Estafette oud kennis, organisatie en ermee werken

- 1 - Werken met Estafette Oud: kennis verzamelen, organiseren en tips

< < 8e versie 20 november 2010 > >

ESTAFETTE OUD leren kennen en ermee werken

Veel scholen werken nog met Estafette Oud. Het werken met Estafette Oud brengt veel voorbe-

reiding met zich mee. Een deel hiervan komt terecht op de schouders van IB en directie, een ander deel op die van de betrokken groepsleerkrachten. Dat laatste betreft dan met name de

inhoudelijke voorbereiding. Iedereen die met Estafette gaat werken moet zichzelf van te voren

een duidelijk beeld verschaffen van de werkwijze die in bepaalde opzichten heel anders is dan met traditionele klassikale methoden. Het grootste verschil zit hem in het gedifferentieerd wer-

ken met verschillende instructiegroepen in de klas. De leerlingen worden immers op basis van toetsresultaten (DMT en AVI of Leestempo) ingedeeld in een „aanpak‟. Door instructie in kleine

groepen te geven is een meer intensieve interactie met en observatie van de kinderen mogelijk.

Ten behoeve van de voorbereiding en de noodzakelijke achtergrondkennis zijn er drie bronnen: 1. Estafette Gebruikerskatern

2. Estafette Gebruikswijzer (= algemene handleiding) 3. De internetpagina‟s op http://legacy.estafette-lezen.nl/zwijsen/show/id=138099

. Werkwijze inhoudelijke voorbereiding

1. Lees het Gebruikerskatern goed door. Vorm jezelf een duidelijk beeld van de organisatiemodel-

len en vooral de consequenties daarvan voor klassenorganisatie en lesrooster.

2. Bestudeer grondig uit de Gebruikswijzer de volgende fragmenten. Neem er eventueel de ge-noemde materialen bij. Sta af en toe even stil bij de tekst en tracht jezelf een beeld te vormen

van wat e.e.a. betekent voor jou en jouw onderwijs.

Hoofdstuk bladzijden

2 10 t/m 14

3.4-3.5 16 t/m 19 (stap 4 en 5)

4.1 20 t/m 28 (tot 4.2)

4.3 34 t/m 40

7.2 53-54

7.3 54

7.4 54-55

7.5 56

9 65 t/m 69

3. Bekijk de internetpagina‟s.

Speciale aandachtspunten 1. AVI oud en AVI nieuw (zie de Estafettesite en de twee teksten hierover op blz. 7 e.v.

Aanvullend advies. Gebruik eventueel de „oude‟ AVI-toetsen wegens groter verschillen in de niveau-

indeling tussen AVI-oud en Leestempo! (Zie ook onder „Algemeen‟ op de volgende blz.).

2. Welke groepen doen mee? Tot en met welk AVI-niveau? (Zie ook tips 15 en 16).

3. Toetsafname DMT en AVI: wie, wanneer?

4. Invoering van de toetsscores in de „Estafette Organiser‟: wie, wanneer?

5. Het planningsoverzicht dat de Organiser verschaft moet worden vertaald in een praktisch haalbaar

groepsplan voor alle betrokken groepen. Hierbij speelt een rol dat de praktijk laat zien dat maximaal

twee instructiegroepjes per week werkbaar zijn (aanpak 1 en 2). Verder is het handig als er leerlin-

gen tussen klassen uitgewisseld kunnen worden, maar dan moet wel iedereen op hetzelfde moment

een estafetteles doen. (Zie ook tips 4 en 14).

6. Aanspreekpunt: benoem een „Estafettecoördinator‟. (Zie „Algemeen‟ verderop bij tips).

7. Gereedleggen in voldoende aantallen op een centraal punt van gekopieerde materialen.

8. Werken met „Estafette interactief‟.

9. Zorg voor een samenhangend leespakket voor groep 4-8 met voldoende aandacht voor leesbevor-

dering, leesinstructie, aanvullende oefening, dyslectici, en leeskilometers.

