Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris:...

37
(Palliatieve) bestraling van hoofd-halstumoren Myra Rodrigues 15-05-2017 Erasmus M.C. Rotterdam Locatie Daniel Den Hoed

Transcript of Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris:...

Page 1: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

(Palliatieve) bestraling van hoofd-halstumoren

Myra Rodrigues

15-05-2017 Erasmus M.C. Rotterdam

Locatie Daniel Den Hoed

Page 2: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Inleiding

Introductie afdeling

Overzicht HH tumoren

Radiotherapie

Intake

Mouldroom

Beeldvorming

Planning

Bestraling

Bijwerkingen

Nazorg

Page 3: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Introductie afdeling radiotherapie

Een van de grootste afdelingen van Nederland, 3 locaties

> 5100 pt/jr

14 lineaire versnellers

6 DdH + 2 CK; 4 Dort, 2 CL

Hyperthermie en brachytherapie

Holland PTC: LUMC en TU Delft

Team:

28 radiotherapeuten

16 aios

+- 140 laboranten

1 hyperthermiespecialist

14 medisch fysici, 3 klifio’s

Page 4: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Overzicht HH tumoren

7

9

Page 5: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Overzicht HH tumoren

Bron: make sense campaign

1

2

3

Page 6: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Overzicht HH tumoren

Incidentie totaal = 3192/jr

Bron: IKNL

Page 7: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Overzicht HH tumoren

Sterfte totaal = 896/jr

Bron: IKNL

Page 8: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Alle tumoren in het hoofd-halsgebied zonder hersenen/ogen

>30 subsites

60% bij diagnose reeds een vergevorderd stadium

60% van deze patiënten overlijdt binnen 5 jaar

Als de diagnose in een vroeg stadium van de ziekte wordt gesteld dan

is de kans op overleving 80 – 90%.

Risicofactoren

Roken

Alcohol: ♂ > 3EH/dg; ♀ > 2EH/dg

HPV: wereldwijd 18,5%-90% van alle orofaryngeale kanker

mn type 16

ook type 18/31/33

Overzicht HH tumoren

Page 9: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Overzicht HH tumoren

Bron: make sense campaign

Page 10: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - intake

Voorafgaand aan verwijzing

Work-up chirurg

MDO

Reeds verwezen naar tandarts/mondhygiëniste

Intake

45 min

Anamnese, LO (incl fiberscopie), uitleg behadeling (20-30 min)

Eventueel verwijzing internist CRTx

Eventueel

Medisch fotograaf

Lab

Aanmelding RTx

Page 11: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - intake

Planning PPR

Evt tandarts > 2wk beeldvorming

Evt markers

Masker

CT

MRI

Intake internist

<2wk start

Locaties

Toestellen

Dietiste

Extra informatie gesprek

Bellen/brief

Page 12: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - mouldroom

Mouldroom

Masker van thermoplastisch materiaal

Positieverificatie

Page 13: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - mouldroom

Page 14: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - mouldroom

Page 15: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - mouldroom

Page 16: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - beeldvorming

Aanvullende beeldvorming

MRI

Met masker

Vaak wachttijd

CT

Met masker

Vaak met contrast

20-30 min

Aftekening

Page 17: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - planning

Uitwerken CT: 1-2 dg

Intekenen: 1-3 dg

Doelvolume

OAR

Monodisciplinaire bespreking: 2x/wk

Indicatie en intekening

Maken bestralingsplan: 1-3 dg

Beoordelen plan: 1 dg

Eventuele aanpassingen plan: 1-2 dg

Herbeoordeling / mono: 0-2 dg

Afwerken plan: 1 dg

Start RTx na CT-scan: 1,5 - 2 wk

Page 18: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - bestraling

Oproep 1e RTx

Daarna schema per week

Schema’s

Curatief: 30-35 x 2 Gy (TD 70 Gy)

