Edukans Jaarverslag 2009

Jaarverslag 2009 Schoolrapport

2

Inhoud

3

Doelstellingen, beleid en resultaten 6

Steun aan onderwijs in ontwikkelingslanden 12

Projecten en bestedingen per land 28

Kinderen en jongeren in actie 40

Communicatie en fondsenwerving 50

Bestuur en organisatie 62

Financieel verslag 70

Toelichting financieel verslag 2009 76

Bijlage: overzicht projecten ontwikkelingslanden 85

123456789

4

Bescheidenheid

In 2009 sloeg de recessie in alle hevigheid toe en te-

gelijk waren er felle discussies over het nut van ont-

wikkelingssamenwerking. Financieel betekende dit

kostenbeheersing en beperking van de groeiambities.

En in het debat over ontwikkelingshulp hield Edukans

een pleidooi voor de menselijke maat. Bescheidenheid

is geboden. We moeten niet denken dat we met een

beetje hulp de armoede de wereld uit kunnen helpen.

Dat schept verkeerde verwachtingen. Maar voor veel

mensen kunnen we met kleine projecten en grote pro-

gramma’s wel degelijk het verschil maken.

In het onderwijs is veel resultaat geboekt. In 2001

gingen 115 miljoen kinderen niet naar school. In 2009

waren dat er 75 miljoen. Edukans mocht daar be-

scheiden, maar concreet aan bijdragen. Zo hielpen we

bijvoorbeeld in Oeganda op 97 scholen bijna 50.000

kinderen.

Overal gaan meer kinderen naar school. Dat is prach-

tig, maar vaak verlaat meer dan de helft van deze

kinderen de school vroegtijdig, zonder goed te kunnen

lezen of rekenen. Edukans probeerde in 2009 daar-

om niet alleen kinderen naar school te krijgen, maar

vooral ook om ze daar te houden. Edukans besteedt

meer dan ooit aandacht aan de kwaliteit van leren

en lesgeven.

Voorwoord

5

Daarbij roept Edukans hulp in van onderwijsmensen

in Nederland. In 2009 startten we Werelddocent.

Een nieuw project, waarbij leerkrachten en school-

leiders uit Nederland naar een ontwikkelingsland

gaan om samen met onderwijsmensen ter plekke

aan het onderwijs te werken. Het was een geslaagd

project dat vraagt om een vervolg. Edukans kiest er-

voor om haar scholenprogramma’s in te zetten bij

de kwaliteitsverbetering van onderwijs in ontwikke-

lingslanden. We zitten daarmee op het goede spoor:

een prijs voor het Ex-change stageprogramma in

Kenia, de financiering van acht Learn4Work projec-

ten voor beroepsonderwijs en een onderzocht posi-

tief effect van de Onderwijsexpeditie op motivatie,

didactiek en lesvoorbereiding bij Ethiopische pabo-

studenten.

In het verslagjaar gingen 87 studenten (43 in 2008)

op stage met Ex-change, reisden 176 studenten

(142 in 2008) - voornamelijk van pabo’s - met de

Onderwijsexpeditie en gingen 60 leerlingen (54 in

2008) namens 50 middelbare scholen (45 in 2008)

op reis met Going Global en vulden 161.394 kin-

deren (167.435 in 2008) een schoenendoos met

schoolspullen in het kader van Schoenmaatjes.

In 2009 stond de bijdrage van de Nederlandse over-

heid aan onderwijs in ontwikkelingslanden onder

druk. Edukans heeft samen met andere organisaties

actief lobby gevoerd, onder meer met premier Bal-

kenende en Ruud Gullit tijdens de 1 Goal campagne.

Met succes want uiteindelijk is een deel van de be-

zuinigingen teruggedraaid.

In Nederland kreeg Edukans meer persaandacht

dan ooit tevoren. Onder meer door inzet van An-

tonie Kamerling en door de nieuwe campagne Heel

Nederland deelt uit, waarbij mensen op internet

schoolspullen kunnen kopen voor kinderen in ont-

wikkelingslanden. Het bezoek aan de Edukans web-

site steeg met 55 procent tot 164.974 unieke bezoe-

kers in 2009.

In 2009 werd nieuwe strategische samenwerking

aangegaan in twee nieuwe allianties: Connect4Chan-

ge, gericht op ict en nieuwe media, en de ETC alliantie,

waarin Edukans zich richt op beroepsonderwijs. Met

beide allianties en met de al bestaande ICCO alliantie

heeft Edukans bij het ministerie van Buitenlandse Za-

ken in totaal 50 miljoen euro subsidie aangevraagd in

het kader van het Medefinancieringsstelsel-II (MFS-ll)

voor de periode 2011-2015.

Financieel gezien was het een moeizaam jaar

waarin de totale inkomsten niet zijn gestegen. Ver-

rassend en veelbelovend stegen de inkomsten uit

bedrijven ondanks de crisis wel. Edukans voorzag

de minimale groei tijdig en paste tegelijk stringente

kostenbeheersing toe. Hiermee kon het verlies van

2008 worden gecompenseerd en ontstond een

positief resultaat.

Kees de Jong, directeur Edukans

6

Ieder kind heeft recht op goed onderwijs. Toch

gaan wereldwijd 75 miljoen kinderen niet

naar school. Daarom helpt Edukans kans-

arme kinderen in ontwikkelingslanden naar

school, zonder onderscheid naar ras, religie

of politieke overtuiging. Kansarme kinde-

ren zijn met name kinderen die leven in ar-

moede, gehandicapte kinderen, vluchteling-

kinderen, weeskinderen, werkende kinderen,

straatkinderen, meisjes en aidsslachtoffers.

Visie

Edukans is een ontwikkelingsorganisatie.

Edukans onderscheidt zich als:

Ontwikkelingsorganisatie gespecialiseerd

in onderwijs.

Onderwijsorganisatie voor internationale

samenwerking.

Edukans investeert in onderwijs. Onderwijs is aan-

toonbaar de meest effectieve investering in inter-

nationale samenwerking. Edukans biedt kinderen

hoop. Kinderen in ontwikkelingslanden krijgen

door onderwijs de kans te bouwen aan een betere

toekomst voor henzelf en voor hun samenleving.

Jose T.D., projectleider trainingscentrum CATALIS in Orissa, India‘Als we beginnen te werken in de dorpen waar mensen al jaren-lang slecht worden behandeld door hun buren, overheidsfunctio-narissen en zakenmannen, dan kunnen ze bijna niet geloven dat er in Nederland mensen zijn die het beste met hen voor hebben. Als blijkt dat een school echt van de grond komt en dat wij ner-gens heengaan voordat ze hun situatie verbeterd hebben, durven ze erop te vertrouwen dat ze een betere toekomst tegemoet gaan.’


7

De scholenprogramma’s van Edukans zijn vor-

mend voor kinderen en jongeren in Nederland. Zo

raken ze betrokken bij minderbedeelden en leren

ze delen en geven.

Missie

Edukans steunt onderwijsprojecten en -program-

ma’s van particuliere organisaties in ontwikke-

lingslanden daar waar de overheid tekortschiet.

Het gaat om alle vormen van algemeen basis-

onderwijs tot de leeftijd van veertien jaar en be-

roepsopleidingen tot de leeftijd van 25 jaar. Edu-

kans kiest voor projecten die de toegankelijkheid,

kwaliteit en toepasbaarheid van het onderwijs

voor kansarme kinderen verbeteren.

Edukans betrekt het onderwijs in Nederland bij

internationale samenwerking. Hierbij gaat het

om alle geledingen binnen het onderwijsveld, van

leerling tot management, en steeds meer ook om

ouders. Edukans stimuleert leerlingen om zich

te verdiepen in en zich in te zetten voor leeftijd-

genoten in ontwikkelingslanden en in duurzame

ontwikkeling hier en daar. Uitgangspunten voor

deze ontwikkelingseducatie zijn de begrippen

‘delen’ en ‘samen leven’. Delen is oog hebben

voor mensen die buitengesloten worden, zoals

kwetsbaren, armen, zieken, en naar hen omzien.

Dit begint dichtbij, maar het strekt ook verder:

delen met kinderen in ontwikkelingslanden en

voor hen opkomen. In Nederland en wereldwijd

leven we samen met verschillende culturen. Sa-

men leven betekent mensen die anders zijn niet

links laten liggen, maar respecteren en contact

zoeken. Het betekent mensen uit andere cultu-

ren en religies proberen te begrijpen, het gesprek

met elkaar aangaan en leren omgaan met ver-

schillen.

Waarden

Een samenleving (in Nederland én wereldwijd)

kan niet functioneren zonder normen en waar-

den. Wat is waardevol, waar kies je voor, wat

heeft zin en wat is onzin? In het zoeken naar ant-

woorden en wegen laat Edukans zich inspireren

door de bijbel en de christelijk-sociale traditie,

waarbij we op een open, pluriforme en geënga-

geerde manier invulling geven aan de christelijke

identiteit. We laten ons daarbij leiden door de

volgende waarden:

VertrouwenWij geloven in mensen die verantwoording dur-

ven te nemen voor elkaar. Mensen op wie je kunt

bouwen, die je kunt vertrouwen. Wij kennen der-

gelijke mensen in ontwikkelingslanden, betrouw-

bare partners die zich met hart en ziel inzetten

voor kansarme kinderen. Wij op onze beurt willen

zulke partners niet in de steek laten, maar trouw

ondersteunen waar mogelijk. Ook willen wij een

betrouwbare organisatie zijn die transparant ver-

antwoording aflegt aan publiek en overheid.

HoopWe willen kansarme kinderen in ontwikkelings-

landen hoop bieden op een betere toekomst.

Omdat onderwijs daarin een sleutelrol speelt,

hopen we dat uiteindelijk alle kinderen naar

school kunnen. Daaraan willen we als organisa-

tie ons steentje bijdragen. En soms zijn we ver-

rast dat het resultaat veel meer is dan we had-

den durven hopen. We stellen ook onze hoop op

kinderen als dragers van de toekomst. We hopen

dat wat klein, onbelangrijk, onaanzienlijk en arm

is, de richting aangeeft tot een wereld waarin

niet langer het recht van de sterkste, de groot-

ste, de rijkste en de eerste geldt.

1

8

BetrokkenheidWe vinden het belangrijk om betrokkenheid als

daad te stellen tegenover onverschilligheid, on-

gevoeligheid en vrijblijvendheid. Dat geldt in ont-

wikkelingslanden en in Nederland. Betrokkenheid

uit zich niet alleen in geld, maar ook in het geven

van aandacht, tijd en energie. Daarom willen we

meer dan financiering van ontwikkelingsprojec-

ten. Kansarme kinderen ter plekke moeten weten

dat betrokken leerlingen in Nederland zich voor

hen inzetten en met hen meeleven, met het oog

op een rechtvaardige samenleving.

Doelstellingen

Edukans heeft twee doelstellingen:

Edukans steunt projecten en programma’s

voor toegankelijk en relevant onderwijs voor

kansarme kinderen in ontwikkelingslanden.

Edukans betrekt de samenleving in het alge-

meen en het Nederlandse onderwijs in het bij-

zonder bij internationale samenwerking.

Edukans wil deze doelen bereiken door:

Financiering en versterking van projecten en

programma’s in ontwikkelingslanden.

Educatieve scholenprogramma’s in Nederland.

Voorlichting en fondsenwerving.

Beleid en resultaten

Het beleid van Edukans wordt beschreven in het

vierjarig strategisch plan dat jaarlijks wordt bijge-

steld door het Managementteam en vastgesteld

door de Raad van Toezicht. In het strategisch plan

worden de positionering, een sterkte-/zwakte-

analyse, strategische en operationele doelen,

kwaliteitsbewaking en de organisatie beschreven

en is er een meerjarenbegroting opgenomen. De

strategische doelen voor de periode 2009 tot en

met 2012 zijn als volgt omschreven:

Hoofddoel 1: Verbeteren Van toegang tot rele-Vant kwaliteitsonderwijs Voor kansarme kinde-ren en jongeren in ontwikkelingslanden Operationele doelen:

Coördineren van het onderwijsprogramma van

de ICCO alliantie.

Verbinden van kleine projecten met grotere

programma’s.

Vergroten van kwaliteit door verbinden van on-

derwijs in Nederland en ontwikkelingslanden.

Voorbereiden van (her)positionering Edukans

en nieuw beleid.

