Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met...

15
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen © 2008 logistiekles.nl Pagina 1 1 Overzicht opslag- en transportmiddelen Inleiding Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met meer te maken dan zijn heftruck alleen. Hij werkt met pallets, met stellingen, met opslagsystemen en nog veel meer. In dit eerste hoofdstuk maakt u kennis met de opslag- en transport- middelen die u zoal in uw werkomgeving tegenkomt. Niet alles zult u in uw bedrijf daadwerkelijk gebruiken. Toch is het voor een goed inzicht in uw werk van belang dat u het bekend bent met de opslag- en transportmiddelen zoals u die over het algemeen in bedrijven tegen kan komen. Soorten stellingen Stellingen dienen om goederen overzichtelijk en efficiënt op te slaan. Neem bijvoorbeeld de palletstelling. Deze stelling is zeer efficiënt omdat door meerdere pallets boven elkaar te plaatsen het bedrijf veel minder vloeroppervlakte nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. Ook voor de heftruckchauffeur die immers veel minder ver hoeft te rijden. We zullen nu een aantal veel gebruikte stellingtypes met hun specifieke toepassing of voordeel opnoemen. De meest gebruikte stelling is ongetwijfeld de palletstelling. Deze is meestal ingericht op standaard-palletmaten zoals de Europallet en het blokpallet. De diepte van de palletstelling moet zijn afgestemd voor de maat van de te gebruiken pallets. De diepte van een Europallet is 120 cm. De bijbehorende stellingdiepte is dan 105cm. De breedte van een Europallet is 80 cm. Voor drie pallets (3 x 80) en wat speelruimte maakt men een stellingvak 270 cm. breed. Voor blokpalletstelling gelden andere maten. De diepte is net als de Europallet 120 cm. maar de breedte is 100 cm. Dat vereist dus een andere breedte van het stellingvak. palletstelling Een maximale laadhoogte van een pallet is niet voorgeschreven. Dus moet je bij het inrichten van een stelling afgaan op de praktijk van het eigen bedrijf. Wel is voorgeschreven, in normblad NEN 5051, dat de minimale speling tussen pallet en bovenligger in de stelling tenminste 15 cm moet zijn. Neem liever een beetje extra ruimte! Vooral de bovenste schappen zijn met zo'n kleine speling lastig te laden. Er is wel een maximaal toelaatbare vak- belasting, een vak is gelijk aan de lengte van de liggers, die aangegeven is op het stellingspecificatiebord. Stellingspecificatiebord

Transcript of Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met...

Page 1: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 1

1

Overzicht opslag-

en transportmiddelen

Inleiding

Elke vorkheftruckchauffeur heeft in

zijn werkomgeving met meer te maken dan

zijn heftruck alleen. Hij werkt met pallets,

met stellingen, met opslagsystemen en nog

veel meer. In dit eerste hoofdstuk maakt u

kennis met de opslag- en transport-

middelen die u zoal in uw werkomgeving

tegenkomt. Niet alles zult u in uw bedrijf

daadwerkelijk gebruiken. Toch is het voor

een goed inzicht in uw werk van belang

dat u het bekend bent met de opslag- en

transportmiddelen zoals u die over het

algemeen in bedrijven tegen kan komen.

Soorten stellingen

Stellingen dienen om goederen

overzichtelijk en efficiënt op te slaan.

Neem bijvoorbeeld de palletstelling. Deze

stelling is zeer efficiënt omdat door

meerdere pallets boven elkaar te plaatsen

het bedrijf veel minder vloeroppervlakte

nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook

tijd. Ook voor de heftruckchauffeur die

immers veel minder ver hoeft te rijden.

We zullen nu een aantal veel gebruikte

stellingtypes met hun specifieke toepassing

of voordeel opnoemen.

De meest gebruikte stelling is

ongetwijfeld de palletstelling. Deze is

meestal ingericht op standaard-palletmaten

zoals de Europallet en het blokpallet. De

diepte van de palletstelling moet zijn

afgestemd voor de maat van de te

gebruiken pallets. De diepte van een

Europallet is 120 cm. De bijbehorende

stellingdiepte is dan 105cm. De breedte

van een Europallet is 80 cm. Voor drie

pallets (3 x 80) en wat speelruimte maakt

men een stellingvak 270 cm. breed. Voor

blokpalletstelling gelden andere maten. De

diepte is net als de Europallet 120 cm.

maar de breedte is 100 cm. Dat vereist dus

een andere breedte van het stellingvak.

palletstelling

Een maximale laadhoogte van een

pallet is niet voorgeschreven. Dus moet je

bij het inrichten van een stelling afgaan op

de praktijk van het eigen bedrijf. Wel is

voorgeschreven, in normblad NEN 5051,

dat de minimale speling tussen pallet en

bovenligger in de stelling tenminste 15 cm

moet zijn. Neem liever een beetje extra

ruimte! Vooral de bovenste schappen zijn

met zo'n kleine speling lastig te laden. Er is

wel een maximaal toelaatbare vak-

belasting, een vak is gelijk aan de lengte

van de liggers, die aangegeven is op het

stellingspecificatiebord.

