EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa ....

32
EUROMYTHEN Fabeltjes en onwaarheden over de Europese Unie Een informatiepakket voor een werkstuk of spreekbeurt Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa

Transcript of EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa ....

Page 1: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

EUROMYTHEN Fabeltjes en onwaarheden

over de Europese Unie

Een informatiepakket voor een werkstuk of spreekbeurt

Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa

Page 2: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens Dagblad, Sun, J. Pi-queres, Nasa, Postbus 51, Omnia

II

De Scriptieservice Nieuwe Stijl is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Kerk en Wereld en door een solidariteitsbijdrage van de gezamenlijke religieuzen in Nederland via de commissie PIN. © Centrum voor Mondiaal Onderwijs, Nijmegen, 2009

Centrum voor Mondiaal Onderwijs Postbus 9108 6500 HK Nijmegen tel. 024-3613074 e-mail: [email protected] http://www.cmo.nl

De inhoud is met zorg samengesteld. Mocht u van mening zijn dat inbreuk is gedaan op uw auteursrechten of beeldrechten, dan verzoeken wij u vriendelijk contact met ons op te nemen via [email protected].

Euromythen is een pakket uit een reeks van vijf pakketten over de Europese Unie die met financiële ondersteuning van het Europafonds van het Ministerie van Buitenland-se Zaken tot stand is gekomen.

Page 3: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

III

INHOUD Wat zijn euromythen? pag. 1 Van de klok en de klepel pag. 2 Kranten en andere nieuwsmedia pag. 2 Waar komen de Euromythen vooral vandaan? pag. 3 Mensen gaan niet altijd zorgvuldig na of een nieuwsbericht klopt pag. 4 Het EU-bestuur heeft een slechte naam pag. 5 Betuttelend: verbod op sommige klussen in huis pag. 5 Bemoeizuchtig: kalmer aan op de Autobahn pag. 6 Getuigt van machtswellust: en français, s’il vous plaît pag. 7 Belachelijk: stilte in pub en nachtclub, op het sportveld pag. 8 Wereldvreemd: is Groot-Brittannië spoedig geen eiland meer? pag. 10 Gewoon niet waar pag. 12 Door de invoering van de euro is alles ineens veel duurder geworden pag. 12 De EU wordt bestuurd door mensen die helemaal niet gekozen zijn pag. 13 Burgers keren zich tegen de EU pag. 14 Wat vinden burgers van het EU-bestuur? pag. 14 “Het moet allemaal van Brussel” pag. 15 Wraak via de stembus, de lotgevallen van de Europese ‘grondwet’ pag. 16 EU-bestuurders proberen Euromythen te weerleggen pag. 17 Voorlichting: feiten versus mythen pag. 17 De Euromythbuster pag. 18 Hoe democratisch is de EU? pag. 20 Vier groepen bestuurders pag. 20 Hoe democratisch is de EU eigenlijk? pag. 22 Hoe kun je zelf verhalen over het EU-bestuur toetsen? pag. 23 Aantekeningen pag. 25 Meer op internet pag. 27

Page 4: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

IV

Page 5: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

1

WAT ZIJN EUROMYTHEN? Nederland kent regels. Sommige regels zijn door de Nederlandse regering gemaakt. Die noemen we wetten. Ze gelden in heel Nederland, maar niet in andere landen. Er zijn ook regels die in heel Nederland gelden, maar niet in Nederland zijn gemaakt. Waar komen die dan wél vandaan?

Nederland is een lid van een groep landen die Europese Unie of EU heet. Die groep heeft eigen regels die voor alle leden van de groep gelden, dus ook voor Nederland. Die regels zijn gemaakt door bestuurders van de EU. Die werken niet in Nederland maar daarbuiten, meestal in Brussel (België) of Straatsburg (Frankrijk). Af en toe duikt er in kranten een verhaal op over een nieuwe regel die het EU-bestuur wil maken. Soms is dat verhaal maar voor een deel waar, soms helemaal niet. Verha-len die gedeeltelijk of helemaal onwaar zijn, heten mythen. Mythen over de EU noemen we euromythen. Euromythen zijn vaak grappig, maar ze zijn minder onschuldig dan ze lijken. De meeste mensen weten namelijk niet precies hoe EU-bestuurders regels maken. Deze mensen kunnen niet uitmaken wat er waar is en on-waar is aan een euromythe. Wel krijgen ze een slechte indruk van de bestuurders. Ze denken: wat hebben die bestuurders daar in Brussel nu weer bekokstoofd? Het EU-bestuur vindt dat een probleem en probeert daar wat aan te doen. Hoe dat allemaal in elkaar steekt, kun je in dit informatiepakket lezen. Eerst leggen we uit hoe euromythen ont-staan (pag. 2). Burgers krijgen door die my-thes een slechte indruk van het EU-bestuur. Hoe denken ze over dat bestuur (pag. 5)? Ze komen in verzet tegen dat bestuur. We geven daar een voorbeeld van (pag. 14). Om van die slechte reputatie af te komen, proberen de EU-bestuurders euromythen te weerleggen. Ze hebben zelfs iemand aange-steld die euromythen opspoort en uitlegt wat er van waar is en wat niet (pag. 17). We vertellen in het kort hoe de EU bestuurd wordt (pag. 20). Ten slotte laten we zien hoe je zelf kunt nagaan wat er waar en on-waar is aan euromythen (pag. 23).

Euromythe: bananen mogen niet meer krom zijn

Page 6: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

2

VAN DE KLOK EN DE KLEPEL Hoe ontstaan euromythen? Hoe komt het dat ze de ronde doen? Dat leggen we hier uit.

Kranten en anders nieuwsmedia De EU is vaak in het nieuws. Ook merk je er veel van in het dagelijks leven, meer dan je misschien denkt. Bekijk eens het paspoort van je ouders, of je eigen paspoort als je er een hebt. Op de voorkant staat niet alleen “Koninkrijk der Nederlanden”, maar ook “Europese Unie”. Daarmee is aangegeven dat de bezitter van het paspoort burger is van Nederland én van de EU. In Nederland en in verschillende andere EU-landen kun je betalen met de euro. Je hoeft dus niet altijd geld te wisselen als je naar het buitenland gaat. Ten slotte gelden er regels in Nederland die door het EU-bestuur gemaakt zijn. Krantenbezorgers in Nederland bijvoorbeeld hebben te maken met een EU-regel die luidt: je mag geen werk doen dat je belet om elke dag alle lessen op school te volgen zolang je leerplichtig bent. In Nederland ben je dat tot het einde van het schooljaar waarin je 16 jaar wordt. Ben je 15 jaar, dan mag je vol-gens deze regel geen kranten bezorgen. Toch doen duizenden jongens en meisjes van 15 jaar dat. Dat doen ze in alle vroegte voor-dat ze naar school gaan. De Europese Com-missie (het dagelijks bestuur van de EU) vraagt Nederland uit te zoeken of deze jon-gens en meisjes daardoor slechter leren op school dan hun leeftijdgenoten die géén kranten bezorgen (en ook geen ander werk doen). Dat blijkt niet het geval te zijn. Dat laat Nederland aan de Europese Commissie weten. Als de Europese Commissie een regel wil veranderen of een nieuwe wil invoeren, ver-telt ze dat ook aan medewerkers van kran-ten, radio en tv. Dat doet ze via woordvoer-ders. Ieder lid van de commissie heeft een eigen woordvoerder in dienst. Ook heeft de EU een bureau dat via internet voorlichting geeft over de unie. Ten slotte is er in elk EU-land een nationaal bureau dat vertelt wat de Europese Commissie doet.