10. Bespreek met elkaar de tips die op de volgende bladzijden staan en maak op basis daarvan goede

afspraken!

http://legacy.estafette-lezen.nl/zwijsen/show/id=138099


Tips voor het werken met Estafette

de tips staan in rubrieken, lees ze allemaal goed door

Algemeen AVI-oud en AVI-nieuw. Veel scholen stellen vast dat bij afname van de „oude‟ AVI-toetsen tegelijk met Leestempo er veel en soms grote verschillen kunnen zijn in het AVI-niveau. Dat er verschil-

lende niveaus uit beide toetsen kunnen komen is helemaal niet verwonderlijk, want de AVI-toets is totaal anders ontworpen dan Leestechniek/leestempo. Je kan niet straffeloos vanuit

een heel andere toets op een betrouwbare wijze een AVI-niveau voorspellen.

TIP: voor overschakelen op de nieuwe AVI-niveaus heeft Zwijsen een handig hulpmiddel gemaakt:


Zijn de Estafettelessen voldoende voor de zwakke lezers?

NEEN. Bij één, twee of drie instructielessen per week blijft er behoefte bestaan aan automatise-

ring. Zorg daarom voor wekelijkse oefenmomenten en maak een onderscheid tussen: automatise-

ren op woordniveau en tekstniveau. Voor beide vormen bestaan er veel oefenmaterialen die zon-

der leerkrachtbegeleiding ingezet kunnen worden.

Automatiseren op woordniveau:

tips voor middelen en organisatie.

Automatiseren op tekstniveau:

tips voor middelen en organisatie.

Werk met bladen met woordrijtjes die je ont-

leent aan Zuid Vallei, Spec. Leesbegeleiding,

Veilig en Vlot e.d.

Computerprogramma‟s met flitswoorden.

Laat individueel en in duo‟s oefenen.

Laat leerlingen af en toe bij jou de geoefende

rijtjes lezen.

Kopieer de oefenstof en geef de bladen mee

naar huis.

Gebruik hulpmiddelen zoals zandlopers of

stopwatch en laat een grafiekje bijhouden.

Gebruik „luisterboeken‟, die dus zijn ingespro-

ken op een CD of computerprogramma. Let

erop dat de tekst niet te langzaam is inge-

sproken. Laat de teksten vooral herhaald le-

zen!

Werk met bladen met teksten die je ontleent

aan Zuid Vallei, Spec. Leesbegeleiding, lees-

boekjes, tijdschriften e.d. Laat de teksten

vooral herhaald lezen!

Laat individueel en in duo‟s oefenen.

Laat leerlingen af en toe bij jou de geoefende

teksten lezen.

Kopieer de oefenstof en geef de bladen mee

naar huis.

Gebruik hulpmiddelen zoals zandlopers of

stopwatch en laat een grafiekje bijhouden van

de vorderingen.

Estafette starten: leescoördinator

Waak ervoor dat bijna alle kennis rond Estafette in één persoon is gecentreerd. Want als zij om

een of andere reden uitvalt zijn er problemen. Zorg voor een “helpdesk”. Zorg ervoor dat de Esta-fettebestanden in de computer ook voor anderen toegankelijk zijn. Bespreek de groepsplannen (tip

4) met de leerkrachten en neem daarbij de hele procedure door. In de toekomst kunnen groeps-leerkrachten in onderling overleg de groepsplannen opstellen.

De verdere TIPS

1. Zorg ervoor dat je bij eerste invoering een heel goed beeld hebt van alle materialen en hoe je

deze moet gebruiken.

2. Gewoon starten is het beste, nadat je jezelf goed hebt georiënteerd.

3. Een les bijwonen bij een collega die al met Estafette werkt is heel verhelderend.



4. Maak een organisatieplan waarbij leerlingen tussen klassen worden uitgewisseld. Maak voor iedere groep een groepsplan waarin je links vermeld de dagen in de week (de Estafettelessen)

en bovenaan de instructiemomenten en de materialen. Geef dan per dag (Estafetteles) aan wie met welke materialen werkt en wanneer je instructie geeft aan wie.

5. Trek aan het begin van het schooljaar, vooral in groep 4, voldoende tijd uit (een hele les) om

de leerlingen wegwijs te maken in de lessen en de materialen. Herhaal dat de 2e les. Gebruik ook de poster „Zo werken wij met Estafette‟.

