Rapportage voor:

Van Zelst Automaten

Efficiënte cookstoves in Oeganda

Mede mogelijk door: Van Zelst Automaten

2

Voorwoord

Het impactrapport is opgemaakt om Van Zelst Automaten te informeren over de compensatie van haar CO2-voetafdruk door te investeren in duurzame energieprojecten via Climate Neutral Group. Er is gekozen voor het Gold Standard project: efficiënte cookstoves in Oeganda. In dit rapport informeren wij Van Zelst Automaten over haar concrete bijdrage aan dit project, het tegengaan van klimaatverandering, het effect op de leefomstandigheden van de lokale bevolking en de impact van Van Zelst Automaten in het bijzonder. Utrecht, juni ’16

3

Inhoud

Voorwoord ......................................................................................................................................................... 2

1. Over Climate Neutral Group ...................................................................................................................... 5

Inzicht = kansen zien ...................................................................................................................................... 5

Reduceren = kosten besparen ....................................................................................................................... 5

Compenseren = investeren in een gezondere wereld .................................................................................. 5

2. Van Zelst Automaten en haar impact op ons klimaat ............................................................................... 6

Over het klimaatproject ................................................................................................................................ 6

3. Huidige status van het project................................................................................................................... 7

Duurzame ontwikkeling van het project ....................................................................................................... 7

4. Relatieve bijdrage door compensatie ........................................................................................................ 9

Totale CO2e reductie ................................................................................................................................... 10

Aantal geïnstalleerde cookstoves ................................................................................................................ 10

Werkgelegenheid ........................................................................................................................................ 10

Lokale bevolking betrokken ......................................................................................................................... 10

Inkomen bespaard ....................................................................................................................................... 11

Aantal bomen bespaard .............................................................................................................................. 11

Lokale bevolking betrokken ......................................................................................................................... 11

Positieve effecten op de gezondheid .......................................................................................................... 11

5. Subjectieve bijdrage van Van Zelst Automaten ....................................................................................... 12

6. Visueel verslag ......................................................................................................................................... 13

4

1. Over Climate Neutral Group

Climate Neutral Group is al bijna 15 jaar actief in de strijd tegen klimaatverandering. Wij begeleiden steeds

meer organisaties op gestructureerde wijze in de transitie naar klimaatneutraliteit. Door bewustwording te

creëren voor het reduceren van broeikasgasemissies bij organisaties.

Inzicht = kansen zien

Climate Neutral Group bepaalt uw CO2-voetafdruk door het in kaart brengen van de processen die de CO2-

uitstoot van uw bedrijf, productlijn of evenement veroorzaken. Dit inzicht helpt u bij het nemen van de

juiste stappen voor het verminderen van die uitstoot.

Reduceren = kosten besparen

Door uw CO2-uitstoot bewust en effectief te reduceren kunt u als organisatie kosten besparen. U kunt

bijvoorbeeld minder geld uitgeven door uw wagenpark onder de loep te nemen en door te kiezen voor

kleinere of zuinigere auto’s. U kunt er ook voor kiezen om het aantal vliegreizen te verminderen, door te

investeren in video conferencing.

Compenseren = investeren in een gezondere wereld

Uw organisatie heeft gekozen voor klimaatneutraal ondernemen en u hebt maatregelen genomen om uw

CO2-voetafdruk te reduceren. De restuitstoot wordt gecompenseerd door te investeren in duurzame,

zorgvuldig geselecteerde projecten die een belangrijke bijdrage leveren aan de CO2-reductie, maar ook aan

de ontwikkeling van de lokale bevolking. Om deze doelstelling te waarborgen is Climate Neutral Group lid

van The International Carbon Reduction and Offset Alliance* en de Gold Standard Foundation*.

* Het is ook mogelijk om de transitie naar klimaatneutraal ondernemen af te sluiten door de stappen die uw

organisatie heeft genomen en het resultaat te toetsen aan de standaard Klimaatneutraal Gegarandeerd. Dit is een

gedegen standaard voor organisaties om haar resultaten zichtbaar te maken aan belanghebbenden.

5

2. Van Zelst Automaten en haar impact op ons klimaat

De CO2-voetafdruk 2015 van Van Zelst Automaten betreft: 541,6 ton CO2e. Om een gevoel te krijgen wat

deze uitstoot concreet betekent is voor de beeldvorming een vergelijking gemaakt:

27.080 bomen moeten één jaar lang groeien.

222 ‘Zone 2’ retourvluchten, dit is bijvoorbeeld een vlucht vanaf Amsterdam naar de Verenigde Staten.