Stellingspecificatiebord

Page 2: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 2

De doorrijstelling die ook wel

inrijstelling genoemd wordt, is speciaal

bedoeld om grote hoeveelheden van

dezelfde goederen tijdelijk in op te slaan.

Denk aan een productiebedrijf dat in series

produceert. De hele productie moet eerst

snel en compact worden opgeslagen.

Daarna wordt die werkvoorraad

getransporteerd naar de uitleverpunten en

komt de stelling vrij vlot leeg, en gereed

voor een volgende productieserie.

inrijstelling

Rijpaden en dergelijke hebben bij

deze stelling geen belang en zijn zonde

van de ruimte. De doorrijstelling is

eigenlijk een gang binnen een stelling met

rijen staanders met korte opzetsteunen. De

‘gang’ zelf wordt als het ware volgezet

met pallets. Dit systeem vereist wel

bijzondere aandacht van de

heftruckchauffeur, waarover later meer.

De doorrolstelling is net als de

doorrij-stelling, ook bedoeld voor

bulkvoorraad. Maar nu wordt aan de ene

zijde, achterin, de nieuwe voorraad

geschoven, terwijl aan de andere zijde, de

voorkant, de pallets worden weggehaald.

Automatisch, meestal door de

zwaartekracht omdat de rollenbaan iets

schuin naar voren staat komen de achterste

pallet naar voren rollen. Meestal wordt de

doorrolstelling echter gebruikt voor

bakken.

De draagarmstelling is bedoeld

voor lange voorwerpen als buizen of hout.

Belangrijk is dat het aantal dragers

afhankelijk is van het gewicht én de

stijfheid van de opgeslagen goederen.

Buizen die gemakkelijk doorbuigen

hebben meer draagsteunen nodig dan I-

balken, die van zichzelf al ‘stijf’ zijn. Daar

staat tegenover dat I-balken weer veel

zwaarder zijn. Zo is er voor elk type

materiaal het juiste type draagarmstelling

te vinden.

draagarmstelling

Ten slotte noemen we nog kort de

mobiele stelling, de legbordenstelling, de

carrousel en de paternoster. Deze worden

veel minder gebruikt en we zullen er niet

over uitweiden.

Gebruikscertificering stellingen

Een stelling is niet zomaar een paar

staanders met tussenbalken. Hij moet

verantwoord en veilig ontworpen zijn voor

de te dragen goederen. Het zal duidelijk

zijn dat een stelling die uitsluitend

piepschuimen platen hoeft te dragen

minder zwaar hoeft te zijn dan een die

pallets met bakstenen moet torsen.

De fabrikant moet ervoor zorgen

dat aan elke stelling een bord is bevestigd

waarop duidelijk staat aangegeven wat de

maximale belasting van een stellingvak is,

Page 3: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 3

en eventuele extra gebruiksaanwijzingen.

Ook moeten deze gebruiksvoorschriften, in

de vorm van een gebruikscertificaat, door

het bedrijf in de administratie bewaard

worden.

De wet stelt een aantal aanvullende

veiligheidseisen. Elke stelling moet

voldoen aan een aantal veiligheidsnormen.

We zullen de belangrijkste noemen.

Bij de montage van de staanders op

de vloer, moeten chemische ankers

worden gebruikt.

chemisch anker

Deze ankers zetten zich bij het indraaien in

de vloer met twee-componentenlijm

onlosmakelijk vast in de vloer. Zo kan de

stelling niet gemakkelijk bij een klein

ongelukje worden verschoven.

Om te voorkomen dat de stelling

verschuift of verbuigt door een aanrijding

van een heftruck of vrachtwagen, is ook

een aanrijbeveiliging verplicht. Die moet

staan vóór de staanders bij de kopse kanten

van stellingen. Kijk eens naar de

aanrijbeveiligingen in jouw bedrijf. Zijn

ze erg beschadigd, vaak geraakt? Dan

blijken ze erg nuttig te zijn geweest!

Om de stevigheid verder te

vergroten moeten stellingen die rug aan

rug staan, met koppelstukken aan elkaar

bevestigd zijn. Stellingen langs de muur

mogen ook aan de muur bevestigd worden.

Op hoe meer punten de stelling vastzit, hoe

minder de kans dat hij kan schuiven. De

liggers die tussen de staanders liggen

moeten vanzelfsprekend goed geborgd

zijn. Borgen mag met een pen of bout-en-

moer.

voorbeeld van een aanrijbeveiliging

Het borgen is met name van belang tijdens

het optillen van een pallet. Stel je voor dat

je per ongeluk onder de ligger komt met je

vorken en dan gaat heffen. Een niet-

geborgde ligger zou eruit worden getild en

de stelling gedeeltelijk gedemonteerd

worden.

verschillende borgpennen

Met een geborgde ligger zou je de

hele stelling moeten optillen. Dat zal niet

gaan, vanwege het gewicht van de overige

pallets en vanwege de verankering in de

vloer.

Wanneer er doorgangen door de

stellingen zijn kunnen die zijn gemarkeerd

met geel-zwarte veiligheidskleuren, zodat

de randen en de afmeting goed zichtbaar is.

