1

Vereniging Westelijke Groene Long Almelo

Een visie op de toekomst

van de westelijke groene long van Almelo

Op basis van verleden en heden wordt aan een toekomst gewerkt!

December 2009

Vereniging Westelijke Groene Long. Een visie op de toekomst.

2

Inhoudsopgave:

1. Inleiding 3 2. Grenzen van de westelijke groene long van Almelo 4 3. Stedelijke begrenzing 6 4. Verkeersontsluiting 7 5. Bedrijvigheid en bedreigingen 8

6. Boeren in de westelijke groene long 9 7. Cultuurhistorie en Kunst in de westelijke groene long 10 8. Landgoed de Bellinckhof 13 9. De natuur als het groene aspect van de westelijke groene long 14 10. Recreatie en toerisme 16 11. Wonen in het gebied de westelijke groene long 17 12. Resumé en aanbevelingen 18

3

1. Toekomstvisie WGL

Inleiding.

Dat de stad Almelo wat zijn begrenzing betreft dynamische ontwikkelingen heeft doorgemaakt

behoeft geen betoog. Nog recentelijk zijn de grenzen vanwege de stedelijke herindeling gewijzigd

waardoor o.a. Bornerbroek en Aadorp binnen de stadsgrenzen van Almelo zijn komen te liggen.

Ten aanzien van de buitengebieden van Almelo wordt gesproken over groene longen, (zie daartoe

ook pagina 7 ) daarbij doelend op de gebieden met het accent op groen en dus behoud van natuur.

De westelijke groene long is één van de vier groene longen van Almelo en zoals de terminologie

reeds aangeeft gelegen westelijk van de Almelose bebouwing. Het is een gebied met een

hoogwaardige landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteit. De geschiedenis van bewoners en

erven is op verschillende wijzen beschreven. ( zie o.a. Van boerenland tot stadsrand van G.J.

Eshuis) Het landschappelijke karakter met boerenerven, weilanden met sloten en houtwallen met

wilgen is tot op vandaag voor een groot deel behouden gebleven en verdient het om ook voor de

toekomst onderhouden en bewaard te blijven. De ook door de gemeente gebruikte terminologie van

“groene long“ wijst op een vorm van erkenning van de waarde. Voor de recreant uit de stedelijke

begrenzing maar ook van elders, vormt de groene long de verademing tegenover de stedelijke

hectiek.

Aan de andere kant is er de realiteit van de oprukkende stadsbebouwing, die een factor van zorg

blijft. Immers de belangen van stadsuitbreiding, verkeersontsluitingen en behoud van buitengebied

zijn veelal tegenstrijdig. In dat spanningsveld spelen allerlei partijen een rol, zoals de gemeente

Almelo, de provincie Overijssel, het Waterschap Regge en Dinkel, de Vereniging Westelijke

Groene Long, uiteraard de bewoners en eigenaren, maar ook de vele bedrijven in en aan grens van

de westelijke groene long.

Vereniging Westelijke Groene Long. De vereniging Westelijke Groene Long (WGL) is opgericht

eind 2008, nadat daaraan vooraf ettelijke sessies met bewoners en eigenaren van grond uit het

gebied waren belegd mede op initiatief van de gemeentelijke en provinciale overheid. Reden

daarvoor was de wens meer zicht te verkrijgen op de wensen en behoeften van bovengenoemde

groepen. Uiteindelijk hebben de bewoners en eigenaren zich uitgesproken voor de in hun ogen

meest democratische vorm van spreken en handelen in en uit naam van hen. De vereniging stelt

zich ten doel het (doen) behouden van het gebied “de westelijke groene long te Almelo” zulks door

de belangen van bewoners en eigenaren en gebruikers te vertegenwoordigen bij het handhaven van

het huidige karakter en gebruik, waarbij het accent ligt op de rust en het groene en agrarische

karakter van het gebied. Het uitbouwen van de bestuurlijke structuur, het onderbouwen van die

structuur met statuten en het vastleggen daarvan vormden de beginactiviteiten. Inmiddels wordt er

gewerkt aan de herkenbaarheid met een logo en Nieuwsbrief en gaat de werving van leden

onverdroten door. Ook aan de gesprekken ten behoeve van de gemeentelijke visie buitengebieden

wordt meegewerkt.

Doel van deze Toekomstvisie. Met het uitwerken van deze WGL Toekomstvisie denkt de

vereniging WGL een breed gedocumenteerd en onderbouwd toekomstperspectief te hebben voor de

westelijke groene long van Almelo en de inbreng daarin van de vereniging de Westelijke Groene

Long en haar leden. De overheid belijdt, dat zij zich in haar besluitvorming laat leiden door

aangedragen informatie van haar burgers, feit is dat doing well and doing business slechts uiterst

moeizaam met elkaar kunnen worden verenigd. Ook een aan de stad verbonden

stedenbouwkundige, die veelal een dwingende adviesfunctie bekleedt, speelt een rol. Het is niet

vreemd de indruk te hebben dat bij de afweging van belangen de te maken keuzes niet altijd in het

voordeel van bewoners uitvallen. Daar waar de contacten met de overheid mondeling geschieden is

het fenomeen van het selectief verstaan een bekend verschijnsel. Informatie, die op papier staat, is

o.a. in het kader van de beoogde externe contacten niet voor tweeërlei uitleg vatbaar en reden voor

dit document

4

2. Grenzen van de westelijke groene long. Volgens uitspraak van onze leden is onderstaand de juiste begrenzing:

Beginnend bij de kruising 'de Mosterdpot' loopt de grens langs de Wierdensestraat (exclusief de rij

woningen tussen Bellinckhof en begraafplaats), verder langs de Egbert ten Catelaan (exclusief het

blokje woningen nabij de hoek met de W.de Clerqstraat / op het terrein van de vm. schouwburg Het

