Evidence based nursing:

wat is dat?

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tieSandra Beurskens

Lector kenniskring autonomie en participatie

van mensen met een chronische ziekte

• Wat is nu evidence?

• Hoe zit het met de expertkennis van de professional?

• Wat als er geen evidence is?

• Hoe zit het met vraaggerichte zorg?

• Het gebruiken van evidence in de praktijk

EBN in de praktijk: veel vragen

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

EBN:

vraagt een kritische basishoudingwaarbij het stellen van ‘waarom’

vragen belangrijk is

Wat moet u onthouden!?

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

Opbouw

Evidence based Nursing (EBN)

- achtergrond

- definitie en uitgangspunten

- Implementatie

KE

NN

ISK

RIN

G A

uto

no

mie

en

Pa

rticipa

tie

EBN: achtergrond

1980’s: opkomst in geneeskunde om bij medisch handelen veel meer gebruik te maken van kennis uit wetenschappelijk onderzoek

1992: ideeën gevat in Evidence Based Medicine (Guyatt, Sackett – Mc Master University)

1993: oprichting Cochrane collaboration: uitvoeren en publiceren van reviews

1990’s: EBM waait over naar andere zorgvelden: EB Nursing, EB Physiotherapy, EB Health Care, etc.

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

Humoraal pathologisch

model

Cellulair pathologisch

model

Vier lichaams sappen:

bloed, gele gal, zwarte gal, slijm

Biomechanisch model

Biospychosociaal model

Evidence Based

Medicine

Docenten

Experts

Goeroes Theoretische modellen

Stokpaardjes

Anarchistische

jonge clinici en

wetenschappers

Authority Based

Medicine

Patient/client centred

Professionals bepalen wat

beste is

Patiënten/cliënten

bepalen mee

Professional centred

Definitie EBM/EBP/EBN

• Het gewetensvol, expliciet en oordeelkundig

toepassen van het huidige beste bewijsmateriaal

om beslissingen te nemen bij individuele

cliënten in het behandelproces

• Waarbij het gaat om het integratie van

– (eigen) klinische expertise,

– wensen, voorkeuren, verwachtingen cliënt,

– het best beschikbare bewijs

Sackett et al, 2000

EBN: rol van info in het individuele EBN: rol van info in het individuele EBN: rol van info in het individuele EBN: rol van info in het individuele beslissingsprocesbeslissingsprocesbeslissingsprocesbeslissingsproces

Voorkeuren, wensenVoorkeuren, wensenVoorkeuren, wensenVoorkeuren, wensenKenmerken patiKenmerken patiKenmerken patiKenmerken patiëëëënt/clint/clint/clint/cliëëëëntntntnt

Research evidenceResearch evidenceResearch evidenceResearch evidence

Expertise/ervaringExpertise/ervaringExpertise/ervaringExpertise/ervaring

BeslissingBeslissingBeslissingBeslissing

Wetenschappelijk onderzoek

Skills, vaardigheden,ervaring behandelaar

Waarden, normen,voorkeur patiënt

Beslissing

1. Klinisch probleem vertalen in duidelijke vraag (PICO)

2. Efficiënt zoeken naar het beste evidence

3. Wegen van gevonden evidence op methodologische kwaliteit en toepasbaarheid

4. Nemen van beslissingen op basis van beschikbare evidence, expert en patient

5. Regelmatig evalueren van de kwaliteit van dit proces

??

?

?

?

EBP in vijf stappen

Casus: Dhr. Klaassen (vergevorderde Parkinson,

beginnend dementerend). Hij ligt

momenteel erg veel op bed en er is sprake

van beginnende decubitus.

Hij ligt op standaard seniorenbed. Zijn

vrouw (verpleegkundige) is begonnen met

wisselligging. Ze vraagt of wisselligging

voldoende is of dat een aangepast matras

wellicht beter is.

1. Van probleem naar vraag

Hulpmiddel bij formuleren beantwoordbare vraag:

“PICO”– Patiëntengroep (klinisch relevante informatie:

diagnose, leeftijd, behandelsetting, etc.)