Met name een onderdoorgang is link en

vereist extra aandacht van de

heftruckchauffeur. Je zal niet de eerste zijn

die met een te hoog geheven pallet tegen

de bovenrand van een onderdoorgang aan

rijdt.

Page 4: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 4

Pallets

Pallets worden gebruikt om losse

dozen en andere goederen gemakkelijk te

kunnen opslaan en vervoeren. De pallet is

niet zomaar de simpele ‘plank’ waarop

dozen gestapeld kunnen worden. Het is

een belangrijk onderdeel van een

uitgekiend opslagsysteem en tegelijk van

een heel efficiënt transportsysteem. We

noemen dat het ‘keten-voordeel’. Dat

betekent dat iedereen in de ‘keten’, van de

producent tot de groothandel hetzelfde

systeem van opslag en vervoer gebruikt,

namelijk met pallets. Dat bespaart veel

kosten omdat de goederen niet telkens

hoeven te worden overgepakt. In een klap

wordt een hele pallet met wel honderd

kratten, met wel honderd dozen, in de

stelling gezet. En die hele bulk wordt, na

verkoop, er net zo makkelijk in één

beweging uitgehaald en voor transport in

de vrachtwagen gereden. Schaalvoordeel,

noemt men dat. Grote hoeveelheden in één

handeling.

tweeweg, dubbeldeks,omkeerbaar,

vlakwerkend

tweeweg, dubbeldeks, omkeerbaar,

overstekend

tweeweg, dubbeldeks, niet omkeerbaar,

vlakwerkend

tweeweg, enkeldeks, vlakwerkend

vierweg, dubbeldeks, omkeerbaar,

vlakwerkend

vierweg, niet omkeerbaar, vlakwerkend,

omlopend onderdek

Vergelijk dat eens met het legbord

van de schappenstelling. Daar moeten de

binnengekomen omdozen worden

uitgepakt om de goederen los op te slaan in

de stelling, waarna ze weer worden

ingepakt in verzenddozen als ze verkocht

zijn. Dankzij de pallet wordt de moeite van

het in- én uitpakken overgeslagen.

Pallets zijn er in veel verschillende

uitvoeringen. Belangrijke kenmerken zijn:

Tweeweg- en vierwegpallets

Vlakwerkend en overstekend

Dubbeldeks of enkeldeks

Omlopend- of niet-omlopend

onderdek

Zeer belangrijk om efficiënt van pallets

gebruik te kunnen maken is dat ze allemaal

dezelfde maten hebben. Als elke pallet

eigen afmetingen had, werd het opslaan

één grote puzzel. Standaardisatie van

pallets is heel belangrijk. Afwijkende

Page 5: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 5

formaten, maar ook beschadigde pallets,

scheppen veel problemen en houden de

hele boel ontzettend op.

In Europa is de standaard de

Europallet. Een Europallet is een houten

pallet van 120 cm. lang en 80 cm. breed.

Europallet

De echte officiële Europallet moet zijn

gemaakt volgens EPAL-normen

(Europese PALlet organisatie).

EPAL brandmerk

Dat zijn naast de afmetingen ook

kwaliteitsnormen en alleen die pallets zijn

voorzien van het EUR brandmerk in één

van de blokken. Maar in de praktijk

noemen we alle pallets die aan de

vloermaten van een Europallet voldoen

een Europallet. Internationaal is er een

ruilsysteem van (de echte) Europallets. Er

zit statiegeld op de pallet. In principe

vraagt de vrachtwagenchauffeur voor elke

Europallet die hij aflevert een lege mee

terug. Zijn die lege niet voorradig, dan zal

de leverancier een rekening sturen. Pas dus

op met lege Europallets, die zijn geld

waard.

Daarnaast worden er ook veel

eenmalige pallets van het Europallet-

formaat gebruikt. Weggooipallets, worden

ze ook wel genoemd.

weggooipallet

Als ze van hout zijn, dan is dat van een

goedkopere soort dan de echte Europallets.

Maar lang niet alle weggooipallets zijn van

hout. Weggooipallets zijn vaak van geperst

houtzaagsel, karton zelfs. Sterker zijn

kunststof pallets of pallets van metaal, en

dat zijn pallets die toch vaker gebruikt

kunnen worden maar geen ‘statiegeld’

kennen.

Naast deze Europallet wordt, met

name in Engeland, veel gebruik gemaakt

van de blokpallet of industriepallet. De

maten hiervan zijn 100x120 cm.

blokpallet

Het zal duidelijk zijn dat in een stelling

waar drie Europallets naast elkaar kunnen,

er maar twee (bredere) kunnen staan. Waar

veel met blokpallets gewerkt wordt zorgt

men voor een bredere stelling. Let op bij

de blokpallets. Die zijn bijna zo breed als

diep. En vaak kunnen ze aan alle zijden

Page 6: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 6

worden opgepakt. Oppakken aan de lange

kant kan dus, maar de kortste kant is

slechts 100 cm. en dat is te kort om in een

standaard Europallet-stelling van 105 cm.

diep te zetten!

