05/01/16 pag. 1

Evolutietheorie & virtuele ervaringen

Darwin & Medische actualiteit Brussel, 9 mei 2015

dr. Katleen Gabriels

Vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschappen Vrije Universiteit Brussel (VUB)

katleen.gabriels@vub.ac.be

05/01/16 pag. 2

I.   Media Equation II.   Sociaalnetwerksite (SNS)

05/01/16 pag. 3

I.   Media Equation

05/01/16 pag. 4

Media Equation: ‘Media equal real life’

•  Reeves & Nass, 1996: de evolutionaire oorsprong van menselijke reacties op fysieke en sociale kenmerken van virtuele objecten (zie ook Lee & Jung, 2005)

•  “People are polite to computers, too” (Reeves & Nass, 1996, p. 5) –  Sociale regels werken door

•  “The human brain evolved in a world in which only humans exhibited rich social behaviors, and a world in which all perceived objects were real physical objects. Anything that seemed to be a real person or place was real” (Reeves & Nass, 1996, p. 12, emphasis in original)

•  In tegenstelling tot culturele en technologische ontwikkelingen, is evolutie een traag proces. Het menselijke emotionele brein is niet geadapteerd aan een virtuele omgeving en interpreteert ervaringen in een virtuele context alsof ze echt plaatsvinden.

05/01/16 pag. 5

Genderstereotiepen

•  Een mannelijke computerstem werd als meer informatief geëvalueerd toen het over technologische informatie ging, terwijl een vrouwelijke computerstem als meer informatief werd geëvalueerd toen het over liefde en relaties ging (Lee & Jung, 2005) –  Opmerkelijk: de respondenten wisten dat de stemmen geprogrammeerd werden door

dezelfde persoon

•  “Morishima et al. (2001) […] when people hear synthetic voices in an Amazon.com-like e-commerce web site. The results showed that participants trusted a product description more if the gender of the synthetic voice matches the gender of the product. […] A product that was advertised using female voices was perceived as more feminine, whereas a product with masculine voice was perceived as more masculine” (Lee & Jung, 2005)

05/01/16 pag. 6

‘Are aggressive agents as scary as aggressive humans?’ (Blankendaal et al., 2015)

Grafiek: dank aan Prof. dr. Tilo Hartmann (VU Amsterdam)

05/01/16 pag. 7

Trolley dilemma (Navarette et al., 2011)

http://tomkow.typepad.com/tomkowcom/2011/04/trolleyproblems.html

05/01/16 pag. 8

•  Trolley dilemma werd gesimuleerd in een virtuele omgeving

•  GROEP 1: 90.5% (N=147) veranderde de hefboom om een utilitaristische uitkomst te bewerkstelligen

•  GROEP 2: 88.5% (N=146) koos eveneens voor de utilitaristische uitkomst en veranderde de hefboom niet –  Van degenen die de hefboom wel veranderden, verontschuldigden een aantal

respondenten zich voor de ‘doden’ omdat ze de 5 te laat opgemerkt hadden waardoor die ‘stierven’

•  De ‘arousal’ was significant hoger bij de participanten die de hefboom veranderden

•  Sense of space (immersion, presence)

05/01/16 pag. 9

Virtuele ervaringen & medische actualiteit

http://hpectechtrends.wordpress.com/2014/01/30/a-virtual-butt-could-better-train-medical-students-for-prostate-exams/  

05/01/16 pag. 10

Virtuele ervaringen & medische actualiteit

http://www.medscape.com

05/01/16 pag. 11

II. Sociaalnetwerksite (SNS)

05/01/16 pag. 12

Definitie

•  “SNSs are organized around individual [sic] and are structured as personal network (ego-centric network). Each user is at the center of their community. Moreover, the main feature of SNSs is not to allow individuals to meet strangers, but to maintain pre-existing relationships, making visible the social network” (La Barbera et al., 2009, p. 34)

•  Versterking van sociaal netwerk/vriendschap; voortzetting communicatie (zie e.g. boyd, 2007) –  informatie delen (ook persoonlijke prestaties, e.g. Strava), foto’s (selfie-fenomeen),

filmpjes, chat, spelletjes, ...