6. Trek voldoende tijd uit voor een volledige instructie en inoefening. Ga niet haasten omdat je

denkt dat je niet alles af krijgt. Er komt weer een volgende les!‟

Voldoende lesmateriaal voorbereiden

7. Zorg voor voldoende leeskaarten. Zorg ervoor dat je weet hoe ze eruit zien en waar ze liggen.

8. Zorg voor voldoende vervangende bezigheden voor 9-plussers. Bv. Informatie Juniorboekjes

en Mini-informatie met werkboekjes. Computerprogramma‟s. Tutor laten zijn.

9. Zorg voor voldoende goede leesboekjes op ieder niveau.

10. Zorg voor voldoende voorraad werkschriftjes (kopieerbladen) met steeds een andere kleur

voor ieder niveau.

Klassenorganisatie

11. Maak na een kwartier een ronde door de klas, ook als je instructie moet geven.

12. Bespreek regelmatig met de leerlingen na hoe de Estafette les verliep. Konden ze goed door-

werken? Werden ze afgeleid? Hebben ze alles af gekregen wat ze moesten doen? Vonden ze

de tekst leuk om te lezen? Vonden ze opdrachten gemakkelijk, moeilijk, niet zo leuk, wel inte-ressant? Wat vinden ze leuk aan Estafette? Wat niet zo leuk?

13. Geef de leerlingen feedback over de resultaten.

Instructiegroepen indelen 14. Meestal heeft elke groepsleerkracht twee instructiegroepen, bij twee Estafettelessen in de

week. Organisatorisch is dat goed haalbaar. Als er meer instructiegroepen binnen één klas

komen moet er het organisatiemodel worden aangepast. Suggesties: 1) Werken met Estafette interactief voor de overigen Er moeten dan wel voldoende computers zijn.

Of werken met andere opdrachten.

2) Werken met blokuren

3) AVI niveaus combineren (vanaf AVI 4 is dat verantwoord)

4) Een onderwijsassistent of een tutor inzetten.

5) Soms is het mogelijk om twee instructiegroepjes achter elkaar te plannen met tussendoor een

klassenrondje. De Estafetteles zal dan iets langer duren (ca. 40‟).

6) Méér Estafettelessen in de week, sommige scholen werken met víer Estafettelessen!

Bovenbouw 15. Estafette is bedoeld voor AVI 2 t/m 9. Vaak neemt het aantal Estafetteklanten vanaf groep 6

snel af. In groep 7 en 8 zitten meestal geen Estafetteleerlingen meer. Wat te doen als er toch

enkele zwakke lezers zijn? Suggestie: veel scholen vinden het organisatorisch lastig om àlle groepen 4-8 bij estafette te betrekken. Spreek daarom af in welke groepen je Estafette aan-

biedt (meestal groep 4-6 of 4-5). De zwakke lezers in de bovenbouw moeten dan instructie krijgen in de eigen klas. Dat kan met Estafette of met soortgelijke oefenstof uit bijv. Zuid Vallei

of Speciale Leesbegeleiding.

16. Groep 6. Soms zijn er nog wel enkele Estafetteleerlingen in groep 6, terwijl de rest op niveau 9

of hoger zit. Wees dan creatief met zelfstandig uitvoerbare opdrachten voor hen. Suggesties:

voorlezen aan kleuters, Estafettehulpje zijn, tutor zijn e.d.


Woordenschat Woordenschatuitbreiding is cruciaal voor betere leesresultaten. Besteed er veel tijd aan. In Esta-

fette worden veel moeilijke of vreemde woorden gebruikt. Sta stil bij hun betekenis:

17. Schenk tijdens de instructie ook tijd aan woordbetekenissen verkennen en verdiepen.

1. Kies woorden uit die je relevant vindt.

2. Geef een korte semantisering: uitleggen, voorbeeldzinnen geven.

3. Steek echter niet teveel tijd in woordenschat. Bespreek de moeilijke woorden klassikaal. Schrijf

ze op het bord. Herhaal en breidt de betekenissen en gebruikssituaties uit. Controleer.

