Essay Lost

21
1 Tabula Rasa De televisieserie Lost als kritische utopie Werkstuk ‘Zelfstudie Utopisme’ Door: Willem Goedhart Docent: Mary Kemperink

Transcript of Essay Lost

Page 1: Essay Lost

1

TabulaRasaDetelevisieserieLostalskritischeutopie

Werkstuk‘ZelfstudieUtopisme’Door:WillemGoedhartDocent:MaryKemperink

Page 2: Essay Lost

2

1.Inleiding

Inhetnajaarvan2004stortpassagiersvluchtOceanic815neeropeentropischeiland.Achtenveertigmensenoverlevendezecrashensamenwachtenzeopeenreddingsmissievanafhetvasteland.Wanneerdezeuitblijft,zietheternaaruitdatzehundagenindezeparadijselijkeomgevingmoetenslijten.Maarzijndezemodernemensenwelinstaatomindewildenatuureennieuwlevenoptebouwen?Eninhoeverreverschilthetnieuwebestaanmetdatvanvoordecrash?Deoverlevendenworstelenzichtbaarmethetstichtenvaneennieuwesamenlevingophettropischeiland.Hetlevenaldaarheeftgoedekanten:hetiseenvoudig,natuurlijkeniedereendoetmee.Tochzijnerookveelkwestiesdiehetsamenlevenbemoeilijken;menmoetlerenelkaarteverdragenenwaarderen. BovenstaandebevatineennotendopdeuitgangspositievandetelevisieserieLost.DezeAmerikaanseserie,gemaaktenuitgezondendoorproductiemaatschappijABCvan2004tot2010,weetinkortetijduittegroeientotwereldwijdfenomeen.Tientallenmiljoenenkijkersvolgenwekelijksdebelevenissenvandepersonagesopheteiland.Criticireagerenlovendendeseriesleeptjarenlangtientallentelevisieprijzenindewachtvoorregie,scriptsenprestatiesvanindividueleacteurs.Opinternetontstaateenwarecommunityomtrentdeserie,waarfansspeculerenoverhetvervolgvanhetverhaalendebetekenisvandeonderliggendethematiekenmotievendiegetoondworden.1 Deafgelopenjareniserinditverbandheteenenandergepubliceerddoor(academische)liefhebbersvandezetelevisieserie.Wetenschappelijkepublicatiesnemendeseriealsvoorbeeldvaneenhedendaagscultureelfenomeen,datzichuitspreektoveruiteenlopendezakenalsfilosofie,gender,politiek,sociologieenspiritualiteit.Hetnarratiefvandetv‐serieconcentreertzichperafleveringopéénpersonage,wiensverhaallijnopheteilandonderbrokenwordtdoorenkeleflashbacksuitzijnvoorafgaandeleven.Zodoendewordtdekijkergeïnformeerdoverhetverledenenhetkaraktervandepersonages,enisdezeinstaatomveranderingvanzijnofhaargedragindenieuwesituatietesignaleren.Eveneenswordtdemaatschappijaanhetbeginvandeeenentwintigsteeeuw,metalzijnvoor‐ennadelen,afgezettegeneennieuwe,meertijdlozesamenlevingopheteiland.Hoedezetweewerelden,evenalshuninwoners,vanelkaarverschilleniseencentraalthema.Inditkaderishetopvallenddateenbelangrijkaspectvandeserienognauwelijkswetenschappelijkbeschrevenis:deutopischedimensie. Utopismeiseenveelzijdigbegrip.Labriedefinieerteenutopiealsvolgt:“Utopiaiseenplaats,waarhetideaalvanhet‘goedeleven’isgerealiseerd(eu­topos),maardiezichhelaasnergens(ou­topos)bevindt.”2ThomasMorelegtinzijnUtopia(1516)deliterairebasisvoorditbegrip,datzichindeloopdertijdontwikkeltintallozevariantenvanutopischdenken.Indetwintigsteeeuwontstaatergeleidelijkeentegenreactieopdeconventioneleutopie,waarinhetvooruitgangsgeloofjuistleidttoteennegatiefscenario:dedystopische

1HetbekendstevoorbeeldhiervanisLostpedia(http://lostpedia.wikia.com),eenencyclopedischopgezettewebsitegemaaktdoorfans,volmetanalyses,beeldmateriaal,lijstjes,theorieënentranscriptiesmetbetrekkingtotdeserie.2A.Labrie,“Utopieenutopiekritiek.Eenhistorischeverkenning”,In:A.Labrie(e.a.),Eindevandeutopie?SpeciaalnummervanGroniek,jaargang26,nr.120,1993,10.

Page 3: Essay Lost

3

samenleving.Isdemodernemensmetzijnverlichtingsdenkenwelinstaattotverbeteringvanzijnleefomstandigheden? Hetcontrastvanpositieveontwikkelingenmethunkeerzijdeistyperendvoordeutopischevisiehedentendage.Bestaatdeidealesamenlevingwel,ofheeftelkeutopieeenzwakkeplek?Enwatvoordeenemensalseenverbeteringgeldt,kandooriemandmeteenafwijkendeideologiealseennegatieveontwikkelinggezienworden.Dergelijkekwestiesvormendeleidraadvooreenrecentgenrebinnendeutopischeliteratuur:dekritischeutopie.LymanTowerSargentdefinieertdezenieuwevorm,decriticalutopia,alsvolgt:

“Anon‐existentsocietydescribedinconsiderabledetailandnormally locatedintimeandspacethattheauthorintendedacontemporaneous readertoviewasbetterthancontemporarysocietybutwithdifficult problemsthatthedescribedsocietymayormaynotbeabletosolveand whichtakesacriticalviewoftheutopiangenre.”3

InhoeverredetelevisieserieLost–alsmogelijketussenvormvandeutopieendystopie–aanditconceptvoldoet,isdecentralevraaginditessay.Tevenswordthetideevaneenpersoonlijkeutopieuiteengezet;denieuwesamenlevingheeftvoorelkindividuanderevoor‐ennadelen,afhankelijkvanzijnideologieënendemaatschappijdiehijachterlaat.Diegenemethetjager‐verzamelaarinstinctofdevoortvluchtigecrimineelzaldetropischewildernisalsutopischerbeschouwendandesuccesvollezakenman. Destrekkingvaneenutopiegaatdoorgaansverderdaneenblauwdrukvaneenidealesamenlevingtegeven.Utopischegedachtenwordennamelijkveroorzaaktdooronvredemetdehuidigestandvanzaken.Eenutopiezetzichaftegeneenmaatschappijwaarindeleefomstandighedennietutopischzijn.Labrieconcludeertdaaruit:“Indiezinzegtdeutopieevenveel,zonietmeer,overdeeigensamenlevingalsoverdestaatwaarnaarzijverwijst.”4OokinLostissprakevanmaatschappijkritiekopdeeigensamenleving,i.c.deAmerikaanse/Westersewereldaanhetbeginvande21eeeuw.Waardezekritiekzichspecifiekopricht,wordtverderopuiteengezet. OmvasttestelleninhoeverreLostzichmanifesteertalseenutopische,danweldystopischetelevisieserie,isnaderonderzoekvereist.Ditessaytracht,middelseenanalysevanhetplot,enkeleaspectenomtrentdeleefsituatieopheteilandvasttestellen,omtebepalenofdesamenlevinginLostaansluitbijhetutopischgedachtegoed.Hierbijligtdenadrukopeenvergelijkingtussenhetverleden(hetdagelijkselevenvanvoordecrash,waardemogelijkeutopiezichtegenafzet)enhetheden(denieuwesamenlevingopheteiland)eninwelkematedeleefsituatievandepersonagesverbetertofjuistverslechtert. Omditteillustrerenwordteenaantalthema’sdoormijnaderbelicht.Zoiserdeslependekwestievanhetleiderschap:wiedeeltdelakensuitenwievolgtbevelenop?Watispreciesderolvangeweldenmoraliteitindezesamenleving?Lukthetdepersonagesteoverlevenzonderdemodernetechnologie?Welkerolspeeltdenatuurophettropischeilandenwatvoor

3LymanTowerSargent,“TheThreeFacesofUtopianismRevisited”,In:UtopianStudies,jaargang5,nr.1,1994,9.4Labrie,11.

Page 4: Essay Lost

4

houdingnemendeverschillendepersonageshiertegenoveraan?Vechtiedereenvoorzijneigenkansen,ofligtdesleuteltotoverlevenjuistinhethelpenvanelkaar? Daarnaastkomtinditessayhetideevaneenindividueleutopietersprake.Vandriepersonageswordtdeleefsituatievanvoorennadecrashbeschreven,metoogvoordeontwikkelingdieelkpersonagedoormaaktenderelatietothetutopischegedachtegoedinditleerproces.Wegensdeomvangvandetotaleserie,alsmedehetfeitdatdeutopischedimensieervanenderelatieheden‐verledenindeloopdertijdmeeropeenzijspoorbelanden,beperktdezeanalysezichtotheteersteseizoenvandetelevisieserie.5Doormiddelvaneenplotanalyse,gerichtoputopischeaspecten,deideologieënenthematiekindeserie,wordteenantwoordgegevenopdevraag:inhoeverreisLostteinterpreterenalseenutopische/dystopischetelevisieserie?