•  Mens is sociaal wezen; gebruikers zullen bijgevolg niet zomaar vertrekken van bv. Facebook, als hun netwerk er actief is

•  Sinds smartphone: volledige verwevenheid (‘always on’), geen in- en uitloggen meer, het hypergeconnecteerde zelf –  gemedieerde ervaringen zijn deel van de ervaren werkelijkheid (cf. media equation)

05/01/16 pag. 13

Snelle ontwikkelingen

http://www.huffingtonpost.ca/2013/03/14/viral-pope-election-photos-nbc-news_n_2878146.html

05/01/16 pag. 14

SNS: Cijfers in Vlaanderen

•  Digimeter, 2014 –  N=2028 (minimumleeftijd:15j) –  78.7% heeft account op minstens 1 SNS –  Facebook (FB) populairst: 70.9% heeft account op FB; 39.9% spendeert er

minstens 1 uur per dag op

•  Apestaartjaren-onderzoek, 2014 (specifiek gericht op jongeren) –  N=+1700 –  12-18j: 90% is actief op FB, waarvan 86.2% dagelijks –  Privéberichten (FB Messenger; WhatsApp; Snapchat): gemiddeld 58 sms’en

per dag

05/01/16 pag. 15

•  Voortdurend online, voortdurend verbonden, het eeuwige heden (real time, onmiddellijkheid, nabijheid van anderen)

•  Zowel technologisch als sociaal worden we uitgedaagd om onmiddellijk te reageren –  voortdurende afleiding (checking habit, Oulasvirta et al., 2012) –  FOMO

05/01/16 pag. 16

ht tp ://deredac t i e .be/cm/vr tn i euws/v ideozone/a rch i e f/prog rammas/ jour naa l/2.13846/2.13847/1.941057

05/01/16 pag. 17

http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20150101_01453911  

05/01/16 pag. 18

•  Brein wilt beloond worden

•  Tamir & Mitchell (2012): ‘Disclosing information about the self is intrinsically rewarding’

•  30-40% van wat we zeggen, bestaat uit de ander informeren over onze subjectieve ervaringen; 80% van wat we posten op SNS gaat over eigen onmiddellijke ervaringen

•  Hypothese: “To the extent that humans are motivated to propagate the products of their minds, opportunities to disclose one’s thoughts should be experienced as a powerful form of subjective reward” (Tamir & Mitchell, 2012, p. 8038)

•  5 studies met fMRI scanning

•  Self-disclosure werkt belonend; verschillende vormen van beloning: informatie (bijleren), zelfbevestiging (bv. geaccepteerd worden door de groep, merken dat anderen je mening delen, dat ze je grappig vinden, dat ze je (foto’s) mooi vinden), ...

•  Tamir & Mitchell, 2012, p. 8042: “the proximate motivation to disclose our internal thoughts and knowledge to others around us may serve to sustain the behaviors that underlie the extreme sociality of our species”

05/01/16 pag. 19

Slotbeschouwing

•  ‘Addiction by design’ (voorbeeld van Candycrush, dagelijks 93 miljoen spelers)

•  Jongeren: geven aan moeite te hebben met concentratie, ook angst om iets te missen, maar: er wordt niet veel met hen gepraat (niet thuis, niet op school); ouders geven vaak zelf het slechte voorbeeld

•  Voor jongeren: het belang om afspraken te maken (bv. geen smartphone in de slaapkamer)

•  Ouders informeren over hun taak (en het belang om zelf het goede voorbeeld te geven)

•  Voor iedereen: belang van digitale geletterdheid

05/01/16 pag. 20

Referentielijst

•  boyd, D. (2007). Why youth (heart) social network sites: The role of networked publics in teenage social life. In D. Buckingham (Ed.) (2007). MacArthur foundation series on digital learning – Youth, identity, and digital media volume. Cambridge, MA: MIT press.

•  Gabriels, K., Poels, K., & Braeckman, J. (2014). Morality and involvement in social virtual worlds: The intensity of moral emotions in response to virtual versus real life cheating. New media and society 16 (3), pp. 451-469.

•  La Barbera, D., La Paglia, F., & Valsavoia, R. (2009). Social network and addiction. In B. K. Wiederhold, & G. Riva (Eds.) (2009). Annual review of cybertherapy and telemedicine 7, pp. 33-36.

•  Lee, K. M., & Jung, Y. (2005) Evolutionary nature of virtual experience. Journal of culture and evolutionary psychology 3, pp. 159-178.

•  Navarrete, C. D., McDonald, M. M., Mott, M. L., & Asher, B. (2011). Virtual morality: Emotion and action in a simulated three-dimensional “Trolley problem.” Emotion 12 (2): pp. 365-370, doi: 10.1037/a0025561.

•  Oulasvirta, A., Rattenbury, T, Ma, L., & Raita, E. (2012). Habits make smartphone use more pervasive. Personal and ubiquitous computing 16, pp. 105-114.

•  Reeves, B., & Nass, C. (1996). The media equation. How people treat computers, television, and new media like real people and places. Stanford: California CSLI publications.

•  Tamir, D. I., & Mitchell, J. P. (2012). Disclosing information about the self is intrinsically rewarding. PNAS 109 (21), pp. 8038-8043.