Waarin verschillen mens en mensaap?◦ 1.1 Anatomische verschillen te wijten aan

verschil in voortbeweging.◦ 1.2 Andere anatomische verschillen◦ 1.3 Verschillen in gedrag (maken van

werktuigen, voeding, cultuur, religie.◦ http://www.becominghuman.org/ anatomy (film

1)

Mensaap◦ Gebogen wervelkolom◦ Achterste ledematen korter

dan de voorste◦ Opponeerbare grote teen◦ Bekken in verlengde

wervelkolom◦ Achterhoofdsgat meer naar

achter in de schedel◦ Kniegewricht niet volledig

strekbaar

Mens◦ S-vormige wervelkolom◦ Achterste ledematen langer

◦ Grote teen niet opponeerbaar

◦ Bekken schuin op de wervelkolom

◦ Achterhoofdsgat in het midden van de schedelbasis

◦ Kniegewricht strekbaar

Mensaap◦ Kleine schedelinhoud◦ Oogwal boven ogen◦ snuit◦ Geen vooruitstekende

kin◦ Achteruithellend

voorhoofd◦ Schedelkam

Mens◦ Grote schedelinhoud◦ Geen oogwal◦ Geen snuit◦ Vooruitstekende kin◦ Hoog voorhoofd◦ Vrouwen maar iets

kleiner dan de mannen

Mensaap◦ Gebruiken soms werktuigen◦ Vooral vegetarisch voedsel◦ Geen gesproken taal◦ Komt alleen voor in Afrika

en Azië in specifieke biotopen

Mens◦ Maakt werktuigen op maat◦ Vlees belangrijke

voedselbron◦ Gesproken taal◦ Gebruik van vuur◦ Jagen◦ Cultuur◦ Dodencultus◦ Komt voor op alle

continenten en in alle biotopen

.

.

Na uitsterven van de reptielen nemen de zoogdieren de achtergebleven niches over (adaptieve radiatie)

Voorouder van de primaten is een in de bomenlevende insecteneter

Ontstonden 55 miljoen jaar geleden.

Leefden in de bomen. Aten insecten en fruit.

Grijphanden en bewegelijke armen

Naar voor gerichte ogen. Relatief groot

hersenvolume

Echte apen Ontstonden 25 miljoen jaar geleden. Fruiteters krijgen kleurenzicht Fruit /vruchteneters co-evolutie

Ontstonden 18 miljoen jaar geleden.

Verandering in de manier van voortbewegen.

Brachiatie houdt in het gebruiken van de armen voor voortbeweging. Dit gaat dan voornamelijk om apen die met hun armen door bomen slingeren. Lopen ook op achterpoten op de takken.

Staart vormt belemmering bij het rechtop lopen.

Ontstonden 12miljoen jaar geleden.

Ook de voorouder van aziatische en afrikaanse apen oerang oetan gorilla en chimpansee

Liep op knokkels/bomen Vegetarisch

6 miljoen jaar geleden leefde de voorouder van de huidige mensachtigen (Homininen)

Verwantschapsboom van de nieuwe mensachtigen (zie blad)

Hoe meer naar rechts in tabel hoe groter de verschillen met de moderne mens

Hoe hoger in de tabel hoe recenter het organisme Verwantschappen worden niet meer aangeduid

want door een nieuwe vondst kan heel de stamboom wijzigen.

Soort: Sahelanthropus tchadensis◦ Leeftijd: 6 tot 7 miljoen jaar oud◦ Wanneer ontdekt: 2001

Kenmerken: ◦ Achterhoofdsgat lager dan bij de mensapen. Liep

rechtop◦ Gezicht vrij plat◦ Kleine hoektanden met dikke laag email◦ Herseninhoud 300 cc (vgl chimpansee)

Voordelen rechtop lopen◦ Handen vrij voor …◦ Beter zicht op het terrein◦ Minder bestraald door de zon

Zuidelijke aap Bekend fossiel is Australopithecus afarensis

= Lucy 3,5 miljoen jaar oud Fossiel gevonden in 1974. Tot dan toe nam men aan dat er eerst

toename was van hersenvolume en dat dan de mens rechtop ging lopen.

De ontdekkers noemden het "Lucy", naar “Lucy in the Sky with Diamonds", een bekend nummer van de Beatles dat tijdens de expeditie veelvuldig werd gedraaid.

Geleefd: 3,9 - 3,0 miljoen jaar geleden

Lengte: 107 - 152 cm

Herseninhoud: 375 - 550 cm3

Opmerkingen: Lucy behoort tot deze soort.

Lucy is zeker niet de voorouder van de moderne mens.

Plaats in de stamboom is onzeker.