2.“Ididn’tsignupforthis.”Decrashalsongeplandbeginpunt

Eerstiserpaniek.Hetvliegtuigstaatinbrand,mensenliggenbedolvenonderbrokstukken.Erwordtgegild,gehuild. Hetbeginvaneenutopiezieterdoorgaansandersuit.Eenpersonageontwaaktinzijnbedenwanneerhijnietsvermoedenddedeuruitstapt,staathijineensineenutopischewereld.Ookindatgevalisersprakevaneenkorteperiodevanpaniekofonzekerheid,maaralsnelwordtdeprotagonistdoorvriendelijkemenseninhethartgeslotenenverkenthijstapsgewijsdeutopischesamenlevingwaarinhetverhaalzichafspeelt. OokinLostkomtdeutopieletterlijkuitdeluchtvallen.Maaralsdeeerstecrisiseenmaalvoorbijiseniedereenbuitenlevensgevaaris,betekentdatnietzondermeerhetbeginvaneenutopischemaatschappij.Deoverlevendenwillennamelijkmaaréénding:geredwordenenterugnaarhuis.Sommigepersonagesweigerenzelfszichvoorkortetijdaantepassenaandenieuweomstandigheden.WanneerBoonezijnverwendezusShannoneenchocoladereepoverhandigt,reageertzijalsvolgt:

SHANNON: As if I'm going to start eating chocolate.

BOONE: Shannon, we may be here for a while.

SHANNON: The plane had a black box, idiot. They know exactly where we are.

They're coming. I'll eat on the rescue boat.6

Ondankshetbouwenvaneengrootkampvuurenpogingenomradiocontacttemakenmetdebuitenwereld,blijftdegehooptereddinguit.Detechnologieaanboordvanhetvliegtuigheeftgefaald;deoverlevendenzijnonvindbaar.Ditzorgtervoordatmenmetelkaareensoortcommunemoetstichtenopditonbekendeeiland.Ofditeenutopiewordt,dieverschiltvanonzemaatschappij,isnogmaardevraag.Deparadijselijkeomgevingendeisolatievandebuitenwereldzijn

5HeteersteseizoenvanLostbevat24afleveringen,oorspronkelijkuitgezondenindeVSvan22september2004totenmet25mei2005,enverscheenwereldwijdopDVDonderdetitelLost:TheCompleteFirstSeasonop6september2005.6Aflevering1:“Pilot,Part1”

Page 5: Essay Lost

5

present;aandemensenzelfomdeutopieterealiseren. Hetontstaanvandenieuwemaatschappijgaatgepaardmetvallenenopstaan.Erheerstwantrouwentussendegroepsgenoten,hetgeenleidttotconflicten.Ookworsteltelkindividumetzijnrolbinnendegroep.Deeenvoudigstezaken,zoalshetbeschikkenovervoldoendeetenendrinken,zijngeenzekerheidmeer.Zobezienlijkthetnieuwelevenweinigutopisch. Erdientdanookeenmentaliteitsveranderingplaatstevinden,alvorensdeutopischesamenlevingkanwordengesticht.Hetindividualisme,zotyperendvoordehedendaagsemaatschappij,moetopzijgezetworden.Naeenaantaldagenhoudtéénpersonage,dokterJack,diezichopwerptalsleidervandegroep,indatverbandeenbelangrijkespeech:

Jack: Every man for himself is not going to work. It's time to start organizing. We need to figure out how we're going to survive here. Now, I found water. Fresh water, up in the valley. I'll take a group in at first light. If you don't want to go come, then find another way to contribute.7

Nadezespeechontstaaterindegroepsteedsmeereengevoelvansolidariteit.Devliegtuigmaaltijdenwordenonderelkaarverdeeld,enhetzwangeremeisjekrijgtereentjeextra.Niemandhoeftmeerteonderhandelenofteploeterenvoorzijndagelijksekost.Allevoorzieningenomeeneenvoudig,maarmenselijkbestaanteleiden,zijnbovendienaanwezigopheteiland.Ergroeitvoldoendevoedselindejungle,eriseenversewaterbronenmetdewrakstukkenvanhetvliegtuigbouwtiederebewoner,methulpvanzijnlotgenoten,eeneigententjeomintevertoeven.Doortelatenzienhoedezemensenhunbestaanopbouwen,inclusiefalleproblemendiedaarmeegepaardgaan,onderscheidtLostzichvandemeesteutopieën.ZoalsTowerSargentopmerkt:“Utopiasareoftencriticizedforsimplydescribingthesocietywithoutindicatinghowthatsocietywasorcouldbeachieved.”8 Hetnieuwelevenopheteilandkangezienwordenalseensociaalexperiment.Eengroeponbekendenmoetmetelkaarzienteoverleven.Zodoendegaanalsnelenkeletraditioneledistinctiesopdeschop.Eenvoorbeelddaarvanishetverschilinklasse.Deeilandbewonerskomenvanoorspronguitverschillendemilieus.JackbijvoorbeeldisaanColumbiaUniversityafgestudeerdalsneurochirurg,terwijlHurleyachterdetoonbankstaatbijeenfastfoodketen.Indehedendaagsemaatschappijzoudenbeidenwaarschijnlijkverschillendelevensleiden,maaropheteilandvallendeverschillentussenhunomstandighedenvolledigweg.Sterkernog,detweerakengoedbevriendenondersteunenelkaarwaarnodig. Eenanderonderscheiddatlangzamerverdwijnt,isderassenkwestie.DecastvanLostbevateenaantalniet‐westerseetniciteiten:tweeAfro‐Amerikanen,eenIrakesemoslim,tweenietEngelssprekendeKoreanen.Inhetbeginleidtdittotdiverseconflicten;deAmerikaanseplattelanderSawyerverdenktdeIrakeseSayidervanhetvliegtuigtehebbengekaapt.DezeruziewordtnaverloopvantijdweerbijgelegdenSayidblijktmetzijntechnischekenniseenwaardevolleaanwinstvoordegroep,ondervindtookSawyer.Gecompliceerderligthetmet

7Aflevering5:“WhiteRabbit”8TowerSargent,7.

Page 6: Essay Lost

6

hetKoreaanseechtpaarSun&Jin.Vooralhij(Jin)heeftmoeitezichaantepassenaande‘Westerse’waardenvandegroep,engebiedtzijnvrouwbedekkendekledingtedragenennietmetdeanderemannentecommuniceren.Voorhaarisditnieuwelevenechtereenkansomtebrekenmetde‘strenge’leefregelsvanhaargeboortelandenzichtegedragenalsdeWestersevrouwen,waardoorderelatiemethaarmanonderdrukkomttestaan. TochishetnietzodatLosteenutopischesamenlevingschetstwaarinalletraditioneleleefregelsoverboordwordengegooid.Eenkwestiedieopheteilandnogsteedseenbelangrijkerolspeelt,isreligie.Mengaatweliswaarnietmeerwekelijksnaardekerk,maarinmoeilijketijdenbiddensommigepersonagestotGod.Religieneemtalsbehoefteeensoorttussenpositiein:hetwordtnietafgewezen,nochverheerlijkt.Demeestepersonageszijngelovig,maarpraktiserenhunreligieinbeperktemate.DaarmeepleitLostenigszinsvooreenvrijemoraalwatbetreftGodsdienst.Welwordenreligieuzewaardengepredikt:naastenliefdeentolerantievormendebasisvoorsocialeinteractie.9 DeutopieinLostisergeenwaarinalleproblemenenconflictentussenmensenzijnverdwenen.Netalsindehuidigemaatschappijworsteltdemenssomsmetzijnnaasten,maardeuitkomstisopheteilandoverwegendpositief.Doorhetgedwongencontactontstaatnadecrasheenhechtegroepmensendieelkaarondersteunen.Ofditeenmaatschappijiswaardemensennogvelejareninharmoniezullensamenlevenisnietaandeorde.Hetgaateromdateengroepmensendieleeftinhethierennueennieuwbestaanopbouwtopheteilanddatverschiltenbeterlijktdanhunvorigelevenssituatie.Lostisdaarmeeeentypischecriticalutopiadiezichconcentreertopontsnappenaanhetheden.BillAshcroftzegthierover:“Criticalutopiasarenotsomuchconcernedwiththefutureasmuchaswithsketchingthepresentandourwaysoutofit.”10

