INTERUNIVERSITAIR CENTRUM VOOR ARBEIDSRECHT

LC.A.-reeks

EUROPEESARBEIDSRECHT

10de herwerkte uitgave

ROGER BLANPAIN

Algemene reeks16

2009

i die keure

INHOUDSTAFEL

INHOUD V

LIJST VAN AFKORTINGEN XXIII

PROLOOG 1

DEEL I. ALGEMEEN DEEL 11

Hoofdstuk I. Sociale Instellingen 13

Afdeling 1. Het Economisch en Sociaal Comité 13

Afdeling 2. Het Europees Sociaal Fonds 13Afdeling 3. Europees Centrum voor de Ontwikkeling van de

Beroepsopleiding 17Afdeling 4. Het Comité voor Sociale Bescherming 18Afdeling 5. De Europese Stichting tot Verbetering van de Levens- en

Arbeidsomstandigheden 18Afdeling 6. De tripartiete sociale top voor groei en werkgelegenheid 19Afdeling 7. Europees Agentschap voor de Veiligheid en de Gezondheid

op het Werk 20Afdeling 8. Het Comité van de Regio's 21Afdeling 9. Het Comité voor de Werkgelegenheid 22Afdeling 10. Andere raadgevende comités 22Afdeling 11. Comités voor Sectorale Dialoog 22Afdeling 12.Het Europees Centrum voor Arbeidsverhoudingen 24Afdeling 13.Het Europees Instituut voor Gendergelijkheid 24Afdeling 14.Het Europees Fonds voor Aanpassing aan de Globalisering 25Afdeling 15.Het Europees Bureau voor de Grondrechten in Wenen 27

Hoofdstuk II. De sociale gesprekspartners 29

Afdeling 1. Werkgeversorganisaties 29

Afdeling 2. Werknemersorganisaties 31

Hoofdstuk III. Arbeidsrechtelijke bevoegdheden 35

Afdeling 1. Inleidende beschouwingen 35

Afdeling 2. De EG 35§ 1. Hiërarchie in de doelstellingen: het monetaire beleid primeert 35§ 2. Sociale doelstellingen 37

V

§ 3. Grondrechten en bevoegdhedenA. Grondrechten

I. Megabeginselen (art. 6, lid 1 VEU)II. HetEVRMIII. Sociale grondrechtenIV. Discriminatie

B. BevoegdhedenI. Samenwerking tussen de lidstatenII. Wetgevende bevoegdheid

1) Sociale bepalingena) Stemming met gekwalificeerde meerderheid

(1) Procedure(2) Gebieden

b) Eenparigheid van stemmen(1) Procedure(2) Gebieden

c) Uitgesloten gebieden(1) Beloning(2) Recht van vereniging(3) Stakingsrecht en recht tot uitsluiting

2) Aanpassing van de wetgevingIII. Werkgelegenheidsbeleid

1) Coördinatie van de nationale strategieën2) Het Europees Sociaal Fonds

IV. Gelijke beloning, kansen en behandelingV. BeroepsopleidingVI. Betaalde vakantieVII. Economische en sociale samenhangVIII. Verslaggeving

§ 4. De rol van de Commissie§ 5. Betrokkenheid van de sociale partners

A. Raadplegingen op communautair niveauI. Sociale partnersII. Het arrest van het Gerecht van Eerste Aanleg

van 17 juni 1998B. Tenuitvoerlegging van richtlijnenC. Sociale dialoogD. Europese collectieve arbeidsovereenkomsten

I. De Overeenkomst van 31 oktober 1991II. Het Verdrag van Amsterdam (1997)

1) Tenuitvoerlegging overeenkomstig nationalepraktijk

2) Tenuitvoerlegging door een besluit van de RaadIII. Autonoom collectief overleg

373737383838383940404141414444444546464747494950515151525252535354

555659595961

626262

VI

Hoofdstuk IV. Europees arbeidsrecht: aanhangwagen of locomotief? 65

Afdeling 1. Het Gemeenschapshandvest van sociale grondrechten 65§ 1. Grondslag 65§ 2. Doelstelling 65§ 3. Draagwijdte 66§ 4. Inhoud 67

