een overmaat X-Ala Daarbij ontstaat X-Ala-Ile-Polymeer

4 Deze stof ondergaat een aantal bewerkingen zodat X-Met-Ala-Ile-Polymeer ontstaat

5 Als deze stappen worden herhaald met de opeenvolgende aminozuren kunnen de gewenste polypeptiden worden gesynthetiseerd

Het groeiende polypeptide blijft tijdens deze bewerkingen gebonden aan het polymeer

4p 21 Geef een globale beschrijving van de handelingen die men moet verrichten in stap 4 om uit het ontstane mengsel uit stap 3 het gevormde X-Ala-Ile-Polymeer om te zetten tot X-Met-Ala-Ile-Polymeer Het gebruikte polymeer bevat hydroxylgroepen waardoor de carbonzuurgroepen van de aminozuren met het polymeer kunnen reageren

2p 22 Geef met behulp van structuurformules de vergelijking van de reactie van een oplossing van Ile met een polymeer dat hydroxylgroepen bevat Noteer het polymeer hierbij als HO-Polymeer Aan het eind van de synthese moet het ontstane polypeptide worden losgemaakt van het polymeer Hierbij treedt een hydrolyse op waarbij het gewenste polypeptide vrijkomt

2p 23 Leg uit waarom men liever geen polymeer gebruikt met aminogroepen in plaats van hydroxylgroepen Let op de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 5: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-10-2-o 2 lees verder

Alcoholintolerantie Wanneer alcohol in het menselijk lichaam wordt afgebroken gebeurt dat in een aantal stappen In de eerste stap reageert alcohol met nicotineamide-adenine-dinucleotide (meestal weergegeven met NAD+ ) onder invloed van het enzym alcohol dehydrogenase Het reactieproduct is ethanal De niet-systematische naam van ethanal is aceetaldehyde Vervolgens reageert de aceetaldehyde door met NAD+ onder invloed van het enzym aceetaldehyde dehydrogenase Deze eerste twee stappen van het afbraakproces van alcohol worden vaak schematisch als volgt weergegeven Met behulp van dit schema kunnen van bovenstaande omzettingen de reactievergelijkingen worden afgeleid Zo kan de omzetting van ethanol tot ethanal als volgt in een reactievergelijking worden weergegeven C2H5OH + NAD+ rarr CH3CHO + NADH + H+

2p 1 Leg uit of bij deze omzetting NAD+ als oxidator of als reductor reageert

3p 2 Geef de reactievergelijking van de omzetting van ethanal tot ethanoaat Gebruik hierbij minus gegevens uit bovenstaande schematische weergave minus structuurformules voor ethanal en ethanoaat minus de afkortingen NAD+ en NADH Bij de vorming van het enzym aceetaldehyde dehydrogenase ontstaat eerst een polypeptide dat bestaat uit 517 aminozuureenheden De eerste 17 aminozuureenheden hiervan vormen een zogenoemd signaalpeptide Dit stukje eiwit zorgt ervoor dat het enzym de goede ruimtelijke structuur krijgt en wordt uiteindelijk afgesplitst (lsquogeslicedrsquo) Het enzym aceetaldehyde dehydrogenase bestaat dus uit 500 aminozuureenheden Een deel van de aminozuurvolgorde van aceetaldehyde dehydrogenase is hieronder weergegeven

3p 3 Geef het hierboven weergegeven fragment uit het enzym aceetaldehyde dehydrogenase in structuurformule weer

alcohol(ethanol)

alcohol dehydrogenase aceetaldehyde(ethanal)

aceetaldehyde dehydrogenase acetaat(ethanoaat)

NAD+ NADH H+ NAD+ H2O NADH H+

Aminozuur nummerAfkorting aminozuur Thr ValGlu

486 487 488

VW-1028-a-10-2-o 3 lees verder

Bij veel mensen wordt na alcoholconsumptie de alcohol wel omgezet tot ethanal maar wordt de ethanal niet verder omgezet tot ethanoaat Hierdoor hoopt de in het lichaam gevormde ethanal zich op Dit veroorzaakt onder andere een misselijk ziek gevoel Het verschijnsel wordt alcoholintolerantie genoemd en komt onder andere in veel Aziatische landen voor Alcoholintolerantie wordt veroorzaakt door een zogenoemde puntmutatie bij mensen met alcoholintolerantie is eacuteeacuten basenpaar anders in het gen dat codeert voor de reeks van 517 aminozuren waaruit aceetaldehyde dehydrogenase ontstaat dan bij mensen die geen alcoholintolerantie hebben Het eiwit dat bij mensen met alcoholintolerantie wordt gevormd verschilt daardoor op eacuteeacuten plaats van aceetaldehyde dehydrogenase op plaats 487 van het eiwit komt geen Glu maar Lys Dit eiwit kan aceetaldehyde niet omzetten

3p 4 Geef de symbolen van het basenpaar van de puntmutatie zowel voor het gen van mensen zonder alcoholintolerantie als voor het gen van mensen met alcoholintolerantie Noteer je antwoord als volgt zonder

alcoholintolerantie met

alcoholintolerantie base op coderende streng hellip hellip base op matrijsstreng hellip hellip Geef een verklaring voor je antwoord Gebruik Binas-tabel 70 en gegevens uit deze opgave

2p 5 Leg uit wat het nummer is van het basenpaar van de puntmutatie in het gen dat codeert voor de reeks van 517 aminozuren

VW-1028-a-11-1-o 4 lees verder

Wat is er mis aan spinazie met vis

Onderstaand tekstfragment is ontleend aan de website van het Voedingscentrum Tekstfragment Nitraat en nitriet Nitraat is een stof die van nature in drinkwater en groente voorkomt Het is nauwelijks schadelijk voor mensen Door het bewaren bereiden of het eten van groente wordt nitraat gedeeltelijk omgezet in nitriet Nitriet kan de beschikbaarheid van zuurstof in het bloed verminderen Het advies is volop groente te eten maar niet vaker dan twee keer per week nitraatrijke groenten Ook moet nitraatrijke groente zoals spinazie niet samen met vis schaal- of schelpdieren worden gegeten Dit voorkomt de vorming van mogelijk mutagene nitrosamines in het lichaam

2p 6 Wat voor soort deeltje is nodig voor de omzetting van nitraat tot nitriet Maak een keuze uit base oxidator reductor en zuur Geef een verklaring voor je antwoord Nitrosamines worden gekenmerkt door de aanwezigheid van de groep N = O in de moleculen Een voorbeeld van een nitrosamine is N-nitrosodimethylamine Moleculen N-nitrosodimethylamine kunnen ontstaan uit moleculen dimethylamine en zogenoemde nitrosylionen NO+ Behalve moleculen N-nitrosodimethylamine ontstaat eacuteeacuten andere soort deeltjes Dimethylamine is een stof die in vis en schaal- en schelpdieren voorkomt

2p 7 Geef de vergelijking van de reactie tussen moleculen dimethylamine en nitrosylionen Gebruik structuurformules voor de organische stoffen Nitrosylionen ontstaan wanneer nitriet in zuur milieu bijvoorbeeld in de maag terechtkomt Behalve NO+ ontstaat eacuteeacuten andere stof

3p 8 Geef de reactievergelijking voor de vorming van NO+ uit nitriet in zuur milieu Door nitrosamines kunnen veranderingen (mutaties) ontstaan in het DNA van organismen Zo kan N-nitrosodimethylamine met een guanine-eenheid in een DNA-molecuul reageren Aan het zuurstofatoom van de guanine-eenheid wordt dan een methylgroep gebonden

N NH3C

H3CO

N-nitrosodimethylamine

VW-1028-a-11-1-o 5 lees verder

Zorsquon gemethyleerde guanine-eenheid heeft de volgende structuurformule Op de uitwerkbijlage die bij deze opgave hoort is deze formule ook afgebeeld In DNA zijn guanine-eenheden in de ene streng via waterstofbruggen gekoppeld aan cytosine-eenheden in de andere streng Zie Binas-tabel 70B In de cel wordt het DNA regelmatig vernieuwd Daarbij gaat de dubbele helix open Aan elk van beide strengen wordt dan een nieuwe complementaire keten gevormd Wanneer in de matrijsstreng van het oorspronkelijke DNA een gemethyleerde guanine-eenheid voorkomt wordt daartegenover in de nieuwe complementaire keten (de coderende streng) geen cytosine-eenheid ingebouwd maar een thymine-eenheid Bij de volgende vernieuwing van dit DNA wordt tegenover de thymine-eenheid een adenine-eenheid in de matrijsstreng ingebouwd

3p 9 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave weer hoe een thymine-eenheid is gekoppeld met een gemethyleerde guanine-eenheid Geef hierin de waterstofbruggen weer met stippellijntjes (middot middot middot middot) Deze verandering (mutatie) van een C ndash G basenpaar naar een T ndash A basenpaar kan als volgt schematisch worden weergegeven Zorsquon verandering kan ingrijpende gevolgen hebben voor de eiwitsynthese De hierboven beschreven mutatie zou zich bijvoorbeeld kunnen bevinden op een plaats in een gen waar de genetische informatie voor het aminozuur glutamine (Gln) in een bepaald enzym had moeten zitten Dan wordt in het desbetreffende enzym geen Gln ingebouwd maar gebeurt er iets totaal anders Er zal dan een eiwit ontstaan dat de beoogde enzymwerking niet bezit

4p 10 Leg uitgaande van eacuteeacuten van de codons van Gln uit wat in het hierboven beschreven geval dan gebeurt Gebruik gegevens uit deze opgave en uit Binas-tabel 70

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

coderendestreng

matrijsstreng

C G

coderendestreng

matrijsstreng

T A

wordt

VW-1028-a-11-1-o 6 lees verder

Maar er is ook goed nieuws Alle organismen van bacterieumln tot zoogdieren bezitten een enzym dat ervoor zorgt dat beschadigingen aan het DNA zoals de methylering van guanine-eenheden worden gerepareerd Dat is het enzym AlkylGuanine-DNA alkylTransferase De aminozuurvolgorde in dit reparatie-enzym verschilt voor verschillende soorten organismen Maar in het reparatie-enzym van alle onderzochte organismen zit op plaats 128 een arginine-eenheid op plaats 137 een asparagine-eenheid en komt op de plaatsen 144 tot en met 147 de reeks ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ voor Op deze combinatie van aminozuureenheden berust de werking van het reparatie-enzym

3p 11 Geef het gedeelte ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ in structuurformule weer Bij de werking van het reparatie-enzym zorgen de aminozuren Arg-128 en Asn-137 ervoor dat het enzym aan het beschadigde DNA wordt gebonden Het Cys-145 voert daarna de reparatie van de guanine-eenheid uit De S ndash H groep van de cysteiumlne-eenheid wordt daarbij omgezet tot een S ndash CH3 groep

2p 12 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave deze reparatie van een gemethyleerde guanine-eenheid in een reactievergelijking met structuurformules weer Noteer daarin het reparatie-enzym met de actieve cysteiumlne-eenheid als Enz ndash Cys ndash S ndash H

VW-1028-a-11-1-u 2 lees verder

VERGEET NIET DEZE UITWERKBIJLAGE IN TE LEVEREN

+N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A

912

VW-1028-a-11-1-u einde

VW-1028-a-11-2-o 2 lees verder

Haarverzorging

In haar is het eiwit keratine aanwezig In een molecuul keratine komt het volgende fragment voor ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~

3p 1 Geef het fragment ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~ in een structuurformule weer In keratine zijn relatief veel cysteiumlne-eenheden aanwezig Uit de SH groepen van de cysteiumlne-eenheden hebben zich zogenoemde zwavelbruggen gevormd Deze zwavelbruggen geven de haren hun stevigheid Hieronder is een gedeelte van een keratinemolecuul schematisch weergegeven Van een bepaalde keratinesoort is de gemiddelde molecuulmassa 174104 u het massapercentage cysteiumlne-eenheden is 23

5p 2 Bereken het aantal zwavelbruggen dat in deze keratinesoort per molecuul keratine aanwezig is Ga er bij de berekening van uit dat alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd geen eindstandige cysteiumlne-eenheden voorkomen Wanneer mensen ouder worden verandert de kleur van hun haar meestal wordt het grijs Er zijn vele haarkleurmiddelen om de grijze kleur te verbergen Eeacuten zorsquon haarkleurmiddel een lotion die vooral door mannen wordt gebruikt bevat onder andere opgelost lood(II)acetaat Deze lotion kleurt het haar donker Op het flesje lotion staat dat 06 massaprocent lood(II)acetaat in de lotion aanwezig is Om dit te controleren hebben leerlingen de hierna beschreven bepaling uitgevoerd Ze bepaalden eerst de dichtheid van de lotion 0994 g mLndash1 Vervolgens pipetteerden ze 250 mL van de lotion in een erlenmeyer voegden een indicator toe en titreerden met een 00500 M EDTA-oplossing EDTA reageert met Pb2+ in de molverhouding 1 1 Het equivalentiepunt was bereikt nadat 785 mL EDTA-oplossing was toegevoegd Toen de leerlingen het massapercentage lood(II)acetaat in de lotion uitrekenden kregen zij een andere uitkomst dan 06 massaprocent Toch hebben ze de bepaling goed uitgevoerd Onderzoek op internet leverde een belangrijk extra gegeven op In een patent dat voor de lotion is aangevraagd staat dat het massapercentage van 06 betrekking heeft op een hydraat van lood(II)acetaat De leerlingen waren er in hun berekening van uitgegaan dat de lotion watervrij lood(II)acetaat Pb(CH3COO)2 bevat Het hydraat van lood(II)acetaat kan worden weergegeven met de formule Pb(CH3COO)2

xH2O

S

S

S

S

S

S

VW-1028-a-11-2-o 3 lees verder

3p 3 Bereken het massapercentage Pb(CH3COO)2 dat de leerlingen hebben berekend

3p 4 Bereken de waarde van x in de formule Pb(CH3COO)2 xH2O Gebruik bij de

berekening de uitkomst van de berekening zoals door de leerlingen uitgevoerd en het massapercentage van 06 dat op het etiket vermeld staat Geef het antwoord als een geheel getal De leerlingen vroegen zich af hoe de lotion het haar donkerder kleurt Een mogelijke verklaring is dat de ndash S ndash S ndash bruggen in de keratinemoleculen worden verbroken en dat met Pb2+ ionen nieuwe bruggen worden gevormd Die

nieuwe bruggen die worden weergegeven met ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash veroorzaken de donkere kleur

De vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen is een redoxreactie

2p 5 Leg uit of voor de vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen een reductor dan wel een oxidator nodig is

Om wat meer inzicht te krijgen in de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen hebben de leerlingen een e-mail aan de fabrikant van de lotion gestuurd Hieronder staat een fragment van het antwoord van de fabrikant antwoord fabrikant Het mechanisme voor de vorming van de bruggen is niet precies bekend We denken dat door de hoofdhuid een stof wordt afgescheiden die vervolgens aanwezig is in de olieumln en vetten op de hoofdhuid en op de haren Deze stof reageert waarschijnlijk met de ndash S ndash S ndash bruggen in aanwezigheid van Pb2+ ionen

2p 6 Beschrijf een experiment dat kan worden uitgevoerd om de juistheid van het antwoord van de fabrikant na te gaan

VW-1028-a-12-2-o 8 lees verder

Hechting caseiumlne aan chymosine Melk bevat ongeveer 4 eiwit waarvan het eiwit caseiumlne het grootste deel uitmaakt De aanwezigheid van caseiumlne is onmisbaar voor het maken van kaas Bij de bereiding van kaas worden zuursel en stremsel aan melk toegevoegd Zuursel is een mengsel van verschillende soorten melkzuurbacterieumln die lactose omzetten tot melkzuur (2ndashhydroxypropaanzuur)

3p 18 Geef met behulp van molecuulformules de reactievergelijking voor de omzetting van lactose tot melkzuur Behalve lactose is nog een tweede stof nodig bij deze omzetting Maak gebruik van Binas-tabel 67A Stremsel bevat het enzym chymosine Onder invloed van chymosine vindt hydrolyse plaats van een deel van de aanwezige caseiumlnemoleculen Hierdoor wordt de melk dikker en ontstaat via een aantal bewerkingen kaas Hieronder zijn de aminozuren 98 tot en met 112 van een molecuul caseiumlne weergegeven Het omkaderde gedeelte van een molecuul caseiumlne bevindt zich tijdens de hydrolyse in de holte van het enzym waar de reactie optreedt het zogenoemde actieve centrum In een molecuul caseiumlne wordt de peptidebinding tussen fenylalanine (Phe) op plaats 105 en methionine (Met) op plaats 106 verbroken Van aminozuur 1 is de aminogroep nog aanwezig