3.“Thenewsheriffintown”Totalitarismeofeenvrijeresamenleving

Wanneereengroepmenseneennieuwesamenlevingsticht,isleiderschapvangrootbelang.Wieneemtdebeslissingen,verdeeltdetakenenlostconflictenop?Elkemaatschappijkenthaareigensoortleiders.Dictators,koningenofreligieuzeleiders,vaakopbasisvanerfrechtofveroveringaandemachtgekomen.DeWestersewereldkenthedentendagevooraldemocratischgekozenleiders,dieverantwoordingafdienenteleggenoverhunbestuur,envoorhundadendoordebevolkingafgestraftofbeloondkunnenwordenmiddelsverkiezingen.Welksysteemoftypeleiderhetbestewerkt,iseencentraalthemainLost. Vanafhetmomentdathetvliegtuigneerstort,wordtdeleiderschapskwestieinganggezet.Wiewerptzichzelfopalsleiderenwaaromdoethijdit?OnderdeoverlevendenisJackdiegenediedirectdetakenvaneenleideropzichneemt.Hijbekommertzichomdegewonden,zetanderenaanhetwerkomheninveiligheidtebrengenensteltmensenophungemak.OpdatmomentgenietJackookdirectveelsteunbinnendegroep:menvolgtzijnbevelenzondermeeropenondersteunthembijhetbehandelenvande

9OverderolvanreligieinLost,losvandeutopischecontext,zie:ChrisSeay,TheGospelAccordingtoLost,(NashvilleTN:ThomasNelsonInc.,2009)enhttp://lostpedia.wikia.com/wiki/Religion10BillAshcroft,“Criticalutopias,”TextualPractice21,no.3,(2007):418.

Page 7: Essay Lost

7

gewonden.HiermeelegtJackdebasisvoorzijnleiderschap. Alsderookwolkenvanhetvliegtuigwrakzijnopgetrokkenenhulpuitblijft,realiserendemensenzichdatzeopheteilandeenbestaanmoetenopbouwen.BijditprocesneemtJackdeleiding;hijbesluitdegroepteverplaatsenvanhetstrandnaardegrottenindejungle,zorgtdatvoedselendrinkwatergereguleerdenverdeeldwordenendatiedereeneigentakenkrijgt.InditopzichtheeftJackveelwegvaneensocialistischeleider.Nietalleenpleithijvooreeneerlijkeverdelingvangoederenenzorgthijdatiedereeneenbijdragelevert,hijhelptookdiegeneindegroepdiehetmoeilijkhebben.Vreedzaamsamenlevenen‐werkenisJacksuitgangspunt,wathijverwoordtinzijnspeechtegendegroep:“Ifwecan’tlivetogether,we’regonnadiealone.”11 WatmaaktJacktoteengoedeleider?Hijisemotioneelstabielenneemtrationelebeslissingen.Hijisintelligentenheeftprofijtvanzijnmedischeervaring.Hijisgerichtopoverlevenenbereidzichzelfopteofferen.Bovendienheefthijhetnodigecharismaentrekthijsociaalopmetzijnlotgenoten.DezeeigenschappenvanJackwordenneergezetalsgoedekwaliteitenvooreenleider.Lostlaatziendathetbijleiderschapvooraldraaitomsuccesvollehandelingen,jezelfbewijzenenvertrouwenwekkenbinneneengroep.Hetmodelvanhetdictatorialeleiderschapofdetotalitairesamenlevingwordtafgewezen;Jackwordtconstantbevraagd,bijgestaanenafgerekenddoorzijngroepsgenoten. Datlaatstegebeurtherhaaldelijk,doorindividuendienietwarmlopenvoorzijnleiderschap.EenvoorbeelddaarvanisSawyer,diezoveelmogelijkgoederenverzameltenviaruilhandelprobeerteenmachtigepositietebereiken.HiermeeveroorzaakthijeenconflictmetJackenuiteindelijkmetderestvandegroep.OokiserdenodigekritiekopJacksbeslissingen,zoalswanneerhijbesluitdeslachtoffersteverbandenofzijnplannenomlandinwaartstetrekkenomzoeenveiligerbestaanoptebouwen.WanneerJackbeslissingenneemtzondermetanderenteoverleggen,isermeermaalsonvredeoverzijneigengereidheid.TegenKateuithijzijnfrustratiehierover:"Everybodywantsmetobealeader,untilImakeadecisiontheydon'tlike."12 Deleiderschapskwestieiseenvandeoorzakenvanconflictenindegroep.Vaakhebbendezeruzieseenideologischegrondslag.BelangrijkhierinishetpersonageJohnLocke.Nadecrashverzoenthijzichonmiddellijkmeteenbestaanopheteiland.IntegenstellingtotJackligtzijnfocusnietopoverleven(enwachtenophulp),maarophetverkennenvandeomgeving.ZijnnieuwsgierigheidgaatzoverdathijBoonemeeneemtnaareengevaarlijkeplek,waardezedooreenongelukdedoodvindt.AlsJack,nazijnmisluktepogingomBoonetereddendeordemoetherstellen,zweerthijdatLockehiervoorzalboeten.Erontstaateengewelddadigconflict,datuiteindelijkmeteensisserafloopt. “Ifthepeopleofthissocietymuststillworryaboutpreventingcrimeandpunishingthosewhocommitit,thenhowisthesocietyutopian?”13steltDagger.InLostwordtditdilemmanaderuitgewerkt.Eenzuivereutopiezondermisdaad

11Aflevering5:“WhiteRabbit”12Aflevering24:“Exodus,Part2”13RichardDagger,“CrimeandPunishmentinSibley’sUtopia”,In:UtopianStudies,jaargang10,nr.2,1999,122.

Page 8: Essay Lost

8

isalleenmogelijkalsalleneuzenenideologieëndezelfdekantopstaan.MaarwanneeriemandinLosteenbedreigingvormtvoorhetwelzijnenvoortbestaanvandegroepsleden,dientdezepersoongestraftteworden.AlshetzwangeremeisjeClaireineensverdwijnt,blijktEthanhiervoorverantwoordelijk,evenalsvoordedoodvanScott.Erwordteengrotereddingsmissieoptouwgezet,metalsdoelClairetevinden.WanneerzijlaterweeropduiktendegroepEthanineenhinderlaaglokt,metalsdoelhemteondervragen,ishetCharliedieineenshetheftineigenhandneemt.HijvermoordtEthan,totgrotewoedevanzijngroepsgenoten.Hetiseenintuïtieveactie,dievoortkomtuitdeprimitievedriftenvandemens.Charlievoeltzichnaafloopnietschuldig–hijnoemtzijnactiegerechtigheid–enhoeftvandegroepgeenboetetedoen:“Ikilledamurderer,Ididusallafavor.”14 MoraliteitisdanookeengrootgoedindesamenlevingvanLost.Misdaadenvergeldingwordenafgewezen,ookalseenvandegroepsgenoteneenduidelijkefoutheeftbegaan.Datzulkeneigingenvoordemensnatuurlijkzijn,blijktuithetfeitdatgeweldeengroterolspeelt.Maaralleenwanneerdittegende‘badguys’gerichtis,zoalsdelaffeEthan,gedoogtdegroepdergelijkeacties.EenmensheeftinzekerematebehoefteaanlawandorderenaaneencharismatischeleideralsJack,dieoprationelewijzeordeopzakenstelt,volgelingeneentaakgeeftendegroepbijelkaarhoudt.

4.“Thebatteriesaredying”Demodernemenszondertechnologie

Nadathetvliegtuigisneergestort,wachtendeoverlevendentevergeefsophulp.Voorsommigeniswachtennietgenoeg;zijwillenhetreddingsteamhelpen.ZodoendeorganiseertJackeenmissieomdecockpitvanhetvliegtuigoptesporenindejungle,enaldaarradiocontacttemakenmetdebuitenwereld.Degroepvindteen‘transceiver’,15waarmeezegedurendedeeersteafleveringenwanhopigprobereneennoodsignaalteverzendenvanafheteiland.Hunarbeidlevertnietsop:debatterijenrakenleeg,hetsignaalwordtgeblokkeerd.Hetgebruikvantechnologieblijktopdezepleknietmogelijk. Inveeldystopischemaatschappijenheefttechnologie,vaakindevormvanmachines,eennegatieveinvloed.Hoeweltechnologiehetsummumvandemenselijkecultuurenvooruitganglijkt,raaktdemenshierdoorvervreemdvanzijnoorspronkelijknatuur.OfzoalsLabriemachinesbeschrijft:“Zijverzwakkendemensdienamelijkafhankelijkwordtvandedoorhemzelfgecreëerdewerktuigenenzozijnzelfstandigheidverliest.”16IndehedendaagsesamenlevingwaarLostzichtegenafzet,speelttechnologie,metnameindevormvancomputers,eengroterol.Wanneerdemodernemensenuitdezemaatschappijzichzelfineensmoetenreddenzondertechnologie,dientopnieuweenmentaliteitsveranderingtewordenondergaan. Isdehedendaagsetechnologienuechtnoodzakelijkomteoverleven?Opheteilandisgeensupermarkt,maarvoedselenwaterwordenuitdenatuurgehaald.Demobieletelefoonsverliezenhunwerking,dusmenzoektelkaaropomietstebespreken.Vandemoderne,omslachtigebureaucratieistotaalgeen

14Aflevering24:“Exodus,Part2”15Eensoortwalkietalkiewaarmeezowelradiosignalenkunnenwordenverstuurdalsontvangen.16Labrie,19.