Groenendal). De insteek richting van het stadscentrum langs de boorden van de Almelose Aa tot

aan de spoorlijn in de binnenstad vice versa kan eveneens worden beschouwd als te behoren bij de

westelijke groene long. Inclusief het Beeklustpark is de groen oever van de beek de zuidelijke

grens; zowel de 'kinderboerderij', als het Beeklustpark zijn onlosmakelijk verbonden met de

westelijke groene long. Vervolgens behoort het gebied ten zuiden van de Weezebeek met daarin het

Waterschapsgebouw en Galerie Groeneveld, tot aan de Kooikersweg en de grens met woonwijk

'Het Groeneveld', tot de westelijke groene long.

Naar het westen langs de woonwijk Groeneveld volgt de grens de Weezebeek. Aan de overzijde van

de zijtak Twentekanaal is de zuidelijke (=linker-)oever van de.Weezebeek vervolgens de

begrenzing tot aan de gemeente Wierden. De A-35, resp de N-36 is de begrenzing naar het noorden,

langs de ontsluitingsweg inclusief de Jachthaven. Aan de overzijde (Almelose kant) van de zijtak

Twentekanaal is vervolgens de Graslaan en daarna de oostzijde van de Weezebeeksingel de grens

tot aan het beginpunt bij de kruising de Mosterdpot.

Grenzen van een buitengebied als de westelijke groene long van Almelo worden mede bepaald door

geldende planologische parameters. Met de aanwezigheid van agrarische bedrijven en een erkend

aanwezig landgoed en daarop afgestemd landschap is sprake van een authentiek stukje buitengebied

dat alleszins de moeite waard is gekoesterd te worden. Kleinschalig en authentiek kan het gebied

geen verdere aantasting verdragen zonder het behoud in gevaar te brengen.

5

Vanuit historisch perspectief gezien is het gebied van de westelijke groene long van Almelo

inmiddels op verschillende manieren doorsneden. Het Twentekanaal zijtak Almelo, dat rond 1937

gereed kwam is daarin de zwaarste ingreep geweest. Die ingreep werd nog versterkt met de

verlenging naar het Overijsselskanaal in 1948. Van recentere datum is de Weezebeeksingel, die

rond 1975 werd aangelegd.

Bovengenoemd Twentekanaal heeft het ten westen van dat kanaal gelegen gebied, nog nadrukkelijk

behorend tot de westelijke groene long van Almelo, een separaat gebied gemaakt, dat is ingeklemd

tussen kanaal, RW 36 en RW 35 en de Hollander graven. Het is vrijwel geheel weidegebied met

langs de noordzijde een stukje bos. Vroeger verdienden 6 boeren in dit gebied hun brood, het waren

gemengde bedrijven met als hoofdactiviteit rundvee en daarnaast varkens en kippen.

Speciale aandachtsgebieden.

A. In het gebied ten westen van de Weezebeeksingel en ten noorden van de Weezebeek is een

zogenaamde flexlocatie voor sport gedacht. In de Vereniging WGL wordt de realisatie van

een sportcomplex aldaar gezien als een grote breuk in de long. Er wordt zelfs gesproken

over een 'klap-long'. Het concentreren van sport op één plek zo ver buiten de bebouwde

kom betekent meer verkeersbewegingen en verder reizen voor veel deelnemers. Plannen met

betrekking tot de verkeersafwikkeling in relatie tot dat sportcomplex zijn een factor van

grote zorg in het licht van de veiligheid voor met name de jeugd!! Het onttrekken van de

voor de sport gedachte hectares aan de agrarische bestemming is bovendien uiterst nadelig

voor het veebedrijf dat van die gronden gebruik maakt. Wij nemen stelling tegen deze

plannen!! Mocht realisatie van het sportcomplex onverhoopt toch doorgaan, dan achten wij

het nadrukkelijk gewenst dat er de nodige aandacht en maatregelen worden getroffen met

betrekking tot de hierboven vermelde veiligheid. Het is dan bovendien gewenst dat middels

natuurlijke elementen een inbedding in de groene long met groene aanplant wordt voorzien,

zodanig dat deze breuk niet of nauwelijks is op te merken als een storing in het landschap.

We zijn als vereniging Westelijke Groene Long bepleiters van het behoud van het huidige

karakter van de Almelose westelijke groene long met het accent op rust en het groene en

agrarische daarvan; om die reden tegenstander van de geplande flexlocatie!!

B. Het deel van de westelijke groene long van Almelo gelegen ten westen van het

Twentekanaal, ten zuiden van de Wierdensestraat/Almelosestraat en ten noorden van de

Leemslagenweg wordt in de besprekingen plan Buitenhaven West genoemd. Dat gebied

wordt aan de westzijde begrensd door de N36, die aansluit op de verlengde A35. In dat

gebied is nog agrarische bedrijvigheid aanwezig. In het stuk Buitenhaven West, dat grenst

aan de Wierdensestraat/Almelosestraat is op dit moment het bedrijf MAFO gevestigd. Ten

zuiden van MAFO en begrensd door de ontsluitingsweg naar de Leemslagen vanaf de N36

zitten nog twee voorheen agrarische bedrijven, die voor zover onze kennis strekt, inmiddels

door de gemeente zijn gekocht. De voorgenomen plannen om in bovenbeschreven gebied

kleinschalige industrie toe te staan zouden we kunnen billijken als vervolgens van verdere

uitbreiding van die bestemming voor bedrijven langs de N36 wordt afgezien.

