Een Triple Helix Netwerk Op Weg Naar Lerend Ecosysteem · 2016. 2. 13. · 3.0: Multiple...

Van Ego naar Eco

Een Triple Helix Netwerk Op Weg Naar Lerend Ecosysteem

Jaarbijeenkomst Peelnetwerk

5 november 2015

Ger F. Jonkergouw – 2015

www.jonkergouw.com

Het is eenvoudiger om wantrouwen te organiseren

dan vertrouwen te bouwen (Ivan Krastev – Democratie van de Verwerping)

Ger Jonkergouw 2

De Kunst van het Netwerken…… leren bouwen op vertrouwen en het

afleren van vertrouwen op wantrouwen

Dat geldt zowel op het innerlijk, persoonlijke

als op het onderling, sociale vlak

Van Ego naar Eco: Agenda 1.  Netwerken?

–  Van machines naar levende en lerende organismen –  Clusters en Netwerken = Mensenwerk –  Presteren door Verbinden –  Archetypen: van Ego naar Eco –  De transitie van Ego naar Eco:

•  Blinde vlekken, spiegelpaleizen, moerassen, berglandschappen •  Van Rups tot Vlinder

–  Oefenen, diepgang, locaties en momenten: competenties en kennis 2.  De stand van het Peelnetwerk. Op weg naar Eco?

–  Vragen –  Afsluiting en Korte oefening

Bijlagen: •  Literatuur en verwijzingen •  De Archetypen – Uitgebreide sheets •  Samenvatting van het Ego2Eco-rapport

Ger Jonkergouw 3

? Ger Jonkergouw

4

? Ger Jonkergouw

5

Netwerken •  Manuel Castells: Netwerken zijn economische en sociale voertuigen

voor complexe ketens van communicatie, productie, (open) technologische innovatie en business: Industrie 4.0 - The Internet of Things – Brainport 2020

•  Hans Boutelier: Samenwerken: sociale ordening van een onbegrensde wereld : stedelijke en regionale welvaart – adaptieve en hybride instituties - voorbij overheidsingrijpen en/of marktwerking – improviseren

•  Zygmunt Bauman/Peter Sloterdijk: Een steeds fluïder wordende, schuimende samenleving, vraagt om nieuwe ordeningsprocessen

•  SER: Maatschappelijke laag van organisatieverbanden tussen de lerende economie en de lerende organisaties (2013: SER-Rapport de Lerende Economie)

•  Rob van Gijzel: samenwerking tussen uiteenlopende belanghebbenden: conglomeraten van multiple stakeholders: “dat systeem werkt alleen op basis van vertrouwen en betrouwbaarheid”

•  Steve Waddell: Netwerken worden van machines tot levende organismen?

6

•  Beginnende inzichten! •  Hoe ONTWIKKELEN zij zich?

–  van afhankelijk kind –  naar onafhankelijke jong volwassene –  naar wederzijds afhankelijke volwassene

•  Hoe kunnen wij die processen BËINVLOEDEN? •  Wat moeten we daarvoor KUNNEN en WETEN? •  Welke rol spelen LEERPROCESSEN?

Buiten de werksfeer is leren en oefenen heel gebruikelijk: –  Conditietraining: fitness, wandelen, yoga, mindfulness, wekelijkse

repetities voor theater, dans, muziek, zang, –  Operationele ‘uitvoeringen’ nabespreken: Terugblikken, feedback,

veranderen (bijvoorbeeld bij teamsporten) –  ‘Uitvoeringen’ voorbereiden: uitproberen, inoefenen, repeteren –  Automatische patronen leren onderkennen en beïnvloeden… –  Omdat anders de onderbewuste reflexen regeren en innovaties en

betere prestaties uitblijven 7

Netwerken

Kennisinstellingen Industrie en Business

Overheid en de Burgermaatschappij

Triple Helix Spelers en Samenwerkingsverbanden

Zit iedereen er hetzelfde in? Met dezelfde doelen, drive, macht, snelheid en competentie? Als dat niet het geval is… waar leidt dat toe en wat doe je daar aan?

University Science Park

Recruitment Agency

R&D Centers

Campus

Local, (EU) Regional Provincial, European

Bodies

Regulatory Institutes

Investors

Accounting Firms

Big Enterpises

Banks

Consulting Firms

Incubators Creative Industry

IT Firms Marketing

Media

NGO’s

Law Firms

Politechnic Schools

Entrepreneurs

Social Innovators Political

Organisations

Technology Institutes (TNO)

Current and Future Clients, Users, Stakeholders c

Kenn

isin

stel

linge

n Industrie en Business

Ove

rhei

d en

Bu

rger

maa

tsch

appi

j Public Relations

Market Channel Players

Logistics

Sectoral Organisations (Health Care, Housing, etc.)

Triple tot Multiple Helix Spelers en Ecosystemen

Zorgsector

Multiple helix ecosystemen zoals samenwerkingsverbanden, geavanceerde bedrijventerreinen, clusters, netwerken, strategische allianties, ecosystemen, valleys, campussen, keiretsus, chaebols, conglomeraten, etc.

Clusters en Netwerken = Mensenwerk!

1.   Civic Entrepreneurs: –  Nieuwe rollen: boegbeelden, clustermanagers, netwerkers,

kennismakelaars, ambassadeurs, trekkers (van heroïsch naar tactisch) –  Moeten voldoende ‘inheems’ zijn: bekend (met en bij), verankerd en

verbonden, thuis in verschillende werelden, niet persé de hoogste in rang

2.   Persoonlijke nabijheid en (dis)kliks: –  Belang van goede sociale interactie tussen spelers – benutten van

potentie en het voorkomen van klieken, kuddegedrag en corruptie –  Type mensen: lef, daadkrachtig, resultaatgericht, gedreven, introspectief,

dialoog en reflectief, dienstbaar, geduldig, groepsdieren, altruïsten, open, lange termijn doen en denken, bescheiden, trekkers, aanhouders en communicatief, bruggenbouwer

–  Persoonlijke nabijheid ontstaat niet vanzelf – daar moet je het nodige voor doen en…. laten (ego-temmen, zelf- en sociale discipline) – en je moet daarvoor oefenen!

10 Ger Jonkergouw

Bron: Ebbekink, Hoogerbrugge, Lagendijk & Kerkhof (2015). Cluster Governance – Lessen voor clusters in Nederland, Platform 31, Den Haag.

Clusters en Netwerken = Mensenwerk!

3.   Cluster Identiteit –  Van ‘structuur en beleid’ (blauwdruk) naar ‘organisme met

potentie’ (ecosysteem): met een historie en ontwikkeluitdaging (pas geborene, adolescent, volwassene), eigen signatuur/sociaal veld (specialisatie), open mind en gemoed, (on)bewust en (on)hebbelijk gedrag

–  Is gerelateerd aan raison d’être, gemeenschappelijke <-> tegenstrijdige motieven, doelen en… bronnen, zelfbeeld en imago, wil ik dit (nu) – wie zijn de sterke en zwakke schakels, verbindingen en knooppunten?

4.   Strategische Intelligentie –  Waar staan we nu, wat kunnen we zijn: besef van potentie en kracht –  Een netwerk blijft een middel: voor welke strategie dient het en hoe deze

te operationaliseren: wat te doen, op welke manier en door wie? –  Institutioneel leren: proto-kennis in de community omzetten in resultaten.

Bewustwording, adaptatie, reflecteren, actie. –  Sociale & technologische innovatie!

5.   Het ecosysteem laten groeien: Institutioneel ondernemerschap, Beleidshefbomen en Strategisch koppelen (regionaal en internationaal)

11 Ger Jonkergouw

Bron: Ebbekink, Hoogerbrugge, Lagendijk & Kerkhof (2015). Cluster Governance – Lessen voor clusters in Nederland, Platform 31, Den Haag.

