Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

42
twitter.com/janrotmans Energie Transitie: waarom, wat, hoe? Apeldoorn, 4 Juni 2014

description

Apeldoorn, 4 juni 2014

Transcript of Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Page 1: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

twitter.com/janrotmans

Energie Transitie: waarom, wat, hoe? Apeldoorn, 4 Juni 2014

Page 2: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Waarom is energietransitie nodig?

Page 3: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Huidige Energievoorziening niet Duurzaamecologisch

– schadelijke emissies voor mens en natuur – draagt bij aan klimaatverandering

economisch– afhankelijkheid van politiek/econ. instabiele landen– kwetsbaarheid voor verstoring energietoevoer

sociaal– betaalbaarheid voor huishoudens/bedrijven onder druk– 2 miljard mensen geen toegang tot moderne energie

Page 4: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Wat is energietransitie?

Page 5: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Energie Transitie

verschuiving van fossiele energie naar schone energie

overgang van CO2-economie naar CO2-vrije economie

vergt compleet nieuwe infrastructuur & ander paradigma

Page 6: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Wat is het probleem?

Page 7: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Transitie = Machts Wisseling

regime: bestaande macht vanuit gevestigde belangen

niche: opkomende macht

niche wil macht overnemen van het regime regime verzet zich daar op allerlei manieren tegen

transitie = regime-verandering = machtsverschuiving

Page 8: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Machts Middelen Regime

wetten en regels: alle wegwijzers richting fossiele energie

financiën: 1000 miljard $ per jaar subsidie

lobby: duizenden lobbyisten in Brussel

framing: windmolens draaien op subsidie

Page 9: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Hoe werken transities?

Page 10: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?
Page 11: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Grote Omslagen ontstaan Klein

grote omwentelingen ontstaan vaak uit kleine initiatieven

van kleine groepjes individuen die een andere weg inslaan

Page 12: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Transities duren 2 Generaties

transities verlopen in fasen en segmenten

eerst haakt klein segment aan, dan groter,

dan nog groter en uiteindelijk de massa

Page 13: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Transities Mislukken vaak een transitie mislukt als verandering van buiten af plaatsvindt

‘een kalkoen zal zichzelf niet slachten’

een transitie mislukt als de verandering van binnen uit komt

‘muis en olifant stampen samen op de brug’

een transitie kan lukken bij verandering van binnen & van buiten

Page 14: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

In welke fase zit energietransitie?

Page 15: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Through development stagePre-development stage

Renewables

Decentralized

Bottom-up

Fossil

Centralized

Top-down

Time

Sustainable Energy System

We are here

Tipping Point

Transitie naar Duurzame Energie

Page 16: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Kantel Fase

chaos

conflicten

slagveld

Page 17: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Chaos & Turbulentie

3 jaar geleden: nucleaire renaissance 2014: nucleaire verdeeldheid

5 jaar geleden: US grootste importeur van gas 2014: US exporteert gas naar Europa

4 jaar geleden: prijs van zonnepanelen hoog 2014: prijs van zonnepanelen 60% lager

Page 18: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Conflicten

Oekraïne crisis: Rusland versus Europa over gas

China vs Europa conflict over zonnepanelen

Amerika vs China conflict over zonnepanelen

Duitsland versus andere Europese landen

Page 19: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Slagveld

3 van de 5 energiebedrijven sneuvelt in kantelfase

niet de grootste bedrijven overleven, niet de slimste

maar de meest adaptieve bedrijven overleven

Page 20: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

“ tempo waarin Europa windmolenparken

en zonnepanelen installeert, moet worden

vertraagd. De situatie is onhoudbaar,

het ruïneert onze business ”

Gérard Mestrallet, CEO GDF/Suez

Page 21: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Mondiale Energie Machtsstrijd

Obama

“ The country that will dominate the clean tech economy

will be the country that will dominate the world economy

and America needs to be that country ”

Page 22: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Mondiale Energie Transitie

niet gedreven door

schaarste, klimaat, milieu

wel gedreven door

geopolitieke spanning, machtsverschuivingen, prijzen

Page 23: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

andere wereldmachtsblokken zijn pro-actief

Europa heeft mislukt klimaatbeleid

Europa is niet op weg naar energie-autonomie

Europa heeft geen visie en strategie

Page 24: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

energy wende meest radicale energietransitie in Europa

geworteld in brede maatschappelijke beweging sinds 1970

politiek leiderschap is van cruciaal belang

substantiële politieke invloed van Grünen

consistent innovatiebeleid: feed-in tarief

Duitsland

Page 25: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?
Page 26: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

in Europese achterhoede met 4.5% duurzame energie

energyakkoord: 14% duurzame energie in 2020

over 15 jaar is ons gas op, Nederland heeft geen Plan B

in 2030 fossielvrij is technisch mogelijk

Nederland maakt geen radicale keuze

Nederland

Page 27: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Hoe kunnen we energietransitie versnellen?

Page 28: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Overheid

Page 29: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Faciliterende Rol voor Overheid

richting geven

&

innovatieruimte bieden

Page 30: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Richting Geven

richting geven

duidelijke, ambitieuze kaders stellen

werken volgens heldere spelregels / principes

afstemmen van ontwikkelingen in samenhang

Page 31: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Ruimte Bieden

innovatieruimte bieden mentale ruimte, juridische ruimte, organisatorische ruimte

belemmeringen wegnemen

ongedachte coalities stimuleren

niet alles zelf willen organiseren, maar het mogelijk

maken dat anderen het zelf kunnen organiseren

Page 32: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Burgers

Page 33: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

BurgerInitiatieven

Page 34: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Lokale energiemaatschappijen

Page 35: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

organiseren kiezen

druk uitoefenen

nieuwe micromacht

Burger Initiatieven

Page 36: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Nieuwe Macht opkomende middenklasse

tornt aan traditionele instituties

kennis, netwerken, sociale media

micromacht

Page 37: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Macht ‘ gemakkelijker te verwerven,

lastiger uit te oefenen en eenvoudiger te verliezen ’

Moisés Naím

Page 38: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Maatschappelijke Organisaties

Page 39: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

verbinden

mensenprojecten

ideeënregio’s

sectoren

Maatschappelijke Organisaties

Page 40: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Bedrijven

Page 41: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Leidende Rol van Bedrijven

pro-actief

ambitieus

nieuwe combinaties

leiderschap

Page 42: Energie Transitie: waarom, wat, hoe?

Inzichten• energie transitie bevindt zich op een kantelpunt

• kantelpunt betekent langdurige chaos en turbulentie

• transitie is machtstrijd en slagveld

• Nederland wordt gedwongen te kiezen

• burgers kunnen doorslaggevende rol spelen