De grond vanaf de ontsluitingsweg naar de

Leemslagen vanaf de N36 tot aan de Leemslagen-

weg dient gereserveerd te blijven voor de nog

actief agrarische bedrijven, maar ook gereserveerd

in de zin van natuurgebied als uitloopgebied voor

de stadse bebouwing rondom de Leemslagenplas.

Met name het in dat gebied aanwezige wild zoals

reeën, hazen en ander wild verdient onze aandacht

en bescherming!

6

3. Stedelijke begrenzing van de westelijke groene long. De stedelijke begrenzing is aan de zuidkant tot aan de Weezebeeksingel het gebied van het

Groeneveld, een wijk met voornamelijk villa bouw op redelijke kavelgrootte, het dateert van 1979.

Het Groeneveld grenst aan de wijk Ossenkoppelerhoek alwaar de winkelvoorzieningen te vinden

zijn met o.a. supermarkt, stomerij en ook enkele franchiseondernemingen van bekende landelijke

ketens. De planning en vervolgens de bouw van deze wijk is gestart in 1958. Verschillende

boerenbedrijven legden het loodje zoals erve Klein Uilenreef, Fikkert en de Kooiker. De vrij

eenzijdige bouw van de woningen in deze wijk heeft betekend, dat er ook een weinig variabele

bewoning plaats vindt, dus mensen met een zelfde soort en hoogte van het inkomen. Het heeft zijn

weerslag op de sociale cohesie in de wijk en het ontbreken van natuurlijke voortrekkers.

De realisatie van het plan Beeklust, dat aan de Ossenkoppelerhoek aansluit, start in 1957 met het

verdwijnen van de erven Banis en Beunder. Meer noordoostelijk is er woningbouw gepleegd op het

gebied van het vroegere schouwburgcomplex Het Groenendal. In dat wijkje is opgenomen het meer

dan honderdjarige tennispark van tennisvereniging Luctor et Emergo.

Noordelijk van de westelijke groene long ligt aan de overzijde van de Wierdensestraat de wijk

Aalderinkshoek, vanuit de westelijke groene long niet het makkelijkst te bereiken, maar beschikt

wel over een winkelcentrum.

Foto van het bouwrijp maken van het

Groeneveld in 1979

7

5. Verkeersontsluiting. De Wierdensestraat is niet alleen de noordgrens van de westelijke groene long, het is ook een

belangrijke oost west verbinding van Almelo naar Wierden vv Zij werd gerealiseerd rond het jaar

1827. De oudere weg naar Wierden, de Oude Wierdenseweg moet ruim daarvoor al aanwezig zijn

geweest en is nu de oost-west as in het gebied van de westelijke groene long. Vóór het gegraaf aan

het Twentekanaal zijtak Almelo liep die weg inderdaad door tot in het Wierdense. Van recentere

datum, rond 1975, is de Weezebeeksingel, die de westelijke groene long doorsnijdt. Beide

genoemde wegen, de Wierdensestraat en de Weezebeeksingel zijn geschikt voor autoverkeer, reden

waarom de Oude Wierdenseweg autoluw is gemaakt; autoverkeer in principe alleen toegestaan voor

bestemmingsverkeer. Ook de volgende wegen is alleen bestemmingsverkeer toegestaan; de

Knibbeldijk, Knibbeldwarsdijk, Bellinkhofsweg en Bellinkhofsdwarsweg. Fietsverkeer en

wandelaars natuurlijk uitgezonderd. Hierbij moet worden opgemerkt dat de wegen Bellinkhofsweg

en Bellinkhofsdwarsweg slechts verhard en bovendien particulier bezit zijn.

Ten aanzien van het gemotoriseerde landbouwverkeer is er nu en in de toekomst het nodige overleg

en gepaste aandacht nodig om tot goede afspraken te komen met betrekking tot de mogelijkheden

van bereikbaarheid en berijdbaarheid.

In reeds bestaande gemeentelijke plannen is sprake van een fietsverbinding over het Twentekanaal

van het westelijke en het oostelijke deel van de westelijke groene long, een punt van aandacht!

Foto van aanleg kruising Wierdensestraat en Foto van de aanleg van de Weezebeeksingel

Weezebeeksingel met boven zicht op de westelijke groene long

8

6. Bedrijvigheid. Stand van zaken. Midden in het gebied van de westelijke groene long, maar daar geen deel van

uitmakend, is een bedrijvenpark(je) gesitueerd met de oorspronkelijke opzet van een bedrijvigheid,

die een connectie met scheepvaart heeft. Dat wil zeggen bedrijven met de aanvoer en afvoer van

producten via de Almelose arm van het Twentekanaal. Dat accent is voor een goed deel verdwenen,

nu resteren de volgende bedrijven in willekeurige volgorde: Autobedrijf Scholing, Firma Grobben,

Autobedrijf Hankamp, Lamers Natuursteen, CARe autoschades, AGI verlichting, Regio

Autoschade, Sonder bv, Riwald Recycling bv, Kruiskamp Almelo bv, Duursma industrietechniek,

Bandencentrum, ZSM maatwerk, Technigro bv, Reko Twente dakbedekkingen.

Ook instellingen als Waterschap Regge en Dinkel en het Crematorium hebben bedrijvigheid, maar

van geheel andere aard.

