• Sabine Vanhaverbeke/ Ilse Vanhaverbeke

ENKELE NOODSITUATIES

EHBO

DOEL LESSEN EHBO

• Kunnen herkennen van noodsituaties

• De eerste zorg kunnen toedienen op een verantwoorde manier

SITUATIES

• Levensbedreigende situatiesElke situatie waarbij één of meerdere vitale functies bedreigd zijn

Bewustzijn – Ademhaling - circulatie

• Niet levensbedreigende situatiesElke situatie waarbij de vitale functies niet bedreigd zijn. WAAKZAAM blijven !

GEVAAR BIJ LEVENSBEDREIGENDE SITUATIES

• Hersenbeschadiging: treedt op na 3 minuten zuurstoftekort

• Overlijden van het slachtoffer

GEVAAR BIJ NIET LEVENSBEDREIGENDE SITUATIES

• Het overgaan naar een levensbedreigende situatie

Bv. Verslikken, en plots schiet het voorwerp toch dieper in de luchtweg – verstikking

Bv. het vallen werd veroorzaakt door plotse duizeligheid (bloeding – verstopping slagader)

VERSTIKKING

• Meestal veroorzaakt door voedsel die in de luchtweg geraakt.

• Bij kinderen: speelgoed in de luchtpijp

ACTIE: 4 STAPPEN

• Veiligheid waarborgen• Vaststellen bewustzijn en ademhaling• Verwittigen hulpdiensten ( 100 – 112)• Verlenen eerste hulp ( komt later aanbod)

VERSTIKKING

• Lichte verstikking: SO hoest, kucht, ademt,…EHBO: stimuleren tot hoesten, geruststellen,

controle

• Ernstige verstikking: SO hoest, kucht, ademt NIET meer. SO wordt blauw en zwak

EHBO: Slaan op de rug - Heimlichmanoevre

VERSTIKKING

• Slaan op de rug: 5 x

Op dit moment mag je reeds hulpdiensten verwittigen.

VERSTIKKING

• Heimlichmanoevre – Heimlichmaneuver: 5 x

VERSTIKKING: WEETJES

• Zowel slaan op de rug of het Heimlichmanoevre kan je doen terwijl een SO staat, zit of ligt.

• Het Heimlichmanoevre kan je niet toepassen bij kindjes ( jonger dan 1 jaar) en zwangere vrouwen. Ook bij zwaarlijvige personen lukt dit bijna niet.

• Borstgreep: met vuist thv borstbeen

VERSTIKKING: WEETJES

• Buikstoten kunnen ernstige schade toebrengen = controle arts

• SO dient opgevolgd te worden want wat als niet alles uit de luchtweg verwijderd is?

LEVENSBEDREIGENDE BLOEDINGEN

• Wat:• Bloedsomloop =

1. Het hart2. De bloedvaten:

• Slagaders• Aders• Haarvaten

3. Het bloed

LEVENSBEDREIGENDE BLOEDINGEN

• Hart pompt bloed via de slagaders naar de haarvaten.

• Vanuit de haarvaten gaat bloed via de aders terug naar het hart.

BLOEDINGEN: WAT?

• Een bloeding is het verlies van bloed uit de bloedvaten ergens op het verloop van de bloedsomloop

• Levensbedreigende bloedingen:- Op vitale plaatsen: hersenen- Bij veel bloedverlies

BLOEDINGEN: SOORTEN

• Inwendige bloedingen

• Uitwendige bloedingen

• Veruitwendige bloedingen

BLOEDINGEN: SOORTEN

• Inwendige bloeding: bloedvaten binnenin het lichaam zijn beschadigd,

doch er treedt geen bloed naar buitenBv. Hersenbloeding, bekkenbreuk met ruptuur

groter bloedvat, miltbloeding,…• Signalen:

geen bloed, wel zwelling en pijn, onbruikbaar lidmaat, blauwe verkleuring huid en evt. shock

• EHBO: bellen hulpdiensten

BLOEDINGEN: SOORTEN

• Inwendige bloeding

BLOEDINGEN: SOORTEN

• Uitwendige bloeding: een bloeding als gevolg van een verwonding huid

en onderliggende weefsels• Signalen:- Slagaderlijke bloeding = bloed spuit uit de wonde- Aderlijke bloeding: bloed vloeit uit de wonde- Kleinere bloedingen: haarvaten zijn beschadigd

en bloed sijpelt naar buiten

BLOEDINGEN: SOORTEN

• Uitwendige bloeding

Slagaderlijke bloeding

Aderlijke bloeding

Kleiner bloeding

BLOEDINGEN: SOORTEN

• EHBO: - Handschoenen aantrekken- vitale functies controleren terwijl je reeds het

bloeden probeert te stelpen- Verwittigen hulpdiensten- Rechtstreekse of onrechtstreekse druk uitoefenen- Lidmaat in hoogstand

