Introductie Save Nederland; wie wat bespaart, die heeft wat...
Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met...
Transcript of Elke vorkheftruckchauffeur heeft in zijn werkomgeving met...
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 1
1
Overzicht opslag-
en transportmiddelen
Inleiding
Elke vorkheftruckchauffeur heeft in
zijn werkomgeving met meer te maken dan
zijn heftruck alleen. Hij werkt met pallets,
met stellingen, met opslagsystemen en nog
veel meer. In dit eerste hoofdstuk maakt u
kennis met de opslag- en transport-
middelen die u zoal in uw werkomgeving
tegenkomt. Niet alles zult u in uw bedrijf
daadwerkelijk gebruiken. Toch is het voor
een goed inzicht in uw werk van belang
dat u het bekend bent met de opslag- en
transportmiddelen zoals u die over het
algemeen in bedrijven tegen kan komen.
Soorten stellingen
Stellingen dienen om goederen
overzichtelijk en efficiënt op te slaan.
Neem bijvoorbeeld de palletstelling. Deze
stelling is zeer efficiënt omdat door
meerdere pallets boven elkaar te plaatsen
het bedrijf veel minder vloeroppervlakte
nodig heeft. Dat bespaart veel geld. En ook
tijd. Ook voor de heftruckchauffeur die
immers veel minder ver hoeft te rijden.
We zullen nu een aantal veel gebruikte
stellingtypes met hun specifieke toepassing
of voordeel opnoemen.
De meest gebruikte stelling is
ongetwijfeld de palletstelling. Deze is
meestal ingericht op standaard-palletmaten
zoals de Europallet en het blokpallet. De
diepte van de palletstelling moet zijn
afgestemd voor de maat van de te
gebruiken pallets. De diepte van een
Europallet is 120 cm. De bijbehorende
stellingdiepte is dan 105cm. De breedte
van een Europallet is 80 cm. Voor drie
pallets (3 x 80) en wat speelruimte maakt
men een stellingvak 270 cm. breed. Voor
blokpalletstelling gelden andere maten. De
diepte is net als de Europallet 120 cm.
maar de breedte is 100 cm. Dat vereist dus
een andere breedte van het stellingvak.
palletstelling
Een maximale laadhoogte van een
pallet is niet voorgeschreven. Dus moet je
bij het inrichten van een stelling afgaan op
de praktijk van het eigen bedrijf. Wel is
voorgeschreven, in normblad NEN 5051,
dat de minimale speling tussen pallet en
bovenligger in de stelling tenminste 15 cm
moet zijn. Neem liever een beetje extra
ruimte! Vooral de bovenste schappen zijn
met zo'n kleine speling lastig te laden. Er is
wel een maximaal toelaatbare vak-
belasting, een vak is gelijk aan de lengte
van de liggers, die aangegeven is op het
stellingspecificatiebord.
Stellingspecificatiebord
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 2
De doorrijstelling die ook wel
inrijstelling genoemd wordt, is speciaal
bedoeld om grote hoeveelheden van
dezelfde goederen tijdelijk in op te slaan.
Denk aan een productiebedrijf dat in series
produceert. De hele productie moet eerst
snel en compact worden opgeslagen.
Daarna wordt die werkvoorraad
getransporteerd naar de uitleverpunten en
komt de stelling vrij vlot leeg, en gereed
voor een volgende productieserie.
inrijstelling
Rijpaden en dergelijke hebben bij
deze stelling geen belang en zijn zonde
van de ruimte. De doorrijstelling is
eigenlijk een gang binnen een stelling met
rijen staanders met korte opzetsteunen. De
‘gang’ zelf wordt als het ware volgezet
met pallets. Dit systeem vereist wel
bijzondere aandacht van de
heftruckchauffeur, waarover later meer.
De doorrolstelling is net als de
doorrij-stelling, ook bedoeld voor
bulkvoorraad. Maar nu wordt aan de ene
zijde, achterin, de nieuwe voorraad
geschoven, terwijl aan de andere zijde, de
voorkant, de pallets worden weggehaald.
Automatisch, meestal door de
zwaartekracht omdat de rollenbaan iets
schuin naar voren staat komen de achterste
pallet naar voren rollen. Meestal wordt de
doorrolstelling echter gebruikt voor
bakken.
De draagarmstelling is bedoeld
voor lange voorwerpen als buizen of hout.
Belangrijk is dat het aantal dragers
afhankelijk is van het gewicht én de
stijfheid van de opgeslagen goederen.
Buizen die gemakkelijk doorbuigen
hebben meer draagsteunen nodig dan I-
balken, die van zichzelf al ‘stijf’ zijn. Daar
staat tegenover dat I-balken weer veel
zwaarder zijn. Zo is er voor elk type
materiaal het juiste type draagarmstelling
te vinden.
draagarmstelling
Ten slotte noemen we nog kort de
mobiele stelling, de legbordenstelling, de
carrousel en de paternoster. Deze worden
veel minder gebruikt en we zullen er niet
over uitweiden.