Opgenomen in het gebied van de westelijke groene long zijn vervolgens bedrijven, die een

duidelijke relatie hebben met het groene dan wel agrarische karakter van het gebied. Ten oosten van

het Twentekanaal vallen te noemen het agrarische bedrijf van de familie W.J. Versteeg en de

agrarische bedrijven van Vos/Versteeg, Coster, Hinseveld, Löwik en het vleeskoeienbedrijf van de

Bellinckhof. De families Webbink, Kerkdijk en Hammink boeren aan de westkant van het

Twentekanaal. Voorts aan de oostkant nog de paardenfokkerij van de familie Klumper en de

stadsboerderij Beeklust ofwel de kinderboerderij, waar pupillen van het Dag Activiteiten Centrum,

onderdeel van de stichting De Twentse Zorgcentra, werkzaamheden verrichten. En dan het

Theehuis, nu Erve Beeklust geheten, Galerie Groeneveld met beeldentuin en het Erve Pezie, waar

bijeenkomsten en kleine beurzen worden georganiseerd, met voorts Bed & Breakfast mogelijkheid.

Bedreigingen van het gebied de westelijke groene long. Er bestaat in de huidige plannen van gemeentewege nog geen aanleiding te vrezen voor enige vorm

van penetratie met stadsuitbreiding met woningbouw richting de westelijke groene long. Wel is het

een gegeven dat een gemeente steeds de neiging heeft naar buiten toe in omvang te groeien.. Maar

ook de stadsuitbreiding op de heel lange termijn dan wel veranderende invulling van bestaande

industriegebieden is een bedreiging voor een zo kwetsbaar klein gebied als de westelijke groene

long. Ruimte is een schaars goed en vertegenwoordigt een grote economische waarde, dat betekent

dat in het kleine gebied van de westelijke groene long harde en duidelijke keuzes dienen te worden

gemaakt ten aanzien van de grenzen en voorwaarden aan opdringerige industrie.

Nieuwe infrastructuur, zoals passend bij de plannen voor de flexlokatie zijn te beschouwen als een

bedreiging. (zie ook pagina 5 ) Omdat we als vereniging de Westelijke Groene Long in het gebied,

ook in de toekomst, beslist de agrarische bedrijvigheid willen behouden als belangrijke drager van

het kleinschalige cultuurlandschap, is ook dat een punt van grote zorg. Met name omdat uitbreiding

van het boerenbedrijf welhaast niet mogelijk en een reële kans op bedrijfsbeëindiging groot is,

vraagt dat de komende jaren veel energie en veel overleg met grondeigenaren en gemeente.

Het geplande industrieterrein ten westen van het Twentekanaal is wederom een aanslag op het

landschappelijk en groene karakter en ook tegen die plannen nemen we stelling!! Last but not least

dient vermeld te worden dat ook een toevloed van recreanten als bedreigend kan uitpakken, niet

zozeer het aantal als wel de mentaliteit van een enkeling in het licht van geluidshinder en bevuiling

van de natuur vormt de bedreiging.

9

7. Boeren in de westelijke groene long. Het is de uitdrukkelijke wens van de leden van de vereniging Westelijke Groene Long het behouden

van vee in de wei als zichtbaar exponent van het agrarische en groene karakter van onze westelijke

groene long van Almelo. Er is met betrekking tot het boeren in de westelijke groene long natuurlijk

geen sprake van een status quo situatie omdat er zich altijd weer nieuwe ontwikkelingen voordoen,

die invloed hebben, waarmee in een vervolgproject rekening gehouden moet worden.

• Het ten oosten van het Twentekanaal gelegen deel van de westelijke groene long van

Almelo is een gebied voor met name kleinschalige agrarische bedrijvigheid. Zoals

hierboven reeds beschreven is behoud van vormen veeteelt als behoeder van het agrarische

karakter van groot belang. Toekomstige mogelijkheden, dan wel opties van kleinschalige

landbouw in de recreatieve sfeer of zorgsector komen dan zeker in aanmerking. Echter ook

een voortzetting van de huidige bedrijven met veeteelt, maar dan met wellicht een

onderhoudstaak ten aanzien van natuurbeheer, behoort zeker tot de mogelijkheden. Gewezen

wordt in dat kader op de mogelijkheden van de Provinciale subsidieregeling Agrarisch

Natuurbeheer, die bij het uitwerken van nadere plannen ondersteuning en wellicht uitzicht

op gelden kan bieden.

• Het gebied ten westen van het Twentekanaal telt op dit moment een drietal boerenbedrijven,

te weten de families Webbink, Kerkdijk en Hammink. Het aantal aanwezige hectares maakt

het, ook naar de toekomst toe, mogelijk een bedrijf met veeteelt economisch rendabel te

exploiteren als de geplande aanslag op dat gebied door industriële plannen en

ontwikkelingen achterwege blijven!!!!

• Buiten het kader van de toekomstvisie van de vereniging Westelijke Groene Long, maar

daarin niet minder belangrijk zijn de ontwikkelingen van het landgoed Bellinckhof voor wat

betreft de agrarische bedrijvigheid en de invloed van het Landgoedversterkingsplan.

.

Het agrarische

bedrijf W.J. Versteeg

Anno 2009

10

8. Cultuurhistorie en Kunst in de westelijke groene long Activiteiten op dit terrein versterken de mogelijkheden die er op dat gebied zijn in de westelijke

groene long. De gebiedskwaliteiten kunnen gebruikt worden om de westelijke groene long

duurzaam te onderscheiden en - op een manier die past bij de ambities van het gebied - ‘open te

stellen’ voor bezoekers van elders. Bij dit alles dient overigens de gewenste rust in verhouding

voldoende te worden behouden!

Kwaliteiten van het gebied.