De handige mens Aangetroffen met fossiele werktuigen 2 miljoen jaar oud Ook apen gebruiken werktuigen. Wat is

nieuw? Maakt verplaatsingen om juiste grondstof te

vinden Gesysthematiseerde overdracht van kennis Communicatie door gebaren en klanken

Evolutie bevoordeelde handvaardigen Toename hersenvolume

→toename handvaardigheid →toename communicatievaardigheden door gebaren en lichaamshoudingen

Voedsel = aaseter Voedsel bevat vetten uit beenmerg die

noodzakelijk zijn voor groei hersenen

Ouderdom : 2 - 1,5 miljoen 1,65 m 800-950cc hersenvolume Jager Gebruik van vuur

Jacht impliceert dat mensen goed kunnen communiceren. (gesproken taal ?)

Wat is nodig om taal te ontwikkelen◦ Grote hersenen◦ Symbolisch denken◦ Door natuurlijke en seksuele selectie ontstaan de

modules in de hersenen die nodig zijn voor het ontwikkelen van taal

Paedos kind Morphos vorm Toestand die gekenmerkt wordt doordat

nakomelingen geslachtsrijp worden in een toestand die bij de voorouders een jonger stadium is.

Genregulatie zorgt ervoor dat hersengroei langer doorgaat.

Paedomorfose verklaart volgende eigenschappen van de mens

Eigenschappen van de jonge mensaap, speelsheid en nieuwsgierigheid blijven bij mensen tot ver in de volwassenheid bestaan

Door geringere beharing lijkt volwassen mens meer op mensapenfoetus

Retardatie van de ontwikkeling van de mensenbaby ◦ Hulpeloos bij de geboorte ◦ Heeft lange tijd verzorging nodig◦ Complexere sociale gedragingen

Belangrijk bij taal is het symbolisch kunnen denken

Mogelijk scenario◦ Ontstaan van een huwelijksritueel.

Hoe gezamenlijke jacht combineren met onderlinge competitie voor vrouwtjes?

◦ Of rituelen waarbij mannen elkaar bijstand en hulp beloven bij de jacht.

Cultuur en sociaal gedrag worden gegenereerd in hersenmodules die het product zijn van natuurlijke selectie.

Bestudeert hoe het hersenen werken en probeert dit te verklaren vanuit de evolutie.

Onze hersenen zijn ontwikkeld toen we jagers verzamelaars waren. (99% van het bestaan van de mens)

In de loop van de evolutie zijn bepaalde modules ontstaan in de hersenen die onze overlevingskansen groter maakten.

Wat bedoelen we met hersenmodules?

Hersens niet vergelijken met computer die veel informatie opslaat.

Hersens vergelijken met Zwitsers zakmes. Hersenen kunnen bepaalde zaken die nodig zijn om te overleven bijzonder goed. Ze zijn ontstaan door natuurlijke selectie.

Vermogen om taal te leren.(Kind leert moeiteloos moedertaal)

Leren schrijven en rekenen kost meer moeite

Afkeer van spinnen en donker Lusten van vet en suiker (Energierijk

voedsel)

Homo erectus verlaat Afrika

Jagers volgen prooien

Verliet Afrikaans continent en verspreidde zich over Azië en Europa

Er leefden verschillende mensensoorten in europa (afstammelingen van de H.erectus) oa◦ Homo heidelbergensis◦ Homo antecessor◦ Homo neanderthalensis

300 000 jaar geleden Ijslijn verplaatst zich door Europa en

neanderthaler volgt die Vertoont aanpassingen aan koud klimaat

◦ Gedrongen◦ Grote neus◦ Vindingrijk (doorzicht- communicatie)

Ontstaan in Afrika uit Homo erectus◦ Ontstond in subtropische omgeving en is lichamelijk niet

aangepast aan koude omgeving◦ Verspreidt zich over Azië en Europa

Wat gebeurde er in Europa?◦ Genetische vermenging? (niet waarschijnlijk want er

waren te weinig individuen om dit mogelijk te maken)◦ Moderne mens heeft bij herhaling lokale menssoorten

verdrongen (mitochondriaal DNA heeft dit bevestigd)

Waar ligt de overgang ??? 40 .000 jaar geleden culturele evolutie. Rotstekeningen, kunstvoorwerpen,

sjabloontechniek Religieus Jagers met gesofisticeerde speren Naalden. Bekend als Cro-Magnon

Op de ene zijde van de kaart staat drank op de andere de leeftijd.

Welke kaarten moet je omdraaien om te zien of iemand de wet overtreedt

1

Pils

2

18

3

cola

4

21

1

Z

2

3

3

E

4

4

Welke kaarten moet je omdraaien om te zien of deze wet gerespecteerd wordt?

Op volgende slides is test te zien, die laat zien hoe onze hersenen bijzonder geschikt zijn voor het opsporen van bedriegers (mensen die niet echt meewerken en alleen willen profiteren)