Hoofddoel 2: duurzaam betrekken Van onderwijs in nederland bij internationale samenwerking

Operationele doelen:

Uitbouwen en versterken van scholenprogram-

ma’s.

Versterken van samenhang en synergie.

Uitdragen van visie en methode wereldburger-

schap.

Versterken van vrijwilligersnetwerk.

Hoofddoel 3: Versterken Van draagVlak bij Het publiek

Operationele doelen:

Uitbouw eenduidige profilering en positione-

ring van Edukans.

Sterke groei van particuliere middelen.

Resultaten in 2009 Edukans steunde 164 onderwijsprojecten. 250.305

kinderen en jongeren kregen goed onderwijs. Impul-

sis - het loket voor particulier initiatief van Edukans,

ICCO en Kerk in Actie - zorgde voor goed onderwijs

voor nog eens 170.000 kinderen en jongeren.

9

Onderwijsprogramma ICCO alliantie

Edukans neemt deel in de ICCO alliantie. In die

alliantie coördineert Edukans het thema onder-

wijs. Er zijn programma’s in zeventien landen,

waarvan Edukans direct verantwoordelijk is voor

de uitvoering in zes landen: Ethiopië, Kenia, Ma-

lawi, Oeganda, India en Peru. De kwaliteit van

onderwijs is speerpunt in alle programma’s. Hier-

toe ontwikkelde Edukans een visiedocument. In

haar visie op kwaliteit gaat Edukans uit van het

kind. Wat voor onderwijs heeft het kind nodig?

Naast kwaliteit is toegang tot goed onderwijs

nog altijd een speerpunt. Alliantie deelnemer

Prisma focust met name op dit punt. Binnen de

alliantie richt ICCO zich ook op alfabetisering

van (jong)volwassenen. Edukans onderscheidt

zich binnen de alliantie als one-issue organisa-

tie op onderwijs en de sterke verbinding met het

scholenveld in Nederland.

Verbinden van kleine projecten met

grote programma’s

In de focuslanden van Edukans werken Lokale Ex-

pertise Centra (LEC) aan het verbinden van kleine

en grote projecten en het verbeteren van onder-

wijs in hun land. Zij leveren een grote bijdrage in

de capaciteitsversterking van de partners en lob-

by voor beter onderwijs in hun land. In 2009 werd

het LEC in Oeganda opgericht en het LEC Malawi

voorbereid. De start van het LEC Malawi is ge-

pland voor de eerste helft van 2010. Dan heeft

Edukans in alle zes focuslanden een LEC.

Verbinden onderwijs in Nederland met

onderwijs in ontwikkelingslanden

Opnieuw wist Edukans meer Nederlandse kinde-

ren en jongeren te betrekken bij ontwikkelings-

samenwerking. Via de scholenprogramma’s be-

reikte Edukans in 2009 370.000 leerlingen. 20.000

kinderen en jongeren meer dan in 2008 die dankzij

de programma’s van Edukans bewust worden van

het feit dat niet ieder kind op de wereld naar school

kan. En dat zij er wat aan kunnen veranderen.

Aan de kwaliteit van het onderwijs in Oeganda,

India en Burundi werd gewerkt door 39 Wereld-

docenten. Samen met collega onderwijsspecia-

listen ter plekke gaven zij advies en leerden veel

van hun collega’s, die onder veel slechtere om-

standigheden op een creatieve manier grote

groepen kinderen les moeten geven.


10

Brenda, leerling van St. Michaels, Malawi ‘Meisjes moeten niet afhankelijk zijn. Zelfs niet van hun ouders. Het is zo belangrijk voor kinderen om naar school te gaan. Alleen dan kun-nen ze een goede baan vinden. Door onderwijs leer je ook dat je geen acht kinderen zou moeten krijgen; twee of drie is perfect! Die kun je ook naar school laten gaan, net zoals de ouders.’

Financieel beleid

Edukans is afhankelijk van particuliere giften

en subsidies. Het financieel beleid van Edukans

is erop gericht om de particuliere giften in ba-

lans te houden met de inkomsten uit subsidies.

De huidige subsidieverstrekking door het mi-

nisterie van Buitenlandse Zaken loopt af per

eind 2010. In 2009 heeft Edukans de aanvra-

gen voor het nieuwe subsidiekader - Medefi-

nancieringsstelsel ll - voorbereid. Op basis van

deze voorlopige voorstellen beslist het minis-

terie uiterlijk 1 april 2010 of er definitieve aan-

vragen ingediend kunnen worden. De uitslag

hiervan volgt uiterlijk 1 november 2010.

Risicobeleid

Veiligheid Veel onderwijsprogramma’s hebben een lan-

ge termijn karakter en floreren het beste bij

een stabiele politieke context. Als instabiele

situaties de uitvoering in gevaar brengen,

neemt Edukans een beslissing om financie-

ringen anders te besteden, aan andere pro-

jecten in hetzelfde land of in andere landen.

Corrigerende maatregelen worden pas geno-

men na grondige analyse en afweging.

11

Uiteraard verschillen de specifieke program-

ma’s en projecten in (post-)conflictgebieden

van opzet, omdat er dan vanaf het begin al

rekening is gehouden met een instabiele om-

geving.

Edukans heeft een veiligheidsprotocol, een

crisisprotocol en een protocol voor dienstrei-

zen, dus zowel gericht op preventie als crisis-

beheersing.

Maatschappelijke discussie ontwikkelingssamenwerkingIn Nederland zijn steeds meer mensen kri-

tisch over het belang van ontwikkelingssa-

menwerking. Dat heeft veel te maken met

een ervaren afstand tot wat er werkelijk

gebeurt, want aan de andere kant floreren

kleine particuliere initiatieven als nooit te-

voren. Edukans voelt zich geroepen daarom

meer en meer de resultaten van ons werk aan

te tonen. Want juist voor de meest kansarme

kinderen ter wereld maakt Edukans een we-

reld van verschil: een kans op een toekomst.

In eigen media zoals het donateurmagazine

Schoolschrift, de website, het (verkorte) jaar-

verslag en nieuwsbrieven meldt Edukans

resultaten. Ook benadert Edukans vaker de

pers om het effect van onderwijs op ontwik-

keling te benadrukken. In 2010 zal Edukans

met onderzoeksresultaten good practices in

beeld brengen, zowel in kwantitatieve als in

kwalitatieve zin.

Ingrid Guzman, onderwijscoördinator Peru ‘Ons werk is niet eenvoudig. Edukans kan meedenken over bijvoorbeeld het in-richten van het onderwijs en het betrekken van ouders. Op onze beurt moeten wij die kennis weten te gebruiken. Ontwikkelings-samenwerking is tweerichtingsverkeer. Wij moeten ook de kans krijgen om te zeggen wat we nodig hebben.’

Aandachtspunten 2010 en verder

Edukans is een ontwikkelingsorganisatie met

een exclusieve focus op onderwijs. In de toe-

komst zal Edukans zich blijven ontwikkelen

als onderwijsspecialist in ontwikkelingssa-

menwerking. Als makelaar zal Edukans op-

treden als verbindende schakel in Nederland,

Europa en ontwikkelingslanden.

De hoofddoelen en operationele doelen voor

2010 zijn gelijk aan die voor 2009. In de stra-

tegische ontwikkelingen zijn voor 2010 en

verder de belangrijkste aandachtspunten:

Inbedden van project Werelddocent in

scholenprogramma’s.

Aanvragen subsidies in het Medefinancie-

ringsstelsel 2011-2015 (MFS ll). Dit vraagt

keuze en invulling van (nieuwe) thema’s en

programma’s.

Herpositionering van Edukans. Dit betreft

de deelname in de nieuwe allianties Con-

nect4Change en ETC en besluitvorming

over de nieuwe samenwerkingsvorm in de

ICCO alliantie. Verder worden de scholen-

programma’s van Edukans voortaan gepo-

sitioneerd binnen ontwikkelingssamenwer-

king. Ten slotte wordt herinrichting van de

interne organisatie voorbereid ingaande

2011.

Uitbouw van ICT als belangrijke pijler in

marketing en communicatie.

Meer bekende Nederlanders inzetten voor

naamsbekendheid en fondsenwerving.


12

Onderwijs is de meest effectieve investering in ont-

wikkeling. Daarom helpt Edukans kansarme kinde-

ren in ontwikkelingslanden naar school. Wereldwijd

krijgen 75 miljoen kinderen geen onderwijs. Om

deze kinderen op school te krijgen en te houden is

hulp van particuliere organisaties als Edukans hard

nodig. Edukans helpt kinderen, onderwijzers en

gemeenschappen op weg waar overheden tekort

schieten. Tegelijk spreken de partners van Edukans

die overheden aan om hun verantwoordelijkheid

voor kwaliteitsonderwijs te nemen.

Goed onderwijs houdt kinderen op school

Het onderwijsbeleid van Edukans focust op kwa-

liteit. Wereldwijd is het aantal schoolgaande kin-

deren toegenomen. Dat is een positieve ontwik-

keling, maar het waarborgt niet de kwaliteit van

het onderwijs. Te veel leerlingen stoppen te vroeg

met school, terwijl een goede school onderwijs juist

aantrekkelijk maakt. Voor kinderen, voor leerkrach-

ten én ouders. Edukans schenkt speciale aandacht

aan de participatie en de weerbaarheid van meisjes.

Het resultaat is dat meer kinderen goed opgeleid

Dik Verboom, hoofd afdeling buitenland Edukans ‘Je maakt pas echt een verschil als het onderwijs goed is. Dat kan alleen als het kind je uitgangspunt is. Door een stabiele leeromge-ving, uitdagende lessen van goede leerkrachten, maar ook rand-voorwaarden als toiletten voor meisjes blijven kinderen op school.’


13

zijn en met een diploma de school verlaten. Deze

kinderen kunnen voor zichzelf en hun omgeving

een toekomst opbouwen. Samen met partners in

Nederland en in ontwikkelingslanden werkt Edu-

kans haar visie op kwaliteitsonderwijs uit in ver-

nieuwende werkwijzen, waaronder het project

Werelddocent. Meer over Werelddocent leest u ver-

derop in dit hoofdstuk.

Kind centraal

De partnerorganisaties van Edukans werken met

het bestaande curriculum in hun land. Maar speci-

fieke problemen vragen om maatwerk oplossingen.

Zo betekent goed onderwijs voor nomadenkinderen

iets anders dan voor straatkinderen. In de aanpak

van Edukans staat het kind centraal. Voor het kind

moet leren interessant, leuk, uitdagend en positief

zijn. Voor specifieke groepen kinderen zoekt Edu-

kans een speciale aanpak die past bij hun levenswij-

ze en cultuur. De lestijden op het platteland van

Ethiopië worden bijvoorbeeld aangepast aan de

oogsttijden. En de jongste kinderen uit de sloppen-

wijk Kawangware in Kenia mogen naar de kleuter-

school. In kleine klassen worden ze voorbereid op het

reguliere basisonderwijs wat uitval hier tegengaat.

Op deze manier zien ook ouders het nut van onder-

wijs en raken ze betrokken.

2

14

Kindgericht lesgeven in Ethiopië

In Ethiopië leerde Edukans samen met de

Universiteit van Amsterdam en de Ethio-

pische onderwijsinspectie docenten hoe je

kindgericht lesgeeft in een overvolle klas. De

lessen van de docenten werden op video op-

genomen en gezamenlijk bekeken. Hierdoor

werden docenten uitgedaagd kritisch naar

zichzelf te kijken. Door het bekijken van de

video’s zagen de leraren bijvoorbeeld dat

alleen kinderen die een vinger opstaken een

beurt kregen, terwijl juist de zwakste kinde-

ren meer aandacht nodig hebben.

De landen waar Edukans werkt zijn: Ethiopië, India, Kenia, Malawi, Oeganda en Peru.

Juf Mukata Mondal, ooit leerling, nu lerares op Sanjay Colony van Deepalaya, India ‘De omstandigheden in de sloppen-wijk zijn erg slecht. Als kinderen niet naar deze school gaan, is er verder voor hen he-lemaal niets te doen. Hun ouders werken. Ze zijn de hele dag alleen. Of werken mee.’

15

Education for All

Edukans sluit in haar onderwijsbeleid nauw aan

bij de Education for All-doelen (kortweg EFA),

vastgesteld na de internationale onderwijsconfe-

rentie in Dakar in 2000. De Millennium Ontwik-

kelingsdoelen (MOD) 2 en 3 van de Verenigde

Naties sluiten hierbij aan.

