1

83 ste jaargang │ 662

juli-augustus 2017 Van de bestuurstafel │ 7 Open deur │ 9 Dinsdagtafel │ 9

Ontmoetingsochtend │10 De paden op, de lanen in │ 10 Zondagochtendwandeling

60+ Club │ 11 Reisje

H

2

Less is More

Het is een vertrouwde stelregel: ‘Less is More’, minder is meer. In mijn

vak, het grafisch ontwerp, is het een kwaliteitskenmerk om met zo min

mogelijk middelen een zo goed mogelijk resultaat te bereiken in vorm

en inhoud van, bijvoorbeeld, drukwerk. Lastig, want klanten denken

vaak net andersom, niet ‘minder is meer’ maar ‘meer is beter’. Alles in

hun brochure of advertentie is immers even belangrijk. En dús moet al-

les in grote vette hoofdletters worden gedrukt: meer, meer, meer! Ze

denken dat het niet goed is om met weinig middelen te werken. Te sim-

pel en simpel is fout. Het eindresultaat ziet er dan ‘simpelweg’ te ge-

makkelijk uit. In werkelijkheid kost het vaak vele vele uren puzzelen om

de afstemming en ordening van teksten, lettertype, kleuren, beelden,

rangorde en plaatsing precies in harmonie te brengen volgens het princi-

pe Less is More.

Als het drukwerk dan voor mij ligt denk ik wel eens: ”dit ontwerp is fei-

telijk het enig mogelijke, het lag daar op ontdekking te wachten en ei-

genlijk is het een wonder dat ik het gevonden heb.” En bij de volgende

uitgave van de brochure, een jaar later? Dan moet àl dat werk overboord

voor een volledig ander product. Kost opnieuw uren puzzelen, tijd is

geld, terwijl dat ‘opnieuw uitvinden van het wiel’ allerminst een garantie

is dat het daarmee beter wordt.

Less is More. Ook op andere gebieden in het dagelijks leven merk ik dat

minder vaak meer is, een mooier resultaat oplevert en meer kwaliteit.

Maar ook daar zie ik dat het op eenzelfde manier erg lastig is om dit aan

te nemen. Want simpel is negatief, simpel is fout. Simpel is sober en dat

is niet goed: waarom moet ik materieel sober leven terwijl de buur-

man ... Ach ja, het is ook niet altijd eenvoudig. En toch, zolang je ge-

zond bent heeft de èchte kwaliteit die het leven biedt, weinig of niets te

maken met meer, meer, meer. Zeker niet in materiële zin. Maar oh, wat

kost het ons moeite om dat in te zien.

Natuurlijk is het belangrijk dat materieel een aantal voorzieningen mini-

maal zijn gegarandeerd. Goed voedsel, een warm huis, een zorgzame

verbindingslijn met de samenleving en voldoende inkomen om die drie

te kunnen betalen, dat is het eigenlijk. Less is More. Meer is feitelijk

3

niet nodig. Het is minimaal en daarom des te zorgelijker dat steeds meer

mensen een aantal van deze basale voorzieningen in onze tijd moeten

missen. Maar nóg zorgelijker is het misschien wel, dat wij onze samenle-

ving kennelijk niet meer zo kunnen organiseren dat die basale, minimale

voorzieningen voor iedereen gegarandeerd zijn. Of sterker, dat we dat

misschien helemaal niet willen. Maar waarom niet? Omdat we het prima

vinden dat iemand een leven ‘in zorgen en narigheid’ doorbrengt? Omdat

we graag zien dat de ander zijn almaar ruimere reserves dagelijks op een

voor de belasting onvindbare rekening in Tuvalu stort?

Less is More en ‘pennywise sharing is a pound worth of happiness’, om

maar eens een ander Engels spreekwoord te parafraseren. Wie zijn materi-

ele welvaart met een samenleving deelt maakt zowel zichzelf als die sa-

menleving mooier. Hij zaait zaadkorrels welvaart om een akker vol wel-

zijn te oogsten.

Bert Scheuter

Spreuken van de maand:

Kleine kinderen hebben de mooiste lach,

want ze doen niet alsof

Wanneer ik ’s avonds naar de sterren kijk,

knipoogt er altijd eentje terug

Een spreuk voor iemand met groene vingers:

Wie een jaar zijn roet (onkruid) laat staan,

moet zeven jaar uit wieden gaan.

4

In memoriam

Frederika Louisa (Riek) Heijink

overleden op 23 juni 2017

Riek werd geboren op 14 april 1934.

Haar jeugd bracht ze door op boerderij “de Bon-

gert” op Sinderen samen met haar ouders, haar 2 broers Gerhard en Han

en haar zusje Jo. Het was een moeilijke tijd. Het was hard werken op de

boerderij, geen enkele luxe.

Op de Mulo in Varsseveld groeit haar droom om zelf lerares te worden.

Tijdens haar opleiding op Nieuw Rollecate in Deventer gaat een wereld

voor haar open. Die jaren hebben haar voor het verdere leven gevormd.

Daar ook maakte zij vriendschappen voor het leven.

Na afloop van de opleiding in 1957 wordt ze benoemd als lerares huis-

houdvakken aan de Landbouw Huishoudschool in Annen (Drenthe).

Ruim een jaar later volgt de aanstelling als directrice. Tot de sluiting van

de school in 1984 heeft ze zich met hart en ziel voor de school ingezet.