Met kranten bezorgen vóór school is niets mis

EU-woordvoerders

Page 7: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

3

Waar komen de euromythen vooral vandaan? Maar niet alle medewerkers van kranten, radio en TV weten precies hoe de EU wordt bestuurd. Dat is ook niet makkelijk, want de leden van de Europese Commissie en het Europees Parlement doen hun werk met hulp van duizenden ambtenaren. Die ambte-naren vormen werkgroepen. Vervolgens nemen die werkgroepen beslissingen over al-lerlei belangrijke zaken. Dat maakt het moeilijk om achteraf na te gaan wie heeft be-slist over wat. Ook zijn teksten die door bestuurders van de EU zijn geschreven, niet makkelijk te lezen. Er staan veel moeilijke, juridische woorden in. Wat die woorden betekenen, moeten medewerkers van nieuwsmedia vaak terdege nagaan.

Medewerkers van kranten, radio en tv kunnen altijd vragen stellen aan medewerkers van de EU als ze iets niet goed hebben begrepen of iets willen weten. Maar dat doen ze niet altijd. Soms vergeet een journalist of verslaggever dat te doen of vindt hij dat niet nodig. Soms probeert een journalist of verslaggever een sappig verhaal te maken over een nieuwe regel die de EU wil invoeren. Het verhaal dat hij schrijft, wordt dan onvolledig of voor een deel onwaar. Het komt zelfs voor dat een journalist of verslaggever een verhaal maakt dat helemaal uit de lucht is gegrepen. In die gevallen wordt het verhaal een euromythe. In het volgende hoofdstuk geven we je enkele voorbeelden.

EU-ambtenaren

Euromythen komen vooral uit Groot-Brittannië en Roe-menië. Tussen 2002 en 2008 verzamelt de Europese Commissie er 56. Hiervan komen er 43 uit Groot-Brittannië. Het Ministerie van Ontwikkeling, Publieke Werken en Huisvesting van Roemenië verzamelt er 23 en die komen allemaal uit Roemenië zelf. Hoe is dat te verklaren? Kranten in Groot-Brittannië hebben weinig abonnees. De meeste exemplaren van hun dagelijkse uitgave ver-kopen ze in kiosken en winkels. Bij kranten in Neder-land is het juist omgekeerd. Dus proberen sommige Britse kranten zoveel mogelijk kopers te trekken met sappige verhalen en koppen die in het oog springen. Dat doen ze ook als ze berichten brengen over de EU.

Een van de kranten in Engeland die vaker euromythen heeft gebracht

Page 8: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

4

Zo komt de Daily Express op 15 maart 2002 met de kop: “EU-wet doet Britse vrouwen monsterlijk opzwellen”. Hier-onder vertelt de krant dat kledingmaten in Engeland voortaan in centimeters en niet in inches aangegeven moeten wor-den. Dat zou de EU willen. Omdat één inch 2,53 centimeter is, zouden maten met grotere getallen worden aangege-ven. Daardoor lijkt het of dameskleding voortaan berekend moet zijn op vrou-wen die erg lang en dik zijn. In werke-lijkheid verandert aan de afmetingen van kleren niets. De kop is dus mislei-dend. Ook is het verhaal zelf onjuist, want er is en er komt geen EU-regel die zegt hoe kledingmaten aangegeven moeten worden.

In Roemenië doen veel euromythen de ronde nadat bekend is geworden dat dit land in 2007 lid wordt van de EU. Sommige Roemenen zijn er niet gelukkig mee. Ze vrezen onder meer dat ze allerlei dingen niet meer op eigen houtje mogen doen. Zo doet het verhaal de ronde dat de EU voor hen uit zal maken of en wanneer ze bomen mogen omhakken die op hun erf of in hun tuin staan. Maar daar gaat de EU helemaal niet over. Alleen als de bomen in een natuur-park staan of monumenten zijn, mag dat niet.

Burgers gaan niet altijd zorgvuldig na of een nieuwsbericht klopt Soms denk je bij een nieuwsbericht: dat kan toch niet wáár zijn, of: het is belachelijk, of: hier klopt iets niet (zoals in het bericht over kledingmaten). En als je echt zeker wil weten of het bericht waar is, dan zoek je een andere bron op (een krant bijvoorbeeld) waar een an-dere versie van het bericht in staat. Als die versie het-zelfde is als de versie die je kent, is dat een reden om het bericht te geloven. Of je vraagt aan iemand die het kan weten of het bericht klopt of niet. Maar sommige mensen doen dat in zo’n geval niet. Ze nemen het be-richt voor waar aan. Dat doen ze ook als het bericht toevallig een euromythe is. Vervolgens vertellen ze het bericht door aan andere mensen, mondeling of bijvoor-beeld via internet. Zo verspreiden nieuwsberichten en euromythen zich snel en blijven ze de ronde doen. Je kunt dus zeggen dat euromythen ontstaan door mensen die wel de klok hebben horen luiden, maar niet weten waar de klepel hangt. De EU probeert hen te helpen met het vinden van de klepel. Hoe dat gaat, kun je lezen op pagina 17.

Vrouwen zouden dik worden van de regel voor kledingmaten van de EU...

Page 9: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

5

HET EU-BESTUUR HEEFT EEN SLECHTE NAAM

In dit hoofdstuk geven we enkele voorbeelden van euromythen. Eerst lees je het ver-haal zoals kranten in de EU dat brengen. Van elk bericht geven we de letterlijke verta-ling van de kop, een versie van het bericht zelf in eenvoudige taal en de bron. Daarna vertellen we wat er waar en onwaar is aan het verhaal.

Doe-het-zelf-elektriciëns mogen door EU-regels hun werk niet meer doen Huizenbezitters mogen in hun woning een heleboel simpele klusjes niet meer uitvoeren die met elektriciteit te maken hebben. Dat moeten ze voortaan aan mensen overlaten die van beroep elektricien zijn. Zo luiden nieuwe regels over doe-het-zelven die de EU heeft gemaakt. Die regels gaan op nieuwjaarsdag in. Het gaat om klusjes die huizenbezitters doen in de badkamer, de keuken of de tuin. Dat zijn plekken waar water voorkomt. Op die plekken vinden meer ongelukken plaats waar doe-het-zelvers gewond bij raken dan op andere. Met die nieuwe regels wil de EU het aantal ongelukken en gewonden omlaag brengen. De regels komen uit een reglement van een bureau van de EU dat Committee for the Normalisation of Electrotechnology (= Comité voor de Standaardisatie van Elek-trotechniek) heet. Daily Mail, 28 november 2004

Het reglement komt in werkelijkheid van het European Committee for Electrical Standardisation (= Europese Commissie voor Standaardisatie van Elektriciteit). Dat bureau valt niet onder het bestuur van de EU. Bij dat bureau zijn 28 Europese landen aangesloten. Die zijn niet verplicht om het hele reglement in te voeren. Ze mogen zelf uitmaken welke regels ze invoeren uit dat reglement en welke niet. De Daily Mail beschuldigt het EU-bestuur in dit geval dus ten onrechte van betutteling van doe-het-zelvers.