Inzetten op het thema cultuur als een van de mogelijk te versterken kwaliteiten van het gebied

betekent uitgaan van de mogelijkheden, maar ook en gelijktijdig het signaleren van mogelijke

beperkingen.

Mogelijkheden

De westelijke groene long is cultuurhistorisch een interessant gebied vanwege haar karakter: het is

een betrekkelijk gaaf gebied, open, groen en waarin de oude structuren nog zichtbaar zijn. Er zijn

enkele landgoederen/parken zoals de Bellinckhof, het Beeklustpak, het Groeneveld, het Hinseveld,

huize Groeneveld met Springertuin en verder de begraafplaats. Voorts enkele door particulier

aangelegde en beheerde tuinen, die kwaliteit hebben en verder zijn er enkele karakteristieke huizen

en nog een open agrarisch beheerd landschap. Daarnaast dient vermeld te worden dat er in de

westelijke groene long een galerie is die actuele beeldende kunst aanbiedt, een publiek toegankelijk

collectie beeldende kunst tentoonstelt en voor een deel een buitenopstelling heeft.

Beperkingen

Afgezien van een mooie omgeving en het aanwezig zijn van galerie en parken, kent het gebied

nauwelijks een verdere infrastructuur die het aantrekkelijk maakt langer in het gebied te verblijven.

De uitzondering is het gegeven van de concerten in het Beeklustpark, die de Activiteitengroep

Beeklustpark een aantal keren in het voorjaar en zomer organiseert. Horeca (anders dan op

sommige momenten de openstelling van Erve Beeklust bij de kinderboerderij of stadsboerderij is er

niet. Beperkte overnachtingsmogelijkheden in een B&B en voorts alleen mogelijk in faciliteiten

buiten het gebied. De westelijke groene long is als een gebied dat cultureel of cultuurhistorisch iets

te bieden heeft echter in die zin nauwelijks bekend.

Om de waarde van de Cultuurhistorie en Kunst in de westelijke groene long te ondersteunen dan

wel te dragen en te promoten is meer samenhang en organisatie nodig van belanghebbenden en

andere participanten als gemeente en vereniging WGL.

Kortom werken aan een Cultuurhistorie en Kunst project betekent:

Exploiteren van de kwaliteiten op dit terrein en daartoe dient de westelijke groene long gepromoot

te worden als een gebied dat op het gebied van Cultuurhistorie en Kunst iets te bieden heeft voor de

bewoners van heel Almelo en van elders.

Een aantal zaken dient vervolgens te worden aangepakt.

Om de mogelijkheden van Cultuurhistorie en Kunst in kaart te brengen is een marktonderzoek

nodig en gewenst.

We onderscheiden daarom activiteiten per direct (A) dwz het marktonderzoek, het verzamelen en

alvast uitwerken van gebiedsinformatie en mogelijk de organisatie van een zomeractiviteit. En

vervolgens het op de langere termijn (B) uitwerken van de uitkomsten op basis van de rapportage

van het marktonderzoek.

A. Activiteit op korte termijn

Stap 1. Ondersteuning voor een meer samenhangende aanpak: een marktonderzoek.

11

Om de westelijke groene long goed te positioneren en de activiteiten die men wil ontwikkelen meer

samenhang te geven, is het belangrijk de identiteit van de westelijke groene long te beschrijven en

haar imago vast te stellen met betrekking tot cultuurhistorie en kunst. Op basis van een goede

analyse en rekening houdend met de beperkingen die er in het gebied zijn, kan er een uitgewerkt en

samenhangend plan komen voor de promotie en exploitatie van de westelijke groene long met

betrekking tot Cultuurhistorie en Kunst.

Dat plan moet bevatten:

- een productbeschrijving: gebiedsidentiteit, inhoudend wat het sterke is van de westelijke

groen long als het gaat om Cultuurhistorie en Kunst

- mogelijkheden en beperkingen

- het imago van het gebied

- doelgroepen: onderscheiden in bewoners zelf, bezoekers vanuit Almelo, mensen van buiten,

Dit alles moet inzicht geven en tot actie leiden met betrekking tot het realiseren van een reguliere

bezoekersstroom en incidentele en activiteitgebonden bezoekers. Het levert informatie op waarop

beslissingen genomen kunnen worden over noodzakelijke investeringen en activiteiten. Dat alles

kan leiden tot uitspraken over een formule, merk en wellicht specifiek logo.

Stap 2. beschrijven en bekendmaken

Er is veel bekend, veelal kennis die bij bewoners van binnen en buiten het gebied bestaat over de

cultuurhistorie en de verschillende onderdelen daarvan in de westelijke groene long. Het idee om

hen te bewegen die aanwezige kennis op papier te zetten zal geïnitieerd moeten worden om

daarmee een samenhangend en op de doelgroepen toegesneden gebiedsverhaal te maken. Als

onderdeel daarvan (of afzonderlijk) is het belangrijk om ook een beschrijving van de ‘kunst’-

aspecten te maken, deels afgeleid van de cultuurhistorie deels op eigen merites.

Beschrijvingen worden onderscheiden op basis van de doelgroep:

- Bewoners van de westelijke groene long; brochure met veel streekeigen informatie door

mensen uit het gebied. Verwijzing naar de historie is zinvol maar dient te passen in een

moderne en bruikbare presentatie.

- Bezoekers van elders: pamfletachtig: promotie en reclame, iets voor de galerie in het gebied

en andere bedrijven.

- Jongeren: nagaan of het voor het onderwijs haalbaar is een lesbrief over de westelijke

groene long te maken, een educatieve bijdrage!! (Nb dan wel ervoor zorgen dat

schoolklassen welkom zijn en opgevangen worden in het gebied.)