Gestructureerd, nauwgezet en met een groot verantwoordelijkheidsgevoel

runde ze “haar” school. Was streng, maar rechtvaardig en stelde altijd de

mens centraal. Hield niet van “poespas” en was als alleenstaande vrouw

gewend om aan te pakken en verwachtte dat ook van anderen.

Later krijgt zij de mogelijkheid om het huis te kopen waar ze tot dusver

op kamers heeft gewoond. Ze maakt het tot haar paleisje. Met een tuin,

haar trots, geheel naar haar wensen.

Handig en technisch als ze was kluste ze veel zelf. Dat huis dat 60 jaar

haar thuis is geweest stond altijd open voor logees. Jong en oud waren

welkom.

Altijd betrokken en oprecht geïnteresseerd in de medemens heeft Riek

intens genoten van het vele bezoek.

Regelmatig toerde zij door het land om familie en vrienden te bezoeken.

Vaak een telefoontje. Zelf had ze geen kinderen. Haar familie en haar

vriendenkring waren haar zeer dierbaar. Voor iedere gelegenheid een

persoonlijke kaart. Zelf ontworpen en gemaakt op de computer.

Vermaard waren ook haar Drentse kruidkoeken en zelfgemaakte jams en

5

vruchtensappen van het fruit uit eigen tuin (niets ging verloren). Riek

was altijd bezig.

Maar dit voorjaar blijkt dat haar nog weinig tijd rest. Opname in het hos-

pice in Emmen volgt. Daar vallen alle zorgen van Riek af. “Iedere dag is

weer als een geschenk,“ zo bracht ze het zelf onder woorden. Ze is zich

ten volle bewust van het naderende einde. En heeft er volledig vrede

mee.

Riek wordt gedragen door de vele bezoekjes en de liefdevolle zorg. En

zij is tot de laatste dag bezig om mensen te verbinden. Haar gevoel voor

taal, haar humor en het vermogen om helder en puntig te formuleren

heeft ze tot het eind toe behouden.

Door haar openheid is het voor haar naasten mogelijk om haar te kunnen

steunen op het moeilijkste deel van haar levenspad. En ook in die situa-

tie behoudt Riek zelf de regie: “t Is zoals het is. Ik heb een goed leven

gehad, ik heb alles gedaan wat ik wilde. Het is goed zo!”

Op 29 juni is in crematorium “De Boskamp” in Assen afscheid van Riek

genomen. In een sfeervolle plechtigheid, verzorgd door familie en vrien-

den, zijn herinneringen aan haar gedeeld.

In dankbaarheid herinneren we Riek. De sterke, markante en wijze vrouw

die soms veel van anderen gevraagd heeft, maar zelf ook onnoemelijk

veel heeft gegeven. En voor allen die haar kenden, door wie ze was en

hoe ze deed, zo bijzonder dierbaar zal blijven.

Hoewel Riek al 60 jaar in Drenthe woonde is ze altijd lid gebleven van

NPB afd. Varsseveld. Daar waar haar ouders ter kerke gingen en zij zelf

is opgegroeid met het Vrijzinnig gedachtengoed.

Hennie Heijink

In memoriam

Op 1 juli 2017 overleed Gerrit Radstake.

Hij werd geboren op 27 januari 1946. In de volgende Eendracht zal het In

Memoriam staan.

6

Beste mensen,

Vandaag was de eerste vakantiedag van de kinde-

ren en dat hebben de meisjes en ik gevierd met taart

bij het ontbijt! Maarten was direct zaterdag al ver-

trokken voor een week padvinderijkamp. Zes lange

weken geen school en alle tijd om te spelen, zwem-

men, lezen, logeren en alles wat je verder maar be-

denkt. Als je zes jaar oud bent, lijken zes weken

een eeuwigheid.

Als Alexander en ik straks ook vrij zijn, gaan we naar Denemarken. We

gaan zo’n 2½ week lopen en dan zijn we bij Legoland.

U begrijpt dat de kinderen zich daar erg op verheugen.

Tijdens mijn afwezigheid is er natuurlijk gezorgd voor vervanging; het

bestuur heeft in voorkomende gevallen namen en contactgegevens.

Ik kijk terug op een druk maar vooral mooi jaar. We hebben een aantal

nieuwe activiteiten georganiseerd. Zo was er de gedichtenmiddag met

prachtige gedichten en vooral ook de bijbehorende verhalen.

Op 21 juni vierden wij bij het Hofshuus de langste dag. Een schitteren-

de zomeravond met een fijn gezelschap. Gasten uit Bennekom brachten

een zonnige canon in:

Gouden zonne!

Jij met je daav’rende stralende kracht,

Altijd en immer

Schijn je in glansrijke pracht.

Dreigen duist’re wolken,

Toch blijf je trouw aan je lichtende plicht;

Hoog boven leed en vreugde,

Schijn je en geef je ons licht.

Op verschillende dinsdagen door het jaar heen, kwamen we met een

groepje samen om te eten en te praten. Het zijn mooie avonden, met

persoonlijke verhalen en inspirerende ontmoetingen.

7

En dit is maar een kleine greep uit wat er allemaal de afgelopen maanden

te doen was. Er was zoveel meer. In september gaan we weer vrolijk ver-

der. En tijdens de zomer zullen de dinsdagtafel en de koffie-inloop op

vrijdag gewoon door blijven gaan. Twee extra activiteiten tijdens deze

maanden zijn op zondag 30 juli een ontmoetingsochtend en op 27 augus-

tus een wandeling. Natuurlijk warm aanbevolen!

De plannen voor het volgende seizoen leest u in de komende Eendracht.