•  Opleveren: met turbulentie, ambiguïteit en complexiteit (intern/extern) om kunnen gaan

•  Innoveren: kunnen opsporen en verzilveren

van nieuwe kansen/combinaties - loslaten oude denken gedragspatronen

•  Benutten van potentie: bijdragen aan de

ontwikkeling van integrale gemeenschap – voorbij het exploiteren van opbrengsten voor eigen doelen en afwentelen van kosten op gemeenschap

De samenhang tussen Presteren en Verbinden in Netwerken

Expl

oite

ren

+

-

Opl

ever

en

Inno

vere

n Po

tent

ie

•  De kracht/hechtheid van de community: Zelforganiserend en zelfcorrigerend vermogen of afhankelijk van leiders, managers en specialisten

•  Persoonlijkheid: Narcistisch<->altruïstisch -

afhankelijk, onafhankelijk, wederzijds afhankelijk

•  Relaties: Onderling & zelfvertrouwen of wantrouwen •  Communicatie/taal: Babylon of gezamenlijke taal -

monoloog, discussie, dialoog


Eigenbelang (Ik) voorop – Kracht van Individuen

Gemeenschappelijk belang (Wij) voorop – Kracht van Community - +


Eigenbelang (Ik) voorop – Kracht van Individuen

Gemeenschappelijk belang (Wij) voorop – Kracht van Community

•  Bewustzijn: Inclusief of exclusief denken

•  Gedrag: Bewuste zelfcontrole, sociale discipline en verbinden (van binnenuit), of externe controle, regels, verschil maken en reflexmatig (van buitenaf)

•  Leer-, innovatie- en ontwikkelvermogen: •  Cognitief & persoonlijk & interpersoonlijk leren •  Nieuwe gezamenlijke bronnen aanboren (open

mind) of downloaden van oude oplossingen

- +

Archetypen: dé ontwikkeluitdaging Pr

este

ren

(+)

Verbondenheid

(-)

(+)

– Kracht van Individuen - – Kracht van Community -

Prestaties hangen af van …..

Verbondenheid

ECO-systemen & een Inclusieve Community

•  Coöperatie domineert communicatie

bewustzijn, emoties, gedrag, leervermogen en organisatie

•  Gedreven door gemeenschappelijk belang?

•  Groot zelf- en onderling vertrouwen

EGO-systemen & een Exclusieve Community

•  Concurrentie domineert communicatie,

bewustzijn, emoties, identiteit, gedrag, leervermogen en organisatie

•  Eigen belang limiteert het resultaat •  Slecht tot matig onderling vertrouwen,

matig tot hoog (narcisme) zelfvertrouwen

Archetypen: dé ontwikkeluitdaging Pr

este

ren

(+)

Verbondenheid

(-)

(+)

Waar we feitelijk zijn?

Waar we zouden moeten zijn?

– Kracht van Individuen - – Kracht van Community -

Eco systemen

Archetypen van communities en de transformatie van Ego2Eco

Presteren/Innoveren

(+) Verbondenheid

(-)

(+)

Ontdekkingsreis - Maatschappelijke en sociale Innovatie -

-  Stagnatie, Regressie, Crisis -  Maatschappelijke en sociale

Desintegratie

3.0: Multiple Stakeholders •  Wij = ∑ Ikken - Dialoog •  Wederzijdse Afhankelijkheid •  Coöperatief – Improviserend •  Dienend Leiderschap - Rijnlands

4.0: Lerend Ecosysteem •  Resilient en Adaptief •  Ik = √ Wij •  Generatief – Emergent •  Geen Leiderschap!

Ego systemen

0.0: Survival •  Waan van de Dag - Chaos •  Crisis Leiderschap

1.0: Monocultuur •  Silo’s – Machines - Piramides •  Monologen - Monopolie •  Transactioneel Leiderschap

2.0: Flexibel, Divers, Autonoom •  Flexibel en Divers •  Discussie/Debat - Wij = ? •  Concurreren – Anglo Amerikaans •  Transformationeel Leiderschap

•  Kennen verschillende stadia van ontwikkeling: men moet eerdere fasen succesvol hebben doorlopen om hogere fasen te kunnen bereiken: –  “Nieuwe uitdagingen staan op de schouders van eerdere

successen” –  “Zonder verleden geen ziel – zonder toekomst geen

identiteit” –  EGO is niet slecht, maar ‘voorbij’

•  Zijn altijd een mix van verschillende toestanden, waarbij één

‘archetypische’ modus domineert.

•  Kennen groei én crisis: –  Groei: een beginfase, een hoogtepunt en een eindfase –  Metamorfose/transformatie: incubatie, crisis, stagnatie,

oscillatie, plotselinge doorbraak

Archetypen

Eco-systemen

•  Wij focus: Gezamenlijk belang in balans met eigenbelang -> samenwerken

•  IK staat in teken van collectief Wij = ∑ Ikken (3.0 ) of √ Wij (4.0)

•  Groot onderling en zelfvertrouwen •  Open mind, open gemoed en open

intentie •  Sterk collectief bewustzijn en

sociaal veld •  Zelfcorrigerend en ‘sturend’

vermogen - van binnenuit •  Minder focus op eigendom:

Rijnlands en toegang tot producten en diensten

•  Circulair denken en organiseren •  ZIN: Zelfstandig In Netwerk •  Instrumenteel, persoonlijk en

onderling leren en ontwikkelen van onafhankelijk naar wederzijds afh.

Ego-systemen

•  IK focus: Eigenbelang overheerst denken, emoties, gedrag en organisatie –> concurrentie

•  Gezamenlijk belang ondergeschikt (Wij = ?)

•  Slecht tot matig onderling vertr., maar hoog zelfvertr. (narcistisch?)

•  Sterk zelfbewustzijn - zwakke community/sociaal veld

•  Controle en sturing van buitenaf (Ego temmen)

•  Sterke focus op eigendom: (privé)bezit van producten en diensten (aandeelhoudersbelang)

•  Lineair denken en organiseren •  ZZP: Zelfstandig Zonder Personeel •  Instrumenteel leren en ontwikkelen

van afhankelijk naar onafhankelijk

Van-Ego-naar-Eco Archetypen: Kernthema’s

EGO-systemen Presteren •  Focus op zakelijk rendement •  Economie/vrije markt/liberalisering •  Exploiteren van bronnen versus

bijdragen aan community •  Externaliseren van kosten->

privatiseren van opbrengst •  Top-down of vrije markt •  Innoveren: opsporen van nieuwe

kansen en loslaten oude patronen •  Start-ups •  Tijdperk van Verandering Verbondenheid •  Exclusief denken/handelen •  (te) hoog zelf- <-> zwak onderling

vertrouwen •  Reflexen regeren •  Externe disciplinering en motivering

(regels en top/down) •  Energie

ECO-systemen Presteren •  Focus op zakelijk en

maatschappelijk rendement •  We-conomy/circulaire economie •  Balans vrijheid <-> solidariteit •  Bijdragen aan ontwikkeling geheel •  Innoveren: opsporen van nieuwe

kansen en loslaten oude patronen •  Exploiteren van bronnen versus

bijdragen aan community •  Coöperaties •  Verandering van Tijdperk Verbondenheid •  Inclusief denken/handelen •  Goed zelf en hoog onderling

vertrouwen •  Bewustzijn begrijpt reflexen •  Zelfdiscipline en innerlijke

regulering/drive •  Synergie

Van-Ego-naar-Eco Archetypen: Kernthema’s

De Transitie van Ego naar Eco Spiegelpaleizen, Moerassen en Donkere Bossen

Van EGO’ naar ‘ECO’: •  Is rationeel, emotioneel, existentieel niet meteen helder en

moet het nog gezamenlijk worden gedefinieerd: ombouwfase, een ontdekkingsreis vol verwarring, angst, wantrouwen

•  Waarmee te stoppen, - te beginnen, - beslist mee doorgaan (en hoeveel meer of minder)?

