Eindrapportage EMP FSW

Samenwerkend leren

door middel van

social software: wiki's en weblogs

Inhoud: Inleiding Opzet en uitvoering Resultaten Evaluatie Conclusies en aanbevelingen

Bijlage 1: Hand-out Getting started Bijlage 2: Powerpoint Wiki in SURFgroepen Bijlage 3: Resultaten Studentevaluatie Bijlage 4: Docent evaluatie gebruik wiki Bijlage 5: Projectaanvraag EMP

- pagina 2 -

Inleiding

Informeel en samenwerkend leren op internet komt, zowel binnen het onderwijs als daarbuiten, steeds meer in de belangstelling te staan. Door deze verschuiving worden bepaalde vaardigheden steeds belangrijker:

• online samenwerken aan documenten;

• het geven van feedback op elkanders werk ;

• het presenteren en structureren van inhoud in een online omgeving in tegenstelling tot op papier;

• het doelgericht gebruiken van multimedia toepassingen. Deze gewenste vaardigheden kunnen studenten door het gebruik van wiki's en weblogs in de onderwijspraktijk ontwikkelen. In deze eindrapportage leest u de ervaringen van het gebruik van wiki bij het vak ‘Ethnicity and Entrepreneurship’. De docent heeft voor het schrijven van een reflection paper wiki ter ondersteuning gebruikt. Het heeft een aantal leerervaringen opgeleverd. Deze ervaringen zijn van nut voor toekomstige gebruikers van wiki.

Opzet en uitvoering

Binnen de Faculteit Sociale Wetenschappen wordt men zich bewust dat social software een steeds grotere rol gaat spelen in het onderwijs en men wil aansluiten bij deze ontwikkeling. FSW wil binnen vier vakken van de afdeling COM (Cultuur, Organisatie en Management) social software in te zetten. Enerzijds sluit FSW aan bij VU-brede ontwikkelingen, namelijk de keuze op de studentenportal, een sharepoint-applicatie met wiki en weblog functionaliteiten. Anderzijds wil de afdeling COM binnen de faculteit Sociale Wetenschappen de spits afbijten met het exploreren van de mogelijkheden van social software. Aan het begin van het academische jaar 2007-2008 was de VU-studentenportal niet gereed. Het alternatief zijn de SURFgroepen. De wiki- en weblogfunctionaliteit binnen SURFgroepen is sinds juli 2007 beschikbaar. Voor drie vakken bij COM was deze update te laat in verband met de benodigde voorbereidingen. Bij een vak is gebruik gemaakt van de wiki-functionaliteit van SURFgroepen.

Onderwijskundige opzet De docent deelt de studenten bij het vak Ethnicity and Entrepreneurship in groepen. De studenten schrijven samen de reflection sheet, waarin een of meerdere artikelen (kritisch) besproken werden (de kern en de samenhang). Per bijeenkomst schrijven de groepen zo’n sheet. De opdracht geldt voor de eerste zes bijeenkomsten. Per week zijn er twee bijeenkomsten, dus per week schrijven de studenten twee reflection sheets.

Figuur 1: schematische weergave van de onderwijskundige opzet en uitvoering

Gezien deze opzet is gekozen om dit schrijfproces te ondersteunen door middel van een wiki. Een wiki heeft een aantal voordelen:

• Het is mogelijk de wiki af te schermen.

Bijeenkomst

Bijeenkomst

� Samenwerken aan de opdracht in een wiki Reflection sheet

Reflection sheet

etcetera

- pagina 3 -

• Studenten kunnen de wiki van andere groepen niet lezen.

• Online is altijd de recentste versie beschikbaar.

• De docent (en studenten) kan de voorgang en veranderingen monitoren, door o.a. ‘old revisions’1.

De reflection sheet zijn geschreven in de wiki van SURFgroepen. De studenten kunnen ook communiceren via een discussieforum binnen de SURFgroepen.

Uitvoering De uitvoering heeft plaats gevonden in het tweede deel van het eerste semester, in de maanden november en december 2007. De studenten werden ingedeeld in groepen. In ieder groep zaten vier studenten. In totaal waren er negen groepen. Het totaal aantal studenten was 32. Hieronder zijn drie voorbeelden van de wiki.

Figuur 2: voorbeelden van reflection sheets

Resultaten

In de projectaanvraag staan de concrete resultaten die dit project zou moeten opleveren. Hieronder staat kort beschreven in hoeverre deze resultaten zijn behaald.

Het inzetten van wiki's/weblogs binnen 4 vakken bij de afdeling COM.

Na de projectaanvraag zijn er twee ontwikkelingen van grote invloed geweest op het verloop van het project. De gewenste ondersteuning, sharepoint van de VU in de vorm van de studentenportal, was niet gereed bij de start van het project. Daarnaast is de ICTO-contactpersoon vertrokken, waardoor de trekker van het project is weggevallen. In overleg tussen de ICTO-contactpersoon en het Onderwijscentrum is besloten het project door te zetten bij slechts een vak. Dat vak is Ethnicity and Entrepreneurship van Juliette Koning. Wiki is ingezet bij dit vak.

Uitzoeken welke applicatie (wiki's of weblogs) binnen de gegeven vakken het meest geschikt is.