Page 9: Essay Lost

9

sprakemeer:mencommuniceertopdirectewijze,verrichtfysiekearbeid,zorgtvoorzijneigenenelkaarslevensonderhoudenleidteeneenvoudigbestaan.Naverloopvantijdmistniemanddemodernetechnologiemeer.Lostlaatziendatmensenhunzelfstandigheidenzelfredzaamheidterugkunnenwinnen,doorzichzelfonafhankelijktemakenvandetechnologie. WaarhetbelangvanmenselijkecultuurmiddelstechnologieinLostwordtafgezwakt,speeltdenatuur,heteiland,juisteengroterolindenieuweomgeving.Depersonagesblijvennietdeheledagophetstrandzitten,zetrekkenregelmatigdewildenatuurin.Dezeisprachtig,ongerept,maarookgevaarlijk. InzekerezinvolgtLosthierindeideeënvanderomantischenatuurfilosofie.Deonbezoedeldewilderniswordtnietalleenverheerlijkt,maarvervultookeenbijnamystiekefunctie.Indejunglegebeurenopmerkelijkedingen:personageskrijgenervreemdevisioenenenondergaaneronverklaarbaregebeurtenissen.Denatuurbrengtietsbijzondersindemensnaarboven. Demeestepersonagesbloeiendanookopindeparadijselijkeomgeving.Ofzenuzonnebaden,zwemmenofbezweetdoordejunglerennen;zewordenéénmetdenatuur.WanneerKateenSawyerindejungleeenverborgenmeermeteenwatervalontdekken,duikenzeonmiddellijkhetwaterinomtezwemmen.Anderenproberendenatuurdaarentegentecultiveren.Hurleylegtopeengrotegrasvlakteeengolfbaanaan,zodatdegroepzichkanamuseren.HetmeestaangetrokkentotdenatuurvoeltzichJohnLocke.Hijbesteedtzijntijdvooralaanjagen,verkennenenleertzodenatuurnaarwaardeteschatten.Lockeismindervervreemdvandenatuurdananderepersonages.Enwanneerdewildernisdoorkruistmoetworden,opzoeknaardeverdwenenClaire,neemthijdanookhetvoortouw.

SHANNON: This is a deserted Island. There's no choppers, no Amber Alerts. How

exactly are you going to find them?

LOCKE: By following Ethan's trail. No one can walk through the wilderness without

leaving signs, bending blades of grass, breaking twigs, especially with captives in

tow.17

Lockeisinstaatzichvolledigaantepassenaandenatuurenteoverleven.Anderepersonageshebbendaarmeermoeitemee.WanneerBoonegewondraakt,isJacknietinstaathemfatsoenlijkteopererenzonderzijnmedischeapparatuur.DeKoreaanseSunbrengthemdenaaldenvaneenzee‐egel,zodathijbloedkanaftappen.Jacksreddingspogingisechtertevergeefs:Booneoverlijdtaanzijnverwondingen.Denatuureistzijntolaanwiezichnietaanpast. Omdenatuurdebaastezijn,heeftdemenstechnologienodig.Wanneereengroepjeverkennersindetweedeafleveringwordtaangevallendooreenwilddier,trektSawyerineenseenpistooltevoorschijnenschiethijhetbeestneer.Hiermeebegintvoordegroepeenlastigekwestie:hetgebruikvanwapens. Nadatheteerstepistoolontmanteldis,duiktertussendebrokstukken

17Aflevering11:“AllTheBestCowboysHaveDaddyIssues”

Page 10: Essay Lost

10

eenkofferop,waarinviergewerenenmunitieblijkentezitten.Sommigepersonageswillendezewapensconfisquerenomzichzelfteverdedigen,maarJackvoorkomtdit.Hijisbangdatdewapensgebruiktzullenwordenomonderlingeruziestebeslechten.Maarwanneerdegroepbedreigdwordtdoordeontvoerderen‘badguy’Ethan,verandertdesituatie.

JACK: I hand them out, someone hears something out in the jungle and gets scared,

the chances of us shooting each other are much higher than of us shooting him.

KATE: We're beyond sharpening knives here, Jack.18

UiteindelijkgaatJackoverstag.HetplanomEthangevangentenemenmislukt;hijkomtdooreenschotvanCharlieomhetleven.Degroepleerthierdooreenbelangrijke,moreleles:eenwapenbezitterheeftdemachtoverandermansleven.EendergelijkemachtspositiewordtindesocialesamenlevingvanLostbekritiseerd.Tegelijkertijdwordthiermeeeenkritischgeluidafgegevenomtrenteenvrijewapenwetgeving,hetgeenverderopnadertersprakekomt.

5.“Livetogether,diealone.”Hetbelangvandegroepofindividueelgeluk

Inparagraaf2werdreedsgesprokenoverLostalssociaalexperiment.Zetverschillendemensenopeeneilandenkijkhoedesamenlevingdiezijstichtengestaltekrijgt.Dezezalzichnietalleenvormennaardeomstandighedenopheteiland,maarookingerichtwordenvolgensdeopvattingenofideologiediedeledenvandegroepaanhangen.DeverschillendepersonagesinLosthoudenernogaltegenstrijdigeideeënopnaoverhoeteleven.WordthetJacks“livetogether,diealone”ofSawyersmotto“everymanforhimself”? DetweestrijdtussenJackenSawyerkangezienwordenalseendebattussensocialismeenkapitalisme.DesocialistischeideeënvanJackkwamenalinparagraaf3aanbod;hijpleitonderanderevooreeneerlijkeverdelingvangoederen.Sawyerheeftdaarentegeneenruilsysteemvoorogen.Hijverzameltnadecrashzoveelmogelijkspullenuithetvliegtuigwrak,vandodeenlevendepassagiers.Zoverkrijgthijeenmachtigepositieindegroepdankzijzijnvoorraad,diehijmetgeweldverdedigt.WanneerdokterJackmedicijnennodigheeftomiemandteredden,geeftSawyerdienietzomaaraanhem;ermoetonderhandeldworden.Sawyerrealiseertzichbovendiendatmedicijnenopheteilandeenschaarsproductzijn,enprobeertJackervanteovertuigenzenietteverspillenaaneenstervendslachtoffer.

SAWYER: How many of those pills are you going to use to fix him up?

JACK: As many as it takes.

SAWYER: Yeah? How many you got? You're just not looking at the big picture, Doc. You're still back in civilization.

JACK: Yeah? And where are you?

18Aflevering15:“Homecoming”

Page 11: Essay Lost

11

SAWYER: Me? I'm in the wild.19

Sawyerleeftvolgensdewettenvandejungle,maargeldendiewelindezesemigeciviliseerdesamenleving?Jackssocialismekrijgtnamelijksteedsmeerdeoverhand.Sawyergeeftzijnvoorraadopalseenbevriendpersonagegewondraakt.Hijdoorbreektdaarmeezijneigengeschapenisolementenwordteenvolwaardiglidvandegroep,waarbijhetdelenvanspulleneenvereisteis.Watdatbetreftlijktacceptatiedoordegroepzwaardertewegendanindividueelbezit,eentypischutopischegedachte.“Socialinteractionisfundamentaltotheutopianform.”,aldusTowerSargent.20 DergelijkesocialeopvattingenvertonenraakvlakkenmeteenandereideologiedieinLostterugtevindenis:hetutilitarisme.21Daarinwordteenhandelingmoreelgerechtvaardigddankzijhetpositieveresultaatofhetdoelervan;i.c.inhoeverredraagteenbepaaldeactiebijaanhetgeluk,nutofwelzijnvoorzoveelmogelijkmensen? PersonagesalsJack,HurleyenSayidhangendezeideologieaan.EensterkvoorbeeldhiervanisdekwestievanShannonsastmapompje.WanneerShannonalsgevolgvangebrekdaaraandreigtteoverlijden,sneltdegroepnaarSawyeromditobjectinbeslagtenemen.Sawyerwilwederomonderhandelentoteengoededeal.JackenSayidweigerendit:zebesluitenSawyerteovermeesterenenmartelenhemomteachterhalenwaarhijdeastmapompverstoptheeft.Dezemethodewringtmethetmoraalvandeserieomanderengoedtebehandelen.Tochisgeweldinditgevalgeoorloofd:hetgaatimmersomeenzaakvanlevenofdood.DooralleenSawyerpijntedoen,voorkomenzededoodvanShannon,watvoordegroepeengroterehoeveelheidpijnzouveroorzaken.Eendergelijkeredeneringstrooktmethetutilitaristischgedachtegoed.ZoalsFidlerhetformuleert:“AccordingtoMill,thisactoftortureforthesakeofsavingafellowsurvivor’slifeappearstobetherightandmoralthingtodo.Thewholepurposeofthisactis,infact,tocauseaslittleunhappinessaspossibleinthisparticularsituation.”22 Ondankshetbindendekaraktervanoverheersendeideologieënalssocialismeenutilitarisme,iserinLostooksprakevanmeerindividueleopvattingen,diezichhetbestelatenbrengenonderdenoemer‘anarchisme’.Hiermeewordtnietzozeerhetondermijnenvaneenregimebedoeld,maarhetovertredenvan(impliciete)gedragsregelsenverzettegenhetgezagvandeleiderindegroep.Eenpersonagedatsteevastzijneigenlijntrektopheteiland,isJohnLocke.Hoewelhijvoorveleneenvertrouwelingeninzekerezineenleideris,houdtLockeeronorthodoxemethodesenideeënopnadiezijneigengelukmoetenvergroten. ZoisLockevanafhetbeginvastbeslotenom–samenmetdeledenvanzijngroep–opheteilandteblijven.Opslinksewijzevoorkomthijdatercontactgemaaktwordtmetdebuitenwereld,doorbijvoorbeeldSayidneerteslaan