Strategieën onderwijsprogramma in 2009

In het onderwijsprogramma van Edukans zijn

drie strategieën geformuleerd om de EFA-doelen

te bereiken.

1. Directe armoedebestrijding

Hieronder vallen onderwijsprogramma’s voor kin-

deren en jongeren in moeilijke situaties. Er wordt

gewerkt aan scholenbouw, aanschaf van lesma-

terialen, training van onderwijzers, trainingen voor

beroepsonderwijs en curriculumontwikkeling. In

2009 kregen dankzij Edukans 250.305 kinderen en

jongeren goed onderwijs. Impulsis - het loket voor

particulier initiatief van Edukans, ICCO en Kerk in

Actie - zorgde voor goed onderwijs voor nog eens

170.000 kinderen en jongeren.

2. Maatschappijopbouw

Edukans versterkt het onderwijsveld. Denk hierbij

aan ouderraden, schoolbesturen, onderwijsorgani-

saties en hun relaties met de overheid en met do-

noren. Naast het versterken van individuele organi-

saties gaat het ook om verbeteren van onderlinge

verbindingen, zodat de organisaties samenwerken

en van elkaar leren. In 2009 zijn drie lokale exper-

tise centra actief en twee LEC’s in oprichting. In

Peru vervult de Ruta del Sol-coördinatie de rol van

LEC. De coördinatoren zorgen ervoor dat de part-

ners van Edukans in de regio samenwerken. Tijdens

‘leerreizen’ maakten de partners gezamenlijke

plannen voor het verbeteren van de kwaliteit van

het onderwijs.

3. Beleidsbeïnvloeding

Edukans neemt deel aan campagnes en lobby bij

overheden in Nederland en in ontwikkelingslan-

den. Doel van beleidsbeïnvloeding is om het recht

op gratis kwaliteitsonderwijs te vertalen in gega-

randeerde toegang tot kwaliteitsonderwijs. Ruim

veertig partnerorganisaties van Edukans hebben

in 2009 lobbyactiviteiten ondernomen. Van over-

heidscontrole op onderwijsuitgaven tot belangen-

behartiging voor docenten.

Duurzaam onderwijs

Edukans werkt aan goede, betaalbare oplossingen

die meer kinderen toegang tot kwaliteitsonderwijs

bieden. In de onderwijsprojecten en -programma’s

De ‘Education for All’ –doelen:

1. Uitbreiden en verbeteren van kleuteronderwijs,

speciaal voor de meest kwetsbare kinderen.

2. (= MOD nr. 2) Garanderen dat alle kinderen,

met name meisjes en kinderen in kwetsbare

situaties, per 2015 toegang hebben tot kwali-

tatief goed basisonderwijs.

3. De leerbehoeften van jongeren en volwasse-

nen garanderen door gelijkwaardige toegang

tot relevant beroepsonderwijs.

4. De alfabetiseringsgraad van volwassenen, met

name vrouwen, per 2015 met 50 procent laten

toenemen.

5. (= MOD nr. 3) Elimineren van sekse ongelijkheid

in primair en secundair onderwijs per 2005, en

het garanderen van gelijke toegang tot onder-

wijs voor jongens en meisjes per 2015.

6. Verbeteren van alle aspecten van kwaliteit van

onderwijs.


16

heeft Edukans een eigen aanpak:

Verbinden van kleine projecten met grote

programma’s.

Verbinden van onderwijs in Nederland

met onderwijs in ontwikkelingslanden.

Versterken van onderwijskwaliteit.

Verbinden van kleine projecten met grote programma’sEdukans steunt van oudsher kleine projecten met

zichtbare resultaten voor de allerarmsten. Kleine

projectpartners helpen grotere organisaties om zich

met hun programma’s niet te vervreemden van de

uiteindelijke doelgroep. Tegelijkertijd kunnen grote

organisaties kleine projecten ondersteunen op het

terrein van strategisch denken, organisatie, omge-

vingsbewustzijn en lobby. Het is belangrijk dat ver-

schillende organisaties samenwerken omdat iedere

organisatie eigen kennis meebrengt. Gezamenlijk

kunnen de organisaties een plan presenteren om

de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Ge-

zamenlijk hebben de organisaties meer slagkracht

richting de politiek en het maatschappelijke mid-

denveld.

Edukans werkt in de verbinding van kleine projec-

ten met grote programma’s langs twee lijnen:

1. Lokale Expertise Centra (LEC’s)

Een LEC is een partnerorganisatie in een land, die

voor Edukans de kwaliteit van het onderwijspro-

gramma versterkt, partnerorganisaties samen-

brengt, verbindingen met onderwijs in Neder-

land organiseert en kleine projecten beheert. In

2009 waren de LEC’s in Kenia, India en Ethiopië

volledig operationeel. De coördinator van het

onderwijsprogramma Ruta del Sol in Peru neemt

LEC-taken op zich. In Oeganda en Malawi zijn

LEC’s in oprichting. Deze laatste nog te vormen

LEC’s starten in februari en maart 2010.

2. Impulsis

Via Impulsis - gezamenlijk loket van ICCO, Kerk

in Actie en Edukans in Utrecht - steunt Edukans

kleine particuliere organisaties in Nederland die

een project hebben in een ontwikkelingsland.

Edukans beheert binnen Impulsis het thema on-

derwijs. De 57 onderwijsprojecten van Impulsis,

met een totaalbedrag van 7 3.366.049, zijn

geïntegreerd in de bestedingen in ontwikkelings-

landen. Per focusland wisselen Impulsis organi-

saties kennis uit met de organisaties uit het bre-

dere onderwijsprogramma. Juist die verbinding

bevordert de kwaliteit.

Verbinden van onderwijs in Nederland met onderwijs in ontwikkelingslandenMet de scholenprogramma’s voor internationali-

sering en stages legt Edukans verbindingen tussen

onderwijs in Nederland en in ontwikkelingslanden.

Uitwisseling van kennis en ervaring draagt bij aan

de kwaliteit en relevantie van onderwijs hier en daar.

De scholenprogramma’s zorgen voor positieve dy-

namiek. De interesse en kennis van Nederlandse

leerlingen, studenten en docenten motiveren de

leerlingen en leerkrachten in ontwikkelingslanden

enorm.

Versterken van onderwijskwaliteit Met name door de grote toestroom van leerlingen

staat in veel ontwikkelingslanden de kwaliteit van

het onderwijs onder grote druk. Daarom is kwaliteit

in termen van EFA-indicatoren, relevantie, leerkli-

maat en pedagogiek belangrijk in het onderwijsbe-

leid van Edukans. In het uitwerken van kwaliteits-

beleid ziet Edukans meerwaarde in de relatie met

Kwintessens Uitgevers (sociale en morele compe-

tenties en wereldburgerschap) en in verdieping van

de inhoudelijke bijdragen via programma’s voor

pabo’s en beroepsonderwijs.

17

Samenwerken

Edukans kiest ervoor zich als relatief kleine ontwik-

kelingsorganisatie te richten op een specialisme,

onderwijs. Waar mogelijk werkt Edukans samen

met organisaties die aanvullend werken. Edukans

is sinds 2007 lid van de ICCO alliantie, waarbinnen

Edukans het gezamenlijke onderwijsprogramma

van ICCO, Kerk in Actie, Prisma en Edukans van

jaarlijks circa 7 20 miljoen coördineert. Dankzij dit

onderwijsprogramma worden ervaringen gedeeld

en door de betrokken instanties gebruikt. Edukans

betrekt de pabo’s in een land en maakt hen mede

verantwoordelijk. Ervaringen uit onderwijsprojec-

ten nemen zij mee in de training van toekomstige

docenten. Ook de onderwijsinspecties worden

meegenomen in de ontwikkelingen.

Resultaten ICCO alliantie in 2009

Het onderwijsprogramma van de ICCO alliantie

werd in drie landen in uitvoering genomen. Het

programma is hiermee in veertien van de zeven-

tien landen operationeel. In de overige drie lan-

den wordt minder intensief gewerkt. Het werk in

Albanië wordt per eind 2010 afgebouwd.


18

Binnen de programma’s is duidelijk aan-

dacht voor toegang tot én kwaliteit van on-

derwijs, specifiek voor meisjes, uitwisseling,

capaciteitsopbouw en lobby.

In 2009 zijn vier themadagen georgani-

seerd ter verbetering van onderwijsinhoud

en programmacoördinatie.

Ook is Edukans coördinator van Educaids, een

samenwerkingsverband van vijf Nederlandse

organisaties op het raakvlak van onderwijs en

hiv/aids. Verder is Edukans lid van PSO, een

vereniging van vijftig Nederlandse ontwik-

kelingsorganisaties. De vereniging richt zich

op capaciteitsopbouw van maatschappelijke

organisaties in ontwikkelingslanden. Edukans

coördineert Learn4Work, waarin ruim veertig

ontwikkelings- en onderwijsorganisaties sa-

menwerken. Ook participeert Edukans in het

Kennisforum Basic Education van het minis-

terie van Buitenlandse Zaken. In de ontwikke-

lingslanden waar Edukans actief is, is er over-

leg en afstemming met onderwijsspecialisten

van de Nederlandse ambassades en zijn er

contacten met de ministeries van onderwijs.

Werelddocent

Nieuw in 2009 was Werelddocent. Werelddocent

is een meerjarig project voor docenten en school-

leiders uit het Nederlandse onderwijs. In 2009

reisden drie groepen van in totaal 39 onderwijs-

professionals tijdens de zomervakantie drie weken

naar India, Oeganda en Burundi. Ze verdiepten

zich in het onderwijs ter plaatse en werkten met

hun collega’s en partnerorganisaties van Edukans

aan ideeën voor verbetering van het onderwijs.

Het doel van Werelddocent is tweeledig.

In Nederland:

Inspireren en motiveren van deelnemers en ver-

werven of versterken van competenties die bin-

nen het onderwijs belangrijk zijn.

Een bijdrage leveren aan de internationalisering

van het Nederlandse onderwijs, doordat deelne-

mers hun reiservaring concreet toepassen in hun

eigen onderwijspraktijk.

19

In India, Oeganda en Burundi:

Inspireren en motiveren van de deelnemende

leerkrachten, schoolleiders en ondersteuners

uit het onderwijs in India, Oeganda en Burundi.

Ideeën voor verandering en verbetering van het

onderwijs analyseren en tot uitvoer brengen.

Binnen Werelddocent werkte Edukans samen

met onderwijsvakbonden, Loyalis en Burundian

Women for Peace and Development.

Resultaten in 2009

Collegiale ontmoeting en wederzijds leren zijn de

uitgangspunten van Werelddocent. Leerkrachten

in ontwikkelingslanden worden erg gemotiveerd

en de interactieve technieken om leerlingen beter

te betrekken worden volop toegepast. Ze werken

in groepjes en krijgen de kans om te discussiëren

in de les. De impact is het grootst in de meest ach-

tergestelde scholen met veel probleemkinderen.

Het ‘samen leren’ met leerkrachten en schoollei-

ders uit ontwikkelingslanden is een motiverend

element voor de Nederlandse beroepspraktijk.

Nederlandse deelnemers hebben daarnaast enke-

le competenties versterkt die binnen het huidige

Nederlandse onderwijs belangrijk zijn: omgaan

met verschillen, samenwerken, reflectie, pedagogi-

sche en didactische ontwikkeling. De deelnemers

gaven Werelddocent de volgende gemiddelde rap-

portcijfers: ‘collegiale ontmoeting’ scoort het rap-

portcijfer 8, het uitgangspunt ‘wederzijds leren’

een 7,5 en het uitgangspunt ‘motiveren’ een 7,9.

Aandachtspunten in 2010De adviezen die de docenten gezamenlijk geven,

worden verwerkt in het onderwijsprogramma. In

2010 gaan nieuwe groepen naar India, Oeganda

en Burundi om het werk te continueren. Ook gaan

er in 2010 Werelddocenten naar Malawi en Kenia.

Mildred Klarenbeek, projectleider We-relddocent ‘Dat docenten gezamenlijk, peer to peer, werken aan kwaliteit geeft de grootste leerervaring. Van een gelijke neem je sneller iets aan.’