BLOEDINGEN: SOORTEN

• EHBO Rechtstreekse druk:

Handschoenen – druk op wonde/bloeding - hoogstand

BLOEDINGEN: SOORTEN

• EHBO Onrechtstreekse druk:

BLOEDINGEN: SOORTEN

• Veruitwendige bloeding: Is een bloeding binnenin het lichaam maar die gedeeltelijk naar buiten treedt! Dit via natuurlijke openingen: bv. Oren, neus, mond, maag,…

• EHBO: verwittigen hulpdiensten

BLOEDINGEN: GEVAAR

• Shock kan optreden bij plots verlies van grote hoeveelheden bloed/

• Wanneer: als 1/5 van het totale bloedvolume wegloopt,

• Rekensommetje: 1 l bloed /13 kg lichaamsgewicht van 80 kg =ong. 6 l bloed: shock bij 1.2l verlies

BLOEDINGEN: GEVAAR

• Symptomen van shock - bleke huid- Snelle pols- Spierzwakte ( flauwte)- Misselijkheid- Droge mond en lippen- Coma- dood

BRANDWONDEN

• Wat: beschadiging van de huid en eventueel de onderliggende weefsels ten gevolge van warmte, wrijving, elektriciteit, straling of scheikundige producten

• Is levensbedreigend indien de vitale functies in het gedrang komen: bv. verbranding mond, aangezicht en luchtwegen

BRANDWONDEN

BRANDWONDEN: DE ERNST

• De verbrande oppervlakte: 20% en meer is levensbedreigend ( lichaam in 9 sten verdelen)

BRANDWONDEN

• De diepte van de brandwonde:Eerste graad: oppervlakkig

BRANDWONDEN

Tweede graad: blaren

BRANDWONDEN

Derde graad: necrose, zwarte huid

BRANDWONDEN: EHBO

• Water de rest komt later; 10 à 15 min

BRANDWONDEN: EHBO

• Na het afkoelen met water• 112• Steriel compres aanbrengen, of wikkel lidmaat in

een proper en droog doek, laken,NOOIT:

- blaren doorprikken - Aan de wonde komen - Vethoudende zalf aanbrengen

BREUKEN

Volledige of gedeeltelijk breken van een bot

Gevaar voor omliggende vaten, pezen, spieren, …

Gevolg van slag, val, buiging, verdraaiing,

BREUKEN

Barst o bot is gescheurd maar niet doormidden gebroken b,:

stressfractuur.matige, maar langdurige overbelasting of verkeerde belasting. Bijvoorbeeld door een slechte techniek bij het sporten.

Verplaatsingo Het bot is doormidden gebroken + delen zijn uitelkaar

geschoven.

BREUKEN

Veel fragmenteno Het bot is op verschillende plaatsen gebroken of zelfs

verbrijzeld.

Gesloteno Geen huidwonde -> geen direct infectiegevaar.

BREUKEN

• Open• Wonde (al dan niet verbonden met breukplaats)• Soms steekt beenstuk uit• Groot gevaar voor infectie -> wonde heeft voorrang op

breuk

BREUKEN

• Gevaren

• Infectie bij open breuken• Shock door (inwendige) bloeding• Flauwte door pijn• Bijkomende verwondingen door scherpe botstukken• Vetembolie

BREUKEN

• Signalen:• Zekere herkenningstekens (geen twijfel mogelijk)• Onzekere herkenningstekens

Bij twijfel veronderstel beenbreukBij bewusteloze slachtoffers: grote voorzichtigheid!

BREUKEN

• EHBO lidmaat onbeweeglijk houden

Lichte tractie lidmaat

gevaar voor shock

Stelp eventuele bloedingen

Voorkom infecties bij open beenbreuken (dek de wonde af met steriel kompres)

Blijf aandacht hebben voor de vitale functie

112

SNIJWONDEN

• Wat• Een wonde die veroorzaakt werd door een scherp

voorwerp zoals een mes of stuk glas is een snijwonde.