De vooraankondiging voor de lezingencyclus van Haiko Roelfsema, die

in september begint, hebt u al kunnen lezen.

Er is in ieder geval weer genoeg om naar uit te kijken.

Ik wens u een mooie zomer.

Hartelijke groet, Nicoline

Van de bestuurstafel:

Op 2 juni jl. is Riemke de Boer uit ons bestuur gegaan.

Wij zijn haar zeer erkentelijk voor alles wat ze heeft bijgedragen aan onze

vereniging.

Op een later tijdstip zullen we afscheid van haar nemen.

Binnen het bestuur zijn we o.a. op zoek naar een penningmeester die de

wekelijkse betalingen wil verzorgen.

De koffie inloop op vrijdag 18 augustus zal dit jaar vervallen i.v.m. de

kermis.

Evy’s sponsorloop.

Ons lid Evy Heesen loopt al jaren de Nijmeegse vierdaagse en kan ge-

sponsord worden voor KIKA. Wilt U haar steunen dan kan dat via

www.devierdaagsesponsorloop.nl/wandelaars/evy-heesen

Van de penningmeester

In de maand juni werd ontvangen:

Via de bezoekdames/heren 1 x € 10.00

Hartelijk dank hiervoor.

8

Vrijzinnig Centrum De Eendracht

Een plek om, in verbondenheid met anderen, jezelf te mogen zijn.

Dat is misschien wel de meest beknopte samenvatting van wie/wat wij

zijn. Bhai Sahib Mohinder Singh (geestelijk leider van de Sikhs) zegt het

zo:

“Het maakt niet uit welke kant van de berg je beklimt, we moeten elkaar

helpen.”

De weg die je gaat, het geloof dat je kiest, de inspiratie die je voelt, zijn

strikt privé. Daar heeft niemand iets over te zeggen en ook niets van te

vinden. Jij kiest daarin je eigen pad. Als wij samen komen, is dat niet om

te bevestigen dat we allemaal hetzelfde er in staan, maar om te vieren dat

we verschillend zijn. En juist in die verscheidenheid toont zich iets van

het grote mysterie.

Buitendienst

Op zondag 18 juni mocht het NPB-ensemble meewerken aan een prachti-

ge buitendienst op de Koffieboerderij.

Onderstaand 2 foto’s

van deze morgen.

9

VRIJZINNIG CENTRUM ‘DE EENDRACHT’

OPEN

ELKE VRIJDAGOCHTEND 10.00u – 12.00u (bij uitvaarten niet)

KOFFIE/THEE GESPREK… ‘DE BEWUSTE LEESMAP’ STILTE & BEZINNING… MUZIEK…

Van harte welkom!

Bestuur en voorganger

De dinsdagtafel uit eigen tuin.

De Dinsdagtafel gaat niet op vakantie, want in

de zomermaanden is niet iedereen op vakantie.

Hopelijk geniet u ook thuis van deze tot nu

toe mooie zomer.

Maak het u eens gemakkelijk en kom naar de

dinsdagtafel. We zullen koken met wat er in de

groentetuin te vinden is.

Op de dinsdagavonden 18 juli en 22 augustus kunt u weer aanschuiven

bij de dinsdagtafel in de tussenruimte van de Eendracht (via de ingang

bij het Fietsenhok.)

10

We eten rond 18.30 uur en daarna praten we bij. Een goede gelegenheid

om elkaar en ook de voorganger te ontmoeten.

Neem vooral ook uw familie, buren en of andere gasten mee.

Het is fijn als u zich even opgeeft, maar op het laatst binnen komen kan

ook. Van overvloed kun je immers altijd delen!

Hebt U ook veel overvloed in de groentetuin, dan horen we dat ook

graag. We kunnen er wat van maken om op tafel te zetten. Met elkaar

koken is altijd leuker. Wil je mee komen koken dan kan dat ook. We ko-

ken deze keren bij Josine Bruggink in Terborg (bij het Station). Maakt u

graag zelf iets om mee te nemen. Ook goed. Graag even een berichtje van

wat het ongeveer gaat worden..

Welkom aan de Zomerse dinsdagtafel uit eigen tuin op 18 juli en 22 au-

gustus

Ontmoetingsochtend

Op zondag 30 juli 2017 om 10.00 uur nodigen wij u uit voor een ont-

moetingsbijeenkomst in verenigingszaal De Eendracht ingang Pr. Bea-

trixstraat 1a.

Het thema deze ochtend is “Kleurrijk”. Renate Riemersma-Heinen wil ons dan meevoeren door een kleurrijke

zomer door middel van muziek, een verhaal en/of gedichten en onder het

genot van een kopje koffie/thee. Met uiteraard de mogelijkheid hierover

met elkaar van gedachten te wisselen.

Kortom een inspirerende ochtend voor jong en oud als tegenhanger van

al het sombere wereldnieuws dat ons via allerlei media bereikt, om zo de

positieve, vaak kleine wonderen van het leven

met elkaar te beschouwen

U bent van harte welkom.

“De paden op, de lanen in...”

Wandeling op zondagmorgen

11

U bent van harte uitgenodigd voor de

wandeling van zondag 27 augustus. Johan Hesselink heeft een route

gemaakt door dit prachtige gebied. We gaan op weg met een gedicht.

Wellicht is er een woord of een zin die u raakt, of wat iets in u oproept. Er

is tijd om hier in alle rust zelf bij stil te staan en we kunnen delen wat ons

raakt.

We hopen u zondag 27 augustus te mogen verwelkomen.