Projectbeheer

Edukans werkt samen met geregistreerde lokale

organisaties in ontwikkelingslanden en controleert

deze partnerorganisaties op hun doelstellingen,

kwaliteit en ervaring. Ze zijn professioneel, staan

2Steun aan onderwijs in ontwikkelingslanden 2

20

dicht bij de kinderen, ouders en jongeren, maar

kunnen als echte ‘maatschappelijke middenveld-

organisaties’ ook de overheid aanspreken op haar

verantwoordelijkheid voor goed basisonderwijs.

Procedure voor projectbeheerMet de procedure projectbeheer waarborgt Edukans

efficiëntie en effectiviteit van bestedingen. Daarbij

is continue verbetering van klantgerichtheid een

belangrijk doel. Klanten in Nederland zijn donateurs

en de overheid. Klanten in de projectlanden zijn de

doelgroepen. Partners moeten als toeleveranciers

kwaliteit leveren voor de doelgroepen.

Projecten worden getoetst aan het algemene be-

leid, de voornemens in het strategisch beleidsplan

en technische, inhoudelijke en financiële criteria

en randvoorwaarden.

De procedure voor het projectbeheer staat be-

schreven in het document Procedure Projectbe-

heer Edukans als onderdeel van het Edukans ISO

kwaliteitshandboek.

Aanvragen voor financiering van projecten en

programma’s worden uitgewerkt en ingebracht

voor besluitvorming in projectenvergaderingen.

21

Na goedkeuring ontvangt de aanvrager een con-

tract. Hierin staan ook de evaluatie- en rapporta-

geverplichtingen. Daarmee worden de beoogde re-

sultaten op verschillende niveaus gemeten zoals:

Inzet van middelen en menskracht door Edu-

kans (input).

Gerealiseerde resultaten door Edukans en

activiteiten door partnerorganisatie voor de

doelgroep (output).

Effect bij de doelgroep (output en – lange ter-

mijn – impact).

Over impact kan pas na een langere periode wat

gezegd worden, door evaluatie ter plaatse. De

andere aspecten zijn middels rapportages, interne

evaluaties en veldbezoeken te meten. Bij bedragen

groter dan 7 50.000 dient jaarlijks een accoun-

tantsverklaring overlegd te worden aan Edukans.

Als aan het eind van de looptijd van het programma

of project aan de inhoudelijke en financiële rappor-

tages is voldaan, wordt het project afgesloten en

verantwoord aan de donateurs en subsidiegevers.

Edukans Assessment Tool Als professionele ontwikkelingsorganisatie kijkt

Edukans ook naar de professionaliteit van de part-

nerorganisaties. Dat is Edukans aan haar dona-

teurs verplicht. Daarom ontwikkelde Edukans met

Teus Stahlie, oud Philipsdirecteur, de Edukans

Assessment Tool (EAT). De EAT is een organisatie-

scan waarmee een organisatie wordt beoordeeld

op drie onderdelen: Management en Organisatie,

Financiën en Projectbeheer. Partners reageren posi-

tief op de EAT. Uitkomsten geven inzicht in de orga-

nisatie en geven verbeterpunten aan. Is er een con-

crete jaarplanning? Hoe zijn de interne checks and

balances? Hoe verloopt de communicatie tussen

kantoor en het veld? Zijn de contracten met het per-

soneel in orde? In 2009 namen partnerorganisaties

in Malawi, Kenia en Ethiopië deel aan de EAT.

In 2010 volgen India, Oeganda en Peru.

Resultaten per thema

Binnen het onderwijsprogramma hanteert Edu-

kans vier thema’s. De strategieën van het onder-

wijsprogramma zijn hierin geïntegreerd.

1. Onderwijs en werk

In het kader van relevant beroepsonderwijs steunt

Edukans projecten waarin jongeren marktgerichte

beroepsvaardigheden leren en ondernemerschap

wordt gestimuleerd. Belangrijk programma binnen

dit thema is Learn4Work. Edukans is sinds het na-

jaar 2008 coördinator van Learn4Work. Veertig

ontwikkelingsorganisaties, mbo’s en hbo’s, bedrij-

ven en kenniscentra zetten zich in om de kwaliteit

en de toegang van beroepsonderwijs te verbeteren

in Ghana, Ethiopië, Kenia en Zambia. Diverse part-

ners van Learn4Work zijn actief op zoek gegaan

naar de mogelijkheden voor nauwe samenwerking

tussen het Nederlandse onderwijs, Nederlandse

ontwikkelingsorganisaties, scholen en non-gou-

vernementele organisaties (NGO's) in ontwikke-

lingslanden. In totaal zijn acht Learn4Workprojec-

ten actief, verdeeld over de vier landen. Learn4Work

wordt gefinancierd uit het Schoklandfonds en een

eigen bijdrage van de Nederlandse partners.

Resultaten Learn4Work in 2009

In Ethiopië, Kenia en Zambia is in 2009 een work-

shop gehouden om verschillende partijen bij elkaar

te brengen en om de projecten te ontwikkelen.

Er zijn acht partnerschappen gevormd van wie

de projecten zijn goedgekeurd. Deze partner-

schappen zijn halverwege 2009 van start ge-

gaan met de projecten.


22

In september is een groot internationaal seminar

georganiseerd voor zowel Learn4Work partners

als andere betrokkenen bij beroepsonderwijs. Het

seminar vond plaats bij Cisco Systems, die de loca-

tie gratis aanbood. De centrale thema’s waren een

effectievere verbinding realiseren tussen noord en

zuid, alsook versterken van de link tussen beroeps-

onderwijs en de vraag van de arbeidsmarkt.

2. Onderwijs en hiv/aids

Onderwijs is cruciaal voor aids-preventie. Via de

school kunnen grote groepen kinderen bereikt en

geïnformeerd worden. Edukans ondersteunt daar-

om regelmatig activiteiten op dit terrein. Het trai-

nen van docenten en het opzetten van clubs waarin

jongeren praten over hiv/aids zijn daar voorbeel-

den van. Edukans neemt daarnaast ook deel in het

Educaids-netwerk. In het netwerk werken vijf Ne-

derlandse ontwikkelingsorganisaties samen met

partners in Ethiopië, Kenia, Malawi en Oeganda.

Educaids ondersteunt organisaties bij het uitvoe-

ren van activiteiten die de impact van hiv op de on-

derwijssector kunnen verminderen. Ook richt het

netwerk zich op het inzetten van onderwijs bij het

tegengaan van de verdere verspreiding van hiv.

23

Resultaten Educaids in 2009

Het Shareframe-traject, uitgevoerd door Edu-

caids in samenwerking met World Population

Foundation, ondersteunt partnerorganisaties

in Kenia en Oeganda bij het opzetten van

een beleid op het gebied van seksuele repro-

ductieve gezondheidszorg. Via workshops

werden partners getraind in het uitvoeren

van onderzoek om feiten rondom hiv en het

seksuele gedrag van jongeren boven water

te krijgen. Eerste resultaten laten zien dat er

meer openheid ontstaat om over het onder-

werp seksualiteit te praten. Tegelijkertijd heb-

ben veel organisaties de neiging om jongeren

te corrigeren op hun gedrag in plaats van

open vragen te stellen en te luisteren naar de

drijfveren van jongeren.

Het samenwerkingsverband met Internatio-

nal Child Development Initiatives in Leiden be-

stond uit het ondersteunen van twee organi-

saties uit Ethiopië en Kenia in het schrijven van

een onderzoeksvoorstel. Beide onderzoeken

worden op dit moment uitgevoerd en richten

zich op de vraag waar jongeren hun informa-

tie over seks en seksualiteit vandaan halen.

In Ethiopië zijn bijna 1.000 kopieën van de do-

cumentaire Tomorrow will be Better geprodu-

ceerd, waarmee de discussie over seksualiteit

en rechten van meisjes op scholen en in hiv/

aids clubs wordt gestimuleerd. Een goed ge-

bruik van de film werd ondersteund door de

productie van een handleiding en een training

voor leerkrachten.

Gedetailleerde informatie over de in 2009 uitge-

voerde en de voor 2010 geplande activiteiten is

te vinden in het jaarverslag 2009/jaarplan 2010

Educaids. De geraamde kosten voor 2009 be-

troffen 7 238.840; de daadwerkelijke uitgaven

waren 7 165.352. Het overschot op de begro-

ting komt ten goede aan de Educaids begroting

voor 2010.

Solomon Ogurumo, veldwerker bij Health Need Oeganda ‘Als jongeren op school eerlijke voorlichting over hiv/aids krijgen, dan kunnen we écht meer besmet-tingen voorkomen.’


24

3. Onderwijs en (post) conflict

In de wereld zijn veel conflictgebieden of ge-

bieden waar net een conflict geweest is. Circa

45 miljoen van de 75 miljoen kinderen die niet

naar school gaan, wonen in deze gebieden. We-

deropbouw van het onderwijs gaat hier hand in

hand met wederopbouw van de samenleving.

Resultaten in 2009

Edukans werkt in Oeganda aan basic educa-

tion voor ex-kindsoldaten.

In Noord-Oeganda functioneert het onder-

wijssysteem als gevolg van de burgeroorlog

niet goed. Edukans startte met de organisatie

POBEDAM een pilot voor de opbouw van het

onderwijsprogramma.

4. Onderwijs voor gemarginaliseerde volken

Edukans steunt projecten voor nomaden,

hooglandindianen, adivasi en dalits. Tweetalig

onderwijs en behoud van eigen cultuur zijn be-

langrijk in de onderwijsbehoefte van gemargi-

naliseerde volken.

Resultaten in 2009

In 2009 zijn in Kenia, Peru, India en Ethiopië der-

tien programma’s uitgevoerd die kinderen uit

deze groepen een kans op onderwijs geven.

Subsidie 2011 - 2015

Om de financiële steun aan partnerorganisaties

te kunnen waarborgen, heeft Edukans in 2009

de eerste stappen genomen voor de subsidie-

aanvraag bij het ministerie van Buitenlandse

Zaken onder het Medefinancieringsstelsel-ll

2011-2015. Door samen te werken met andere

ontwikkelingsorganisaties wil Edukans een bre-

dere doelgroep bereiken in een groter aantal

landen. Daarom neemt Edukans deel aan drie

allianties die onder het Medefinancieringsstel-

sel subsidie hebben aangevraagd. De activitei-

ten in de huidige focuslanden Ethiopië, India,

Kenia, Malawi, Oeganda en Peru zullen binnen

deze samenwerkingsverbanden worden voort-

gezet.

Via de ICCO alliantie, die sinds 2007 bestaat,

wordt aandacht vooral gericht op het bevorde-

ren van de kwaliteit van en toegang tot basis-

onderwijs. In de ETC alliantie draagt Edukans bij

25

aan beter en meer marktgericht beroepsonder-

wijs. De alliantie Connect4 Change heeft ICT in

onderwijs als speerpunt; de activiteiten zullen

dan ook bijdragen aan de doelstellingen voor

zowel basisonderwijs als ook beroepsonderwijs,

schoolmanagement en opleiding van leraren.

In april 2010 hoopt Edukans toestemming te krij-

gen voor het verder uitwerken van de subsidie-

aanvragen. In november 2010 maakt het minis-

terie de hoogte van het subsidiebedrag bekend.

Aandachtspunten in 2010

Door toedoen van het ICCO alliantie programma

worden eind 2010 meer dan 500.000 kinderen

extra betrokken in het onderwijs (zowel verbeter-

de toegang als kwaliteitsverbetering), waarvan

300.000 binnen Edukans programma’s. Edukans

streeft naar meer dan 40 procent meisjes in het

onderwijs.

In 2010 brengen onderzoeksresultaten good

practices in beeld, zowel in kwantitatieve als

in kwalitatieve zin, die direct voor lobby acti-

viteiten gebruikt worden.

Verbeteren van de toegang tot kwalitatief

goed beroepsonderwijs in vier landen van het

Learn4Workprogramma.

Integreren van particuliere initiatieven in het

onderwijsprogramma.

Femme Riemersma, begeleider Wereld-docent ‘Je moet niet het idee hebben dat je daar even gaat vertellen hoe het moet. Gelijkwaardigheid was de basis van het be-zoek aan de collega’s in Oeganda.’