Gebruikscertificering stellingen
Een stelling is niet zomaar een paar
staanders met tussenbalken. Hij moet
verantwoord en veilig ontworpen zijn voor
de te dragen goederen. Het zal duidelijk
zijn dat een stelling die uitsluitend
piepschuimen platen hoeft te dragen
minder zwaar hoeft te zijn dan een die
pallets met bakstenen moet torsen.
De fabrikant moet ervoor zorgen
dat aan elke stelling een bord is bevestigd
waarop duidelijk staat aangegeven wat de
maximale belasting van een stellingvak is,
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 3
en eventuele extra gebruiksaanwijzingen.
Ook moeten deze gebruiksvoorschriften, in
de vorm van een gebruikscertificaat, door
het bedrijf in de administratie bewaard
worden.
De wet stelt een aantal aanvullende
veiligheidseisen. Elke stelling moet
voldoen aan een aantal veiligheidsnormen.
We zullen de belangrijkste noemen.
Bij de montage van de staanders op
de vloer, moeten chemische ankers
worden gebruikt.
chemisch anker
Deze ankers zetten zich bij het indraaien in
de vloer met twee-componentenlijm
onlosmakelijk vast in de vloer. Zo kan de
stelling niet gemakkelijk bij een klein
ongelukje worden verschoven.
Om te voorkomen dat de stelling
verschuift of verbuigt door een aanrijding
van een heftruck of vrachtwagen, is ook
een aanrijbeveiliging verplicht. Die moet
staan vóór de staanders bij de kopse kanten
van stellingen. Kijk eens naar de
aanrijbeveiligingen in jouw bedrijf. Zijn
ze erg beschadigd, vaak geraakt? Dan
blijken ze erg nuttig te zijn geweest!
Om de stevigheid verder te
vergroten moeten stellingen die rug aan
rug staan, met koppelstukken aan elkaar
bevestigd zijn. Stellingen langs de muur
mogen ook aan de muur bevestigd worden.
Op hoe meer punten de stelling vastzit, hoe
minder de kans dat hij kan schuiven. De
liggers die tussen de staanders liggen
moeten vanzelfsprekend goed geborgd
zijn. Borgen mag met een pen of bout-en-
moer.
voorbeeld van een aanrijbeveiliging
Het borgen is met name van belang tijdens
het optillen van een pallet. Stel je voor dat
je per ongeluk onder de ligger komt met je
vorken en dan gaat heffen. Een niet-
geborgde ligger zou eruit worden getild en
de stelling gedeeltelijk gedemonteerd
worden.
verschillende borgpennen
Met een geborgde ligger zou je de
hele stelling moeten optillen. Dat zal niet
gaan, vanwege het gewicht van de overige
pallets en vanwege de verankering in de
vloer.
Wanneer er doorgangen door de
stellingen zijn kunnen die zijn gemarkeerd
met geel-zwarte veiligheidskleuren, zodat
de randen en de afmeting goed zichtbaar is.
Met name een onderdoorgang is link en
vereist extra aandacht van de
heftruckchauffeur. Je zal niet de eerste zijn
die met een te hoog geheven pallet tegen
de bovenrand van een onderdoorgang aan
rijdt.
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 4
Pallets
Pallets worden gebruikt om losse
dozen en andere goederen gemakkelijk te
kunnen opslaan en vervoeren. De pallet is
niet zomaar de simpele ‘plank’ waarop
dozen gestapeld kunnen worden. Het is
een belangrijk onderdeel van een
uitgekiend opslagsysteem en tegelijk van
een heel efficiënt transportsysteem. We
noemen dat het ‘keten-voordeel’. Dat
betekent dat iedereen in de ‘keten’, van de
producent tot de groothandel hetzelfde
systeem van opslag en vervoer gebruikt,
namelijk met pallets. Dat bespaart veel
kosten omdat de goederen niet telkens
hoeven te worden overgepakt. In een klap
wordt een hele pallet met wel honderd
kratten, met wel honderd dozen, in de
stelling gezet. En die hele bulk wordt, na
verkoop, er net zo makkelijk in één
beweging uitgehaald en voor transport in
de vrachtwagen gereden. Schaalvoordeel,
noemt men dat. Grote hoeveelheden in één
handeling.
tweeweg, dubbeldeks,omkeerbaar,
vlakwerkend
tweeweg, dubbeldeks, omkeerbaar,
overstekend
tweeweg, dubbeldeks, niet omkeerbaar,
vlakwerkend
tweeweg, enkeldeks, vlakwerkend
vierweg, dubbeldeks, omkeerbaar,
vlakwerkend
vierweg, niet omkeerbaar, vlakwerkend,
omlopend onderdek
Vergelijk dat eens met het legbord
van de schappenstelling. Daar moeten de
binnengekomen omdozen worden
uitgepakt om de goederen los op te slaan in
de stelling, waarna ze weer worden
ingepakt in verzenddozen als ze verkocht
zijn. Dankzij de pallet wordt de moeite van
het in- én uitpakken overgeslagen.