Veel betekenissen en rollen klappen om: •  Van ik naar wij, waarbij ‘ik’ nog steeds relevant is, maar… •  Wat een verworvenheid leek (individuele onafhankelijkheid,

vrijheid, ongebondenheid en zakelijk succes) krijgt nu een minder dominante betekenis (wederzijdse afhankelijkheid en community succes)

Er verschijnen vermommingen: •  Bewust/onbewust •  Echte samenwerking of opportunisme (marketing)? •  Schijngedrag (wantrouwen) of onzekerheid (vertrouwen) •  Alles ‘groen’ en ‘duurzaam’?

De Transitie van Ego naar Eco Van Rups tot Vlinder………..

Netwerken Ontpoppen

Niveaus van Leren en Ontwikkelen- Zonder Reflectie Regeren Reflexen –

Blinde Vlek?- een Peelnetwerk Academy? -

1e Leer- en Kennisniveau – Persoonlijk - Ik: •  Innerlijk vermogen - individuele spelers in netwerk:

–  Feedback, discipline, (onder)bewustzijn, echte volwassenheid/ wederzijdse afhankelijkheid, reflectie, identiteit, communicatie, zelfvertrouwen

•  Psychodynamiek: kennis en kunde – psychologische innovatie

2e Leer- en Kennisniveau – Relationeel – Jij/Wij: •  Onderlinge betrekkingen - tussen de spelers in het netwerk:

–  Dialogiseren, systeem analyseren, empathie, vertrouwen, macht •  Sociodynamiek: kennis en kunde – sociale innovatie

3e Leer- en Kennisniveau – Cognitief - Het: •  ‘Technische’ en ‘functionele’ (triple helix) domeinkennis die vereist is voor

het samenwerkingsproces – technologische innovatie •  Complexiteit, organiseren, strategie, inrichten, innoveren, transformeren

23

Diepgang en Drempels in Leren en Samenwerken

1.0

2.0

3.0

4.0

Rationeel – Mentaal Creëer een Open Mind

EGO

-Sys

tem

en

ECO

-Sys

tem

en

Emotioneel Creëer een Open Gemoed

Experiëntieel Creëer een Open Relatie

Existentieel Samenwerken is Samenleven

Het Peelnetwerk: Ego <-> Eco?

Waar staat u nu na de start in 2012 •  Uw taal is overduidelijk 3.0 - ECO: dienstbaar, gezamenlijk

aanpakken, vitale kernen, symbiose, erfenis voor onze kinderen, kennis delen, uitvoeringskracht genereren, verbinden van partijen, netwerken vormen, integraal, samenwerken, samenwerken, samenwerken….

•  In welke fase van ontwikkeling verkeert u ‘echt’? •  Zijn het bewustzijn en gedrag ook al ECO?

–  EGO: kind (1.0) of adolescent (2.0) –  ECO: volwassen (3.0)/(4.0)

•  Bent u ‘klaar’ met de EGO-fase? •  Is iedereen dat? Zitten er partners in de survival modus (0.0)? •  Zo ja, wat doet u daar aan? •  Is deze ‘innerlijke en onderlinge’ materie bespreekbaar?

25 Ger Jonkergouw

Het Peelnetwerk: Ego <-> Eco?

•  Hoe groot is de spanning tussen de wenselijke en noodzakelijke performance?

•  Hoe gaat het verbinden tussen de stakeholders: industrie, agrarische wereld, onderwijs, kennisinstellingen, overheden, burgers, andere (Brainport) regio’s?

•  Hoe homogeen/divers is het bewustzijn? Waar zitten de kliks en de diskliks? Is dat open of onderhuids?

•  Hoe verloopt de bestiering (governance, besluitvorming, planontwikkeling, machtsverhoudingen) ?

•  Balans tussen zelf- en onderling vertrouwen versus wantrouwen? •  Hoe sterk is de Peelnetwerk community identiteit, hoe hecht/los

zijn de relaties? •  Hoe gemeenschappelijk en transparant is de taal? •  Welke rollen hebben de liaisons, kennismakelaars, netwerkers,

boegbeelden? Kunnen zij al vanuit de trekkersrol (EGO-fase) overstappen naar de dienende coaching/facilitatierol (ECO-fase)?

26 Ger Jonkergouw

Het Peelnetwerk: Ego <-> Eco? Waar staat de samenwerking? •  Wat gaat goed tot voortreffelijk? Wat gaat lastig tot niet? •  Wat ontbreekt, moet er nieuw/anders gaan gebeuren? •  Waarmee zou moeten worden gestopt? •  Wat zijn de gezamenlijke/verschillende bronnen van inspiratie? •  Welke oefenpraktijken zijn er wel/niet ‘ingeregeld’? •  Hoeveel potentie is nog onbenut? •  Waar en wanneer wordt er geleerd?

–  Discussie, dialoog, reflectie, discussie, sensing –  Innerlijke en onderlinge ontwikkeling –  Cognitieve/technisch-economische/vakkennis –  Is er een kennis ontwikkel-/leerprogramma/academy

•  Hoe wordt het netwerk als community actief ontwikkeld? –  Verdieping van de relaties, identiteit, communicatie? Coaching? –  In kaart brengen en monitoren van het netwerk ‘systeem’ –  Focus op sociaaleconomische en technologische ontwikkeling –  Focus op sociaalmaatschappelijke innovatie

27 Ger Jonkergouw

Afronding Veel succes met het ontwikkelen tot een

Lerend Peelnetwerk

Voor we naar de koffie gaan:

Kom allemaal naar het podium en ga op een plek staan:

Waar vindt u dat het Peelnetwerk nu is: Ego en/of Eco

Dan wordt er een leerzame groepsfoto gemaakt

28 Ger Jonkergouw

Bijlage 1 - Referenties en literatuur

29 Ger Jonkergouw

Baumann (2010). Vloeibare tijden. Uitgeverij Boekencentrum. Zoetermeer. Boutelier (2012). De Improvisatiemaatschappij. Uitgeverij Boom, Meppel. Ebbekink, Hoogerbrugge, Lagendijk & Kerkhof (2015). Cluster Governance – Lessen voor clusters in Nederland, Platform 31, Den Haag. Jonkergouw (2015). Van Ego naar Eco: Triple helix-netwerken op weg naar lerende ecosystemen,

http://issuu.com/gerjonkergouw/docs/van_eco2eco_the_social_innovators_2/1, Samenvatting: http://brabantkennis.nl/triple-helix-netwerken-op-weg-naar-lerende-ecosystemen/ Interview over het Van Ego naar Eco rapport: http://brabantkennis.nl/van-ego-naar-eco/

Middelaar & van Parijs (2015). Na de Storm – Hoe we de democratie in Europa kunnen redden, Lannoo, Tielt. Rotmans (2014). Verandering van Tijdperk, Nederland kantelt. Aeneas, Boxtel. Scharmer & Kaufer (2013). Leiden vanuit de toekomst; van ego-systeem naar eco-systeem. Uitgeverij Christofoor, Zeist. Sloterdijk: Sferen (Bellen, Globes en Schuim) (2009) en Je moet je leven veranderen. (2011). Uitgeverij Boom, Meppel. Waddel (2010): Global Action Networks. Palgrave MacMillan, Hampshire.