Bekendmaken:

Uitzoeken wat nodig is om het gebied bekendheid te geven,

- bereikbaarheid vanuit de stad, bordjes naar het gebied;

- afhankelijk van de uitkomsten van het marktonderzoek bordjes met uitleg etc

- nagaan of en hoe het gebied elders bekend en gepromoot wordt zoals de toeristische

verwijzingen in Twente; ‘Oet in Twente, etc.

Stap 3. een zomeractiviteit

De landgoederen, parken en tuinen dragen voor een belangrijk deel bij aan de aantrekkelijkheid van

de westelijke groene long, laat ze zien!!.

Suggesties voor zo’n zomeractiviteit:

- tijdelijk plaatsen van eigen en of andermans kunst in tuinen in de westelijke groene long ten

behoeve van een eendaagse of meerdaagse kunstrondwandeling.

12

- Mogelijkheden overwegen en dus medewerking peilen voor het openstellen van de tuinen en

parken in het gebied, ook eventueel particuliere tuinen (onder strikte voorwaarden) en

daarbij is uitleg en toelichting aanwezig.

- Een wandel lichtroute; boerderijen/huizen/objecten die verlicht zijn met of zonder thema.

B. Activiteiten op de lange termijn Afhankelijk van het marktonderzoek en de behoefte van het gebied om daar zaken van op te

pakken, moet er aandacht zijn voor de volgende zaken:

- Verkeer

De kwaliteit van de westelijke groene long is rust en groen. Dat mag niet verstoord worden

door veel verkeer in het gebied; dat betekent promotie van niet-gemotoriseerd bezoek; aanwijzen

van reeds aanwezige parkeermogelijkheden zoals bij de Miced Hockey Club Almelo, Crematorium

en het Waterschapsgebouw; eventueel aanleg van parkeerplaatsen als een centrale faciliteit.

- Voorzieningen

Om de bezoekers langer in het gebied te houden is behoefte aan restauratieve voorzieningen;

waar kan dat in of aangrenzend aan de westelijke groene long worden gerealiseerd? Genoemd zijn

de kinderboerderij of stadsboerderij en voorziening bij Groeneveld. Overnachten in het gebied:

stimuleren van B&B of andere faciliteiten

- Bebording: (bescheiden) informatiepanelen en verwijzing

- Promotie

- Gezamenlijke activiteiten

13

9. Het landgoed de Bellinckhof is onderdeel van de westelijke groene long Onlosmakelijk verbonden en ingebed in de westelijke groene long van Almelo wenst zij een eigen

koers te varen. Gememoreerd moet worden in dit verband het Landgoedversterkingsplan voor de

Bellinckhof, dat is aangeleverd door de heer Ten Cate, opgesteld door het Overijssel Particulier

Grondbezit. Met het in dit plan verwoorde ontwikkelproces en uitvoeringsproces heeft de heer ten

Cate niet direct een hulpvraag. Het Landgoedversterkingsplan biedt onmiskenbaar een bijdrage aan

de beeldvorming van het gebied van de westelijke groene long van Almelo. In dit kader aan de orde

voornamelijk omdat het landgoed Bellinckhof, hoewel particulier eigendom, wel een belangrijke rol

speelt in de westelijke groene long en vanuit cultuurhistorisch besef en landschappelijke waarde van

belang is.

Huize Bellinckhof

Anno 2009

14

10. De natuur als het groene aspect van de westelijke groene long.

Het belang van het groen van onze natuur is in het kort de omzetting van de CO2 in het voor ons

ademhalen zo belangrijke zuurstof, maar ook vanwege het aspect recreatie. Samen met instellingen,

verenigingen en overheid wordt gestreefd naar meer natuur en naar meer met elkaar verbonden

natuur. Van een aaneengesloten natuurgebied is in de westelijke groene long van Almelo geen

sprake meer door de doorsnijdingen in het gebied van het Twentekanaal en de Weezebeek singel.

Maar ook de nauwelijks nog aanwezige verbinding van onze groene natuur naar het zuidelijker

gelegen gebied, even ten noorden van Bornerbroek, is welhaast geen ecologische structuur te

noemen. Hetzelfde geldt vanuit de westelijke groene long naar het noorden, daar is de

Wierdensestraat een barrière naast de bebouwing van de Aalderinkshoek.

De vereniging Natuurmonumenten heeft begin 2009 de Nationale Natuur enquête gehouden; de

uitkomsten zijn de volgende: 45.000 natuurliefhebbers vulden de enquête in. Daarvan woont 75%

dicht bij een natuurgebied. Een ruime meerderheid vindt de natuur ‘mooi om van te genieten en om

tot rust te komen’. Ook de Stichting Platteland Ontwikkeling Almelo ( SPOA ) heeft een te

vergelijken enquête laten houden onder 1000 inwoners van Almelo, Bornerbroek en Aadorp. 90%

van de ondervraagden maakt gebruik van het buitengebied, voornamelijk wandelend en of fietsend.

85% van de ondervraagden voelt zich verbonden met het buitengebied. 52% vindt behoud en

aandacht voor het groen uiterst belangrijk en velen beschouwen de oprukkende bebouwing,

sluipverkeer en vervuiling een negatieve factor. De conclusie dat er meer gedaan moet worden voor

het behoud van de natuur, wordt door de vereniging Westelijke Groene Long onderschreven en

staat als één van de belangrijkste punten vermeldt in de doelstelling zoals die is beschreven in de

statuten.

Beleidsafstemming en samenwerking tussen overheid en diverse grondeigenaren en instellingen

kunnen een geweldige bijdrage leveren aan het behoud van het natuurlijke karakter van de

westelijke groene long.