Betuttelend: verbod op sommige klussen in huis Voor veel mensen is klussen in en rond het huis een belangrijke hobby. Voor hen is het even schrikken als ze dit lezen:

Page 10: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

6

Er is nog iets speciaals aan die Duitse autosnelwegen. Op sommige stukken mag je namelijk zo hard rijden als je maar wilt zonder een flinke boete te krijgen. Er is geen maximumsnelheid. Maar als je het volgende bericht mag geloven, duurt dat niet lang meer.

Met ‘klimaatverandering’ bedoelt de krant dat het op aarde de komende tijd almaar warmer wordt. De Europese Commissie wil inderdaad meer veiligheid in het verkeer. Ze wil dat er in 2010 minder mensen verongelukken op de weg. Maar de commissie is niet van plan om een maximumsnelheid in te voeren op de Duitse autowegen, want zoiets mag al-leen de Duitse regering besluiten. Het krantenbericht is een fabeltje.

Duitsland is beroemd vanwege zijn Autobah-nen (autosnelwegen). Ze zijn breed en vaak over lange stukken kaarsrecht. Dankzij de Autobahnen kun je vanuit Nederland snel naar een Duitse stad reizen of door Duitsland heen naar een ander land. Alleen als veel mensen tegelijk op vakantie gaan of van va-kantie terugkeren, kan dat soms niet want dan ontstaan er lange files op Autobahnen.

Bemoeizuchtig: kalmer aan op de Autobahn

De EU wil maximumsnelheid invoeren op de Duitse wegen Milieuactivisten melden dat de Europese Unie eraan werkt om een maximumsnelheid in te voeren op de Duitse wegen. Duitsland moet die invoeren om klimaatverandering te-gen te gaan en om de wegen veiliger te maken. Dat zeggen de actiegroepen Deutsche Umwelthilfe (Umwelt = milieu en hilfe = hulp) en Verkehrsclub Deutschland. De Euro-pese Commissie zou de maximumsnelheid uiterlijk in 2010 willen invoeren. Welt Online, 26 maart 2008

Page 11: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

7

Getuigt van machtswellust: en français, s’il vous plaît (= in het Frans, aub) De EU heeft niet alleen veel leden. Ook worden er veel talen gesproken waaronder En-gels en Frans. Gebruiken EU-bestuurders hun macht om één van die talen voor te trekken ten koste van andere talen? Het volgende bericht doet dat vermoeden:

In het Frans, alstublieft De Europese Commissie wil verhinderen dat En-gels de officiële taal wordt van de Europese Unie. Ook wil de commissie ervoor zorgen dat medewer-kers van de EU vaker Frans spreken en schrijven. Daar trekt de commissie miljoenen euro voor uit. The Times, 9 januari 2004

Inderdaad is het zo dat Engels steeds meer ge-sproken en geschreven wordt door medewer-kers van de EU. Ook hebben veel medewer-kers uit landen die op 1 mei 2004 lid zijn gewor-den van de EU Engels geleerd. Maar de com-missie probeert dat niet tegen te houden en pro-beert er ook niet voor te zorgen dat er meer Frans wordt gesproken en geschreven. Voor hun dagelijkse werkzaamheden gebrui-ken de leden van de commissie Duits, Frans en Engels. Tegelijkertijd moedigen ze hun amb-tenaren aan om meer talen te leren. Want die moeten vaak praten met mensen die alleen hun moedertaal spre-ken. Dat is vaak een andere taal dan Duits, Engels of Frans.

Die mensen zijn zakenlieden, medewerkers van organisaties, leden van belangengroe-pen en andere burgers van de EU. Daarom trekt de commissie geld uit om ambtenaren de kans te geven nog een taal te leren. Dat mag een taal zijn die in de EU gesproken wordt, maar ook een andere zoals Japans en Russisch. Het bericht in The Times is dus grotendeels onjuist.

‘Praat tegen me’ in verschillende Europese talen

Page 12: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

8

Belachelijk: stilte in pub en nachtclub, op het sportveld Veel lawaai op de werkplek is niet alleen onprettig, ook loop je kans dat je op den duur slechter gaat horen door het lawaai. Om dat te vermijden, kun je oordopjes dra-gen. Op werkplekken waar vaak of altijd veel lawaai is, móet je soms oordopjes dra-gen. Dat is niet voor niets want van alle kwalen die mensen op hun werkplek oplopen komt hardhorendheid het vaakst voor. Het EU-bestuur wil mensen op hun werkplek tegen teveel lawaai beschermen. Maar draaft ze daarbij niet tot in het belachelijke door? Je zou zeggen van wel als je deze berichten leest:

De Negende van Beethoven mag niet meer volgens een EU-plan tegen lawaai Muzikanten voeren actie om zich niet te hoeven houden aan een nieuwe regel van de Europese Unie. Die regel is bedoeld om lawaai op werkplekken te verminderen. Als die regel wordt ingevoerd, zouden honderden stukken klassieke muziek zachter moeten worden gespeeld of helemaal niet meer. The Times, 12 februari 2002

Van Lotje getikte EU is van plan la-waai uit pubs (kroegen in Engeland) te verbannen Domme bureaucraten van de EU willen muziek en luide praat uit pubs en clubs weren door een strenge regel tegen lawaai in te voeren. The Sun, 11 februari 2002

Je mag niet meer zingen van de EU In pubs waar je komende zomer naar wedstrijden van Engeland tijdens het WK voetbal kunt kijken, mag er niet veel lawaai zijn, en zeker niet meer dan 87 decibel. Tenminste als er een nieuwe krankzinnige regel van de EU wordt ingevoerd over lawaai op werk-plekken. Deze regel is bedoeld om mensen op hun werkplek te beschermen, maar eige-naren van pubs zijn bang dat daarmee de sfeer in hun zaak verpest zal worden. Sunday People, 20 januari 2002

Page 13: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

9

Werk je achter de bar, dan moet je oordopjes dragen Een lid van het Europees Parlement heeft het opmerkelijke voor-stel gedaan om alle mensen die achter de bar werken, te verplich-ten oordopjes te dragen. Daily Mail, 24 januari 2002

Brussel pakt nachtclubeigenaren hard aan Van Lotje getikte Eurocraten (= EU-bestuurders) werken aan nieuwe wetten die zeggen dat nachtclubeigenaren oordopjes moeten dragen. Daarmee zouden ze hun gehoor be-schermen tegen dancemuziek! Uitsmijters en barpersoneel moeten klaarstaan om oorbe-schermers uit te delen. Telkens als de deejay harde muziek gaat draaien, moeten ze an-dere medewerkers vertellen die in te doen. News of the World, 3 maart 2002

Praat eens wat luider scheids, want ik draag oordopjes - Een lid van het Europees Parlement heeft het zotte voor-stel gedaan om voetballers tegen lawaai van de toeschou-wers te beschermen De kans bestaat dat voetballers binnenkort oordop-jes moeten dragen als bescherming tegen het gebrul van toeschouwers tijdens de wedstrijd. En raad eens wie dit gedenkwaardige voorstel heeft gedaan. Dat was natuurlijk het Europees Parlement. Dit idee maakt het mogelijk dat David Beckham en zijn teamgenoten eindeloos lange wedstrijden spelen omdat ze het eindsignaal van de scheidsrechter niet hebben kunnen horen. En elkaar aanwijzingen toe-roepen kan dan ook al niet meer. Tijdens belangrij-ke voetbalwedstrijden kan het lawaai op het veld 110 decibels bereiken. Daily Mail, 13 maart 2002

Inderdaad wil de EU lawaai op werkplekken terugbrengen, en wel tot hooguit 87 deci-bels. Maar de regel die is voorgesteld, geldt uitsluitend voor mensen die werken. Als er veel lawaai is op de werkplek, moet de baas zijn personeel vertellen dat ze oordop-jes moeten dragen om hun gehoor te beschermen. De maatregel geldt niet voor men-sen die er zelf voor kiezen om een lawaaierige plek op te zoeken om zich te vermaken, zoals bezoekers van een pub of club en voetballers.

