ERIC SUY-PRIJS

2009 l l l l l l l l l l l l l l l l l

DE MERIDIAAN van

HERKENRODE 2013

PROF. DR. ERIC SUY

Professor emeritus Eric Suy werd geboren in 1933. Sinds 1966 doceerde hij aan de KU Leuven waar hij directeur was van het centrum voor internationaal en vergelijkend recht en in 1998 met emeritaat ging. Sinds 1969 bekleedde hij verschillende functies bij de Organisatie van de Verenigde Naties (UNO). De laatste daarvan was die van Secretaris-Generaal van de UNO in Genève van 1983 tot 1987. Van 1998 tot 2005 was hij voorzitter van de Vlaamse Toeristenbond - Vlaamse Automo-bilistenbond. In de schoot van die vereniging stichtte hij het Fonds Professor Eric Suy.

DE ERIC SUY- PRIJS Het Fonds Professor Eric Suy is een vzw, opgericht in de schoot van de Vlaamse Toeristenbond - Vlaamse Automobilisten-bond (VTB - VAB) met als bedoeling de maatschappelijke en culturele ontwikkeling van Vlaanderen te bevorderen. Sinds 2004 reikt het fonds elk jaar de Eric Suy - prijs uit aan een persoon of instelling die een prominente rol speelt in cultuurtoe-ristische of heemkundige ontwikkelingen, ook wat het behoud van monumenten en natuur betreft.

LAUREATEN

VAN DE ERIC SUY-PRIJS

2004 Gwij Mandelinck 2005 Hugo Reinhard 2006 Vlaams Vestingbouwkundig

Centrum Simon Stevin 2007 Paul De Ridder 2008 Karel van den Bossche 2009 Wim Van Lishout ! 2010 Florian Heyerick 2011 Far Freedom Museum Ramskappelle 2012 De Hofkamer van Den Wolsack in Antwerpen

DE ERIC SUY-PRIJS

VOOR WIM VAN LISHOUT

In 2009 werd de Eric-Suy-Prijs toegekend aan Wim Van Lishout. Hij kreeg de prijs voor zijn jarenlange en succesvolle inzet voor de restauratie en herbestemming van de voor-malige cisterciënzerinnenabdij van Herken-rode tot een cultuur-toeristische abdijsite in hartje Limburg. Eric Suy overhandigde de oorkonde en het bijbehorende bedrag van 6.000 euro in Herkenrode op 29 mei 2009. Wim Van Lishout drukte de wens uit dat het bedrag zou besteed worden aan de aanleg van de meridiaanlijn als een kunstwerk in de tuinen van Herkenrode.

EEN STROOK VAN CISTERCIËNZER

ABDIJEN

HERKENRODE

VERBONDEN MET ZIJN BRONNEN

n Het bijzondere toeval dat de meridiaanlijn, doorgetrokken naar het zuiden, de zonne-wijzer van Herkenrode verbindt met de oudst bekende in zijn soort in Brou geldt ook voor de verbinding tussen de cisterciënzer abdij van Herkenrode en de oudste abdijen van deze orde.

Als je vanuit Herkenrode een reis maakt naar het zuiden en in een strook van 100 km breed de meridiaanlijn blijft volgen kom je in België al in de buurt van een tiental, meestal voormalige abdijen waaronder Hocht in Lanaken, Val-Dieu, ooit de superviserende abdij voor Herkenrode, Villers, nu de mooiste ruïne van het land, Aulne de stichtende abdij voor Herkenrode en de nog door cister-ciënzers bewoonde abdij van Orval.

In Frankrijk kom je in de buurt van de abdij van Clairvaux waar Bernardus, de grote promotor van de orde, abt was. Je doorkruist Bourgondië, waar de bronnen van de cister-ciënzers zijn: de eerste abdij van de orde, de abdij van Cîteaux met in de buurt haar dochterabdijen Morimond, Fontenay en La Ferté. De vierde dochter, Pontigny, ligt wat verder naar het westen. In het zuiden van Frankrijk kom je voorbij de abdijen van Sénanque en Silvacane, twee van ‘les trois sœurs provençales’.

Al deze abdijen werden gesticht tussen het einde van de 11e eeuw en het begin van de 13e eeuw.

VAN HERKENRODE

TOT BOURG-EN-BRESSE

Op weg naar de kruidentuin kom je eerst bij de meridiaanlijn met daarbij een zonnewijzer waarin je zelf betrokken wordt. Het is een oriëntatiepunt in tijd en ruimte. Aan weerzijden van de meridiaanlijn liggen, in een ellipsvorm geschikt, ronde stenen. Midden in de ellips liggen rechthoekige stenen als een soort kalender. Als je op de meridiaanlijn staat in de kalender ter hoogte van de datum, wijst je schaduw op de ronde stenen het uur aan. De zonnewijzer toont je de echte plaatselijke tijd, de zonnetijd. De kunstmatige tijd op ons uurwerk loopt daarop voor, de ene dag al meer dan de andere. Als je over de meridiaan naar het zuiden blijft lopen, kom je na 530 km in Bourg-en-Bresse vlakbij de oudst bekende zonnewijzer van dit soort. Hij is 500 jaar ouder dan die van Herkenrode en ligt voor de schitterend witte kloosterkerk in het plaatsje Brou. De zonnewijzer werd gerealiseerd met de financiële steun van Lions Club Hasselt ter gelegenheid van haar 50-jarig bestaan als serviceclub in 2007.