19Aflevering3:“TabulaRasa”20TowerSargent,13.21BelangrijkefigureninhetontwikkelenvandezeethischeleerzijnDavidHume(1711‐1776)enJeremyBentham(1748‐1832),tweenamendielaterindeserieopduikenindepersonagesDesmondHumeenhetalter‐egovanJohnLocke:JeremyBentham.22PhilippFidler,“ChallengingUtilitarianism.ThedepictionoftortureinLost.”(2008)Onlineessay,teraadplegenvia:http://www.greta‐olson.com/docs/fidler_lost.pdf

Page 12: Essay Lost

12

wanneerdezeeenradiosignaalprobeertteversturen.Hijwildevreemdegebeurtenissenopheteilanddoorgronden,enbrengtdaardooranderen,zoalsdeonwetendeBoone,ingevaar.Lockeiseenpersonagedatveelliegt:zohoudthijdeontdekkingvande‘hatch’verborgenvoordehelegroep.OndanksdatisLockenietbepaaldonsympathiek;waarhijnaarstreeft,iseenutopischvrijheidsideaal. DefilosoofJohnLocke,waarmeehetpersonageniettoevalligdezelfdenaamdeelt,iseenvandegrondleggersvanideeënoverindividuelevrijheid.“[A]llmenarenaturallyinastateofperfectfreedomtoordertheiractionsanddisposeoftheirpossessionsandpersonsastheythinkfit,withintheboundsofthelawofnature,withoutaskingleaveordependinguponthewillofanyotherman.”schrijfthijinzijnSecondTreatiseofGovernment.23HetpersonageLockewilnietzomaarvolgen:hijstreeftnaarpersoonlijkevrijheidenhelptanderenzichzelfteontplooienenleertheneigenkeuzestemaken. DaarmeebelichaamtLockeeentweestrijdinLost:hetbelangengelukvandehelegroeptegenoverhetlibertairegedachtegoedvanindividuelevrijheid.Omeensamenlevingtelatenslagen,iseenleiderenenigevormvangezagnodig,alsmedeeensocialistischsolidariteitsgevoeltussendeledenonderling.Naarmatemenmeertijdmetelkaardoorbrengt,wordtdegroepooksteedshechterensamenwerkingvanzelfsprekender.Wiezichzelfisoleert,heefteenprobleem.Ditbetekentnietdatdeinwoners,zoalsinveelutopischesamenlevingen,hunvrijheidmoeteninleveren.DemogelijkheidomeigenkeuzestemakenenjezelfteontplooienisessentieelindeideologievanLost.6.“Weshouldallbeabletostartover.”DewedergeboortevandemensZelfontplooiingkrijgtinLostgestaltemiddelseenbijzonderconcept:verlossing.24Depersonagesdieindeseriegevolgdworden,lateneenverledenachterwaarinzeallenmetproblemenkampen,doorgaansindeomgangmetanderen.Doordecrashkrijgenzeletterlijkdekansomopnieuwtebeginnen:zewordenvanhunverledenverlost.Deutopischecontextvanheteilandisdaarbijvangroteinvloed:denieuweomgeving,alsmededesteunvananderepersonages,dragenbijaanhetzuiveringsproces.Hieronderwordendrievoorbeeldenvanpersoonlijke‘wedergeboortes’naderuitgewerkt.6.1Jack:“Daddyissues”JackShephardisdezoonvaneenneurochirurg:ChristianShephard.Zijnvaderiseendominanteman,dieveelinvloeduitoefentophetlevenvanJack.AlskindraaktJackbijeenvechtpartijbetrokken,omdathijeenvriendjewilhelpen.Zijnvaderspreekthemdaarnavermanendtoe:CHRISTIAN: Don't choose, Jack, don't decide. You don't want to be a hero; you don't try and save everyone because when you fail... You just don't have what it takes.25

23JohnLocke,“OftheStateofNature”In:TheSecondTreatiseofGovernment,c.1662.(onlineteraadplegenvia:http://john‐locke.com/second‐treatise‐of‐government/chapter‐2‐of‐the‐state‐of‐nature)24InhetEngels‘redemption’,Zieookhttp://lostpedia.wikia.com/wiki/Redemption25Aflevering5:“WhiteRabbit”

Page 13: Essay Lost

13

DoorditgesprekontstaaterbijJackeenzekeredrangomzichzelftebewijzen.Hijwordtdanookartsinhetziekenhuisbijzijnvaderommensentekunnenredden.Wanneerzijnvadereenkeerinbeschonkentoestandeenpatiëntopereert,grijptJackin.Deze‘vadermoord’veroorzaakteenconflictdatleidttothetontslagvanChristian.HijvertrektnaarAustraliëendrinktzichzelfdood,waardoorbijJackenormeschuldgevoelensontstaan. OpheteilandprobeertJackzichlostemakenvanhetoordeelvanzijnvader.Hijjaagtopdiensspookverschijningindejungle;hetgeengeïnterpreteerdkanwordenalshet‘wegjagen’vanzijnvadersinvloed.DezeverschijntdanooknietmeeraanJacknadathijChristiansdoodskistaanstukkenheeftgeslagen.26 BelangrijkerisnogdatJackopheteilanduitgroeittotdatgenewatzijnvadernietinhemzag:eenheldenleidersfiguur.WaarJackinhetziekenhuisnietkonopbloeiendoordekleinerendehoudingvanzijnvader,isernuniemanddiehemverteltdathijmensennietkanredden.Sterkernog,wanneerJacknaenkeleafleveringenzijntwijfeluitspreektoverzijneigenleiderscapaciteitentegenoverLocke,wijstdezehemopdevisievanderest.

JACK: I don't know how to help them. I'll fail. I don't have what it takes.

LOCKE: Why don't you?

JACK: Because I'm not a leader.

LOCKE: And yet they all treat you like one.27

HetiseenkeerpuntvoorJack:hijneemtdegroeponderzijnhoedeengroeituittoteensterkeleider.DaarnaastontwikkelthijgoedeenvertrouwelijkerelatiesmetmensenalsKate,Hurley,SunenSayid;diebeterbijhemlijkentepassendanzijnfamilieleden.Lostlaatdaarmeeziendatnauwefamilierelatiesinonzemaatschappijnietaltijdeenzegenzijn.Hetisbelangrijkdateenmenszijneigencontactenkiest,diehemhelpenzichteontplooien.Jackwordteenleiderdankzijdesteunvanbeteremenseninzijnnieuweleven.

6.2Kate:“Borntorun”

KateAustenheefteenroeriglevenachterderugophetmomentdathetvliegtuigneerstortopheteiland.HoewelhetvoordekijkerlangonduidelijkblijftwatKatepreciesophaargewetenheeft,wordtalwelsnelduidelijkdatzeeencrimineleis,dieinAustraliëopdevluchtwasvoordeautoriteiten.DaariszegearresteerddooreenU.S.Marshal,diehaar,indeboeiengeslagen,naardeVSbrengt.HoewelKatebepaaldnietvrijuitgaat,ondervindtdekijkeralsneldatzegeenkwaadaardigpersonageis.28Opheteilandkanzeditbewijzen.