Als de lawaairegel van kracht wordt, zal die pas na vijf jaar ook gelden voor muzikan-ten. Dan kan het zijn dat er voor muzikanten aparte lawaairegels komen (zoals oor-dopjes en schermen tussen de rijen muzikanten), maar dat betekent niet dat muziek-stukken zachter moeten worden gespeeld.

De verschillende berichten in de Engelse kranten zijn kortom grotendeels onwaar.

Page 14: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

10

Wereldvreemd: is Groot-Brittan-nië spoedig geen eiland meer? Een eiland is een stuk land dat hele-maal omgeven is door water. Dat kun je in elk woordenboek lezen. Texel bijvoorbeeld is een eiland. Je kunt er alleen naartoe met een boot of met een vliegtuig. Er is géén brug tussen Texel en het vasteland en ook géén tunnel. Tot 1994 is dat ook het geval met Groot-Brittannië. Maar in dat jaar komt de Kanaaltun-nel gereed. Voortaan kun je ook per trein van het vasteland naar Groot-Brittannië reizen. Toch blijven we dit stuk land een eiland noemen. Dat doen we ook met andere eilanden die met een tunnel of brug verbonden zijn aan het vasteland. Gaat dat veranderen? Is Groot-Brittannië binnenkort geen eiland meer maar een deel van het vaste-land? Vreemde vraag, zou je mis-schien zeggen. Toch ga je misschien twijfelen als je dit bericht leest:

Groot-Brittannië niet langer een eiland In Brussel is een voorstel in de maak om een omschrijving van “eiland” in te voeren die anders is dan wat je in een woordenboek achter het woord “eiland” kunt vinden. Als dat voorstel werkelijk wordt aangenomen, zouden veel van de eilanden in Europa niet lan-ger meer een eiland zijn, maar een deel van het vasteland van Europa. Een eiland zou geen eiland meer zijn als er minder dan vijftig mensen op wonen, als er een vaste oever-verbinding is tussen dat stuk land en het vasteland, als het minder dan één kilometer van het vasteland af ligt of als daar de hoofdstad van een EU-land op ligt. The Guardian, 21 januari 2003.

Groot-Brittannië vanuit een satelliet gefotografeerd

Volgens het artikel in The Guardian zou dit

geen eiland meer zijn, omdat er een brug is

die het eiland verbindt met het vasteland.

Page 15: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

11

Volgens het artikel in The Guardian zou je Groot-Brittannië spoedig geen eiland meer mogen noemen want de Kanaaltunnel verbindt het met het vasteland van Europa. Bo-vendien is Groot-Brittannië een land dat lid is van de EU en ligt Londen, de hoofdstad, er op.

Maar zo is het niet. Alle eilanden in de EU blijven gewoon eilanden. Het EU-bestuur is helemaal niet van plan om een andere omschrijving van ‘eiland’ in te voeren. Dat zou ze ook niet eens kunnen. Zelfs met nieuwe EU-regels zijn omschrijvingen van woorden in woordenboeken, die al eeuwenlang bestaan, niet te veranderen. Wél is er sprake van een onderzoek dat de EU laat uitvoeren. De EU wil weten tegen welke problemen bewoners van eilanden in de EU aanlopen. Die moeten bijvoorbeeld veel moeite doen om naar een dokter, een school, een bibliotheek enzovoort te gaan als die er niet zijn op hun eiland.

Bij dat onderzoek worden niet alle eilanden binnen de EU onder de loep genomen. Dat is niet te doen, want het zijn er duizenden. Daarom bekijken onderzoekers alleen ei-landen met meer dan vijftig inwoners die verder dan één kilometer van het vasteland liggen en alleen per boot of door de lucht te bereiken zijn.

De Kanaaltunnel verbindt Groot-Brittannië met het vasteland van Frankrijk

Ze slaan ook die eilan-den over waar een land van de EU in zijn geheel op ligt en ook de hoofd-stad van dat land, Lon-den in Groot-Brittannië bijvoorbeeld. De eilan-den die níet worden on-derzocht, beschouwt de EU echter nog steeds als eilanden.

Het artikel in The Guar-dian is een duidelijk ge-val van de klok hebben horen luiden, maar niet weten waar de klepel hangt...

Een luchtfoto van Texel, een eiland dat wel in het EU-onderzoek is betrokken

Page 16: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

12

Gewoon niet waar We sluiten af met twee euromythen die niet in overeenstemming zijn met de feiten.

Door de invoering van de euro is alles ineens veel duurder geworden De euro is een munt waarmee je in verschillende EU-landen kunt betalen. Op 1 januari 2002 zijn euromunten en –biljetten ingevoerd in Nederland, België, Duitsland en di-verse andere landen. Tot dan toe hadden deze landen een eigen munt. Daar kun je nu niet meer mee betalen. Nederland had de gulden, Duitsland de mark en België de Bel-gische frank. Later zijn er nog enkele landen bijgekomen waar je alleen met euro’s kunt betalen. Overal waar de euro komt, moeten alle prijzen omgerekend worden van de oude munt naar de euro.

Niet iedereen is blij met de euro. Integendeel. Vooral in Nederland en Duitsland me-nen sommige mensen dat alles ineens flink duurder is geworden toen de euro er kwam. Ze beschuldigen winkeliers, fabrikanten, cafébazen en restauranthouders ervan dat ze de prijzen zó hebben omgerekend dat hun klanten ineens meer moeten beta-len. Zo zouden ze munt willen slaan uit de komst van de euro. Daardoor zouden in 2002 de prijzen in Nederland en Duitsland sneller zijn gestegen dan bijvoorbeeld in 2001 en 2000. In Duitsland noemen mensen die een hekel hebben aan de euro deze munt ook wel de Teuro (van teuer, Duits woord voor duur). Hoe komt het dat sommi-ge mensen zó over de euro denken? Het begint als alle prijzen omgerekend zijn in euro’s. Daardoor lijken ze ineens een stuk lager te zijn geworden. Een jeansbroek kost eerst honderd gulden en dan vijfen-veertig euro. Mensen komen daardoor in de verleiding om méér dingen te kopen. Ze geven méér geld uit, terwijl ze niet meer zijn gaan verdienen. Daardoor komen ze geld tekort. Als ze prijzen van dingen die ze kopen, omrekenen naar de oude munt, mer-ken ze dat ze níet goedkoper zijn geworden. Enkele artikelen zijn zelfs duurder gewor-den, een biertje en koffie in een café bijvoorbeeld. Daarom beweren ze dat winkeliers, fabrikanten en anderen munt proberen te slaan uit de komst van de euro. Toch zijn in 2002 de prijzen in Nederland gemiddeld niet sneller gestegen dan in 2001 en 2000. De directeur van de Nederlandsche Bank heeft dat vastgesteld.