Palliatief: 16 x 3,13 Gy

TD 50 Gy

EQD2 ab10 = 55 Gy; ab2 = 65 Gy

Dus hoewel veel minder fracties, vergelijkbare toxiciteit

Andere schema’s

10 x 3 Gy

5 x 4 Gy

1-2 x 8 Gy

Page 19: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - bestraling

PTV >98 %

OAR

Nervus Opticus <55 Gy

Chiasma <55 Gy

Cord <50 Gy

Hersenstam <60 Gy, 54-59 Gy in < 10 cc

Retina <45 Gy

Lenzen <5 Gy

Voorste oogkamer 1/3 <20 Gy

Page 20: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - bestraling

OAR

Parotiden Mean <26 Gy

SMG Mean <39 Gy

Larynx Mean <45 Gy

Cochlea Mean <45 Gy

Oesofagus Mean <60 Gy

Slikspieren Mean <55 Gy

Mandibula Mean <70 Gy

Mondholte Mean <50 Gy

Carotiden Mean <50 Gy

Page 21: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - planning

Casus

♂ 83 jr

VG/ COPD, schizofrenie, chronisch ulcer voet

cT4aN2cM0 PCC vestibulum nasi

LO

Verwaarloosde man

WHO 2

RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk

Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum

durum met centraal ulcer, 3cm

Hals: multipele path LN bdz, individueel <6cm

Page 22: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - planning

Page 23: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - bestraling

Röntgenstraling

Niet merkbaar

Fotonen/elektronen (protonen)

DNA schade

Per dag 20 min

Page 24: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - bestraling

Bunker

Page 25: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - bestraling

Werking langzaam, symptomen houden lang aan

Einde

RTx

Max bijwerkingen

Start

RTx

Page 26: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - symptomen

Vermoeidheid

Werkingsmechanisme niet geheel duidelijk

Uitgangs KPS belangrijk

Adviezen activiteit

Gepaste rust

Blijf actief

Dagritme

Buitenlucht

Nadelig effect veel slapen overdag

Duur: weken - blijvend

Page 27: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - symptomen

Huidreactie

Stadia

Erytheem

Talkpoeder

Droge desquamatie

Calendulagel

Natte desquamatie

CMG

NA RTx: Flammazine

Haaruitval: RTx veld

Page 28: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - symptomen

Huid adviezen

Lauw water

Niet inzepen

Deppen

Neutrale producten

Geen schurende kleding

Geen zon

Scheren: alleen elektrisch

Duur: 4-6 wk na laatste RTx

Blijvend: hyper-/hypopigmentatie, haarverlies, teleangiëctastieën,

atrofie, stug

Page 29: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - symptomen

Huid wond genezingsproblematiek

Ulcera

Fistels

Necrose

Beleid iom chirurg

Foto dr van der Velden

Page 30: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - symptomen

Mucositis

Pijn (!) bij het slikken, eten, praten

Smaak- en reukverlies

Verandering van voedingspatroon: wekelijks wegen

Page 31: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - symptomen

Mucositis

Pijnstilling

Spoelen

Duur: 6-8 wk na laatste RTx

Dietiste:

Cave gewichtsverlies

ND

NMS

Cave Candida: nystatine

Page 32: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - symptomen

Verandering speekselproductie

Droge mond

Taaier slijm

Slikklachten

Met name in de ochtend

Advies

Spoelen

Bekertje naast bed

Duur: weken - maanden, vaak geen volledig herstel

Page 33: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - symptomen

Zwelling lokaal of hals

Meer bij PORT

Oedeem

Lymfebanen

Masker

Plan

Page 34: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - symptomen

Stemveranderingen

Typische beloop

Blijft verstaanbaar

Duur: weken

Blijvend

Zingen

Schreeuwen

Gehoorsklachten

Gevoelig voor ontsteking

Dysfunctie buis van Eustachius

Kan blijvend zijn

Page 35: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - Invloed op symptomen

Slechte mondhygiëne

Fluorbehandeling en co via mondhygiëniste

Roken

STOPPEN!

Hoewel palliatieve behandeling toch nadelen

Minder effect RTx

Meer bijwerkingen

Matig/geen alcohol

Afvallen

Angst

Icc psycholoog

Evt med: alprazolam/slaapmed

Page 36: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele

Radiotherapie - nazorg

Controle’s palliatieve pt iom pt

Wekelijks in acute stadium

Responsbeoordeling 6-8 wk na laatste RTx

Beelvorming alleen op indicatie

Follow-up 1x/2-4 mnd

TSH

Page 37: Erasmus M.C. Rotterdam · 2017. 6. 28. · RA: bdz tumor a vue, ondoorgankelijk Cavum oris: tumoreuze massa doorgroeiend door palatum durum met centraal ulcer, 3cm Hals: multipele