Bestuur en Nicoline

Wandeling - Zondag 27 augustus om 10 uur

Verzamelen bij Wim en Diana Beunk,

Doetinchemseweg 88 in Westendorp

60+ club dinsdag 12 september 2017

Op deze dag vindt ons jaarlijkse uitstapje per bus plaats. Ons reisdoel is

Winterswijk en omgeving. We vertrekken om 9.00 uur vanaf de

“Eendracht” aan de Beatrixstraat.

De eerste stop is bij restaurant het “Noorden” in Aalten waar we koffie

gaan drinken, uiteraard met iets lekkers erbij.

Daarna brengen we een bezoek aan de synagoge in Winterswijk. De rond-

leiding duurt ongeveer een uur. Winterswijk kende voor de oorlog

een bloeiende joodse gemeenschap. Verhalen over deze eens zo bloeiende

gemeenschap van veehandelaren, slagers, over kinderen en hun ouders,

over de sjoel en kosjer eten komen aan de orde. Ook aan de tweede we-

reldoorlog en de massamoord op de joden wordt aandacht geschonken.

Van de mannelijke bezoekers wordt verwacht dat zij in de synagoge een

hoofddeksel dragen. Keppeltjes zijn daarvoor aanwezig.

We vervolgen ons reisje met het gebruiken van de lunch bij Rosenhaege

Living Gardens in de buurtschap Kotten. Dit is een bijzondere locatie

vlak bij de grens. Alles straalt hier een Engelse sfeer uit. Voor de liefheb-

bers bestaat de mogelijkheid om te wandelen in de tuinen.

Na de lunch gaan we huiswaarts. We hopen om ongeveer 15.00 uur weer

12

in Varsseveld te zijn.

De kosten van het uitstapje bedragen € 25,00.

Vrienden en kennissen zijn ook van harte welkom

U kunt zich opgeven vóór 5 september a.s. bij: Janny Nijhof, telefoon 0315-244049 of

Johanna Semmelink, telefoon 0315-241737.

“ de Ongrijpbare Mens “

De lezingenserie op dit thema start maandag-

avond 11 september en wordt verzorgd door

drs. Heiko Roelfsema.

Hieronder ziet u de inhoud per lezing:

11 september lezing 1: Inleiding neurofilosofie, wereld- en mensbeeld

18 september lezing 2: Ontwikkeling van de mens, nature en genetica

25 september lezing 3: Vorming van de mens, nurture en memetica

02 oktober lezing 4: Rijping van de mens, brein en epigenetica

09 oktober lezing 5: In-/externe afstemming en zelfbeeld (1)

16 oktober lezing 6: Zelfbeeld ( 2), emergentie en psyche

23 oktober lezing 7: Zielsbeeld, levensstijl en existentie

06 november lezing 8: Mensbeeld, godsbeeld en humaniteit

Bij deze lezingencyclus is geen syllabus aanwezig. Er wordt een hand-

out verstrekt.

Een bewijs van deelname wordt desgewenst afgegeven. Dit ten behoeve

van opleiding, bij-/nascholing enz..

In de vorige Eendracht kunt u de uitgebreide vooraankondiging lezen. In

het komende septembernummer de aankondiging.

Het beloven mooie boeiende avonden te worden.

Drs. Heiko Roelfsema stelt zelf de power-point presentatie bij elke le-

zing samen.

13

Wilt u meer informatie stuur dan een e-mail naar

aanmelden@vrijzinnigenvarsseveld.nl of bel 0315-329107

Vooraankondiging:

Lenny Kuhr in Vrijzinnig

Centrum de Eendracht

Lenny Kuhr is zondagmiddag

15 oktober te gast in Vrijzinnig

Centrum de Eendracht in Vars-

seveld met haar programma

‘Gekust door de Eeuwigheid’. De zangeres won in 1969 het Eurovisie

Songfestival met het liedje ‘De Troubadour’.

In 2015 won zij de Oevreprijs Kleinkunst Cabaret en hetzelfde jaar ver-

scheen haar eerste boek, getiteld ‘Gekust door de Eeuwigheid, een reis

naar een ruimer bewustzijn’.

Het theaterprogramma en het boek zijn het resultaat van een spirituele

zoektocht. Kuhr kwam bij haar zoektocht uit op een plek ‘ waar alle ge-

loven samenkomen.’ ‘Want’, zo zei ze ooit in een interview in dagblad

Trouw: ‘in elk geloof zit iets essentieels dat waar is.’ Haar innerlijke

zoektocht was volgens haar ‘een tijd waarin zij zichzelf moest verliezen

om herboren te worden’.

Het programma begint om 15.00 uur. Entree 17,50 euro. Reserveren kan

bij Madelon Ankersmit: tel. 0315 617 542 (tijdens kantooruren) of mail:

ankersmit@live.nl

Kaarten zijn ook te koop tijdens de inloopochtenden op vrijdag 29 sep-

tember en vrijdag 6 oktober. Ook tijdens de Balanslezing van 1 oktober

en na de viering van 8 oktober.

Meer informatie op: www.lennykuhr.nl

Elfjes:

Rust

14

is ontstaan

na uitbundige lente

de vruchten rijpen gestaag

overvloedig

Hofshuus

viering van

de mystieke zonnewende

vogels zingen met ons

zonnelied

Midzomeravond

weggezakte zon

in oranje wolkendekens.

wij ontvangen liefdevolle zegen

22 uur 4

Eenzaamheid

iedereen weg

naar vele landen

planten krijgen water van

buren

Cornelia

Berthe van Soest winnares FEM Talks 2017

‘Wat bezielt je’?