Bijlage – 2 - De Archetypen

Ger Jonkergouw 30

31

Het Archetypen Model: een versmelting van ontwikkelmodellen: 1.   Lerende Organisatie/Presencing/Theory U:

•  Onderscheid tussen Ego- en Ecosystemen •  5 stadia (0.0-4.0) van functioneren en ‘sociale velden’ •  Samenhang tussen de individuele, organisatorische, economische en

maatschappelijke niveaus.

2.   Stadia in Team- en Organisatieontwikkeling (Tuckman): •  van Groep (Forming en Storming) naar Team (Norming en Performing) •  Overgang van ‘Groep’ naar ‘Team’ is groter dan die binnen ’Groep’ en

‘Team’

3.   Fasen van Individuele ontwikkeling (Stephen Covey): 1.  Afhankelijkheid (kind) ( 2.  Onafhankelijkheid (jong volwassenheid, adolescent, juveniel) 3.  Wederzijdse Afhankelijkheid (volwassen/senioriteit) 4.  Ecosysteem-leren is vooral een ontwikkelproces van onafhankelijkheid naar

wederzijdse afhankelijkheid (impact op initieel en post-initieel onderwijs) 5.  Deze overgang is ook gaande als een dieperliggende maatschappelijke

transitie: van IK 2.0 naar Wij 3.0 naar 4.0

Eco-systemen & de Inclusive Society

Archetype 0.0: Survival Modus – Wij/Mij 0.0 Niveau van Presteren/Innoveren (+ omgang met Complexiteit & benutting van de Potentie)

(+)

Niveau van Innerlijke en Onderlinge Verbondenheid (Cohesie)

(-)

(+)

Ontdekkingsreis Societal Innovation

Opwaartse Transitie

Ego-systemen & de Exclusive Society

Stagnatie, Regressie, Crisis - Societal Desintegration, Decline

0.0: Non Performance – Permanente Chaos – Afhankelijk – Geen Innovatie - Overleven

3.0: Hoogwaardige Prestaties – Multiple Stakeholders & Triple Helix – Wederzijds Afhankelijk – Samenwerken - (Wij = ∑ Ikken)

Exploitatie Contributie

Pres

tere

n In

nove

ren

Fragmentatie

4.0: Top Prestaties - Lerend Ecosysteem - Lenig - Generatief/ Emergent – Inclusief Denken en Opereren (Ik = √ Wij)

1.0: Matige Prestaties – Efficiënte Machines – Silo’s – Onafhankelijk Inflexibel – Innovatie van Buitenaf - Monopoliseren

2.0: Redelijke Prestaties – Passief/Agressief – Onafhankelijk Flexibel – Innovatie van Binnenuit én van Buitenaf - Concurreren Wij = ?

Performance capaciteit •  Organisatie: Permanent gevecht tegen chaos, crises en ineenstorting, strijdperk •  Innovatie: On the spot, niet duurzaam, permanent improviseren •  Complexiteit: Overweldigend en bedreigend – oorzaak/gevolgpatronen pas

achteraf duidelijk – onvoorspelbaarheid domineert Verbondenheid •  Identiteit: Verward, angstig, afhankelijk, wantrouwen van zelf en anderen •  Community: Geïmplodeerd, ingericht op overleven, iedereen is ‘verdacht’ •  Relaties: Ieder voor zich, recht van sterkste, wisselend, instabiel en zwak •  Communicatie: Steeds wisselende inhoud, eigenbelang staat centraal, opportunistisch •  Bewustzijn: Waan van de dag, exclusief denken (Ik), reflexen regeren •  Gedrag: Context afhankelijk, reactief, impulsief, redderen •  Leren/limiet: Beter worden in survival en alles daarvoor aangrijpen, closed mind Sterkte/Zwakte: (+) Indien goed in survival gaat men niet ten onder, maar

(-) Doorontwikkeling stagneert en preventie/planoriëntatie falen Voorbeelden: •  Samenvoeging en/of reorganisatie van teams, organisaties (mergers) en/of clusters •  Ineenstortende samenlevingen/clusters/organisaties/teams/psychosociale systemen Transformatie van 0.0 naar 1.0 •  Sleutelthema’s: Weg uit de chaos, continuïteit, bouw onderling/zelfvertrouwen •  Strategie: Van branden blussen naar richten op eenheid – ‘stop bleeders’ •  Leiderschap: Community is onmachtig/niet existent, Directief Crisismanagement

Archetype 0.0: Survival Modus – Wij/Mij 0.0


Archetype 1.0: Mono Modus – Wij/Mij 1.0 Niveau van Presteren/Innoveren (+ omgang met Complexiteit & benutting van de Potentie)

(+)


(-)

(+)


Opwaartse Transitie



Niveau 0.0: Non Performance – Permanente Chaos – Afhankelijk – Geen Innovatie - Overleven

Niveau 3.0: Hoogwaardige Prestaties – Multiple Stakeholders & Triple Helix – Wederzijds Afhankelijk – Samenwerken - (Wij = ∑ Ikken)


Pres

tere

n In

nove

ren

Fragmentatie

Niveau 4.0: Top Prestaties - Lerend Ecosysteem - Lenig - Generatief/ Emergent – Inclusief Denken en Opereren (Ik = √ Wij)

Niveau 1.0: Matige Prestaties – Efficiënte Machines – Silo’s – Onafhankelijk Inflexibel – Innovatie van Buitenaf - Monopoliseren

Niveau 2.0: Redelijke Prestaties – Passief/Agressief – Onafhankelijk Flexibel – Innovatie van Binnenuit én van Buitenaf - Concurreren Wij = ?

Performance capaciteit •  Organisatie: Eenduidige piramidale inrichting, centralisatie, silo’s/verkokering

bureaucratie/regels, monopolie, blauwdruk, onderwerping •  Innovatie: Optimalisatie van en innovatie binnen het systeem, reactief •  Complexiteit: Beheersing van interne en buitensluiten van externe complexiteit,

sturen op voorspelbaarheid, simpele regels Verbondenheid •  Identiteit: Intern redelijk zelf/onderling vertrouwen, extern (--), monocultuur •  Community: Intern hecht (sluit in), strijdt extern om monopolie (sluit uit) •  Relaties: Intern top-down stabiel, horizontaal/extern zwak - afhankelijk •  Communicatie: Monoloog, downloaden van bestaande modellen, spanning (in)formeel •  Bewustzijn: Ik-of-jij, reactief, reflexen regeren •  Gedrag: Patriarchaal, regels, controle en discipline, confrontatie ontwijken •  Leren: Optimaliseren en uitrollen van eigen systeem, ten koste van anderen Sterkte/Zwakte: (+) Organiseert processen en relaties vanuit één principe/positie wat

leidt tot efficiënte machines, (-) een hiërarchische monocultuur maakt eenduidigheid tot tiranniek, traag en inflexibel en leidt tot verticale verkokering

Voorbeelden: Multinationals, leger/politie, juridische wereld, dictaturen Transformatie van 1.0 naar 2.0 •  Sleutelthema’s: Op weg naar flexibiliteit, dynamiek, openheid/vrijheid en diversiteit •  Strategie: Van Fort naar Markt – van Gesloten naar Open •  Leiderschap: Community is overmatig dominant - Situationeel en Transactioneels

Archetype 1.0: Mono Modus – Wij/Mij 1.0


Archetype 2.0: Markt Modus – Wij/Mij 2.0 Niveau van Presteren/Innoveren (+ omgang met Complexiteit & benutting van de Potentie)

(+)


(-)

(+)


Opwaartse Transitie






Pres

tere

n In

nove

ren

Fragmentatie



Niveau 2.0: Redelijke Prestaties – Passief/Agressief – Onafhankelijk Flexibel – Innovatie van Binnenuit én van Buitenaf - Concurreren - Wij = ?