Pallets zijn er in veel verschillende
uitvoeringen. Belangrijke kenmerken zijn:
Tweeweg- en vierwegpallets
Vlakwerkend en overstekend
Dubbeldeks of enkeldeks
Omlopend- of niet-omlopend
onderdek
Zeer belangrijk om efficiënt van pallets
gebruik te kunnen maken is dat ze allemaal
dezelfde maten hebben. Als elke pallet
eigen afmetingen had, werd het opslaan
één grote puzzel. Standaardisatie van
pallets is heel belangrijk. Afwijkende
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 5
formaten, maar ook beschadigde pallets,
scheppen veel problemen en houden de
hele boel ontzettend op.
In Europa is de standaard de
Europallet. Een Europallet is een houten
pallet van 120 cm. lang en 80 cm. breed.
Europallet
De echte officiële Europallet moet zijn
gemaakt volgens EPAL-normen
(Europese PALlet organisatie).
EPAL brandmerk
Dat zijn naast de afmetingen ook
kwaliteitsnormen en alleen die pallets zijn
voorzien van het EUR brandmerk in één
van de blokken. Maar in de praktijk
noemen we alle pallets die aan de
vloermaten van een Europallet voldoen
een Europallet. Internationaal is er een
ruilsysteem van (de echte) Europallets. Er
zit statiegeld op de pallet. In principe
vraagt de vrachtwagenchauffeur voor elke
Europallet die hij aflevert een lege mee
terug. Zijn die lege niet voorradig, dan zal
de leverancier een rekening sturen. Pas dus
op met lege Europallets, die zijn geld
waard.
Daarnaast worden er ook veel
eenmalige pallets van het Europallet-
formaat gebruikt. Weggooipallets, worden
ze ook wel genoemd.
weggooipallet
Als ze van hout zijn, dan is dat van een
goedkopere soort dan de echte Europallets.
Maar lang niet alle weggooipallets zijn van
hout. Weggooipallets zijn vaak van geperst
houtzaagsel, karton zelfs. Sterker zijn
kunststof pallets of pallets van metaal, en
dat zijn pallets die toch vaker gebruikt
kunnen worden maar geen ‘statiegeld’
kennen.
Naast deze Europallet wordt, met
name in Engeland, veel gebruik gemaakt
van de blokpallet of industriepallet. De
maten hiervan zijn 100x120 cm.
blokpallet
Het zal duidelijk zijn dat in een stelling
waar drie Europallets naast elkaar kunnen,
er maar twee (bredere) kunnen staan. Waar
veel met blokpallets gewerkt wordt zorgt
men voor een bredere stelling. Let op bij
de blokpallets. Die zijn bijna zo breed als
diep. En vaak kunnen ze aan alle zijden
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 6
worden opgepakt. Oppakken aan de lange
kant kan dus, maar de kortste kant is
slechts 100 cm. en dat is te kort om in een
standaard Europallet-stelling van 105 cm.
diep te zetten!
Om te voorkomen dat insecten zich
in het hout van pallets verspreiden over de
wereld worden houten pallets doorgaans
behandeld met een schimmeldodend
middel, overeenkomstig de regels van
ISPM15, een internationale afspraak over
schimmelgevoeligheid.
Naast de alomtegenwoordige
houten Europallet en de nog veel
voorkomende blokpallet willen we nog een
paar bijzondere vormen noemen. Als
eerste de gritterbox. Dat is een ijzeren
kooi, met de vloermaat van een Europallet.
Ze worden veel gebruikt als de te
vervoeren goederen niet mooi stapelbaar
zijn. Voetballen bijvoorbeeld.
gritterbox
Wel mooi stapelbaar zijn vaten,
maar dan wel met een dubbeldeks-pallet
ertussen. Die dubbeldeks-pallet heeft als
bijzonderheid dat hij aan de boven én
onderzijde een vlakke vloer heeft.