Oefenstof voor de gemiddelde en goede lezers 18. Vaak wordt bemerkt dat er onvoldoende Estafetteoefenstof is voor de gemiddelde en goede

lezers. Zorg voor alternatieve opdrachten die zelfstandig gedaan kunnen worden. (Zie blz. 5).

Groep 3 19. Estafette begin groep 3 inzetten voor gevorderde lezers (bv. AVI 4 en hoger) is niet zo‟n goed

idee omdat het inhoudelijk best pittig is voor het leeftijdsniveau in groep 3. Je kan verrijkings-

materiaal gebruiken uit de Speelleesset en materiaal uit de “Zon-lijn” van VLL. Láter in het

schooljaar in groep 3 is eventueel starten met Estafette wel mogelijk.

Aanpakgedrag leren toepassen 20. De kracht van Estafette is o.a. dat leerlingen een aanpakgedrag leren voor lastige woorden,

maar ook voor het omgaan met teksten. Wees je bewust van dat aanpakgedrag. Leer de kin-deren om dat ook toe te passen bij vrij lezen, begrijpend lezen en zaakvakken. Doe het aan-

pakgedrag dat je graag wilt zien zelf voor d.m.v. voorlezen en daarbij hardop denken.

21. Voor AVI 9 en 9+ lezers: zie de suggesties op blz. 5.

22. Organiseer regelmatig evaluatiebijeenkomsten. Laat de leerkrachten van te voren onderstaand

evaluatieformuliertje invullen en meenemen naar de bijeenkomst. Bespreek de ervaringen in

kleine groepjes. Zorg voor een goede plenaire uitwisseling en maak hiervan een helder, punts-gewijs verslag.

Evaluatieformulier Estafette Evaluatieperiode: tot

Kleur de balletjes groen - oranje - rood

Ik heb elke instructieles goed voorbereid

Ik wijs de kinderen op het lesdoel en wat ze gaan doen deze les

Ik zorg ervoor dat alle kinderen in het instructiegroepje goed meedoen

Ik ben mij bewust van het leesprobleem dat in een les wordt behandeld en kan daar

flexibel mee omgaan

De kinderen in aanpak 3 en 4 werken gemotiveerd zelfstandig door

Ik blik aan het einde van een estafetteles regelmatig terug op de les

Ik besteed aandacht aan woordenschat en kom klassikaal op moeilijke woorden terug

Ik doe naast de Estafettelessen ook aan extra oefening rond automatisering

Ik vind Estafette goed te hanteren en zie de kinderen vooruitgaan

Toelichting

Bezoek regelmatig de website voor nieuws, tips, forum en gratis op te halen hulpmiddelen! www.estafette-lezen.nl/

http://www.estafette-lezen.nl/

Estafette OUD invoeren en ermee werken.doc - 5 -


Suggesties voor goede lezers

Estafette heeft aanpak 3 en 4 voor de gemiddelde en goede lezers. Soms is er te weinig oe-

fenstof voor de snelle leerlingen. Daarnaast zijn er scholen die Estafette alléén voor aanpak

1 en 2 gebruiken maar voor de rest van de leerlingen andere werkvormen inzetten. Voor dit

soort situaties èn voor de AVI 9 en 9+ kinderen hieronder suggesties.

Algemene suggesties

Geef ook de leerlingen die zelfstandig werken instructie en feedback. Betrek hen nadruk-

kelijk bij de terugblik aan het einde van de les. Dóe iets met hun werk.

Zorg voor voldoende variatie.

Zorg voor een heel aantrekkelijk leesaanbod: verhalende boeken, informatieboeken, tijd-

schriften, stripverhalen…..

Werk met een circuitmodel: laat de leerlingen rouleren langs verschillende activiteiten.

Zet de betere lezers in bij duolezen.

Laat hen voorlezen bij de kleuters.

Laat de betere lezers uit de bovenbouw tutor zijn, maar houdt er rekening mee dat aan

de instructie en begeleiding van tutoren specifieke eisen worden gesteld.

Laat kinderen die daar talent voor hebben leeshulp zijn tijdens de Estafettelessen.

Specifieke suggesties

1. De map Speciale Leesbegeleiding van Luc Koning gebruiken: hierin zijn voor AVI-

niveau 3-9 woordrijen en teksten opgenomen.