53 keer met een auto de wereld rond om de evenaar; die rijdt op benzine met een verbruik van 1 op 10.

Na het inzichtelijk maken van de CO2-voetafdruk heeft Van Zelst Automaten heel bewust gekozen om de CO2-uitstoot te compenseren via het duurzame Gold Standard project: efficiënte cookstoves in Oeganda.

* CO2e (of CO2 equivalent): Uitstoot bestaat uit meer gassen dan alleen CO2. Ook methaan, waterdamp en lachgas zijn broeikasgassen. De eenheid CO2e wordt gebruikt om verschillende broeikasgassen bij elkaar op te tellen.

Over het klimaatproject

In Oeganda kookt meer dan 90% van alle huishoudens op open vuur of, voornamelijk in de stedelijke omgeving, op een inefficiënte cookstove. Daardoor is er veel hout(skool) nodig om te koken en tegelijkertijd ontstaat er veel rookontwikkeling in huis. Het inademen van de rook is zeer schadelijk voor de gezondheid van alle aanwezige gezinsleden. Gebaseerd op de hedendaagse houtskoolprijzen spenderen Oegandese families gemiddeld 30% tot 50% van hun inkomen aan houtskool. In landelijke gebieden sprokkelen met name vrouwen het hout, dit is een zeer intensieve taak van gemiddeld 6 uur per dag. Ook besteden ze 3 tot 7 uur per dag om maaltijden te bereiden. Het project heeft in samenwerking met de lokale bevolking efficiënte cookstoves ontwikkeld en toegankelijk gemaakt voor de armste huishoudens in Oeganda. Door het slimme ontwerp van de efficiënte cookstoves is minder hout(skool) nodig bij het koken en komt er bijna geen rook meer vrij. Een enorme verbetering voor de gezondheid. Daarnaast zijn vrouwen veel minder tijd kwijt aan het verzamelen van hout en wordt ontbossing en CO2-uitstoot tegengegaan. De productie en verkoop van de cookstoves vindt lokaal plaats in Oeganda. Het project steunt inmiddels een groot netwerk van lokale ondernemers om een duurzame keten op te zetten en hun omzet te vergroten. Het project ondersteunt regelmatig marketingcampagnes voor het creëren van bewustwording en de vraag naar efficiënte cookstoves te stimuleren. De inkomsten die zijn verkregen uit de verkoop van CO2-credits worden weer geïnvesteerd om het project op te schalen. Climate Neutral Group investeert vooraf in dit project door de verkoop van CO2-credits. De inkomsten van de verkoop van de Gold Standard-credits maken de implementatie van het project mogelijk. Wij zijn trots op dit Gold Standard project als één van onze maatschappelijk verantwoorde projecten waarmee organisaties hun impact op het klimaat kunnen compenseren.

6

3. Huidige status van het project

Het project ligt goed op schema wat betreft het voldoen aan de gestelde criteria in het projectplan. Het project is gecertificeerd volgens de Gold Standard. Dit houdt in dat het project eenmaal per jaar een monitoringrapport opstelt. Onderstaande gegevens zijn gebaseerd op de laatste monitoringperiode van 1 april 2014 tot en met 31 maart 2015. Dit wordt in de tabel gerekend naar een periode van één jaar om de vergelijking met de jaarlijkse CO2-voetafdruk te kunnen maken. Gerealiseerde reductie van de uitstoot van CO2e De 408.809 geïnstalleerde cookstoves besparen in totaal 557.556 ton CO2e*. Door dit project wordt per huishouden gemiddeld 1,34 ton CO2e bespaard. Een huishouden in Oeganda bestaat uit gemiddeld 5 personen. Het is belangrijk om te vermelden dat het cumulatief aantal ton CO2 reductie staat vermeld in het monitoringrapport. Vandaar dat de relatieve bijdrage van Van Zelst Automaten kleiner wordt bij een gelijkblijvende CO2-voetafdruk.** * CO2e zijn officieel gegenereerde CO2 credits die organisaties afnemen om de CO2 voetafdruk van hun bedrijfsactiviteiten tot 0 terug te brengen. Wanneer we het in dit rapport hebben over CO2 dan betreft dit CO2e, want alle broeikasgassen zijn meegenomen. ** Bijvoorbeeld: na één jaar looptijd van het project wordt 10.000 ton CO2e gereduceerd. Als de CO2-voetafdruk van een organisatie 1.000 ton CO2e betreft, betekent dit een relatieve bijdrage van 10%. Als er na een looptijd van vijf jaar 100.000 ton CO2e wordt gereduceerd, is de relatieve bijdrage nog maar 1%. Aantal geplaatste efficiënte cookstoves