– Interventie (in ruime zin: therapie, diagnostiek)

– Controle conditie (waarmee wordt therapie, diagnostische test, etc., vergeleken?)

– Outcome (eindcriteria voor interventie)

NB Goede vraag vermindert kans op teveel of te weinig informatie

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

PICO vraag Welke interventie (wisselligging of een aangepast

matras) is bij Dhr. Klaassen (vergevorderde

Parkinson, beginnend dementerend) beter om

decubitus te voorkomen/verminderen.

P : vergevorderde Parkinson, beginnende dementie

I : wisselligging

C : therapeutisch luchtmatras

O: voorkómen/verminderen decubitus

2. Zoeken naar evidence

Vele bronnen aanwezig:

• Collega’s en experts

• CBO richtlijn decubitus (www.cbo.nl)

• Europese richtlijn EPUAP (www.epuap.org)

• Zorgvoorbeter: ww.zorgvoorbeter.nl/decubitus

• Internet (scholar.google.nl)

• Databases (Cochrane, PubMed.)

NB - steeds meer info elektronisch beschikbaar

- vereist systematische aanpak

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

www.zorgvoorbeter.nl/decubitus

www.zorgvoorbeter.nl/decubitus

www.zorgvoorbeter.nl/decubitus

3. Beoordelen evidence

Gevonden informatie beoordelen op:

• methodologische kwaliteit onderzoek

• toepasbaarheid eigen praktijksituatie

voorwaarde: hulpverlener beschikt over enige kennis van onderzoeksmethoden en klinische ervaring

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

• Niveau A: Sterk – Het is aangetoondaangetoondaangetoondaangetoond dat…..

• Niveau B: Matig– Het is aannemelijk aannemelijk aannemelijk aannemelijk dat….

• Niveau C: Beperkt– Er zijn aanwijzingenaanwijzingenaanwijzingenaanwijzingen dat ….

• Niveau D: Geen – De werkgroepwerkgroepwerkgroepwerkgroep is van meningmeningmeningmening dat….

Levels of evidence (Sackett, 1996)Levels of evidence (Sackett, 1996)Levels of evidence (Sackett, 1996)Levels of evidence (Sackett, 1996)

Verminderen of verwijderen druk:- Drukverlagende matrassen/kussens- Wisselligging continueren - Kantelbare stoel

Aanpassen voeding

Evidence bij hoge risico groep

kwetsbare ouderen:

4. Beslissing nemen

Informatie over 3 pijlers EBN bundelen en tot afweging komen

5. EvaluatieHet ‘aangepaste’ handelen evalueren

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

Dhr. Klaassen:Dhr. Klaassen:Dhr. Klaassen:Dhr. Klaassen:voorkeur voor eigen bed, voorkeur voor eigen bed, voorkeur voor eigen bed, voorkeur voor eigen bed, matras maakt niet veel uitmatras maakt niet veel uitmatras maakt niet veel uitmatras maakt niet veel uit

Evidence: wisselligging Evidence: wisselligging Evidence: wisselligging Evidence: wisselligging en aangepast matrasen aangepast matrasen aangepast matrasen aangepast matras

wijkverpleegkundige wijkverpleegkundige wijkverpleegkundige wijkverpleegkundige heeft ervaring met beideheeft ervaring met beideheeft ervaring met beideheeft ervaring met beide

BeslissingBeslissingBeslissingBeslissing

Casus: Dhr. Klaassen (vergevorderde Parkinson,

dementerend, terminaal). Hij ligt in bed en

er is sprake van beginnende decubitus.

Hij ligt op standaard seniorenbed. Zijn

vrouw (verpleegkundige) is begonnen met

wisselligging. Dhr. Klaassen vindt dit niet

fijn omdat hij er steeds wakker van wordt.

Ze vraagt wat te doen.