27

Bestedingen ontwikkelingssamenwerking

AANTAL BEDRAGEN AANTAL BEDRAGEN AANTAL BEDRAGEN AANTAL BEDRAGEN

PROJECTEN ALGEMEEN PROJECTEN IMPULSIS PROJECTEN LEARN4WORK PROJECTEN TOTAAL

ALGEMEEN IMPULSIS LEARN4WORK TOTAAL

Afrika 63 7 3.064.096 23 7 1.425.674 8 7 387.313 94 7 4.877.083

Azië 19 7 780.483 22 7 1.026.929 41 7 1.807.412

Europa 5 7 74.516 1 7 39.000 6 7 113.516

Zuid Amerika 12 7 890.559 11 7 874.446 23 7 1.765.005

Totaal 99 7 4.809.654 57 7 3.366.049 8 7 387.313 164 7 8.563.016

Zuid-Amerika 21%

Azië 21%Europa 1%

Afrika 57%

In de bijlage staat de complete projectenlijst met onderverdeling per land.

De uitvoering per land staat afzonderlijk beschreven.


28

Trizer Amori, 16 jaar, Kenia

I want to learn

I want to learn and later be somebody.I know there’s hope and possibility. Yet they say I must quit!

Everytime everywhere I am worried.Daddy wants me married.Mum warns, don’t take this for granted!So called in-laws want me abducted.I am insecure and feel abandoned.Learning is all I want. But they say I just must quit!


29

Aantal partnerorganisaties: 11, plus het

Local Expertise Centre Kenya. Onderwijs-

situatie: Ook in 2009 blijft de toegang, de

kwaliteit en relevantie van het onderwijs on-

der de maat. Edukans richt zich vooral op:

Pastoralisten (nomadische veehouders), kin-

deren en jongeren in de sloppenwijken. Re-

gio’s: Nairobi, de provincies Western Kenya,

Nyanza en Rift Valley.

Besteding in 2009: 7 890.562 (exclusief Im-

pulsis en Learn4Work).

Nog steeds gaat in Kenia ruim 24 procent van de kin-

deren niet naar school. In de pastoralisten gebieden

en in de sloppenwijken ligt dit percentage veel hoger,

variërend van 25-49 procent. Ook vallen nog steeds

te veel kinderen te vroeg uit. Vaak zijn het de meisjes,

die nodig zijn in het huishouden, op het land of wor-

den uitgehuwelijkt. De situatie van overvolle klassen,

onvoldoende getrainde leraren en lesmateriaal en

slecht functionerende schoolbesturen is nog steeds

aan de orde van de dag.

De steun van Edukans is belangrijk in Kenia. Edukans

richt zich juist op kinderen in kwetsbare posities die

moeilijk te bereiken zijn en weinig steun ontvangen.

In sommige ver afgelegen pastoralisten gebieden in

zowel Noord- als Zuid-Kenia is Edukans samen met

onze partnerorganisaties de enige, of één van de wei-

nige, organisaties die zich inzet voor deze kinderen

Resultaten in 2009

Het onderwijsprogramma in Kenia bereikte in

2009 14.500 kinderen (kleuter- en basisonder-

wijs), 575 jongeren (non formeel beroepsonder-

wijs) en 800 docenten.

In een workshop wisselden partnerorganisaties uit

Kenia, Ethiopië en Oeganda ervaringen met non-

formele beroepsopleidingen uit. Resultaat is dat

een aantal Keniaanse organisaties dat zich richt

op onderwijs voor pastoralisten hun projecten

aanvullen met non-formele beroepsopleidingen.

Hiermee krijgen de pastoralisten jongeren, die niet

of nauwelijks naar school zijn gegaan en die door

de droogte het traditionele leven van het hoeden

van vee nauwelijks kunnen voortzetten, een kans

om op alternatieve manieren een inkomen te ver-

dienen.

Het Local Expertise Centre – Kenya, het LEC-K,

werd officieel geregistreerd en ging van start. Op

het LEC-K werken vijf medewerkers.

Na een proces van bestudering van rapportages,

veld- en kantoorbezoeken, diverse gesprekken

met partnerorganisatie USK en consultaties met

derden heeft Edukans besloten slechts een klein

deel van het USK project in 2009 te financieren

en de jarenlange samenwerking met USK niet

voort te zetten in 2010. De resultaten laten te

zeer te wensen over en er is onvoldoende ver-

trouwen dat de organisatie dit in positieve zin

kan omkeren.

Juni 2009 stond in het teken van de Edukans As-

sessment Tool (EAT). Bij zes strategische partners

werd onderzocht hoe zij hun werk uitvoerden.

3Kenia: beroepsonderwijsvoor pastoralisten

30

In samenspraak met het LEC-K werd een plan op-

gesteld om de zwakke punten te versterken en de

sterke punten ook naar andere partnerorganisa-

ties beter uit te buiten. Een voorbeeld is het door

het LEC-K verzorgen van een training op het vlak

van Monitoring en Evaluatie.

60 studenten van de Onderwijsexpeditie gaven

les in Kenia.

Dankzij Schoenmaatjes deelden partnerorgani-

saties 41.090 schoenendozen uit.

59 Ex-changestudenten liepen stage bij partner-

organisatie SASOL.


In 2010 lopen de contracten met alle partners af.

2010 staat daarom in het teken van evalueren en

het ontwikkelen van het nieuwe strategische on-

derwijsplan 2011-2015.

Het kleinschalige projectenportfolio, in 2009 in

handen van het LFO, wordt per 1 januari 2010

door het LEC-K beheerd. Op deze manier kan

een grote kostenefficiëntie bereikt worden en kan

inhoudelijk een sterke verbinding gelegd worden

tussen het reguliere onderwijsprogramma in Ke-

nia en de kleine projectenportfolio.

In Ethiopië gaat ruim 83 procent van het totaal

aantal kinderen in de leeftijd van 7 tot 14 jaar naar

school. Het aantal onderwijzers in het basisonder-

wijs is het afgelopen jaar gestegen met 25.000. Het

gemiddeld aantal leerlingen per onderwijzer is 57.

Armoede is nog steeds de belangrijkste oorzaak dat

kinderen niet naar school gaan. Kinderen moeten

thuis helpen, op het land werken, hout sprokkelen,

water halen of het vee hoeden. Sinds het onder-

wijsprogramma van de overheid zich vanaf 2004

specifiek richt op onderwijs voor meisjes is de kloof

tussen jongens en meisjes gedaald naar 15 procent.

Resultaten in 2009

Via het onderwijsprogramma zijn in 2009 ruim

12.000 kinderen bereikt (waarvan 5.850 jongens

en 6.150 meisjes), alsook 1.670 jongeren (860 jon-

gens, 810 meisjes) en 470 onderwijzers (270 man-

nen, 200 vrouwen).

Edukans werkt met de Universiteit van Amsterdam

en een aantal pabo’s in Ethiopië aan het verbeteren

van de competenties van onderwijzers, waardoor

leerlingen actief betrokken raken bij hun eigen le-

ren. In 2009 zijn in totaal 24 scholen, 75 trainers en

120 onderwijzers betrokken bij dit programma.

In oktober 2009 namen alle onderwijspartners deel

Ethiopië: leerlingen actief betrekken bij eigen leren

Aantal partnerorganisaties: 14 en het LEC: het

Development Expertise Centre (DEC). Onder-

wijssituatie: Het afgelopen jaar gingen 1,3 miljoen

kinderen meer naar school. Armoede is de grootse

reden dat kinderen thuisblijven. Edukans richt zich

vooral op: Mobiel onderwijs voor nomadenkinde-

ren, aangepast onderwijs en alfabetisering voor

werkende kinderen, beroepsonderwijs en korte

cursussen voor jongeren, versterken docenten.

Regio’s: Afar, Amhara, Oromya. Besteding in

2009: 7 825.565 (exclusief Impulsis en Learn-

4Work).

31

aan de workshop Inclusief Onderwijs, gefaciliteerd

door de stichting Dark and Light. Partners leerden

wat nodig is om de integratie van kinderen met een

handicap in het reguliere onderwijs mogelijk te ma-

ken.

In oktober 2009 zijn acht partnerorganisaties mid-

dels de EAT onderzocht op hun functioneren. Ook

Edukans is door haar partnerorganisaties beoor-

deeld. De aanbevelingen uit het onderzoek zijn

door het DEC uitgewerkt in een plan voor capaci-

teitsversterking.

In 2009 is een Learning tour georganiseerd in de

Afar regio. Deelnemers waren twee partneror-

ganisaties, vertegenwoordigers van de overheid,

universiteiten en andere belanghebbenden uit de

regio. De tour gaf inzicht in de verschillende onder-

wijsbenaderingen van de partners. De poging om

vervolgens te komen tot een gezamenlijke set van

voorwaarden voor mobiel onderwijs is helaas mis-

lukt.

Het gezamenlijke Learn4Work project van de Ne-

derlandse onderwijsinstelling Aeres, lokale partijen

in Ethiopië en Edukans wil via korte beroepstrainin-

gen 2.600 kansarme jongeren bereiken. De eerste

cursussen zijn inmiddels gestart. De inhoud van

de training wordt bepaald door de interesse van

de jongeren, maar vooral door de markt. Dit kan

van alles zijn: leerbewerking, ICT, metselen, maar

ook groente verbouwen of geiten houden. Omdat

veel jongeren niet naar school zijn geweest of de

school vroegtijdig hebben verlaten, zijn de cursus-

sen gekoppeld aan alfabetisering en aan het leren

sparen.

Eén van de partners van Edukans tijdens de workshop Inclusief Onderwijs ‘Als we zeggen

dat elk kind het recht heeft om naar school te

gaan, geldt dat ook voor kinderen met een handi-

cap. Dit betekent dat we onze vooroordelen over

wat deze kinderen allemaal niet kunnen, opzij

moeten zetten. Dan pas kunnen we aan de slag.’


In 2010 wordt het huidige onderwijsprogramma

geëvalueerd. De uitkomsten worden vervolgens

meegenomen in de nieuwe programmaplannen


In het eerste kwartaal van 2010 zal er een work-

shop worden georganiseerd over het gebruik van

ICT in onderwijs en training.

In navolging van 2009 zal in 2010 een tweede groep

partners onderzocht worden op hun functioneren.

2Projecten en bestedingen per land 3

32

Aantal partnerorganisaties: 8 organisaties,

samen in het onderwijsprogramma Ruta del

Sol. Onderwijssituatie: Het Peruaanse on-

derwijssysteem is gericht op de Spaanstalige

stedelingen. Het sluit niet aan bij het leven, de

cultuur en de taal van de hooglandindianen uit

de Andesregio. Edukans richt zich vooral op:

Kwaliteitsonderwijs voor hooglandindianen.

Regio’s: Zuidelijke Andes: Apurimac, Aya-

cucho, Huancavelica en Cusco. Besteding in

2009: 7 890.559 (exclusief Impulsis).

De economische groei, bedrijfswinsten en bui-

tenlandse investeringen in Peru stegen in 2009

met spectaculaire sprongen. Helaas gaat dit

niet gepaard met een daling van de armoede.

Afgelopen jaar kwamen er zelfs een half mil-

joen méér Peruanen in extreme armoede te-

recht. Daarnaast zorgt de economische groei

helemaal niet voor een verbetering van het

onderwijssysteem. Edukans steunt daarom een

groot onderwijsprogramma dat aansluit bij de

leefwijze, cultuur en taal van de kinderen uit de

Andesregio. Ruim 65 procent van de inwoners

in deze regio leeft in armoede. In het basison-

derwijs krijgen kinderen er de eerste jaren les in

hun moedertaal (Quechua) en het Spaans als

tweede taal.

Edukans zorgt ervoor dat de hooglandindianen

toegang hebben tot onderwijs dat aansluit bij

hun eigen cultuur en levenswijze, dat relevant

is in de lokale context en dat in het Quechua en

Spaans wordt gegeven. Hiervoor is het erg be-

langrijk dat het opleidingsonderwijs aangepast

wordt en dat studenten van inheemse afkomst

betere kansen krijgen om zich te professionali-

seren tot tweetalige docenten.

Resultaten in 2009

In 2009 kregen 10.000 kinderen toegang tot

goed onderwijs dat aansluit bij hun persoon-

lijke leefwereld en relevant is.

Zo’n 600 leerkrachten werden betrokken bij het

programma van Ruta del Sol en bijgeschoold

om kwaliteit van het onderwijs te garanderen.

