twitter.com/janrotmans

Energie- & Klimaat Transitie: ultieme uitdaging voor België

Oostende, 03 Mei 2019

twitter.com/janrotmans

Hengelo, 25 Augustus 20161 URGENTIE

Anthropoceen

tijdperk waarin de Mens de Aarde fundamenteel beïnvloedt

dat heeft ingrijpende gevolgen voor de Aarde en de Mens

klimaatverandering

plastic soep

uitsterven van insecten

Ecologische Crisis

we vernietigen meer ecologisch dan financieel kapitaal

we produceren ten koste van de aarde

we lenen hulpbronnen maar betalen niet terug

financieel tekort = 3% ecologisch tekort = 35%

Klimaat Feiten

16 van 17 warmste jaren ooit gemeten in deze eeuw

2016 was warmste jaar ooit gemeten

mondiaal is temperatuur in 100 jaar met 1 graad gestegen

mondiaal is zeespiegel in 100 jaar met 20 cm gestegen

Klimaat Gevolgenweersextremen zijn gekoppeld aan klimaatverandering

droogtes, overstromingen, hittegolven, koraalsterfte

boven 2 graden treden zelfversterkende klimaateffecten op

dan komen we in ‘gevaarlijke klimaatverandering’

permafrost, gletsjers, (Ant)artische ijskappen, kusten

New Heat Record Antarctics: 17.5 C

“Planet has only until 2030 to avoid catastrophic climate change”

IPCC, November 2018

Waarom is Nederland zo traag?

fossiele energie zit in ons DNA

gebrek aan politiek leiderschap

invloed multinationals op energiebeleid

overregulering en bureaucratie

falend duurzaam innovatiebeleid

Waarom is België zo traag?

?

OUDE ECONOMIE….

- Fossiel

- Lineair

- Centraal

- Vervuilend & Verspillend

- Waarden Onttrekken

- Bezit

NIEUWE ECONOMIE

- Hernieuwbaar

- Circulair

- Decentraal

- Schoon

- Waarden Toevoegen

- Gebruik

Elke euro geïnvesteerd in de nieuwe economie

levert 3 euro rendement op voor economie

innovatie, werkgelegenheid, structuurversterking

Elke euro geïnvesteerd in de oude economie

kost de samenleving 2 euro

PBL, 2015

Rendement van Nieuwe Economie

Belang Energie Transitie

Economisch

Geopolitiek

Klimaat

twitter.com/janrotmans

Hengelo, 25 Augustus 2016

2 ENERGIE TRANSITIE

Energie Transitie: transitie naar duurzame energie

Circulaire Transitie: transitie naar afvalloze economie

Klimaatadaptatie: transitie naar klimaatbestendige

economie en samenleving

Transitie Opgave

DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase

Duurzaam

Decentraal

Bottom-up

Fossiel

Centraal

Top-down

Tijd

Duurzaam Energie Systeem

Wij zitten hier

Kantel Punt

TRANSITIE NAAR DUURZAME ENERGIE

maatschappelijke druk consumenten gedrag

geopolitiek beleid klimaat

markt economie technologie

Determinanten van Energietransitie

regime: dominante structuur, cultuur en werkwijzen

met macht en gevestigde belangen

niche: opkomende, afwijkende structuur, cultuur en

werkwijzen op klein schaalniveau

niche wil macht ontwikkelen en het bestaande regime

overnemen; regime beschermt zich daartegen door de

niche onschadelijk te maken of op te nemen

transitie = regime-wisseling = machtswisseling

Transitie = Machtswissseling

Mondiale Investeringen Duurzame Energie

in 2018 300 miljard geïnvesteerd in duurzame energie

2.5 x duurzame energie capaciteit geplaatst dan fossiel

150 landen voeren actief ondersteuningsbeleid

Mondiaal

in 2018 100 miljard geïnvesteerd in duurzame energie

mondiale leider op gebied van zonne- en windenergie

lokale protesten tegen luchtvervuiling drijvende kracht

China

30 miljard in zonne-energie geïnvesteerd sinds Trump

meer in windenergie geïnvesteerd dan in schaliegas

staten en steden gaan veel sneller dan federale niveau

Verenigde Staten

nieuwe economie is ‘booming’