SNIJWONDEN

• Signalen• Bloedverlies:• Pijn:

• EHBOAfhankelijk van de ernst van de wond kun je jezelf Eerste hulp verlenen (bij eenvoudige wonden) of dit overlaten aan anderen (bij ernstige wonden).

BEROERTE

• Wat• hersenaandoening waarbij de bloedtoevoer naar een deel

van de hersenen plotseling wegvalt• Beroerte is een algemene term voor:

• Hersenbloeding• Hersentrombose• Hersenembolie

• Andere termen voor beroerte:• Cerebrovasculair accident (CVA)• Herseninfarct:

BEROERTE

• Signalen• SO soms bewusteloos

• Soms verminderd bewustzijn of bewustzijnsstoornissen:Verwardheid, Totale afwezigheid, Slaperigheid, Opwinding,

onrust

• Soms slachtoffer bewust maar dan:Duizeligheid, Wankele ‘dronken’ manier van lopen,

Hoofdpijn en braakneigingen, Gestoord gezichtsvermogen, Scheve mond, vaak in combinatie met moeilijk spreken en moeilijk slikken, Spierverzwakking of –verlamming aan één kant van het gezicht of het lichaam

• Deze kenmerken komen niet altijd tegelijk voor.

BEROERTE

• EHBO

• Voer de FASTtest uit.• Laat het SO rusten en geen inspanningen meer doen• Installeer het SO in een comfortabele houding• Ondersteun het SO aan de verlamde zijde• Blijf rustig tegen SO praten, maar hou rekening mee dat

het SO zelf soms heel moeilijk of onmogelijk kan praten• Alarmeer de hulpdiensten

HARTAANVAL

• Wat• Verzamelnaam voor aantal aandoeningen te wijten aan

onvoldoende doorbloeding van de hartspier, waardoor zuurstofvoorziening en hele werking van het hart in het gedrang komt.• Angor (angina pectoris)• Hartinfarct:

HARTAANVAL

• Signalen• De verschilllende soorten hartaanvallen zijn moeilijk te

onderscheiden, omdat de kenmerken ervan sterk gelijkend zijn:• Soms hevige pijn en beklemmend gevoel achter het borstbeen• Soms gevoel van druk op de borstkas• Uitstralende pijn• Soms bleke of grauwe kleur huidskleur, met blauwverkleuring

aan lippen en vingernagels• Soms voelt slachtoffer zich misselijk• Vaak gepaard met kortademigheid, zweten, duizeligheid of

gevoel van angst• Sterk tintelend gevoel in hand of vingers

HARTAANVAL

• EHBO• Handel snel. • Contacteer de medische hulpdiensten• Duidelijk aangeven van vermoeden Hartaanval.• Zorg er ook voor dat de hulpverleners u kunnen bereiken. • Blijf kalm• Halfzittende houding• Neem een tablet acetylsalicylzuur (beter bekend onder de

merknaam Aspirine) Indien SO dit nog kan innemen.• Bij hartstilstand pas reanimatie toe,

VERGIFTIGING

• Wanneer een vreemd, schadelijk product in het maag- darmstelsel, luchtwegen, huid of bloedbaan terechtkomt waardoor een ziektetoestand ontstaat, spreekt men van een vergiftiging.

VERGIFTIGING

Oorzaken: - innemen van vaste stoffen en vloeibare stoffen- Innemen van geneesmiddel- Inademen van toxische lucht

Symptomen- Trage, snelle of onregelmatige pols- Vernauwde of verwijde pupillen- Bleke, klamme huid- Braken of neiging tot braken- buikkrampen

VERGIFTIGING: EHBO

• Niet levensbedreigend: SO is nog bij bewustzijn

- 070/245245 – antigifcentrum bellen- Resten afvegen- SO niet doen braken- Geneesheer oproepen

VERGIFTIGING: EHBO

• Levensbedreigend: SO is bewusteloos- 112- Vitale functies controleren- Reanimatie? Indien nodig

SYNCOPE

• Is een andere naam voor flauwte of flauw vallen. Het is een kortstondig bewustzijnsverlies veroorzaakt door een zuurstoftekort in de hersenen.

• Oorzaak: emoties, pijn, rechtop staan, stoppen met zware inspanningen, warm bad nemen,…

SYNCOPE

• EHBO:- SO op rug leggen- Vitale functies controleren- Hoogstand van de benen- Knellende kledij losmaken- Koude op hoofd- Begeleiden tijdens rechtkomen

EPILEPSIE

• Verzamelnaam voor aandoeningen waarbij een kortsluiting in de hersenen de normale bewegingen en waarnemingen verstoort.