Berthe van Soest is met haar verhaal 'De rozen-krans' winnares geworden van FEM Talks 2017 ‘Wat bezielt je?’. Marijke Verduyn ontving de publieksprijs met haar betoog over 'Vergeten woorden'. In 'De rozenkrans' beschrijft Van Soest haar ervarin-

gen die ze opdeed

op de weg van de devotie. Een ontdekkingstocht. Veel vrouwen belo-

15

pen dit pad al eeuwen, maar hun ervaringen komen zelden in de open-

baarheid. Wellicht omdat zij het als vanzelfsprekend beschouwen of het

een te intieme weg vinden.

De jury vond haar verhaal authentiek, origineel en bijzonder omdat zij

verschillende geloofstradities verbindt.

Publieksprijs Het publiek was het meest gecharmeerd van het verhaal 'Vergeten woor-

den' door Marijke Verduyn. Zij vertelde over geest, genade, zonde en ziel

en hoe die haar bezielen in het dagelijks leven.

Onderstaand treft u beide verhalen aan:

De rozenkrans

Ik beloop het pad van de devotie. Dat is een ontdekkingstocht. Veel vrou-

wen belopen dit pad, maar ervaringen komen zelden in de openbaarheid.

Een hindoestaanse mevrouw vertelde me dat ze iedere ochtend een man-

tra opzei, een gebed in het Sanskriet. De klanken van de mantra maakten

haar warm en gaven kracht. De mantra, die hoorde bij de god Ganesha,

had haar door de moeilijke maanden gesleept nadat haar man overleden

was. We zaten samen in een klein gebouwtje, tussen drukke wegen en ho-

ge kantoorgebouwen. Het was in de pauze van een workshop Siberisch

sjamanisme waar wij de enige twee deelnemers waren. Ik had haar nog

maar net ontmoet. En zomaar had ze mij iets kostbaars van haar geloof

gegeven. Ik wilde dat gaan proberen, een mantra bidden.

Mantra’s worden meestal met een ‘mala’ gebeden, een kralenketting. Ie-

dere keer dat je de mantra hebt gezegd, schuif je je vingers naar een

volgende kraal. Zo tel je je gebeden. Ik heb een mala. Maar ik wil dit

gaan doen met een rozenkrans. Ik koop een tweedehandse, met grote hou-

ten kralen zodat mijn vingers niet verkrampen. Het woord Lourdes, in

gouden letters op het kruis geschreven, schuur ik weg.

Maar wat blijkt, er zit geen leven in mijn rozenkrans. Dat voel ik wanneer

ik hem pak om te gaan bidden. Heel anders dan de mala die ik heb. Die

had ik in handen gehouden op een festival van Hare Krishna’s. Ik bad in

tongen en bloeide langzaam open als een bloem terwijl de vrouwen om

mij heen de mantra van de heilige namen chantten.

Ik wrijf de kralen van de rozenkrans in met rozenolie. Rozen zijn immers

liefde. De geur is weeïg en als ik hem beetpak voel ik mijn handen pijn-

16

lijk prikken. Ik zet door. Ik houd alle kralen één voor één vast en chant

bij iedere kraal de Hart Soetra, een boeddhistische mantra om alle lijden

te verlichten. ’s Nachts word ik wakker van de pijn en zijn mijn handen

akelig rood. “Oef,” gaat het door mij heen. “Word ik gestraft voor het

wegschuren van Lourdes, de plaats waaraan de rozenkrans gewijd is, of

om de boeddhistische mantra die ik opzei met een katholieke rozen-

krans? ”

Ik geef het niet op en smeer de kralen in met sandelhoutparfum om de

weeïge rozengeur te verdringen. Maar dan kan ik niet meer ademen, de

geur is te sterk. In de hoop dat alle geuren verdwijnen spuit ik hem in

met ‘Robijn Refresh Spray’. Het frisse wasgoed dat ik ruik, is zo weer

weg. Ik word baldadig en wil het liefst iets doen met terpentijn, thinner,

of zelfs ammoniak. Maar wat een mishandeling van dat ding. Zou het

dan wel goedkomen?

Een andere rozenkrans wil ik niet. Ik heb de mooiste uitgekozen. Alle

kransen die er hingen zijn door mijn handen gegaan. De kralen zijn le-

vendig van textuur, je voelt de nerven van het hout aan je vingers. Het

touw waaraan ze geregen zijn, is zacht.

Op een middag maak ik zuiverend water met een groepje vrouwen in

een Goddestemple in Amsterdam, een ‘baños blanca’. Het gebruik komt

uit Latijns-Amerika. We zingen met klanken goede intenties in het water

van een afwasteiltje. De godin kijkt welwillend op ons neer. Leidingwa-

ter, Lourdeswater, klaprooswater en ook Florida water zit in het teiltje.

We chanten mantra’s. Ik zeg het Onze Vader, het Onze Moeder klinkt en

het Ave Maria ook. Het water raakt vol met witte bloemblaadjes en

groene kruiden als munt en tijm. Gezamenlijk wrijven we ze stuk, met

onze handen wervelend door het water.

Als we op het punt staan om naar huis te gaan, met ieder een fles water

voor thuis, herinner ik me de rozenkrans. Ik had hem nog net in mijn tas

geslingerd, voordat ik naar deze bijeenkomst ging, om raad te kunnen

vragen over de thinner en de ammoniak.

“Doe hem in de baños!” zeggen de vrouwen. Het teiltje stond er nog.