in potentie 25 miljoen Europeanen betrokken

in 2018: 4-6% van totale werkgelegenheid

in 2020: 5-10% van totale werkgelegenheid

in 2030: 25-50% van totale werkgelegenheid

Duitsland & Denemarken absolute koplopers

Europa

Energietransitie bevindt zich op een kantelpunt

Indicatoren Kantelpunt

kolencentrales worden wereldwijd uitgefaseerd

grote Europese energiebedrijven zitten in de problemen

zonne-energie 80% goedkoper dan 7 jaar geleden

grid parity: zon & wind concurreren met fossiel in regio’s & landen

sinds 2013 is er meer schone energie geïnstalleerd dan fossiel

chaos: rechtszaken, protesten, conflicten, weerstand

SURVIVAL OF THE FITTEST

EON

Koersval sinds 2008 is 90%

Stranded Assets

als we klimaatdoelstelling willen halen

van 2 graden, dan moeten we 2/3 van

fossiele reserves onder de grond laten

100 trillion US$ stranded assets

Energietransitie wordt heftigmet conflicten en oorlogen

CONCLUSIE

energietransitie is in volle gang

en de uitkomst is onvermijdelijk

vraag is alleen hoe lang het duurt

twitter.com/janrotmans

Hengelo, 25 Augustus 2016

3TRANSITIE OPGAVEVOOR NEDERLAND

2500 windmolens op land en zee

na 25 jaar

nog 15.000 windmolens nodig!

3 GW zonne-energie [12 miljoen panelen]

4500 voetbalvelden na 15 jaar

50 GW nodig [75.000 voetbalvelden]!

250.000 m² groen dak in Rotterdam

na 10 jaar, is 2% van beschikbaar dak

Circulair Gebouw in Duiven

niets is nieuw in Liander gebouw

wedergeboorte van een bestaand gebouw

80% van oude gebouw is hergebruikt

toegevoegde materialen gerecycled

toiletpotten, werkkleding verpulverd tot isolatie

materialenpaspoort

2 circulaire gebouwen na 5 jaar!

Loppersum

WONINGVOORRAAD

7 miljoen woningen op aardgas

in 2038 gasloos: 350.000 woningen/jaar

1.500 per dag!

nog honderdduizend gaswoningen gebouwd

2.000 per dag!

In 5 jaar 2000 huizen gasloos gemaaktkomende 20 jaar 2000 huizen per dag!

Brabant Koploper Elektrisch Vervoer

auto’s, bussen, vrachtwagens

25% van laadpalen in Brabant

elektrische busvloot grootste in Europa

Brabant Proeftuin Elektrisch Vervoer

Schone Bus is er al!

in Eindhoven rijden al 43 elektrische bussen

in Venlo rijden al 12 elektrische bussen

in Maastricht vanaf 2019 alleen elektrische bussen

concessie is belangrijk

17.000 Elektrische bussen in Shenzhen

Industrie

1. energie efficiency

2. elektrificatie [i.p.v. gas]

3. biomassa / waterstof [i.p.v. olie]

Elektrisch Auto Vervoer

elektrische auto’s groeien met ca. 10% per jaar

0.5% van auto’s is elektrisch in Nederland

1.5% van auto’s is hybride in Nederland

alleen al vervanging bestaande auto’s kost 20 jaar!

Elektrificatie

elektrificatie is de toekomst, is alleen heel duur

en kost veel tijd, kost minstens 10-15 jaar

en kan ook niet voor alle processen werken

Waterstof

Waterstof wordt belangrijk voor industrie,

maar pas op termijn: het is nog duur,

kost nog veel (fossiele) energie

Waterstof is minder geschikt voor huizen en

voor mobiliteit (behalve voor grote afstanden)

Elektrisch vs Waterstof

HET MOET 10 KEER SNELLER!

twitter.com/janrotmans

Hengelo, 25 Augustus 2016

4 HOE KUNNEN WE DE TRANSITIE VERSNELLEN?

convenanten

stuurgroepen

regiegroepen

blauwdrukken

abstracte visies

Wat Niet Werkt

ondertekend door tal van gemeenten

20% CO2-reductie in 2020

40% CO2-reductie in 2030

in Nederland 50% in 2030

Energie/Klimaat Aktie Plan

regionale & lokale coalities

bedrijven, overheid, ngo’s, burgers

koplopers & trekkers bepalen tempo

overheid faciliteert dit transitie traject

bouwer, installateur, woningcorporatie, gemeente, burgers

Wat Wel Werkt

Begin niet met een breed draagvlak, maar met een smal & diep draagvlak

Uitvoering van Energie Transitie ligt in handen van geneenten

Leiderschap gevraagdvan gemeenten

begin met gemeenten die kunnen en willen, rest volgt later wel

is niet zozeer een technische opgave maar een organisatorische opgave

TRANSITIETEAM

mobiliseer 5 mensen in gemeente

vorm transitieteam van 5 mensen

geef transitieteam tijd & ruimte

MAAK AMBITIEUS PLAN

roadmap voor 10 jaar

visie-strategie-actie

coalition of the willing

start doorbraakprojecten

Ga op Tournee!

LEER VAN ELKAAR

achterblijvers kunnen leren van koplopers

koplopers kunnen leren van koplopers elders

successen doorvertalen naar andere context

verbinders nodig

doorvertalers nodig

ga het ongewoon doen

maak scherpe keuzes

we hebben nog 20 jaar om de energietransitie te realiseren

elke dag telt!

Iedereen zei dat het onmogelijk

was, totdat er iemand langs

kwam die dat niet wist