Elke regio zijn eigen valley?

Hoe bouw je een innovatie-ecosysteem?

De kiEMT case.

Sebastiaan Berendse – InnovatieMotor & international liaison

24 November 2015 – KIVI Jaarcongres - Valleys of the Future

Oost Nederland – in perspectief Sterk in cleantech & biobased

>50.000 personen in green tech >15.000 studenten Ca. 3 mld€ BBP in greentech

>1500 bedrijven; wereld spelers, veel startups

(73% innovatief & 75% exporting, 130x >100fte)

3 universiteiten, 7 HBO’s, 9 ROCs (RadboudU, UTwente, Wageningen UR)

Nauwe samenwerking • Entrepreneurs • Onderzoek & Onderwijs instellingen • (lokale) Overheden

Track record van 10 jaar in valorisatie &

innovatie versnelling

Ecosysteem bouwen: knippen, plakken, klaar?

Ecosystemen kopiëren: risico op cargo cult!

Maar wat ís dan een (regionaal) ecosysteem voor innovatie? Welke rol speelt technologie daarin? Hoe bouw je een "valley" op?

Ecosysteem draait om meer dan technologie alleen1

+

Technological Development

De andere bouwstenen voor succes in

Business Development 1Bron: ‘Grip op innovatie ecosystemen’, KplusV 2015

Bedrijfsvoering: alles bedrijfskundig; business plan, HRM, IPR, etc. dat bijdraagt aan professionele organisatie. Faciliteiten: locatie, (strategische) partnerschappen en fysieke randvoorwaarden. Innovator: iemand die zich verantwoordelijk voelt voor het idee & de voortgang ervan. Financiering: het benodigde geld voor de technologische en commerciële ontwikkeling van het idee.

Sit & Heat

Hyet Solar

Hoe kom je naar de markt?

• Jan Terlouw prijs winnaar 2011 • Netwerk -> partners voor tech & productie • Pre-seed financiering, informal investors,

internationale groeifunding • Team verbreding, talent ontsluiting (HBO), training

i.s.m. KIC InnoEnergy • Private investeerder gevonden i.s.m. gemeente • Begeleiding launching customership provincie • Verankering in regio voor opschaling • Sparring voor publieke investering • Pilot-project management in pré-commerciële fase

De inventie en de 4 succesfactoren veranderen elke fase moet zijn ingevuld voordat de volgende start.

starter groeier de kennisinstellingen gevestigd

tech

nolo

gis

ch

e

on

twik

kelin

g

bu

sin

ess

on

twik

kelin

g

*TRL = Technology Readiness Level Ontwikkeld door KplusV

Innovatie Ecosysteem? Het héle spel in fase & factor. Maar elke sector heeft zijn eigen kenmerken!

cle

an

tech

ch

em

isch

e i

nd

ustr

ie

intern extern

9

Opbouwen van een ecosystem? In stappen – kiEMT case.

tijd

Supported Matches

Pre seed EMT Radar InnovatieMotor

Incubator Greenhouse & Pakhuis

DGA & team training

Pilot projecten E-transitie

?

? Incubator ? Nee, netwerk!

Bedrijfsnetwerk als basis – op marktvraag (door)ontwikkeld

BIC-ON

PPM Oost IIG / EF

Bouw uw ecosysteem (uit): bezint eer ge begint!

Huidige situatie?

Nieuwe vraag?

Huidige situatie?

Thema e/o regio?

Witte vlek?

Markt = meester

Bedrijven aan zet

Bouw actielijn

Kies strategie

Evalueer & pas aan

Content = KING! Stel één bouwsteen centraal: gedeelde interesse en taal, meer vooruitgang geboekt en relevantie. Tucht van de markt = Resultaatgedreven! Drijvende kracht = private vraag naar 'need-to-have' in plaats van 'nice-to-have'. Thema óf regio = duurzaam! Voldoende scope 'vraag en aanbod' blijvend verbinden. Doorstroom maakt duurzaam!

zaai kiem start ontwikkel groei consolidatie

tech.inventie

conceptueel idee

‘het bierviltje’

proof-of-concept

trl: 2-3

prototype

trl: 4-5

0-serie

trl: 6-7

product

trl: 8-9

product

portfolio

innovator

scientist onderzoeker ondernemende

onderzoeker

onderzoekende

ondernemer ondernemer manager

business dev.

imperfectie

markt/technologie

haalbaarheidsstudie

markt/ technologie

marktverkenning

en verdienmodel markttesten marktdoorbraak marktaandeel

faciliteiten

universiteit

TKI

bedrijf

kennisinstelling

incubator accelerator pilot plant plant

financiering

wetenschaps-

financiering

pre-seed

funds

seed

funds

first

round

second/third

round share swap

bouw -steen

innovatie-proces (fase)

Valorisatie programma’s

Gld V! & Startlife PPM Oost IIG+IFO

PPM Oost GvI

Greenhouse Mercator Plus Ultra

HAN SEECE

KICs

BIC-ON

Valorisatie programma’s

KICs

Loketten Overijssel

Innovatie Motor

Universitaire labs WUR, UT,RU,

HAN biocenter

TOP regeling Twente

RegioTwente fonds

WUR Biofacilities

P.Eiwit O. – i.o.

