PRAKTIJK

30 PC CONSUMENT NR. 8

Geheugensteun

H et werkgeheugen – RAM – vormt een van de belangrijk-

ste onderdelen van je pc. Hierin wordt bij het opstarten

van de pc als eerst Windows geladen. De resterende

ruimte is hard nodig voor programma’s die je zelf opstart (bij-

voorbeeld Word) en programma’s die automatisch opstarten,

zoals je virusscanner.

Na verloop van tijd kan dit werkgeheugen een beetje ‘verstopt’

raken. Dit komt doordat er bijvoorbeeld teveel ongewenste pro-

gramma’s meestarten met Windows. Denk hierbij aan allerlei

handige tooltjes die je gebruikt of spyware die ongemerkt op je

pc terecht is gekomen en stiekem ruimte in het werkgeheugen

opeist.

Het gevolg is dat de computer wat langzamer opstart en zelfs

traag wordt, bijvoorbeeld als je met Alt + Tab naar een ander pro-

gramma wilt overschakelen. Dit komt doordat dankzij het vollo-

pen van het werkgeheugen data tijdelijk op de veel langzamere

harddisk moet worden geparkeerd. Dit laatste wordt ook wel

swappen genoemd en moet zoveel mogelijk worden vermeden.

Ook kan het voorkomen dat je door een gebrek aan vrij geheugen

bepaalde handelingen niet meer kunt uitvoeren of dat een

bepaald programma niet meer werkt (zie 1).

Er zijn twee belangrijke manieren om de pc weer sneller te

maken: extra werkgeheugen bijplaatsen of het bestaande geheu-

gen efficiënter gebruiken. RAM bijkopen kan altijd nog en daarom

is het verstandig om eerst het bestaande werkgeheugen op te

schonen.

Status van het geheugenAls je wilt weten hoe het is gesteld met het werkgeheugen van je

pc, dan raden we je aan om Windows Taakbeheer te starten. Dit

doe je met behulp van de toetsencombinatie Ctrl + Alt + Del. Ga

nu naar het tabblad Prestaties. Onder Fysiek geheugen zie je pre-

cies de totale hoeveelheid RAM. Je ziet hieronder ook hoeveel

geheugen hier nog van beschikbaar is. Linksonder zie je het

Geheugengebruik. Hoe het kan dat het geheugengebruik soms

hoger kan liggen dat het fysieke geheugen? Wanneer het geheu-

gen volraakt wordt een gedeelte tijdelijk weggeschreven naar het

wisselbestand op de harde schijf; het zogeheten swappen. Het

wisselbestand wordt daarom ook wel virtueel geheugen

genoemd (zie 2).

Wanneer de grafiek onder Geschiedenis van wisselbestandsge-

bruik flink hoog is, betekent dit meestal dat je pc het zwaar heeft

en dat zowel het fysieke als virtuele geheugen aan de krappe

kant is.

Werkgeheugen onder de loepKrapte wordt veelal veroorzaakt door programmatuur die in de

achtergrond draait en automatisch opstart met Windows. Je

krijgt een goede indicatie van welke dit zijn wanneer je rechtson-

der in de taakbalk naast de klok kijkt. Hoeveel pictogrammen

staan hier? Weet je precies welke programma’s erachter zitten en

zo ja, gebruik je deze ook regelmatig (zie 3)?

Zaken die automatisch in Windows XP worden gestart, worden

services genoemd, in tegenstelling tot programma’s die door de

Effectief geheugenbeheer

Wanneer het werkgeheugen van je pc volraakt,

zakken de prestaties behoorlijk. Door op onder-

zoek uit te gaan, spoor je overbodige programma-

tuur op en kun je kostbare ruimte vrijmaken.

A R T D E N B O E R

Een vol of te klein werkgeheugen kantot allerlei ongemakken leiden.

1

Het tabbladPrestaties laat

duidelijk zienhoe de pc

ervoor staat.

2

Rechtsonder in de taakbalkzie je de pictogrammen van

programma’s die geladenzijn, maar die je misschienniet of nauwelijks gebruikt.

3

_Geheugenbeheer.qxd 31-08-2005 14:00 Pagina 30

» geheugensteun

31PC CONSUMENT NR. 8

gebruiker met de hand (via het Startmenu) worden gestart. Een

ander kenmerk is dat een service al actief kan zijn voordat er ook

maar een gebruiker is ingelogd op de pc. Virusscanners, firewalls

en andere programma’s worden dan ook vaak als service geïnstal-

leerd, omdat het besturingssysteem zo snel mogelijk moet wor-

den beschermd.