Ten aanzien van de horizonvervuiling wordt in het kader van deze toekomstvisie nog opgemerkt,

dat een verdwijnen van de hoogspanningsmasten met bovengrondse transportdraden voor de

elektriciteit, zou worden toegejuicht.

15

De waarde van het landschap wordt bepaald op basis van een aantal eigenschappen, zoals de

beleving door de bewoners en eigenaren, maar zeker ook door bezoekers en passanten. Meer door

vakmensen en of vrijwilligers met specifieke kennis bepaald zijn factoren als vegetatie,

landschapelementen, flora en fauna, die met elkaar een waarde toekennen aan een landschap. In dit

kader wordt nog eens gewezen op de Planteninventarisatie Bellinkhof van de Koninklijke

Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, afdeling “Twenthe”, Almelo van het jaar 1992. Daarin

staat te lezen, dat sprake is van een grote diversiteit van plantensoorten samenhangend met de

gevarieerde landschappelijke structuur van het gebied. Er wordt gepleit voor ecologische

groenbeheer. Interessant is de gespecificeerde opsomming van met name genoemde planten. Bijna

twintig jaar na dat rapport is het wellicht mogelijk die meerspecifieke informatie over flora en fauna

van heden te verkrijgen in contacten met vakmensen en of instellingen als boven genoemd.

Nog recent viel in de lokale pers te lezen, dat het aantal karakteristieke planten en dieren van het

oude boerenlandschap sterk afneemt. In dezelfde publicatie van de stichting Waardevol

Cultuurlandschap Winterswijk betreffende proefgebieden rondom Winterswijk, wordt geconstateerd

dat de natuurkwaliteit van de gebieden met akkers en weiden terugloopt. Er wordt gepleit voor meer

agrarisch natuurbeheer opdat in tegenstelling tot monoculturen van gras en maïs er meer natuurlijke

ontwikkeling in het agrarische gebied wordt bevorderd. Het betrekken van meer boeren bij het

natuurbeheer kan voor sommige boerenbedrijven een goede aanvulling op het inkomen vormen

aldus de woordvoerder van bovengenoemde stichting.

Het overgrote deel van de in de westelijke groene long aanwezige natuur is geschapen door

mensenhanden, het betekent dat er vervolgens ook een verplichting tot onderhoud op rust. Op basis

van Europese Landschapsconventie van 2005, die is geïnitieerd door de Raad van Europa, heeft de

landelijke overheid zich geconformeerd aan regels, die ten aanzien van het identificatie,

waardebepaling, bescherming, beheer en planning een grotere inspraak aan de burgers toestaat. Die

verantwoordelijkheid zullen wij als vereniging WGL zoveel als mogelijk is ook op ons nemen.

Onderhoud en wellicht hier en daar verbetering in de westelijke groene long zullen moeten worden

gedefinieerd, benoemd en in overleg moeten worden gerealiseerd. Te denken valt in dit bestek aan

het uitgraven van sloten en het maaien van slootkanten en zijkanten van de wegen en paden.

Wellicht op termijn zelfs aanplant en vervanging van inmiddels gesneuvelde bomen. Overleg met

betrokken instanties moet worden opgestart, wellicht leidend tot een specifiek convenant.

16

11. Recreatie en toerisme. Er wordt in de sport en hobbysfeer al het nodige gedaan en georganiseerd in de westelijke groene

long, te noemen vallen de activiteiten van de in het gebied gesettelde scoutinggroepen en de

Almelose Mixed Hockeyclub, activiteiten zowel in competitieverband als recreatief. Niet

onvermeld dienen te worden de activiteiten in het aan de zuidoost grens van de westelijke groene

long gelegen Beeklustpark, georganiseerd door de stichting Activiteitengroep Beeklustpark.

Vele duizenden bezoekers uit Almelo en ook verre omstreken weten jaarlijks de weg naar het

Beeklustpark te vinden in de weekenden en op de zondagen in de zomermaanden wanneer er in en

rondom de muziekkoepel programma’s zijn met orkesten en koren uit heel noord, oost en zuid

Nederland, alsook vanuit het buitenland. Niet te vergeten ook de presentatie en promotie van de

midwinterhoorn, die geblazen wordt rond de Adventstijd.

Zoals al eerder gesteld heeft het gebied van de westelijke groene long voldoende potenties om op

basis van de natuur en landschapscomponent te recreëren. Aansluiten op, dan wel gebruik maken

van, de zogenaamde knooppunten fietsroute dan wel wandelroute valt in dit bestek aan te bevelen.

De buurt wenst geen uitbreiding van wandel en of fietspaden in het gebied. Ook is in de recreatieve

sfeer de mogelijkheid van het kanovaren zinvol om te benutten; daar geldt echter dat varen in het

broedseizoen en in de periode dat de jonge watervogels klein zijn ongewenst is! Belangrijk is het in

dit kader de te maken studie van de mogelijkheden van kleinschalige horeca bij de kinderboerderij

en verblijfsmogelijkheden zoals Bed & Breakfast of boerderijcamping recreëren, die genoemd moet

worden.

Voorts valt te denken aan activiteiten in en rondom het water van het Twentekanaal. Gedoeld wordt

in eerste instantie op de activiteiten van de Almelosche Watersport Vereeniging in de Jachthaven.

Maar het geldt natuurlijk ook voor de even verderop bedreven roeisport. Ten slotte worden er aan

de waterkant nog sportvissers gesignaleerd.