A. De twaalf geboden 67B. Tenuitvoerlegging 69

Afdeling 2. Het Verdrag van Nice (december 2000) 69§ 1. Het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie 69

A. De Preambule 69B. Inhoud: de grondrechten 70C. Algemene bepalingen 71

I. Werkingssfeer 71II. Reikwijdte van de gewaarborgde rechten 71III. Beschermingsniveau 72IV. Verbod van misbruik van recht 72

D. Een evaluatie: het bindend effect 72§ 2. Gekwalificeerde meerderheid en unanimiteit 75

Afdeling 3. Richtsnoeren voor het werkgelegenheidsbeleid van delidstaten voor 2008-2010 75

Afdeling 4. Groenboek over de modernisering van het arbeidsrecht (2006) 83§ 1. Ontwikkeling van de Europese arbeidsmarkten 84§ 2. Steeds meer atypische contractvormen 84§ 3. Modernisering van het arbeidsrecht: discussiepunten 85

Afdeling 5. Flexizekerheid: betere banen voor meer mensen (2007) 86

DEEL H. INDIVIDUEEL ARBEIDSRECHT 89

Hoofdstuk I. Het vrije verkeer van werknemers 93

Afdeling 1. Gelijke behandeling§ 1. Nationale regelingen§ 2. Eigen recht§ 3. Arbeid in loondienst§ 4. Verrichten van arbeid§ 5. Syndicale vrijheid. Participatie. Bestuur van publiekrechte-

lijke lichamen§ 6. Huisvesting

9595

100102103

108109

VII

Afdeling 2. Rechten van familieleden 109§ 1. Vestigingsrecht 110§ 2. Recht te arbeiden 111§ 3. Recht op vorming voor de kinderen 112

Afdeling 3. Toepassingsgebied 113§ 1. Werknemers 113

A. In het algemeen 113B. Sport 116

I. De Bosman-case 117II. De Deliège-case 122III. De Lethonen-case 124IV. De Kolpak-case 125V. Op nieuwe wegen: Bosman delenda est 126

1) Afkoop van de Balog-case 1262) De Verklaring van Nice 126

VI. De Andrew Webster-Case 128C. Andere 128

§ 2. Familieleden 129§ 3. Uitzonderingen 132

A. Betrekkingen in overheidsdienst 132B. Openbare orde, veiligheid en gezondheid 133

Afdeling 4. Bevorderende maatregelen 134§ 1. Arbeidsvoorziening 134§ 2. Beroepsopleiding 135§ 3. Erkenning van beroepsbekwaamheden en diploma's 140§ 4. De erkenning van beroepskwalificaties 140

Hoofdstuk II. Het vrij verrichten van diensten 143

Afdeling 1. Toepassingsgebied 143§ 1. Dienst 143

I. Materieel 143II. Personeel 144

§ 2. Tegen betaling 144§ 3. Tijdelijk 144§ 4. Grensoverschrijdend 145

Afdeling 2. Verbod van beperkingen en van discriminatie 146§ 1. Beperkingen 146

§ 2. Discriminatie 147

Afdeling 3. Geoorloofde beperkingen en ongelijke behandeling 148

VIII

§ 1. Openbaar gezag, openbare orde, veiligheid en gezondheid 148I. Openbaar gezag 148II. Openbare orde, veiligheid en gezondheid 148A. Toepassingsgebied 149B. Beperkingen om redenen van openbare orde, openbare veilig-

heid of volksgezondheid 1501. Algemene beginselen 1502. Bescherming tegen verwijdering 1503. Volksgezondheid 1514. Kennisgeving van besluiten 1515. Procedurele waarborgen 151

§ 2. Beperkingen op grond van de rule ofreason 152I. Algemeen 152II. Bescherming van werknemers 153A. Toepassing van nationale wetgeving en CAO's:

Rush Portuguesa 1531. Feiten 1542. Oordeel van het Hof 154

B. Verfijning van het algemeen beginsel 1551. De Vander Eist-case 155

a. Feiten 155b. Oordeel van het Hof 156

2. De Arblade-Case 159a. Feiten 159b. Wetgeving en collectieve arbeidsovereenkomsten

van het werkland 159c. Beoordeling 162

3. De zaak-André Mazzoleni 163a. Feiten 163b. Minimumloon 164c. Geldende beginselen 164

4. De Finalarte Sociedade de Construcgao Civil Lda-Case 166a. De nationale regeling: vakantie met behoud van loon

in de Duitse bouw 166b. De hoofdgedingen en de prejudiciële vragen 168c. Antwoorden van het Hof van Justitie 169

5. De zaak-Portugaia Constraccöes Lda 174a. Feiten 174b. De prejudiciële vraag 174c. Antwoord van het Hof 174

6. Commissie/Duitsland: evenredigheid 1777. Commissie/Italië: bijkantoor en borgsom 1818. Commissie/Duitsland: werkvisurn 1829. Commissie/Spanje: particuliere beveiliging 18310. De Viking-Case: vrijheid van vestiging 184

IX

11. De Laval-Case: vrijheid van diensten 187

12. De Rüffert-Case: collectieve arbeidsovereenkomsten? 190

Hoofdstuk III. Internationaal privaat arbeidsrecht 197

Afdeling 1. De bevoegde rechter 197§ 1. Arbeidsovereenkomsten 197§ 2. Collectieve actie bij arbeidsconflicten 198

Afdeling 2. Het geldende recht 199§ 1. Het Verdrag van 19 juni 1980 199§ 2. De Verordening nr. 593/2008 van 17 juni 2008 inzake het recht dat

van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst (Rome I) 200A. Toepassingsgebied 200B. Rechtskeuze 201C. Individuele arbeidsovereenkomsten 201D. Bepalingen van bijzonder dwingend recht 201E. Openbare orde van het forum 202

Afdeling 3. De terbeschikkingstelling van werknemers met het oogop het verrichten van diensten 203

§ 1. Genesis van de richtlijn van 1996 203§ 2. Rome I en de richtlijn 96/71 204§3 . De richtlijn 96/71 205

A. Toepassingsgebied t.a.v. ondernemingen 205I. Ondernemingen, gevestigd in de EU/EER 205II. Ondernemingen, gevestigd in derde landen 206III. Gevallen van terbeschikkingstelling 206

B. Terbeschikkinggestelde werknemers 207C. Arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden 208

I. De harde kern 208II. Rechtsbronnen 209III. De harde kern arbeidsvoorwaarden in detail 210

1) Maximale werk- en minimale rustperioden 2102) Minimumaantal betaalde vakantiedagen 2103) Minimumloon 210

a) Loon 210b) Insolventie van de werkgever 211

4) Voorwaarden voor het ter beschikking stellen vanwerknemers, inzonderheid door uitzendbedrijven 212

a) Uitzendarbeid 212b) Veiligheid en gezondheid 213

5) Gezondheid, veiligheid en hygiëne op het werk 2136) Beschermende maatregelen met betrekking tot de

arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden van

zwangere of pas bevallen vrouwen, kinderen enjongeren 213

7) Gelijke behandeling van mannen en vrouwen,alsmede andere bepalingen inzake discriminatie 213

D. Uitzonderingen op de "harde kern" 214E. Gunstiger voorwaarden 215F. Verruiming: algemeen verbindend verklaarde CAO's of

scheidsrechterlijke uitspraken 216G. Verdere verruiming: openbare orde 217

§ 4. Samenwerking inzake informatie 221§ 5. Handhaving 222

A. Borg 222B. Vertaling en melding 227C. Een Europese detacheringsverklaring en visum en

aangifteprocedure 228I. Voorkoming van misbruiken 228II. Naleving van loon- en arbeidsvoorwaarden 228III. Vaste werknemers 229

D. De rol van de sociale partners inzake handhaving 229§ 6. Bevoegde rechtsmacht 229§ 7. Opvolging door de Europese Commissie 230