Dhr. Klaassen:Dhr. Klaassen:Dhr. Klaassen:Dhr. Klaassen:wil niet gedraaid wordenwil niet gedraaid wordenwil niet gedraaid wordenwil niet gedraaid worden

Evidence: wisselligging Evidence: wisselligging Evidence: wisselligging Evidence: wisselligging en aangepast matrasen aangepast matrasen aangepast matrasen aangepast matras

Wijkverpleegkundige Wijkverpleegkundige Wijkverpleegkundige Wijkverpleegkundige wil wens patiwil wens patiwil wens patiwil wens patiëëëëntntntnt

respecterenrespecterenrespecterenrespecteren

Beslissing ??Beslissing ??Beslissing ??Beslissing ??

Uitgangspunten EBM/EBP/EBN

• Het gewetensvol, expliciet en oordeelkundig

toepassen van het huidige beste bewijsmateriaal

om beslissingen te nemen voor individuele

cliënten in het behandelproces

• Waarbij het gaat om het integratie van

– (eigen) klinische expertise,

– wensen, voorkeuren, verwachtingen cliënt,

– het best beschikbare bewijs

Sackett et al, 2000

Uitgangspunt 1:

Centraal doel: Kritische attitude

– Stellen van ‘waarom’ vragen

– Kritische reflectie op het handelen

– Life-long learning

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

Platform Gezondheidszorg

Uitgangspunt 2

EBP als volger, gebruiker en expert

• Volger: aanhouden richtlijnen en instructies experts opvolgen

• Gebruiker: vanuit klinische vraag, op zoek naar evidence, evalueren op kwaliteit en toepassen.

• Expert: in complexe situaties zelfstandig besluitvorming onderbouwen en volgers en gebruikers terzijde staan.

(Straus en Green, 2004)

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

Uitgangspunt 3

EBP als geïntegreerde competentie

– Géén aparte competentie

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

Uitgangspunt 4

‘Technisch’ EBP is gericht op methodologische kennis en vaardigheden.

• Om als hulpverlener een kritische professional te zijn hoe je zelf geen onderzoek te doen

• Je moet het wel kunnen begrijpen en beoordelen

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

Uitgangspunt 6

Research evidence uit

verschillende soorten onderzoek

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

Uitgangspunt 6

Vraaggerichte zorg en evidence based

practice kunnen samen.

Vraaggerichte zorg is een gezamenlijke

inspanning van cliënt en hulpverlener die erin

resulteert dat de cliënt hulp ontvangt die

tegemoet komt aan zijn wensen en

verwachtingen en die tevens voldoet aan

professionele standaarden (RVZ, 1998)

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

Uitgangspunt 7

Evidence en dan….

Implementatie EBP vereist een systematisch aanpakken

– Implementatiemodel vlgs Grol en Wensing

(2006)

– Per setting apart bekijken

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

Ontwikkelen projectplan

Analysefase

Ontwikkelen implementatiestrategieën

Testen en uitvoeren van implementatieplan

Evaluatie, bijstellen van het plan

Implementatiemodel Grol en Wensing, 2006

Organisatie:

Beleid management,aandachtsfunctionaris

Verpleegkundige

deskundigheidAttitude: opleiding

Cliënt: betrokkenheid,mantelzorger

Innovatie:materialen

Werkdruk:tijd nemen

voor kwaliteit

Wettelijk

Financiën:beschikbaarheid

Belemmerende en bevorderende factoren

patiënt/cliënt

Evidence

Expert

Voorkeuren, wensenVoorkeuren, wensenVoorkeuren, wensenVoorkeuren, wensenKenmerken Kenmerken Kenmerken Kenmerken

PICO vraag, zoeken PICO vraag, zoeken PICO vraag, zoeken PICO vraag, zoeken literatuur literatuur literatuur literatuur

Shared Decision Making: Shared Decision Making: Shared Decision Making: Shared Decision Making: Informatie geven (opties), Check of info is begrepen inventariseer voorkeuren cliënt,

bespreek/bediscussieer beslissingen

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

Weet u het nog?

© de Volkskrant

EBN:vraagt een kritische

basishoudingwaarbij het stellen

van ‘waarom’vragen belangrijk is

Ke

nn

iskrin

g a

uto

no

mie

en

pa

rticipa

tie

s.beurskens@hszuyd.nl

www.hszuyd.nl/aenp

www.meetinstrumentenzorg.nl