In de stedelijke omgeving, zoals bij dit project in de hoofdstad Kampala, vervangen de efficiënte cookstoves de traditionele inefficiënte cookstoves. De traditionele cookstoves verliezen warmte richting de pan die erop staat en geven meer rook af naar de omgeving. Het project breidt zich verder uit naar landelijke gebieden waar de cookstoves het koken op open vuur vervangen, wat leidt tot een nog grotere verbetering. Er zijn 408.890 nieuwe schone cookstoves geïnstalleerd voor huishoudelijk gebruik en 273 instutionele cookstoves. De productie en verkoop is met 38.285 cookstoves gestegen ten opzichte van vorig jaar. In 2006 verkocht men gemiddeld 25 cookstoves per dag. In de periode van het najaar 2010 en begin 2011 nam de verkoop toe met een gemiddelde van 75 tot 100 cookstoves per dag. In deze verificatieperiode is een gemiddelde van 105 cookstoves per dag behaald. Dit betekent dat er niet alleen (ongeveer) 408.809 huishoudens toegang hebben tot schonere energie, maar dat die huishoudens hiermee ook profiteren van alle voordelen die de huishoudelijke ovens met zich meebrengen in vergelijking met de oude situatie: het koken op open vuur of inefficiënte cookstoves. Naast huishoudelijke cookstoves heeft het project zich uitgebreid met het plaatsen van institutionele cookstoves bij scholen, ziekenhuizen en restaurants. Er zijn 273 institutionele cookstoves geplaatst die een CO2 reductie van 41 ton CO2e per cookstove hebben gerealiseerd.

7

Duurzame ontwikkeling van het project

Naast CO2 reductie, zijn er criteria m.b.t. de duurzame ontwikkeling van de lokale bevolking én de omgeving waaraan voldaan moet worden om het Gold Standard certificaat te verkrijgen. Lokale economische ontwikkelingen en werkgelegenheid Een groot bijkomend voordeel van dit project is de ondersteuning van de lokale economie en het creëren van directe en indirecte werkgelegenheid. Directe werknemers zijn ambachtslieden, productiemedewerkers en het (kantoor)personeel die verantwoordelijk zijn voor het plaatsen van nieuwe cookstoves, het onderhoud en het instrueren van lokale gemeenschappen. Het project biedt ook indirect lokale werkgelegenheid aan winkeliers om nieuwe markten aan te boren met de efficiënte cookstoves. Bovendien biedt een divers aanbod van efficiënte cookstoves een verhoging van inkomsten. Na verloop van tijd zullen deze ondernemers als netwerk dienen om de toegang tot een nog breder pakket van efficiënte cookstoves te vergemakkelijken.

Meer dan 230 ambachtslieden en productiemedewerkers;

Bijna 50 mensen werken op kantoor en in de buitendienst (trainers);

Meer dan 1.000 winkeliers, die de cookstoves verkopen. Productie en distributie De fabriek heeft de maximale productiecapaciteit van de efficiënte cookstoves bereikt. De CO2 credits zijn ingezet om te investeren in een tweede fabriek op het terrein. Het gebouw faciliteert een verbeterde kwaliteit, productie en het voorraadbeheer, met een inventaris van 20.000 cookstoves. De fabrikanten van de cookstoves blijven innoveren op kwaliteit en duurzaamheid. Lokale marktonderzoeken tonen aan dat huishoudens tevreden zijn met het verbeterde model dat nog efficiënter in gebruik is. Het project heeft een nieuwe strategie aangenomen. In plaats van vrachtwagens door heel Oeganda te laten rijden, zullen regionale vestigingen worden geopend en dienen als opslagplaatsen en verkooppunten. Deze verschuiving is vooral te wijten aan de hoge kosten en logistieke uitdagingen, inherent aan het reizende voorlichtingsteam. Training en bewustwording Training en voorlichting zijn belangrijke onderdelen binnen het project. Om de lokale bevolking er bewust van te maken dat koken anders kan, is overtuigingskracht nodig. Het koken op open vuur is onderdeel van de cultuur en het gezinsleven. Training om de medewerkers goede voorlichting te laten geven is van essentieel belang. Het trainingsprogramma heeft 10 fulltime trainers in dienst en breidt zich nog steeds uit. Het programma bestaat uit een opleiding in verkoop en klantenservice, en voorziet alle partners van marketingmateriaal, zodat verkopers de juiste voorlichting geven aan de huishoudens. Ook investeert het project in reclame via de radio om meer mensen in Oeganda te bereiken. ‘Women empowerment’ Is een belangrijk additioneel voordeel van het project. Omdat vrouwen minder tijd hoeven te besteden aan het koken, hebben zij meer tijd en rust om zich meer op het gezin, maar ook op zichzelf te richten. Ook een betere gezondheid en minder vermoeidheid spelen hierin een rol. Sommigen vrouwen gaan in de 'gewonnen' tijd werken of een opleiding volgen. Ook bereiden vrouwen extra maaltijden om vervolgens te verkopen op de lokale markt.