En zo reikte ik in een nacht waarin ik niet kon slapen, naar mijn rozen-

krans. Het voelde of ik naar een geliefde reikte. Hij was beladen met

lichte stemmen van vrouwen, goede intenties en gebeden. Ik neem hem

in mijn handen, richt me op het hart van Jezus, het heilige hart, waar al

eeuwenlang vrouwen in devotie naar uitreiken en chant de mantra. De

klanken gaan dwars door me heen. Mijn lichaam zindert en beeft. Mijn

17

rozenkrans leeft. En net als de hindoestaanse mevrouw die ik ontmoet-

te, raakte ik helemaal vervuld in die nacht.

Berthe van Soest

Vergeten woorden

‘Oh, my foodness!’ heet de site met recepten voor ‘vergeten groenten’.

Ooit – lees ik daar – lagen de rammenas, aardpeer en meiraap op ieder

aanrecht, maar wie kan er tegenwoordig nog iets mee? Culturen veran-

deren – en dat moet ook. Een levend(ig)e cultuur is een samenspel tus-

sen vertrouwd en nieuw. Tussen de houvast van bestaande zekerheden

en de noodzaak in te spelen op nieuwe uitdagingen. Zo zijn er niet al-

leen vergeten groenten, maar ook vergeten opvattingen (pappa werkt,

mamma is thuis), vergeten ervaringen (ijsbloemen op de ruiten), verge-

ten gewoonten en vergeten woorden. Het is goed dat we gewoonten en

opvattingen achter ons kunnen laten. Zo ontwikkelen we ons. Toch zijn

er oude – ooit populaire, maar inmiddels vergeten – woorden die mij

kunnen bezielen. Ik wil ze hier graag noemen. Dat doe ik met enige

schroom, want zoals groenten soms zijn vergeten, omdat het uren kostte

om ze te bereiden, zijn vergeten woorden – zeker in vrijzinnige kring –

vaak bewust terzijde gelegd, omdat ze moeilijk te verteren waren. Toch

denk ik dat sommige van die vergeten woorden – zij het hertaald – voor

onze samenleving even heilzaam en bezielend zouden kunnen zijn als

vergeten groenten voor onze keukens. Ik zou er meer kunnen noemen,

maar ik beperk me tot vier.

Geest Toen de NRC een paar jaar geleden een wedstrijd uitschreef over

de belangrijkste uitvinding in de vorige eeuw, kwam – na de

ruimtevaart en de laser – de container als winnaar uit de bus. Dat was

overigens mede dankzij het lichtvoetige essay erover. Maar de lezers

van de NRC nomineerden vrijwel allemaal een technische ontwikke-

ling. Waar waren de geesteswetenschappen? Zijn er in de 20e eeuw

geen gedachten geweest die de mensheid op een nieuw spoor hebben

gezet? Zijn de grote ‘slagen' in onze tijd inderdaad voorbehouden aan

de techniek? Als waar is wat de filosoof Hans Schnitzler betoogt, name-

lijk dat we onze geest steeds meer uitbesteden aan de technologie en

toestaan dat de techniek ons vermogen om te denken, te willen en te

oordelen overneemt, zouden we dan niet – ook op onszelf – ruimte

moeten bevechten voor bezinning, reflectie en verdieping? Het domein

van de geest met alles wat in ons is verdedigen?

18

Genade Onlangs zag ik de documentaire Hier ben ik over dominee Ad

van Nieuwpoort en zijn gemeente in Bloemendaal. De film begint met

een echtpaar dat joggend door de duinen zijn weekschema’s naast elkaar

legt: wie kan wie de kinderen wanneer naar school brengen en waar moet

de oppas inspringen (en ook koken)? Het echtpaar jogt niet zomaar: het

traint voor de marathon van New York. Die hebben ze al eerder gelopen,

vertellen ze de predikant, maar toen kreeg de man vlak voor de finish

hartproblemen en hadden ze moeten opgeven. “Wat er toen door me heen

ging…”, zei de vrouw. “Dat kan ik me voorstellen”, zei de dominee be-

gripvol. “Zag je jezelf als weduwe? Dacht je aan de kinderen die zonder

vader zouden moeten opgroeien?” “Nee”, zei de vrouw, “nee, dat was het

niet. Ik geloof dat ik voor het eerst echt voelde dat je nóg zo hard voor

iets kan werken, maar dat dan toch niet bereikt.” Ze had vast veel meer te

vertellen: documentairemakers maken keuzes. Maar zij verwoordt wel

een populaire gedachte: “ik heb het goed, maar ik heb er dan ook hard

voor gewerkt.” Geen genade, maar verdienste. Maakbaarheid. Genade is

voor mij het besef dat de meest wezenlijke dingen mij toevallen, zonder

dat ik er zelf voor heb gewerkt. Misschien zou onze maatschappij ge-

diend zijn met de hertaling van Martin Bril, die toch echt niet kan worden

verdacht van een religieuze inborst: “De kunst is zo te leven dat het je

overkomt”.

Zonde Ik maak me er in vrijzinnige kring vast niet populair mee, maar

ook ‘zonde’ is voor mij een onterecht vergeten woord. Niet in de zin van

een aangeboren tekort tegenover een instantie buiten ons, maar als inner-

lijk besef dat er dingen zijn die je niet doet, omdat ze niet deugen. Dat er

terreinen zijn die je niet betreedt, omdat je jezelf in de

spiegel wil kunnen aankijken. Zou het begrip ‘zonde’ heilzaam kunnen

zijn in een maatschappij waarin vooral lijkt te tellen of je ergens mee

wegkomt? En je ergens mee wegkomt, zolang je wordt gedekt? En je

wordt gedekt, totdat “de integriteitscommissie er nog even naar gaat kij-

ken.”? En je je bij een negatief oordeel van de integriteitscommissie

mokkend terugtrekt, omdat het toch niet zo erg was en iedereen dit soort

dingen toch doet?