A. Omzetting en tenuitvoerlegging 230B. Richtsnoeren 230C. Bescherming van werknemers 231

Hoofdstuk IV. Individuele arbeidsovereenkomsten 233

Afdeling 1. Bepaalde tijd, uitzendarbeid en deeltijdwerk 233§ 1. Richtlijn: veiligheid en gezondheid 233

A. Toepassingsgebied 234B. Doel: gelijke behandeling 234C. Voorlichting van werknemers 235D. Opleiding van werknemers 235E. Inschakeling van werknemers en medisch toezicht 235F. Beschermings- en preventiediensten 236G. Uitzendarbeid: verantwoordelijkheid 236H. Verslaggeving 236

§ 2. Raamovereenkomst inzake deeltijdarbeid 236A. Doel 237B. Werkingssfeer 237C. Definities 237D. Het beginsel van gelijke behandeling 238E. Mogelijkheden voor deeltijdwerk 239

I. Wegwerken van belemmeringen 239II. Overgang naar deeltijdwerk en ontslag 239

XI

III. Aanbevelingen voor werkgevers 239F. Bepalingen betreffende de tenuitvoerlegging 241

I. Gunstiger bepalingen 241II. Niveau van bescherming 241III. Mogelijkheden CAO' s te sluiten 242IV. Geschillen 242V. Herziening 242

G. Inwerkingtreding 242§ 3. Raamovereenkomst inzake arbeidscontracten voor bepaalde tijd 243§ 4. Arbeidsovereenkomst betreffende uitzendarbeid 253

I. Algemeenheden 253A. Doel van de richtlijn 253B. Toepassingsgebied 254C. Definities 254D. Toegelaten uitzendarbeid 255

II. Arbeidsvoorwaarden 255A. Gelijke behandeling (Art. 5) 255B. Toegang tot werk, collectieve voorzieningen

en beroepsopleiding (Art. 6) 2561. Vacatures 2562. Vrijheid van arbeid 2563. Gratis voor werknemers 2574. Toegang tot bedrijf svoorzieningen 257

C. Vertegenwoordiging van de uitzendkrachten 257D. Informatie van de werknemersvertegenwoordigers 257

III. Uitvoering 258§ 5. Een raamakkoord voor telewerk 258

A. Definitie en toepassingsgebied 258B. Vrijwillig karakter 258C. Arbeidsvoorwaarden 259D. Databescherming 259E. Privacy 259F. Uitrusting 259G. Veiligheid en gezondheid 260H. Organisatie van het werk 260I. Vorming 260J. Collectieve rechten 261

Afdeling 2. Informatie betreffende de arbeidsvoorwaarden 261§ 1. Werkingssfeer 262§ 2. Te verstrekken informatie 263

A. In het algemeen 263B. De in het buitenland werkende werknemer 265C. Wijzigingen 265D. Termijn en wijze van informatie 265

XII

§ 3. Verdediging van rechten 266

§ 4. Tenuitvoerlegging 266

Afdeling 3. Arbeidsbemiddeling. Monopolie overheidsdienst 267

Hoofdstuk V. Kinderopvang en bescherming van jongeren op hetwerk. üe richtlijn van 22 juni 1994

Afdeling 1. Kinderopvang

Afdeling 2. Bescherming van jongeren op het werk§ 1. Inleidende beschouwingen§ 2. Doelstelling en toepassingsgebied

A. DoelstellingB. Toepassingsgebied

§ 3. Definities§ 4. Verbod op kinderarbeid§ 5. Culturele en soortgelijke activiteiten§ 6. Algemene verplichtingen van de werkgever§ 7. Kwetsbaarheid van de jongeren - arbeidsverbod§ 8. Arbeidstijd§ 9. Nachtarbeid§ 10. Rusttijd§ 11. Jaarlijkse rusttijd§ 12. Maatregelen - niet-verlagingsclausule - slotbepalingen