8

4. Relatieve bijdrage door compensatie

Van Zelst Automaten levert door het compenseren van de CO2-voetafdruk in 2015 een bijdrage aan het project efficiënte cookstoves in Oeganda. Wij hebben de relatieve bijdrage van Van Zelst Automaten in kaart gebracht. Deze vindt u in onderstaande tabel, die wij vervolgens verder zullen toelichten.

Project Kenia*

Aandeel Van Zelst

Automaten Afgenomen credits Project Cookstoves Oeganda in 2015 door Van Zelst Automaten in ton CO2e

541,6

Aantal cookstoves en CO2-reductie

tCO2e reductie door de totaal geïnstalleerde cookstoves 557.556 0,10%

Aantal geïnstalleerde huishoudelijke cookstoves 408.809 397

Nieuw aantal geïnstalleerde institutionele cookstoves 273 0,27

tCO2e reductie per huishoudelijke cookstove per jaar 1,34

tCO2e reductie per institutionele cookstove per jaar 41,00

Werkgelegenheid

Aantal mensen direct werkzaam in het project 280 0,27

Aantal retailers 1000 0,97

Sociaal, gezondheid en inkomen en milieu

Mensen bereikt huishoudelijke cookstoves 2.044.045 1.986

Mensen bereikt institutionele cookstoves 44.000 43

Inkomen bespaard (US$) per jaar 40.880.900 39711

Aantal bomen bespaard per jaar 3.372.674 3276

Minder sigaretten gerookt per dag 6.060.463 5.887

Beeldvorming - wat betekent het aantal ton CO2e?

= aantal bomen die 1 jaar moeten groeien 27.877.800 27.080

= aantal "zone 2" retourvluchten (Amerika) 228.133 222

= aantal keer om de aarde met auto, benzine 1 op 10 54.752 53

* betreft de laatste definitief goedgekeurde verificatie over de periode 11 februari 2014 tot 30 april 2015 teruggerekend naar een periode van één jaar om de vergelijking met de gecompenseerde CO2-voetafdruk te maken.

9

Totale CO2 reductie

De totale gerealiseerde reductie van het project over 1 jaar is 388.188 ton CO2e; Van Zelst Automaten neemt daar door compensatie 541,6 ton CO2e van af. Het aandeel van Van Zelst Automaten komt overeen met 0,10% van bovengenoemde gerealiseerde CO2 credits. Dit percentage is de basis om belangrijke resultaten van het project te berekenen. Hiermee geven wij een indruk van de concrete bijdrage die Van Zelst Automaten levert aan dit project.

Aantal geïnstalleerde cookstoves

Een heel concreet meetbaar resultaat dat laat zien dat vele huishoudens nu de beschikking hebben over een efficiënte cookstove op hout en houtskool. Op basis van de voetafdruk van Van Zelst Automaten zijn er in totaal 397 huishoudelijke efficiënte cookstoves geplaatst in Oeganda. Naast het plaatsen van huishoudelijke cookstoves heeft het project zicht uitgebreid met speciaal ontwikkelde institutionele cookstoves voor organisaties als scholen en ziekenhuizen. Op basis van de voetafdruk van Van Zelst Automaten zijn er in totaal 0,27 institutionele efficiënte cookstoves geplaatst in Oeganda.

Werkgelegenheid

Het project biedt directe werkgelegenheid aan 280 lokale mensen. Zij verzorgen in de lokale communities voorlichtingsbijeenkomsten, geven trainingen aan de werknemers van de distributiebedrijven en zorgen ervoor dat de productie, de voorraad en het logistieke proces op orde zijn. Het project zorgt voor indirecte werkgelegenheid via de retailers, inmiddels zijn deze uitgegroeid tot 1.000 retailers. De bijdrage van Van Zelst Automaten is goed voor 0,27 medewerker op de loonlijst van het project en 0,97 retailers.