TOP regeling Twente

IPKW

Vouchers

kiEMT events

AlgaeParc InnoFase

Huidig GreenTech ecosysteem Oost NL

PROGRAMMARESULTATEN

• 230 participanten/deelnemers

• 175 nieuwe bedrijven

• 2000 nieuwe arbeidsplaatsen

• 1000 kennismatches

• € 3 mln. seedcapital

• € 40 mln. investeringskapitaal

• 60 innovatie/energievouchers

• miljoenen projectsubsidies

• 100 internationaliseringen

• 3 incubators

• 5 gespecialiseerde bedrijventerreinen

• arbeidsmarktbehoefte – onderzoek

• 100 actieve scouts

• 10 innovatielabs

• samenwerking NRW en Overijssel

• Biobased Economy en Cleantech

speerpunten

• Ferme bijdrage aan energietransitie

• 100 events, waaronder GreenTech

Week en Jan Terlouw Prijs

SECTORPROFIEL GELDERLAND

• 1400 actieve bedrijven

• 30.000 werknemers

• € 2,2 miljard toegevoegde waarde

• 73% innovatief

• 76% internationaal actief

• 33% vooraanstaande R&D

• 15.000 studenten EMT

10 jaar triple helix organisatie kiEMT

Wat is dan de rol van technologie & ingenieurs?

front end

unbound

failure is an option

early spin out

new processes and products

new monitoring methods

new approaches

in via partners

DISCOVER DEVELOP DEMO DEPLOY

fuzzy

wild ideas

high risk

failure is an option

new processes and products

new companies

new monitoring methods

new approaches

spin - spin -

market demand Science & Technology push

precompetitive ppp

ppp

pilot & demo facilities

funda- mental NWO cs

Thx to TKI BBE/ Prof.

Luuk vd Wielen Delft UT

kiEMT Positie in de technologie fasering

Hyet Solar

Solar park Eerbeek - pilot project - fuzzy front end

New business + energietransitie + hoog risico fase

(4MWp, 9M€, 8ha)

Maar waar past dat?

Pilot project/launching customer

bu

siness

on

twik

kelin

g

tech

no

log

ische

on

twik

kelin

g

*

*TRL = Technology Readiness Level

?

Van idee naar product in een innovatie ecosysteem

Randvoorwaarden beïnvloeden de prestatie van de gehele regio/sector

Overheid = kernspeler

regionale innovatie capaciteit

PRESTATIE VAN DE REGIO

groei, werkgelegenheid,

concurrentievermogen

OECD © (1999) bewerkt door KplusV (2015)

Waar staat uw ecoysteem over 5 jaar?

Technologiemapping: Thema’s en kiEMT participanten

Biobased Economy• Bio elektriciteit

• Biogas / groengas

• Hoogwaardige biobrandstoffen: Pyrolyse olie

• Opwaardering reststromen

• Cascadering van biomassa

• Aquatische biomassa

• Duurzame warmte

Zon energie

• Volgende generatie hoogrendement

• Hybride oplossen

Gebouwde omgeving

• Geïntegreerde duurzame energie opwekking

Duurzame mobiliteit/schone aandrijftechnologie

• Waterstof / brandstofcel

• Elektrisch rijden / batterijen

Smart grids• Decentrale energie opwekking & opslag

• Verbindende schakel voor elektriciteit en gas

• Slimme apparaten

• Slimme energie

Topsector high-techmaterials

Topsector agro/food, chemie &

water

ISPTBE BasicEnergy Valley

Nijmegen

Wageningen

Twente

Twente

Arnhem

ApeldoornDeventer

Overijssel

Ubbink

KIWA

NedstackHygear

Alliander

TenneT

Tempress

NUONHelianthos

Solar Total

Ingrepro

KEMA

BTG-BTL

Dyadic

Norske Skog

Twence

Remeha

ROVA

HoST

IF Technology

GiraSolar

Cirmac

Procede

Exendis

Topell

BEON

AkzoNobel

Teijin

PioneeringE-traction

HyEt

Waterschappen

Nefit

Van Gansewinkel

SETS

Enexis

TSCSITA

Kennispark

EngineeringArcadisRoyal HaskoningOranjewoudMottMcDonaldGrontmijWitteveen+BosVan Beek ingenieurs

MWHDGMRTauwTNO DHVValstar Simonis

Elro dakduurzaamheid Duurzame daken

Bredenoord Esaver

Solesta BV Solesta Silverline

Zonneboiler

Silent motor company, ZEREX

IPKW Stichting Greenhouse

DecoRad Systems Decorad Floormate

Reewoud Energietechniek Chargepoint Power

Wissels Techniek Multitooltrack

Osomo

Smalls scale Bio-LNG

Waste2Chemical

-> Chaincraft

Cases of innovations supported biobased

CTST

liquid-liquid seperator

IPSS & WUR

Sugar crystallization in residues

RhineTech

Grass liquid/fibre seperator

www.kiemt.nl / www.greentechalliances.nl

berendse@greentechalliances.nl / +31 6 270 855 36

Publieke financiers kiEMT

Hoofd participanten kiEMT

Participanten kiEMT