Ruta del Sol slaagt er steeds meer in om de

vraag naar - en het belang van - tweetalig in-

tercultureel onderwijs in plattelandsgebieden

zichtbaar te maken voor beleidsmakers en zo

hoog op de politieke agenda te plaatsen. Ruta

del Sol is gesprekspartner op nationaal niveau.

De interne communicatie tussen organisaties

in het netwerk Ruta del Sol loopt niet vlot ge-

noeg. Dit werkt vertragend bij het nemen van

beslissingen.

Er is een eigen monitoring en evaluatiesysteem

ontwikkeld.

Peru: school erkent cultuur hooglandindianen

33


In 2010 wil Ruta del Sol nog meer inzetten op

lobbyactiviteiten. Ze willen nieuwe strategie-

en ontwikkelen om op een efficiëntere manier

invloed uit te oefenen op het overheidsbe-

leid.

Er zal meer aandacht worden besteed aan de

uitvoering van een efficiënt communicatie-

systeem tussen de verschillende partners van

de Ruta del Sol ter bevordering van een snelle

besluitvorming.

Goed opgeleide en gemotiveerde docenten

zijn een voorwaarde voor kwaliteitsonder-

wijs. Daarom staat opleidingsonderwijs cen-

traal in de inspanningen van Ruta del Sol. In

2009 zijn er voorstellen geformuleerd, aan-

gescherpt en onderling afgestemd. In 2010

worden de voorstellen uitgevoerd.

Liliam Hidalgo van partnerorganisatie Tarea in Peru ‘In de aardrijkskundeles krijgen kinde-ren hier geen les over de zee die ze misschien nooit zullen zien, maar over aardappelen. We leren kinderen dat werken op het land niet min-derwaardig is, maar ontzettend belangrijk. Dit versterkt de eigenwaarde van de kinderen. En de school voorziet in de behoefte van de omge-ving: kinderen leren meer over de gewassen!’


34

Aantal partnerorganisaties: 47, verdeeld in

vijf clusters. Onderwijssituatie: Onderwijs

wordt steeds meer bereikbaar, ook voor kas-

teloze kinderen en meisjes. Op het platteland

is de kwaliteit van onderwijs nog altijd ver

onder de maat. Edukans richt zich vooral

op: Kinderen in de meest afgelegen gebieden

en in de slechtste situaties. Regio’s: Delhi,

Bangalore, Udaipur district in Rajasthan, Ch-

hattisgarh, Jharkhand, Orissa, en Anantapur

district in Andhra Pradesh. Besteding in 2009:

7 780.483 (exclusief Impulsis).

Het aantal kinderen dat niet naar school gaat in In-

dia neemt met grote sprongen af. Volgens het Glo-

bal Monitoring Report 2010 van UNESCO daalde

dit aantal met acht miljoen in de periode van 2004

- 2007. Maar in 2007 gingen nog altijd ruim zeven

miljoen kinderen niet naar school. Door de investe-

ringsprogramma’s van de overheid wordt onder-

wijs voor specifieke doelgroepen, zoals meisjes en

kasteloze kinderen meer bereikbaar. Lokale organi-

saties, zoals de partners van Edukans, vervullen een

brugfunctie tussen de lokale gemeenschappen en

de overheid om ook de kwaliteit van onderwijs voor

met name de dalits (kastelozen) en adivasi (traditi-

onele inwoners) op de agenda te zetten. Het gaat

om basis- en beroepsonderwijs. Development Fo-

cus is het lokale expertise centrum van Edukans in

India. Development Focus werkt in clusters in de

verschillende regio's.

Resultaten in 2009

Het onderwijsprogramma in India bereikte in

2009 ruim 100.000 kinderen en 1.000 leraren.

Er is een regionaal evenement georganiseerd

in de districten Sundargarh en Keonjhar met

deelname van 450 belanghebbenden. Dit wa-

ren deelstaatsambtenaren, persvertegenwoor-

digers, afgevaardigden van het lokaal bestuur,

activisten, gemeenschapsleden en kinderclub-

leden. Het evenement werd georganiseerd om

de aandacht van de overheid en media te ves-

tigen op het recht op onderwijs van de meest

gemarginaliseerde kinderen in de twee distric-

ten. Na afloop van het evenement hebben de

overheidsvertegenwoordigers beloofd om de

organisaties in het ORES cluster (regio Orissa)

en de gemeenschappen die zij vertegenwoor-

digen te ondersteunen. De overheid stuurt

experts om nieuwe trainingsmodules voor do-

centen te maken en daarna trainingen te geven

over hoe die te gebruiken.

Binnen het BSM cluster in Chhattisgarh is één

organisatie die zijn werk niet goed heeft ge-

daan. Van het beschikbare budget is nog nau-

welijks gebruik gemaakt, activiteiten zijn niet

uitgevoerd. Ondanks meerdere waarschuwin-

gen heeft de organisatie niets verbeterd aan

hun werkwijze. De organisatie is daarom on-

langs uit het cluster gezet.

Werelddocent heeft het YCDA cluster in Orissa

bezocht in juli en aanbevelingen gedaan op

verschillende terreinen om het onderwijs te

verbeteren in de regio. YCDA heeft twee aan-

India: samenwerking met over-heid zorgt voor beter onderwijs

35


Getzi Joel van Development Focus ‘Edukans is een prettige organisatie om mee te werken. In plaats van alleen te focussen op cijfers en resultaten, is Edukans ook bereid om nieuwe initiatieven uit te proberen. En Edukans luistert naar de mensen in de gemeenschap. Als er aanpassingen in de projecten moeten worden gedaan, is dit alleen mogelijk als het in het belang is van deze mensen.’

van visa. Het is moeilijker geworden om voor

een groep een visum aan te vragen. De mo-

gelijkheden om met scholenprogramma’s

onze projecten en programma’s te bezoeken

zijn daardoor afgenomen.


Het verder uitwerken van de programma’s met

meer focus op lobby en advocacy.

Uitvoeren van een EAT (Edukans Assessment

Tool) bij alle partners in India.

Schrijven van een nieuw programmaplan voor

India voor de periode 2011-2015.

Onderwijsexpeditie naar Bangalore.

Werelddocent naar Orissa (YCDA-Cluster).

dachtspunten daaruit gehaald en een voorstel

ingediend bij Edukans om die uit te gaan voe-

ren. Het gaat om een model waarbij de ge-

meenschap de kwaliteit van het onderwijs kan

bewaken en het versterken van de leerkracht

door training en uitwisseling.

Ook al neemt de welvaart in India toe, de scho-

len op het platteland blijven verstoken van

goed onderwijs. Het geld dat door de overheid

beschikbaar wordt gesteld, komt niet bij de al-

lerarmsten terecht. De programmapartners

van Edukans constateerden in 2009 dat er

meer op lobby ingezet moet worden om dit op

een duurzame manier te realiseren.

India is strenger geworden in het verstrekken

36

Steun van Edukans in Oeganda is met name be-

langrijk om de schooluitval terug te dringen en

de onderwijskwaliteit te verbeteren. Als kinde-

ren op school zitten moeten ze iets nuttigs leren.

Edukans richt zich op de kwetsbare groepen die

in het ‘gewone’ onderwijs buiten de boot vallen.

In de specifieke doelstellingen van het Educa-

tion Programme Plan (EPP) Oeganda komt dui-

delijk de focus van diverse programma’s terug:

Speciale aandacht voor het terugdringen van

schooluitval, focus op het platteland en meisjes.

Het programma focust sterk op leeruitkomsten

en het primaire leerproces: wat gebeurt er in de

klas? Daarnaast versterkt het programma het

management van de school en beïnvloedt het

beleid, planning en toekenning van middelen

aan onderwijs.

Resultaten in 2009

In 2009 hebben de diverse programma’s in

Oeganda 97 scholen bereikt (in totaal 50.000

kinderen), 62 oudercomités zijn versterkt.

Daarnaast bereikte de programma’s van

CRO en CEASOP 1.560 kinderen en jongeren,

waarvan 43 procent meisje is.

In Oeganda is het afgelopen jaar gewerkt aan

betere samenwerking tussen organisaties

door programmatisch werken. Partners ge-

bruiken elkaars ervaringen. Daarmee verbe-

tert de kwaliteit van de projecten.

Het programma Onderwijs en werk boekte

goede resultaten. In de periode 2007-2009

heeft CEASOP 510 kansarme jongeren een

beroepsopleiding gegeven. Dat zijn er 60

meer dan de beoogde 450. CEASOP bege-

leidt de jongeren ook op de arbeidsmarkt. 310

jongeren verdienen zelfstandig een inkomen,

de overige 200 zijn nog onder begeleiding.

CEASOP geeft voorrang aan meiden.

Op basis daarvan hebben Edukans en part-

ner CEASOP besloten het programma, dat in

2009 afliep, te verlengen en uit te breiden met

acht geïnteresseerde (vak)scholen. Dit bleek

erg ambitieus. Om CEASOP hiermee te hel-

pen heeft Edukans professionele begeleiding

betaald. Uiteindelijk is het programma eind

2009 met vier maanden vertraging van start

gegaan. De begeleiding loopt door tot in 2010

om het programma goed op weg te helpen.

In 2009 heeft POBEDAM 25 basisscholen

(ongeveer 19.000 leerlingen) ondersteund

Aantal partnerorganisaties: 14 Onderwijs-

situatie: Zeventig procent van de kinderen

begint op school. In klas vijf heeft de helft van

deze kinderen de school verlaten. Edukans

richt zich vooral op: Basis- en beroepson-

derwijs voor straatkinderen, vluchtelingen-

kinderen en ex-kindsoldaten. Regio’s: Teso

en Lango, in het oosten en noorden van

Oeganda. Besteding in 2009: 7 608.220

(exclusief Impulsis).

Oeganda: beter onderwijs, ook voor meisjes

37


om ‘School Improvement Plans’ op te stellen.

Deze schoolbeleidsplannen ondersteunen het

schoolmanagement. Eind 2009 zijn negen

scholen op schema, 16 scholen boeken wel

vooruitgang maar lopen achter op schema.

Het ‘leadership and governance programme’

heeft op 15 basisscholen met 15.104 leerlin-

gen een uitgebreide training over leidershap

en bestuur verzorgd. Beter leiderschap moet

er onder andere voor zorgen dat de leraren

minder afwezig zijn. Te vaak komen kinderen

op school om te ontdekken dat hun leraar er

niet is en school die dag niet doorgaat. Sinds

de trainingen is de afwezigheid van leraren

met 45 procent afgenomen.

58 studenten gaven tijdens de Onderwijsex-

peditie les in Oeganda.

Partnerorganisaties deelden 31.294 schoenen-

dozen uit namens de actie Schoenmaatjes.


Ontwikkeling nieuw onderwijsprogramma


Eind 2009 is in Oeganda het Lokale Expertise

Centrum (LEC) opgezet. In 2010 moet het

LEC gaan draaien.

In Oeganda vindt de EAT-missie (Edukans As-

sessment Tool) medio 2010 plaats.

Denis Otim, directeur CEASOP ‘Onze or-ganisatie geeft kinderen die door de oorlog niet naar school zijn geweest aangepast onderwijs en praktische beroepscursussen. Onderwijs voor iedereen, of je nu ex-kind-soldaat bent of niet.’

38

leerkrachten die zich speciaal richt op de deel-

name van meisjes aan het onderwijs.

Edukans wil bestaande onderwijsorganisaties

versterken en samen met hen de schoolge-

meenschappen. Daarom worden per school

schoolverbeterplannen opgesteld. Centraal

thema is het creëren van een kindvriendelijke

leeromgeving. Ouders en kinderen, schooldi-

recteuren en leerkrachten, oudercommissies en

medezeggenschapsraden zijn samen verant-

woordelijk voor het wel en wee van de scholen.

Het onderwijs wordt hier beter van.

Resultaten in 2009

Door de onderwijsprogramma’s in Malawi

worden ongeveer 60.000 schoolkinderen be-

reikt. In het komende jaar zullen meer scho-

len worden opgenomen in het programma

en kunnen meer kinderen rekenen op beter

onderwijs.

Bijzondere aandacht is er voor nieuwe lera-

renopleidingen basisonderwijs. Eén ervan,

Loudon TTC, zorgde voor 46 nieuwe leer-

krachten.