Ziel Maar misschien heeft onze maatschappij nog wel het meest behoefte

aan een revival van het woord ‘ziel’. Een begrip dat eigenlijk niet meer

past in een tijdperk, waarin toetsenbordridders de wereld bestormen met

meningen, prestaties en boeiende ervaringen. De ziel vraagt ruimte, open-

heid, stilte, introspectie, tijd. Het is in het tijdperk van selfies, posts en li-

19

kes een zegen dat de ziel onzichtbaar is. Hierdoor kunnen we haar alleen

met moeite delen – slechts bij hoge uitzondering in een heel aandachtig

gesprek. Omdat de ziel onzichtbaar is, moeten we naar haar op zoek –

ook in onszelf. Zij verschuilt zich diep in ons en laat zich alleen kennen –

in de woorden van Wyszlawa Symborska – “als we nergens zeker van

zijn, maar alles willen weten.” Onwillekeurig moest ik bij deze vier woor-

den een paar keer denken aan Maria – vol van genade en zonder zonde

ontvangen – die in geestvervoering haar ziel liet spreken. Maar de tijd van

Maria ligt ver achter ons. Wij leven in tijden waarin we ons welbevinden

hebben uitbesteed aan imago en techniek en – als dat mis gaat – aan de

geestelijke gezondheidszorg. Is het toeval dat de vier vergeten woorden

samen de letters GGZZ vormen? Alsof ze onze levens geestelijk zouden

kunnen helen? U ziet wel: er is een ‘Z’ teveel. Misschien moeten we er

één schrappen? Kiest u maar welke we kunnen missen: de zonde of de

ziel. Een waarlijk Faustiaans dilemma. Of zouden deze vergeten woorden

– die natuurlijk ook vergeten waarden zijn – ons juist met z’n vieren méér

kunnen bieden dan waar we recht op hebben in ons zorgpakket?

Walking in The Air

Vertaling:

We wandelen in de lucht

we drijven in de maanverlichte hemel

de mensen ver beneden slapen terwijl wij vliegen

Ik houd me stevig vast

Ik rijd in het middernachtsblauw

Ik kan vliegen zo ver daarboven met jou

Ver door de wereld

De dorpen gaan voorbij als bomen

de rivieren en de heuvels

Het woud en de stromen

Kinderen staren met open mond

Overrompeld door verbazing

Niemand daar beneden gelooft wat ze zien

We glijden door de lucht

We zwemmen in de bevroren lucht

20

We trekken over ijzige

bergen die langsdrijven

Plotseling stoten we laag op een diepe oceaan

En wekken een machtig monster uit de slaap

We wandelen in de lucht

We drijven in de middernachtelijke hemel

En iedereen die ons ziet groet ons terwijl wij vliegen

De geschonden ro- bijn

Er was eens een rijke en machtige koning die een grote en zeer bijzon-

dere robijn van onschatbare waarde bezat. Deze edelsteen vormde de

basis van zijn roem, rijkdom en macht. Elke dag keek hij er vol trots

naar. Op een dag zag hij tot zijn grote ontsteltenis dat de robijn een

kras vertoonde. Dit was een ramp! Wat moest hij doen?

Hij riep alle juweliers uit het paleis bij zich om de kras te onderzoeken

en te kijken wat er kon worden gedaan om die te herstellen. Ze waren

het er unaniem over eens dat er niets aan te doen was zonder nog meer

schade te veroorzaken.

De koning was er totaal door van streek en loofde een grote beloning

uit aan de juwelier die de robijn van de koning zou kunnen repareren.

Diverse juweliers zagen hun kans schoon, maar allen moesten toege-

ven dat er inderdaad niets aan te doen was.

21

Een paar dagen later zei een van de dienaren van de koning dat hij had

gehoord over een oude gepensioneerde juwelier in een verre uithoek van

het land, die heel veel ervaring zou hebben met het werken aan bescha-

digde edelstenen. Dus werd deze juwelier prompt ontboden; een paar da-

gen later kwam hij aan, een kleine, kromme, oude man in tamelijk sjofele

kleren. De hof-dienaren van de koning deden erg minachtend en zeiden

tegen de koning dat hij zijn tijd verdeed. Maar de koning drong erop aan

dat de oude man de beschadigde edelsteen te zien kreeg. Hij keek er een

tijdje zeer aandachtig naar en zei toen tegen de koning: “Ik kan uw robijn

niet repareren, maar als u wilt, kan ik hem mooier maken”. De koning

was een beetje sceptisch maar hij wilde

persé dat er iets gebeurde, dus stemde hij ermee in.

Aldus ging de oude juwelier aan het werk met slijpen en polijsten. Een

paar dagen later keerde hij terug. Op de edelsteen van de koning had hij

een zeer verfijnde roos gegraveerd waarvan de steel werd gevormd door

de kras.

Laat niemand je vertellen

dat je iets niet kunt.

Het is de strijd van iemand

die jou de kans niet gunt.

Laat niemand je vertellen

dat je niets of niemand bent.

Het is de taal van iemand

die jou nooit heeft gekend.

Laat niemand je vertellen

dat je veranderen moet.

Het is de angst van iemand

dat jij het beter doet.