Daardoor staat zo’n vatenstapeling nog
redelijk stabiel. Stabieler is echter de
speciale vatenpallet, waarop de vaten
liggend vervoerd worden.
vatenpallet
De containerpallet is ongetwijfeld
het meest stabiel. Dit door het stalen frame.
containerpallet
Om een stabiele stapeling van losse
dozen te krijgen worden de goederen
meestal met een laag plastic omwikkeld,
zogenoemde wikkelfolie. Bij vaten
(dubbeldeks) is een sjorband een goede
oplossing. Andere mogelijkheden om van
een vlakke pallet een stabiele ‘doos’ te
maken zijn stapelranden of opzetranden
van aluminium of hout heel goed. Voor
intern gebruik en bode-vervoer (van
magazijn naar expediteur bijvoorbeeld)
neemt men liever opzetranden. Dat is
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 7
gemakkelijker bij het telkens in- en
uitpakken van de pallets.
opzetranden
Palletbehandeling
De heftruckchauffeur moet goed
weten hoe elke pallet te behandelen. Op
een pallet staan veel goederen die tezamen
veel geld waard zijn. Schade aan de
goederen door verkeerde palletbehandeling
kan erg kostbaar zijn. Veel voorkomende
fouten bij pallets uit de stelling halen zijn:
Vorken in de goederen
Vorken in achterste pallet
Pallet scheefduwen
Pallet trekt ander pallet uit de
stelling
Goederen vallen van het pallet
Pallet wordt opgeduwd
Ligger knikt naar beneden
Europallets staan in de
palletstelling altijd in lengterichting. Dus
pak je ‘van nature’ de Europallets aan de
goede, de korte, kant. Ook al omdat aan
die kant geen onderlat aan de pallet
bevestigd is en je vorken (handpallettruck)
over de grond onder de pallet kunnen
schuiven. Als je op een laadperron
(expeditie) een vrachtwagen laadt, rijdt je
er in en zet je de Europallets in de
lengterichting neer. Maar bij het lossen bij
een kleiner bedrijf moeten de pallets vaak
van de zijkant van de vrachtwagen gepakt
worden. Ze staan dan ‘dwars’ en je moet
ze aan de lange zijde oppakken. De vorken
zijn standaard ongeveer 115 cm lang. Bijna
precies zo lang als een Europallet, maar 35
cm langer dan de breedte van een
Europallet. Pak je die dus in de breedte,
dan loop je het risico een achterliggende
pallet mee op te tillen of zelfs te
beschadigen. Voorzichtigheid en verstand
van zaken zijn geboden. Een beschadigde
pallet kan voor grote problemen zorgen.
Niet alleen ben je er veel extra tijd aan
kwijt, verlies van lading is vaak erg
kostbaar.
Bij het laden van een vrachtwagen
worden vaak twee pallets op elkaar gezet.
Kunnen de goederen dat wel aan? Zijn de
eventuele opzetranden wel geschikt om een
ander pallet op te stapelen. Ga overigens
met opzetranden nooit hoger dan 200 cm,
anders wordt het geheel instabiel. Bij het
uitladen moet je eerst even kijken of de
pallet wel stabiel genoeg is om zonder in te
storten in de stelling te kunnen zetten. Hoe
zwaar is de pallet ongeveer en kan de
heftruck dit veilig heffen? Denk je dat een
pallet misschien te zwaar is, probeer hem
dan eerst op te tillen met de vorken er niet
helemaal in (tot 20 cm van de hiel).
hiel
Lukt dat, zet hem weer neer en schuif dan
de vorken er wél helemaal in. Dan weet je
zeker dat je stabiel en veilig de pallet zal
kunnen opnemen en verplaatsen.
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 8
Hef- en transportmiddelen voor
pallets
Het eenvoudigste hulpmiddel om
een pallet te verplaatsen is de
handpallettruck of pompwagen.
handpallettruck
De wielen van de pompwagen zijn van
hard nylon en hebben daardoor een lage
rolweerstand, zodat een pallet door een
man te verplaatsen is. Pompwagens
hebben weinig grondspeling en erg kleine
wielen, die immers onder de pallet moeten
rijden. Daardoor, door die kleine wielen en
die lage grondspeling, kan een losliggende
spijker al een probleem opleveren. Je rijdt
de pompwagen een pallet ’in’, eigenlijk
‘onder’. Je ontmoet en dikke spijker en
pats, pompwagen klem. Een schone en
vlakke vloer is dus vereist. Een
handpallettruck heft door het pompen met
de dissel en zakt door een hendel in te
knijpen. Er zijn handpallettrucks die wel
2000 kg. van de grond kunnen krijgen. Het
verdient echter geen aanbeveling zo'n
groot gewicht door één man te laten
verplaatsen. Makkelijker in gebruik is de
elektrische variant, de motorpallettruck.
Die rijdt én heft elektrisch. Voor grotere
afstanden zijn die zelfs verplicht. Ook zijn
er motorpallettrucks die voorzien zijn van
een leun- of staanplaats of, nog
gerieflijker, een zitplaats.
motorpallettruck
Om een pallet ook daadwerkelijk te
heffen zijn er tal van kleine hefapparaten,
de stapelaar.
stapelaar (met pantograaf)
Handmatig of elektrisch, ze kunnen een
pallet tot zo'n 160 cm. omhoog brengen en
zijn daardoor geschikt om vrachtwagens te
laden en bij lage stellingen te gebruiken.