271

271

272272274274274275275276276277278279279280280

Hoofdstuk VI. Gelijke behandeling 281

Afdeling 1. Een algemeen kader voor gelijke behandeling inarbeid en beroep 281

§ 1. Doel en het begrip discriminatie 282§ 2. Werkingssfeer en wezenlijke beroepsvereisten 283§ 3. Redelijke aanpassingen voor gehandicapten en rechtvaardiging

van verschillen in behandeling op grond van leeftijd 284§ 4. Positieve acties en specifieke maatregeien 289§ 5. Minimumvereisten 289§ 6. Verdediging van rechten 289§ 7. Bewijslast 290§ 8. Bescherming tegen represailles 290§ 9. Verspreiding van informatie 290§ 10. Sociale dialoog 291§11. Dialoog met niet-gouvernementele organisaties 291§ 12. Naleving van de richtlijn 291§ 13. Sancties 291§ 14. Uitvoering 292

XIII

§ 15. Verslag 292§ 16. Inwerkingtreding 292

Afdeling 2. Gelijke behandeling van personen ongeacht ras ofetnische afstamming 293

§l.Doel 293§ 2. Het begrip discriminatie 293§ 3. Werkingssfeer 294§ 4. Wezenlijke en bepalende beroepsvereisten 294§ 5. Positieve acties 295§ 6. Minimumvereisten 295§ 7. Verdediging van rechten 295§ 8. Bewijslast 295§ 9. Bescherming tegen represailles 296§ 10. Verspreiding van informatie en dialoog 296§11. Organen voor de bevordering van gelijke behandeling 297§ 12. Naleving van de richtlijn 297§ 13. Sancties 297

Hoofdstuk VIL Gelijke behandeling van mannen en vrouwen 299

Afdeling 1. Fundamenteel recht met ruim toepassingsgebied 299§ 1 . Recht 299§ 2. Man en vrouw. Seksuele geaardheid 300

Afdeling 2. Begrip gelijke behandeling 301§ 1. Gelijkheid van kansen of gelijkheid van uitkomst 302§ 2. Directe en indirecte discriminatie 303§ 3. Uitzonderingen 314

A. Aard en voorwaarden van de beroepsactiviteit 314B. Bescherming van de vrouw - Ouderschapsverlof 315C. Positieve discriminatie 316

Afdeling 3. Voorwerp 319§ 1. Gelijke beloning voor gelijke arbeid of gelijkwaardige arbeid 319

A. Gelijke arbeid of gelijkwaardige arbeid 319B. Gelijke beloning 325

§ 2. Arbeidsproces, promotie, beroepsopleiding 340§ 3. Arbeidsvoorwaarden 34714. Sociale zekerheid, pensioen 357§ 5. Vrijheid van vereniging 358§ 6. Handhaving, bevordering en sociale dialoog 359

A. Handhaving 359B. Bescherming tegen ontslag 359C. Bevordering 359

XIV

D. Sociale dialoogE. Sancties

Afdeling 4. Bewijslast§ 1. Bedoeling§ 2. Definities§ 3. Werkingssfeer§ 4. Bewijslast§ 5. Kennisgeving§ 6. Vrijwaring van het beschermingsniveau§ 7. Implementatie

Afdeling 5. Directe werking

Afdeling 6. Richtlijn 2006/54/EG inzake gelijke kansen en gelijkebehandeling

§ 1. Doel en definitiesA. DoelB. Definities

§ 2. Gelijke beloning: Discriminatieverbod§ 3. Toegang tot het arbeidsproces, beroepsopleiding en

promotie en ten aanzien van arbeidsvoorwaardenA. DiscriminatieverbodB. Terugkeer na zwangerschaps- en bevallingsverlofC. Vaderschapsverlof en adoptieverlof

§ 4. RechtsmiddelenA. Verdediging van rechtenB. Compensatie of reparatieC. Bewijslast

§ 5. Bevordering van gelijke behandeling — DialoogA. Organen voor gelijke kansenB. Sociale dialoogC. Dialoog met niet-gouvernementele organisaties