4p 19 Geef de reactievergelijking voor de hydrolyse van het fragment ~PhendashMet~ Gebruik structuurformules voor de koolstofverbindingen Maak gebruik van Binas-tabel 67C Bij een onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine is een aantal peptiden gesynthetiseerd Deze peptiden zijn gebruikt als substraat voor het enzym Peptiden worden gemaakt uit aminozuren Als men eacuteeacuten soort dipeptide bijvoorbeeld Ala-Ile wil maken uit een mengsel van beide aminozuren kunnen naast Ala-Ile nog andere dipeptiden ontstaan

2p 20 Geef de afkortingen van de dipeptiden die behalve AlandashIle ontstaan als men dipeptiden maakt uit een mengsel van Ala en Ile

~ His - Pro - His - Pro - His - Leu - Ser - Phe - Met - Ala - Ile - Pro - Pro - Lys - Lys ~100 110

VW-1028-a-12-2-o 9 lees verder

Als eerste peptide werd het gedeelte van caseiumlne gemaakt dat zich in het actieve centrum bevindt Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile Voor de synthese van dit peptide ging men als volgt te werk 1 Men laat een oplossing van Ile reageren met een bepaald slecht oplosbaar

polymeer Daarbij reageren de carbonzuurgroepen van Ile met de hydroxylgroepen van het polymeer Er ontstaat een vaste stof die schematisch kan worden aangeduid als Ile-Polymeer

2 In een ander reactievat laat men de aminogroep van Ala reageren met een andere stof waardoor de aminogroep niet meer beschikbaar is voor reacties met een ander aminozuur Dit wordt aangegeven als X-Ala Het is mogelijk om X te verwijderen zodat de oorspronkelijke aminogroep weer ontstaat

3 Het vaste Ile-Polymeer laat men reageren met een oplossing met een overmaat X-Ala Daarbij ontstaat X-Ala-Ile-Polymeer

4 Deze stof ondergaat een aantal bewerkingen zodat X-Met-Ala-Ile-Polymeer ontstaat

5 Als deze stappen worden herhaald met de opeenvolgende aminozuren kunnen de gewenste polypeptiden worden gesynthetiseerd

Het groeiende polypeptide blijft tijdens deze bewerkingen gebonden aan het polymeer

4p 21 Geef een globale beschrijving van de handelingen die men moet verrichten in stap 4 om uit het ontstane mengsel uit stap 3 het gevormde X-Ala-Ile-Polymeer om te zetten tot X-Met-Ala-Ile-Polymeer Het gebruikte polymeer bevat hydroxylgroepen waardoor de carbonzuurgroepen van de aminozuren met het polymeer kunnen reageren

2p 22 Geef met behulp van structuurformules de vergelijking van de reactie van een oplossing van Ile met een polymeer dat hydroxylgroepen bevat Noteer het polymeer hierbij als HO-Polymeer Aan het eind van de synthese moet het ontstane polypeptide worden losgemaakt van het polymeer Hierbij treedt een hydrolyse op waarbij het gewenste polypeptide vrijkomt

2p 23 Leg uit waarom men liever geen polymeer gebruikt met aminogroepen in plaats van hydroxylgroepen Let op de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 6: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-10-2-o 3 lees verder

Bij veel mensen wordt na alcoholconsumptie de alcohol wel omgezet tot ethanal maar wordt de ethanal niet verder omgezet tot ethanoaat Hierdoor hoopt de in het lichaam gevormde ethanal zich op Dit veroorzaakt onder andere een misselijk ziek gevoel Het verschijnsel wordt alcoholintolerantie genoemd en komt onder andere in veel Aziatische landen voor Alcoholintolerantie wordt veroorzaakt door een zogenoemde puntmutatie bij mensen met alcoholintolerantie is eacuteeacuten basenpaar anders in het gen dat codeert voor de reeks van 517 aminozuren waaruit aceetaldehyde dehydrogenase ontstaat dan bij mensen die geen alcoholintolerantie hebben Het eiwit dat bij mensen met alcoholintolerantie wordt gevormd verschilt daardoor op eacuteeacuten plaats van aceetaldehyde dehydrogenase op plaats 487 van het eiwit komt geen Glu maar Lys Dit eiwit kan aceetaldehyde niet omzetten

3p 4 Geef de symbolen van het basenpaar van de puntmutatie zowel voor het gen van mensen zonder alcoholintolerantie als voor het gen van mensen met alcoholintolerantie Noteer je antwoord als volgt zonder

alcoholintolerantie met

alcoholintolerantie base op coderende streng hellip hellip base op matrijsstreng hellip hellip Geef een verklaring voor je antwoord Gebruik Binas-tabel 70 en gegevens uit deze opgave

2p 5 Leg uit wat het nummer is van het basenpaar van de puntmutatie in het gen dat codeert voor de reeks van 517 aminozuren

VW-1028-a-11-1-o 4 lees verder

Wat is er mis aan spinazie met vis

Onderstaand tekstfragment is ontleend aan de website van het Voedingscentrum Tekstfragment Nitraat en nitriet Nitraat is een stof die van nature in drinkwater en groente voorkomt Het is nauwelijks schadelijk voor mensen Door het bewaren bereiden of het eten van groente wordt nitraat gedeeltelijk omgezet in nitriet Nitriet kan de beschikbaarheid van zuurstof in het bloed verminderen Het advies is volop groente te eten maar niet vaker dan twee keer per week nitraatrijke groenten Ook moet nitraatrijke groente zoals spinazie niet samen met vis schaal- of schelpdieren worden gegeten Dit voorkomt de vorming van mogelijk mutagene nitrosamines in het lichaam

2p 6 Wat voor soort deeltje is nodig voor de omzetting van nitraat tot nitriet Maak een keuze uit base oxidator reductor en zuur Geef een verklaring voor je antwoord Nitrosamines worden gekenmerkt door de aanwezigheid van de groep N = O in de moleculen Een voorbeeld van een nitrosamine is N-nitrosodimethylamine Moleculen N-nitrosodimethylamine kunnen ontstaan uit moleculen dimethylamine en zogenoemde nitrosylionen NO+ Behalve moleculen N-nitrosodimethylamine ontstaat eacuteeacuten andere soort deeltjes Dimethylamine is een stof die in vis en schaal- en schelpdieren voorkomt

2p 7 Geef de vergelijking van de reactie tussen moleculen dimethylamine en nitrosylionen Gebruik structuurformules voor de organische stoffen Nitrosylionen ontstaan wanneer nitriet in zuur milieu bijvoorbeeld in de maag terechtkomt Behalve NO+ ontstaat eacuteeacuten andere stof

3p 8 Geef de reactievergelijking voor de vorming van NO+ uit nitriet in zuur milieu Door nitrosamines kunnen veranderingen (mutaties) ontstaan in het DNA van organismen Zo kan N-nitrosodimethylamine met een guanine-eenheid in een DNA-molecuul reageren Aan het zuurstofatoom van de guanine-eenheid wordt dan een methylgroep gebonden

N NH3C

H3CO

N-nitrosodimethylamine

VW-1028-a-11-1-o 5 lees verder

Zorsquon gemethyleerde guanine-eenheid heeft de volgende structuurformule Op de uitwerkbijlage die bij deze opgave hoort is deze formule ook afgebeeld In DNA zijn guanine-eenheden in de ene streng via waterstofbruggen gekoppeld aan cytosine-eenheden in de andere streng Zie Binas-tabel 70B In de cel wordt het DNA regelmatig vernieuwd Daarbij gaat de dubbele helix open Aan elk van beide strengen wordt dan een nieuwe complementaire keten gevormd Wanneer in de matrijsstreng van het oorspronkelijke DNA een gemethyleerde guanine-eenheid voorkomt wordt daartegenover in de nieuwe complementaire keten (de coderende streng) geen cytosine-eenheid ingebouwd maar een thymine-eenheid Bij de volgende vernieuwing van dit DNA wordt tegenover de thymine-eenheid een adenine-eenheid in de matrijsstreng ingebouwd

3p 9 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave weer hoe een thymine-eenheid is gekoppeld met een gemethyleerde guanine-eenheid Geef hierin de waterstofbruggen weer met stippellijntjes (middot middot middot middot) Deze verandering (mutatie) van een C ndash G basenpaar naar een T ndash A basenpaar kan als volgt schematisch worden weergegeven Zorsquon verandering kan ingrijpende gevolgen hebben voor de eiwitsynthese De hierboven beschreven mutatie zou zich bijvoorbeeld kunnen bevinden op een plaats in een gen waar de genetische informatie voor het aminozuur glutamine (Gln) in een bepaald enzym had moeten zitten Dan wordt in het desbetreffende enzym geen Gln ingebouwd maar gebeurt er iets totaal anders Er zal dan een eiwit ontstaan dat de beoogde enzymwerking niet bezit

4p 10 Leg uitgaande van eacuteeacuten van de codons van Gln uit wat in het hierboven beschreven geval dan gebeurt Gebruik gegevens uit deze opgave en uit Binas-tabel 70

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

coderendestreng

matrijsstreng

C G

coderendestreng

matrijsstreng

T A

wordt

VW-1028-a-11-1-o 6 lees verder

Maar er is ook goed nieuws Alle organismen van bacterieumln tot zoogdieren bezitten een enzym dat ervoor zorgt dat beschadigingen aan het DNA zoals de methylering van guanine-eenheden worden gerepareerd Dat is het enzym AlkylGuanine-DNA alkylTransferase De aminozuurvolgorde in dit reparatie-enzym verschilt voor verschillende soorten organismen Maar in het reparatie-enzym van alle onderzochte organismen zit op plaats 128 een arginine-eenheid op plaats 137 een asparagine-eenheid en komt op de plaatsen 144 tot en met 147 de reeks ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ voor Op deze combinatie van aminozuureenheden berust de werking van het reparatie-enzym

3p 11 Geef het gedeelte ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ in structuurformule weer Bij de werking van het reparatie-enzym zorgen de aminozuren Arg-128 en Asn-137 ervoor dat het enzym aan het beschadigde DNA wordt gebonden Het Cys-145 voert daarna de reparatie van de guanine-eenheid uit De S ndash H groep van de cysteiumlne-eenheid wordt daarbij omgezet tot een S ndash CH3 groep

2p 12 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave deze reparatie van een gemethyleerde guanine-eenheid in een reactievergelijking met structuurformules weer Noteer daarin het reparatie-enzym met de actieve cysteiumlne-eenheid als Enz ndash Cys ndash S ndash H

VW-1028-a-11-1-u 2 lees verder

VERGEET NIET DEZE UITWERKBIJLAGE IN TE LEVEREN

+N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A

912

VW-1028-a-11-1-u einde

VW-1028-a-11-2-o 2 lees verder

Haarverzorging

In haar is het eiwit keratine aanwezig In een molecuul keratine komt het volgende fragment voor ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~

3p 1 Geef het fragment ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~ in een structuurformule weer In keratine zijn relatief veel cysteiumlne-eenheden aanwezig Uit de SH groepen van de cysteiumlne-eenheden hebben zich zogenoemde zwavelbruggen gevormd Deze zwavelbruggen geven de haren hun stevigheid Hieronder is een gedeelte van een keratinemolecuul schematisch weergegeven Van een bepaalde keratinesoort is de gemiddelde molecuulmassa 174104 u het massapercentage cysteiumlne-eenheden is 23

5p 2 Bereken het aantal zwavelbruggen dat in deze keratinesoort per molecuul keratine aanwezig is Ga er bij de berekening van uit dat alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd geen eindstandige cysteiumlne-eenheden voorkomen Wanneer mensen ouder worden verandert de kleur van hun haar meestal wordt het grijs Er zijn vele haarkleurmiddelen om de grijze kleur te verbergen Eeacuten zorsquon haarkleurmiddel een lotion die vooral door mannen wordt gebruikt bevat onder andere opgelost lood(II)acetaat Deze lotion kleurt het haar donker Op het flesje lotion staat dat 06 massaprocent lood(II)acetaat in de lotion aanwezig is Om dit te controleren hebben leerlingen de hierna beschreven bepaling uitgevoerd Ze bepaalden eerst de dichtheid van de lotion 0994 g mLndash1 Vervolgens pipetteerden ze 250 mL van de lotion in een erlenmeyer voegden een indicator toe en titreerden met een 00500 M EDTA-oplossing EDTA reageert met Pb2+ in de molverhouding 1 1 Het equivalentiepunt was bereikt nadat 785 mL EDTA-oplossing was toegevoegd Toen de leerlingen het massapercentage lood(II)acetaat in de lotion uitrekenden kregen zij een andere uitkomst dan 06 massaprocent Toch hebben ze de bepaling goed uitgevoerd Onderzoek op internet leverde een belangrijk extra gegeven op In een patent dat voor de lotion is aangevraagd staat dat het massapercentage van 06 betrekking heeft op een hydraat van lood(II)acetaat De leerlingen waren er in hun berekening van uitgegaan dat de lotion watervrij lood(II)acetaat Pb(CH3COO)2 bevat Het hydraat van lood(II)acetaat kan worden weergegeven met de formule Pb(CH3COO)2

xH2O

S

S

S

S

S

S

VW-1028-a-11-2-o 3 lees verder

3p 3 Bereken het massapercentage Pb(CH3COO)2 dat de leerlingen hebben berekend

3p 4 Bereken de waarde van x in de formule Pb(CH3COO)2 xH2O Gebruik bij de

berekening de uitkomst van de berekening zoals door de leerlingen uitgevoerd en het massapercentage van 06 dat op het etiket vermeld staat Geef het antwoord als een geheel getal De leerlingen vroegen zich af hoe de lotion het haar donkerder kleurt Een mogelijke verklaring is dat de ndash S ndash S ndash bruggen in de keratinemoleculen worden verbroken en dat met Pb2+ ionen nieuwe bruggen worden gevormd Die

nieuwe bruggen die worden weergegeven met ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash veroorzaken de donkere kleur

De vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen is een redoxreactie

2p 5 Leg uit of voor de vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen een reductor dan wel een oxidator nodig is

Om wat meer inzicht te krijgen in de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen hebben de leerlingen een e-mail aan de fabrikant van de lotion gestuurd Hieronder staat een fragment van het antwoord van de fabrikant antwoord fabrikant Het mechanisme voor de vorming van de bruggen is niet precies bekend We denken dat door de hoofdhuid een stof wordt afgescheiden die vervolgens aanwezig is in de olieumln en vetten op de hoofdhuid en op de haren Deze stof reageert waarschijnlijk met de ndash S ndash S ndash bruggen in aanwezigheid van Pb2+ ionen

2p 6 Beschrijf een experiment dat kan worden uitgevoerd om de juistheid van het antwoord van de fabrikant na te gaan

VW-1028-a-12-2-o 8 lees verder

Hechting caseiumlne aan chymosine Melk bevat ongeveer 4 eiwit waarvan het eiwit caseiumlne het grootste deel uitmaakt De aanwezigheid van caseiumlne is onmisbaar voor het maken van kaas Bij de bereiding van kaas worden zuursel en stremsel aan melk toegevoegd Zuursel is een mengsel van verschillende soorten melkzuurbacterieumln die lactose omzetten tot melkzuur (2ndashhydroxypropaanzuur)

3p 18 Geef met behulp van molecuulformules de reactievergelijking voor de omzetting van lactose tot melkzuur Behalve lactose is nog een tweede stof nodig bij deze omzetting Maak gebruik van Binas-tabel 67A Stremsel bevat het enzym chymosine Onder invloed van chymosine vindt hydrolyse plaats van een deel van de aanwezige caseiumlnemoleculen Hierdoor wordt de melk dikker en ontstaat via een aantal bewerkingen kaas Hieronder zijn de aminozuren 98 tot en met 112 van een molecuul caseiumlne weergegeven Het omkaderde gedeelte van een molecuul caseiumlne bevindt zich tijdens de hydrolyse in de holte van het enzym waar de reactie optreedt het zogenoemde actieve centrum In een molecuul caseiumlne wordt de peptidebinding tussen fenylalanine (Phe) op plaats 105 en methionine (Met) op plaats 106 verbroken Van aminozuur 1 is de aminogroep nog aanwezig

4p 19 Geef de reactievergelijking voor de hydrolyse van het fragment ~PhendashMet~ Gebruik structuurformules voor de koolstofverbindingen Maak gebruik van Binas-tabel 67C Bij een onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine is een aantal peptiden gesynthetiseerd Deze peptiden zijn gebruikt als substraat voor het enzym Peptiden worden gemaakt uit aminozuren Als men eacuteeacuten soort dipeptide bijvoorbeeld Ala-Ile wil maken uit een mengsel van beide aminozuren kunnen naast Ala-Ile nog andere dipeptiden ontstaan

2p 20 Geef de afkortingen van de dipeptiden die behalve AlandashIle ontstaan als men dipeptiden maakt uit een mengsel van Ala en Ile

~ His - Pro - His - Pro - His - Leu - Ser - Phe - Met - Ala - Ile - Pro - Pro - Lys - Lys ~100 110