Performance capaciteit •  Organisatie: Concurrentie, diversiteit, individuele vrijheid, dynamiek en vrije markt,

oligopolie, gaan voor eigen belang/eigendom •  Innovatie: Optimalisatie van en technologische innovatie binnen het systeem,

creatieve destructie, slimme oplossingen •  Complexiteit: Diversiteit is noodzakelijk, complexiteit neemt toe -> gecompliceerde

dynamiek (technisch), voorspelbaarheid en beheersing nemen af. Verbondenheid •  Identiteit: Individu, autonomie, hoog zelf-, maar matig onderling vertrouwen •  Community: ‘Losse’ community, moet vrijheid waarborgen, ongebondenheid heerst •  Relaties: Concurrentie, transactie, commercieel/instrumenteel, passie, functie •  Communicatie: Discussie, vergroting eigen positie ‘even at the cost of others’, feitelijk •  Bewustzijn: Exclusief denken, benutten van de eigen speelruimte, bewaken grenzen •  Gedrag: Beweeglijk tot passief/agressief, verschil maken, ‘ik’-marketing, calculeren •  Leren: MBA-mind, focus op optimaliseren van rendement op investering Sterkte/Zwakte: (+) Organiseert processen en relaties middels individuele vrijheid

-> tot grote dynamiek en diversiteit, maar (-) narcisme en maximalisatie van eigen belang -> disconnectie met de potentie van community

Voorbeelden: Anglo-Amerikaanse Bedrijven – Democratie 2.0: in de Verkiezings- modus (mobiliseren van wantrouwen/angst voor verlies) - Stoplichten

Transformatie van 2.0 naar 3.0 – van Ego naar Eco •  Sleutelthema’s: Van Ego/Mij-naar-Eco/Wij, Archetypen leren waarnemen, kosten niet meer

externaliseren naar gemeenschap, van functie naar relatie •  Strategie: Van Vrije Markt naar Triple P •  Leiderschap: Dienend - (h)erkennen van de waarde en werking van het geheel

Archetype 2.0: Markt Modus – Wij/Mij 2.0


Archetype 3.0: Multi Modus – Wij/Mij 3.0 Niveau van Presteren/Innoveren (+ omgang met Complexiteit & benutting van de Potentie)

(+)


(-)

(+)


Opwaartse Transitie






Pres

tere

n In

nove

ren

Fragmentatie




Performance capaciteit •  Organisatie: Multiple stakeholders/helix, netwerken, improviseren, adapteren •  Innovatie: Mixen van ‘slimme’ en ‘wijze’ oplossingen, ook sociale innovatie •  Complexiteit: Hoog, technische en psychosociale complexiteit Verbondenheid •  Identiteit: Intervidu, goed zelf- én onderling vertrouwen •  Community: Ik/Wij in evenwicht: Wij = ∑ Ikken, community wordt krachtiger •  Relaties: Interactief, coöperatief, verbinding maken, relationeel •  Communicatie: Empatisch, dialoog, reflectie, ‘Wij’-taal ontwikkelen •  Bewustzijn: Inclusief denken, individueel resultaat hangt af van ‘geheel’,

waarnemen op verschillende niveaus: inhoud, gemoed én relatie •  Gedrag: Terugkoppeling van ‘geheel’ naar ‘onderdeel’, regels bevragend •  Leren/limiet: Co-creëren, leren op drie niveaus (ook psychosociaal), Presencing, Sterkte/Zwakte: (+) oriëntatie op integrale sociale systemen, grotere benutting potentie

‘benefits for all’, (-) onduidelijkheid neemt toe over de ontwikkeling van de gemeenschappelijke koers, ongewisse ‘overall’ uitkomst

Voorbeelden: Coöperaties, People/Planet/Profit, Rijnlands organiseren, Rotondes, Democratie 3.0: in de Formatie/Regeer-modus, polderen, regionale samenwerkingsverbanden, Brainport 2020, civic entrepreneurs

Transformatie van 3.0 naar 4.0 •  Sleutelthema’s: Co-sensing, co-creatie, emergentie, generatief, inclusief denken •  Strategie: Van rekening houden met naar inclusief/integraal ontwikkelen op basis

van gemeenschappelijke bronnen •  Leiderschap: Leiderschap ….. afleren – community leert zichzelf leiden

Archetype 3.0: Multi Modus – Wij/Mij 3.0


Archetype 4.0: Lerende Modus – Wij/Mij 4.0 Niveau van Presteren/Innoveren (+ omgang met Complexiteit & benutting van de Potentie)

(+)


(-)

(+)


Opwaartse Transitie






Pres

tere

n In

nove

ren

Fragmentatie




Performance capaciteit •  Organisatie: Zelforganiserende community, ’simpele’ leefregels, fractals,

samenwerken = samenleven •  Innovatie: Optimalisatie van en innovatie binnen het systeem, collectieve creativiteit •  Complexiteit: Wordt gekend, ‘omarmd’ en benut voor handelen Verbondenheid •  Identiteit: Ik = √ Wij, wederzijds afhankelijk, vertrouwen (zelf en onderling) •  Community: Samenwerken en samenleven zijn nauw verweven •  Relaties: Ingevuld naar de context/het sociale veld, inclusief •  Communicatie: Generatief luisteren, emergent, co-creatief •  Bewustzijn: Presencing, ik in relatie tot hier en nu, ecosysteem bewustzijn •  Gedrag: Flow, regels vernieuwend, handelend vanuit het geheel •  Leren: Permanent leren/ontwikkelen op 3 niveaus: cognitief, persoonlijk en

relationeel, Living Labs, broedplaatsen, Presencing, Theory U Sterkte/Zwakte: (+) in staat om potentie werkelijk en volledig te benutten, maar

(-) bestaat pas duurzaam indien ‘omringende’ systeem voldoende uit 0.0-2.0 is, tot dat moment in ‘isolement’

Voorbeelden: World Economic Forum, CERN, Circulaire Economie, Democratie 4.0: (co-creatie en sensing van emergerende toekomst vóór verkiezingen), kloosterordes

Transformatieprocessen: •  Sleutelthema’s: Permanente ontwikkeling van bronnen, voortdurend ‘onderweg’ •  Strategie: De toekomst/context blijven sensen en de bronnen blijven innoveren •  Leiderschap: Geen! De community leidt zichzelf

Archetype 4.0: Lerende Modus – Wij/Mij 4.0

Kenmerken van Archetypen Ontwikkelvraag en transitie leiderschap

Organisatorische spanningsvelden

Sterktes/Zwaktes Archetypen

1.0

2.0

Efficiënte Machine/ Monopolie Flexibele en Autonome Organisatie – Oligopolie

•  Monocultuur - Monoloog •  Organiseert processen en

relaties vanuit één model/principe

•  Is intern op orde en

adaptief, maar reactief naar ontwikkelende omstandigheden - Discussie

Passief-agressieve, inflexibele, verkokerde en gecentraliseerde organisatie Maximalisering van de eigen posities leidt tot onvermogen om externe potentie te verbinden met interne sterkte – Narcisme als blokkade

•  Flexibiliteit •  Situationeel en Transactioneel

Leiderschap •  Samenwerking met externe

partners op basis van gemeenschappelijke belangen

•  Transformationeel Leiderschap

0.0 Survival/ Chaos

•  Overlevers/opportunistisch

•  Zeer reactief/ instabiel

Voortdurende bedreiging van het voortbestaan – veel chaos en branden blussen

•  Eenduidigheid, Continuïteit en

•  Directief, Crisis Leiderschap

EGO

-Sys

tem

en

ECO

-Sys

tem

en •  Diversiteit - Dialoog •  Gaat proactief,

innovatief en flexibel om met dynamische en complexe situaties

•  Optimale, lerende

benutting van de potentie van alle spelers in en het geheel van een ecosysteem

Multiple Stakeholder Netwerk Lerend Ecosysteem

Multiple stakeholder interactie op basis van eigen belang maakt de ‘overall’ uitkomst ongewis = Niveau 3.0 + een definitie van de eigen rol, in het licht van de gezamenlijke uitdaging en het kunnen ‘sensen’ van een zich aandienende toekomst

•  Inclusief denken, •  Co-sensing en co-creatie •  Voorwaardenscheppend en

dienend Leiderschap •  Improviseren Geen transitieopdracht, maar: •  voortdurend ‘onderweg’

blijven ‘leren’ •  door proactief te adapteren •  de toekomst blijven ‘sensen’

en creëren •  geen leiderschap

3.0

4.0

Bridging the Gap - Van Ego2Eco –

The Social Innovators 43

•  Archetypen: –  Organisaties en netwerken fungeren, na verloop van tijd, in vaste

‘paradigmatische’ denk/bewustzijn-, ervarings- en gedragspatronen. Die ‘enabelen’ en ‘sluiting in’.