Munten van één euro

Page 17: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

13

De EU wordt bestuurd door mensen die helemaal niet gekozen zijn De bestuurders van de EU hebben niet aan verkiezingen mee hoeven doen om hun baan te krijgen. Ze hebben niet hoeven vechten om stemmen met andere kandidaten. Ook hoeven ze niet na verloop van jaren aan verkiezingen mee te doen als ze hun baan willen houden. Daardoor, zo gaat de redenering, hoeven ze niet bang te zijn om hun baan kwijt te raken als burgers vinden dat ze hun werk niet goed doen. Ze zouden geen rekening hoeven houden met wat burgers willen. Ze zouden zich bezighouden met het maken van wetten en regels zonder dat iemand anders daar iets in te vertellen heeft.

Ontevreden burgers noemen als voorbeeld de invoering van de euro. In 1992 spreken veel EU-landen met elkaar af dat ze een gemeenschappelijke munt krijgen. Die munt wordt de euro. Ze zeggen erbij dat ieder EU-land zelf mag bepalen of het de euro in-voert of niet. Dat kan op twee manieren. De regering van een land besluit zelf om de euro in te voeren. Daar moet het parlement van dat land het wel mee eens zijn. Of de regering vraagt de burgers in haar land of zij de euro mag invoeren. Als de meeste burgers “ja” zeggen, moet de regering dat doen. Zeggen de meeste burgers “nee”, dan mag de regering dat niet.

EU-leiders

In Denemarken, Groot-Brittannië en Zweden vraagt de regering de burgers of de euro mag worden inge-voerd. De meeste burgers zeggen “nee” en de euro komt er niet. In deze landen kun je nog steeds niet met euro’s betalen. In Nederland en Duitsland besluit de regering zelf de euro in te voeren. ‘Ja” of “nee” zeggen tegen de euro mogen de Nederlanders en Duitsers niet. Daardoor is het net of de bestuurders in Brussel hebben bepaald dat in Nederland en Duits-land de euro er komt. Samengevat: burgers vinden het bestuur van de EU niet democratisch. Inderdaad kunnen burgers EU-bestuurders niet kiezen, behalve de leden van het Europees Parlement. Maar dat EU-bestuurders die niet zijn gekozen, geen rekening zouden hoeven hou-den met wat burgers willen, is niet waar. Waarom ze dat wél moeten doen, en hoe het bestuur van de EU in elkaar zit, leggen we op pagina 20-22 uit. Dan la-ten we zien hoe democratisch de EU is.

Page 18: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

14

BURGERS KEREN ZICH TEGEN DE EU Je hebt enkele voorbeelden gezien van euromythen. In dit hoofdstuk zetten we op een rij wat burgers vinden van EU-bestuurders aan de hand van die mythen. Daarna laten we zien hoe burgers steeds duidelijker laten merken hoe ze over die bestuurders den-ken. Dat loopt uit op openlijk verzet als de EU probeert een nieuw reglement, de Euro-pese Grondwet, voor de unie in te voeren.

Wat vinden burgers van het EU-bestuur? In de krantenberichten die we hebben aangehaald, heb je gezien hoe journalis-ten soms over EU-bestuurders denken. Burgers lezen die berichten, maar weten niet wat ervan waar is. Ze krijgen de in-druk dat EU-bestuurders overijverige re-gelneven zijn. Die zouden zich met veel te veel dagelijkse zaken bemoeien. Ook denken veel mensen dat EU-bestuurders wereldvreemd zijn of zelfs niet goed bij hun hoofd. Dat idee wordt sterker als journalisten woorden en uitdrukkingen gebruiken als “van Lotje getikt”, “domme bureaucraten”, “krankzinnig” en “zot”. Ten slotte denken steeds meer mensen dat EU-bestuurders doen wat hen goed-dunkt, zonder rekening met de burgers te houden. Ook zouden burgers niets in te brengen hebben als de bestuurders er-gens over beslissen (zoals bij de komst van de euro). Deze krantenberichten zijn maar ten dele waar en soms zelfs helemaal onwaar. Maar helemaal ongelijk geven de EU-bestuurders de burgers niet. Ook de Eu-ropese Commissie zelf vindt dat er erg veel EU-regels zijn en dat sommige regels geschrapt kunnen worden. Zo zijn er een heleboel regels voor groenten en fruit. Er mogen bijvoorbeeld geen kromme kom-kommers en wrattige wortelen worden verkocht. De Europese Commissie heeft voorgesteld om veel van die regels af te schaffen. Zo gezegd zo gedaan. In 2009 heeft de commissie 10% van alle regels geschrapt. Zo mogen vanaf 1 juli 2009 wél kromme komkommers en wrattige wortels worden verkocht.

Rechte én kromme komkommers mogen weer

Bureaucraten?

Page 19: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

15

“Het moet allemaal van Brussel” Waarom zijn er zoveel EU-regels? Waarom komt nu meer dan de helft van de regels die Nederland kent van het bestuur van de EU? Dat zit zo: in 1957 wordt de Europese Economische Gemeenschap of EEG opgericht. Die heeft een reglement met regels voor alle lidstaten, maar alleen over de economie. Vooral na 1991 houdt het bestuur in Brussel, eerst omgedoopt tot Economische Ge-meenschap en daarna tot Europese Unie, zich ook met andere zaken bezig. Dat zijn bijvoorbeeld bescherming van het milieu en bestrijding van misdaad. Door die uitbrei-ding van taken, komen er ook steeds meer regels bij. Onder de nieuwe regels zijn ook zaken die als prettig worden ervaren. Een regel zegt dat je overal in de EU gratis moet kunnen pinnen. Maar er zijn ook regels waar bur-gers zich aan ergeren. Zo mogen vissers uit EU-landen niet zoveel vis vangen als ze zouden willen en kunnen. Van enkele soorten als kabeljauw mogen ze in een jaar tijd maar een beperkte hoeveelheid vangen. Hoeveel, dat stelt het bestuur ieder jaar op-nieuw vast. Wat vissers méér vangen, moeten ze teruggooien in zee. Ze verdienen niets aan die extra vangsten.

Burgers klagen bij politici in hun land over EU-regels waar ze zich aan ergeren. Ze vin-den die regels absurd of vergezocht en vinden dat het bestuur zich teveel met hun da-gelijks leven bemoeit. Vaak zeggen die politici: “Het moet allemaal van Brussel.” Wat ze er niet bij zeggen, is dat de regels er zijn gekomen omdat de regeringsleiders van alle EU-landen (staatshoofden of premiers) er allemaal mee ingestemd hebben. Ook de regeringsleider van hun land heeft “ja” tegen die regels gezegd. Burgers nemen steeds minder genoegen met dat “Het moet allemaal van Brussel”. Ook hebben ze steeds meer het idee dat “Brussel” regels maakt en invoert zonder dat ze er iets in te zeggen hebben. Bovendien geloven steeds meer burgers dat de EU een grote superstaat wordt waarin grote landen als Duitsland de baas spelen over kleine als Nederland. Om al die redenen zijn ze steeds minder te spreken over het EU-bestuur.