Om te voorkomen dat insecten zich

in het hout van pallets verspreiden over de

wereld worden houten pallets doorgaans

behandeld met een schimmeldodend

middel, overeenkomstig de regels van

ISPM15, een internationale afspraak over

schimmelgevoeligheid.

Naast de alomtegenwoordige

houten Europallet en de nog veel

voorkomende blokpallet willen we nog een

paar bijzondere vormen noemen. Als

eerste de gritterbox. Dat is een ijzeren

kooi, met de vloermaat van een Europallet.

Ze worden veel gebruikt als de te

vervoeren goederen niet mooi stapelbaar

zijn. Voetballen bijvoorbeeld.

gritterbox

Wel mooi stapelbaar zijn vaten,

maar dan wel met een dubbeldeks-pallet

ertussen. Die dubbeldeks-pallet heeft als

bijzonderheid dat hij aan de boven én

onderzijde een vlakke vloer heeft.

Daardoor staat zo’n vatenstapeling nog

redelijk stabiel. Stabieler is echter de

speciale vatenpallet, waarop de vaten

liggend vervoerd worden.

vatenpallet

De containerpallet is ongetwijfeld

het meest stabiel. Dit door het stalen frame.

containerpallet

Om een stabiele stapeling van losse

dozen te krijgen worden de goederen

meestal met een laag plastic omwikkeld,

zogenoemde wikkelfolie. Bij vaten

(dubbeldeks) is een sjorband een goede

oplossing. Andere mogelijkheden om van

een vlakke pallet een stabiele ‘doos’ te

maken zijn stapelranden of opzetranden

van aluminium of hout heel goed. Voor

intern gebruik en bode-vervoer (van

magazijn naar expediteur bijvoorbeeld)

neemt men liever opzetranden. Dat is

Page 7: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 7

gemakkelijker bij het telkens in- en

uitpakken van de pallets.

opzetranden

Palletbehandeling

De heftruckchauffeur moet goed

weten hoe elke pallet te behandelen. Op

een pallet staan veel goederen die tezamen

veel geld waard zijn. Schade aan de

goederen door verkeerde palletbehandeling

kan erg kostbaar zijn. Veel voorkomende

fouten bij pallets uit de stelling halen zijn:

Vorken in de goederen

Vorken in achterste pallet

Pallet scheefduwen

Pallet trekt ander pallet uit de

stelling

Goederen vallen van het pallet

Pallet wordt opgeduwd

Ligger knikt naar beneden

Europallets staan in de

palletstelling altijd in lengterichting. Dus

pak je ‘van nature’ de Europallets aan de

goede, de korte, kant. Ook al omdat aan

die kant geen onderlat aan de pallet

bevestigd is en je vorken (handpallettruck)

over de grond onder de pallet kunnen

schuiven. Als je op een laadperron

(expeditie) een vrachtwagen laadt, rijdt je

er in en zet je de Europallets in de

lengterichting neer. Maar bij het lossen bij

een kleiner bedrijf moeten de pallets vaak

van de zijkant van de vrachtwagen gepakt

worden. Ze staan dan ‘dwars’ en je moet

ze aan de lange zijde oppakken. De vorken

zijn standaard ongeveer 115 cm lang. Bijna

precies zo lang als een Europallet, maar 35

cm langer dan de breedte van een

Europallet. Pak je die dus in de breedte,

dan loop je het risico een achterliggende

pallet mee op te tillen of zelfs te

beschadigen. Voorzichtigheid en verstand

van zaken zijn geboden. Een beschadigde

pallet kan voor grote problemen zorgen.

Niet alleen ben je er veel extra tijd aan

kwijt, verlies van lading is vaak erg

kostbaar.

Bij het laden van een vrachtwagen

worden vaak twee pallets op elkaar gezet.

Kunnen de goederen dat wel aan? Zijn de

eventuele opzetranden wel geschikt om een

ander pallet op te stapelen. Ga overigens

met opzetranden nooit hoger dan 200 cm,

anders wordt het geheel instabiel. Bij het

uitladen moet je eerst even kijken of de

pallet wel stabiel genoeg is om zonder in te

storten in de stelling te kunnen zetten. Hoe

zwaar is de pallet ongeveer en kan de

heftruck dit veilig heffen? Denk je dat een

pallet misschien te zwaar is, probeer hem

dan eerst op te tillen met de vorken er niet

helemaal in (tot 20 cm van de hiel).

hiel

Lukt dat, zet hem weer neer en schuif dan

de vorken er wél helemaal in. Dan weet je

zeker dat je stabiel en veilig de pallet zal

kunnen opnemen en verplaatsen.