WAARTOE

DIENEN MERIDIAANLIJNEN

Meridianen zijn denkbeeldige lijnen. Meridi-aanlijnen zijn werkelijke lijnen aangebracht op een meridiaan. Vergelijk de Franse woorden méridien en méridienne. Een lichtvlek op de vloer van een grote kerk, veroorzaakt door de zonnestralen doorheen een kleine opening hoog in het gebouw, geeft de positie van de zon en de variaties daarvan heel precies aan. De lichtvlek op een juist geplaatste meridiaanlijn vormt een eenvoudig astronomisch instrument. Vooral in Italiaanse kerken zijn daartoe meridiaan-lijnen aangebracht. Zij werden aangewend om het juiste ogenblik van het begin van de lente te berekenen, nodig voor een nauw-keurige bepaling van de datum van Pasen. In Vlaanderen en Brussel hebben meridiaan-lijnen een andere toepassing. Toen vanaf 1835 de treinen in gebruik kwamen was er de noodzaak voor een eenduidige tijdsmeting op het hele Belgische grondge-bied. Een verordening van 1836 bepaalt dat steden meridiaanlijnen moesten hebben opdat uurwerken gelijk konden worden gesteld op de Brusselse tijd. Onder meer in de kathedralen van Brussel en Antwerpen is er een koperen strip die het koor kruist. Als een lichtvlek, veroorzaakt door de zonne-stralen doorheen een kleine opening in een glasraam, op de strip valt is het middag. Met een eenvoudige omrekening kan men dan 12 uur Brusselse (zonne)tijd bepalen en daarop zijn uurwerk gelijkstellen. Meridiaanlijnen dienen ook als een gedenk-teken. Ter gelegenheid van het jaar 2000 werd een meridiaanlijn, la méridienne verte, gemerkt met bomenrijen, aangelegd doorheen Frankrijk, van Duinkerke over Parijs tot in de Pyreneeën. Ook de merediaanlijn in de tuinen van Herkenrode is een gedenkteken.

DE MERIDIAAN

VAN HERKENRODE Een meridiaan is een denkbeeldige lijn die van de noordpool naar de zuidpool loopt. Een noord-zuid georiënteerd pad in de tuinen van Herkenrode ligt op de meridiaan van 5°16’36’’ oosterlengte. Over dit tuinpad is over een lengte van 250 meter een strip van roestvrij staal van 20 cm breed gelegd. Vermeldingen van belangrijke gebeurtenis-sen uit de geschiedenis van de abdij van Herkenrode met hun datum, zijn op regelmatige afstanden gegraveerd. Zij overspannen een periode van ruim 900 jaar vanaf de stichting van de cistercIëncer orde in 1098 te Cîteaux (F) tot vandaag. Enkele van die gebeurtenissen en datums: 1182 Stichting van de abdij door de graaf

van Loon 1217 Opname van Herkenrode in de cister-

ciënzer orde 1317 Overbrenging van ‘het sacrament van

mirakel’ naar de abdij 1366 Inlijving van het graafschap Loon in

het prinsbisdom Luik 1531 Bouw van het poortgebouw 1656 Bouw van de tiendschuur zoals is

aangegeven in het chronogram L’ABONDANCE DE DIEU

1796 Opheffing van de abdij na de Franse Revolutie

1826 Brand die de kerk vernielt 1972 Aankoop van een deel van de abdij-

site door de Kanunnikessen van het Heilig Graf

1998 Aankoop van het overige deel van de site en het omliggende landschap door de Vlaamse overheid

2002 Inhuldiging van de gerestaureerde tiendschuur

2004 Opening van de kruidentuinen 2011 De stad Hasselt neemt van Herken-

rode vzw het beheer en de exploitatie van de site over

MET DANK AAN APERAM een linternationaal bedrijf, leidinggevend op het vlak van de productie van roestvrij staal. AGENTSCHAP NATUUR EN BOS (ANB) een agentschap van de Vlaamse overheid, voor het behoud, de bescherming en de ontwikkeling van natuurgebieden, bossen en parken. VLAAMSE DIENST VOOR ARBEIDSBEMIDDELING (VDAB) een dienst van de Vlaamse overheid om voor alle Vlaamse burgers een loopbaan te helpen ontwikkelen, met het oog op een vlottere arbeidsmarktwerking en welvaart voor iedereen. PAUL KUMPEN ABDIJSITE HERKENRODE VZW een stedelijk Extern Verzelfstandigd Agent-schap (EVA) opgericht onder de auspiciën van de stad Hasselt met als opdracht de niet-commerciële exploitatie en animatie van de abdijsite in coördinatie met verschillende partners op de site.

Herkenrode vzw Tuiltermolen Zolderse Kiezel 220 3511 Hasselt Tel. 011-3334370 secretariaat@herkenrode.be

H E R K E N R O D E