De studenten schrijven gezamenlijk meerdere reflection papers. Dit gebeurde in groepjes van 4 á 5 studenten. Het is gebleken dat wiki niet een geschikte applicatie is voor de opdrachten bij dit vak. In de paragraaf Evaluatie is dit uitgebreid beschreven.

1 De bijdragen van iedere auteur is vastgelegd via ‘old revisions’.

Start van de wiki

Uitwerking

Uitwerking met discussie

- pagina 4 -

Een grotere tevredenheid bij studenten over de aangeboden onderwijsvernieuwing. Dit zal te herleiden zijn uit de eindevaluaties.

De studenten zijn positief ten opzichte van de wiki, maar zien niet de meerwaarde van de wiki aan het vak. In de paragraaf Evaluatie is dit uitgebreid beschreven.

Opdoen van ervaring en expertise bij docenten als het gaat om de inzet van social software toepassingen binnen het onderwijs.

De docent had nog niet eerder gewerkt met social software. Echter de idee studenten samen een document te laten maken, vind zij nog steeds een interessant gegeven. De ervaring is dat de groepen te groot waren en de opdrachten elkaar te snel opvolgden.

Studenten werken samen en worden hierbij ondersteund met wiki’s.

De studenten hebben samen de reflection paper geschreven, waarbij ze de wiki gebruikten. De wiki bood helaas niet de gewenste ondersteuning.

Studenten zijn zich bewust van de implicaties van publicatie op internet.

Bij dit vak is niet ingegaan op de implicaties van publicatie op internet. Daarentegen zijn de wiki’s geschreven in een afgeschermde omgeving, waarbij inloggegevens nodig zijn om toegang te krijgen tot de informatie. Alhoewel de wiki via het internet te benaderen is, is deze alleen te lezen nadat je jezelf hebt aangemeld.

Bereidheid van docenten en studenten om te werken met nieuwe toepassingen.

De docent had nog niet eerder gewerkt met social software, evenals het merendeel van de studenten. Ondanks dat beide geen ervaring hadden met de toepassing, waren zij wel bereid om ermee te werken.

De beschikbaarheid van voorbeeld weblogs en wiki's voor andere vakken.

Het gebruik van wiki heeft niet opgeleverd wat ervan werd verwacht, maar er zijn wel een aantal leerervaringen die andere docenten kunnen gebruiken indien zij met wiki willen werken. Deze leerervaringen zijn uitgebreider besproken in paragraaf Conclusies en aanbevelingen.

Hergebruik van informatie in de vorm van een kennisbank.

Bij dit vak was niet het doel om een kennisbank aan te leggen, zodat de verzamelde informatie kan worden hergebruikt.

De aanwezigheid van pasklare trainingen en workshops, ontwikkeld tijdens het project. Deze kunnen ingezet worden in toekomstig onderwijs.

Voor dit project is geen training-op-maat ontwikkeld. Er zijn wel trainingen op het gebied van wiki en weblog. Het Onderwijscentrum biedt de training ‘Watskeburt’ aan. De deelnemer krijgt beter zicht op de mogelijkheden voor wiki c.q. weblogs in het eigen onderwijs en tevens zicht op de mogelijkheden die Surfgroepen voor het onderwijs biedt (o.a. videoconferencing)

- pagina 5 -

SURFnet2 biedt de ‘Introductieworkshop SURFgroepen’ aan. Deze workshop is bedoeld voor

personen die nog niet eerder met SURFgroepen hebben gewerkt of er pas net mee begonnen zijn. In de workshop worden de basisfunctionaliteiten van SURFgroepen op een overzichtelijke en intuïtieve manier behandeld en uitgelegd.

Evaluatie

Beschrijving van de studentevaluatie Het gebruik van de wiki is geëvalueerd bij de studenten middels een evaluatieformulier. De resultaten staan in Bijlage 3. Uit de studentevaluatie scoren de studenten ‘ik vond de opdrachten zinnig’ (gemiddelde: 3,91), ‘ik vond het leerzaam om met medestudenten een reflection paper te schrijven’ (gemiddelde: 3,48) en ‘ik heb meer inzicht gekregen in het nut van een wiki’ (gemiddelde: 3,43) het hoogst. De laagste score krijgt ‘de wiki heeft een meerwaarde aan het vak gegeven’ met een score van gemiddeld 2,65.

Impressie van de docentervaringen De docent heeft ook een evaluatie geschreven over de opzet en de uitvoering. Deze evaluatie staat in Bijlage 4. Zij heeft haar ervaringen in drie punten samengevat: 1. Ervaring op het gebied van wiki 2. Onderwijskundig opzet 3. Verscheidenheid aan mogelijkheden in SURFgroepen Ad 1 Ervaring op het gebied van wiki De docent geeft aan geen ervaring te hebben met wiki. Zij liep daardoor tegen de volgende punten aan: moeilijk uit te leggen hoe de wiki werkt en adequaat kunnen reageren op problemen van studenten. Ter ondersteuning van de uitleg hoe de wiki werkt had de docent beschikking over een hand-out ‘Getting started’ (bijlage 1) en een powerpoint (bijlage 2), maar ondanks deze ondersteuning bleek het toch lastig. De docent was het aanspreekpunt voor studenten met problemen omtrent de wiki. Het was lastig adequaat te reageren deze problemen, omdat de docent het eerst zelf moest navragen. Ad 2 Onderwijskundig opzet Kijkend naar de opzet concludeert de docent dat de groepen te groot waren en dat de opdrachten elkaar te snel opvolgden. Daarnaast merkte zij dat sommige studenten free rider gedrag vertoonden. De studenten werkten niet samen, maar verdeelden de taken. Tenslotte bleek dat het samenwerken waarbij de studenten twee keer per week een reflectie inleverden, teveel gevraagd. Ad 3 Verscheidenheid aan mogelijkheden in SURFgroepen Voor de ondersteuning van de opdracht is gekozen voor wiki binnen SURFgroepen. Tijdens de uitvoering bleek dat SURFgroepen meer mogelijkheden heeft om samen te werken. De studenten gebruikten naast de wiki ook het discussieforum en shared documents