Page 20: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

16

Wraak via de stembus, de lotgevallen van de Europese ‘grondwet’ In 2004 maakt de EU een nieuw reglement, het Verdrag tot Vaststelling van een Grondwet voor Europa of kortweg Europese Grondwet. Die kortere naam is misleidend. Sommige mensen denken dat het een grondwet ís voor de hele EU. Die grondwet zou de grondwet van ieder EU-land overbodig maken en vervangen. De EU zou dan pas echt één grote superstaat worden. Maar dit is een euromythe, want dat wil de EU helemaal niet. Het nieuwe reglement is geen grondwet maar een verdrag. Een andere misvatting is dat het verdrag helemaal uit nieuwe EU-regels bestaat. In werkelijkheid komt 95% van de regels uit oudere reglementen van de EU. Die misvat-tingen ontstaan mede omdat weinig mensen het verdrag helemaal lezen. Voor de meesten is de tekst te moeilijk en te lang. De Nederlandse versie ervan heeft 729 bladzijden! Wel kan iedereen onder meer via internet samenvattingen in eenvoudige taal vinden van het verdrag. Alle lidstaten van de EU mogen zeggen of ze het verdrag willen tekenen of niet. Als tenminste één land “nee” zegt, gaat het verdrag niet door. Dan verplicht de EU zich-zelf een nieuw verdrag te maken waarop alle landen wel “ja” zullen zeggen. In sommige landen zegt de regering samen met het parlement “ja” of “nee” tegen het verdrag. In andere zoals Frankrijk en Nederland mogen burgers “ja” of “nee” stemmen tegen het verdrag. Op 29 mei 2005 doen de Fransen het en drie dagen later is het de beurt aan de Nederlanders. In beide landen stemmen de meeste mensen “nee”. Dat doen ze vooral om te laten zien wat ze van het EU-bestuur vinden. Dat het niet altijd positief is, heb je op de twee vorige pagina’s gelezen.

Zoals afgesproken komt er een nieuwe versie van het verdrag. Die heet Verdrag van Lissabon. De tekst van de nieuwe versie is bijna hetzelfde als die van de oude. Ook dit verdrag treedt niet in werking als niet alle (nu 27) leden van de EU het aannemen. Op 12 juni 2008 stemmen de burgers in Ierland hierover. De meesten zeggen “nee”. Ze doen dat vooral omdat ze bang zijn dat Ierland minder te vertellen krijgt in de EU als het verdrag in werking treedt. Ierland spreekt met de EU af dat het verdrag wordt gewijzigd. Van de ‘grondwet’ uit 2005 komt dus een derde versie. In oktober 2009 mogen de Ieren daar “ja” of “nee” tegen zeggen.

Page 21: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

17

EU-BESTUURDERS PROBEREN EUROMYTHEN TE WEERLEGGEN

Het bestuur van de EU heeft ondervonden dat euromythen niet zo onschuldig zijn als ze lijken. Het probeert burgers duidelijk te maken hoe de EU wordt bestuurd en hoe-veel inspraak burgers daarbij hebben. Duikt er weer een euromythe op, dan vertellen de bestuurders wat ervan waar is en wat niet.

Voorlichting: feiten versus mythen De EU geeft voorlichting over wat ze is en wat ze doet, of laat dat doen via de overheden van de lid-staten. In Nederland kun je bij Postbus 51 terecht als je iets wil weten over de EU. Voorlichting is niet alleen te vinden in brochures, maar ook op internet. Het Europees Parlement, de Europese Commissie en andere groepen bestuurders van de EU hebben hun eigen website. Verder zijn er websites die niet door de EU zijn ge-maakt, maar die wel over de EU gaan, bijvoorbeeld http://www.europa-nu.nl. Op http://eu.startpagina.nl/ vind je een heleboel links naar websites door of over de EU. Je kunt on-der meer doorlinken naar informatie over elk van de landen die lid zijn van de EU.

Wil je nog meer weten over euromythen, dan kun je ook terecht bij de Europese Com-missie. Die heeft daar een speciale website voor gemaakt die Get your facts straight! heet. Dat betekent: leer de feiten kennen zoals ze zijn. Alle teksten op deze website zijn in het Engels. Deze website bevat een grote verzameling euromythen. Eerst lees je de mythe zoals die in een krant (op papier of online) is verteld. Vervolgens geeft de Europese Commissie haar versie van het verhaal. Daarin kun je lezen wat er waar is van wat de krant zegt en wat niet.

http://www.postbus51.nl

Page 22: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

18

De Euromythbuster Op Discovery Channel kun je regelmatig een programma zien dat Mythbusters heet. Dat wordt gepresenteerd door Jarrie Hyneman en Adam Savage. Dat zijn twee mensen die als stuntman hebben gewerkt. Samen met enkele helpers nemen ze proeven om na te gaan of mythen kloppen of niet. De uitkomst van de proeven van de Mythbusters is ‘confir-med’ (geheel waar), ‘plausible’ (zou waar kun-nen zijn) of ‘busted’ (helemaal onwaar). Het verhaal doet bijvoorbeeld de ronde dat een Chinees in 1500 een ruimteschip maakte van zijn leunstoel door er grote vuurpijlen aan vast te maken. Vervolgens zou hij zich hebben ge-lanceerd. Hij en zijn stoel verdwenen in rook en vuur en waren niet meer te vinden. Zou hij werkelijk de ruimte in zijn gevlogen? De Myth-busters gaan na of dat het geval kan zijn ge-weest. Ze doen precies wat de Chinees volgens het verhaal heeft gedaan. Met één verschil: ze zetten een pop in de stoel in plaats van een as-pirant-astronaut. Het verhaal over de Chinees wordt ‘busted’, want de stoel ontploft in plaats van op te stijgen.

Mythbusters Jarrie Hyneman en Adam Savage

Ook bij de EU is een mythbuster te vinden, al noemt hij zich liever woordvoerder van de Euro-pese Commissie. Hij heet Joe Hennon en is ge-boren in Ierland in 1961. Hij studeert economie en behaalt zijn bachelor in 1981. Eerst werkt hij bij de overheid in Ierland. Vanaf 1989 werkt hij voor de EU als woordvoerder van de Europese Commissie. Ook is hij gitarist van twee muziek-groepen, Omnia en Shantalla. Één van zijn taken is het bestrijden van euromy-then. Daarbij neemt hij geen proeven die op tv worden uitgezonden. Wel gaat hij samen met enkele medewerkers na of journalisten en redac-teuren van kranten nauwgezet vertellen wat de EU doet. Regelmatig blijken er fouten in een krantenbericht over de EU te staan. Dan nemen Hennon en zijn medewerkers contact op met de-gene die het bericht heeft geschreven. Ze vertel-len hem wat er niet klopt in het bericht. Het komt zelfs voor dat een bericht helemaal verzon-nen blijkt te zijn. Dan heeft de schrijver van het bericht geprobeerd een grappig verhaal over de EU te maken. Of hij heeft geprobeerd de EU be-lachelijk te maken of in een kwaad daglicht te stellen. Dan doen Hennon en zijn medewerkers hun beklag bij de schrijver van het bericht.