VW-1028-a-12-2-o 9 lees verder

Als eerste peptide werd het gedeelte van caseiumlne gemaakt dat zich in het actieve centrum bevindt Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile Voor de synthese van dit peptide ging men als volgt te werk 1 Men laat een oplossing van Ile reageren met een bepaald slecht oplosbaar

polymeer Daarbij reageren de carbonzuurgroepen van Ile met de hydroxylgroepen van het polymeer Er ontstaat een vaste stof die schematisch kan worden aangeduid als Ile-Polymeer

2 In een ander reactievat laat men de aminogroep van Ala reageren met een andere stof waardoor de aminogroep niet meer beschikbaar is voor reacties met een ander aminozuur Dit wordt aangegeven als X-Ala Het is mogelijk om X te verwijderen zodat de oorspronkelijke aminogroep weer ontstaat

3 Het vaste Ile-Polymeer laat men reageren met een oplossing met een overmaat X-Ala Daarbij ontstaat X-Ala-Ile-Polymeer

4 Deze stof ondergaat een aantal bewerkingen zodat X-Met-Ala-Ile-Polymeer ontstaat

5 Als deze stappen worden herhaald met de opeenvolgende aminozuren kunnen de gewenste polypeptiden worden gesynthetiseerd

Het groeiende polypeptide blijft tijdens deze bewerkingen gebonden aan het polymeer

4p 21 Geef een globale beschrijving van de handelingen die men moet verrichten in stap 4 om uit het ontstane mengsel uit stap 3 het gevormde X-Ala-Ile-Polymeer om te zetten tot X-Met-Ala-Ile-Polymeer Het gebruikte polymeer bevat hydroxylgroepen waardoor de carbonzuurgroepen van de aminozuren met het polymeer kunnen reageren

2p 22 Geef met behulp van structuurformules de vergelijking van de reactie van een oplossing van Ile met een polymeer dat hydroxylgroepen bevat Noteer het polymeer hierbij als HO-Polymeer Aan het eind van de synthese moet het ontstane polypeptide worden losgemaakt van het polymeer Hierbij treedt een hydrolyse op waarbij het gewenste polypeptide vrijkomt

2p 23 Leg uit waarom men liever geen polymeer gebruikt met aminogroepen in plaats van hydroxylgroepen Let op de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 7: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-11-1-o 4 lees verder

Wat is er mis aan spinazie met vis

Onderstaand tekstfragment is ontleend aan de website van het Voedingscentrum Tekstfragment Nitraat en nitriet Nitraat is een stof die van nature in drinkwater en groente voorkomt Het is nauwelijks schadelijk voor mensen Door het bewaren bereiden of het eten van groente wordt nitraat gedeeltelijk omgezet in nitriet Nitriet kan de beschikbaarheid van zuurstof in het bloed verminderen Het advies is volop groente te eten maar niet vaker dan twee keer per week nitraatrijke groenten Ook moet nitraatrijke groente zoals spinazie niet samen met vis schaal- of schelpdieren worden gegeten Dit voorkomt de vorming van mogelijk mutagene nitrosamines in het lichaam

2p 6 Wat voor soort deeltje is nodig voor de omzetting van nitraat tot nitriet Maak een keuze uit base oxidator reductor en zuur Geef een verklaring voor je antwoord Nitrosamines worden gekenmerkt door de aanwezigheid van de groep N = O in de moleculen Een voorbeeld van een nitrosamine is N-nitrosodimethylamine Moleculen N-nitrosodimethylamine kunnen ontstaan uit moleculen dimethylamine en zogenoemde nitrosylionen NO+ Behalve moleculen N-nitrosodimethylamine ontstaat eacuteeacuten andere soort deeltjes Dimethylamine is een stof die in vis en schaal- en schelpdieren voorkomt

2p 7 Geef de vergelijking van de reactie tussen moleculen dimethylamine en nitrosylionen Gebruik structuurformules voor de organische stoffen Nitrosylionen ontstaan wanneer nitriet in zuur milieu bijvoorbeeld in de maag terechtkomt Behalve NO+ ontstaat eacuteeacuten andere stof

3p 8 Geef de reactievergelijking voor de vorming van NO+ uit nitriet in zuur milieu Door nitrosamines kunnen veranderingen (mutaties) ontstaan in het DNA van organismen Zo kan N-nitrosodimethylamine met een guanine-eenheid in een DNA-molecuul reageren Aan het zuurstofatoom van de guanine-eenheid wordt dan een methylgroep gebonden

N NH3C

H3CO

N-nitrosodimethylamine

VW-1028-a-11-1-o 5 lees verder

Zorsquon gemethyleerde guanine-eenheid heeft de volgende structuurformule Op de uitwerkbijlage die bij deze opgave hoort is deze formule ook afgebeeld In DNA zijn guanine-eenheden in de ene streng via waterstofbruggen gekoppeld aan cytosine-eenheden in de andere streng Zie Binas-tabel 70B In de cel wordt het DNA regelmatig vernieuwd Daarbij gaat de dubbele helix open Aan elk van beide strengen wordt dan een nieuwe complementaire keten gevormd Wanneer in de matrijsstreng van het oorspronkelijke DNA een gemethyleerde guanine-eenheid voorkomt wordt daartegenover in de nieuwe complementaire keten (de coderende streng) geen cytosine-eenheid ingebouwd maar een thymine-eenheid Bij de volgende vernieuwing van dit DNA wordt tegenover de thymine-eenheid een adenine-eenheid in de matrijsstreng ingebouwd

3p 9 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave weer hoe een thymine-eenheid is gekoppeld met een gemethyleerde guanine-eenheid Geef hierin de waterstofbruggen weer met stippellijntjes (middot middot middot middot) Deze verandering (mutatie) van een C ndash G basenpaar naar een T ndash A basenpaar kan als volgt schematisch worden weergegeven Zorsquon verandering kan ingrijpende gevolgen hebben voor de eiwitsynthese De hierboven beschreven mutatie zou zich bijvoorbeeld kunnen bevinden op een plaats in een gen waar de genetische informatie voor het aminozuur glutamine (Gln) in een bepaald enzym had moeten zitten Dan wordt in het desbetreffende enzym geen Gln ingebouwd maar gebeurt er iets totaal anders Er zal dan een eiwit ontstaan dat de beoogde enzymwerking niet bezit

4p 10 Leg uitgaande van eacuteeacuten van de codons van Gln uit wat in het hierboven beschreven geval dan gebeurt Gebruik gegevens uit deze opgave en uit Binas-tabel 70

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

coderendestreng

matrijsstreng

C G

coderendestreng

matrijsstreng

T A

wordt

VW-1028-a-11-1-o 6 lees verder

Maar er is ook goed nieuws Alle organismen van bacterieumln tot zoogdieren bezitten een enzym dat ervoor zorgt dat beschadigingen aan het DNA zoals de methylering van guanine-eenheden worden gerepareerd Dat is het enzym AlkylGuanine-DNA alkylTransferase De aminozuurvolgorde in dit reparatie-enzym verschilt voor verschillende soorten organismen Maar in het reparatie-enzym van alle onderzochte organismen zit op plaats 128 een arginine-eenheid op plaats 137 een asparagine-eenheid en komt op de plaatsen 144 tot en met 147 de reeks ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ voor Op deze combinatie van aminozuureenheden berust de werking van het reparatie-enzym

3p 11 Geef het gedeelte ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ in structuurformule weer Bij de werking van het reparatie-enzym zorgen de aminozuren Arg-128 en Asn-137 ervoor dat het enzym aan het beschadigde DNA wordt gebonden Het Cys-145 voert daarna de reparatie van de guanine-eenheid uit De S ndash H groep van de cysteiumlne-eenheid wordt daarbij omgezet tot een S ndash CH3 groep

2p 12 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave deze reparatie van een gemethyleerde guanine-eenheid in een reactievergelijking met structuurformules weer Noteer daarin het reparatie-enzym met de actieve cysteiumlne-eenheid als Enz ndash Cys ndash S ndash H

VW-1028-a-11-1-u 2 lees verder

VERGEET NIET DEZE UITWERKBIJLAGE IN TE LEVEREN

+N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A

912

VW-1028-a-11-1-u einde

VW-1028-a-11-2-o 2 lees verder

Haarverzorging

In haar is het eiwit keratine aanwezig In een molecuul keratine komt het volgende fragment voor ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~

3p 1 Geef het fragment ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~ in een structuurformule weer In keratine zijn relatief veel cysteiumlne-eenheden aanwezig Uit de SH groepen van de cysteiumlne-eenheden hebben zich zogenoemde zwavelbruggen gevormd Deze zwavelbruggen geven de haren hun stevigheid Hieronder is een gedeelte van een keratinemolecuul schematisch weergegeven Van een bepaalde keratinesoort is de gemiddelde molecuulmassa 174104 u het massapercentage cysteiumlne-eenheden is 23

5p 2 Bereken het aantal zwavelbruggen dat in deze keratinesoort per molecuul keratine aanwezig is Ga er bij de berekening van uit dat alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd geen eindstandige cysteiumlne-eenheden voorkomen Wanneer mensen ouder worden verandert de kleur van hun haar meestal wordt het grijs Er zijn vele haarkleurmiddelen om de grijze kleur te verbergen Eeacuten zorsquon haarkleurmiddel een lotion die vooral door mannen wordt gebruikt bevat onder andere opgelost lood(II)acetaat Deze lotion kleurt het haar donker Op het flesje lotion staat dat 06 massaprocent lood(II)acetaat in de lotion aanwezig is Om dit te controleren hebben leerlingen de hierna beschreven bepaling uitgevoerd Ze bepaalden eerst de dichtheid van de lotion 0994 g mLndash1 Vervolgens pipetteerden ze 250 mL van de lotion in een erlenmeyer voegden een indicator toe en titreerden met een 00500 M EDTA-oplossing EDTA reageert met Pb2+ in de molverhouding 1 1 Het equivalentiepunt was bereikt nadat 785 mL EDTA-oplossing was toegevoegd Toen de leerlingen het massapercentage lood(II)acetaat in de lotion uitrekenden kregen zij een andere uitkomst dan 06 massaprocent Toch hebben ze de bepaling goed uitgevoerd Onderzoek op internet leverde een belangrijk extra gegeven op In een patent dat voor de lotion is aangevraagd staat dat het massapercentage van 06 betrekking heeft op een hydraat van lood(II)acetaat De leerlingen waren er in hun berekening van uitgegaan dat de lotion watervrij lood(II)acetaat Pb(CH3COO)2 bevat Het hydraat van lood(II)acetaat kan worden weergegeven met de formule Pb(CH3COO)2

xH2O

S

S

S

S

S

S

VW-1028-a-11-2-o 3 lees verder

3p 3 Bereken het massapercentage Pb(CH3COO)2 dat de leerlingen hebben berekend

3p 4 Bereken de waarde van x in de formule Pb(CH3COO)2 xH2O Gebruik bij de

berekening de uitkomst van de berekening zoals door de leerlingen uitgevoerd en het massapercentage van 06 dat op het etiket vermeld staat Geef het antwoord als een geheel getal De leerlingen vroegen zich af hoe de lotion het haar donkerder kleurt Een mogelijke verklaring is dat de ndash S ndash S ndash bruggen in de keratinemoleculen worden verbroken en dat met Pb2+ ionen nieuwe bruggen worden gevormd Die

nieuwe bruggen die worden weergegeven met ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash veroorzaken de donkere kleur

De vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen is een redoxreactie

2p 5 Leg uit of voor de vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen een reductor dan wel een oxidator nodig is

Om wat meer inzicht te krijgen in de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen hebben de leerlingen een e-mail aan de fabrikant van de lotion gestuurd Hieronder staat een fragment van het antwoord van de fabrikant antwoord fabrikant Het mechanisme voor de vorming van de bruggen is niet precies bekend We denken dat door de hoofdhuid een stof wordt afgescheiden die vervolgens aanwezig is in de olieumln en vetten op de hoofdhuid en op de haren Deze stof reageert waarschijnlijk met de ndash S ndash S ndash bruggen in aanwezigheid van Pb2+ ionen

2p 6 Beschrijf een experiment dat kan worden uitgevoerd om de juistheid van het antwoord van de fabrikant na te gaan

VW-1028-a-12-2-o 8 lees verder

Hechting caseiumlne aan chymosine Melk bevat ongeveer 4 eiwit waarvan het eiwit caseiumlne het grootste deel uitmaakt De aanwezigheid van caseiumlne is onmisbaar voor het maken van kaas Bij de bereiding van kaas worden zuursel en stremsel aan melk toegevoegd Zuursel is een mengsel van verschillende soorten melkzuurbacterieumln die lactose omzetten tot melkzuur (2ndashhydroxypropaanzuur)

3p 18 Geef met behulp van molecuulformules de reactievergelijking voor de omzetting van lactose tot melkzuur Behalve lactose is nog een tweede stof nodig bij deze omzetting Maak gebruik van Binas-tabel 67A Stremsel bevat het enzym chymosine Onder invloed van chymosine vindt hydrolyse plaats van een deel van de aanwezige caseiumlnemoleculen Hierdoor wordt de melk dikker en ontstaat via een aantal bewerkingen kaas Hieronder zijn de aminozuren 98 tot en met 112 van een molecuul caseiumlne weergegeven Het omkaderde gedeelte van een molecuul caseiumlne bevindt zich tijdens de hydrolyse in de holte van het enzym waar de reactie optreedt het zogenoemde actieve centrum In een molecuul caseiumlne wordt de peptidebinding tussen fenylalanine (Phe) op plaats 105 en methionine (Met) op plaats 106 verbroken Van aminozuur 1 is de aminogroep nog aanwezig

4p 19 Geef de reactievergelijking voor de hydrolyse van het fragment ~PhendashMet~ Gebruik structuurformules voor de koolstofverbindingen Maak gebruik van Binas-tabel 67C Bij een onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine is een aantal peptiden gesynthetiseerd Deze peptiden zijn gebruikt als substraat voor het enzym Peptiden worden gemaakt uit aminozuren Als men eacuteeacuten soort dipeptide bijvoorbeeld Ala-Ile wil maken uit een mengsel van beide aminozuren kunnen naast Ala-Ile nog andere dipeptiden ontstaan

2p 20 Geef de afkortingen van de dipeptiden die behalve AlandashIle ontstaan als men dipeptiden maakt uit een mengsel van Ala en Ile

~ His - Pro - His - Pro - His - Leu - Ser - Phe - Met - Ala - Ile - Pro - Pro - Lys - Lys ~100 110

VW-1028-a-12-2-o 9 lees verder

Als eerste peptide werd het gedeelte van caseiumlne gemaakt dat zich in het actieve centrum bevindt Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile Voor de synthese van dit peptide ging men als volgt te werk 1 Men laat een oplossing van Ile reageren met een bepaald slecht oplosbaar

polymeer Daarbij reageren de carbonzuurgroepen van Ile met de hydroxylgroepen van het polymeer Er ontstaat een vaste stof die schematisch kan worden aangeduid als Ile-Polymeer

2 In een ander reactievat laat men de aminogroep van Ala reageren met een andere stof waardoor de aminogroep niet meer beschikbaar is voor reacties met een ander aminozuur Dit wordt aangegeven als X-Ala Het is mogelijk om X te verwijderen zodat de oorspronkelijke aminogroep weer ontstaat

3 Het vaste Ile-Polymeer laat men reageren met een oplossing met een overmaat X-Ala Daarbij ontstaat X-Ala-Ile-Polymeer

4 Deze stof ondergaat een aantal bewerkingen zodat X-Met-Ala-Ile-Polymeer ontstaat

5 Als deze stappen worden herhaald met de opeenvolgende aminozuren kunnen de gewenste polypeptiden worden gesynthetiseerd

Het groeiende polypeptide blijft tijdens deze bewerkingen gebonden aan het polymeer

4p 21 Geef een globale beschrijving van de handelingen die men moet verrichten in stap 4 om uit het ontstane mengsel uit stap 3 het gevormde X-Ala-Ile-Polymeer om te zetten tot X-Met-Ala-Ile-Polymeer Het gebruikte polymeer bevat hydroxylgroepen waardoor de carbonzuurgroepen van de aminozuren met het polymeer kunnen reageren

2p 22 Geef met behulp van structuurformules de vergelijking van de reactie van een oplossing van Ile met een polymeer dat hydroxylgroepen bevat Noteer het polymeer hierbij als HO-Polymeer Aan het eind van de synthese moet het ontstane polypeptide worden losgemaakt van het polymeer Hierbij treedt een hydrolyse op waarbij het gewenste polypeptide vrijkomt

2p 23 Leg uit waarom men liever geen polymeer gebruikt met aminogroepen in plaats van hydroxylgroepen Let op de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 8: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-11-1-o 5 lees verder