Voor Edukans was 2009 een belangrijk Mala-

In december 2009 werd het noorden van

Malawi getroffen door een aardbeving die

ook aan schoollokalen schade toebracht. De

partners ter plekke houden zich bezig met

de eerste opvang en onderwijs in (nood)

tenten. December 2009 was ook de start

van de invoering van een nieuw schooljaar

dat beter aansluit bij de natuurlijke wisse-

ling van de seizoenen. Nu is het zo dat veel

kinderen met een lege maag aan het nieuwe

jaar beginnen. Armoede en honger zijn in

Malawi nog altijd belangrijke oorzaken van

schooluitval. Gelukkig gaat het economisch

beter en zijn de voedselvoorraden groter

dan voorheen. Als dan het schooljaar vanaf

2010 in oktober begint, zijn kinderen sterk

genoeg om naar school te gaan.

Veel leerlingen in Malawi maken school niet

af. In de laagste klassen zijn het vooral jon-

gens die om allerlei redenen, waaronder ge-

brek aan motivatie, van school verdwijnen.

De te volle klassen zijn hier debet aan. In

de hogere klassen zijn de drop-outs eerder

meisjes. Daarom werkt Edukans samen met

FAWEMA, een organisatie van vrouwelijke

Malawi: aanval op de uitval

Aantal partnerorganisaties: 5 Onderwijs-

situatie: Volgens het Nationaal Bureau voor

de Statistiek in Malawi gaat 80 procent van

de kinderen naar school. Tegelijkertijd zitten

de klassen heel vol, vaak met kinderen van

uiteenlopende leeftijden. Uitval is een groot

probleem. Edukans richt zich vooral op: De

hele schoolgemeenschap: ouders en kinderen,

schooldirecteuren en leerkrachten, oudercom-

missies en medezeggenschapsraden. Regio’s:

Edukans werkt in heel Malawi. Besteding in

2009: 7 689.074 (exclusief Impulsis).

39

wi-jaar. De opnames voor het tv-programma

Willem Wever, de wederzijdse kennismaking

van Going Global en Malawi, het uitdelen

van schoolspullen dankzij de campagne Heel

Nederland deelt uit: momenten van indruk en

impact, emotionele ontmoetingen en uit-

wisseling van ervaringen. Daarbij opgeteld

de stage van studenten in het kader van Ex-

change maakt dat Edukans en Malawi veel

nieuwe stappen zetten in het gezamenlijk

onderwijsprogramma.

Schoenmaatjes zorgde voor 20.540 dozen

voor leerlingen in Malawi.

Zestig leerlingen en vijf docenten waren als

verslaggever voor Going Global in Malawi.

28 Ex-changestudenten liepen stage bij part-

nerorganisaties ACEM en Don Bosco.


Uitbreiding en versterking lerarenopleidingen.

Meer gerichte inzet op de schoolverbeterplan-

nen.

Vervolg Basic Education Support Programme

(uitbreiding schoolprojecten).

Start van het in 2009 opgerichte LEC in

Malawi.


‘Wat hier gebeurt is een wonder.’ Mr. V.S. Kalumo, hoofd van de Milamba Primary School, na de ontvangst van de schoolspullen in het kader van de Edukans campagne Heel Nederland deelt uit.

40


Duurzaam betrekken van onderwijs in Nederland bij internationale samenwerking

Edukans betrekt de samenleving in het algemeen

en het onderwijs in bijzonder bij internationale sa-

menwerking.

Uitbouwen en versterken scholenprogramma’s De scholenprogramma’s bereikten dit jaar ruim

370.000 Nederlandse kinderen en jongeren.

Een groei van 20.000 leerlingen ten opzichte

van 2008. Dankzij de scholenprogramma’s van

Edukans worden deze jongeren bewust van

het feit dat niet ieder kind op deze wereld naar

school kan. En dat zij er samen met Edukans wat

aan kunnen veranderen. Ook betrekt Edukans

ouders en leerkrachten onder meer in de klank-

bordgroepen basisonderwijs en voortgezet on-

derwijs / hbo.

Versterken van samenhang en synergieDe scholenprogramma’s gebruikten in 2009 veel

van elkaars ervaringen en werkten meer samen.

SCOOLS is uitgebreid, Schoolsponsorplandeel-

nemers zijn nu SCOOLS deelnemers. Tijdens

de Onderwijsexpeditie naar Oeganda bleek dat

binnen het onderwijsprogramma in Oeganda

Quirijn Stuyt, CSG Het Streek – Ede ‘Going Global heeft mij laten zien hoe hard het nodig is om goed onderwijs te krijgen. In Malawi sprak ik een arme familie. De enige die kans had op een betere toekomst was het jongste meisje. Want zij mocht naar school. Het heeft me met m'n neus op de feiten gedrukt.’

41

4

behoefte is aan meer input uit het Nederlandse

onderwijs. Onderwijsexpeditie en Ex-change

bundelen daarom hun krachten. Vanaf 2010

gaan voor het eerst pabo-studenten voor lange-

re tijd op stage naar Oeganda. Via Werelddocent

werken Nederlandse onderwijsprofessionals sa-

men met hun collega’s in ontwikkelingslanden

aan beter onderwijs. Meer over Werelddocent

vindt u in hoofdstuk 2.

Uitdragen van visie en methode wereldburgerschap Hoe word je wereldburger? De visie van Edu-

kans op wereldburgerschap is in 2009 in de

scholenprogramma’s geïntegreerd. Samen met

Kwintessens Uitgevers en de Christelijke Hoge-

school Ede startte Edukans eind december de in-

schrijving voor de Global School Award: de prijs

voor de basisschool en school in het voorgezet

onderwijs met het meest originele initiatief op

het gebied van wereldburgerschap. In juni 2010

maakt Edukans bekend welke scholen de Award

ontvangen. Alle Going Globalscholen kunnen

Going Global in 2009 inzetten als maatschap-

pelijke stage. Ook Schoenmaatjes biedt leerlin-

gen in het voortgezet onderwijs maatschappe-

lijke stages aan. Zij kunnen zich inzetten op een

inleverpunt, in een verwerkingscentrum of zelf

Schoenmaatjes organiseren. In 2009 hebben

ongeveer veertig leerlingen hun maatschappe-

lijke stage ingevuld bij Schoenmaatjes. Samen

met Kwintessens Uitgevers ontwikkelde Edu-

kans het uitgeeffonds Rondjewereld. De boeken

van Rondjewereld inspireren kinderen om de

wereld om zich heen te ontdekken.

Versterken van vrijwilligersnetwerk Edukans wil zoveel mogelijk (jonge) mensen blijven

betrekken bij ontwikkelingssamenwerking en haar

vrijwilligers voor langere tijd boeien en binden met

kwaliteit en betrokkenheid. Daarnaast wil Edukans

voor het realiseren van haar doelstellingen gebruik

maken van gemotiveerde en goed geïnstrueerde

vrijwilligers. Het vrijwilligersbeleid komt uitgebreid

aan de orde in hoofdstuk 6.

Changemakers NLChangemakers NL is een netwerk van en voor alle

jongeren die met Edukans en Togetthere (ICCO/

Kerk in Actie) op reis zijn geweest. In 2009 zijn

twee Changemakertraineeships over internatio-

nale samenwerking georganiseerd. 31 jongeren

deden mee. Zij organiseerden na het traineeship

zelf initiatieven voor een betere wereld, zoals The

E-team dat een ludieke sponsorloop organiseerde

op 5 december. Changemakers NL heeft ook een

workshopteam van 25 vrijwilligers die samen 60

workshops/presentaties over ontwikkelingssamen-

werking gaven. 16 workshopleiders zijn opgeleid.

Een vrijwilliger coördineert het team en zorgt voor

afstemming met scholen.

Wereldburgerschap

Wereldburgers kijken verder dan hun eigen

omgeving, zij kijken de wereld in. Ze komen

in actie en leveren een positieve bijdrage aan

de gemeenschap. In de visie van Edukans

bestaat wereldburgerschap uit de volgende

elementen: jezelf kennen; zien wat jou met

anderen verbindt; je open stellen voor en le-

ren van anderen; betrokkenheid; een bijdrage

leveren aan een betere wereld.

42

Aandachtspunten in 2010 en verder

Edukans wil met haar scholenprogramma's

meer impact hebben op de kwaliteit van onder-

wijs in ontwikkelingslanden. Daarnaast wordt

als gevolg van het nieuwe subsidiekader van

het ministerie van Buitenlandse Zaken de finan-

ciering voor draagvlakactiviteiten verminderd.

Redenen voor Edukans om vanaf 2011 de scho-

lenprogramma’s nog meer te verbinden aan de

onderwijsdoelen in ontwikkelingslanden. Deze

omslag heeft grote gevolgen voor de interne

organisatie en de inhoud van de programma’s.

In 2010 worden de voorbereidingen getroffen.

FF EdukansenFF Edukansen is een actievorm voor individuele deel-

nemers. De actie is in 2009 voorbereid en gaat in

2010 van start. Leerlingen, klassen, jeugdgroepen en

sportclubs kunnen actie voeren voor Edukans zonder

dat er een deelnemende school achter staat.

Impact op kwaliteit van onderwijsGoing Global startte in 2009 met de organisatie van

een oktoberreis naast de gebruikelijke februarireis.

Deze reis zal in 2010 voor het eerst plaatsvinden en

gaat naar Peru. De Peruaanse jongeren die deelne-

men aan het project ondervinden dagelijks de gevol-

gen van discriminatie op grond van hun indiaanse

achtergrond. Door samen met Nederlandse leeftijd-

genoten te werken aan een project over identiteit,

wordt het zelfbewustzijn van deze jongeren vergroot.

Zij leren open te staan voor het werken met anderen

en leren wat het is om op een gelijkwaardige manier

samen te werken met mensen uit verschillende cultu-

ren. Hierdoor kunnen zij ook opkomen voor hun recht

op passend onderwijs voor indianenkinderen. De reis

wordt daarnaast gebruikt als lobbyinstrument om

onderwijs voor indianenkinderen onder de aandacht

van de overheid te brengen.

Meer aandachtspunten in 2010:

Groei aantal deelnemers scholenprogramma’s.

Schoenmaatjes wordt uitgebreid. Naast scho-

len kunnen vanaf 2010 ook kinderen recht-

streeks meedoen aan Schoenmaatjes.

Uitbouwen vrijwilligersbeleid en activiteiten

voor (oud-)deelnemers aan de scholenpro-

gramma’s.

43

Schoenmaatjes is een actie waarbij kinderen in

Nederland een schoenendoos versieren en vullen

met schoolspullen, speelgoed en toiletartikelen. De

schoenendozen worden uitgedeeld aan kinderen in

ontwikkelingslanden die leven in armoede of oorlog.

15 jaar SchoenmaatjesIn september ging Schoenmaatjes voor de vijftiende

keer van start. Om dit jubileum te vieren stegen in

Madurodam zevenhonderd ballonnen op; voor elke

deelnemende school, kerk of vereniging één. De bal-

lonnenwedstrijd werd gewonnen door basisschool

de Kopermolen in Klarenbeek. Van deze school

mag in 2010 een leerling op reis om het uitdelen van

schoenendozen zelf mee te maken.

Kinderen die een barcode op hun schoenendoos had-

den geplakt, kregen begin 2009 een ansichtkaart

met daarop de informatie over het land waar hun

schoenendoos naartoe was gegaan. De actie leert

kinderen in Nederland op een aantrekkelijke manier

wat geven en delen is. Er zijn in 2009 161.394 schoe-

nendozen verzameld. Bijna veertienduizend minder

dan het verwachte aantal van 175.000 dozen. De

dozen worden door 550 vrijwilligers door het hele

land nagekeken. Om nog beter aan te sluiten op de

identiteit van de scholen zijn aan het educatieve aan-

bod van Schoenmaatjes vieringen toegevoegd voor

het pc-, katholieke en islamitische onderwijs.

FotowedstrijdIn samenwerking met het tijdschrift ZoZitDat, dat

ook 15 jaar bestond, werd een fotowedstrijd georga-

niseerd. Degene die de mooiste schoenendoos heeft

gemaakt, mag in 2010 mee op reis.

Kaj Hermans (11 jaar), leerling van de Snij-dersschool, Rijswijk ‘Ik vind het heel leuk om mee te doen, want wij hebben heel veel spul-len en de kinderen in Afrika haast niets. Zo kan ik een beetje helpen.’

Schoenmaatjes in 2009

161.394 schoenendozen gevuld.

