Dia 1

Evidence based communicatie in grote projecten: waarom eigenlijk? Dr. Bert Pol Lector Overheidscommunicatie HU Vennoot Tabula Rasa

Dia 2

Groepsbijeenkomsten

Dia 3

Uitzondering? n Dit soort groepsbijeenkomsten is nog altijd praktijk bij veel projectcommunicatie bij overheden n Ervaring projectmanager bij Betuweroute: op een gegeven moment stond de politie achter in de zaal n Opvallend recent voorbeeld: CO2-opslag Barendrecht

Dia 4

Hoe pakken jullie zelf projectcommunicatie aan? n 10 jaar praktijkervaring met communicatie over grote infraprojecten onderzocht

Dia 5

Onderzoek KING n Onderzoek lectoraat in opdracht van KING: n Kennis in het groot n Samenwerkingsprogramma ProRail en Rijkswaterstaat n Kennisvastlegging en deling over grote infraprojecten n Onder andere op vlak van communicatie

Dia 6

Waarom dit onderzoek? n Leren n Verbeteren

Dia 7

Doelstelling fase 1 n Onderzoek naar het proces van communicatie bij GIPen afgelopen 10 jaar n Onderzoek communicatiestrategie n Selectie kansrijke interventies op basis van actuele wetenschappelijke inzichten over benvloeding gedrag, kennis, attitude

Dia 8

Fase 2 n In de praktijk van projecten nieuwe wijzen van communiceren testen, op basis van solide n experimenteel onderzoek n diverse labexperimenten n en veldexperiment(en), aantal afhankelijk van beschikbare fondsen n Uitmondend in handboek (evidence based) communicatie bij Grote Infrastructurele Projecten

Dia 9

Overall conclusie onderzoek communicatie n Nog veel winst te halen n Belangrijke bijdragen mogelijk aan snel verloop van proces GIPen

Dia 10

Onderzoek communicatiestrategie projecten n Strategie: uitleggen waarom het gewenste effect met de voorgestelde aanpak zal bereikt zal worden n Waarom zal bijv. precies het tegenovergestelde niet het gewenste effect sorteren n en misschien zelfs teweeg brengen van wat je nu juist niet wilde, zoals bij de bijeenkomsten met grote groepen

Dia 11

Uitkomsten onderzoek communicatiestrategie projecten n Eigenlijk nergens een op toetsbare feiten strategie aangetroffen n Vaak niets over strategie, maar over uitgangspunten en middelen n Interviews: veel op gevoel en/of ervaring gedaan

Dia 12

Onderzoek communicatiestrategie projecten n Veel algemene waarden en normen als uitgangspunt voor een strategie: n open en eerlijk communiceren n betrouwbaar n stelselmatig en consequent n Maar waarom zou dit werken? Geen enkele onderbouwing

Dia 13

Opgevoerde verwachtingen van de communicatiestrategie van projecten n Percentages van te bereiken effecten: vaak 2/3 moet na afloop n Maar waarop gebaseerd? n Op niets anders dan hoop dat het zo uitpakt n Geen evidentie voor

Dia 14

Onderzoek communicatiestrategie projecten n Conclusie: n Niet evidence based n Maar op basis van intutie, onderbuikgevoel en introspectie n Wel ervaringen uitgewisseld, gezocht naar best practices

Dia 15

Maar introspectie is uitermate slechte raadgever voor strategieontwikkeling n Vraag aan mensen wat we moeten doen om hen van drankmisbruik en drugs af te houden n En ze zeggen: maak ons maar lekker bang! n Fear appeals n Slachtoffers / bekeerden in de klas n Werkt het? n Nee, blijkt uit overvloedig onderzoek?

Dia 16

Fear appeals

Dia 17

Onderzoek communicatiestrategie projecten n Risico van de gangbare praktijk : n Jarenlang op eenzelfde, verkeerde of suboptimale manier doorwerken n En dat gebeurt ook

Dia 18

Evaluaties van de communicatie n Wat is de aard van de evaluaties die men vaak maakt? n Meer persoonlijke impressies dan systematische evaluaties n Criteria in geval van evaluatie van middelen leiden vaak niet tot zinvolle informatie: 72% van de bewoners heeft de projectkrant ontvangen Wat zegt dat nu eigenlijk?