§ 6. HandhavingA. NalevingB. Bescherming tegen represaillesC. Sancties

360360

361361361361362362362362

363

363363363364364

364364365365365365366366366366367367368368368368

Hoofdstuk VIIL Bescherming van de zwangere vrouw op het werk 369

XV

Hoofdstuk IX. Arbeidsduur, zondagsrust, nachtarbeid enouderschapsverlof 375

Afdeling 1. Arbeidsduur 375§ 1. Algemeenheden 375§ 2. Richtlijn van 4 november 2003 betreffende een aantal

aspecten van de organisatie van de arbeidstijd 378A. Toepassingsgebied en definities 380

I. Doel en toepassingsgebied 380II. Definities 381

B. Minimumrusttijden - andere aspecten van de organisatievan de arbeidstijd 385I. Dagelijkse rusttijd - pauzes 385II. Wekelijkse rusttijd 387III. Maximale wekelijkse arbeidstijd 387IV. Jaarlijkse vakantie 3 87

C. Nachtarbeid - ploegenarbeid - werkrooster 388I. Duur van de nachtarbeid 388II. Medische keuring en overgang van nachtarbeiders

naar dagwerk 388III. Garanties voor nachtarbeid 388IV. Kennisgeving wanneer regelmatig gebruik wordt

gemaakt van nachtarbeiders 389V. Bescherming op het gebied van veiligheid en gezondheid 389VI. Werkrooster 389

D. Diverse bepalingen 389I. Meer specifieke gemeenschapsvoorschriften en

gunstiger bepalingen 389II. Referentieperioden 389III. Afwijkingen 390IV. Slotbepalingen 394

§ 3. Arbeidstijd van zeevarenden 396§ 4. Arbeidstijd van het mobiel personeel van de burgerluchtvaart 403§ 5. De organisatie van de arbeidstijd van personen die mobiele

werkzaamheden in het wegvervoer uitoefenen 406§ 6. Bepaalde aspecten van de arbeidsvoorwaarden voor mobiele

werknemers die interoperabele grensoverschrijdende dienstenin de spoorwegsector verrichten 412

Afdeling 2. Zondagsrust 415

Afdeling 3. Nachtarbeid en gelijke behandeling 416

Afdeling 4. Ouderschapsverlof 418§ 1. Doelstellingen en beginselen 419

XVI

A. Doelstellingen 419B. Waarden 419

I. Gezinsleven 419II. Gelijke behandeling 419

C. Subsidiariteit en proportionaliteit 419D. Concurrentievermogen - KMO's 420

§ 2. Toepassingsgebied 420§ 3. Inhoud 420

A. Ouderschapsverlof 420I. Begrip 420II. Voorwaarden en wijze van toepassing 421III. Bescherming tegen ontslag - terugkeer 421IV. Verworven rechten en arbeidsverhouding 422V. Sociale zekerheid 422

B. Arbeidsverzuim door overmacht 422§ 4. Slotbepalingen 422

A. Algemeenheden 422B. Tenuitvoerlegging 423C. Geschillen en uitleg 423D. Herziening 423

§ 5. Richtlijn van 3 juni 1996: tenuitvoerlegging 423

Hoofdstuk X. Veiligheid en gezondheid 425

Afdeling 1. Eerste maatregelen 425§ 1. Euratom 425§ 2. EG: het vervoer 425§ 3. Verdere acties 426

Afdeling 2. De Eenheidsakte en artikel 118A (nu art. 137 VEG) 426§ 1. Veiligheid en gezondheid en het arbeidsmilieu: begrips-

omschrijving 426§ 2. Toepassing 429

A. De kaderrichtlijn van 12 juni 1989 429I. Werkingssfeer en definities 429II. Verplichtingen van de werkgever 430III. Voorlichting, raadpleging en deelneming van de werknemers 431IV. Varia 431

B. De specifieke richtlijnen 432C. Het Comité van Hoge Functionarissen van de

Arbeidsinspectie 432

Afdeling 3. Raamovereenkomst betreffende stress op het werkvan 8 oktober 2004 432

l l .Doel 432

XVII

§ 2. Begrip 433§ 3. Vaststellen van stress 433§ 4. Verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers 433§ 5. Voorkomen, wegnemen of verminderen van stress op het werk 433§ 6. Omzetting en opvolging 434