Page 8: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 8

Hef- en transportmiddelen voor

pallets

Het eenvoudigste hulpmiddel om

een pallet te verplaatsen is de

handpallettruck of pompwagen.

handpallettruck

De wielen van de pompwagen zijn van

hard nylon en hebben daardoor een lage

rolweerstand, zodat een pallet door een

man te verplaatsen is. Pompwagens

hebben weinig grondspeling en erg kleine

wielen, die immers onder de pallet moeten

rijden. Daardoor, door die kleine wielen en

die lage grondspeling, kan een losliggende

spijker al een probleem opleveren. Je rijdt

de pompwagen een pallet ’in’, eigenlijk

‘onder’. Je ontmoet en dikke spijker en

pats, pompwagen klem. Een schone en

vlakke vloer is dus vereist. Een

handpallettruck heft door het pompen met

de dissel en zakt door een hendel in te

knijpen. Er zijn handpallettrucks die wel

2000 kg. van de grond kunnen krijgen. Het

verdient echter geen aanbeveling zo'n

groot gewicht door één man te laten

verplaatsen. Makkelijker in gebruik is de

elektrische variant, de motorpallettruck.

Die rijdt én heft elektrisch. Voor grotere

afstanden zijn die zelfs verplicht. Ook zijn

er motorpallettrucks die voorzien zijn van

een leun- of staanplaats of, nog

gerieflijker, een zitplaats.

motorpallettruck

Om een pallet ook daadwerkelijk te

heffen zijn er tal van kleine hefapparaten,

de stapelaar.

stapelaar (met pantograaf)

Handmatig of elektrisch, ze kunnen een

pallet tot zo'n 160 cm. omhoog brengen en

zijn daardoor geschikt om vrachtwagens te

laden en bij lage stellingen te gebruiken.

Het maximale hefvermogen loopt tot ca.

2000 kg.

Moeten er dagelijks pallets geladen,

gelost en verplaatst worden, dan stappen

we over naar de echte heftruck.

Page 9: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 9

Heftrucks

Bij de keuze van een heftruck

begint men met het bepalen van het

hefvermogen en de hefhoogte. Tenslotte is

dat waar ze in eerste instantie voor

gemaakt zijn: heffen. En daar is nogal wat

variatie in. Er zijn lichte stapelaars die

amper 1000 kg. tot anderhalve meter

kunnen heffen tot zware 10-tons heftrucks

met meervoudige masten die tot acht meter

gaan. De volgende keuze is afhankelijk

van de werkomstandigheden. Moet de

truck op een buitenterrein grote afstanden

afleggen? Dan is diesel de beste keuze,

maar gas kan eventueel ook. Als de

werkplek binnen is, dan is een elektrische

truck de beste mogelijkheid. Hoeveel

ruimte is er binnen? Moeten we heel krap

draaien, dan is een driewieler op zijn

plaatst. Anders kiezen we liever een

vierwieler vanwege de betere stabiliteit.

De belangrijkste van deze

verzameling hefwerktuigen is de gewone

of ‘all-round’ heftruck. Zoals de naam al

beloofd is die van alle markten thuis en

wordt hij gebruikt in de meest

uiteenlopende omstandigheden. Deze

algemene heftruck is er met verschillende

aandrijving. De kleinste heftrucks zijn

elektrisch. Vaak zijn het driewielers die

het voordeel van een zeer kleine

draaicirkel hebben dat goed uitkomt in een

klein magazijn. Dat is de plek waar de

driewielers thuishoren: binnen.

De grotere elektrische trucks met

vier wielen rijden binnen én buiten. Maar

voor grote afstanden zijn ze, in verband

met de beperkte hoeveelheid energie

(batterij), niet zo goed geschikt. Daarvoor

moet je de truck hebben die op gas, lpg

(liquid petroleum gas) of cng (compressed

natural gas), lopen. Die hebben

verwisselbare gastanks, zodat de

‘actieradius’ geen probleem is. Lpg-

heftrucks hebben relatief schone

uitlaatgassen. Daardoor kunnen ze wel

‘eventjes’ binnen komen rijden. Iets dat

met de grootste en de zwaarste trucks die

op diesel lopen absoluut niet kan. Tenzij

natuurlijk eenmalig in een machinefabriek

om een machine te plaatsen of zoiets. Maar

voor het normale werk is de dieseltruck

met zijn uitlaatgassen alleen geschikt voor

het buitenwerk. De speciaal voor het

buitenterrein uitgeruste heftrucks zijn

uitgerust met een cabine zoals een tractor.

Meestal met comfortabele verwarming.

Een meer speciale heftruck is de

reachtruck. Deze is voor binnengebruik

en dus altijd elektrisch.

vierweg reachtruck

Hij heet reachtruck vanwege zijn

eigenschap om de pallet naar binnen te

halen (to reach betekent onder meer

aangrijpen, schuiven en binnenhalen). Hij

is speciaal ontwikkeld voor gebruik in

hoge, dichtbepakte magazijnen, met smalle

gangen (minder dan 3 meter) en hoge

stellingen (maximaal 10 meter). Omdat er

zo weinig rijruimte is steekt de pallet niet,

zoals bij de gewone heftruck, vóór de

wielen uit, maar wordt naar binnen

getrokken zodat je een hele korte

trucklengte overhoudt. Zo kun je ook in

smalle gangen heel goed draaien. Pas als je

bij de stelling gearriveerd bent, schuif je de

mast, en dus de last, naar buiten. Heel

bijzonder, in tegenstelling tot de algemene

regel om de last zo laag mogelijk boven de

grond te houden, bij de reachtruck moet je

zien dat je boven de wielen blijft, dat is

ongeveer dertig centimeter. Ook belangrijk

Page 10: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 10

is dat door dat ‘intrekken’ het zwaartepunt

goed in het midden tussen de wielen komt

te liggen. Zelfs met een maximaal

hefvermogen van 2500 kg. blijft de

reachtruck daardoor stabiel als hij hoog

heft. Vanwege de uitvoering met

onderhoudsarme cushionbanden (zie later)

en relatief kleine wielen is een vlakke

vloer noodzakelijk.