Het maximale hefvermogen loopt tot ca.
2000 kg.
Moeten er dagelijks pallets geladen,
gelost en verplaatst worden, dan stappen
we over naar de echte heftruck.
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 9
Heftrucks
Bij de keuze van een heftruck
begint men met het bepalen van het
hefvermogen en de hefhoogte. Tenslotte is
dat waar ze in eerste instantie voor
gemaakt zijn: heffen. En daar is nogal wat
variatie in. Er zijn lichte stapelaars die
amper 1000 kg. tot anderhalve meter
kunnen heffen tot zware 10-tons heftrucks
met meervoudige masten die tot acht meter
gaan. De volgende keuze is afhankelijk
van de werkomstandigheden. Moet de
truck op een buitenterrein grote afstanden
afleggen? Dan is diesel de beste keuze,
maar gas kan eventueel ook. Als de
werkplek binnen is, dan is een elektrische
truck de beste mogelijkheid. Hoeveel
ruimte is er binnen? Moeten we heel krap
draaien, dan is een driewieler op zijn
plaatst. Anders kiezen we liever een
vierwieler vanwege de betere stabiliteit.
De belangrijkste van deze
verzameling hefwerktuigen is de gewone
of ‘all-round’ heftruck. Zoals de naam al
beloofd is die van alle markten thuis en
wordt hij gebruikt in de meest
uiteenlopende omstandigheden. Deze
algemene heftruck is er met verschillende
aandrijving. De kleinste heftrucks zijn
elektrisch. Vaak zijn het driewielers die
het voordeel van een zeer kleine
draaicirkel hebben dat goed uitkomt in een
klein magazijn. Dat is de plek waar de
driewielers thuishoren: binnen.
De grotere elektrische trucks met
vier wielen rijden binnen én buiten. Maar
voor grote afstanden zijn ze, in verband
met de beperkte hoeveelheid energie
(batterij), niet zo goed geschikt. Daarvoor
moet je de truck hebben die op gas, lpg
(liquid petroleum gas) of cng (compressed
natural gas), lopen. Die hebben
verwisselbare gastanks, zodat de
‘actieradius’ geen probleem is. Lpg-
heftrucks hebben relatief schone
uitlaatgassen. Daardoor kunnen ze wel
‘eventjes’ binnen komen rijden. Iets dat
met de grootste en de zwaarste trucks die
op diesel lopen absoluut niet kan. Tenzij
natuurlijk eenmalig in een machinefabriek
om een machine te plaatsen of zoiets. Maar
voor het normale werk is de dieseltruck
met zijn uitlaatgassen alleen geschikt voor
het buitenwerk. De speciaal voor het
buitenterrein uitgeruste heftrucks zijn
uitgerust met een cabine zoals een tractor.
Meestal met comfortabele verwarming.
Een meer speciale heftruck is de
reachtruck. Deze is voor binnengebruik
en dus altijd elektrisch.
vierweg reachtruck
Hij heet reachtruck vanwege zijn
eigenschap om de pallet naar binnen te
halen (to reach betekent onder meer
aangrijpen, schuiven en binnenhalen). Hij
is speciaal ontwikkeld voor gebruik in
hoge, dichtbepakte magazijnen, met smalle
gangen (minder dan 3 meter) en hoge
stellingen (maximaal 10 meter). Omdat er
zo weinig rijruimte is steekt de pallet niet,
zoals bij de gewone heftruck, vóór de
wielen uit, maar wordt naar binnen
getrokken zodat je een hele korte
trucklengte overhoudt. Zo kun je ook in
smalle gangen heel goed draaien. Pas als je
bij de stelling gearriveerd bent, schuif je de
mast, en dus de last, naar buiten. Heel
bijzonder, in tegenstelling tot de algemene
regel om de last zo laag mogelijk boven de
grond te houden, bij de reachtruck moet je
zien dat je boven de wielen blijft, dat is
ongeveer dertig centimeter. Ook belangrijk
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 10
is dat door dat ‘intrekken’ het zwaartepunt
goed in het midden tussen de wielen komt
te liggen. Zelfs met een maximaal
hefvermogen van 2500 kg. blijft de
reachtruck daardoor stabiel als hij hoog
heft. Vanwege de uitvoering met
onderhoudsarme cushionbanden (zie later)
en relatief kleine wielen is een vlakke
vloer noodzakelijk.
De Kooiaap is een heftruck in een
eigen klasse met als specialiteit kratten,
gasflessen en houtpakketten. De kooiaap is
een meeneem-stapelaar die aan de
achterzijde van de vrachtwagen wordt
aangehangen. Dat beperkt de
meneemgrootte tot 1.2 meter, dat is wat hij
achter de oplegger mag uitsteken.