3. De reflection sheets stonden

op een van deze drie plaatsen. De docent heeft moeten zoeken naar de plaats waas de studenten hun opdracht (en communicatie) hadden geplaatst. De docent gaat wiki niet nogmaals op deze wijze gebruiken. Met name vond zij het free riders gedrag nadelig, omdat daarmee de opdracht verloren ging. Daarnaast denk zij dat de opdracht niet geschikt was om in een wiki uit te werken. De idee van studenten te laten samenwerken in een schrijfproces is voor de docent wel een interessant gegeven.

2 www.surfnet.nl 3 Shared documents is het online opslaan van documenten en het beheren van informatie.

- pagina 6 -

Conclusies en aanbevelingen

Kijkend naar het proces en de uitvoering zijn er een aantal conclusies te trekken en aanbevelingen te doen. Het vertrek van projectmedewerkers is van invloed geweest op het verloop van het project. Discrepatie tussen de opdracht en de ondersteunende software. Meer aandacht voor geschikte software dan wel aanpassing van opdracht. Het project heeft een aantal leerervaringen opgeleverd ten aanzien van het schrijven in een wiki:

- Schrijven is een proces. Studenten genoeg tijd tussen start en eind, zodat zij tussentijds kunnen redigeren (discussiëren en revisie)

- Een functionaliteit aan studenten aanbieden, waardoor helder en duidelijk is waar de uitwerkingen staan.

- Om snel en adequaat problemen van studenten op te kunnen lossen is de expertise op het gebied van wiki binnen faculteit van belang.

Summier en uitbreiden

- pagina 7 -

Bijlage 1: Hand-out Getting started

Getting started with your SURFgroep

www.surfgroepen.nl

General information SURFgroepen (SURFgroups) facilitates team collaboration. Functionalities: Creating a Teamsite and inviting team members. Storing documents and pictures. Creating to-do lists, a calendar and more. Get notified when team members are online. SURFgroepen works on PC’s and Apple Mac computers. Staff and students of institutions connected to SURFnet can use SURFgroepen free of charge.

Invitation You have received an invitation to join a SURFgroup ‘Ethnicity and Entrepreneurship’. This invitation is an activation email, containing further instructions. Read this email thoroughly! You need to create an account by clicking on the link in the email or by clicking on Create an account. Enter your e-mail address (VU-net id) to acquire the account.

Important!!! Students and staff from educational and research organizations use your organizational e-mail address (VU-net id) to become a full member e.g. jan.jansen@student.vu.nl!

Wiki Where can I find my wiki page? When you have logged in into SURFgroups, your teamsite is shown under My teamsites (see picture). Click on the teamsite of your group.

- pagina 8 -

The teamsite has opened. In the left column a link is visible to the wiki page.

How can I edit a wiki-page On the right side of the page three options are visible: edit, history and incoming links. To contribute to the wiki-page you choose edit. Now you can enter text to the wiki page.

Discussion How can I discuss? In the left column you click on [Team Discussion]. Here you enter the discussion board. You can join a discussion (choose a topic or add a new thread) or you can start a new discussion ([new]). Help, I cannot find my SURFgroepen password If you cannot find your password for SURFgroepen you can set a new one. To do so, click on the link below and enter the email address that you use to register with SURFgroepen. Further information is sent to you by email. https://www.surfgroepen.nl/resetpassword/default.aspx

- pagina 9 -

Bijlage 2: Powerpoint Wiki in SURFgroepen

Notitie

Dia 2

Dia 1

Notitie

Notitie

Dia 3

- pagina 10 -

Notitie

Dia 4

Dia 5

Notitie

Notitie

Dia 6

- pagina 11 -

Dia 7

Notitie

- pagina 12 -

Bijlage 3: Resultaten Studentevaluatie

Totaal aantal evaluaties: 23 Totaal aantal studenten: 32 Responspercentage: 72%

gemiddelde sd

1. Ik vind de gebruikte wiki (van SURFgroepen) gebruikersvriendelijk. 3,26 0,81 2. Ik vond het werken in een wiki effectief. 2,91 0,79

3. Ik heb meer inzicht gekregen in het nut van een wiki. 3,43 0,73

4. De wiki heeft een meerwaarde aan het vak gegeven. 2,65 0,71 5. Ik zou in de toekomst nog een keer met een wiki willen werken. 3,00 0,74 6. Ik vond de opdrachten zinnig. 3,91 0,42

7. Ik vond de opdrachten aansluiten bij het doel van een wiki. 3,26 0,69 8. Ik vond het leerzaam om met medestudenten een reflection paper te

schrijven. 3,48 0,90 Wat zijn de sterke punten van deze opzet?

- Dat iedereen het ingeleverde werk kan bekijken op elk moment en dat er correcties in aangebracht kunnen worden.