De Kooiaap is een heftruck in een

eigen klasse met als specialiteit kratten,

gasflessen en houtpakketten. De kooiaap is

een meeneem-stapelaar die aan de

achterzijde van de vrachtwagen wordt

aangehangen. Dat beperkt de

meneemgrootte tot 1.2 meter, dat is wat hij

achter de oplegger mag uitsteken.

Sommige meeneem-heftrucks hebben een

uitvouwbare cabine.

meeneem-stapelaar

Deze aap kan niet alleen heffen, maar ook

drukken! Hij drukt zichzelf namelijk

omhoog tegen de vrachtwagen aan. De

vorken worden in de achterzijde van de

oplegger gereden. Door middel van een

handel of knop breng je de meeneem-

heftruck omhoog. Aan de oplegger zitten

steunbalken. De kooiaap steunbalken.

Voor extra vergrendeling worden deze

trucks ook wel met een ketting aan de

oplegger vastgemaakt. De hefmast is

dubbelwerkend en heeft ook dubbele

kettingen, voor het heffen en het omhoog

brengen van de truck. Hierom én omdat te

rijden afstanden heel gering zijn, is er op

de kooiaap geen luxe zitplaats. Het

maximale hefvermogen loopt op tot 3500

kg. en hij kan goed over ongelijk terrein.

Hij is onmisbaar voor de leverancier die

veel klanten heeft die geen eigen heftruck

hebben.

Computergestuurde systemen, agv

en sba

In sommige magazijnen komt er

geen mens meer aan te pas. Daar werken

de volledig geautomatiseerde systeem. De

ene is de AGV, het magazijn met

zelfrijdende voertuigen. De andere is de

SBA, dat is een stellingrobot.

AGV betekent: Automatisch Geleid

Voertuig. Hij kan heffen en verplaatsen en

rijdt computergestuurd helemaal

‘zelfstandig’ zijn route. Een computer

vertelt de automatische heftruck hoe hij de

route naar zijn doel moet rijden. De

centrale computer stuurt als het ware een

routebeschrijving naar de agv-truck. De

weg ernaar toe vindt de truck door

elektrische draden in de vloer te volgen

en afhankelijk van wat de computer hem

vertelde af te slaan.

elektrische draden (draadnavigatie)

Zo komt hij ogenschijnlijk helemaal

vanzelf op de juiste plek en verricht daar

de taak die hem is opgedragen. In plaats

van elektrische draden wordt er ook wel

Page 11: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 11

gebruikt gemaakt van magneten in de

vloer.

magneten (magneetnavigatie)

Er is ook een heel flexibel systeem

met een ronddraaiend laserlicht en

reflectoren. Door de terug ontvangen

reflecties weet het agv-voertuig precies

waar hij is. Ook in dit systeem krijgt het

voertuig de te volgen route draadloos

toegezonden.

laserlicht (lasernavigatie)

De maximum snelheid van dit soort

zelfstandig rijdende voertuigen is de

menselijke wandelsnelheid, dat is max. 7

km p/u. Ook moeten ze met een

noodstopvoorziening zijn uitgerust. De

eenvoudigste noodstopvoorziening is een

stootbumper. Bij lichte aanraking van de

bumper stopt het voertuig gelijk. Moderner

is het systeem met gevoelige

afstandsensors. Zodra er een object zoals

een mens of het een of ander obstakel

binnen 70 cm. van de truck komt, stopt het

voertuig. Alle agv-voertuigen moeten zijn

uitgerust met een zwaailicht dat aangaat bij

het naderen van personen of obstakels

(doorgangen, wanden, pilaren enz.)

SBA betekent: Stellings Bedienings

Apparaat. Dit is een compleet hef- en

transportsysteem. Er komen geen ‘losse’

heftrucks aan te pas, alles gaat,

computergestuurd, over rollenbanen en

liften. Het begint allemaal met de

bevoorrading van het systeem.

Gestandaardiseerde pallets, voorzien van

barcode-etiketten of transponder-chips

worden (met een heftruck, dat wel) op een

rollenbaan gezet. Door de wijze van

waarop de rollenbaan is geconstrueerd

worden de pallets netjes recht gezet. Een

scanner leest de barcode en bepaalt aan de

hand daarvan waar de pallet heen moet.