Sommige meeneem-heftrucks hebben een
uitvouwbare cabine.
meeneem-stapelaar
Deze aap kan niet alleen heffen, maar ook
drukken! Hij drukt zichzelf namelijk
omhoog tegen de vrachtwagen aan. De
vorken worden in de achterzijde van de
oplegger gereden. Door middel van een
handel of knop breng je de meeneem-
heftruck omhoog. Aan de oplegger zitten
steunbalken. De kooiaap steunbalken.
Voor extra vergrendeling worden deze
trucks ook wel met een ketting aan de
oplegger vastgemaakt. De hefmast is
dubbelwerkend en heeft ook dubbele
kettingen, voor het heffen en het omhoog
brengen van de truck. Hierom én omdat te
rijden afstanden heel gering zijn, is er op
de kooiaap geen luxe zitplaats. Het
maximale hefvermogen loopt op tot 3500
kg. en hij kan goed over ongelijk terrein.
Hij is onmisbaar voor de leverancier die
veel klanten heeft die geen eigen heftruck
hebben.
Computergestuurde systemen, agv
en sba
In sommige magazijnen komt er
geen mens meer aan te pas. Daar werken
de volledig geautomatiseerde systeem. De
ene is de AGV, het magazijn met
zelfrijdende voertuigen. De andere is de
SBA, dat is een stellingrobot.
AGV betekent: Automatisch Geleid
Voertuig. Hij kan heffen en verplaatsen en
rijdt computergestuurd helemaal
‘zelfstandig’ zijn route. Een computer
vertelt de automatische heftruck hoe hij de
route naar zijn doel moet rijden. De
centrale computer stuurt als het ware een
routebeschrijving naar de agv-truck. De
weg ernaar toe vindt de truck door
elektrische draden in de vloer te volgen
en afhankelijk van wat de computer hem
vertelde af te slaan.
elektrische draden (draadnavigatie)
Zo komt hij ogenschijnlijk helemaal
vanzelf op de juiste plek en verricht daar
de taak die hem is opgedragen. In plaats
van elektrische draden wordt er ook wel
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 11
gebruikt gemaakt van magneten in de
vloer.
magneten (magneetnavigatie)
Er is ook een heel flexibel systeem
met een ronddraaiend laserlicht en
reflectoren. Door de terug ontvangen
reflecties weet het agv-voertuig precies
waar hij is. Ook in dit systeem krijgt het
voertuig de te volgen route draadloos
toegezonden.
laserlicht (lasernavigatie)
De maximum snelheid van dit soort
zelfstandig rijdende voertuigen is de
menselijke wandelsnelheid, dat is max. 7
km p/u. Ook moeten ze met een
noodstopvoorziening zijn uitgerust. De
eenvoudigste noodstopvoorziening is een
stootbumper. Bij lichte aanraking van de
bumper stopt het voertuig gelijk. Moderner
is het systeem met gevoelige
afstandsensors. Zodra er een object zoals
een mens of het een of ander obstakel
binnen 70 cm. van de truck komt, stopt het
voertuig. Alle agv-voertuigen moeten zijn
uitgerust met een zwaailicht dat aangaat bij
het naderen van personen of obstakels
(doorgangen, wanden, pilaren enz.)
SBA betekent: Stellings Bedienings
Apparaat. Dit is een compleet hef- en
transportsysteem. Er komen geen ‘losse’
heftrucks aan te pas, alles gaat,
computergestuurd, over rollenbanen en
liften. Het begint allemaal met de
bevoorrading van het systeem.
Gestandaardiseerde pallets, voorzien van
barcode-etiketten of transponder-chips
worden (met een heftruck, dat wel) op een
rollenbaan gezet. Door de wijze van
waarop de rollenbaan is geconstrueerd
worden de pallets netjes recht gezet. Een
scanner leest de barcode en bepaalt aan de
hand daarvan waar de pallet heen moet.
Vervolgens gaat de rest 'vanzelf'. Op
knooppunten wordt de pallet de juiste
rollenbaan opgestuurd. En uiteindelijk
komt hij in een lift of stellingkraan op rails
die hem op de juiste locatie plaatst om te
wachten totdat de computer het systeem
opdracht geeft hem weer op te halen.
sba (Stellings Bedienings Apparaat)
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 12
Met dit soort systemen wordt een stelling
neergezet als een gebouw. Beter gezegd:
de stelling ís het gebouw. De constructieve
delen van de stelling zijn tevens de
constructieve delen van het gebouw. Er
hoeft om de stelling heen alleen een
afdichting tegen de wind en de regen te
komen. Als er al mensen komen, komen ze
de cabine niet uit. Het systeem kan
daardoor van elektrische energie voorzien
zijn door open geleiderails.