Zorsquon gemethyleerde guanine-eenheid heeft de volgende structuurformule Op de uitwerkbijlage die bij deze opgave hoort is deze formule ook afgebeeld In DNA zijn guanine-eenheden in de ene streng via waterstofbruggen gekoppeld aan cytosine-eenheden in de andere streng Zie Binas-tabel 70B In de cel wordt het DNA regelmatig vernieuwd Daarbij gaat de dubbele helix open Aan elk van beide strengen wordt dan een nieuwe complementaire keten gevormd Wanneer in de matrijsstreng van het oorspronkelijke DNA een gemethyleerde guanine-eenheid voorkomt wordt daartegenover in de nieuwe complementaire keten (de coderende streng) geen cytosine-eenheid ingebouwd maar een thymine-eenheid Bij de volgende vernieuwing van dit DNA wordt tegenover de thymine-eenheid een adenine-eenheid in de matrijsstreng ingebouwd

3p 9 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave weer hoe een thymine-eenheid is gekoppeld met een gemethyleerde guanine-eenheid Geef hierin de waterstofbruggen weer met stippellijntjes (middot middot middot middot) Deze verandering (mutatie) van een C ndash G basenpaar naar een T ndash A basenpaar kan als volgt schematisch worden weergegeven Zorsquon verandering kan ingrijpende gevolgen hebben voor de eiwitsynthese De hierboven beschreven mutatie zou zich bijvoorbeeld kunnen bevinden op een plaats in een gen waar de genetische informatie voor het aminozuur glutamine (Gln) in een bepaald enzym had moeten zitten Dan wordt in het desbetreffende enzym geen Gln ingebouwd maar gebeurt er iets totaal anders Er zal dan een eiwit ontstaan dat de beoogde enzymwerking niet bezit

4p 10 Leg uitgaande van eacuteeacuten van de codons van Gln uit wat in het hierboven beschreven geval dan gebeurt Gebruik gegevens uit deze opgave en uit Binas-tabel 70

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

coderendestreng

matrijsstreng

C G

coderendestreng

matrijsstreng

T A

wordt

VW-1028-a-11-1-o 6 lees verder

Maar er is ook goed nieuws Alle organismen van bacterieumln tot zoogdieren bezitten een enzym dat ervoor zorgt dat beschadigingen aan het DNA zoals de methylering van guanine-eenheden worden gerepareerd Dat is het enzym AlkylGuanine-DNA alkylTransferase De aminozuurvolgorde in dit reparatie-enzym verschilt voor verschillende soorten organismen Maar in het reparatie-enzym van alle onderzochte organismen zit op plaats 128 een arginine-eenheid op plaats 137 een asparagine-eenheid en komt op de plaatsen 144 tot en met 147 de reeks ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ voor Op deze combinatie van aminozuureenheden berust de werking van het reparatie-enzym

3p 11 Geef het gedeelte ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ in structuurformule weer Bij de werking van het reparatie-enzym zorgen de aminozuren Arg-128 en Asn-137 ervoor dat het enzym aan het beschadigde DNA wordt gebonden Het Cys-145 voert daarna de reparatie van de guanine-eenheid uit De S ndash H groep van de cysteiumlne-eenheid wordt daarbij omgezet tot een S ndash CH3 groep

2p 12 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave deze reparatie van een gemethyleerde guanine-eenheid in een reactievergelijking met structuurformules weer Noteer daarin het reparatie-enzym met de actieve cysteiumlne-eenheid als Enz ndash Cys ndash S ndash H

VW-1028-a-11-1-u 2 lees verder

VERGEET NIET DEZE UITWERKBIJLAGE IN TE LEVEREN

+N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A

912

VW-1028-a-11-1-u einde

VW-1028-a-11-2-o 2 lees verder

Haarverzorging

In haar is het eiwit keratine aanwezig In een molecuul keratine komt het volgende fragment voor ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~

3p 1 Geef het fragment ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~ in een structuurformule weer In keratine zijn relatief veel cysteiumlne-eenheden aanwezig Uit de SH groepen van de cysteiumlne-eenheden hebben zich zogenoemde zwavelbruggen gevormd Deze zwavelbruggen geven de haren hun stevigheid Hieronder is een gedeelte van een keratinemolecuul schematisch weergegeven Van een bepaalde keratinesoort is de gemiddelde molecuulmassa 174104 u het massapercentage cysteiumlne-eenheden is 23

5p 2 Bereken het aantal zwavelbruggen dat in deze keratinesoort per molecuul keratine aanwezig is Ga er bij de berekening van uit dat alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd geen eindstandige cysteiumlne-eenheden voorkomen Wanneer mensen ouder worden verandert de kleur van hun haar meestal wordt het grijs Er zijn vele haarkleurmiddelen om de grijze kleur te verbergen Eeacuten zorsquon haarkleurmiddel een lotion die vooral door mannen wordt gebruikt bevat onder andere opgelost lood(II)acetaat Deze lotion kleurt het haar donker Op het flesje lotion staat dat 06 massaprocent lood(II)acetaat in de lotion aanwezig is Om dit te controleren hebben leerlingen de hierna beschreven bepaling uitgevoerd Ze bepaalden eerst de dichtheid van de lotion 0994 g mLndash1 Vervolgens pipetteerden ze 250 mL van de lotion in een erlenmeyer voegden een indicator toe en titreerden met een 00500 M EDTA-oplossing EDTA reageert met Pb2+ in de molverhouding 1 1 Het equivalentiepunt was bereikt nadat 785 mL EDTA-oplossing was toegevoegd Toen de leerlingen het massapercentage lood(II)acetaat in de lotion uitrekenden kregen zij een andere uitkomst dan 06 massaprocent Toch hebben ze de bepaling goed uitgevoerd Onderzoek op internet leverde een belangrijk extra gegeven op In een patent dat voor de lotion is aangevraagd staat dat het massapercentage van 06 betrekking heeft op een hydraat van lood(II)acetaat De leerlingen waren er in hun berekening van uitgegaan dat de lotion watervrij lood(II)acetaat Pb(CH3COO)2 bevat Het hydraat van lood(II)acetaat kan worden weergegeven met de formule Pb(CH3COO)2

xH2O

S

S

S

S

S

S

VW-1028-a-11-2-o 3 lees verder

3p 3 Bereken het massapercentage Pb(CH3COO)2 dat de leerlingen hebben berekend

3p 4 Bereken de waarde van x in de formule Pb(CH3COO)2 xH2O Gebruik bij de

berekening de uitkomst van de berekening zoals door de leerlingen uitgevoerd en het massapercentage van 06 dat op het etiket vermeld staat Geef het antwoord als een geheel getal De leerlingen vroegen zich af hoe de lotion het haar donkerder kleurt Een mogelijke verklaring is dat de ndash S ndash S ndash bruggen in de keratinemoleculen worden verbroken en dat met Pb2+ ionen nieuwe bruggen worden gevormd Die

nieuwe bruggen die worden weergegeven met ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash veroorzaken de donkere kleur

De vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen is een redoxreactie

2p 5 Leg uit of voor de vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen een reductor dan wel een oxidator nodig is

Om wat meer inzicht te krijgen in de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen hebben de leerlingen een e-mail aan de fabrikant van de lotion gestuurd Hieronder staat een fragment van het antwoord van de fabrikant antwoord fabrikant Het mechanisme voor de vorming van de bruggen is niet precies bekend We denken dat door de hoofdhuid een stof wordt afgescheiden die vervolgens aanwezig is in de olieumln en vetten op de hoofdhuid en op de haren Deze stof reageert waarschijnlijk met de ndash S ndash S ndash bruggen in aanwezigheid van Pb2+ ionen

2p 6 Beschrijf een experiment dat kan worden uitgevoerd om de juistheid van het antwoord van de fabrikant na te gaan

VW-1028-a-12-2-o 8 lees verder

Hechting caseiumlne aan chymosine Melk bevat ongeveer 4 eiwit waarvan het eiwit caseiumlne het grootste deel uitmaakt De aanwezigheid van caseiumlne is onmisbaar voor het maken van kaas Bij de bereiding van kaas worden zuursel en stremsel aan melk toegevoegd Zuursel is een mengsel van verschillende soorten melkzuurbacterieumln die lactose omzetten tot melkzuur (2ndashhydroxypropaanzuur)

3p 18 Geef met behulp van molecuulformules de reactievergelijking voor de omzetting van lactose tot melkzuur Behalve lactose is nog een tweede stof nodig bij deze omzetting Maak gebruik van Binas-tabel 67A Stremsel bevat het enzym chymosine Onder invloed van chymosine vindt hydrolyse plaats van een deel van de aanwezige caseiumlnemoleculen Hierdoor wordt de melk dikker en ontstaat via een aantal bewerkingen kaas Hieronder zijn de aminozuren 98 tot en met 112 van een molecuul caseiumlne weergegeven Het omkaderde gedeelte van een molecuul caseiumlne bevindt zich tijdens de hydrolyse in de holte van het enzym waar de reactie optreedt het zogenoemde actieve centrum In een molecuul caseiumlne wordt de peptidebinding tussen fenylalanine (Phe) op plaats 105 en methionine (Met) op plaats 106 verbroken Van aminozuur 1 is de aminogroep nog aanwezig

4p 19 Geef de reactievergelijking voor de hydrolyse van het fragment ~PhendashMet~ Gebruik structuurformules voor de koolstofverbindingen Maak gebruik van Binas-tabel 67C Bij een onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine is een aantal peptiden gesynthetiseerd Deze peptiden zijn gebruikt als substraat voor het enzym Peptiden worden gemaakt uit aminozuren Als men eacuteeacuten soort dipeptide bijvoorbeeld Ala-Ile wil maken uit een mengsel van beide aminozuren kunnen naast Ala-Ile nog andere dipeptiden ontstaan

2p 20 Geef de afkortingen van de dipeptiden die behalve AlandashIle ontstaan als men dipeptiden maakt uit een mengsel van Ala en Ile

~ His - Pro - His - Pro - His - Leu - Ser - Phe - Met - Ala - Ile - Pro - Pro - Lys - Lys ~100 110

VW-1028-a-12-2-o 9 lees verder

Als eerste peptide werd het gedeelte van caseiumlne gemaakt dat zich in het actieve centrum bevindt Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile Voor de synthese van dit peptide ging men als volgt te werk 1 Men laat een oplossing van Ile reageren met een bepaald slecht oplosbaar

polymeer Daarbij reageren de carbonzuurgroepen van Ile met de hydroxylgroepen van het polymeer Er ontstaat een vaste stof die schematisch kan worden aangeduid als Ile-Polymeer

2 In een ander reactievat laat men de aminogroep van Ala reageren met een andere stof waardoor de aminogroep niet meer beschikbaar is voor reacties met een ander aminozuur Dit wordt aangegeven als X-Ala Het is mogelijk om X te verwijderen zodat de oorspronkelijke aminogroep weer ontstaat

3 Het vaste Ile-Polymeer laat men reageren met een oplossing met een overmaat X-Ala Daarbij ontstaat X-Ala-Ile-Polymeer

4 Deze stof ondergaat een aantal bewerkingen zodat X-Met-Ala-Ile-Polymeer ontstaat

5 Als deze stappen worden herhaald met de opeenvolgende aminozuren kunnen de gewenste polypeptiden worden gesynthetiseerd

Het groeiende polypeptide blijft tijdens deze bewerkingen gebonden aan het polymeer

4p 21 Geef een globale beschrijving van de handelingen die men moet verrichten in stap 4 om uit het ontstane mengsel uit stap 3 het gevormde X-Ala-Ile-Polymeer om te zetten tot X-Met-Ala-Ile-Polymeer Het gebruikte polymeer bevat hydroxylgroepen waardoor de carbonzuurgroepen van de aminozuren met het polymeer kunnen reageren

2p 22 Geef met behulp van structuurformules de vergelijking van de reactie van een oplossing van Ile met een polymeer dat hydroxylgroepen bevat Noteer het polymeer hierbij als HO-Polymeer Aan het eind van de synthese moet het ontstane polypeptide worden losgemaakt van het polymeer Hierbij treedt een hydrolyse op waarbij het gewenste polypeptide vrijkomt

2p 23 Leg uit waarom men liever geen polymeer gebruikt met aminogroepen in plaats van hydroxylgroepen Let op de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 9: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-11-1-o 6 lees verder

Maar er is ook goed nieuws Alle organismen van bacterieumln tot zoogdieren bezitten een enzym dat ervoor zorgt dat beschadigingen aan het DNA zoals de methylering van guanine-eenheden worden gerepareerd Dat is het enzym AlkylGuanine-DNA alkylTransferase De aminozuurvolgorde in dit reparatie-enzym verschilt voor verschillende soorten organismen Maar in het reparatie-enzym van alle onderzochte organismen zit op plaats 128 een arginine-eenheid op plaats 137 een asparagine-eenheid en komt op de plaatsen 144 tot en met 147 de reeks ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ voor Op deze combinatie van aminozuureenheden berust de werking van het reparatie-enzym

3p 11 Geef het gedeelte ~ Pro ndash Cys ndash His ndash Arg ~ in structuurformule weer Bij de werking van het reparatie-enzym zorgen de aminozuren Arg-128 en Asn-137 ervoor dat het enzym aan het beschadigde DNA wordt gebonden Het Cys-145 voert daarna de reparatie van de guanine-eenheid uit De S ndash H groep van de cysteiumlne-eenheid wordt daarbij omgezet tot een S ndash CH3 groep

2p 12 Geef op de uitwerkbijlage bij deze opgave deze reparatie van een gemethyleerde guanine-eenheid in een reactievergelijking met structuurformules weer Noteer daarin het reparatie-enzym met de actieve cysteiumlne-eenheid als Enz ndash Cys ndash S ndash H

VW-1028-a-11-1-u 2 lees verder

VERGEET NIET DEZE UITWERKBIJLAGE IN TE LEVEREN

+N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A

912

VW-1028-a-11-1-u einde

VW-1028-a-11-2-o 2 lees verder

Haarverzorging

In haar is het eiwit keratine aanwezig In een molecuul keratine komt het volgende fragment voor ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~

3p 1 Geef het fragment ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~ in een structuurformule weer In keratine zijn relatief veel cysteiumlne-eenheden aanwezig Uit de SH groepen van de cysteiumlne-eenheden hebben zich zogenoemde zwavelbruggen gevormd Deze zwavelbruggen geven de haren hun stevigheid Hieronder is een gedeelte van een keratinemolecuul schematisch weergegeven Van een bepaalde keratinesoort is de gemiddelde molecuulmassa 174104 u het massapercentage cysteiumlne-eenheden is 23

5p 2 Bereken het aantal zwavelbruggen dat in deze keratinesoort per molecuul keratine aanwezig is Ga er bij de berekening van uit dat alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd geen eindstandige cysteiumlne-eenheden voorkomen Wanneer mensen ouder worden verandert de kleur van hun haar meestal wordt het grijs Er zijn vele haarkleurmiddelen om de grijze kleur te verbergen Eeacuten zorsquon haarkleurmiddel een lotion die vooral door mannen wordt gebruikt bevat onder andere opgelost lood(II)acetaat Deze lotion kleurt het haar donker Op het flesje lotion staat dat 06 massaprocent lood(II)acetaat in de lotion aanwezig is Om dit te controleren hebben leerlingen de hierna beschreven bepaling uitgevoerd Ze bepaalden eerst de dichtheid van de lotion 0994 g mLndash1 Vervolgens pipetteerden ze 250 mL van de lotion in een erlenmeyer voegden een indicator toe en titreerden met een 00500 M EDTA-oplossing EDTA reageert met Pb2+ in de molverhouding 1 1 Het equivalentiepunt was bereikt nadat 785 mL EDTA-oplossing was toegevoegd Toen de leerlingen het massapercentage lood(II)acetaat in de lotion uitrekenden kregen zij een andere uitkomst dan 06 massaprocent Toch hebben ze de bepaling goed uitgevoerd Onderzoek op internet leverde een belangrijk extra gegeven op In een patent dat voor de lotion is aangevraagd staat dat het massapercentage van 06 betrekking heeft op een hydraat van lood(II)acetaat De leerlingen waren er in hun berekening van uitgegaan dat de lotion watervrij lood(II)acetaat Pb(CH3COO)2 bevat Het hydraat van lood(II)acetaat kan worden weergegeven met de formule Pb(CH3COO)2

xH2O

S

S

S

S

S

S

VW-1028-a-11-2-o 3 lees verder

3p 3 Bereken het massapercentage Pb(CH3COO)2 dat de leerlingen hebben berekend

3p 4 Bereken de waarde van x in de formule Pb(CH3COO)2 xH2O Gebruik bij de

berekening de uitkomst van de berekening zoals door de leerlingen uitgevoerd en het massapercentage van 06 dat op het etiket vermeld staat Geef het antwoord als een geheel getal De leerlingen vroegen zich af hoe de lotion het haar donkerder kleurt Een mogelijke verklaring is dat de ndash S ndash S ndash bruggen in de keratinemoleculen worden verbroken en dat met Pb2+ ionen nieuwe bruggen worden gevormd Die

nieuwe bruggen die worden weergegeven met ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash veroorzaken de donkere kleur

De vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen is een redoxreactie

2p 5 Leg uit of voor de vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen een reductor dan wel een oxidator nodig is

Om wat meer inzicht te krijgen in de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen hebben de leerlingen een e-mail aan de fabrikant van de lotion gestuurd Hieronder staat een fragment van het antwoord van de fabrikant antwoord fabrikant Het mechanisme voor de vorming van de bruggen is niet precies bekend We denken dat door de hoofdhuid een stof wordt afgescheiden die vervolgens aanwezig is in de olieumln en vetten op de hoofdhuid en op de haren Deze stof reageert waarschijnlijk met de ndash S ndash S ndash bruggen in aanwezigheid van Pb2+ ionen

2p 6 Beschrijf een experiment dat kan worden uitgevoerd om de juistheid van het antwoord van de fabrikant na te gaan

VW-1028-a-12-2-o 8 lees verder

Hechting caseiumlne aan chymosine Melk bevat ongeveer 4 eiwit waarvan het eiwit caseiumlne het grootste deel uitmaakt De aanwezigheid van caseiumlne is onmisbaar voor het maken van kaas Bij de bereiding van kaas worden zuursel en stremsel aan melk toegevoegd Zuursel is een mengsel van verschillende soorten melkzuurbacterieumln die lactose omzetten tot melkzuur (2ndashhydroxypropaanzuur)

3p 18 Geef met behulp van molecuulformules de reactievergelijking voor de omzetting van lactose tot melkzuur Behalve lactose is nog een tweede stof nodig bij deze omzetting Maak gebruik van Binas-tabel 67A Stremsel bevat het enzym chymosine Onder invloed van chymosine vindt hydrolyse plaats van een deel van de aanwezige caseiumlnemoleculen Hierdoor wordt de melk dikker en ontstaat via een aantal bewerkingen kaas Hieronder zijn de aminozuren 98 tot en met 112 van een molecuul caseiumlne weergegeven Het omkaderde gedeelte van een molecuul caseiumlne bevindt zich tijdens de hydrolyse in de holte van het enzym waar de reactie optreedt het zogenoemde actieve centrum In een molecuul caseiumlne wordt de peptidebinding tussen fenylalanine (Phe) op plaats 105 en methionine (Met) op plaats 106 verbroken Van aminozuur 1 is de aminogroep nog aanwezig

4p 19 Geef de reactievergelijking voor de hydrolyse van het fragment ~PhendashMet~ Gebruik structuurformules voor de koolstofverbindingen Maak gebruik van Binas-tabel 67C Bij een onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine is een aantal peptiden gesynthetiseerd Deze peptiden zijn gebruikt als substraat voor het enzym Peptiden worden gemaakt uit aminozuren Als men eacuteeacuten soort dipeptide bijvoorbeeld Ala-Ile wil maken uit een mengsel van beide aminozuren kunnen naast Ala-Ile nog andere dipeptiden ontstaan

2p 20 Geef de afkortingen van de dipeptiden die behalve AlandashIle ontstaan als men dipeptiden maakt uit een mengsel van Ala en Ile

~ His - Pro - His - Pro - His - Leu - Ser - Phe - Met - Ala - Ile - Pro - Pro - Lys - Lys ~100 110

VW-1028-a-12-2-o 9 lees verder

Als eerste peptide werd het gedeelte van caseiumlne gemaakt dat zich in het actieve centrum bevindt Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile Voor de synthese van dit peptide ging men als volgt te werk 1 Men laat een oplossing van Ile reageren met een bepaald slecht oplosbaar

polymeer Daarbij reageren de carbonzuurgroepen van Ile met de hydroxylgroepen van het polymeer Er ontstaat een vaste stof die schematisch kan worden aangeduid als Ile-Polymeer

2 In een ander reactievat laat men de aminogroep van Ala reageren met een andere stof waardoor de aminogroep niet meer beschikbaar is voor reacties met een ander aminozuur Dit wordt aangegeven als X-Ala Het is mogelijk om X te verwijderen zodat de oorspronkelijke aminogroep weer ontstaat

3 Het vaste Ile-Polymeer laat men reageren met een oplossing met een overmaat X-Ala Daarbij ontstaat X-Ala-Ile-Polymeer

4 Deze stof ondergaat een aantal bewerkingen zodat X-Met-Ala-Ile-Polymeer ontstaat

5 Als deze stappen worden herhaald met de opeenvolgende aminozuren kunnen de gewenste polypeptiden worden gesynthetiseerd

Het groeiende polypeptide blijft tijdens deze bewerkingen gebonden aan het polymeer

4p 21 Geef een globale beschrijving van de handelingen die men moet verrichten in stap 4 om uit het ontstane mengsel uit stap 3 het gevormde X-Ala-Ile-Polymeer om te zetten tot X-Met-Ala-Ile-Polymeer Het gebruikte polymeer bevat hydroxylgroepen waardoor de carbonzuurgroepen van de aminozuren met het polymeer kunnen reageren

2p 22 Geef met behulp van structuurformules de vergelijking van de reactie van een oplossing van Ile met een polymeer dat hydroxylgroepen bevat Noteer het polymeer hierbij als HO-Polymeer Aan het eind van de synthese moet het ontstane polypeptide worden losgemaakt van het polymeer Hierbij treedt een hydrolyse op waarbij het gewenste polypeptide vrijkomt

2p 23 Leg uit waarom men liever geen polymeer gebruikt met aminogroepen in plaats van hydroxylgroepen Let op de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 10: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-11-1-u 2 lees verder

VERGEET NIET DEZE UITWERKBIJLAGE IN TE LEVEREN

+N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A N

C

N

O

NN

NH

H

H

HH

DN

A

912

VW-1028-a-11-1-u einde

VW-1028-a-11-2-o 2 lees verder

Haarverzorging

In haar is het eiwit keratine aanwezig In een molecuul keratine komt het volgende fragment voor ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~

3p 1 Geef het fragment ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~ in een structuurformule weer In keratine zijn relatief veel cysteiumlne-eenheden aanwezig Uit de SH groepen van de cysteiumlne-eenheden hebben zich zogenoemde zwavelbruggen gevormd Deze zwavelbruggen geven de haren hun stevigheid Hieronder is een gedeelte van een keratinemolecuul schematisch weergegeven Van een bepaalde keratinesoort is de gemiddelde molecuulmassa 174104 u het massapercentage cysteiumlne-eenheden is 23

5p 2 Bereken het aantal zwavelbruggen dat in deze keratinesoort per molecuul keratine aanwezig is Ga er bij de berekening van uit dat alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd geen eindstandige cysteiumlne-eenheden voorkomen Wanneer mensen ouder worden verandert de kleur van hun haar meestal wordt het grijs Er zijn vele haarkleurmiddelen om de grijze kleur te verbergen Eeacuten zorsquon haarkleurmiddel een lotion die vooral door mannen wordt gebruikt bevat onder andere opgelost lood(II)acetaat Deze lotion kleurt het haar donker Op het flesje lotion staat dat 06 massaprocent lood(II)acetaat in de lotion aanwezig is Om dit te controleren hebben leerlingen de hierna beschreven bepaling uitgevoerd Ze bepaalden eerst de dichtheid van de lotion 0994 g mLndash1 Vervolgens pipetteerden ze 250 mL van de lotion in een erlenmeyer voegden een indicator toe en titreerden met een 00500 M EDTA-oplossing EDTA reageert met Pb2+ in de molverhouding 1 1 Het equivalentiepunt was bereikt nadat 785 mL EDTA-oplossing was toegevoegd Toen de leerlingen het massapercentage lood(II)acetaat in de lotion uitrekenden kregen zij een andere uitkomst dan 06 massaprocent Toch hebben ze de bepaling goed uitgevoerd Onderzoek op internet leverde een belangrijk extra gegeven op In een patent dat voor de lotion is aangevraagd staat dat het massapercentage van 06 betrekking heeft op een hydraat van lood(II)acetaat De leerlingen waren er in hun berekening van uitgegaan dat de lotion watervrij lood(II)acetaat Pb(CH3COO)2 bevat Het hydraat van lood(II)acetaat kan worden weergegeven met de formule Pb(CH3COO)2

xH2O

S

S

S

S

S

S

VW-1028-a-11-2-o 3 lees verder

3p 3 Bereken het massapercentage Pb(CH3COO)2 dat de leerlingen hebben berekend

3p 4 Bereken de waarde van x in de formule Pb(CH3COO)2 xH2O Gebruik bij de

berekening de uitkomst van de berekening zoals door de leerlingen uitgevoerd en het massapercentage van 06 dat op het etiket vermeld staat Geef het antwoord als een geheel getal De leerlingen vroegen zich af hoe de lotion het haar donkerder kleurt Een mogelijke verklaring is dat de ndash S ndash S ndash bruggen in de keratinemoleculen worden verbroken en dat met Pb2+ ionen nieuwe bruggen worden gevormd Die

nieuwe bruggen die worden weergegeven met ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash veroorzaken de donkere kleur

De vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen is een redoxreactie

2p 5 Leg uit of voor de vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen een reductor dan wel een oxidator nodig is

Om wat meer inzicht te krijgen in de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen hebben de leerlingen een e-mail aan de fabrikant van de lotion gestuurd Hieronder staat een fragment van het antwoord van de fabrikant antwoord fabrikant Het mechanisme voor de vorming van de bruggen is niet precies bekend We denken dat door de hoofdhuid een stof wordt afgescheiden die vervolgens aanwezig is in de olieumln en vetten op de hoofdhuid en op de haren Deze stof reageert waarschijnlijk met de ndash S ndash S ndash bruggen in aanwezigheid van Pb2+ ionen

2p 6 Beschrijf een experiment dat kan worden uitgevoerd om de juistheid van het antwoord van de fabrikant na te gaan

VW-1028-a-12-2-o 8 lees verder

Hechting caseiumlne aan chymosine Melk bevat ongeveer 4 eiwit waarvan het eiwit caseiumlne het grootste deel uitmaakt De aanwezigheid van caseiumlne is onmisbaar voor het maken van kaas Bij de bereiding van kaas worden zuursel en stremsel aan melk toegevoegd Zuursel is een mengsel van verschillende soorten melkzuurbacterieumln die lactose omzetten tot melkzuur (2ndashhydroxypropaanzuur)

3p 18 Geef met behulp van molecuulformules de reactievergelijking voor de omzetting van lactose tot melkzuur Behalve lactose is nog een tweede stof nodig bij deze omzetting Maak gebruik van Binas-tabel 67A Stremsel bevat het enzym chymosine Onder invloed van chymosine vindt hydrolyse plaats van een deel van de aanwezige caseiumlnemoleculen Hierdoor wordt de melk dikker en ontstaat via een aantal bewerkingen kaas Hieronder zijn de aminozuren 98 tot en met 112 van een molecuul caseiumlne weergegeven Het omkaderde gedeelte van een molecuul caseiumlne bevindt zich tijdens de hydrolyse in de holte van het enzym waar de reactie optreedt het zogenoemde actieve centrum In een molecuul caseiumlne wordt de peptidebinding tussen fenylalanine (Phe) op plaats 105 en methionine (Met) op plaats 106 verbroken Van aminozuur 1 is de aminogroep nog aanwezig

4p 19 Geef de reactievergelijking voor de hydrolyse van het fragment ~PhendashMet~ Gebruik structuurformules voor de koolstofverbindingen Maak gebruik van Binas-tabel 67C Bij een onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine is een aantal peptiden gesynthetiseerd Deze peptiden zijn gebruikt als substraat voor het enzym Peptiden worden gemaakt uit aminozuren Als men eacuteeacuten soort dipeptide bijvoorbeeld Ala-Ile wil maken uit een mengsel van beide aminozuren kunnen naast Ala-Ile nog andere dipeptiden ontstaan

2p 20 Geef de afkortingen van de dipeptiden die behalve AlandashIle ontstaan als men dipeptiden maakt uit een mengsel van Ala en Ile

~ His - Pro - His - Pro - His - Leu - Ser - Phe - Met - Ala - Ile - Pro - Pro - Lys - Lys ~100 110

VW-1028-a-12-2-o 9 lees verder

Als eerste peptide werd het gedeelte van caseiumlne gemaakt dat zich in het actieve centrum bevindt Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile Voor de synthese van dit peptide ging men als volgt te werk 1 Men laat een oplossing van Ile reageren met een bepaald slecht oplosbaar

polymeer Daarbij reageren de carbonzuurgroepen van Ile met de hydroxylgroepen van het polymeer Er ontstaat een vaste stof die schematisch kan worden aangeduid als Ile-Polymeer

2 In een ander reactievat laat men de aminogroep van Ala reageren met een andere stof waardoor de aminogroep niet meer beschikbaar is voor reacties met een ander aminozuur Dit wordt aangegeven als X-Ala Het is mogelijk om X te verwijderen zodat de oorspronkelijke aminogroep weer ontstaat

3 Het vaste Ile-Polymeer laat men reageren met een oplossing met een overmaat X-Ala Daarbij ontstaat X-Ala-Ile-Polymeer

4 Deze stof ondergaat een aantal bewerkingen zodat X-Met-Ala-Ile-Polymeer ontstaat

5 Als deze stappen worden herhaald met de opeenvolgende aminozuren kunnen de gewenste polypeptiden worden gesynthetiseerd

Het groeiende polypeptide blijft tijdens deze bewerkingen gebonden aan het polymeer

4p 21 Geef een globale beschrijving van de handelingen die men moet verrichten in stap 4 om uit het ontstane mengsel uit stap 3 het gevormde X-Ala-Ile-Polymeer om te zetten tot X-Met-Ala-Ile-Polymeer Het gebruikte polymeer bevat hydroxylgroepen waardoor de carbonzuurgroepen van de aminozuren met het polymeer kunnen reageren

2p 22 Geef met behulp van structuurformules de vergelijking van de reactie van een oplossing van Ile met een polymeer dat hydroxylgroepen bevat Noteer het polymeer hierbij als HO-Polymeer Aan het eind van de synthese moet het ontstane polypeptide worden losgemaakt van het polymeer Hierbij treedt een hydrolyse op waarbij het gewenste polypeptide vrijkomt

2p 23 Leg uit waarom men liever geen polymeer gebruikt met aminogroepen in plaats van hydroxylgroepen Let op de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 11: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-11-2-o 2 lees verder

Haarverzorging

In haar is het eiwit keratine aanwezig In een molecuul keratine komt het volgende fragment voor ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~

3p 1 Geef het fragment ~ Ser ndash Pro ndash Cys ~ in een structuurformule weer In keratine zijn relatief veel cysteiumlne-eenheden aanwezig Uit de SH groepen van de cysteiumlne-eenheden hebben zich zogenoemde zwavelbruggen gevormd Deze zwavelbruggen geven de haren hun stevigheid Hieronder is een gedeelte van een keratinemolecuul schematisch weergegeven Van een bepaalde keratinesoort is de gemiddelde molecuulmassa 174104 u het massapercentage cysteiumlne-eenheden is 23

5p 2 Bereken het aantal zwavelbruggen dat in deze keratinesoort per molecuul keratine aanwezig is Ga er bij de berekening van uit dat alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd geen eindstandige cysteiumlne-eenheden voorkomen Wanneer mensen ouder worden verandert de kleur van hun haar meestal wordt het grijs Er zijn vele haarkleurmiddelen om de grijze kleur te verbergen Eeacuten zorsquon haarkleurmiddel een lotion die vooral door mannen wordt gebruikt bevat onder andere opgelost lood(II)acetaat Deze lotion kleurt het haar donker Op het flesje lotion staat dat 06 massaprocent lood(II)acetaat in de lotion aanwezig is Om dit te controleren hebben leerlingen de hierna beschreven bepaling uitgevoerd Ze bepaalden eerst de dichtheid van de lotion 0994 g mLndash1 Vervolgens pipetteerden ze 250 mL van de lotion in een erlenmeyer voegden een indicator toe en titreerden met een 00500 M EDTA-oplossing EDTA reageert met Pb2+ in de molverhouding 1 1 Het equivalentiepunt was bereikt nadat 785 mL EDTA-oplossing was toegevoegd Toen de leerlingen het massapercentage lood(II)acetaat in de lotion uitrekenden kregen zij een andere uitkomst dan 06 massaprocent Toch hebben ze de bepaling goed uitgevoerd Onderzoek op internet leverde een belangrijk extra gegeven op In een patent dat voor de lotion is aangevraagd staat dat het massapercentage van 06 betrekking heeft op een hydraat van lood(II)acetaat De leerlingen waren er in hun berekening van uitgegaan dat de lotion watervrij lood(II)acetaat Pb(CH3COO)2 bevat Het hydraat van lood(II)acetaat kan worden weergegeven met de formule Pb(CH3COO)2

xH2O

S

S

S

S

S

S

VW-1028-a-11-2-o 3 lees verder

3p 3 Bereken het massapercentage Pb(CH3COO)2 dat de leerlingen hebben berekend

3p 4 Bereken de waarde van x in de formule Pb(CH3COO)2 xH2O Gebruik bij de

berekening de uitkomst van de berekening zoals door de leerlingen uitgevoerd en het massapercentage van 06 dat op het etiket vermeld staat Geef het antwoord als een geheel getal De leerlingen vroegen zich af hoe de lotion het haar donkerder kleurt Een mogelijke verklaring is dat de ndash S ndash S ndash bruggen in de keratinemoleculen worden verbroken en dat met Pb2+ ionen nieuwe bruggen worden gevormd Die

nieuwe bruggen die worden weergegeven met ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash veroorzaken de donkere kleur

De vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen is een redoxreactie

2p 5 Leg uit of voor de vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen een reductor dan wel een oxidator nodig is

Om wat meer inzicht te krijgen in de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen hebben de leerlingen een e-mail aan de fabrikant van de lotion gestuurd Hieronder staat een fragment van het antwoord van de fabrikant antwoord fabrikant Het mechanisme voor de vorming van de bruggen is niet precies bekend We denken dat door de hoofdhuid een stof wordt afgescheiden die vervolgens aanwezig is in de olieumln en vetten op de hoofdhuid en op de haren Deze stof reageert waarschijnlijk met de ndash S ndash S ndash bruggen in aanwezigheid van Pb2+ ionen

2p 6 Beschrijf een experiment dat kan worden uitgevoerd om de juistheid van het antwoord van de fabrikant na te gaan

VW-1028-a-12-2-o 8 lees verder

Hechting caseiumlne aan chymosine Melk bevat ongeveer 4 eiwit waarvan het eiwit caseiumlne het grootste deel uitmaakt De aanwezigheid van caseiumlne is onmisbaar voor het maken van kaas Bij de bereiding van kaas worden zuursel en stremsel aan melk toegevoegd Zuursel is een mengsel van verschillende soorten melkzuurbacterieumln die lactose omzetten tot melkzuur (2ndashhydroxypropaanzuur)

3p 18 Geef met behulp van molecuulformules de reactievergelijking voor de omzetting van lactose tot melkzuur Behalve lactose is nog een tweede stof nodig bij deze omzetting Maak gebruik van Binas-tabel 67A Stremsel bevat het enzym chymosine Onder invloed van chymosine vindt hydrolyse plaats van een deel van de aanwezige caseiumlnemoleculen Hierdoor wordt de melk dikker en ontstaat via een aantal bewerkingen kaas Hieronder zijn de aminozuren 98 tot en met 112 van een molecuul caseiumlne weergegeven Het omkaderde gedeelte van een molecuul caseiumlne bevindt zich tijdens de hydrolyse in de holte van het enzym waar de reactie optreedt het zogenoemde actieve centrum In een molecuul caseiumlne wordt de peptidebinding tussen fenylalanine (Phe) op plaats 105 en methionine (Met) op plaats 106 verbroken Van aminozuur 1 is de aminogroep nog aanwezig

4p 19 Geef de reactievergelijking voor de hydrolyse van het fragment ~PhendashMet~ Gebruik structuurformules voor de koolstofverbindingen Maak gebruik van Binas-tabel 67C Bij een onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine is een aantal peptiden gesynthetiseerd Deze peptiden zijn gebruikt als substraat voor het enzym Peptiden worden gemaakt uit aminozuren Als men eacuteeacuten soort dipeptide bijvoorbeeld Ala-Ile wil maken uit een mengsel van beide aminozuren kunnen naast Ala-Ile nog andere dipeptiden ontstaan

2p 20 Geef de afkortingen van de dipeptiden die behalve AlandashIle ontstaan als men dipeptiden maakt uit een mengsel van Ala en Ile

~ His - Pro - His - Pro - His - Leu - Ser - Phe - Met - Ala - Ile - Pro - Pro - Lys - Lys ~100 110

VW-1028-a-12-2-o 9 lees verder

Als eerste peptide werd het gedeelte van caseiumlne gemaakt dat zich in het actieve centrum bevindt Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile Voor de synthese van dit peptide ging men als volgt te werk 1 Men laat een oplossing van Ile reageren met een bepaald slecht oplosbaar

polymeer Daarbij reageren de carbonzuurgroepen van Ile met de hydroxylgroepen van het polymeer Er ontstaat een vaste stof die schematisch kan worden aangeduid als Ile-Polymeer

2 In een ander reactievat laat men de aminogroep van Ala reageren met een andere stof waardoor de aminogroep niet meer beschikbaar is voor reacties met een ander aminozuur Dit wordt aangegeven als X-Ala Het is mogelijk om X te verwijderen zodat de oorspronkelijke aminogroep weer ontstaat

3 Het vaste Ile-Polymeer laat men reageren met een oplossing met een overmaat X-Ala Daarbij ontstaat X-Ala-Ile-Polymeer

4 Deze stof ondergaat een aantal bewerkingen zodat X-Met-Ala-Ile-Polymeer ontstaat

5 Als deze stappen worden herhaald met de opeenvolgende aminozuren kunnen de gewenste polypeptiden worden gesynthetiseerd

Het groeiende polypeptide blijft tijdens deze bewerkingen gebonden aan het polymeer

4p 21 Geef een globale beschrijving van de handelingen die men moet verrichten in stap 4 om uit het ontstane mengsel uit stap 3 het gevormde X-Ala-Ile-Polymeer om te zetten tot X-Met-Ala-Ile-Polymeer Het gebruikte polymeer bevat hydroxylgroepen waardoor de carbonzuurgroepen van de aminozuren met het polymeer kunnen reageren

2p 22 Geef met behulp van structuurformules de vergelijking van de reactie van een oplossing van Ile met een polymeer dat hydroxylgroepen bevat Noteer het polymeer hierbij als HO-Polymeer Aan het eind van de synthese moet het ontstane polypeptide worden losgemaakt van het polymeer Hierbij treedt een hydrolyse op waarbij het gewenste polypeptide vrijkomt

2p 23 Leg uit waarom men liever geen polymeer gebruikt met aminogroepen in plaats van hydroxylgroepen Let op de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 12: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-11-2-o 3 lees verder

3p 3 Bereken het massapercentage Pb(CH3COO)2 dat de leerlingen hebben berekend

3p 4 Bereken de waarde van x in de formule Pb(CH3COO)2 xH2O Gebruik bij de

berekening de uitkomst van de berekening zoals door de leerlingen uitgevoerd en het massapercentage van 06 dat op het etiket vermeld staat Geef het antwoord als een geheel getal De leerlingen vroegen zich af hoe de lotion het haar donkerder kleurt Een mogelijke verklaring is dat de ndash S ndash S ndash bruggen in de keratinemoleculen worden verbroken en dat met Pb2+ ionen nieuwe bruggen worden gevormd Die

nieuwe bruggen die worden weergegeven met ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash veroorzaken de donkere kleur

De vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen is een redoxreactie

2p 5 Leg uit of voor de vorming van de ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit de ndash S ndash S ndash bruggen een reductor dan wel een oxidator nodig is

Om wat meer inzicht te krijgen in de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen hebben de leerlingen een e-mail aan de fabrikant van de lotion gestuurd Hieronder staat een fragment van het antwoord van de fabrikant antwoord fabrikant Het mechanisme voor de vorming van de bruggen is niet precies bekend We denken dat door de hoofdhuid een stof wordt afgescheiden die vervolgens aanwezig is in de olieumln en vetten op de hoofdhuid en op de haren Deze stof reageert waarschijnlijk met de ndash S ndash S ndash bruggen in aanwezigheid van Pb2+ ionen

2p 6 Beschrijf een experiment dat kan worden uitgevoerd om de juistheid van het antwoord van de fabrikant na te gaan

VW-1028-a-12-2-o 8 lees verder

Hechting caseiumlne aan chymosine Melk bevat ongeveer 4 eiwit waarvan het eiwit caseiumlne het grootste deel uitmaakt De aanwezigheid van caseiumlne is onmisbaar voor het maken van kaas Bij de bereiding van kaas worden zuursel en stremsel aan melk toegevoegd Zuursel is een mengsel van verschillende soorten melkzuurbacterieumln die lactose omzetten tot melkzuur (2ndashhydroxypropaanzuur)

3p 18 Geef met behulp van molecuulformules de reactievergelijking voor de omzetting van lactose tot melkzuur Behalve lactose is nog een tweede stof nodig bij deze omzetting Maak gebruik van Binas-tabel 67A Stremsel bevat het enzym chymosine Onder invloed van chymosine vindt hydrolyse plaats van een deel van de aanwezige caseiumlnemoleculen Hierdoor wordt de melk dikker en ontstaat via een aantal bewerkingen kaas Hieronder zijn de aminozuren 98 tot en met 112 van een molecuul caseiumlne weergegeven Het omkaderde gedeelte van een molecuul caseiumlne bevindt zich tijdens de hydrolyse in de holte van het enzym waar de reactie optreedt het zogenoemde actieve centrum In een molecuul caseiumlne wordt de peptidebinding tussen fenylalanine (Phe) op plaats 105 en methionine (Met) op plaats 106 verbroken Van aminozuur 1 is de aminogroep nog aanwezig

4p 19 Geef de reactievergelijking voor de hydrolyse van het fragment ~PhendashMet~ Gebruik structuurformules voor de koolstofverbindingen Maak gebruik van Binas-tabel 67C Bij een onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine is een aantal peptiden gesynthetiseerd Deze peptiden zijn gebruikt als substraat voor het enzym Peptiden worden gemaakt uit aminozuren Als men eacuteeacuten soort dipeptide bijvoorbeeld Ala-Ile wil maken uit een mengsel van beide aminozuren kunnen naast Ala-Ile nog andere dipeptiden ontstaan

2p 20 Geef de afkortingen van de dipeptiden die behalve AlandashIle ontstaan als men dipeptiden maakt uit een mengsel van Ala en Ile

~ His - Pro - His - Pro - His - Leu - Ser - Phe - Met - Ala - Ile - Pro - Pro - Lys - Lys ~100 110

VW-1028-a-12-2-o 9 lees verder

Als eerste peptide werd het gedeelte van caseiumlne gemaakt dat zich in het actieve centrum bevindt Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile Voor de synthese van dit peptide ging men als volgt te werk 1 Men laat een oplossing van Ile reageren met een bepaald slecht oplosbaar

polymeer Daarbij reageren de carbonzuurgroepen van Ile met de hydroxylgroepen van het polymeer Er ontstaat een vaste stof die schematisch kan worden aangeduid als Ile-Polymeer

2 In een ander reactievat laat men de aminogroep van Ala reageren met een andere stof waardoor de aminogroep niet meer beschikbaar is voor reacties met een ander aminozuur Dit wordt aangegeven als X-Ala Het is mogelijk om X te verwijderen zodat de oorspronkelijke aminogroep weer ontstaat

3 Het vaste Ile-Polymeer laat men reageren met een oplossing met een overmaat X-Ala Daarbij ontstaat X-Ala-Ile-Polymeer

4 Deze stof ondergaat een aantal bewerkingen zodat X-Met-Ala-Ile-Polymeer ontstaat

5 Als deze stappen worden herhaald met de opeenvolgende aminozuren kunnen de gewenste polypeptiden worden gesynthetiseerd

Het groeiende polypeptide blijft tijdens deze bewerkingen gebonden aan het polymeer

4p 21 Geef een globale beschrijving van de handelingen die men moet verrichten in stap 4 om uit het ontstane mengsel uit stap 3 het gevormde X-Ala-Ile-Polymeer om te zetten tot X-Met-Ala-Ile-Polymeer Het gebruikte polymeer bevat hydroxylgroepen waardoor de carbonzuurgroepen van de aminozuren met het polymeer kunnen reageren

2p 22 Geef met behulp van structuurformules de vergelijking van de reactie van een oplossing van Ile met een polymeer dat hydroxylgroepen bevat Noteer het polymeer hierbij als HO-Polymeer Aan het eind van de synthese moet het ontstane polypeptide worden losgemaakt van het polymeer Hierbij treedt een hydrolyse op waarbij het gewenste polypeptide vrijkomt

2p 23 Leg uit waarom men liever geen polymeer gebruikt met aminogroepen in plaats van hydroxylgroepen Let op de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 13: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-12-2-o 8 lees verder

Hechting caseiumlne aan chymosine Melk bevat ongeveer 4 eiwit waarvan het eiwit caseiumlne het grootste deel uitmaakt De aanwezigheid van caseiumlne is onmisbaar voor het maken van kaas Bij de bereiding van kaas worden zuursel en stremsel aan melk toegevoegd Zuursel is een mengsel van verschillende soorten melkzuurbacterieumln die lactose omzetten tot melkzuur (2ndashhydroxypropaanzuur)

3p 18 Geef met behulp van molecuulformules de reactievergelijking voor de omzetting van lactose tot melkzuur Behalve lactose is nog een tweede stof nodig bij deze omzetting Maak gebruik van Binas-tabel 67A Stremsel bevat het enzym chymosine Onder invloed van chymosine vindt hydrolyse plaats van een deel van de aanwezige caseiumlnemoleculen Hierdoor wordt de melk dikker en ontstaat via een aantal bewerkingen kaas Hieronder zijn de aminozuren 98 tot en met 112 van een molecuul caseiumlne weergegeven Het omkaderde gedeelte van een molecuul caseiumlne bevindt zich tijdens de hydrolyse in de holte van het enzym waar de reactie optreedt het zogenoemde actieve centrum In een molecuul caseiumlne wordt de peptidebinding tussen fenylalanine (Phe) op plaats 105 en methionine (Met) op plaats 106 verbroken Van aminozuur 1 is de aminogroep nog aanwezig

4p 19 Geef de reactievergelijking voor de hydrolyse van het fragment ~PhendashMet~ Gebruik structuurformules voor de koolstofverbindingen Maak gebruik van Binas-tabel 67C Bij een onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine is een aantal peptiden gesynthetiseerd Deze peptiden zijn gebruikt als substraat voor het enzym Peptiden worden gemaakt uit aminozuren Als men eacuteeacuten soort dipeptide bijvoorbeeld Ala-Ile wil maken uit een mengsel van beide aminozuren kunnen naast Ala-Ile nog andere dipeptiden ontstaan

2p 20 Geef de afkortingen van de dipeptiden die behalve AlandashIle ontstaan als men dipeptiden maakt uit een mengsel van Ala en Ile

~ His - Pro - His - Pro - His - Leu - Ser - Phe - Met - Ala - Ile - Pro - Pro - Lys - Lys ~100 110

VW-1028-a-12-2-o 9 lees verder

Als eerste peptide werd het gedeelte van caseiumlne gemaakt dat zich in het actieve centrum bevindt Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile Voor de synthese van dit peptide ging men als volgt te werk 1 Men laat een oplossing van Ile reageren met een bepaald slecht oplosbaar

polymeer Daarbij reageren de carbonzuurgroepen van Ile met de hydroxylgroepen van het polymeer Er ontstaat een vaste stof die schematisch kan worden aangeduid als Ile-Polymeer

2 In een ander reactievat laat men de aminogroep van Ala reageren met een andere stof waardoor de aminogroep niet meer beschikbaar is voor reacties met een ander aminozuur Dit wordt aangegeven als X-Ala Het is mogelijk om X te verwijderen zodat de oorspronkelijke aminogroep weer ontstaat

3 Het vaste Ile-Polymeer laat men reageren met een oplossing met een overmaat X-Ala Daarbij ontstaat X-Ala-Ile-Polymeer

4 Deze stof ondergaat een aantal bewerkingen zodat X-Met-Ala-Ile-Polymeer ontstaat

5 Als deze stappen worden herhaald met de opeenvolgende aminozuren kunnen de gewenste polypeptiden worden gesynthetiseerd

Het groeiende polypeptide blijft tijdens deze bewerkingen gebonden aan het polymeer

4p 21 Geef een globale beschrijving van de handelingen die men moet verrichten in stap 4 om uit het ontstane mengsel uit stap 3 het gevormde X-Ala-Ile-Polymeer om te zetten tot X-Met-Ala-Ile-Polymeer Het gebruikte polymeer bevat hydroxylgroepen waardoor de carbonzuurgroepen van de aminozuren met het polymeer kunnen reageren

2p 22 Geef met behulp van structuurformules de vergelijking van de reactie van een oplossing van Ile met een polymeer dat hydroxylgroepen bevat Noteer het polymeer hierbij als HO-Polymeer Aan het eind van de synthese moet het ontstane polypeptide worden losgemaakt van het polymeer Hierbij treedt een hydrolyse op waarbij het gewenste polypeptide vrijkomt