De meeste services op je pc maken onderdeel uit van Windows.

Ze worden automatisch door het besturingssysteem opgestart en

weer beëindigd en lossen allerlei klusjes op. Denk hierbij aan het

afhandelen van printopdrachten, het controleren op nieuwe

Windows-updates, het beveiligen van gegevens, het indexeren

van bestanden en nog veel meer.

Helaas zijn er ook veel services die worden opgestart, maar niet

of nauwelijks worden gebruikt. Of wat dacht je van een onge-

wenste service in de vorm van spyware?

Alle services en toepassingen zijn te zien in Windows Taakbeheer

onder het tabblad Processen. Services die essentieel zijn voor het

goed functioneren van de pc zijn gemakkelijk te herkennen, want

ze hebben het woordje System in de kolom Gebruikersnaam

staan. Ze hebben namen als smss.exe, svchost.exe en

winlogon.exe.

Services/programma’s die door jezelf op de pc zijn geïnstalleerd,

hebben vaak de naam van de gebruiker achter zich staan in

Taakbeheer en worden ook in veel gevallen rechtsonder in de

taakbalk middels een pictogram weergegeven (zie 4).

Processen identificeren en uitschakelenWanneer je de lijst met processen In Taakbeheer bekijkt, gaat

het je misschien al snel duizelen. Als je pc langzaam is, zie je

hier wel hoe het proces heet dat hiervoor verantwoordelijk is.

Dit doet je door onder Processen te klikken op de kolom CPU ,

waardoor de processen worden gesorteerd naar in welke mate

ze de computer belasten. Als je een zwaar programma wilt

starten, dan is het misschien handig om andere toepassingen

die op dit moment de pc zwaar belasten eerst af te sluiten

(zie 5).

In veel gevallen is het echter niet helemaal duidelijk wie de dader

is, omdat een afkorting als ctfmon.exe je helemaal niets zegt.

Met behulp van de hulpprogramma’s in Windows, internet en

een handige tool kom je een heel eind. Je kunt de volgende

methoden gebruiken om meer te weten te komen.

Methode 1

Ga naar Start » Uitvoeren en type msconfig. Klik op OK. Het

Hulpprogramma voor systeemconfiguratie wordt opgestart.

Onder de tabbladen Services en Opstarten zie je precies wat er

allemaal wordt gestart wanneer Windows wordt geladen en je

inlogt. Met name de programma’s die in de lijst Opstarten staan

verdienen nader onderzoek (zie 6).

Methode 2

Ga wederom naar Start » Uitvoeren, typ nu services.msc en klik

op OK. Het onderdeel Services wordt gestart en verschaft je uit-

gebreide informatie over alle services en de functie die ze heb-

ben. Onder de kolom Opstarttype zie je precies of een service wel

of niet automatisch wordt gestart wanneer Windows

laadt (zie 7 op pagina 33).

Methode 3

Start de browser en surf naar www.liutilities.com. Kies in het

menu voor Service & Support » Downloads en download hier de

probeerversie (Trial Version) van WinTasks 5 Pro of haal hem een-

voudig van onze schijf. Deze zeer geavanceerde tool geeft je een

volledig beeld van alle processen op de computer. Het program-

ma biedt bovendien actieve bescherming tegen spyware.

Als er op je pc minder (belastende) processen draaien, dan wordt

deze vanzelfsprekend sneller. Er is immers meer geheugen en

processortijd beschikbaar voor de resterende processen. Het

zomaar uitschakelen van processen – bijvoorbeeld via msconfig -

kan je computer instabiel maken en is niet aan te raden, tenzij je

je grondig in deze materie verdiept. Als je meer wilt weten, dan

kunnen we je de website www.processlibrary.com warm aanbe-

velen. Je tikt hier de naam van een proces in – bijvoorbeeld explo-

rer.exe – en je krijgt onmiddellijk de functie ervan te zien. Dit is

een handige manier om erachter te komen of bepaalde processen

misschien beter kunnen worden uitgeschakeld, bijvoorbeeld door

de bijbehorende programmatuur van de pc te verwijderen.

Geheugen defragmenterenAls je die hier beschreven methode te ingewikkeld vindt of eigen-

lijk geen processen hebt gevonden die je kunt uitschakelen, dan F

Hoeveel programma’s uit deze lijst heb je nu echtnodig? Door de vinkjes te verwijderen voorkom je datze automatisch worden gestart.

6

Al snel komt de eerste boosdoener–PSP.EXE – in beeld.

5

Hier zie je een overzicht van alle proces-sen die actief zijn op deze pc.