Wij feliciteren deze weken:

De heer H.G. Abbink

Mevrouw M. Barmentloo-Hoekstra

22

De heer H.W. Berkhoff

Mevrouw D.G. ten Brinke-Rougoor

De heer H.J. ten Brinke

De heer J.A. ten Brinke

Mevrouw S.D. ten Brinke

De heer G.J. Duitshof jr.

Mevrouw H.A. Goossens-Abbink

Mevrouw A. Groot Nibbelink-Bussink

De heer J.H. te Grootenhuis

De heer E.W. Hartemink

Mevrouw H. Heijink-Kreeftenberg

Mevrouw G.W. Heijink-Leneman

Mevrouw D.W. Helmink-Wisselink

Mevrouw H.W. Hemink-Selker

Mevrouw F.J. Kempers

Mevrouw H.F. Klein Willink-Willems

De heer B.H. Kraan

Mevrouw H.M. van der Laan-v.d. Las

De heer H.H. Leneman

De heer H.J. Loor

Mevrouw J. Luijmes-Colenbrander

Mevrouw H.B. Luijmes-Obbink

De heer H.W. ter Maat

De heer J. ter Maat

De heer H.J. Mebelder

Mevrouw J. Miggelbrink-Janssen

Mevrouw C.J. van Mourik-van Schuppen

De heer D.W.R. Reimes

De heer A.A. Scheuter

De heer G.C. Tenk

De heer J.H.W. Tenk

Mevrouw A.A. Vossers-Heersink

Mevrouw L.G. Vossers

Mevrouw R. Vreman-te Grootenhuis

Mevrouw G.W. Wentink-Radstake

De heer D.J. Wisselink

Mevrouw I. Sprenkeler-Berkelder

Werkgroep Amnesty International, afdeling Varsse- veld

23

Namen en adressen / Colofon

Voorganger: Mevr. N. Swen-Fischer , Hugo de Grootlaan 18, 7241 HM Lochem (06)22497969, voorganger@vrijzinnigenvarsseved.nl Administratie: Vrijzinnige Geloofsgemeenschap Varsseveld e.o., Postbus 42,

7050 AA Varsseveld

Website: www.vrijzinnigenvarsseveld.nl

E-mail-adres: info@vrijzinnigenvarsseveld.nl

Beheer kerk en verenigingszalen: Dhr. B.H. Kraan, Zelhemseweg 61, 7055 AA Heelweg, (0315) 24 18 85 of

06) 15512855

Verenigingszaal: “De Eendracht”, Beatrixstraat 1a, Varsseveld, (0315) 24 45 37

Voorzitter: Dhr. T. Kraan, Twenteroute 11b, 7055 BC Heelweg (0315) 241401 of (06) 53357218, voorzitter@vrijzinnigenvarsseveld.nl Secretaris: Dhr. J. v.d. Laan, Gasthuisweg 41, 7051 DS Varsseveld (0315-243548)

secretaris@vrijzinnigenvarsseveld.nl Penningmeester:Mevr. G.Wisselink-Radstake, Vlakkeeweg 8, 7051 GH Varsseveld

(0315) 24 11 99 penningmeester@vrijzinnigenvarsseveld.nl

Bankrekening: Rabobank: IBAN NL40 RABO 0364 8545 53,

t.n.v. Ned. Protestanten Bond te Varsseveld

60+ Club: Mevr. J. Nijhof-Weggelaar,

(0315) 24 40 49, 60@vrijzinnigenvarsseveld.nl

Café Cult: Henk Beunk (0314) 63 20 61, cc@vrijzinnigenvarsseveld.nl

Balansgroep: Mevr. G. ten Brinke, tel. (0315) 241253, balans@vrijzinnigenvarsseveld.nl

Samensteller “Eendracht”: Mevr. H.G. Rottink, (0315) 24 12 43, tr@vrijzinnigenvarsseveld.nl

Uiterste inleverdatum kopij volgende Eendracht: Voor de Eendracht van september : 21 augustus Voor de Eendracht van oktober : 18 september Kopij adressen redactie: redactie@vrijzinnigenvarsseveld.nl of tr@vrijzinnigenvarsseveld.nl

Autodienst Varsseveld : Zie onder vieringen op de achterzijde van dit blad. Gaarne opgeven vóór 19.00 uur de dag voorgaande aan de viering.

Coördinator Dhr. T.Kraan, tel (06) 53357218

Autodienst Aalten : Mevr. Jannine Garretsen, tel. (0543) 476250

24

10.00 u.

10.00 u.

10.00 u.

10.00 u.

10.00 u.

10.00 u.

10.00 u.

10.00

u.

Zondag

23 juli

Zondag

30 juli

Zondag

6 augustus

Zondag

13 augustus

Zondag

20 augustus

Zondag

27 augustus

Zondag

3 september

Zondag

10 september

Geen viering

Ontmoetingsochtend door

mevr. R. Riemersma-Heinen

- Thema: ‘Kleurrijk” - Zie

blz. 10 van deze Eendracht - Autodienst me-

vr. I. ter Maat, tel. 0315-241702

Geen viering

Geen viering

Den Es - Voorganger dhr. M. Chevalking -

Autodienst mevr. W. Nijhof, tel. 0315-

241206

Geen viering

Wandelen - zie blz. 10/11 van deze Een-

dracht - Autodienst mevr. D. Steenbeek, tel.

06-14536064

Startzondag - Voorganger mevr. N. Swen-

Fischer - Autodienst mevr. W. Mateman, tel.

0315-243361

Geen viering