2p 23 Leg uit waarom men liever geen polymeer gebruikt met aminogroepen in plaats van hydroxylgroepen Let op de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 14: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-12-2-o 9 lees verder

Als eerste peptide werd het gedeelte van caseiumlne gemaakt dat zich in het actieve centrum bevindt Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile Voor de synthese van dit peptide ging men als volgt te werk 1 Men laat een oplossing van Ile reageren met een bepaald slecht oplosbaar

polymeer Daarbij reageren de carbonzuurgroepen van Ile met de hydroxylgroepen van het polymeer Er ontstaat een vaste stof die schematisch kan worden aangeduid als Ile-Polymeer

2 In een ander reactievat laat men de aminogroep van Ala reageren met een andere stof waardoor de aminogroep niet meer beschikbaar is voor reacties met een ander aminozuur Dit wordt aangegeven als X-Ala Het is mogelijk om X te verwijderen zodat de oorspronkelijke aminogroep weer ontstaat

3 Het vaste Ile-Polymeer laat men reageren met een oplossing met een overmaat X-Ala Daarbij ontstaat X-Ala-Ile-Polymeer

4 Deze stof ondergaat een aantal bewerkingen zodat X-Met-Ala-Ile-Polymeer ontstaat

5 Als deze stappen worden herhaald met de opeenvolgende aminozuren kunnen de gewenste polypeptiden worden gesynthetiseerd

Het groeiende polypeptide blijft tijdens deze bewerkingen gebonden aan het polymeer

4p 21 Geef een globale beschrijving van de handelingen die men moet verrichten in stap 4 om uit het ontstane mengsel uit stap 3 het gevormde X-Ala-Ile-Polymeer om te zetten tot X-Met-Ala-Ile-Polymeer Het gebruikte polymeer bevat hydroxylgroepen waardoor de carbonzuurgroepen van de aminozuren met het polymeer kunnen reageren

2p 22 Geef met behulp van structuurformules de vergelijking van de reactie van een oplossing van Ile met een polymeer dat hydroxylgroepen bevat Noteer het polymeer hierbij als HO-Polymeer Aan het eind van de synthese moet het ontstane polypeptide worden losgemaakt van het polymeer Hierbij treedt een hydrolyse op waarbij het gewenste polypeptide vrijkomt

2p 23 Leg uit waarom men liever geen polymeer gebruikt met aminogroepen in plaats van hydroxylgroepen Let op de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 15: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-12-2-o 10 lees verder

Bij het onderzoek naar de hechting van caseiumlnemoleculen aan chymosine werd gemeten hoe snel de verschillende polypeptiden werden gehydrolyseerd door chymosine Voor dit onderzoek werd een buffer met pH = 47 gemaakt

2p 24 Leg uit welke oplossingen kunnen worden gebruikt om een buffer met pH = 47 te maken Gebruik een gegeven uit Binas-tabel 49 Voor de snelheid s van de reactie van het enzym E met een substraat S geldt bij dit onderzoek de volgende vergelijking s = kmiddot[E]middot[S] In tabel 1 is voor een aantal van de onderzochte polypeptiden de waarde van k vermeld De metingen zijn uitgevoerd bij pH = 47 tabel 1

exp substraat k 1 Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 22

2 His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 31

3 Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile 104

4 His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 990

5 Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 20middot103

6 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro 27middot103

7 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys 25middot103

8 His-Pro-His-Pro-His-Leu-Ser-Phe-Met-Ala-Ile-Pro-Pro-Lys-Lys 22middot103

De onderzoekers trokken uit het gehele onderzoek de conclusie dat sommige aminozuureenheden net buiten het actieve centrum een rol spelen bij de mate van hechting van het polypeptide in het actieve centrum van het enzym De onderzoekers formuleerden de hypothese dat eacuteeacuten van de mogelijke verklaringen voor een goede hechting van een substraat bij pH = 47 is dat eacuteeacuten of meerdere van de aanwezige zijgroepen van de aminozuurresten Lys en His een H+ hebben opgenomen

1p 25 Geef de structuurformule van de zijgroep van Lys bij pH = 47 Uit de tabel kan tevens worden afgeleid dat een andere aminozuureenheid dan Lys en His eveneens een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid

3p 26 Leg met behulp van de gegevens in tabel 1 uit welke andere aminozuureenheid blijkbaar een positieve invloed heeft op de reactiesnelheid Gebruik in je antwoord de nummers van minstens vier proeven

einde

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 16: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

LASTIGE ONDERWERPEN BIOCHEMIE Correctievoorschriften

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 17: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-10-1-c 16 lees verder

Vraag Antwoord Scores

PKU

20 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met H2N ndash aan de kant

van het Met en het eind van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

bull zijketens juist getekend 1 Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien het volgende antwoord is gegeven 2 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed rekenen

CH2NC

CH

H

CH2

CN C

O

H

O

C

CH2

CHHO CH3

N

H H

O

SCH3

CH2

OH

CO

CO

C bullO

CO

CO

CH2N

C

CH

H

CH2

C

C

O

O

C

CH2

CHOCH3H2N

H

O

SCH3

CH2O

H2N

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 18: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-10-1-c 17 lees verder

Vraag Antwoord Scores

21 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus 1222 = 3 times 407 + 1 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12223 = 40733 dus de aminozuureenheden met nummer 408

verschillen minus 12153 = 405 Het verschil zit in het derde triplet vanaf nummer 1215

dat codeert voor de aminozuureenheid met nummer 408

22 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor PAH is C G G Dat is ook het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Arg bij Het triplet (codon) op de coderende streng dat codeert voor het aminozuur met nummer 408 voor lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G G Dan is U G G het codon (triplet) op het mRNA Daar hoort het aminozuur Trp bij bull juiste triplets (codons) op de coderende streng geselecteerd zowel voor

PAH als voor lsquoverkeerd-PAHrsquo 1 bull notie dat het codon (triplet) op het mRNA identiek is aan het triplet

(codon) op de coderende streng van het DNA met dien verstande dat op het mRNA een U voorkomt in plaats van een T (eventueel impliciet) 1

bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G en dat codeert voor Ser Verkeerd is T T G en dat codeert voor Leurdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G op het DNA Dan is de code op het mRNA G C C en dat is de code voor Ala Verkeerd is T G G op het DNA Dan is de code op het mRNA A C C en dat is de code voor Thrrdquo 2 Indien een antwoord is gegeven als bdquoGoed is T C G op het DNA Dan is de code op het mRNA A G C en dat is de code voor Ser Verkeerd is T T G op het DNA Dan is de code op het mRNA A A C en dat is de code voor Asnrdquo 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoHet 3-lettersymbool in PAH is C G G en het 3-lettersymbool in lsquoverkeerd-PAHrsquo is T G Grdquo 0 Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 22 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 21 bijvoorbeeld doordat zowel in vraag 21 als in vraag 22 als afwijkend triplet T T G is gekozen in plaats van T G G dit antwoord op vraag 22 goed rekenen

minus Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoGoed is C G G en dat codeert voor Arg Verkeerd is T G G en dat codeert voor Trprdquo dit goed rekenen

minus Wanneer de volledige naam of het 1-lettersymbool van een aminozuureenheid is gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 19: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-10-1-c 18 lees verder

Vraag Antwoord Scores

23 maximumscore 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is Dit is een (voor de mens) essentieel aminozuur

24 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juiste berekening is

40 65 165 2 29294 3 5 0 10

timestimes =

times (mg dLndash1)

bull berekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen 40 (mg kgndash1) vermenigvuldigen met 65 (kg) 1 bull omrekening van het aantal mg aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt

ingenomen naar het aantal mmol fenylalanine dat daaruit in 50 L bloed ontstaat (is gelijk aan het aantal mmol aspartaam dat op eacuteeacuten dag wordt ingenomen) delen door de massa van een mmol aspartaam (2943 mg) 1

bull omrekening van het aantal mmol fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat vermenigvuldigen met de massa van een mmol fenylalanine (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 1652 mg) 1

bull omrekening van het aantal mg fenylalanine dat in 50 L bloed ontstaat naar het aantal mg fenylalanine per dL delen door 50 (L) en door 10 (dL Lndash1) 1

Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord ten gevolge van een drukfout in Binas-tabel 2 een dL is gesteld op 10ndash11 L dit niet aanrekenen

25 maximumscore 2 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull esterbinding juist 1 bull rest van de structuurformule juist 1

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 20: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-10-1-c 19 lees verder

Vraag Antwoord Scores

26 maximumscore 3 Een juiste berekening leidt tot de (uitkomst dat [Phe] = 216 μmol Lndash1 en dat

[Phe] 3 86[Tyr]

= en de) conclusie dat de onderzochte baby aan PKU lijdt

bull berekening [Phe] en berekening [Tyr] 200 (μmol Lndash1)

vermenigvuldigen met 75280 en delen door 69712 respectievelijk 200 (μmol Lndash1) vermenigvuldigen met 7946 en delen door 28380 1

bull berekening [Phe][Tyr]

1

bull controleren of aan beide voorwaarden is voldaan en conclusie 1

Indien een antwoord is gegeven als bdquo 75280[Phe]= 200=21669712

times μmol Lndash1 en

[Phe] 75280= =947[Tyr] 7946

dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Indien een antwoord is gegeven als bdquoDe verhouding tussen de piekhoogtes

van 200 μmol Lndash1 Phe-d5 en 200 μmol Lndash1 Tyr-d4 is 69712 24628380

= Dan is

[Phe] 75280= =386[Tyr] 7947 246times

dus groter dan 17 Dus de baby lijdt aan PKUrdquo 2

Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoDe piek van Phe is hoger dan die van Phe-d5 dus [Phe] is groter dan 200 μmol Lndash1 dus zeker groter dan 150 μmol Lndash1 De piek bij mz = 238 zou dan op zijn minst een relatieve

intensiteit van 28380 =16694

17 moeten hebben Die piek is veel lager dus

de baby lijdt aan PKUrdquo dit goed rekenen

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 7 juni naar Cito 6 Bronvermeldingen

Diacetyl-test wwwevansalecomdiacetyl_articlehtml

einde VW-1028-a-10-1-c

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 21: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-10-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Alcoholintolerantie

1 maximumscore 2

Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus Het is de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal daarbij

reageert de (primaire) alcohol met een oxidator NAD+ reageert dus als oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van NAD+ is NAD+ + H+ + 2 endash rarr NADH dus NAD+ (neemt elektronen op en) is oxidator

minus De vergelijking van de halfreactie van alcohol is C2H5OH rarr CH3CHO + 2 H+ + 2 endash dus alcohol (staat elektronen af en) is reductor dus NAD+ is oxidator

bull notie dat het de omzetting van een (primaire) alcohol tot een alkanal

betreft 1 bull conclusie 1 of bull juiste vergelijking van de halfreactie van NAD+ of C2H5OH 1 bull conclusie 1

2 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus NAD+ + H2O + rarr NADH + + 2 H+

minus NAD+ + 3 H2O + rarr NADH + + 2 H3O+ bull NAD+ en H2O en voor de pijl 1 bull NADH en H+H3O+ na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 Indien in een overigens juist antwoord voor ethanal de formule CH3CHO of CH3COH is gebruikt enof voor ethanoaat de formule CH3COOndash 2 Indien in een overigens juist antwoord molecuulformules zijn gebruikt in plaats van structuurformules voor ethanal enof ethanoaat 1

Vraag Antwoord Scores

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

H

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

CCH3

O

O -

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 22: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-10-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Opmerkingen minus Wanneer een vergelijking is gegeven als

dus een vergelijking waarin het ethaanzuur ongeiumloniseerd is opgenomen dit goed rekenen

minus Wanneer de formule van ethanoaat als volgt is weergegeven

dit goed rekenen

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met of met

of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep is weergegeven met 2 Indien in een overigens juist antwoord de lsquoanderersquo COOH groep van Glu in de peptidebinding is verwerkt 2 Opmerkingen Wanneer een structuurformule is gegeven als dit goed rekenen

rarr

CCH3

O

O

-

CN CCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO OH

CHH3C CH3

NH HH

O O

NH

NH

bull NH

CO

CO

bullCO

CO

CO

C NCCCH

HO CH3

H H

CH2

C N CO

HC

CH2

CO

CHH3C CH3

NH H H

O O

OH

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 23: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-10-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

minus Wanneer de peptidebinding is weergegeven met dit goed

rekenen

4 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is Het verschil tussen de codons voor Glu en Lys (op het mRNA) is (de eerste base van het codon en dat is) een G (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een A (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie De basen op de coderende streng zijn identiek aan de basen op het mRNA De basen op de matrijsstreng zijn complementair aan de basen op de coderende streng het mRNA dat zijn een C (voor Glu) bij mensen zonder alcoholintolerantie en een T (voor Lys) bij mensen met alcoholintolerantie Dus zonder

alcoholintolerantiemet

alcoholintolerantie base op coderende streng G A base op matrijsstreng C T bull notie dat het verschil tussen de codons (in het mRNA) voor Glu en voor

Lys (in de eerste base van het codon) een G (voor Glu) en een A (voor Lys) is 1

bull notie dat de base op de coderende streng van het DNA (in deze gevallen) identiek is aan de overeenkomstige base op het mRNA 1

bull consequentie voor de basen op de matrijsstreng van het DNA 1

5 maximumscore 2 Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat het basenpaar met nummer 1510 is gemuteerd bull op het gen voor de reeks van 517 aminozuren is het codon met nummer

(487 + 17 =) 504 anders 1 bull het eerste basenpaar daarvan is anders (eventueel reeds vermeld in het

antwoord op vraag 4) en conclusie 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoHet eerste basenpaar van het codon met nummer 487 is anders dat heeft nummer 486 times 3 + 1 = 1459 Op het oorspronkelijke gen voor de reeks van 517 aminozuren is dat het basenpaar met nummer 1459 + 17 times 3 = 1510rdquo dit goed rekenen

NHCO

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 24: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-11-1-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Wat is er mis aan spinazie met vis

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is In de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op NO3ndash (is dus een

oxidator en) reageert in deze omzetting met een reductor bull in de halfreactie van NO3

ndash naar NO2ndash staat NO3

ndash in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren neemt NO3

ndash elektronen op 1 bull conclusie 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoNO3

ndash staat in Binas-tabel 48 in de kolom van de oxidatoren dus moet het in deze omzetting met een reductor reagerenrdquo 1 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoBij de omzetting van NO3

ndash naar NO2

ndash staat nitraat een O atoom af Nitraat (is dus een oxidator en) moet in deze omzetting dus met een reductor reagerenrdquo dit goed rekenen

7 maximumscore 2 bull juiste structuurformule van dimethylamine voor de pijl en van

N-nitrosodimethylamine na de pijl 1 bull NO+ voor de pijl en H+ na de pijl 1 Opmerking Wanneer een niet-kloppende reactievergelijking is gegeven 1 scorepunt aftrekken

N HH3C

H3CNO++ N N

H3C

H3CO H++

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 25: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 9 lees verder

8 maximumscore 3 Voorbeelden van een juist antwoord zijn NO2

ndash + 2 H3O+ rarr NO+ + 3 H2O of NO2ndash + 2 H+ rarr NO+ + H2O

of HNO2 + H3O+ rarr NO+ + 2 H2O of HNO2 + H+ rarr NO+ + H2O bull NO2

ndash voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1 of bull HNO2 voor de pijl en NO+ na de pijl 1 bull H3O+H+ voor de pijl en H2O na de pijl 1 bull juiste coeumlfficieumlnten 1

9 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull waterstofbrug tussen de O van de thymine-eenheid en de N ndash H van de

gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull waterstofbrug tussen de N ndash H van de thymine-eenheid en de juiste N

van de gemethyleerde guanine-eenheid getekend 1 bull rest van de formules juist 1 Indien in een overigens juist antwoord ook een waterstofbrug is getekend tussen een O van de thymine-eenheid en een C ndash H van de methylgroep van de gemethyleerde guanine-eenheid 1

CH3

O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 26: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 10 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de verbinding met de rest van

het DNA niet is aangegeven dit niet aanrekenen Ook antwoorden goed rekenen als en en

CH3O

O

H NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H NN

DNAN

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

CH3

O

O

H

NN

DNA

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 27: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 11 lees verder

10 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwooord is De code voor Gln is CAACAG (zowel op het mRNA als op de coderende streng van het DNA) Op de coderende streng is de C in een T veranderd Daardoor verandert op het mRNA de C in een U Het nieuwe codon op het mRNA is dan UAAUAG Dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt afgebroken bull de code (voor Gln is) CAACAG (zowel op het mRNA als op de

coderende streng van het DNA) 1 bull als op de coderende streng van het DNA de C in een T is veranderd

verandert in het mRNA een C in een U (eventueel impliciet) 1 bull het nieuwe codon dat op het RNA voorkomt is dan UAAUAG 1 bull dat is een stopcodon dus de synthese van het eiwitenzym wordt

afgebroken 1

11 maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull peptidebindingen juist weergegeven 1 bull zijketens juist weergegeven 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven

met of met of met en het einde van de structuurformule weergegeven met of met of met 1