Inslag, opslag en uitslag
Goederen worden geproduceerd en
verkocht. We gaan onze denkbeeldige
goederen volgen vanaf het moment dat ze
geproduceerd zijn. Dan worden ze eerst
verzameld op een pallet. Vervolgens wordt
dat pallet in de bulkmagazijn in een
stelling gezet. Als na een tijdje een klant
een pallet bestelt, wordt de pallet eruit
gehaald, naar een vrachtwagen gereden en
daarin gezet. Op het bedrijf van de klant
wordt de pallet gelost, naar een
voorraadstelling gebracht en opgeslagen in
afwachting van gebruik of verkoop.
Voor de heftruckchauffeur is dat allemaal
te beschrijven in een driedelig systeem.
Inslag, het ontvangen en
controleren van de goederen.
Opslag, het 'vindbaar' opslaan op
de juiste wijze.
Uitslag, het ophalen en
verzendklaar in de vrachtwagen
zetten.
Inslag stap
Bij het ontvangen van de goederen
moet je allereerst de vrachtbrief
controleren. Op de vrachtbrief staat
tenminste het aantal pallets of
verpakkingen, de aard van de goederen en
het gewicht. Dan moet nagezien worden of
de zending compleet is, dus overeenkomt
met de aantallen op de vrachtbrief.
vrachtbrief
Tevens moet gecontroleerd worden
of de ontvangen verpakkingen
onbeschadigd zijn. Vermissingen of
beschadigingen moeten direct op de
vrachtbrief worden genoteerd. Bij ernstige
beschadigingen kan het zijn dat de hele
zending geweigerd moet worden. Als alles
in orde is mag de vrachtbrief (of lijst)
worden afgetekend en kan de zending voor
ontvangen geregistreerd worden.
Opslag stap
Naast de vrachtbrief wordt er met
de goederen een pakbon meegestuurd.
Daarop staat precies vermeld welke
artikelen er in welke hoeveelheid geleverd
(behoren te) zijn. Meestal worden de
binnengekomen goederen eerst aan de
hand van de pakbon door het magazijn of
de uitpakafdeling gecontroleerd en
vervolgens opnieuw op pallets geplaatst,
gepalletiseerd. Het kan zijn dat de
heftruckchauffeur ook een taak heeft in het
uitpakken en ompakken. Daarna moeten de
pallets naar een vooraf bepaalde
magazijnpositie worden gebracht.
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 13
gepalletiseerd
Veelal is er een opslagsysteem met
vaste locaties. Bepaalde goederen,
artikelen, moeten steeds op dezelfde plek
opgeslagen worden. Het grote voordeel
daarvan is dat na verloop van tijd iedereen
uit het hoofd weet waar wát staat. Dit
principe werkt goed als er veel
verschillende artikelen van ongeveer
dezelfde grootte met grote regelmaat
verkocht worden, denk aan de schappen in
de supermarkt.
Soms gebruikt men liever een
systeem met vrije locaties. De
heftruckchauffeur zet de pallets neer waar
hij het handig vindt en noteert (veelal met
de computer) de locatie zodat de goederen
later weer terug gevonden kunnen worden.
Dit systeem werkt vooral als de voorraad
erg wisselend is. Met name voor grote
artikelen die op aanvraag besteld worden.
Denk aan het bouwbedrijf. Zo nu en dan
komt er een lading kozijnen binnen die dan
mogen worden opgeslagen op de meest
nabije beschikbare locatie.
Gevaarlijke stoffen vereisen een
aparte aanpak. Voor gevaarlijke stoffen
gelden strenge veiligheidsvoorschriften die
serieus moeten worden nageleefd. Dat
maakt dat een van de opslagsystemen zoals
boven beschreven niet voor de hand ligt.
Later zullen we specifiek ingaan op het
opslaan van gevaarlijke goederen.
Belangrijk bij bederfelijke of
modieuze goederen is dat de oudste
voorraad eerst wordt uitgeleverd. Dat
noemen we fifo: first in - first out. Een
doorrolstelling help daar heel goed bij.
Maar meestal is in de gaten houden van de
datums op de goederen het aangewezen
middel. In de praktijk is dit het meest
gebruikte systeem.
fifo
Maar er is een ander systeem dat
we lifo noemen: last in, first out. Dat wordt
wel gebruikt bij niet bederfelijke artikelen
die in grote hoeveelheden, massa-artikelen,
worden gemaakt en geleverd. Vaak is dit
systeem in gebruik bij productiebedrijven.
Het maakt dan niet uit wat er precies eerst
wordt uitgeleverd omdat binnen korte tijd
álles toch weggaat, in afwachting van de
volgende productie-‘batch’.
lifo
Het handige stellingtype bij dit systeem is
de doorrij- of inrijstelling vanwege de
compacte opslag van grote hoeveelheden
identieke producten.