26InhetlaatsteseizoenwordtdeverschijningvanJacksvaderopeenmanierverklaarddiedezeinterpretatieenigszinsdoetwankelen.Hetisechterdevraagofditvanbelangis,gezienzijnverschijningopditmomentvoorJack(endekijker)eensymbolischehallucinatielijkt.DatJacksvadernietuitsluitendeennegatieveinvloedophemheeft,blijktuitdescènesvanJacksbruiloftinaflevering21:‘DoNoHarm’,waarindezeJackstwijfelswegneemtoverzijnaanstaandehuwelijk.27Aflevering5:“WhiteRabbit”28LosvanhetfeitdatKate’smisdadenvooraldeoorzaakzijnvaneenongelukkigeloopderomstandigheden,toontzeookaltekenenvaneenpositiefkarakterinhaarflashbacks.Zostaatze

Page 14: Essay Lost

14

HaarlotgenotenwetennietdatKateeencrimineelverledenheeft.DeU.S.Marshalraaktbijdecrashnamelijkgewondensterft,nadathijdewareidentiteitvanKatetegenoverJackuitdedoekenheeftgedaan.Jackhoudtdezeinformatiegeheim,hijguntKateeentweedekans.

KATE: I want to tell you what I did - why he was after me.

JACK: I don't want to know. It doesn't matter, Kate, who we were - what we did before this, before the crash. It doesn't really... three days ago we almost died. We should all be able to start over.29

JackgaatervanuitdatKate,ondankshaarcrimineleverleden,eengoedmensis.Ditistypischvoorhetutopischgedachtegoed,zoalsDaggerbenadrukt:“(...)utoptianthoughtnecessilaryrestsonanaltogethertoooptimisticconceptionofhumannature.”30JackszegenbetekentechternietdatKatevanafnuvrijuitgaat.HijheeftindegatendatKatesnelgeneigdisdewaarheidteverzwijgenendwingthaareerlijktegenhemtezijn.VoorKateisditbijzonderlastig;zeisimmersgewendniemandtevertrouwen.HierdoorontstaanenkeleemotioneleconflictentussenJackenKate.

JACK: I want the truth, just this once. What is it?

KATE: It belonged to the man I loved.

JACK: Stop lying and tell me the truth!

KATE: I'm not! It belonged to the man I killed!31

IetswaarKateopheteilandeveneensmeeblijftkampen,ishaarvluchtgedrag.Zeisgeneigdvoorproblemenwegterenneninplaatsvaneenconflictuittepraten.DankzijhaargoedebandmetJackleertKateuiteindelijkeerlijktezijninplaatsvantevluchten,maarhetblijftmoeilijkvoorhaar.HeteilandisvoorKateeenplekomals‘blankstate’haarnegatievepersoonlijkheidteverbeteren;zegroeituittoteenbelangrijkevertrouwenspersoonindegroep.DankzijdesteunvanJackwordtKateinhaarnieuweleveneenliefdevoleneerlijkpersonage.

6.3Charlie:“Themoth”

CharliePaceisdebassistvandepopulairerockgroepDriveShaft.ZijnbroerLiamisdezangervandezegroep.Naarmatedebandmeersuccesboekt,eisthetsterrendomzijntol.Liamraaktverslaafdaanheroïne;eengewoontedieCharlienaeenperiodevantwijfeloverneemt.EenbelangrijkekaraktereigenschapvanCharlieisdathijzichnietgewaardeerdvoelt.Hijprobeertzichtebewijzentegenoverzijnbroer,maardezeomschrijfthemsteedsalseennietsnut.OokalsCharlieeenrelatiemeteenmeisjeaangaatenvanhaarvadereenbaankrijgt,

eropdatdeboerbijwiezeinAustraliëopdeboerderijwerkte,nazijnaangiftehetvindersloonkrijgt,omdathijaldietijdgoedvoorhaargezorgdheeft.29Aflevering3:“TabulaRasa”30Dagger,122.31Aflevering12:“WhateverTheCaseMayBe”

Page 15: Essay Lost

15

verspeelthijdeze,evenalshaarliefde. OpheteilandworsteltCharliemetzijnheroïneverslaving.Hijdoetmeeaandeexpeditieomdecockpittevinden,maarvooralomdathijinhettoiletvanhetvliegtuigzijnverstoptevoorraadheroïnewilbemachtigen.Hijwordtdaarnaeenaantalkerenhigh,totdatJohnLockeluchtkrijgtvanzijnverslaving.LockeneemtzijndrugsinbeslagenverteltCharliedathijzeteruggeeft,alsdezeerdriekeeromvraagt.LockewilCharlienietdwingenaftekicken;hijleerthemomzelfzijnverslavendeneigingenteoverwinnen,waarCharlieuiteindelijkinslaagt.DitproceswordtdoorLockezelfgeëxpliciteerdineengesprekmetCharlie.

LOCKE: You see this little hole? This moth's just about to emerge. It's in there right now, struggling. It's digging its way through the thick hide of the cocoon. Now, I could help it, take my knife, gently widen the opening, and the moth would be free. But it would be too weak to survive. The struggle is nature's way of strengthening it. Now this is the second time you've asked me for your drugs back. Ask me again and it's yours.32

Dezeparabelsymboliseertdecentrale‘redemption‐gedachte’inLost.Personageslevereneeninnerlijke,natuurlijkestrijdwaarzesterkeruitkomen. OokophetrelationelevlakmaaktCharlieopheteilandeenpositieveontwikkelingdoor.Zijnbijdragesaanbelangrijkemissies,zoalshetreddenvanJackwanneerdezebekneldraaktineengrot,leverenhemdebewonderingopvanzijnlotgenoten.HijraaktbevriendmetHurleyenbouwteenbijzonderebandopmetClaire,diehemnietnutteloosmaarzorgzaamvindt.Indezenieuwe,utopischeomgeving,waarCharlienietlangereenrockstermaareengewonejongenis,ontplooithijzichtoteensocialemetgezel.Charlievoeltzichzelfgewaardeerddankzijdesteunvanbeteremenseninzijnnieuweleven.

6.4Regeneratievandemens

Indeloopvanditessayisgeschetstinhoeverredenieuweomgevingvanheteilandendemaatschappijdiedebewonersdaarstichten,voldoenaaneenutopischideaal.BelangrijkerinLostlijktechterinhoeverredeindividuelemenszichzelfindezecontextkanontwikkelen. DeontwikkelingdiedepersonagesinLostdoormakengaatterugophetgedachtegoedvanSigmundFreud.Zemoetenstukvoorstukafrekenenmettraumatischeofproblematischeervaringeninhunleven.Heteilandbiedthenhiervoordeidealecontext:zekomenlosvanhetverleden.Daarnaastbiedtdenieuwesituatieeengelegenheidommetnieuwemensentepratenoverhunproblemen.VelendoenditmetJohnLocke,diealseensoorttherapeutfungeertenpersonageszoalsCharliedegoedewegwijst.Dankzijdehulpvannieuwevriendenenlotgenotenwetendepersonageshundemonenteverjagen. OokJack,KateenCharlielukthetopheteilandomdewondenuithunverledenteherstellen.Vooranderepersonagesisdit–inmeerofminderemate–eveneenshetgeval.Sommigerekenenafmetrelatiesuithetverleden,anderenslagenerinhetcontactmetiemandopheteilandteverbeteren.DevoorheenafwezigevaderMichaeloverwintderelatieproblemenmetzijnzoontjeWaltdoorgoedvoorhemtezorgen.DeKoreaanseSunweetzichzelftebevrijdenvande

32Aflevering7:“TheMoth”

Page 16: Essay Lost

16

bedrukkendeinvloedvanhaarechtgenoot.DezwangereClaireontdektnaeenzwarebevallingdatzeprimavoorhaarkindjekanzorgen.33 NaastdeideeënvanFreudwordtnogeenanderefilosofischegedachteinLostopdeproefgesteld:dezogenaamde‘tabularasa’.Dezetheorieisinzijnmodernevormvooralbekenddankzijhetwerkvan–opnieuw–defilosoofJohnLocke.Hijisvanmeningdatdemensalseen‘ongeschrevenblad’terwereldkomtendatdezezichzelfontwikkeltnaargelanghetmilieuwaarinhijopgroeitendemenseninzijnomgeving.Detelevisieserieondersteuntdezegedachte:bovenstaandeexpliciteertdatJack,KateenCharliezichzelfontplooientotbeteremensendankzijhunnieuwemilieuendemensendaarin. Lostlaatziendatmensenuitzichzelfgoedeensocialewezenszijn.Voorsommigengeldtdatdehedendaagsemaatschappijhenbehoedtomditteuiten;zebezwijkenonderhetsysteem.Ineenutopischeomgeving–heteiland–ismenechterinstaatzichzelfteregenerereneneenbetermensteworden.