Last but not least dient vermeld te worden dat een toevloed van recreanten ook als bedreigend kan

uitpakken, niet zozeer het aantal als wel de mentaliteit van een enkeling in het licht van

geluidshinder, bevuiling en verstoring van en in de natuur vormt de bedreiging. Een aspect, dat

alertheid vraagt en de bereidheid klachtwaardig handelen aanhangig te maken bij de overheid, cq.

de politie. Zie ook pag. 8

17

12. Wonen in het gebied de westelijke groene long. In het gebied zijn slechts een beperkt aantal eengezinswoningen, een paar twee onder een kap en in

meerderheid oorspronkelijk agrarische bedrijfswoningen. Feit is dat het aantal actieve agrarische

bedrijven de laatste vijftig jaar drastisch is gedaald, reden waarom in een groot aantal slechts nog

bewoning plaats vindt en dan zonder bedrijfsvoering. Voorts in het gebied een aantal villa’s,

waaronder ook huize Bellinckhof gerekend kan worden. Nieuwbouw van woningen in de westelijke

groene long is in principe een bedreiging van het groene en agrarische karakter van de westelijke

groene long en daarom ongewenst.

Op onderstaande foto, via het Google Earth programma afgedrukt, is aan de bovenrand links de

bebouwing vanuit Wierden te zien en rechts de woningen van de Aalderinkshoek. Rechtsonder zijn

de huizen van de Ossenkoppelerhoek en het Groeneveld zichtbaar. Bovenmidden is het

bedrijvenpark aan het Twentekanaal te zien. De groenschakering, die verder zichtbaar is, is van het

weiland afgewisseld door akkerwallen en slootjes. Een uitschieter is het groen van de

kunstgrasvelden van de hockeyclub met afwezigheid van het meest recent aangelegde veld. De

diverse stippen, bij nadere beschouwing erven, geeft de huidige bewoning weer.

18

Resumé en aanbevelingen. In dit document van de vereniging Westelijke Groene Long, “een visie op de toekomst van de

westelijke groene long van Almelo” is geprobeerd met een blik op de historie van het gebied en

een beschrijving van de huidige situatie te formuleren wat wij als vereniging de Westelijke Groene

Long ter wille van het gebied en haar bewoners, eigenaren en gebruikers wenselijk achten te

initiëren, te doen en aan te pakken. De volgende items zijn aan de orde gesteld en nu in volgorde

van belangrijkheid:

• De agrarische sector, pagina 9

• Cultuurhistorie en Kunst, pagina 10, 11 en 12

• De natuur, pagina 14 en 15

• Recreatie en toerisme, pagina 16

• Wonen in de westelijke groene long, pagina 17

• Grenzen van de westelijke groene long, pagina 4

Het doel van onderstaande lijst van aanbevelingen/ideeën/actieplannen is het positieve van de

westelijke groene long van Almelo te benadrukken dan wel uit te werken ten behoeve van de

bewoners en eigenaren in het gebied, maar ook en zeker ten behoeve van de politiek in Almelo

en de wijk- en stadsbewoners.

Aanbevelingen/actieplannen.

� Eerst en vooral dient er in het verlengde van de doelstelling van de vereniging de Westelijke

Groene Long actief gewerkt te worden aan een perspectief van het agrarische karakter van

het gebied, waarbij deze toekomstvisie een aanzet is.

� Ter bepaling van de plannen en de koers op het gebied van de Cultuurhistorie en de Kunst in

de westelijke groene long een bijeenkomst beleggen met belanghebbenden en participanten

met misschien de mogelijkheid uit te monden in een commissie Kunst en Cultuur WGL. In

het verlengde hiervan aansturen op een marktonderzoek en dat vervolgens uitzetten.

� Belangstellende bewoners oproepen, c.q. aanzetten om de kennis van het gebied, historisch,

agrarisch of vanuit de kunst op papier te zetten.

� Als educatieve opdracht de mogelijkheid onderzoeken of er belangstelling is vanuit het

onderwijs voor een lesbrief over de westelijke groene long in het licht van de

landschappelijke waarde en de aspecten Kunst en Cultuur.

� Het inventariseren of doen inventariseren van belangrijke facetten van fauna en flora in het

gebied de westelijke groene long van Almelo ( zie daartoe ook pagina 14 )

� Het inventariseren of doen inventariseren van de wenselijkheid van een groter aanbod van

Horeca in het gebied of aan zijn grenzen, wellicht in combinatie met de wenselijkheid van

parkeergelegenheid ten behoeve van de daar aanvangnemende fiets-, dan wel wandeltocht.

� Het starten met het inwinnen van adviezen van derden ten behoeve van onderhoud en

mogelijk aanpassing en vernieuwing van de aanwezige natuur in het gebied van de

westelijke groene long van Almelo.

� De discussie bevorderen met de gemeente Almelo, de beleidsvoorbereidende ambtenaren en

de politieke raadsfracties. Doel daarvan is voor de argumenten tegen de flexlocatie en de

plannen met betrekking tot de industrie langs de N36 begrip een draagvlak te krijgen.

� Het aanwenden van invloed om ten aanzien van het wonen in de westelijke groene long de

wenselijkheid van nieuwbouw van woningen nadrukkelijk tegen te gaan.

� Het verdient aanbeveling contact te leggen met de KNHM ( Koninklijke Nederlandsche

Heide Maatschappij ) ten behoeve van advies en mogelijk professionele ondersteuning voor

een specifiek project of projecten. Dat geldt overigens ook andere organisaties, waarvan een

advies of een financiële injectie een positief effect kan hebben op de realisering van de

doelstelling, zoals die beschreven staat in de statuten van de vereniging WGL.