Voorraad wordt opgeslagen met
een bepaald doel. De voorraad die we
aanhouden om direct gepakt te kunnen
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 14
worden en meteen naar de haastige klant
moet worden gebracht, noemen we de
werkvoorraad. Het ligt voor de hand deze
werkvoorraad op een makkelijk bereikbare
stellingpositie te zetten. Er zal immers
vaak gebruik van gemaakt worden. Het is
een goed idee de werkvoorraad op een
manier op te slaan die het de
orderverzamelaar gemakkelijk maakt. Dat
is zeker niet altijd op artikelnummer.
Afmeting, formaat, gewicht,
verpakkingswijze, aantallen, dat soort
zaken zijn vaak van doorslaggevend
belang.
Naast de werkvoorraad is er de
bulkvoorraad. Dat is een tussenvoorraad
die niet direct wordt uitgeleverd, maar
staat te wachten om de werkvoorraad aan
te vullen wanneer die op is.
Ook de productievoorraad van een
productiebedrijf noemen we bulkvoorraad.
Deze voorraad die vaak in grote
hoeveelheden moet worden opgeslagen,
zetten we op een minder gemakkelijk te
bereiken positie, omdat we daar minder
snel gebruik van maken. De bovenste
lagen van de stellingen zijn daarvoor
uitermate geschikt.
werk- en bulkvoorraad
Tenslotte is er soms nog de dode
voorraad, voorraad die nauwelijks of niet
verkocht wordt, maar toch geld waard is en
waar een enkele keer om gevraagd wordt.
Die voorraad komt dus op een plek die
nauwelijks bezocht wordt. In de verre
hoekjes van het achteraf-terrein.
Uitslag stap
Gewoonlijk zal een pakbon of
grijplijst (picklist) aangeven welke
goederen verzameld en verzendklaar
gemaakt moeten worden. Ook dat kan voor
een deel tot het werk van de
heftruckchauffeur behoren. Net als het op
een stabiele manier optassen van de dozen
op een pallet. Vervolgens zullen deze
goederen meestal op de pallet omwikkeld
moeten worden met wikkelfolie zodat er
tijdens het vervoer niks vanaf kan vallen.
wikkelfolie machine
Tenslotte de etiketten, zoals de
adresetiketten, indien nodig de wettelijk
voorgeschreven gevaars-etiketten, de
eventuele vervoersaanwijzingen en
misschien ook de pakbon. En natuurlijk
uiteindelijk het veilig en stabiel inladen in
de vrachtwagen.
Cursus hef- en reachtruckchauffeur 1 Opslag- en transportmiddelen
© 2008 logistiekles.nl Pagina 15
inladen (lading stuwen)
Samenvatting
In dit eerste hoofdstuk hebben we
gekeken naar de opslag- en
transportmiddelen waarmee de heftruck-
chauffeur dagelijks mee in contact (kan)
komen.
We hebben verschillende soorten
stelling en hun toepassingen bekeken en de
daarbij behorende specifieke
opslagmethoden beschouwd. Aan de orde
is gekomen dat, in verband met de
veiligheid, stellingen aan bouw- of
montagevoorschriften moeten voldoen en
moeten zijn goedgekeurd met een
certificaat.
We hebben de diverse soorten
pallets bestudeerd en speciale aandacht aan
de Europallet gegeven. De gedachte achter
het palletvervoer is meer dan een legplank
die opgetild kan worden.
Het is een slim doordacht (ruil-)
systeem voor gestandaardiseerde efficiënte
opslag en vervoer. Vandaar dat Europallets
aan precieze normen moeten voldoen.
Onder het kopje palletbehandeling
hebben we aangestipt wat er zoal mis kan
gaan in de relatie tussen pallet en
heftruckchauffeur. We hebben er niet bij
verteld dat fouten alleen door anderen
gemaakt worden en nooit door ons. Want
dat is niet zo.
Na een korte stop bij de eenvoudige
palletwagens hebben we een inventarisatie
gemaakt van veelvoorkomende soorten
hef- en reachtrucks. Daarna hebben we een
blik in de 'toekomst' geworpen om de
nieuwe ontwikkelingen van het
'automatische magazijn' te bekijken.
Omdat bij kleinere bedrijven
heftruckchauffeurs vaak ook
magazijntaken hebben, is de werkwijze
van opslag kort en naar wij hopen
doelmatig beschreven.
Nu u een overzicht heeft gekregen
van de handelswijzen en de
gereedschappen die u in uw vak kan
tegenkomen, gaan we in het volgende
hoofdstuk uw (technische) kennis van uw
belangrijkste gereedschap, de reach- of
heftruck, bijspijkeren.