Vervolgens gaat de rest 'vanzelf'. Op

knooppunten wordt de pallet de juiste

rollenbaan opgestuurd. En uiteindelijk

komt hij in een lift of stellingkraan op rails

die hem op de juiste locatie plaatst om te

wachten totdat de computer het systeem

opdracht geeft hem weer op te halen.

sba (Stellings Bedienings Apparaat)

Page 12: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 12

Met dit soort systemen wordt een stelling

neergezet als een gebouw. Beter gezegd:

de stelling ís het gebouw. De constructieve

delen van de stelling zijn tevens de

constructieve delen van het gebouw. Er

hoeft om de stelling heen alleen een

afdichting tegen de wind en de regen te

komen. Als er al mensen komen, komen ze

de cabine niet uit. Het systeem kan

daardoor van elektrische energie voorzien

zijn door open geleiderails.

Inslag, opslag en uitslag

Goederen worden geproduceerd en

verkocht. We gaan onze denkbeeldige

goederen volgen vanaf het moment dat ze

geproduceerd zijn. Dan worden ze eerst

verzameld op een pallet. Vervolgens wordt

dat pallet in de bulkmagazijn in een

stelling gezet. Als na een tijdje een klant

een pallet bestelt, wordt de pallet eruit

gehaald, naar een vrachtwagen gereden en

daarin gezet. Op het bedrijf van de klant

wordt de pallet gelost, naar een

voorraadstelling gebracht en opgeslagen in

afwachting van gebruik of verkoop.

Voor de heftruckchauffeur is dat allemaal

te beschrijven in een driedelig systeem.

Inslag, het ontvangen en

controleren van de goederen.

Opslag, het 'vindbaar' opslaan op

de juiste wijze.

Uitslag, het ophalen en

verzendklaar in de vrachtwagen

zetten.

Inslag stap

Bij het ontvangen van de goederen

moet je allereerst de vrachtbrief

controleren. Op de vrachtbrief staat

tenminste het aantal pallets of

verpakkingen, de aard van de goederen en

het gewicht. Dan moet nagezien worden of

de zending compleet is, dus overeenkomt

met de aantallen op de vrachtbrief.

vrachtbrief

Tevens moet gecontroleerd worden

of de ontvangen verpakkingen

onbeschadigd zijn. Vermissingen of

beschadigingen moeten direct op de

vrachtbrief worden genoteerd. Bij ernstige

beschadigingen kan het zijn dat de hele

zending geweigerd moet worden. Als alles

in orde is mag de vrachtbrief (of lijst)

worden afgetekend en kan de zending voor

ontvangen geregistreerd worden.

Opslag stap

Naast de vrachtbrief wordt er met

de goederen een pakbon meegestuurd.

Daarop staat precies vermeld welke

artikelen er in welke hoeveelheid geleverd

(behoren te) zijn. Meestal worden de

binnengekomen goederen eerst aan de

hand van de pakbon door het magazijn of

de uitpakafdeling gecontroleerd en

vervolgens opnieuw op pallets geplaatst,

gepalletiseerd. Het kan zijn dat de

heftruckchauffeur ook een taak heeft in het

uitpakken en ompakken. Daarna moeten de

pallets naar een vooraf bepaalde

magazijnpositie worden gebracht.

Page 13: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 13

gepalletiseerd

Veelal is er een opslagsysteem met

vaste locaties. Bepaalde goederen,

artikelen, moeten steeds op dezelfde plek

opgeslagen worden. Het grote voordeel

daarvan is dat na verloop van tijd iedereen

uit het hoofd weet waar wát staat. Dit

principe werkt goed als er veel

verschillende artikelen van ongeveer

dezelfde grootte met grote regelmaat

verkocht worden, denk aan de schappen in

de supermarkt.

Soms gebruikt men liever een

systeem met vrije locaties. De

heftruckchauffeur zet de pallets neer waar

hij het handig vindt en noteert (veelal met

de computer) de locatie zodat de goederen

later weer terug gevonden kunnen worden.

Dit systeem werkt vooral als de voorraad

erg wisselend is. Met name voor grote

artikelen die op aanvraag besteld worden.

Denk aan het bouwbedrijf. Zo nu en dan

komt er een lading kozijnen binnen die dan

mogen worden opgeslagen op de meest

nabije beschikbare locatie.

Gevaarlijke stoffen vereisen een

aparte aanpak. Voor gevaarlijke stoffen

gelden strenge veiligheidsvoorschriften die

serieus moeten worden nageleefd. Dat

maakt dat een van de opslagsystemen zoals

boven beschreven niet voor de hand ligt.

Later zullen we specifiek ingaan op het

opslaan van gevaarlijke goederen.

Belangrijk bij bederfelijke of

modieuze goederen is dat de oudste

voorraad eerst wordt uitgeleverd. Dat

noemen we fifo: first in - first out. Een

doorrolstelling help daar heel goed bij.

Maar meestal is in de gaten houden van de

datums op de goederen het aangewezen

middel. In de praktijk is dit het meest

gebruikte systeem.

fifo

Maar er is een ander systeem dat

we lifo noemen: last in, first out. Dat wordt

wel gebruikt bij niet bederfelijke artikelen

die in grote hoeveelheden, massa-artikelen,

worden gemaakt en geleverd. Vaak is dit

systeem in gebruik bij productiebedrijven.