Lokale bevolking betrokken

Het klimaatproject in Oeganda betrekt de lokale bevolking bij haar project. Met een gemiddeld aantal van 5 mensen per huishouden zijn er door het project ruim 2 miljoen mensen bereikt, die profiteren van de voordelen van de cookstove. Minder inkomen wordt besteed aan houtskool en welbevinden en gezondheid verbeteren enorm. Minder prikkende ogen, hoesten en hoofdpijn en op langere termijn minder longziektes. Het bespaarde inkomen kan besteed worden aan schoolgeld en boeken. Het klimaatproject in Oeganda betrekt de lokale bevolking bij haar project. Dit is noodzakelijk om de cookstoves daadwerkelijk geïnstalleerd te krijgen. Dit doet het project via campagnes, die de mensen attent maken op de voordelen van een dergelijke oven. Ook worden de retailers getraind in het geven van voorlichting. De bijdrage van Van Zelst Automaten is dat er ruim 1.986 mensen bereikt zijn door de plaatsing van huishoudelijke cookstoves en 43 mensen via de plaatsing van institutionele cookstoves.

10

Inkomen bespaard

In de rurale gebieden sprokkelen mensen zelf het hout en wordt het aanvullend benodigde houtskool gekocht. In de stedelijke gebieden is houtskool volop verkrijgbaar en kookt men alleen maar op houtskool. Het kopen van houtskool heeft een enorme impact op het gezinsinkomen, dit kan oplopen tot wel 50%, en drukt enorm zwaar op de mogelijkheden voor een gezin om zich te kunnen voorzien in dagelijkse behoeften, laat staan extra zaken te bekostigen, zoals het schoolgeld en zaden voor het verbouwen van groentes voor eigen consumptie. De bijdrage van Van Zelst Automaten is goed voor een besparing van ongeveer 39711 US Dollars. Ofwel gemiddeld 65 US dollar per gezin dat over een cookstove beschikt per jaar.

Aantal bomen bespaard

Het project bespaart hout noodzakelijk voor de houtskoolproductie. De besparing op houtskool per maaltijd en per oven wordt iedere verificatie berekend en gecontroleerd, omdat dat de basis is voor de berekening van de CO2-reductie. Door ontbossing heeft wind en water vrij spel en kan waardevolle aarde wegwaaien of wegspoelen. In het verificatiejaar zijn er ruim 3,3 miljoen bomen niet gekapt. Per cookstove worden er gemiddeld 8,25 bomen per jaar bespaard. Door de bijdrage van Van Zelst Automaten zijn 3276 bomen bespaard.

Positieve effecten op de gezondheid

Het positieve effect op de gezondheid is enorm. Het inademen van de ongezonde, giftige rook komt ongeveer overeen met het roken van 40 sigaretten per dag. Opgemerkt moet worden dat er bij de berekening wordt uitgegaan van een vermindering van de inademing van de giftige rook met 50%. Totaal zijn er door de bijdrage van Van Zelst Automaten in deze periode 5.887 sigaretten per cookstove, per dag, door de gezinsleden niet gerookt.

11

5. Subjectieve bijdrage van Van Zelst Automaten

Naast de bijdrage van Van Zelst Automaten door de reductie van haar CO2-uitstoot, is er ook sprake van een subjectieve bijdrage. Deze is niet goed te meten en dus in concrete parameters uit te drukken maar minstens zo belangrijk.

Gezondheid: Alle gezinsleden die gebruik maken van de efficiënte cookstoves voelen zich gezonder. Doordat ze veel minder schadelijke rook inademen heeft het direct een positieve bijdrage voor de gezondheid.

Economie: De tijd die bespaard wordt kan besteed worden aan betaalde arbeid, het verbouwen van

eigen groente en maar ook voor het gezin en de opvoeding van de kinderen. Meer balans en rust in

het gezin en meer levensvreugde.

Milieu: Huishoudens in Oeganda zijn zich bewuster van de impact die men heeft op het lokale milieu,

het klimaat en de verantwoordelijkheid die ieder mens op aarde daarin heeft.

Deze positieve bijdrage is ook mogelijk gemaakt door de bijdrage van Van Zelst Automaten. Want zonder

de geldstroom die de CO2 credits genereren was dit project niet van de grond gekomen. Het project in

Oeganda heeft mede dankzij de bijdrage van Van Zelst Automaten en het vertrouwen in het project, een

belangrijke stap kunnen maken in het realiseren van CO2 reductie en de verbetering van

leefomstandigheden.

Bronnen

Gold Standard Monitoring Report

Meer informatie:

Via uw Carbon Advisor: Mark Huis in 't Veld

Climate Neutral Group BV - tel. 030-2326175 – mark.huisintveld@climateneutralgroup.com

12

6. Visueel verslag

Dit project is mede mogelijk gemaakt door: Van Zelst Automaten