- Iedereen is op één plaats bezig met de opdracht (nl. op de wiki) en kan dit vanuit huis doen.

- Mogelijkheid voor discussie

- Overzichtelijk, Mogelijkheid tot discussie, Bekijken van de geschiedenis (bewerking van de opdracht)

- Goede toegang tot de site, als je eenmaal weet hoe het moet. Positief is dat je kan samenwerken zonder met elkaar te hoeven afspreken.

- Dwang tot samenwerking, communicatief bezig zijn

- Snel, makkelijk, helemaal 2007

- Toegankelijk voor iedereen, handig dat het na te lezen is.

- Gedeelde bestandsbeheer en discussie, maar: dit kan ook op Blackboard en dat is al duidelijk hoe het werkt.

- Wiki zag er in het begin netjes uit, netjes op tijd werden de papers ingeleverd. Maar na 2 reflection sheets werd het minder, hield het groepje de sheets slechter in de gaten. De inleverpost per week was een goede manier, ook dat de docent toegang had. De samenwerking werkte wel positief: meer verantwoordelijkheidsgevoel over de reflecties.

- Makkelijk samen aan een document te werken

- Je blijft makkelijk bij. En je haalt de belangrijkste stukken uit de teksten.

- Veel transparantie in wat er gedaan is. Communicatie vreloopt goed.

- Je blijft bij de literatuur betrokken, omdat je verplicht bent het te lezen voor de opdrachten.

- Het bestand dat je inlevert is door iedereen gezien. Je hebt er meer aan bij een groter bestand, een gezamenlijk paper bijvoorbeeld. Bij een reflectie sheet is het niet echt nodig veel van anderen te verbeteren, en gebruik je de goede kant van wiki minder.

- De transparantie: alle documenten voor iedereen zichtbaar en iedereen kan editen.

- Het idee om via internet samen te schrijven over een tekst vond ik goed, maar de virtuele werkomgeving die gebruikt werd erg beperkt.

- Je kunt op één plek iets produceren waar alle groepsleden bij kunnen, zodat je niet heen en weer hoeft te mailen.

- Als iedereen regelmatig op deze site zou kijken, en mee zou werken, zou het een prima format zijn voor het samenwerken van een groepje.

- Aanpassingen zijn direct mogelijk. Commentaar kan door iedereen meteen gelezen worden. Al met al een goed platform, mits iedereen het ook regelmatig checkt (nadeel: geen persoonlijke mail, dus wekt enigszins nalatigheid op, dit irriteerde mij. Vaak werden dingen niet gelezen).

Wat zou jij graag veranderd willen zien? En welke aanpassingen zou jij dan doen?

- Ik vind het makkelijker om via Blackboard in te leveren en de eventuele opmerkingen bij het messageboard te plaatsen.

- ‘t Duurt lang voor het eindelijk te begrijpen is.

- pagina 13 -

- Je ziet niet wanneer iemand op de site bezig is.

- Dat je een 'alert' krijgt wanneer iets gepost was op de website

- Kostte veel tijd voordat iedereen er een beetje mee overweg, sommigen konden het helemaal niet aan en zijn nooit ingeschreven waardoor er een onevenredige werkdruk ontstaan is, terwijl iedereen dezelfde beoordeling krijgt. DUS: zorgen dat iedereen zich aanmeldt en het begrijpt of niet doen.

- Meer gebruik van discussie over wiki. Nu was het veelal alleen het stuk erop zetten en per mail bespreken. Misschien dus duidelijker uitleg dat wiki hier ook voor is.

- Over de e-mail houden mensen wiki beter bij, denk ik. Dat staat dichter bij hen, kijken ze vaker op dan bv. Op zo'n site als wiki -> beetje verloedering.

- Als er een discussiepunt of document bijkomt, moet je een email hierover krijgen, want de wiki-site bekijken mensen niet vaak genoeg.

- Notificatie van nieuwe actie op de wiki, bijv. via mailadres

- Groepssamenwerking is niet altijd ideaal en zeker niet via internet, dus zou liever zien dat je in groepjes van 2 of iets dergelijks werkt of ieder individueel 3 reflection sheets.

- Niet als HTML, bestnad moeten inleveren. Betere 'inkijk in taakverdeling (het zijn altijd dezelfden)

- Het is veel om met z'n vieren één A4'tje per keer te schrijven. Nu werd het meestal verdeeld, maar daardoor zou een individuele opdracht net zo nuttig zijn.

- Wij waren soort van proefkonijn, daarom waren sommige waarschijnlijk logische dingen niet al te voor de hand liggend. De layout! Heel irritant om een stuk uit Word te importeren, en er dan achter te komen dat je lettertypes en witregels verdwenen zijn.

- Ik zag de toegevoegde waarde er niet van. Uiteindelijk gaat communiceren via Internet snel genoeg.

- Meer tijd tussen de verschillende wiki's en een duidelijkere introductie.

- We zijn het gewoon zo gewend om het allemaal via e-mail te doen dat er wel een heel goed alternatief tegenover moet staan. Met z'n vieren tegelijk samen te komen is, in een aantal weken, omslachtig.

- Dat het makkelijker zou zijn een tekst in de sheets te zetten (of veranderen) zonder al die HTML codes.