Dia 19

Evaluaties (2) n Pre- en post test onderzoek: n Vaak onnatuurlijke setting n Testbias n Focusgroepen: groepsprocessen n Hoe moet het dan wel?

Dia 20

Aan bureaus verleende onderzoeksopdrachten n Onderzoeksstrategien niet aangetroffen: n waarom nu dit type onderzoek: bijv. een vragenlijst in plaats van een laboratoriumexperiment n of een focusgroep in plaats van een laboratorium- of veldexperiment n waarom berhaupt nooit een experiment?

Dia 21

Hoe dan? n Waar en hoe is winst te boeken?

Dia 22

Cruciale vraag: welke soort gedrag? n Gepland gedrag n Automatisch gedrag

Dia 23

Communicatie bij gepland gedrag n Keiharde argumenten geven: inhoudelijke info n Dont beat around the bush n Creatieve grapjes in plaats van inhoudelijke boodschap is contraproductief n Verliesframing vaak effectief

Dia 24

Automatisch gedrag n Maar minimaal 95% van ons gedrag is automatisch! n Zowel bij burgers als bestuurders n Benvloeding attitudes en kennis heeft daar geen zin n Heel andere benvloedingstechnieken nodig dan bij gepland gedrag

Dia 25

Waarom belangrijk voor communicatie? n Argumenten dringen niet door n Sterk inhoudelijk gerichte informatie wordt door meerderheid niet opgepikt n Communicatie gaat vaak nog uit van rationeel handelende mensen die beslissen op basis van argumenten, al dan niet in combinatie met emotie

Dia 26

Gebruik subtiele benvloedingstechnieken n Toepassing nieuwe inzichten leidt tot effectievere interventies bij automatisch gedrag (wat het meeste gedrag is) n Primes: gebruik van stimuli (woorden of beelden) die gedrag benvloeden zonder dat we dat in de gaten hebben n Pas op voor (onbedoeld) foute primes!

Dia 27

Dia 28

Dia 29

Gebruik inzichten uit studie naar sociale invloed n Zoals voorbeeldgedrag: sociale validatie n We doen wat veel andere mensen doen n Bruikbaar: de meeste mensen zijn voor de aanleg van die weg

Dia 30

Gebruik inzichten uit studie naar sociale invloed (2) n Heel vaak precies fout toegepast (overigens met de beste bedoelingen) n we maken er met ons allen een puinhoop van: dan maakt het ook niet zoveel uit wat ik doe

Dia 31

Voorbeeld: Probleemfocus

Dia 32

Goede toepassing n De meeste mensen in deze regio / stad zijn voorstander van die weg (meerderheid) n Vanwege de voordelen voor de welvaart (sociale norm)

Dia 33

Kan het anders? n Jawel n Evidence based! n Dat wil zeggen: gebaseerd op wat in analoge situaties bewezen heeft te werken n Bewezen: op een wetenschappelijk controleerbare wijze

Dia 34

WerkwijzeTabula Rasa in opdracht Stadsregio Amsterdam 1. Eerst onderzoek naar aard van het gedrag Voor belangrijk deel geautomatiseerd. Veel fietsers negeren rood 2. Selectie interventies: wat is meest kansrijk 3. Pretest verschillende alternatieven (lab en op straat) 4. Test op straat gedurende 2 weken

Dia 35

Tests op straat (onderzoek loopt nog) n Resultaten pretest zijn significant (800 fietsers) n Wit bord: 35% door rood n Met interventie: 17,5% door rood

Dia 36

Aanpak afval n Evidence based aanpak

Dia 37

Interventie bijplaatsing

Dia 38

Dia 39

Dia 40

Conclusie n Nog veel winst te halen op vlak van communicatie bij projecten n Resulteert in versnelling van projecten n door bijdrage communicatie aan voorkomen en reduceren van weerstand n Toepassing van actuele sociaalwetenschappelijke inzichten n De goede dingen doen, niet alleen de dingen goed doen

Dia 41

Een paar voorbeelden van foute strategien n Iemand heeft de volgende communicatieaanpak ooit geadviseerd n Maar waarom, op grond waarvan? n Kennis? n Een gevoel? n Intutie?