Afdeling 4. Raamovereenkomst over geweld en pesterijen op het werkvan 26 april 2007 434

§ 1 . Inleiding 434§ 2. Doel 435§ 3. Beschrijving 436§ 4. Voorkoming, identificering en oplossing van problemen inzake

pesterijen en geweld 436§ 5. Uitvoering en vervolgcontrole 437

Hoofdstuk XI. Herstructurering van ondernemingen 439

Afdeling 1. Collectief ontslag 439§ 1. Definities en toepassingsgebied 440§ 2. Informatie en consultatie van werknemersvertegenwoordigers 445§ 3. Rol van de overheid 448

Afdeling 2. Overgang van ondernemingen, fusie en splitsing vannaamloze vennootschappen 449

§ 1. Overgang van ondernemingen 449A. Definities en toepassingsgebied 450B. De verworven rechten 471

I. Individuele rechten 471II. Collectieve arbeidsovereenkomsten 474III. Sociale zekerheid 474IV. Bescherming tegen ontslag 474V. Vertegenwoordigers van de werknemers 477

C. Informatie en overleg 478§ 2. Fusies en splitsingen van naamloze vennootschappen 479

Afdeling 3. Onvermogen van de werkgever 480§ 1. Werkingssfeer en definities 481§ 2. Gewaarborgd loon 483§ 3. Grensoverschrijdende gevallen 484§ 4. Sociale zekerheid 485

XVJJI

DEEL III. COLLECTIEF ARBEIDSRECHT 487

Hoofdstuk I. Collectief onderhandelen en de vrije mededinging 491

Hoofdstuk II. Inspraak van werknemers 495

Afdeling 1. Informatie en consultatie 495

Afdeling 2. De Europese Naamloze Vennootschap (SE) 502§ 1. De richtlijn en verordening van 8 oktober 2001 502

A. Definities 503B. Vorming van een ENV 504C. Structuur van de ENV 504

I. Dualistisch stelsel 504II. Monistisch stelsel 505

D. Inspraak van werknemers 505I. De onderhandelingsprocedure 505

1) De oprichting van een bijzondere onderhandelings-groep 505a) Samenstelling 505b) Regeling inzake inspraak 506c) Besluitvorming 506d) Deskundigen 507e) Opt-out 507f) Uitgaven 507

2) Inhoud van de overeenkomst 5083) Duur van de onderhandelingen 5084) Geest van samenwerking 5095) Toepasselijke wetgeving 509

II. Referentievoorschriften 5091) Samenstelling van het orgaan dat de werknemers

vertegenwoordigt 5092) Referentievoorschriften voor informatie en

raadpleging 5103) Referentievoorschriften voor medezeggenschap 5114) Toepassing van de referentieregels 512

III. Diverse bepalingen 5131) Geheime en vertrouwelijke informatie 5132) Werking van het vertegenwoordigingsorgaan en

procedure ter informatie en raadpleging van dewerknemers 514

3) Bescherming van de werknemersvertegen-woordigers 514

4) Misbruik van procedures 5145) Naleving van de richtlijn 514

XIX

6) Verband van deze richtlijn met andere bepalingen 515§ 2. Sommige voorlopige beschouwingen 515

Afdeling 3. Europese ondernemingsraden 516§ 1. Algemeenheden 516§ 2. Informatie en raadpleging van werknemers: de richtlijn van

22 september 1994 betreffende een EOR of een procedure 517A. Doelstelling en werkingssfeer 517

I. Doelstelling 517II. Werkingssfeer 518

1) Territoriaal 518a) De lidstaten 518b) De Europese Economische Ruimte (27+3) 518c) Ondernemingen met hoofdkwartier buiten