- Niks, nogmaals, het is een handige methode maar de student blijft verantwoordelijk. Qua opdracht: ik prefereer individualiteit boven groepssamenwerking. Ik ken m'n eigen kwaliteiten en kan ze zo beter benutten.

- pagina 14 -

Bijlage 4: Docent evaluatie gebruik wiki

ONDERWIJS JAAR 20072008 FSW/COM Gebruik WIKI Docent: JBM. Koning (Juliette) Afdeling: COM / FSW Vak: Ethnicity & Entrepreneurship 2ejaar BA Organisatieantropologie Periode: deel 2 van semester 1 (november/december 2007) Aantal studenten: 32 Doel gezamenlijk maken van reflection sheets (literatuurreflecties). Reflectionsheet = een A4tje waarin een of meerdere artikelen besproken worden (de kern en de samenhang). Waarom WIKI: vanwege de idee dat studenten gezamenlijk over een artikel nadenken en er een tekst over maken; de kern gezamenlijk proberen te benoemen. Praktische aanpak gedurende de eerste 6 bijeenkomsten van het vak voor elke bijeenkomst een WIKI maken (in totaal 6 WIKI’s per groep; 2 per week) De studente zijn in groepen van vier ingedeeld (dus 9 wiki groepen). Ervaring docent 1) Door er zelf geen ervaring mee te hebben was het lastig de eerste keer de groep uit te leggen hoe het technisch werkt (ondanks en behulpzame ppt van Judith). Bij problemen waar men tegenaan liep was het dus ook moeilijk meteen adequaat te reageren (moest het eerst zelf navragen). Het leerdoel was prima uit te drukken. 2) de groepen ware te groot / de opdrachten te snel na elkaar – gevolgen: free rider gedrag (geen samenwerking maar verdeling van de taken); het moeten samenwerken twee keer per week bleek teveel gevraagd. 3) de vaksite op surfgroepen die gemaakt is bleek verschillende plaatsen voor samenwerken te hebben (iets dat de studenten zelf ontdekt hebben) waardoor het voor de docent drie keer verschillende onderdelen aanklikken werd om te zien waar de studenten hun communicatie en opdracht hadden geplaatst: shared documents; team discussion of onder de aangemaakte WIKI. Eindoordeel Ik ben niet van plan het nog een keer op deze manier te gebruiken; het free riders gedrag vond ik het grootste nadeel want daarmee ging de hele opdracht verloren; de idee studenten samen een document te laten maken vind ik nog steeds een interessant gegeven maar wellicht is de opdracht die ik bedacht had niet de meest geschikte voor WIKI. Daarnaast bleken er een aantal technisch problemen (zoals tekst die verloren gaat als een ander inlogt; het lastig veranderen, de leesbaarheid) – ik heb dat niet helemaal meer paraat maar de gebruiksvriendelijkheid op dat terrein was niet erg groot. JK 07012008

- pagina 15 -

Bijlage 5: Projectaanvraag EMP

Projecten Educatieve Middelen Pool 2007 – 2008 Aanvraagformulier ondersteuning Onderwijscentrum VU

Samenwerkend leren door middel van social software: wiki's en weblogs Eric Jan Bijl Faculteit der Sociale Wetenschappen Afdelingen Webservices

& Afdeling Cultuur, Organisatie en Management Revisie mei versie 0.5 2007 na preadviesaanpassing

Onderwijscentrum VU De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam www.onderwijscentrum.vu.nl Contactpersonen: Procedure en overige vragen: mevr. C.M.J. Peters (E: c.peters@ond.vu.nl T: 020 –598 9221) ICT&Onderwijs: dhr. drs. G.J. Los (E: g.los@ond.vu.nl T:020 – 598 5493) Digitaal Portfolio: mw. drs J. Poortinga (E: j.poortinga@ond.vu.nl T: 020 - 598 5481) Kwaliteitszorg: dhr. dr. W. van Os (E: w.vanos@ond.vu.nl T: 020- 598 5480) Onderwijsvisie: dhr. drs. G.J. Los (E: g.los@ond.vu.nl T:020 – 598 5493)

1. Projectbeschrijving 1.1 Samenvatting Informeel en samenwerkend leren op internet komt, zowel binnen het onderwijs als daarbuiten, steeds meer in de belangstelling te staan. Door deze verschuiving worden bepaalde vaardigheden steeds belangrijker:

• online samenwerken aan documenten;

• het geven van feedback op elkanders werk ;

• het presenteren en structureren van inhoud in een online omgeving in tegenstelling tot op papier;