Indien in een overigens juist antwoord eacuteeacuten van de lsquoanderersquo aminogroepen van histidine enof arginine in de peptideketen is verwerkt 2 Indien als enige fout de groep in de peptidebinding is weergegeven met 2

CN

ON

O

CHH2C

CH CN CH C

OHCH2

CH2

CH2

SH

CH2

CCH

NHCHN

HN CH C

H

OCH2

CH2

CH2

NHC

HN NH2

N Nbull N

C

O

C

O

bull C

O

C

O

CO

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 28: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

Vraag Antwoord Scores

VW-1028-a-11-1-c 12 lees verder

Opmerkingen minus Wanneer eacuteeacuten of beide peptidebindingen als volgt zijn weergegeven

dit goed rekenen

minus Wanneer de structuurformule andersom is getekend met het N uiteinde rechts en het C uiteinde links dit niet aanrekenen

12 maximumscore 2

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull Enz ndash Cys ndash S ndash H voor de pijl en Enz ndash Cys ndash S ndash CH3 na de pijl 1 bull juiste structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid na de pijl 1 Indien in een overigens juist antwoord de gerepareerde guanine-eenheid als volgt is weergegeven 1 Opmerkingen minus Wanneer na de pijl het gereageerde reparatie-enzym is weergegeven

met (ndash) Cys ndash S ndash CH3 dit niet aanrekenen minus Wanneer na de pijl een onjuistheid voorkomt in het gedeelte

van de structuurformule van de gerepareerde guanine-eenheid dit niet aanrekenen

NH

O

C

+ Enz - Cys - S - HN N

O

N N

DNA

+ Enz - Cys - S - CH3

N

C

N

O

N N N

H

H

H

HH

DNA

N

H

H

H

N N

OH

N N

DNA

N

H

H

N

N N

DNA

N

H

H

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 29: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-A-1028-a-11-1-c

aanvulling op het correctievoorschrift 2011-1

scheikunde vwo tevens oud programma scheikunde 12 vwo

Centraal examen vwo Tijdvak 1 Correctievoorschrift Aan de secretarissen van het eindexamen van de scholen voor vwo Bij het centraal examen scheikunde vwo Op pagina 12 van het correctievoorschrift bij vraag 12 moeten altijd 2 punten worden toegekend ongeacht of er wel of geen antwoord gegeven is en ongeacht het gegeven antwoord Ik verzoek u dit bericht door te geven aan de correctoren scheikunde vwo Het College voor Examens Namens deze de voorzitter drs HW Laan

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 30: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-11-2-c 5 lees verder

4 Beoordelingsmodel

Haarverzorging

1 maximumscore 3

Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull de peptidebindingen juist getekend 1 bull de zijketens juist getekend 1 bull het begin van de structuurformule weergegeven met

en het einde van de structuurformule weergegeven met 1

Indien in een overigens juist antwoord de groep 2 Opmerkingen minus Wanneer een structuurformule is gegeven als

dit goed rekenen

minus Wanneer de peptidebinding die met de carboxylgroep van Pro is gevormd is weergegeven met dit goed rekenen

Vraag Antwoord Scores

CC

HH

CH2

CNH

CH2

NH

OH

CO

OC

H2C CH2

NH O

CCH2

SH

of met of metNH

NHbull N

H

CO

CObull C

Oof met of met

COCO

is weergegeven met

CC

HH

CH2

CNH

CH2

CH

OH

NO

OCH2C CH2

CHO

NCH2

SH

ONHC

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 31: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-11-2-c 6 lees verder

Vraag Antwoord Scores

2 maximumscore 5 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

42

23174 10 times10 20

1021times2

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

en

42

23174 10 times10 20

2042

sdot= (zwavelbruggen per molecuul keratine)

bull berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid die een zwavelbrug

heeft gevormd (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 1021 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal cysteiumlne-eenheden in zorsquon molecuul keratine delen door de berekende massa van een cysteiumlne-eenheid in zorsquon molecuul 1

bull omrekening van het aantal cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul keratine delen door 2 1

of bull notie dat voor eacuteeacuten zwavelbrug twee cysteiumlne-eenheden nodig zijn 1 bull berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden die via een

zwavelbrug zijn gekoppeld (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99) 2042 (u) 2 bull berekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul

keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd 174104 (u) vermenigvuldigen met 23() en delen door 102() 1

bull omrekening van de massa van alle cysteiumlne-eenheden in een molecuul keratine waarin alle cysteiumlne-eenheden zwavelbruggen hebben gevormd naar het aantal zwavelbruggen in zorsquon molecuul delen door de berekende massa van twee cysteiumlne-eenheden die in een molecuul keratine via een zwavelbrug gekoppeld zijn 1

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 32: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-11-2-c 7 lees verder

Vraag Antwoord Scores

Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1031 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2062 (u) leidend tot het antwoord 19 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 4 Indien in een overigens juist antwoord bij de berekening van de massa van een cysteiumlne-eenheid is uitgegaan van 1212 (u) of bij de berekening van de massa van twee cysteiumlne-eenheden van 2423 (u) leidend tot het antwoord 17 (zwavelbruggen per molecuul keratine) 3

3 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is

32785 00500 10 3253 10 0514 (massa)

250 0994

minustimes times times times =times

bull berekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is

opgelost (is gelijk aan het aantal mol EDTA dat voor de titratie nodig was) 785 (mL) vermenigvuldigen met 00500 (mmol mLndash1) en met 10ndash3 (mol mmolndash1) 1

bull omrekening van het aantal mol Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost vermenigvuldigen met de massa van een mol Pb(CH3COO)2 (bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) 1

bull omrekening van het aantal g Pb(CH3COO)2 dat in 250 mL lotion is opgelost naar het massapercentage Pb(CH3COO)2 in de lotion delen door 250 (mL) en door 0994 (g mLndash1) en vermenigvuldigen met 102() 1

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 33: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-11-2-c 8 lees verder

Vraag Antwoord Scores

4 maximumscore 3 Voorbeelden van een juiste berekening zijn

06 times3253 32530514 3

1802x

minus= =

en

32

06 times250 0994 10 785 00500 325310 3

1802 785 00500x

times times minus times times= =

times times

en

32

06 times250 0994 1010 3253

785 00500 31802

x

times timesminus

times= =

bull berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 06() delen door het berekende massapercentage op basis van de veronderstelling dat het opgeloste lood(II)acetaat geen kristalwater bevat (volgt uit het antwoord op de vorige vraag) en vermenigvuldigen met de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 1

bull berekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2 xH2O

de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2 aftrekken van de berekende massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O 1 bull omrekening van het aantal g kristalwater per mol Pb(CH3COO)2

xH2O naar x delen door de massa van een mol water (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

of bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull berekening van het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2 xH2O

dat in 250 mL lotion is opgelost het aantal mg Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1) times 3253 (mg mmolndash1)) aftrekken van het aantal mg Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost 1 bull berekening van x het aantal mg kristalwater in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost delen door de massa van een mmol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 mg) en door het aantal mmol Pb(CH3COO)2 in de Pb(CH3COO)2

xH2O dat in 250 mL lotion is opgelost (is gelijk aan 785 (mL) times 00500 (mmol mLndash1)) 1

of

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 34: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-11-2-c 9 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull berekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O dat in 250 mL

lotion is opgelost 06() delen door 102() en vermenigvuldigen met 250 (mL) en met 0994 (g mLndash1) en met 103 (mg gndash1) 1

bull omrekening van het aantal mg Pb(CH3COO)2 xH2O naar de massa van

een mol Pb(CH3COO)2 xH2O de gevonden massa delen door het

aantal mmol Pb(CH3COO)2 xH2O (volgt uit de berekening in de vorige

vraag) 1 bull berekening van x berekening van de massa van een mol Pb(CH3COO)2

(bijvoorbeeld via Binas-tabel 99 3253 g) en deze aftrekken van de gevonden massa van een mol Pb(CH3COO)2

xH2O en de uitkomst delen door de massa van een mol H2O (bijvoorbeeld via Binas-tabel 98 1802 g) 1

Opmerkingen minus Wanneer een onjuist antwoord op vraag 4 het consequente gevolg is

van een onjuist antwoord op vraag 3 dit antwoord op vraag 4 goed rekenen

minus Wanneer in vraag 4 dezelfde onjuiste massa van een mol Pb(CH3COO)2 is gebruikt als in vraag 3 dit hier niet opnieuw aanrekenen

minus Wanneer in de tweede oplosmethode de uitkomst van de berekening van het eerste bolletje (1491 mg) is afgerond op eacuteeacuten significant cijfer (1middot102 mg) zodat de uitkomst van de berekening van het tweede bolletje 0 (mg) is met als conclusie dat x = 0 of niet te berekenen is dit goed rekenen

5 maximumscore 2

Een juiste uitleg leidt tot de conclusie dat voor de vorming van ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash bruggen uit ndash S ndash S ndash bruggen een reductor nodig is bull de totale lading van een Pb2+ ion en een ndash S ndash S ndash brug is 2+ en de totale

lading van een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug is 0 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of bull de lading van de zwavelatomen in een ndash S ndash S ndash brug is nul en de

zwavelatomen in een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug hebben (elk) een minlading 1 bull dus zijn (twee) elektronen nodig voor de vorming van

een ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash brug en is een reductor nodig 1 of

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 35: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-11-2-c 10 lees verder

Vraag Antwoord Scores

bull de vergelijking van de halfreactie is Pb2+ + ndash S ndash S ndash + 2 endash rarr ndash Sndash bull bull Pb2+ bull bull Sndash ndash 1

bull dus is een reductor nodig 1

6 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Haren van het hoofd (verwijderen en) vrij maken van olie en vet Deze haren met de lotion een oplossing met Pb2+ behandelen (De haren mogen nu niet donkerder van kleur worden) bull haar van het hoofd (verwijderen en) schoonmakenontvetten 1 bull deze haren behandelen met de lotion een oplossing met Pb2+ (en

vermelding van de waarneming en conclusie) 1 Opmerking Wanneer een juist antwoord is gegeven op vraag 5 en op vraag 6 een antwoord is gegeven als bdquoEen druppeltje van een oplossing van een oxidator op een vette hoofdhuid brengen De oxidator moet reagerenrdquo dit antwoord goed rekenen

Styreen

7 maximumscore 2 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien bull keten met acht C atomen 1 bull juiste afwisseling van enkelvoudige en dubbele bindingen 1 Opmerking Wanneer het begin en het eind van de keten niet is weergegeven met ~ of met bull of met ndash dit in dit geval niet aanrekenen

CHCH2 CH CH2 CHCH2 CH CH2

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 36: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-12-2-c 16 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

Hechting caseiumlne aan chymosine

18 maximumscore 3 Een voorbeeld van een juist antwoord is C12H22O11 + H2O rarr 4 C3H6O3 bull molecuulformule van lactose links van de pijl 1 bull molecuulformule van melkzuur rechts van de pijl 1 bull links van de pijl H2O en juiste coeumlfficieumlnten 1 Opmerking Wanneer de reactievergelijking is gegeven met behulp van juiste structuurformules van lactose enof melkzuur dit goed rekenen

19 maximumscore 4 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull juiste zijgroepen van de aminozuren 1 bull in de structuurformule van het fragment links van de pijl juiste

peptidebinding 1 bull in de structuurformules van de fragmenten rechts van de pijl juiste

weergave van de zuurgroep en de aminogroep 1 bull H2O links van de pijl en het eind van de peptideketens weergegeven

met ~ of ndash of bull 1 Opmerking Wanneer de peptidebinding is weergegeven als dit goed rekenen

20 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Er kunnen drie verschillende andere dipeptiden ontstaan Ile-Ile Ala-Ala en Ile-Ala bull Ile-Ala 1 bull Ile-Ile en Ala-Ala 1

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 37: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-12-2-c 17 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

21 maximumscore 4 Een voorbeeld van een juist antwoord is Eerst moet de overmaat X-Ala (met een geschikt oplosmiddel) worden weggespoeld Het X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden Daarna moet de groep X worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) Vervolgens laat men (een oplossing van) Met reageren (met een oplossing van X) zodat X-Met ontstaat (de aminogroep van Met is nu niet meer beschikbaar voor een reactie) Aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt ten slotte (een overmaat opgelost) X-Met toegevoegd (Er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) bull de overmaat X-Ala moet (met een geschikt oplosmiddel) worden

weggespoeld X-Ala-Ile-Polymeer moet door middel van filtratie of centrifugeren uit het mengsel worden gescheiden 1

bull X moet worden verwijderd (zodat er Ala-Ile-Polymeer ontstaat) 1 bull een oplossing van Met laat men reageren (met een oplossing van X)

zodat er X-Met ontstaat 1 bull aan het (vaste) Ala-Ile-Polymeer wordt (een overmaat oplossing van)

X-Met toegevoegd (er ontstaat X-Met-Ala-Ile-Polymeer) 1

22 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven bull in de structuurformule van de ester juiste esterbinding 1 bull rest van de vergelijking 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord een evenwichtsteken is gebruikt dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 38: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-12-2-c 18 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

23 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Aan het eind van de synthese moet het polypeptide worden losgemaakt van het polymeer (Daarbij wordt als men hydroxylgroepen gebruikt een ester gehydrolyseerd) Als men aminogroepen gebruikt moet een peptidebinding worden verbroken De kans bestaat dat dan ook andere peptidebindingen worden verbroken in het polypeptide bull notie dat bij gebruik van aminogroepen in het polymeer aan het eind

van de synthese een peptidebinding moet worden verbroken 1 bull notie dat peptidebindingen in het polypeptide mogelijk worden

verbroken 1 Indien een antwoord is gegeven als bdquoEen esterbinding is makkelijker te hydrolyseren dan een peptidebindingrdquo 0 Opmerking Wanneer een antwoord is gegeven als bdquoAls tijdens de synthese (oplossingen van) aminozuren met X eraan in contact komen met het polymeer zou in een evenwichtsreactie de groep X aan de aminogroepen van het polymeer kunnen hechten Daardoor komen losse aminozuurmoleculen in de oplossing De losse aminozuren kunnen aanhechten aan de peptideketenrdquo dit goed rekenen

24 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juist antwoord is Een buffer met pH = 47 kan gemaakt worden met een zuur waarvan de waarde van de pKz rond de 47 ligt EthaanzuurAzijnzuur voldoet hieraan Om de buffer te maken is azijn een oplossing van ethaanzuurazijnzuur nodig en een oplossing van natriumethanoaatnatriumacetaatnatriumhydroxide bull notie dat een zuur nodig is met 37 lt pKz lt 57 1 bull conclusie 1 Opmerking Wanneer in een overigens juist antwoord formules van oplossingen zijn gegeven dit goed rekenen

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2
Page 39: Examenopgaven - UvA · 2014. 5. 19. · VW-1028-a-10-1-o 11 lees verder Doordat het toegevoegde 1-butanol een ruime overmaat zuur bevat, worden de aminogroepen in alle esters omgezet

VW-1028-a-12-2-c 19 lees verder

Vraag

Antwoord

Scores

25 maximumscore 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn minus ~CH2ndashCH2ndashCH2ndashCH2ndashNH3

+ minus ~(CH2)4ndashNH3

+ Opmerkingen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend dit niet aanrekenen minus Wanneer in een overigens juist antwoord de kandidaat de gehele

aminozuurrest heeft getekend waarbij een fout in de structuurformule van de rest van het molecuul is gemaakt dit niet aanrekenen

26 maximumscore 3

Een voorbeeld van een juist antwoord is Uit de experimenten 2 en 3 blijkt dat de aanwezigheid van Pro van invloed is op de reactiesnelheid Experiment 3 gaat sneller dan experiment 2 Bij experiment 3 is er een extra Pro vergeleken met experiment 2 Experiment 5 verloopt veel sneller dan experiment 4 Bij experiment 5 bevat het polypeptide ook een extra eenheid Pro bull proline 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 2 en 3 1 bull juiste uitleg aan de hand van experimenten 4 en 5 1

5 Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per school in het programma WOLF Zend de gegevens uiterlijk op 22 juni naar Cito

einde

  • Voorplat
  • PKU 2010-1
  • Alcoholintolerantie 2010-2
  • Spinazie en vis 2011-1
  • Spinazie en vis 2011-1-u
  • Haarverzorging 2011-2
  • Hechting caseine 2012-2
  • Correctievoorschriften
  • Correctie PKU 2010-1
  • Correctie alcoholintoleratie 2010-2
  • Correctie spinazie 2011-1-c
  • Aanvulling Spinazie2011-1-c
  • Correctie Haarverzorging
  • Correctie caseine 2012-2