Tweemaal Joe Hennon: als

woordvoerder van de EU én

als gitarist van Omnia

Page 23: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

19

Berichten waar fouten in staan of die verzonnen zijn, zetten ze op de website Get your facts straight! Daarbij leggen ze uit waarom het bericht niet (overal) klopt. Hennon zegt dat journalisten en verslaggevers bij de EU kunnen nagaan of alles waar is wat ze schrijven. Maar sommige journalisten en verslaggevers doen dat niet. Inmiddels heeft hij vele tientallen euromythen gevonden en online gezet. De grappig-ste vindt hij een verhaal over bergbeklimmers en mensen die wandelingen maken in bergachtige gebieden. Op 26 maart 2004 verschijnt in de Britse krant Daily Mail het volgende bericht:

Waarschuwingsborden op bergen Bergbeklimmers moeten misschien steigers gaan gebruiken in plaats van touwen en bergwandelaars krijgen misschien te ma-ken met waarschuwingsborden waarop staat dat sneeuw glad is. Dat heeft te maken met richtlijnen voor veiligheid die in Brussel zijn gemaakt.

En nu de versie van dit verhaal op Get your facts straight!: Deze twee beweringen zijn complete onzin. De regeringen van de EU-landen en het Europees Parlement hebben overeenstemming bereikt over een richtlijn voor mensen die hoog boven de begane grond werken (bouwvakkers bijvoorbeeld). Die richtlijn moet de gezondheid en de veiligheid van die mensen waarborgen. De richtlijn spreekt echter niet over waarschuwingsborden die op berghellingen moeten worden geplaatst. Ook zegt de richtlijn niet dat bergbeklimmers steigers moeten gebruiken om bergen te beklimmen. Ten slotte is de richtlijn niet van toepassing op sport en vrije tijdsbeste-ding. De richtlijn gaat uitsluitend over werktuigen die mensen gebruiken als ze hoog boven de begane grond aan het werk zijn. Die moeten de werktuigen kiezen die het meest geschikt zijn voor de werkzaamheden die ze uitvoeren. Ook moeten ze die werktuigen op de juiste manier gebruiken. De bedoeling van de richtlijn is dat er bij dit soort werkzaamheden minder ongelukken gebeuren. Nog steeds valt er vaak iemand van grote hoogte omdat hij niet de juiste werktuigen gebruikt of werktuigen niet op de juiste manier gebruikt.

Een berg beklimmen:

← zo of zo →?

Page 24: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

20

HOE DEMOCRATISCH IS DE EU? In de vorige hoofdstukken hebben we gesproken over het bestuur van de EU. Hier zet-ten we in het kort uiteen hoe dat in elkaar zit en wie wat doet. Daarbij laten we zien hoeveel invloed de burgers van de EU hierop hebben.

Vier groepen bestuurders De Europese Commissie is het dagelijks bestuur van de EU. De commissie bestaat uit eurocommissarissen. Er zijn evenveel eurocommissarissen als landen van de EU. Elk land van de EU levert er één. Ze mogen hun werk vijf jaar doen en kunnen daarna op-nieuw voor vijf jaar worden benoemd. De commissie vergadert iedere week in Brussel. Iedere eurocommissaris heeft net als een minister een eigen portefeuille, Justitie bij-voorbeeld of Landbouw. Één van de eurocommissarissen is voorzitter van de commis-sie. Je kunt hem of haar vergelijken met de premier van een land. Net als ministers maken leden van de commissie wetsvoorstellen, maar dan voor de hele EU. Die sturen ze naar het Europees Parlement. Ook ziet de commissie erop toe dat ieder land van de EU zich aan de wetten en regels van de unie houdt.

De Europese Commissie: 27 mannen en vrouwen. Op de foto ontbreekt nog de nieuwe en 28e eurocommissaris. Vanaf 1 juli 2013 zijn er 28 omdat de EU er toen één land bij heeft gekregen, namelijk Kroatië.

Het Europees Parlement is het parlement van de EU. Het vergadert in Brussel en in Straatsburg. De leden hiervan, die europarlementariërs heten, komen uit alle EU-landen. Ze moeten wetsvoorstellen van de Europese Commissie beoordelen. Dat doen ze samen met de Raad van de Europese Unie (zie 3). Samen met deze raad mogen ze

die afwijzen, wijzigen of in zijn geheel goedkeuren. Het parle-ment mag de hele Europese Commissie wegsturen als het vindt dat die haar werk niet goed doet. Maar het mag niet één of meer eurocommissarissen wegsturen en de anderen laten zitten.

1

21

De vergaderzaal van het Europees Parlement in Brussel (België)

Page 25: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

21

Om de vijf jaar mogen alle mensen in de EU van 18 jaar of ouder leden van het Europees Parlement kiezen. Hoe-veel leden ieder land naar het parle-ment mag sturen, hangt af van het aantal inwoners van het land. Dus hangt het van het aantal inwoners af hoeveel invloed een EU-land in het parlement heeft. Er zijn 736 europarle-mentariërs. Nederland heeft er 25.

31 De Raad van de Europese Unie bestaat uit ministers van de regeringen van de EU-landen. De raad vergadert in Brussel en in Straatsburg. De raad bestaat uit groepen ministers die dezelfde porte-feuille hebben, milieu bijvoorbeeld of financiën. Als de raad bijvoorbeeld over het buitenlands beleid wil vergaderen, komen de ministers van Buitenlandse Zaken uit de EU-landen bij elkaar. De raad helpt het Europees Parlement bij het beoordelen van wetsvoorstellen van de Europese Commissie.

41 In de Europese Raad zitten de leiders van de regeringen van de EU-landen en de voor-zitter van de Europese Commissie. Deze raad komt minstens tweemaal per jaar in Brussel bijeen. Dan praten de regeringsleiders en de voorzitter van de Europese Com-missie over zaken die de hele EU aangaan. Ook benoemt de raad om de vijf jaar een nieuwe voorzitter van de Europese Commissie. Als het Europees Parlement met de be-noeming akkoord gaat, benoemt de raad ook de andere eurocommissarissen.

Duitsland heeft de meeste invloed (96 zetels), want het heeft van alle EU-landen de meeste inwoners. Malta heeft de minste invloed (5 zetels) omdat het land het kleinste aantal inwoners heeft van alle EU-landen. Je kun vaak kiezen uit kandidaat-leden van verschillende partijen, vooral als je in een land woont dat veel europarlementariërs mag leveren. Dan kun je zelf helpen uitma-ken hoeveel zetels een partij in het parlement wint en dus hoeveel invloed die krijgt.

Enkele ministers van Buitenlandse Zaken bijeen

Één van de EU-landen is voorzitter van de Unie. Elk half jaar komt een ander EU-land aan de beurt om voorzitter te zijn. Zo is Tsjechië de eerste helft van 2009 de voorzitter.

De Europese Raad, hier nog onder voorzitterschap van Duitsland

Page 26: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

22

Hoe democratisch is de EU eigenlijk? Is het bestuur van de EU net zo democra-tisch als dat van bijvoorbeeld Nederland? Of anders gezegd: hebben burgers in de EU net zoveel invloed op het EU-bestuur als Nederlandse burgers op hun regering? Op het eerste gezicht zou je zeggen dat het antwoord ‘ja’ is. Maar is dat wel zo? De EU-burgers bepalen wat de Europese Commissie, de Europese Raad en de Raad van Europa mogen doen. Dat doen ze niet zelf, maar via de leden van het Europees Parlement. Die hebben ze gekozen en die vertegenwoordigen hen.