• het doelgericht gebruiken van multimedia toepassingen. Deze gewenste vaardigheden kunnen studenten door het gebruik van wiki's en weblogs in de onderwijspraktijk ontwikkelen. Binnen de Faculteit Sociale Wetenschappen wordt men zich bewust dat social software een steeds grotere rol gaat spelen in het onderwijs en men wil aansluiten bij deze ontwikkeling. Het inmiddels alom gebruikte Blackboard biedt in het kader van het bovengenoemde onvoldoende vrijheid, met name wat betreft presentatie en vormgeving van informatie. Bovendien schiet de gebruikersvriendelijkheid tekort als het gaat om het uitwisselen van informatie. Met het inzetten van weblogs en of wiki's kan deze leemte op eenvoudige wijze worden opgevuld. Deze toepassingen sluiten naadloos aan bij de leefwereld van de studenten: een wereld waarin Hyves en MSN aan de orde van de dag zijn. De afdeling COM (Cultuur Organisatie en Management) is enthousiast en wil binnen de faculteit Sociale Wetenschappen de spits afbijten met het exploreren van de mogelijkheden. Men is voornemens binnen vier vakken social software in te zetten. Bewust wordt gekozen met vier vakken van start te gaan zodat de ervaring niet vakspecifiek wordt maar geabstraheerd kan worden en daarmee breder toepasbaar binnen andere vakken die volgen in het jaar daarop. Thans is nog onduidelijk welke van de vier vakken wiki's gaan inzetten en welke weblogs. Het hoort binnen het bestek van het project om nader uit te zoeken welke applicatie het meest geschikt is. Studenten zullen de social software gaan gebruiken voor het uitwisselen van vakinhoudelijke informatie, waaronder bijvoorbeeld boekreviews. De social software biedt binnen dit bestek een uitstekende basis voor online samenwerking. 1.2 Doelstellingen Binnen het kader van onderwijsinnovatie wil de faculteit het onderwijs aantrekkelijker maken doormiddel van nieuwe werkvormen. Het doel is daarmee een rendementsverhoging te bewerkstelligen. Men wil dit realiseren door in het gangbare onderwijs naast het contactonderwijs gebruik te maken van e-learning. Deze combinatie van leervormen wordt ook wel aangeduid met de overkoepelende term Blended Learning. In het denken over nieuwe werkvormen is er bij docenten een toenemende interesse ontstaan in de nieuwe mogelijkheden van social software of web2.0 toepassingen, zoals wiki's en weblogs. Verondersteld wordt dat door gebruik te maken van deze nieuwe werkvormen de betrokkenheid van de studenten bij het onderwijs vergroot wordt omdat het onderwijs afwisselender en vooral leuker wordt. De social software zal ter ondersteuning van de doorlopende leerlijnen worden ingezet. Het gebruik van de wiki's is een goede manier om te leren samenwerken. Weblogs zijn met name geschikt om de ontwikkeling van online presentatievaardigheden te stimuleren. Daarnaast kan de genoemde social software bijdragen aan de vaardigheden samenhangend met het publiceren van teksten op het internet die zijn toegespitst op een wetenschappelijk publiek. Naast het bovengenoemde schuilt er een bijzonder voordeel in de wederzijdse kruisbestuiving, hetgeen gestimuleerd wordt door de mogelijke online samenwerking en gedachte-uitwisseling. Dit kan weer bijdragen aan een vergroot inzicht in wetenschappelijke debatten. De betrokkenheid bij elkanders schrijfproces wordt vergroot doordat studenten in staat worden gesteld op het materiaal te reageren. De social software verschaft hen een zogenaamd klankbord voor positieve maar natuurlijk ook negatieve ervaringen. Dit laatste vergroot bovendien de betrokkenheid met de materie zelf.

- pagina 16 -

Het is voor studenten tevens wenselijk ervaring op te doen met voor hen relevante vernieuwende toepassingen. Het betreft hier technologieën die vandaag de dag ingezet worden voor informatie-uitwisseling maar bijvoorbeeld ook profilering. Dit laatste wordt duidelijk als we kijken naar weblogs van diverse mensen in de politiek die via dit informele hulpmiddel hun mening geven over allerlei actuele maatschappelijke issues. Een treffend voorbeeld is de weblog van Jan Marijnisssen (http://www.janmarijnissen.nl/). De inzet van een weblog of een wiki omvat meer dan alleen het gebruik van een applicatie. Gebruikers moeten tenminste notie nemen van zaken als privacy en netiquette. Het project moet gezien worden tegen de achtergrond van een faculteitbrede ontwikkeling om een online community gestalte te geven. De afdeling Webservices is geruime tijd bezig om binnen de faculteit weblog en wiki voorzieningen te treffen (waarschijnlijk in Sharepoint). Het idee is om met een online community de afstand tussen onderzoekers en studenten te verkleinen. Nu is het nog vaak zo, dat men van elkaar niet weet waar men mee bezig is en blijft veel expertise verborgen en ongedeeld. Daarnaast moet het met weblogs ook voor docenten en onderzoekers makkelijker worden om zich online te presenteren. Op dit moment hebben enkele docenten en onderzoekers voldoende technische kennis om zelf webpagina's te maken. Met behulp van toegankelijk weblogsoftware moet het voor meer gebruikers mogelijk worden om een website bij te houden, zonder dat daar technische kennis voor nodig is (HTML). 1.3 Afbakening De inzet van social software richt zich op de verkenning van de toepasbaarheid binnen het onderwijs. Daarbij gaat het in hoofdzaak om het opdoen van ervaring en expertise. Het gaat hierbij nadrukkelijk niet om het ontwikkelen van applicaties. De selectie van geschikte software is noodzakelijk ter ondersteuning van de doelstellingen, maar geenszins de insteek van dit project. 1.4 Resultaten

Resultaten die in dit project opgeleverd moeten worden zijn:

• Het inzetten van wiki's/weblogs binnen 4 vakken bij de afdeling COM.

• Uitzoeken welke applicatie (wiki's of weblogs) binnen de gegeven vakken het meest geschikt is.

• Een grotere tevredenheid bij studenten over de aangeboden onderwijsvernieuwing. Dit zal te herleiden zijn uit de eindevaluaties.