•  EGO-systemen:

–  Slecht tot matige innerlijk & onderling verbonden archetypen kennen ook niet meer dan slechte tot redelijke prestaties:

–  Het zijn ‘EGO-systemen’ omdat men (nog) niet in staat is om een gemeenschappelijke basis te laten domineren, waardoor men permanent ‘terugvalt’ op survival, monopolistisch of concurrentie gedrag (Ik boven Wij)

–  Voldoen niet aan de voorwaarden voor ‘lerende’ organisaties/netwerken

•  ECO-systemen: –  Op het hogere niveau van ‘ECO-systemen’ raakt men wél in staat om het

gemeenschappelijke als uitgangspunt te nemen voor het inrichten van het gedrag van de onderdelen van het systeem

•  De grote uitdaging is de sprong van Ego naar Eco te maken (Voorbeeld: Artis Kwartet)

Groei, Innovatie & Transformatie of Stagnatie & Regressie

Stagnatie

Regressie, Terugval, Ondergang

Incrementele Groei en Innovatie

Transformatie/Crisis Fase (Ontwrichtende of Radicale Innovatie)

Huidig Niveau

Volgend niveau

Van-Ego-naar-Eco Archetypen: kernthema’s Pr

este

ren

(+)

Verbondenheid (-)

(+)

•  Performance vermogen: Exploiteren of Bijdragen – Innoveren – Complexiteit – Potentie - Organiseren

•  Verbonden: Identiteit (individu/

community), onderlinge relaties, communicatie, bewustzijn, gedrag, leren, begrenzingen

•  Sterktes en Zwaktes en Transformatie-

uitdagingen

Drempels in het Ontwikkelproces

Hogere performance vereist hoge technisch/professionele kwalificaties plus vooral ook een hoge kwaliteit van het sociale weefsel van een organisatie/netwerk (relaties binnen team, bedrijf, netwerk)

Drempels in het Ontwikkelproces: •  Vereist elkaar leren kennen en regelmatig gezamenlijk reflecteren,

stilstaan, om metanoia te laten ontstaan (‘sprong’ in inzichten die individueel nooit gemaakt kan worden), soms tijdelijk op een parallel spoor tov de dagelijkse performance.

•  Oefenen in co-reflecteren, co-creëren, etc., experimenteren en inslijpen zijn sleutelactiviteiten (vgl muziekensembles, sportteams, theatergroepen, dans, etc., waar dit gebruikelijk is)

•  Deze manier werken aan de kwaliteit van het sociale weefsel heeft een oorzakelijke relatie met (gaat vooraf aan) het vermogen tot presteren, omgaan met complexiteit en benutten van potentie (‘need to have’ en ‘geen nice to have’)

•  Van Ego naar Eco: Dé ontwikkeluitdaging voor onze maatschappij, netwerken en organisaties

46

Bijlage – 2 –

Samenvatting Ego2Eco-rapport

Ger Jonkergouw 47

48

Samenvatting Gesprekken 1e Ontdekking - “Oh, ik ben dus niet de enige die vind dat het beter kan en moet?” Men spreekt binnen ‘triple helix’ samenwerkingsverbanden onderling weinig tot niet (zeker niet ‘plenair’) over het nut, noodzaak en urgentie van beter benutten van de gezamenlijke potentie, c.q. over de perceptie dat het huidige niveau van samenwerken eigenlijk te laag is om de opdracht echt goed uit te kunnen voeren, c.q. de gestelde uitdaging adequaat te kunnen vervullen. Redenen hiervoor zijn: •  Men taxeert zelf dat collega’s de situatie anders waarnemen dan men zelf doet en begint er

‘dus’ zelf niet over. •  Men is zich niet bewust van het bestaan, de werking en impact van deze collectieve ‘non-

communicatie’; •  Het benodigde niveau van vertrouwen voor dat soort gesprekken is onvoldoende om

gemakkelijk over dit soort thema’s te spreken; •  Men is onbekend met óf en zo ja hoe een samenwerkingsverband substantieel beter zou

kunnen gaan opereren, omdat het hieromtrent ook ontbreekt aan passende referentie- en governance modellen (benchmarks) en indicatoren;

•  ‘Ego’-systemisch gedrag (concurrentie, verschil maken, focus op eigen belang) domineert;

49

Samenvatting Gesprekken 2e Ontdekking: “Het kan dus wel? Maar hoe dan?” – Van Blinde Vlek naar de Kunst van het ‘Leren Ecosystemen’ Triple helix samenwerking: •  Gaat over complexe sociologische en psychodynamische processen. •  De daarbij horende meso-nivo kennis en manieren van analyseren lijken naar de achtergrond

verdwenen. •  De Triple Helix Academy activiteiten hebben in ieder geval de uitdaging om deze vorm van

denken én gedragen te (re-) activeren. In drie casussen worden enkele aspecten van een ontwikkeluitdaging ontvouwd: 1.  Rond verschillen in vertrekpunt en ontwikkelsnelheid (Brainport 2020 regio’s); 2.  Rond verschillen tussen opereren vanuit een 2.0 ‘concurrentie’ en/of een 3.0 of 4.0

‘polderen’ modus. 3.  Binnen gemengd samengestelde netwerken is het vooral de uitdaging aan de ‘hoger’

ontwikkelde spelers om op de doorontwikkeling van het overall geheel te blijven focussen. Hetgeen ook vraagt om interne support naar de ‘lagere’ niveaus spelers.

50

Samenvatting Gesprekken 3e Ontdekking: Er is niet één soort (triple helix) samenwerkingsverband maar er bestaan allerlei varianten. Hoe zijn deze te onderscheiden? Kan er een Theorie van Multiple Helix Samenwerking ontstaan? •  Verschillende thema’s rond samenwerking binnen netwerken, zoals schaalvraagstukken,

verschillende snelheden en governance, worden veel inzichtelijker op het niveau van concrete triple helix ecosystemen. Het ontbreken van een Model for Ecosystems (met een typologie, casuïstiek, classificatie, ‘meetinstrumenten’, maar ook met ontwikkelpaden en passende antropotechnieken) wordt gezien als een theoretisch, methodisch en praktisch ‘tekort’ dat het effectief ontwikkelen van specifieke samenwerkingsverbanden bemoeilijkt. Het Archetypenmodel sloot aan bij die behoefte

•  Daarbij gaat het niet alleen om theorie/methodiek/modellering die leiden tot een uniforme aanpak (one size fits all), maar tot een insteek die helpt bij het realiseren van effectieve context specifieke, maatwerk oplossingen.

•  Er bestaat nog geen systematisch overzicht van Brabantse ecosystemen, waardoor het ook lastig is om een aantal onnodige samenwerkingsverbanden te identificeren als te ‘snoeien’ dood hout, of als te ‘koesteren’ parels.