4

_Geheugenbeheer.qxd 31-08-2005 14:00 Pagina 31

» geheugensteun

is er nog een andere manier om meer werkgeheu-

gen vrij te maken. Op onze schijf vind je het gratis

programma FreeRAM XP Pro

(www.yourwaresolutions.com). Dit is een speciale

tool die in de achtergrond draait en automatisch

werkgeheugen vrijmaakt op het moment dat dit

nodig is. FreeRAM XP Pro doet dit over het algemeen

een stuk slimmer dan Windows XP, waardoor de

prestaties vaak verbeteren. Echter, wanneer je pc

relatief weinig werkgeheugen heeft (256 MB of min-

der) dan bestaat er een kans dat door het gebruik

van FreeRAM XP Pro de pc juist langzamer wordt.

Overige verbeteringenAls het werkgeheugen aan de krappe kant blijft, is de

kans ook groot dat het virtuele geheugen (het wis-

selbestand) volraakt en de pc wel heel erg langzaam

wordt. Gelukkig kun je het virtueel geheugen vergro-

ten door een stukje ruimte van de harde schijf af te

snoepen. Dit doe je door op het bureaublad rechts op

op Deze computer te klikken en te kiezen voor Eigenschappen. Ga

nu naar het tabblad Geavanceerd en kies onder Prestaties voor

Instellingen. Klik nu weer op het tabblad Geavanceerd en klik op

Wijzigen op de omvang van het wisselbestand te vergroten (zie 8).

Het mag duidelijk zijn dat dit een lapmiddel is. Om het probleem

goed aan te pakken, is het bijplaatsen van geheugen de enige

remedie. Hoeveel geheugen je het beste in je computer moet

stoppen? Eigenlijk zoveel mogelijk. Het werkgeheugen is de

werkplaats van je computer. Als deze werkplaats redelijk volstaat

(lees: veel processen zijn geladen), moet Windows eerst schuiven

voordat er een nieuw programma kan worden geladen. Dit schui-

ven (swappen) kost veel tijd.

Voor Windows XP adviseren we om minimaal 512 MB geheugen

te gebruiken. Hiermee is er naast het besturingssysteem genoeg

ruimte voor programma’s die je gebruikt en voorkom je het onge-

wenste swappen van bestanden. Ben je iemand die veel zware

bestanden (grote foto’s of video’s) bewerk of speel je de nieuwste

3d-games? In dat geval raden we je aan om 1 GB of meer geheu-

gen te plaatsen. Je zult hier direct profijt van hebben, waarschijn-

lijk zelfs meer dan wanneer je een snellere processor zou plaatsen.

Geheugenreepjes zijn er in vele soorten en maten. Als je hier niet

zoveel verstand van hebt, is het een goed idee om een beroep te

doen op een handige buurman of het extra geheugen door je pc-

leverancier te laten plaatsen. Voor meer informatie over het type

geheugen in je pc kun je het beste de handleiding van het moe-

derbord raadplegen. J

33PC CONSUMENT NR. 8

Waakhond op de pcJe kunt je waarschijnlijk wel voorstellen hoe spyware en virussen zich het

liefst op de pc nestelen. Inderdaad, door zich als service te installeren,

waarbij ze zich soms voordoen alsof ze door het systeem zelf zijn gestart

en onderdeel uitmaken van Windows. Een goede virus- en spywarebe-

strijder weet deze processen op te sporen en uit te schakelen en voor-

komt dat programma’s zich zomaar als service op de pc kunnen installe-

ren. Het gratis programma WinPatrol doet niets anders dan waken over

de lijst met services. Wanneer er tijdens de installatie van een programma

bijvoorbeeld een wijziging plaatsvindt (een goede indicatie voor spyware),

trekt WinPatrol aan de bel en dien je handmatig toestemming te geven.

WinPatrol kijkt ook of bestaande services niet stiekem worden veranderd,

hetgeen een duidelijke aanwijzing kan zijn voor een virusbesmetting.

Met WinPatrol kun je ook zien welke programma’s opstarten tijdens het

inloggen en deze lijst aanpassen. Je kunt ook uitgebreide informatie

opvragen over de services die op het systeem draaien. WinPatrol 9.5

Free (www.winpatrol.com) vind je ook op schijf.

Hier zie je alle Services en kun je ook zien welke automatisch meestarten metWindows.

7

Wanneer het virtuele geheugen te krapwordt, kun je dat hier vergroten.

8

_Geheugenbeheer.qxd 31-08-2005 14:00 Pagina 33