• Opdoen van ervaring en expertise bij docenten als het gaat om de inzet van social software toepassingen binnen het onderwijs.

• Studenten werken samen en worden hierbij ondersteund met wiki’s.

• Studenten zijn zich bewust van de implicaties van publicatie op internet.

• Bereidheid van docenten en studenten om te werken met nieuwe toepassingen.

• De beschikbaarheid van voorbeeld weblogs en wiki's voor andere vakken.

• Hergebruik van informatie in de vorm van een kennisbank.

• De aanwezigheid van pasklare trainingen en workshops, ontwikkeld tijdens het project. Deze kunnen ingezet worden in toekomstig onderwijs.

1.5 Facultair commitment Er is binnen de faculteit voldoende draagvlak omdat het project reeds aansluit bij lopende ontwikkelingen. De afdeling Webservices is al bezig met het opzetten van een weblog en wiki omgeving teneinde een online community gestalte te geven. Onderzoekers en docenten krijgen bovendien gebruiksvriendelijke middelen voor het bijhouden van webpagina's. Binnen de faculteit bestaat commitment vanuit het bestuur, de afdeling COM en de afdeling Webservices. De docenten hebben zichzelf met enthousiasme aangemeld na het initiatief van de afdeling Webservices. 1.6 Onderwijskundig kader Omdat men binnen de faculteit reeds bezig is met het opzetten van een online community sluit het project goed aan bij het thema Community of Learners binnen de Onderwijsvisie VU. Door middel van een facultaire community wordt gepoogd de afstand tussen onderzoekers, docenten en studenten te verkleinen en mensen meer bij elkaar te betrekken. Daarnaast sluit het project aan bij het thema Community of Learners omdat de studenten samenwerkend leren. Het onderwijskundig kader moet volgens de docenten bijdragen aan het volgende:

• Het draagt bij aan de onderlinge uitwisseling van kennis en ervaring.

• Het bedienen van een wetenschappelijk publiek door een website te bieden waarop artikelen en recensies van een wetenschappelijke studieveld te vinden zijn.

• Een nieuwe manier van omgang met kennis bewerkstelligen.

• Studenten moeten op een leuke wijze kennis leren vormgeven. Hierbij moet nagedacht worden over de gewenste opbouw en structuur van een tekst.

• De verwachting is dat via deze weg studenten gestimuleerd worden om ook 'onrijpe' gedachten met elkaar uit te wisselen. De verwachting is dat deze sneller geuit worden in een informele omgeving zoals in weblogs. Door gebruik van social software wordt een actieve opstelling geëntameerd. Dit leidt idealiter tot een verdere ontwikkeling van het analytisch vermogen.

• Door samenwerking inzicht verkrijgen in debatten rondom een in het onderwijs aan bod komend thema. 1.7 Kwaliteit Elk vak zal worden afgesloten met een evaluatie waarin zowel studenten als docenten gehoord worden. Deze zullen voorbereid en afgenomen worden door het onderwijscentrum. Hieruit moet duidelijk worden hoe de studenten het werken met social software hebben ervaren en de mate waarin het heeft bijgedragen aan de doelstellingen. 1.8 Disseminatie De opgedane kennis wordt beschikbaar gemaakt voor andere belanghebbenden binnen de VU. Er wordt aangevangen met een kennisbank, uitgewerkt in een wiki. Deze kan in samenwerking met betrokkenen worden vormgegeven onder leiding van het Onderwijscentrum. Zij zorgen voor een gedegen documentatie van de ontwikkelde toepassingen, werkwijzen en onderwijsvormen. Er zijn meer opleidingen die interesse getoond hebben in weblogs en wiki's. De opgedane kennis zal worden ingezet ten behoeve van andere vakken en onderdeel gaan uitmaken van het totale dienstenaanbod van de afdeling Webservices. Naast toepassingen voor studenten en docenten zal het ook ingezet gaan worden ter ondersteuning van onderzoekers. 2. Gewenste ondersteuning Onderwijscentrum VU De vereiste ondersteuning geboden door het Onderwijscentrum VU valt uiteen in:

• Instructie en ondersteuning van studenten en docenten.

• Het verzorgen van cursusmateriaal voor studenten docenten over gebruik van wiki's en weblogs.

• Hulp bij de opzet van een softwareplatform (Sharepoint).

• Aangeven welke valkuilen en problemen er te verwachten zijn bij het werken met weblogs en wiki's.

• Uitzoeken welke applicatie het meest geschikt is binnen elk van de vier vakken (wiki's of weblogs)

• Uitzoeken hoe de leerresultaten behaald kunnen worden.

• Uitzoeken welke mogelijkheden en beperkingen er zijn met betrekking tot het werken met weblogs en wiki's.

• Uitzoeken hoe het zit met online publiceren en zaken als auteursrecht en privacy.

• Verzorgen van evaluaties van inzet wiki's en weblogs.

• Documenteren van de ontwikkelde toepassingen, werkwijzen en onderwijsvormen in de vorm van een wiki kennisbank.