Toch gaat de vergelijking niet helemaal op. In Nederland praat het parlement vaak met de ministers en de minister-president. Bijna iedere werkdag is er een Kamerdebat waar een minister of staatssecretaris bij is. Tussen de Europese Commissie en het Eu-ropees Parlement is er minder vaak contact. Daardoor is het voor europarlementariërs moeilijker om toe te zien op het werk van de Europese Commissie. Dat maakt het be-stuur van de EU iets minder democratisch dan dat van Nederland. Ook vergaderen de Europese Commissie en het Europees Parlement vaak apart. Bij die vergaderingen mag meestal geen publiek aanwezig zijn. In Nederland ligt het an-ders. Ministers vergaderen achter gesloten deuren, maar zijn ook vaak aanwezig bij debatten in de Tweede of de Eerste Kamer. Bij die debatten mogen mensen komen kijken en luisteren. Bovendien worden ze soms uitgezonden op internet en via radio en tv. Het is dus voor burgers moeilijker om het werk van eurocommissarissen en le-den van het Europees Parlement te volgen dan om te zien wat Nederlandse ministers en parlementsleden doen. Dat geeft op zijn minst de indruk dat het bestuur van de EU minder democratisch is dan dat van Nederland.

Enkele europarlementariërs

Doet het Europees Parlement hetzelfde als wat het nationale parlement van Nederland doet? Je zou zeggen van wel.

Ten slotte is het moeilijk na te gaan door wie welke regel van de EU is bedacht (zie ook pag. 3). Bovendien zijn die regels er vaak gekomen zon-der dat burgers daar erg in hebben gehad. Laat staan dat ze daar over hebben kunnen meepraten en meebeslissen. Terecht of niet, het gevoel van veel burgers dat ze geen invloed hebben op de maatre-gelen uit Brussel, is voedings-bodem voor de vele euromy-then die ontstaan.

Page 27: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

23

HOE KUN JE ZELF VERHALEN OVER HET EU-BESTUUR TOETSEN?

Euromythen komen vooral uit Groot-Brittannië. Toch is er een kans dat je er een te-genkomt in een Nederlandse krant. Denk maar aan het idee dat alles ineens duurder is geworden toen de euro werd ingevoerd. Ook nemen Nederlandse kranten verhalen over het EU-bestuur over uit buitenlandse kranten, en daar kunnen euromythen tus-sen zitten.

Als je wil nagaan of een verhaal over het EU-bestuur een euromythe is of niet, is het han-dig om te weten hoe het EU-bestuur werkt. Als in een verhaal gesproken wordt over een ‘eurocommissaris’ of ‘leden van het Europees Parlement, moet je wel weten wie daarmee bedoeld worden. Hoe het bestuur in grote lijnen werkt, heb je in het vorige hoofdstuk al gezien. Wie daar meer over wil weten, kan terecht bij de EU zelf of bij de Nederlandse overheid (zie de webadressen op pagina 17). Vaak kun je al meteen zien of je een verhaal over het EU-bestuur kunt geloven of beter met een korreltje zout kunt nemen. Soms zie je dat aan de strekking van het verhaal. Dan wordt er iets beweerd dat onwaarschijnlijk, bizar of vergezocht lijkt. Denk bijvoorbeeld maar aan het verhaal over de eilanden in Europa (pag. 10). Ook als je aanduidingen leest over EU-bestuurders in een artikel als “niet goed bij hun verstand” of “wereld-vreemd”, weet je dat je mogelijk met een euromythe te doen hebt. Heb je een verhaal gelezen dat op het eerste gezicht al onbetrouwbaar lijkt, ga dan naar de website Get your facts straight!* Mis-schien vind je daar hetzelfde verhaal. Dan weet je zeker dat het verhaal een euromythe is. Maar een verhaal over het EU-bestuur kan ook voor een deel onwaar zijn zonder dat je dat meteen in de gaten hebt. Er staan fouten in of er ontbreekt een belangrijk stuk infor-matie. Wil je er zeker van zijn dat een ver-haal dat je leest, waar is, dan kun je drie dingen doen.

* zie: http://ec.europa.eu/dgs/communication/facts/index_en.htm

Vooral in Groot-Brittannië is er veel verzet tegen de Europese Unie. Die onvrede is bron voor het ontstaan van veel euromythen.

Bizarre verhalen over de Europese Unie kun je het beste met een korreltje zout nemen. De meeste verhalen blijken bij nader onderzoek een euromythe te zijn!

Page 28: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

24

Je kunt in een andere krant of op een nieuwssite naar een artikel zoeken met hetzelf-de verhaal. Vergelijk dat artikel dan met het artikel dat je eerder hebt gelezen. Als de artikelen hetzelfde verhaal vertellen, heb je grote kans dat de informatie hierin be-trouwbaar is (al komt het voor dat kranten artikelen van elkaar overnemen zonder goed te kijken of alles wat erin staat, wel waar is). Verschillen de artikelen van elkaar, dan is het zaak om na te gaan welk artikel het meest betrouwbaar is. Je moet dan een andere bron zien te vinden met een eigen versie van het verhaal. Je kunt ook iemand die het zou kunnen weten het verhaal vertellen en vragen wat er-van waar is. En je kunt de website Get your facts straight! raadplegen. Kom je daar hetzelfde ver-haal tegen, dan weet je dat het onbetrouwbaar is. Bovendien kun je lezen waarom je het verhaal beter met een korreltje zout kunt nemen. Het loont de moeite om af en toe deze website te bezoeken, want er komen steeds nieuwe euromythen bij.

1

2

3

Vissers moeten voortaan een haarnetje dragen Nieuwe hygiëneregels van de EU verplichten vissers om voortaan een haarnetje te dragen.

Dode huisdieren moeten eerst gekookt worden Huisdieren die overleden zijn, mogen pas begraven worden als ze eerst een half uur lang op 130 graden zijn gekookt.

Corgis gaan in de ban De populaire hondensoort Corgi, het favoriete huisdier van de Engelse koningin, mag van de EU niet meer als huisdier gehouden worden

Kleine perziken mogen niet meer wor-den verkocht Perziken die kleiner zijn dan 5,6 cm doorsnede mogen op grond van nieuwe EU-regels niet meer in de supermarkt worden verkocht.

Op deze pagina vind je vier euromythen. Alle vier de verhalen kunnen worden be-stempeld als ‘onzin’!

Page 29: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

25

AANTEKENINGEN

Page 30: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

26

Page 31: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

MEER OP INTERNET Op de website van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs vind je nog meer informatie die je kan helpen bij je werkstuk of spreekbeurt. Je vindt daar tips over hoe je het beste een werkstuk kunt opzetten of hoe je het beste je spreekbeurt kunt inkleden. Ga naar www.cmo.nl of www.maak-een-werkstuk.nl.

27

Page 32: EUROMYTHEN - CMO · 2016-05-30 · Uit de Griekse mythologie: Zeus verleidt de stier Europa . COLOFON Tekst: H. Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, EU, Eindhovens

SCRIPTIESERVICE De Scriptieservice Mondiaal Onderwijs richt zich op leerlingen vanaf 10 jaar. In de reeks zijn meer dan 85 onderwerpen opgenomen over Derde Wereld, Vrede, Milieu en Mensenrechten. Elk pakket bestaat uit 24 pagina's tekst, foto's, tekeningen, strips en/of cartoons. Op de website van het CMO staat een handleiding voor het maken van een scriptie/werkstuk.

De versie op papier is te bestellen bij: Centrum voor Mondiaal Onderwijs Postbus 9108 6500 HK Nijmegen tel. 024-3613074 e-mail: [email protected] http://www.cmo.nl