7.“Thisisallgonnabearealniceshoppingcomplex."Maatschappijkritiek

“[Utopia]isaconstantmirrorhelduptothepresent,showingthefaultsof contemporarysociety.Iliketothinkofitasadistortingmirrorinreverse showinghowgoodwecouldlook.Utopiarightlyupsetspeoplebecauseit constantlysuggeststhatthelifewelead,thesocietywehave,isinadequate, incomplete,sick.”34DitcitaatvanTowerSargentisvantoepassingopdesituatieinLost.Doorcomplexekwestiesdieinonzesamenlevingspelenineenutopischecontextteplaatsenendepersonagesnaaroplossingenhiervoortelatenzoeken,levertdeserieeenvormvanmaatschappijkritiek. MethetoogopbijvoorbeelddevrijewapenwetgevingindeVS,laatdeserieziendateensamenlevingvoorzichtigmoetzijnmethetverspreidenvanwapens.Hetgebruikvantechnologieenwapenswordtnietexplicietafgewezen,maarmensenmoetenernietafhankelijkvanwordenenvooralhunhoofderbijhouden.Losttoontzichindezeeenkritischeutopie.Eenwapenwordtgedoogdalsverdedigingtegenwildebeestenendevijand,maarnietommachtoverjenaastenuitteoefenen. VerderbiedtLosteenkritischeblikopdemartelpraktijkeninonderandereGuantanamoBay,metdemartelingvanSawyerdoordeIrakeseSayid.Inhetverledenheefthijditsoorthandelingenvakergedaanenopheteilandhoopthijzichvandezeervaringentekunnenbevrijden,maarhijgaatopnieuwindefout.Uiteindelijkzweerthijdezepraktijktochaf,waarmeeeenpositiefsignaalwordtafgegevenomnaarvreedzameoplossingentezoeken.Wanneerenigevormvangeweldnoodzakelijkisomhetdoeltebereiken,wordtditopheteilandgedoogd.Depersonageshoudenechteroogvoordemenselijkheidvandeslachtoffersengruwelenomhundaden. EenderdekwestiewaarinLosteenalternatiefvoorwordtgeboden,isdemassaconsumptie.Opheteilandzijngeenwinkelsofanderecommerciële

33Indevolgendeseizoenenzetdezeontwikkelingzichvoort:SunenJinoverwinnenhunrelatieproblemen;anderengaansameneenvertrouwelijke(liefdes)relatieaanofvergevenelkaarsteedsmeerderivaliserendestrijddieinhetbegintussenverschillendepersonageswoedt.34TowerSargent,25.

Page 17: Essay Lost

17

activiteiten.Hetkapitalismeblijktniettewerken,iedereenisminofmeergelijkaanelkaar.GeziendefinanciëlecrisisendevelekritiekopheteconomischbankwezenishetnietverrassenddatLosteenalternatieftoont.Opheteilandzijnmenselijkewaardenengerechtigheidbelangrijkerdanindividueelbezit.Erheerstnogwelenigeonvrede,maardepersonagessteunenelkaar.“Criticalutopiasarenotblueprintsforidealsocieties,butexpressionsoftheaspirationforhumanfulfillmenttowardswhichourpoliticalpracticeshouldalwaysbedirected.”35steltLancasterinditverband.Lostheeftnietvoorallemaatschappelijkevraagstukkeneenoplossing,maardeserietoontonsmogelijkealternatieven.8.“WhatIsawwasbeautiful.”Utopismeophetfilmischvlak

TotdusverisvoornamelijkgefocustophetplotvanLostendeutopischeelementendaarin.Detelevisieseriebevatechterenkelescèneswaarinhetutopischgedachtegoedvooralwordtgetoondinplaatsvanverteld.Hieronderwordentweevoorbeeldendaarvankortbesproken. Hetmeestinhetoogspringendegevalisdeslotscènevanaflevering3:‘TabulaRasa’.NadatJackhetgesprekmetKateovereennieuwestartheeftgevoerd,kijkendetweelangduriguitoverdezee.Decamerafocustvervolgensopenkelepersonagesdieallemaaleengoededaadverrichten.JinstrijktdoorhethaarvanzijnslapendevrouwSun,BooneoverhandigtzijnzusShannonhaarzonnebril,Michaelbrengtdehondvanzijnzoontjeterugdievermistwas.TyperenderisnogdatSayideenappelgooitnaarSawyer,terwijldetweedeheleafleveringruziehebbengemaakt.Onderditallesspeelteenpopliedjemetdetekst“Igottroubles,butnottoday,‘causethey’regonnawashaway.”Ondertussenzaktdezonindezeeenverlichteengoudengloeddegestrandepassagiers,dievoorzichtigeenglimlachophungezichttonen.Hetleedvandecrashisvoorbij;hetutopischsamenlevenkanbeginnen. Eenfilmischvoorbeeldvandeindevorigeparagraafbesproken‘redemption’,bevindtzichindetweedeaflevering:‘PilotPart2’.NadatKatemetdeanderenterugkeertvandezoektochtnaardecockpit,zondertzezichafopeenstukstrand.Zetrekthaarklerenuitenwastzichzelfenhaarklerenindezee.Ondertussenklinktorkestralestrijkmuziekdiedoorgaansgepaardgaatmetemotionelescènes.HetlijkteropdatKatezichhieropeensymbolischemanierzuivertvanhaarzondeninhetvorigeleven.36Dezee,denatuur,maaktdepersonagesrein;dezewordtdanookaandachtiginbeeldgebracht. Hetvisueleaspectwordtingezetterondersteuningvandeideologie.Naarmatehetseizoenvordert,gaanheteilandenvooraldepersonageserbeteruitzien.Deeenvoudigekledingdiezedragen,hunzongebruindehuidendebebaardegezichtenvandemannenversterkenhunverwantschap;zelijken‘menselijker’danvoordecrash.BezweteT‐shirtszijnopheteilandgeentaboe,

35AshlieLancaster,“InstantiatingCriticalUtopia”,In:UtopianStudies,jaargang11,nr.1,2000,111.36ErisnogeenvoorbeeldwaarinKate’sleveneennieuwewendingneemtnadatzezichzelfschoonwast.Inaflevering22:‘BorntoRun’stoptzenaeenreeksvanmisdadigeactiviteitenbijeenmotel,neemteendoucheenverandertvanhaarkleur.Naeenbezoekaanhaarziekemoederendereüniemeteenoudevriendveroorzaaktzeeenongelukenmoetzehaarvertrouwdeomgevingopnieuwontvluchtenvoordepolitie.

Page 18: Essay Lost

18

maareentekendatiemandzichpositiefvoordegroepheeftingespannen.Netalshetplottoontdecameraopsubtielewijzedevoortgangvandeutopischemaatschappij.Hetidyllischgefilmdeeilandishettropischparadijswaarindepersonagestotlevenkomen.

9.Conclusie

InhetbovenstaandezijnenkeleutopischeaspectenvandetelevisieserieLostuiteengezet.Devraagisofwedezeseriealseenklassiekeutopieineenmodernjasjemoetenbeschouwen,ofisersprakevaneennegatiefdoemscenario?Voorbeidevisieszijnvoldoendeargumententegeven.Hetlevenopheteilandheeftnamelijkeenhoopvoordelen:hetbrengtmensennadertotelkaar,dichterbijdenatuurenbiedtzeeenzekerematevanvrijheid.TegelijkertijdkamptmenindittropischeoordmetWesterseproblemen:erisbehoefteaanveiligheid,eencontrolerendemachtensolidariteittussendeverschillendeideologieën. Wanneerdepositieveennegatievekantenvandezenieuwesamenlevingineenbalanswordengelegd,heltdezeovernaardepositievezijde.Ditkomtvooraldoordenieuweinwonersvandezemaatschappij,ofteweldepersonages.Inhunlevenvoordecrashhadelkindividuzijneigenproblemenindecriminele,werkgerelateerdeenvooralrelationelesfeer.HetgroteaantalpersonagesdatinLostcentraalstaat,doetvermoedendateeniedereensocialeofmaatschappelijkeklasseuitonzemaatschappijvertegenwoordigt.Enomdataldezemensenproblemenhebben,wordtdeindrukgewektdatdeoorzakenhiervannietbijdezespecifiekepersonages,maarbijdemaatschappijzelfliggen.Wanneerzenamelijkineennieuwesamenlevingbelanden–hettropischeiland–metdaarinmedelotgenoten,zijnzeinstaathunproblementeoverwinnen.Naverloopvantijdzijndepersonagesanderemensengewordendanzeinhunverledenwaren;alleendeflashbackstonennoghunslechteeigenschappen.DankzijdeflashbackstructuurlaatLostzienwaterallemaalmisismethet21e‐eeuwse,Westerseleven. NetalsdemeesteutopieënzetLostzichdusaftegendehuidigesamenleving.“Asanalternativetothepresent,utopiashowsflawsinthepresentbypicturingamoredesirablealternative.”37aldusTowerSargent.HetalternatiefdatinLostwordtgeschetst,isechternietzoidyllisch,perfectofutopischalsveelvandeklassiekeutopieën.Hetlevenopheteilandheeftuiteraardvoordelen,maardusookzijnnadelen.Dezenegatievekantenwordenechternietalsonoplosbaarneergezet;depersonagestrachtencontinuomhunmaatschappijteverbeteren,deelsmetsucces.Naarmatedesaamhorigheidgroeit,neemtbijvoorbeelddeonderlingeagressieaf. HetbeelddatinLostvandemenselijkenatuurwordtgeschetst,isoverwegendpositief.Wanneermensentotnegatieveactiesovergaan,ligtdeoorzaakhiervanin‘onuitroeibare’gevoelenszoalshangnaargeweld,uitsluitingvanandereneneigenbelang.Lostsluitdaardeogennietvoor;dergelijkeuitspattingenzijnbelangrijkvoorhetplot.Tochzijnditincidenten,dievaakverklaardkunnenwordenvanuitnegatievegebeurtenisseninhetverleden;vergeldingspeelteengroterol.Daartegenoverstaatdateigenlijkallepersonages,zekernaarmatedeserievordert,goedemensenblijken.Zezijn

37TowerSargent,27.