De kopieerbladen kunnen als volgt verwerkt worden:

De woorden:

1. Woorden lezen in 2-tal , om de beurt een rij

2. Woorden lezen met stopwatch

3. Lln. in de 5de rij het 2de woord laten zoeken en uitspreken

4. Woorden onderstrepen met bv. 3 lettergrepen

5. Lln. flitskaartjes laten maken (zie kopieerblad in de map), laten flitsen in 2-tallen.

De tekst:

Gezamenlijk lezen

In 2-tal om de beurt een zin lezen

Zelfstandig lezen

Woorden laten onderstrepen die passen bij het voorbeeldwoord, evt. in 1 min, uitwis-

selen met buur

Leerlingen vragen laten bedenken bij de tekst

Leerlingen in 1 min. lidwoorden laten omcirkelen

2. Opdrachten Boekjournaal uit het Leeslogboek van Estafette

3. Het Estafettejournaal uit het Leeslogboek

4. Andere opdrachten bij vrij lezen

Maak een tekening passend bij het verhaal

Maak een quiz voor je klasgenoten, vergeet de antwoorden niet op te schrijven

Bedenk een nieuwe kaft voor het boek

Bedenk hoe het verhaal verder zou kunnen gaan. Schrijf het laatste hoofdstuk

Zoek op internet informatie over de schrijver

Vertel iets over de hoofdpersoon

Estafette OUD invoeren en ermee werken.doc - 6 -


Beantwoord de volgende vragen: wat staat er op de rug van het boek, wat is het ISBN

nummer,uitgever, druk, aantal bladzijde, auteur, illustrator, leukste hoofdstuk, waarom

gekozen voor dit boek, vertel kort het verhaal, waar speelt het verhaal zich af, wie is

of zijn de hoofdpersonen, welk genre betreft het, enz.

Zoek op internet naar afbeeldingen die passen bij het verhaal, vertel erbij waarom.

5. Informatieboeken en de bijhorende verwerkingsbladen

6. Doelezen: computerprogramma voor groep 4-5, uitgeverij Zwijsen

Begrijpend lezen toepassen in levensechte situaties. Doelezen is een interactief computer-

programma dat leerlingen stimuleert hun begrijpend-leesvaardigheden toe te passen. Het is

bestemd voor leerlingen die al behoorlijk technisch kunnen lezen op woordniveau, maar die

vaak nog niet goed begrijpen wat ze lezen, of er niet toe komen om in alledaagse situaties

van hun leesvaardigheid gebruik te maken.

Doelezen begint telkens met een verhaal. Binnen dit verhaal maakt de leerling bepaalde

keuzes naar aanleiding van wat hij leest. Deze keuzes hebben gevolgen voor het verdere

verloop van het verhaal. Als je bijvoorbeeld op het station niet zorgvuldig kijkt vanaf welk per-

ron de trein vertrekt, zou je de trein wel eens kunnen missen; in Doelezen gebeurt dit dan

ook! Deze levensechtheid motiveert!

7. Speurneus: differentiatiemateriaal voor groep 4-5, voortgezet begrijpend lezen

Speurneus is een flexibel pakket voor begrijpend lezen waarmee de leerlingen zelfstandig en

gedifferentieerd werken. Het is bedoeld voor een brede groep: Speurneus neemt niet de

jaargroep, maar het AVI-niveau als uitgangspunt. Daardoor kunnen zowel zwakke, gemid-

delde als goede lezers Speurneus gebruiken.

Elke leeskaart is in viervoud in de doos opgenomen, zodat er vier leerlingen tegelijk met de-

zelfde tekst kunnen werken. Bij elke set leeskaarten hoort een oefenboekje en een set ant-

woordkaarten. Voor de leerkracht is er een beknopte toelichting.

De leerlingen kiezen een leeskaart op hun eigen niveau. Ze lezen de tekst op de kaart en

aan de hand van het bijbehorende oefenboekje maken ze hier opdrachten bij. Met behulp

van de antwoordkaarten kijken ze hun werk na. Dit alles geheel zelfstandig.

Estafette oud kennis, organisatie en ermee werken

Education

Transcript of Estafette oud kennis, organisatie en ermee werken