•  Diverse gesprekspartners zien het bestaande ‘oerwoud’ wel als een hindernis voor het upgraden van de governance van specifieke netwerken en van het Brabantse ‘ecosysteem van ecosystemen’

51

Samenvatting Gesprekken 4e Ontdekking: Over de Ontwikkelbaarheid van ‘Lerende Ecosysteem’ Vermogens - de Impact op het Initieel Onderwijs en - een ‘Lerende Ecosystemen Academy’ - 1 •  De lerende economie: nog slechts beperkt richtinggevend voor de ontwikkeling van een

lerend ecosysteem? •  Leren van de principes voor ‘lerende organisaties”? •  Barrières, zachte en harde kennis, bewuste en onderbewuste processen, psycho- en

sociodynamiek, comfort versus learning zone, ‘bewust incompetent’, cognitieve dissonantie; •  Ecosysteem kennis en competenties voor initiële en post-initiële ontwikkeling: Is het

mogelijk om de ‘ecosysteem ontwikkel set’ ook al eerder, op het niveau van het initiële onderwijs, in het curriculum te integreren? Als zaden voor de toekomst ja, maar het eigenlijke ‘leren’ past bij de 30+ leeftijd wanneer de overgang van ‘onafhankelijkheid’ naar wederzijdse afhankelijkheid relevant wordt;

•  Vorm, plaats en connecties van een Triple Helix Academy. Op weg naar een Lerende Ecosystemen Academy (LEA) voor Brabant/Zuid Oost Nederland?

•  Didactische grondslagen: •  Methoden en ‘antropotechieken’ voor de ontwikkeling van ‘lerende organisatie’ kunnen

een goed ‘didactische’ uitgangspunt zijn voor het inrichten van activiteiten: mix van 1e, 2e en 3e persoon ‘kennis’-ontwikkeling en collaboratief leren;

•  De indruk is ook dat ‘lerende ecosystemen’ andere entiteiten zijn dan ‘lerende organisaties’ en dat in de verder (praktijk) onderzoek het ‘andere’ ontdekt moet worden

52

Samenvatting Gesprekken 4e Ontdekking: Over de Ontwikkelbaarheid van ‘Lerend Ecosysteem’ Vermogens en de Impact op het Initieel Onderwijs en een ‘Lerende Ecosystemen Academy’ - 2 •  Gelet op de ‘ingangseisen’ die aan deelnemers van dit soort ontwikkelprocessen worden

gesteld, gaat het, ergo, vooral om ‘post-initiële’ activiteiten. •  Dat neemt niet weg dat ze ook binnen de curricula van het initiële onderwijs een plaats

moeten kunnen krijgen. Als is het maar in de vorm van ‘kiemen’ die de werkelijke latere uitgroei zullen versnellen (van individu naar intervidu).

•  Vanwege het feit dat de samenleving steeds meer een ‘ecosysteem van ecosystemen’ wordt, zijn ‘ecosysteem’-vermogens op den duur ‘generiek’ voor alle deelnemers aan het maatschappelijke verkeer onontbeerlijke competenties.

•  Het wordt aanbevolen om spoedig (voorjaar 2015) te starten met een kleine prototypisch Lerend Ecosysteem Ontwikkel-lab voor ‘potentials’ en

•  Mede op basis daarvan en met co-creatie een omvangrijkere reeks activiteiten uit te bouwen.

53

Samenvatting Gesprekken 5e Ontdekking: Over de Ecosysteem Spelers: Overheden, Kennisinstellingen en Ondernemers - 1 Thema’s die aan de orde kwamen ten aanzien van de ‘triple helix spelers’ zijn: Over Overheden: •  Crisis van de Natiestaat (Kuijpers - Tjeenk Willink) •  Gebrek aan eigen ‘intelligence’ om een goed innovatie beleid te kunnen maken (Jacobs, van

Lieshout)) •  Onduidelijke rol van de provincie:

•  Wil zij ‘centraliseren? •  Doorbreekt interprovinciale, sectorale tendensen? •  Heeft het (on)juiste schaalniveau – tov gemeente, regio, rijk en Europa …. en tov

ondernemers en researchers? •  Incompetentie van de gemeenten: ontbrekende expertise, omgaan met diversiteit, snelheid

en complexiteit, worstelen met zichzelf onder loden lasten (WMO). •  Innovatiebeleid en onderzoeksbeleid (Lerende economie, AWT/Universiteiten)) •  Innovatiearrangementen, fiscaal, investeren, rol te midden van andere investeerders, reverse

flows (Mazzucato)

54

Samenvatting Gesprekken 5e Ontdekking: Over de Ecosysteem Spelers: Overheden, Kennisinstellingen en Ondernemers - 2 Over de Kennisinstellingen: •  WRR-rapport ‘ De Lerende Economie’ spreekt op diverse punten over de noodzaak om de

rollen van en relaties tussen universiteiten, hogescholen en overig initieel onderwijs/onderzoek te herbezien.

•  Kennisinstellingen worden bevolkt door jongvolwassen ‘studenten’ die in de ‘onafhankelijkheidsfase’ verkeren van persoonlijke ontwikkeling, met een sterke nadruk op vrijheid en individualiteit. Onderdeel van een goed ontwikkeld ecosysteem vermogen is de vaardigheid om op basis van wederzijdse afhankelijkheid in relaties te treden, daar komt men vaak pas later in de biografie aan toe, voorbij de onafhankelijkheidsfase. Ergo, wat kan er in de curricula van het initieel onderwijs aan ‘ecosysteem-vermogen’ gedaan worden?

•  De kennisinstellingen (Universiteiten en HBO) zijn niet in staat het hele spectrum aan facilitatie-services te leveren. Maar de vraag is of ze dat beseffen. Met name op het vlak van de facilitatie van ontwikkelprocessen op het psycho- en sociodynamische vlak gaat het om vermogens die maar zeer ten dele ‘cognitief’ van aard zijn. Coaching en intervisie zijn hier minstens zo relevant.

•  TuE en TiU zijn niet echt geïntegreerd/verweven, ondanks de ‘gezamenlijke’ Tias school.

55

Samenvatting Gesprekken 5e Ontdekking: Over de Ecosysteem Spelers: Overheden, Kennisinstellingen en Ondernemers - 3 Over de Ondernemers: •  Verschil tussen kleine en grote spelers. Kleine spelers zijn blij omze het hoofd boven water te

houden en kunnen zelf geen acte de présence te geven in ecosystemen -> reactief gedrag - Verder onderzoeken.

•  Grotere ondernemingen hebben in-house kennis en capaciteit voor pro-actief opereren •  Ondernemers hebben soms absolutistische aanspraken op hun rol in de maatschappij:

iedereen wordt geacht dienstbaar te zijn aan de ondernemer. Zij missen soms vermogen om de limitering van de marktfilosofie te onderkennen én de bagage om te kunnen beseffen hoe onevenwichtig de totaalmaatschappelijke aanspraken zijn die zij durven maken.

•  Overmatige focus op ‘performance’ en ‘korte termijn’ laat zicht op noodzaak van eigen en gezamenlijke ontwikkeling bij deelname aan samenwerkingsverband verdwijnen. Werken aan innerlijke en onderlinge verbindingen en de sensing fase kost tijd en investeringen en vertalen zich niet onmiddellijk terug in performances.

•  Mazzucato: Ondernemers profiteren van met publieke middelen ontwikkelde nieuwe technologieën en eigenen zich de meeropbrengsten toe, zonder dat er een redelijke terugvloeiproces bestaat van een deel van die opbrengsten naar de samenleving (in kind or facilities).