Europa 5182) Persoonlijk: welke ondernemingen? 518

a) Getallen 519(1) Onderneming met communautaire dimensie 519(2) Concern 520

b) Hoofdbestuur 522c) Varend personeel in de koopvaardij 522

B. Definities en begrippen 522I. Informatie en raadpleging 522II. Vertegenwoordigers van werknemers 522

C. Instelling van een EOR of van een procedure 523I. De verplichting in een geest van samenwerking te

onderhandelen 524II. Verantwoordelijkheid en initiatief inzake onder-

handelen 5241) De verantwoordelijkheid van het hoofdbestuur 5242) Initiatief tot onderhandelen 5253) Een of meerdere EOR's of procedures 526

III. De onderhandeling van de overeenkomst 5261) Partijen bij de overeenkomst en de bijzondere

onderhandelingsgroep 526a) Samenstelling van de bijzondere onderhandelings-

groep 527b) Taak van de onderhandelende partijen 528

2) Weigering en afbreking van de onderhandeling 5283) Deskundigen en kosten 5294) Rol van de vakbonden en van de werkgevers-

organisaties 529IV. Aard, binding, vorm en taal van de overeenkomst 529

1) Aard en binding van de overeenkomst 5292) Vorm en taal van de overeenkomst 530

XX

V. Inhoud van de overeenkomst 5311) Werkingssfeer 5322) De instelling van een EOR 5323) De instelling van een procedure 535

D. Schadelijke en vertrouwelijke informatie 535E. Bescherming van de werknemersvertegenwoordigers 536F. Naleving van de verplichtingen van de richtlijn - verband

met andere bepalingen — slotbepalingen 536I. Naleving van de verplichtingen van de richtlijn 536II. Verband met andere bepalingen 538III. Slotbepalingen 539

G. Subsidiaire voorschriften: een verplichte EOR 540I. Samenstelling van de EOR 540II. Bevoegdheid 541

1) Algemene bevoegdheid (jaarlijks) 5412) Ad-hocinformatie 541

III. Werkwijze 542IV. Deskundigen 543V. Kosten 543VI. Toekomstige ontwikkelingen 543

H. Bestaande overeenkomsten 543I. Juridische aspecten 544

1) Wanneer, vorm en taal 5442) Formaat: detail of voortdurend onderhandelen 5443) Aard, binding en toepasselijke wetgeving 545

II. Draagwijdte en partijen bij de overeenkomst 5451) Draagwijdte 5452) Partijen 545

III. Inhoud van de overeenkomst 5451) Een EOR, een procedure of eenandere vorm 5452) Bevoegdheid: informatie en raadpleging 5463) Werkwijze 5464) Rol van deskundigen 5475) Kosten 547

IV. Schadelijke en vertrouwelijke informatie 547V. Het statuut van de werknemersvertegenwoordigers 547VI. Duur van de overeenkomst 547

I. Herziening van de richtlijn van 1994 548

Afdeling 4. Algemeen kader betreffende de informatie en raadplegingvan werknemers in de Europese Gemeenschap 549

§ 1. Genesis van het voorstel 549§ 2. De richtlijn van 11 maart 2002 550

A. Doel en beginselen 550B. Definities 551

XXI

C. Werkingssfeer 552D. Nadere regelingen inzake informatie en raadpleging 552E. Sociale dialoog 553F. Vertrouwelijke informatie 553G. Bescherming van werknemersvertegenwoordigers 553H. Bescherming van rechten 553I. Samenhang tussen deze richtlijn en andere

communautaire en nationale bepalingen 554J. Overgangsbepalingen 554K. Omzetting 554L. Toetsing door de Commissie 554

Afdeling 5. De Europese Coöperatieve Vennootschap 555§ 1. In het algemeen 555§ 2. De rol van de werknemers 556

A. Onderhandelingsprocedure 556I. Instelling van een bijzondere onderhandelingsgroep 556II. Inhoud van de overeenkomst 557

B. Referentievoorschriften 558

Afdeling 6. Openbaar overnamebod en grensoverschrijdende fusiesvan kapitaalvennootschappen 558

§ 1. Openbaar overnamebod 558§ 2. Grensoverschrijdende fusies van kapitaalvennootschappen 559

WEBSITES 561

ZAAKREGISTER 563

xxn