- pagina 17 -

• Sociale richtlijnen opzetten voor het gebruik van weblogs zodat die ook bruikbaar zijn voor andere faculteiten. 3. Projectstructuur (zie criteria projectstructuur) 3.1 Projectleider en medewerkers

Naam Rol Vak

Eric Jan Bijl Projectleider

--

Heidi Dahles en Juliette Koning

Docenten Transnational Entrepreneurship (MA COM, eerste semester)

Ida Sabelis Docent Masterthesis COM (MA COM, tweede semester)

Juliette Koning Docent Ethnicity & Entrepreneurship (tweede jaar BA Organisatie Antropologie, specialisatie van Identity & Ethnicity, eerste semester)

Marja Spierenburg Docent Public private partnerships (tweede jaar BA Organisatie Antropologie, eerste semester)

3.2 Begeleidingscommissie

Naam Functie Afdeling

Projectrol

Uren p/w Telefoon Email

Jaap Willem van der Meulen

Opdrachtgever 020- 598 6799 jw.van.der.meulen@fsw.vu.nl

Frans Kamsteeg Portefeuillehouder onderwijs/ Begeleidingscommissie

020- 598 6737 fh.kamsteeg@fsw.vu.nl

Carel Roessingh Begeleidingscommissie/ Docent

020- 598 6734 ch.roessingh@fsw.vu.nl

Student

Opdrachtgever: Jaap Willem van der Meulen Portefeuillehouder onderwijs: Frans Kamsteeg Docent: Carel Roesingh Student: zal pas gezocht worden op het moment dat de aanvraag is goedgekeurd. 4. Planning 4.1 Projectplanning Het project is verspreid over het gehele collegejaar 2007-2008. Er worden drie vakken in het eerste semester gegeven en één vak in het tweede semester. Het project zal dertien maanden bestrijken omdat het materiaal nodig voor de instructie van docenten en studenten voor aanvang van het nieuwe collegejaar klaar moet zijn. Tevens moeten de docenten dan al een instructie hebben gehad en moet de inzet van wiki's en weblogs zowel onderwijskundig als technisch klaar zijn. Er zal daarom in juli-augustus al aangevangen worden met de voorbereidingen. Het project zal rond juli 2008 eindigen. Na afloop van de vakken zal het eindverslag aan de hand van de uitgevoerde evaluaties vorm krijgen. 4.2 Activiteitenplanning

Rollen: Webservices: voorbereiding, projectleiding, technische ondersteuning (en deel onderwijskundige ondersteuning), verslaglegging. Onderwijscentrum: onderwijskundige ondersteuning, evaluatie, deel verslaglegging. Docenten: vakinhoudelijke expertise.

Maand

Hoofdactiviteit Omschrijving Medewerker(s) # FTE’s

Juni + Juli

Workshop/training voor docenten.

Voorbereiding training docenten Klaarmaken wiki en weblog omgeving

Webservices Dienst IT Onderwijscentrum Docenten

2 * 0,6 (webs) 2 * 0,05 (ond) 0,1 (doc)

September

Workshop/training voor studenten

Start Transnational Entrepreneurship/ Public private partnerships/ Ethnicity & Entrepreneurship

Webservices Onderwijscentrum Docenten

0,7 (webs) 0,3 (ond) 0,1 (doc)

Oktober

Begeleiding docenten en studenten

Webservices Onderwijscentrum Docenten

0,35 (webs) 0,1 (ond) 0,1 (doc)

November

Begeleiding docenten en studenten Evaluatie Voorbereiden

Webservices Onderwijscentrum Docenten

0,25 (webs) 0,1 (ond) 0,1 (doc)

December

Begeleiding docenten en studenten Evaluatie afnemen

Webservices Onderwijscentrum Docenten

0,25 (webs) 0,1 (ond) 0,1 (doc)

Januari

Evaluatie uitwerken. Begin verslaglegging eindverslag

Vakantie/roostervrije weken/tentamenweek 0,15 (webs) 0,2 (ond)

Februari

Workshop/training voor studenten

Start Masterthesis COM Webservices Onderwijscentrum Docenten

0,4 (webs) 0,2 (ond) 0,1 (doc)

Maart

Begeleiding docenten en studenten

Webservices Onderwijscentrum Docenten

0,25 (webs) 0,1 (ond) 0,1 (doc)

April

Begeleiding docenten en studenten

Webservices Onderwijscentrum Docenten

0,15 (webs) 0,1 (ond) 0,1 (doc)

- pagina 18 -

Mei

Begeleiding docenten en studenten Evaluatie Voorbereiden

Einde vak Webservices Onderwijscentrum Docenten

0,15 (webs) 0,1 (ond) 0,1 (doc)

Juni

Evaluatie afnemen Webservices Onderwijscentrum

0,15 (webs) 0,1 (ond)

Juli

Schrijven eindrapportage Webservices Onderwijscentrum

0,4 (webs) 0,2 (ond)

Augustus

5. Begroting Geef in een tabel volgens onderstaand schema aan welk deel van de kosten ten laste komt van de betrokken faculteit(en), voor welk deel een beroep wordt gedaan op personele ondersteuning door het Onderwijscentrum VU en wat de totale kosten zijn.

Fac. in fte # mnd Fac. in K€ OND in fte # mnd

PERSONEEL

projectleiding 0,1 13

onderwijskundige expertise 0,1 13 0,15 13

technische expertise 0,15 13

vakinhoudelijke expertise 0,1 per docent (2 maanden per vak)

n.v.t. n.v.t.

secretariële ondersteuning n.v.t. n.v.t.

MATERIEEL

hardware/ infrastructuur n.v.t. n.v.t.

software n.v.t. n.v.t.

TOTAAL

6. Ondertekening en datum