Het maakt dan niet uit wat er precies eerst

wordt uitgeleverd omdat binnen korte tijd

álles toch weggaat, in afwachting van de

volgende productie-‘batch’.

lifo

Het handige stellingtype bij dit systeem is

de doorrij- of inrijstelling vanwege de

compacte opslag van grote hoeveelheden

identieke producten.

Voorraad wordt opgeslagen met

een bepaald doel. De voorraad die we

aanhouden om direct gepakt te kunnen

Page 14: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 14

worden en meteen naar de haastige klant

moet worden gebracht, noemen we de

werkvoorraad. Het ligt voor de hand deze

werkvoorraad op een makkelijk bereikbare

stellingpositie te zetten. Er zal immers

vaak gebruik van gemaakt worden. Het is

een goed idee de werkvoorraad op een

manier op te slaan die het de

orderverzamelaar gemakkelijk maakt. Dat

is zeker niet altijd op artikelnummer.

Afmeting, formaat, gewicht,

verpakkingswijze, aantallen, dat soort

zaken zijn vaak van doorslaggevend

belang.

Naast de werkvoorraad is er de

bulkvoorraad. Dat is een tussenvoorraad

die niet direct wordt uitgeleverd, maar

staat te wachten om de werkvoorraad aan

te vullen wanneer die op is.

Ook de productievoorraad van een

productiebedrijf noemen we bulkvoorraad.

Deze voorraad die vaak in grote

hoeveelheden moet worden opgeslagen,

zetten we op een minder gemakkelijk te

bereiken positie, omdat we daar minder

snel gebruik van maken. De bovenste

lagen van de stellingen zijn daarvoor

uitermate geschikt.

werk- en bulkvoorraad

Tenslotte is er soms nog de dode

voorraad, voorraad die nauwelijks of niet

verkocht wordt, maar toch geld waard is en

waar een enkele keer om gevraagd wordt.

Die voorraad komt dus op een plek die

nauwelijks bezocht wordt. In de verre

hoekjes van het achteraf-terrein.

Uitslag stap

Gewoonlijk zal een pakbon of

grijplijst (picklist) aangeven welke

goederen verzameld en verzendklaar

gemaakt moeten worden. Ook dat kan voor

een deel tot het werk van de

heftruckchauffeur behoren. Net als het op

een stabiele manier optassen van de dozen

op een pallet. Vervolgens zullen deze

goederen meestal op de pallet omwikkeld

moeten worden met wikkelfolie zodat er

tijdens het vervoer niks vanaf kan vallen.

wikkelfolie machine

Tenslotte de etiketten, zoals de

adresetiketten, indien nodig de wettelijk

voorgeschreven gevaars-etiketten, de

eventuele vervoersaanwijzingen en

misschien ook de pakbon. En natuurlijk

uiteindelijk het veilig en stabiel inladen in

de vrachtwagen.

Page 15: Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met ...empatheia.nl/zil/docs/hfd1_heftruck.pdf · nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook tijd. ... De draagarmstelling is

Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen

© 2008 logistiekles.nl Pagina 15

inladen (lading stuwen)

Samenvatting

In dit eerste hoofdstuk hebben we

gekeken naar de opslag- en

transportmiddelen waarmee de heftruck-

chauffeur dagelijks mee in contact (kan)

komen.

We hebben verschillende soorten

stelling en hun toepassingen bekeken en de

daarbij behorende specifieke

opslagmethoden beschouwd. Aan de orde

is gekomen dat, in verband met de

veiligheid, stellingen aan bouw- of

montagevoorschriften moeten voldoen en

moeten zijn goedgekeurd met een

certificaat.

We hebben de diverse soorten

pallets bestudeerd en speciale aandacht aan

de Europallet gegeven. De gedachte achter

het palletvervoer is meer dan een legplank

die opgetild kan worden.

Het is een slim doordacht (ruil-)

systeem voor gestandaardiseerde efficiënte

opslag en vervoer. Vandaar dat Europallets

aan precieze normen moeten voldoen.

Onder het kopje palletbehandeling

hebben we aangestipt wat er zoal mis kan

gaan in de relatie tussen pallet en

heftruckchauffeur. We hebben er niet bij

verteld dat fouten alleen door anderen

gemaakt worden en nooit door ons. Want

dat is niet zo.

Na een korte stop bij de eenvoudige

palletwagens hebben we een inventarisatie

gemaakt van veelvoorkomende soorten

hef- en reachtrucks. Daarna hebben we een

blik in de 'toekomst' geworpen om de

nieuwe ontwikkelingen van het

'automatische magazijn' te bekijken.

Omdat bij kleinere bedrijven

heftruckchauffeurs vaak ook

magazijntaken hebben, is de werkwijze

van opslag kort en naar wij hopen

doelmatig beschreven.

Nu u een overzicht heeft gekregen

van de handelswijzen en de

gereedschappen die u in uw vak kan

tegenkomen, gaan we in het volgende

hoofdstuk uw (technische) kennis van uw

belangrijkste gereedschap, de reach- of

heftruck, bijspijkeren.