Page 19: Essay Lost

19

behulpzaam,rechtvaardigensociaaltenopzichtevanhunmedemens;meerdaninonzehuidigesamenleving. DezemaatschappijwaarLostzichtegenafzet,isdeAmerikaanse‘wayoflife’aanhetbeginvandeeenentwintigsteeeuw.InzijnartikelmaaktLymanTowerSargentaandehandvanrecenteutopischeliteratuur(1990‐2000)eeninventarisatievandebelangrijkstethematiekindezewerken.38Vaakbestempelthijdezealseenkritischeutopie,hetgenrewaartoeLostooklijkttebehoren.Veelvandethema’sdieTowerSargentbehandelt,komenookindetelevisieserietersprake. Teneersteecologie.InLostisdenatuurergbelangrijk:dezedraagtbijaandeparadijselijkecontextenheefteenzalvendewerkingopdepersonages.OokanarchismeisvolgensTowerSargenteenrecentveelvoorkomendthema:eenafkeervaningewikkeldebureaucratieenarbeidsnetwerkenmeteengrotebehoefteaanindividuelevrijheid.Opheteilandzijndepersonagesvrijomtegaanenstaanwaarzewillen,endebandendiezemetelkaaraangaanzijnoprecht.Eenderdethemaisgeweld,watindekritischeutopiebepaaldnietuitgebannenis.OokinLostkomtveelgeweldenvergeldingvoor:personagesgaanelkaartelijfbijconflictenenwapensspeleneenbelangrijkerol.Meestalisditgeweldideologischgemotiveerdenwordthetafgewezendoordeledenvandegroep. Zozijnernogmeerthema’sinLosttevindendiegerelateerdkunnenwordenaanutopisme.Hoeweldeserienietbepaalduitsluitendoverhetstrevennaareenbeteresamenlevinghandelt,komtditcentralethemainelkeafleveringterug.Wezienhoeverschillendemensenzichzelfinpositievezinontwikkelen;afrekenenmetdenegatieveinvloedenvandemoderne,Westersemaatschappijenopheteilandeennieuwenbeterlevenstichten.Ditisechternietvrijvanproblemen,waarmeeLostzijnstatusalskritischeutopiebevestigt.Mensenzijninstaattothetgoede,maarditprocesgaatgepaardmetvallenenopstaan. Deutopischecontextvanhettropischeeilandzorgtervoordatdegoedeeigenschappenweerindemensnaarbovenkomen.Depersonageswordengeregenereerd,zezijnweerfitenvertrouwdmethetlevenindenatuurenhunsoortgenoten.Inonzetechnischemaatschappijisdateenbelangrijkgemis:demenslijkteenmachine.InzekerezinzienwehierMaxWebersdiagnosevande‘onttoveringvandewereld’terug.39Lostgaatdwarstegendezeonttoveringin,dooropheteilandenkeleonverklaarbareenbijnamagischegebeurtenissentedoenplaatsvinden.Heteilandisdanookeenplekvanfysiekmaarvooralvanmentaalherstel. Ditsluitaanbijhetcentralethemaindeserie:dezoektochtnaarspiritueleverlossing.Elkpersonageheeftietsopzijnleverwaarhijopheteilandmeegeconfronteerdwordt.Dankzijdenieuweervaringen,desteunvannieuwemensenendeutopischecontext,lukthetelkpersonagezichzelfteontplooien.BinnendeideologievanLostishetvanbelangdatmensenernaarstrevenomafterekenenmethunnegatieveeigenschappendiehunlevenschaden.Egoïsme,materialisme,verslavingen:allemaaluitvloeiselsvandemodernemaatschappij

38LymanTowerSargent,“UtopianliteratureintheUnitedStates1990‐2000”,In:Ed.JaapVerheul,DreamsofParadise,VisionsofApocalypse:UtopiaandDystopiainAmericanCulture(Amsterdam:VUUniversityPress,2004),207‐219.39ZiedaaroverLabrie,18‐21.

Page 20: Essay Lost

20

waaropheteilandgeenplaatsvooris.Wiezichzelfdaarvanlosmaakt,wordteenbetermens. TotsloteenopmerkingvaneenvandemakersvanLost,diedeideologievandeseriemooisamenvat:

Ifthere’sonewordthatwekeepcomingbackto,it’sredemption.Itis thatideaofeverybodyhassomethingtoberedeemedforandtheidea thatthatredemptiondoesn’tnecessarilycomefromanywhereelseother thaninternally.Butinordertoredeemyourself,youcanonlydoit throughacommunity.Sotheredemptionthemestartedtokindofconnect into'livetogether,diealone,'Let’sbringthemtogetherandthrough theirexperiencestogetherallowthemselvestoberedeemed.40

WillemGoedhart8915woorden

v.l.n.r:Kate,Jack,Charlie.vl.n.r:Claire,Hurley,Michael,Sun,Locke,AnaLucia,Sawyer,Sayid,Shannon,Jin.

40LorneManly,“TheMenWhoMadeLostLast”,InterviewwithLostshowrunnersDamonLindelofandCarltonCuse,In:NewYorkTimes,13‐05‐2010.(http://www.nytimes.com/2010/05/16/arts/television/16weblost.html)

Page 21: Essay Lost

21

Bibliografie

‐Abrams,J.J.e.a.Lost:TheCompleteFirstSeason,DVD.Amsterdam:BuenaVistaHomeEntertainment,2005.

‐Anoniem.Lostpedia–TheLostEncyclopedia.http://lostpedia.wikia.com.

‐Anoniem.Redemption­Lostpedia.http://lostpedia.wikia.com/wiki/redemption

‐Anoniem.Religion–Lostpedia.http://lostpedia.wikia.com/wiki/religion

‐Ashcroft,Bill.“Criticalutopias.”TextualPractice21,no.3,(2007):411‐431.

‐Dagger,Richard.“CrimeandPunishmentinSibley’sUtopia.”UtopianStudies10,no.2,(1999):122‐137.

‐Fidler,Philipp.“ChallengingUtilitarianism.ThedepictionoftortureinLost.”OnlineEssay.(2008):http://www.greta‐olson.com/docs/fidler_lost.pdf

‐Labrie,A.“Utopieenutopiekritiek.Eenhistorischeverkenning.”In:A.Labrie(e.a.),Eindevandeutopie?SpeciaalnummervanGroniek26,no.120,(1993):9‐28.

Lancaster,Ashlie.“InstantiatingCriticalUtopia.”UtopianStudies11,no.1,(2000):109‐119.

‐Levine,DanielS.“WhereisUtopiaintheBrain?”UtopianStudies20,no.2,(2009):249‐274.

‐Locke,John.“OftheStateofNature.”In:J.Locke,TheSecondTreatiseofGovernment,c.1662.http://john‐locke.com/second‐treatise‐of‐government/chapter‐2‐of‐the‐state‐of‐nature

‐Manly,Lorne.“TheMenWhoMadeLostLast.InterviewwithLostshowrunnersDamonLindelofandCarltonCuse.”NewYorkTimes,13mei,2010,Arts.http://www.nytimes.com/2010/05/16/arts/television/16weblost.html

‐Seay,Chris.TheGospelAccordingtoLost.Nashville,TN:ThomasNelsonInc.,2009.‐TowerSargent,Lyman.“TheThreeFacesofUtopianismRevisited.”UtopianStudies5,no.1,(1994):1‐37.‐TowerSargent,Lyman.“UtopianliteratureintheUnitedStates1990‐2000.”InDreamsofParadise,VisionsofApocalypse:UtopiaandDystopiainAmericanCulture.Red.JaapVerheul.Amsterdam:VUUniversityPress,2004.207‐219.