• Plaatselijke kortsluiting in de hersenen• Gehele kortsluiting in de hersenen - Petit mal of absences- Grand mal – epileptische aanval van 4 fasen

EPILEPSIE

Kan veroorzaakt worden door:- Zuurstoftekort ( bv na beroerte- Slaaptekort- Alcohol en drugs- Medicatie- Hoofdletsel- Infectie- Hyperventilatie- Vergiftiging - lichtflitsen

EPILEPSIE

• Gevaar:

- Kwetsuur door vallen- Ongeval- Bijten op tong – verstikking in bloed of tong

EPILEPSIE

• Grand mal – 4 fasen1. voorgevoelens2. opspannen van spieren3. schokkende bewegingen4. verslapping

EPILEPSIE: EHBO

• Veiligheid: - buurt vrijmaken- Iets tussen de tanden (tong) steken• Vaststellen bewustzijn en AH• Verwittigen hulpdiensten indien het de eerste

aanval is, als die langer duurt dan 5 min en/ of herhalend is.

• Registratie van tijdsduur en verloop• Blijf de vitale functies controleren, ook na de

aanval

ONTREGELING VAN HET WARMTECENTRUM

• Om het lichaam op een ideale temperatuur te houden is een evenwicht nodig tussen:• de geproduceerde warmte• de afgestane warmte

• Zonneslag• Hitteslag• Onderkoeling

ONTREGELING VAN HET WARMTECENTRUM

• De hersenen zorgen steeds voor een evenwicht in de temperatuur van het lichaam ( ong. 37°C).

• Bij warmte probeert het lichaam zijn temperatuur te laten dalen: • meer warmte af te geven via zweten ( huid), hijgen ( mond)

en de bloedvaten te doen uitzetten • minder warmte te produceren door minder inspanning te

doen (loom, futloos gevoel)

ZONNESLAG

• Wat

• Bij zonneslag heeft het slachtoffer langdurig directe zonnestraling op het hoofd gehad. Het thermoregulatiecentrum, gelegen in de hersenen, is ontregeld!

ZONNESLAG

• Symptomen: • dorst, • hoofdpijn, • misselijkheid, • rood aangezicht, • droge huid, • soms bewusteloosheid

• EHBO: • koele omgeving, soms 112, verkoelend compressen op

het hoofd, ctr vitale functies

HITTESLAG OF WARMTEBEVANGING

• Wat• Het warmtecentrum ligt in de hersenen en wordt ook het

thermoregulatiecentrum genoemd.• Dit centrum zorgt voor een constante lichaamst°, regelt

evenwicht tussen productie en afgifte

• Hitteslag:• doet zich voor indien de omgevingstemperatuur zeer hoog is

en een hoge vochtigheidsgraad heerst (het zweet).

HITTESLAG

• Symptomen: • hoofdpijn, duizeligheid, verwardheid, moeheid, snelle AH

en HS, droge huid, warme huid, hoge lichaamst°, spierkrampen, stuipen

• EHBO• Koelere omgeving• 112• Vitale functies controleren en eventueel starten met

reanimatie• Lichaam afkoelen

ONDERKOELING OF HYPOTHERMIE (<35°C)

• Onderkoeling: te lang blootgesteld aan een koudere omgevingstemperatuur, de lichaamstemperatuur daalt tot minder dan 35°C

• Gevaar: • verlies fysieke en mentale vermogens, • AH stop, • hartslagstop

ONDERKOELING

• Bij een beginnende onderkoeling: (dalen tot 35°C)• Rillen• Koude, bleke en droge huid• De AH evolueert van hyperventilatie naar langzaam en

oppervlakkig• Vaak verwardheid (raakt licht verward)• Vermoeidheid en sufgevoel• Het bewustzijn daalt

ONDERKOELING

• Bij een diepe onderkoeling: (verlammingsfase of fase III = <27°C)

• Het SO rilt niet meer• Bewustzijnsverlies• Verlies van reflexen• Vertragende hartslag• spierstijfheid

ONDERKOELING

• EHBO is erop gericht het lichaam te verwarmen – stijging van de lichaamstemperatuur bekomenDoor: warme kamer, warme kledij, extra dekens, eventueel warm bad ( !),

• Verdere EHBO: arts verwittigen, eventueel 112, vitale functies blijven controleren