56

Samenvatting Gesprekken 6e Ontdekking: Ecosysteem Kennis en Vaardigheden - 1 Complexiteit, dynamiek en ecosystemen: •  Kennis van de ‘(il)logica’ van de multiple helix partners (actuele thema’s, subculturele

patronen, governance). De ‘andere’ spelers: overheden, onderzoekers, onderwijs, ondernemen (klein en groot): wat/wie zijn ze, wat speelt er en waar moet je rekening mee houden.

•  De ontwikkeling van ‘economische’, ‘psychosociale’, ‘technologische’ en ‘snelheidsverschillen’ - dimensies van samenwerkingsverbanden;

•  Kerngebieden voor een Theorie van Ecosystemen; •  Vormen van contracting (juridisch, economisch en psychologisch); •  Complexiteitsdynamica, systeem analyse; •  Het ‘mappen’ van verschillen in en patronen binnen een ecosysteem (social network

analysis). •  Van Ego-2-Ecosteem economie: De innerlijke logica van de ontwikkelniveaus: van 0.0->4.0. •  Archetypen kennen en kunnen begrijpen evenals benaderingen vanuit ‘Stufen’: fasen,

niveaus, stadia, bubbels/schuim (Sloterdijk); •  Leiderschap en governance op de 5 niveaus leren herkennen •  Open innovatie processen.

57

Samenvatting Gesprekken 6e Ontdekking: Ecosysteem Kennis en Vaardigheden - 2 Over Transformatieprocessen: •  Bepaling van de stand van ontwikkeling van een ecosysteem (welke mix van 2.0, 3.0 en 4.0

modi wordt aangetroffen?); •  Inhoudelijke verdieping van de niveaus en de daarmee samenhangende concepten; (bijv.

wat is werken aan een “4.0 emergente en een generatieve toekomst”?; •  Wat is de ontwikkeluitdaging voor een specifiek ecosysteem? •  Kenmerken van diepgaande transformatieprocessen; •  Hoe werkt het U-model/Presencing en hoe wordt je een lerend ecosysteem. •  Sensing, Presencing (bezinken), Realising; en het opsporen van gezamenlijke bronnen

(Jaworski) •  Wat is metanoia en hoe bereik je dat? •  Verschillende visies op en filosofieën over het ontwikkelen van communities (waaronder

Sloterdijk). •  Zachte en harde kennis, het SECI-proces; Ba.

58

Samenvatting Gesprekken 6e Ontdekking: Ecosysteem Kennis en Vaardigheden - 3 Psychodynamiek en verbinden: •  ‘Innerlijk verbinden en ontwikkelen’ in relatie tot diverse vormen van psychodynamiek en op

verschillende niveaus (1.0 – 4.0); •  Persoonlijke Identiteit en drijfveren (ontwikkelstadia (Covey), van ‘ego’ -> ‘eco’), zelf en

Zelf; •  Bewustzijn en onderbewustzijn, overdrachtseffecten. Waarnemen op vier niveaus van zijn

(mentaal, fysiek, emotioneel, existentieel); •  Neuropsychologische aspecten van denken en gedragen in complexe verbanden (reflexen en

automatismen); •  Communicatie op verschillende niveaus (monoloog, discussie, dialoog, generatieve/sensing

communicatie, luisteren, spreken, feedback geven en ontvangen). Hierbij hoort ook het leren herkennen van ‘typisch’ niveau communicatie en om daarop effectief in te spelen;

•  Vertrouwen (geven en hebben), waarnemen op de vier niveaus; •  De kunst van het innerlijk verbinden en loslaten- zelfreflectie (meditatie/mindfulness); •  Omgaan met macht (over, met, van binnenuit); •  Het gaat om oefenen en het gebruik van Antropotechnieken(Sloterdijk); •  Het leerproces vereist de (samenhangende) ontwikkeling van 3e (onzijdig/het), 2e (jij) en 1e

(ik) persoon ‘kennis en vaardigheden’. Leren en kennisontwikkeling wordt, met name in het academische territorium, nu nog vaak gedefinieerd in termen van 3e persoon kennis

59

Samenvatting Gesprekken 6e Ontdekking: Ecosysteem Kennis en Vaardigheden - 4 Sociodynamiek en Verbinden: •  ‘Onderling verbinden en ontwikkelen’ in relatie tot vormen van groepsdynamiek en

verschillende niveaus (1.0–4.0); •  Groepsidentiteit van teams (van ‘mij’ (individu) naar ‘wij’ (intervidu)); •  Organisaties en samenwerkingsverbanden; •  Lerende communities, gezamenlijke reflectie; •  Cultuurverschillen en Storytelling; •  Neuropsychologische aspecten van groepsgedrag; •  Formele/bewuste en informele/onderbewuste organisatiedynamica; •  De kunst van het gezamenlijk verbinden en loslaten; constructieve confrontaties.

Opstellingen; •  Van passief-agressieve naar lerende samenwerking; •  Co-creatie, co-sensing, etc. Overige kennis- en vaardigheidsthema’s: •  Mazzucato: The Entrepreneurial State •  WRR-Lerende Economie thema’s •  Lerende organisatie •  Samenwerken in Netwerken •  Vormen van Sociale Innovatie •  De Lerende Economie (Absorptiecapaciteit etc.): WRR-Rapport

60

Conclusies •  Nut, noodzaak en urgentie van het ontwikkelen van triple helix netwerk vermogen naar beter presteren (‘lerende

ecosystemen’): •  Is ‘evident’: iedereen is er in eigen gedachten mee bezig: “Ik vind dat het beter moet (kunnen)” •  Maar is ook zeer beperkt onderwerp van gemeenschappelijke dialogen: “We spreken er niet over” •  En wordt zo tot een blinde vlek/drempel binnen samenwerkingsverbanden

•  Adagium van “Geen betere resultaten zonder betere verbindingen”:

•  Wordt herkend als relevant, maar nog niet als oorzakelijk in relatie tot prestaties •  Men is ook niet thuis in de ‘verbinden’-materie (kennis/skills t.a.v. socio- en psychodynamiek) •  Dat leidt tot ‘onderontwikkeling’ en ‘schoorvoetendheid‘ op dit terrein •  En heeft óók impact op de snelheid van inrichting en opschaling van Lerende Ecosystemen Ontwikkel

activiteiten

•  Organisatie van activiteiten voor Lerende Ecosystemen Ontwikkeling: •  Vereist verbindingen met alle triple/multiple helix spelers als kennisinstellingen, overheden en

ondernemers •  Maar mag ook niet te nauw met één van hen worden vereenzelvigd •  Dat vraagt de komende periode nog om een zorgvuldige ontwikkelslag voor het inrichten van de

organisatie •  De ‘didactische’ basis voor activiteiten is deels al beschikbaar en moet deels nog worden ontwikkeld •  Het Archetypenmodel werkte verhelderend, maar roept ook op tot nadere validatie, uitbreiding en

(praktijk) onderzoek.

•  Scenario: •  Voorjaar 2015-2016:

•  Experimenteerplaats (lab, werkplaats, atelier): •  Voor ‘toekomstige ecosysteem bestuurder’ (potentials) •  Voor experimenteren met LEO-praktijken en verdiepen van inzichten in de switch van ego- naar

ecosystemen/ de blinde vlek •  Europese activiteiten

•  Concretisering van overall LEO-palet voor 2015 e.v. (zie slide) •  Voorjaar 2016: Uitgebreider programma van activiteiten (Brabant en Breder)

Een Triple Helix Netwerk Op Weg Naar Lerend Ecosysteem · 2016. 2. 13. · 3.0: Multiple...

Documents

Transcript of Een Triple Helix Netwerk Op Weg Naar Lerend Ecosysteem · 2016. 2. 13. · 3.0: Multiple...