Een deel van deze dozen is in november

en december verzonden naar Irak, Alba-

nië, Moldavië en Oeganda. Het andere

deel wordt begin 2010 verzonden.

In de eerste helft van 2009 zijn de schoe-

nendozen van de actie van het schooljaar

2008/2009 aangekomen en uitgedeeld

in Kenia en Malawi. Ook in Oeganda,

Moldavië, Albanië en Irak zijn in deze pe-

riode nog schoenendozen uitgedeeld.

Schoenmaatjes


44

SCOOLS in 2009

Aantal scholen: 243

Actieopbrengst SCOOLS: 7 122.732

Giften uit Scholen voor scholen

projectenboek: 7 449.264

SCOOLS

Met SCOOLS halen basisschoolleerlingen

geld op voor een schoolproject in een ontwik-

kelingsland. Het SCOOLS klassenspel maakt

de actie extra leuk. De actie sluit aan bij de

doelen voor actief wereldburgerschap. Naast

deelname aan SCOOLS kunnen scholen hun

actieopbrengst ook bestemmen aan een pro-

ject uit het Scholen voor scholen projectenboek.

GroeiIn totaal meldden 73 scholen zich aan voor

SCOOLS. Een verdubbeling ten opzichte van

2008. Per september 2009 werden ook 170

scholen vanuit het Schoolsponsorplan overge-

schreven naar SCOOLS. Daarnaast hadden per

december 2009 142 scholen zich ingeschreven

voor een ander project uit het projectenboek

Scholen voor scholen of om geld op te halen voor

Edukans algemeen.

Verbeterde materialenIn 2009 zijn de communicatie-uitingen van

SCOOLS vereenvoudigd. Tegelijk werd in 2009

stevig ingezet op de marketing van het klassen-

spel. Dit gebeurde deels in samenwerking met het

bureau Duo Marketing. Het projectenboekje werd

in mei in plaats van september aangeboden aan

de scholen. Uit onderzoek bleek dat dit de periode

is waarin scholen een besluit nemen over de pro-

jecten voor komend schooljaar. De telemarketing-

actie en deelname aan de Nationale Onderwijs

Tentoonstelling (NOT) leverden nauwelijks extra

deelnemers op. In 2009 werd meer gratis actiema-

teriaal besteld. Het projectenboek Scholen voor

scholen werd meer besteld dan het jaar ervoor,

mede doordat het boekje nu via meer pagina’s op

de website is te bestellen.

Willem WeverIn januari 2009 reisde het TV-programma Wil-

lem Wever met Edukans naar Malawi. Het NCRV

programma filmde het SCOOLS project. De drie

uitzendingen werden door ruim 700.000 kinde-

ren bekeken.

Esther Speksnijder, de Branding, Swifter-bant (winnaar van de SCOOLS Internet-competitie 2009) ‘De kinderen zijn enthou-siast bezig gegaan met de internetcompetitie van het klassenspel. Ik vond de actie ontzet-tend leuk om aan mee te doen. We houden dit zeker in gedachten voor andere jaren.’

45


46

Going Global in 2009

Actieland: Malawi

Aantal deelnemende scholen: 50

Aantal leerlingen op reis: 60

Aantal docenten op reis: 5

Aantal presentaties door leerlingen: 600

Opbrengst: 7 650.752

Marco Dorstijn, docent en afdelingsleider havo Hervormd Lyceum Zuid, Amsterdam ‘Meedoen aan Going Global zorgt dat leerlingen geraakt worden. Degenen die meegaan in het bijzonder. Door hun bewogen verhalen ziet de rest van de school waar ze actie voor voeren.’

Going Global

Er deden opnieuw meer scholen mee aan Going Glo-

bal. 60 leerlingen en 5 docenten van verschillende

scholen in het voortgezet onderwijs waren van 17 tot

en met 25 februari 2009 als verslaggever in Malawi.

Ze onderzochten de onderwijssituatie in dit Afrikaan-

se land en zagen hoe belangrijk onderwijs is voor ont-

wikkeling. Na de reis presenteerden de deelnemers

hun reiservaringen aan hun medescholieren. Hiermee

bereikte Going Global ruim 60.000 Nederlandse jon-

geren. In 2009 namen weer meer vmbo-scholen deel.

35 procent van de scholen is een vmbo-school.

Meerjaren contract In 2009 werd door de consulenten van Edukans groot

succes geboekt in de werving voor Going Global

2010. Door meer op schoolbesturen te richten, doen

meer scholen mee. Going Global sloot een meerjaren

contract af met het scholenverband Orion uit Noord-

Brabant. Negen scholen van dit bestuur doen mee

aan Going Global 2010.

Maatschappelijke stageAls vervolg op de pilot in 2008 is een start gemaakt

met de inzet van Going Global als maatschappe-

lijke stage. Vanaf schooljaar 2009-2010 kunnen alle

deelnemende scholen van deze mogelijkheid gebruik

maken.

Love UnlimitedIn september 2009 is gestart met een samenwer-

kingsproject met Tear, Switch Onderwijsprojecten

en de Keniase partners KAACR en LISP. Gezamen-

lijk werken de partijen aan een educatieve thea-

tervoorstelling. Het doel is tweeledig: capaciteits-

versterking in Kenia en Nederlandse leerlingen

bewustmaken van de problemen door hiv/aids. In

december reisden twee Edukans vrijwilligers naar

Kenia om een training te geven over educatief

theater. In april 2010 komen vier Keniase jongeren

naar Nederland om mee te spelen in de theater-

voorstelling Love Unlimited op scholen.

47

Onderwijsexpeditie

2

Onderwijsexpeditie in 2009

Aantal deelnemers: 176

Landen: India, Oeganda en Kenia

Aantal docenten op reis: 4

Aantal vrijwilligers in de begeleiding: 38

Opbrengst: 7 381.387 (fondsenwerving

en reisbijdragen studenten)


Met de Onderwijsexpeditie reizen studenten

van de pabo, alo (academie voor lichamelijke

opvoeding) en lvo (lerarenopleiding voortge-

zet onderwijs) naar een ontwikkelingsland en

verdiepen zich in de onderwijsproblematiek

ter plekke. Ze wisselen ervaringen uit met hun

buitenlandse medestudenten. Als de studen-

ten weer terug in Nederland zijn, presenteren

ze hun ervaringen aan medestudenten, familie

en vrienden en op hun stageschool. Studenten

voeren individueel of in teams actie voor pro-

jecten in een ontwikkelingsland. Iedere stu-

dent moet minimaal 7 1.000 ophalen.

Ethiopische studenten leren van OnderwijsexpeditieIn opdracht van Edukans deed Veronique van

't Westeinde in het kader van haar master

voor haar studie Onderwijskunde aan de Rad-

boud Universiteit Nijmegen onderzoek naar

de effecten van de Onderwijsexpeditie voor

de studenten in Ethiopië. In haar onderzoek

toonde zij aan dat de Onderwijsexpeditie een

positief effect heeft op de motivatie van de

Ethiopische studenten en dat er sprake is van

capaciteitsversterking. De Ethiopische stu-

denten leerden met name meer over didactiek

en lesvoorbereiding.

Van elkaar lerenVoor het eerst werden veertien Nederlandse

studenten voorafgaand aan de reis gekoppeld

aan studenten van pabo’s in Soroti in Oegan-

da. Via de website wisselden de studenten on-

derwijservaringen en lesmateriaal uit. Dit pro-

ject werd in Nederland maar vooral in Soroti

als waardevol beoordeeld. Ook in Nederland

kunnen deelnemers via een community op de

website van Edukans ervaringen uitwisselen.

Van de mogelijkheid om acties en opbrengsten

te vermelden wordt veel gebruik gemaakt. In

2009 is in het instructiemateriaal van de On-

derwijsexpeditie meer rekening gehouden met

alo- en lvostudenten. Er zijn nu specifieke les-

sen voor deze studenten opgenomen.

Internationaliseringsweken Pabo-studenten van nu zijn de docenten van

de toekomst. Daarom wil Edukans hen nu al

zoveel mogelijk betrekken bij ontwikkelings-

samenwerking en kwaliteit van onderwijs,

wereldwijd. Op de hogeschool Rotterdam/

48

Dordrecht zijn in 2009 voor het eerst twee in-

ternationaliseringsweken georganiseerd. Aan

deze weken namen in totaal 360 studenten

deel. Zij werden door partners van Edukans

geïnformeerd over onderwijs in ontwikkelings-

landen. In maart werd Windesheim Worldwise

voor de derde keer georganiseerd voor 385

studenten van lvo en pabo in Zwolle. Voor de

week met het thema ‘passion for education’

werden 112 internationale gasten uitgenodigd,

waaronder zes via Edukans.

Flora Breemer, Pabo Amsterdam (deelne-mer Kenia 2009) ‘De kern van de Onderwijs-expeditie is voor mij de uitwisseling tussen Nederlandse studenten en studenten uit een ontwikkelingsland. Deze uitwisseling is voor beide partners zeer leerzaam en waardevol. Ik geloof in het nut van kennisuitwisseling en interculturele contacten.’

Ex-change

Ex-change geeft mbo-, hbo- en universiteitsstu-

denten de mogelijkheid een stage of afstudeer-

opdracht te combineren met uitdagend en zinvol

werk in een ontwikkelingsland. Samen met lokale

studenten werken zij aan basisvoorzieningen.

87 studenten liepen in 2009 via Ex-change stage

in Kenia of Malawi. Dit mede dankzij convenan-

ten die Ex-change sloot met drie scholen. Ook de

nieuwe deelnemers Hogescholen Saxion en Avans

zorgden voor veel Ex-changestudenten. De groei

van het aantal Ex-changestudenten was minder

dan verwacht. Door de onrusten in Kenia in 2008

en de geannuleerde stages in dit jaar bleef de wer-

ving voor begin 2009 enigszins achter.

Ook onderwijsstages Ex-change bood in 2009 stages aan in 16 verschil-

lende vakgebieden. Nieuw zijn de opleidingen On-

derwijskunde en Pabo. Dankzij een samenwerking

met de Onderwijsexpeditie gaan in 2010 studen-

ten van deze opleidingen op stage naar Oeganda.

Eerste prijsDat de ‘peer-to-peer’ aanpak van Ex-change

werkt, bleek nog eens in Kenia. Daar won partner

Ex-change in 2009

Aantal studenten: 87

(28 mbo, 50 hbo, 9 wo)

Landen: Kenia en Malawi

Onderwijsinstellingen: 27

Opbrengst: 7 214.626 (fondsenwerving

studenten en sponsorbijdragen bedrijven)

49

2Kinderen en jongeren in actie 4

SASOL de eerste prijs van het Keniase Ministerie

voor Planning & Housing voor het project Energie-

techniek met Ex-change. Succes in Nederland was

er dankzij Heijmans Foundation. Het hoofdspon-

sorschap door Heijmans werd gecontinueerd voor

2009 en 2010 met 7 60.000.

Learn4WorkEdukans Ex-change is trekker van één van de

Learn4Workprojecten in Kenia. Het project

TVET Ex-change werd goedgekeurd voor twee

en een half jaar. Ex-change voert dit project, ter

verbetering van het beroepsonderwijs in Kenia

uit met drie Nederlandse onderwijsinstellingen

en vier Keniase partnerorganisaties.

Wilmar Kuipers & Sanne van der Velde, studenten Social Work Hogeschool van Amsterdam ‘Ex-change was een fantastische ervaring. Persoonlijk en professioneel hebben wij ontzettend veel geleerd. Er is in Malawi nog veel ellende en armoede, maar het was mooi om te zien dat er veel mensen zijn die keihard en met minimale middelen werken om de kwaliteit van het leven te kunnen verbete-ren. Zikomo kwambiri (hartelijk dank).’

Bernard, IT student Don Bosco Technical School, Lilongwe Ma-lawi ‘I really enjoyed the nice time we had with you, we learnt a lot of things from you which are helping us a lot now. Every-thing here is just great and we promise to continue from where we stopped and also the school is depending on us much becau-se we had a wonderful experience with you guys. Don't forget to send me those pictures. Did you take a local chicken with you?’

50

Antonie Kamerling ‘Bekendheid is iets abstracts wat je bij je draagt. Maar met deze actie kan ik het concreet gebruiken en hopelijk meer kinderen in Malawi naar school helpen.’


De afdeling communicatie en fondsenwerving

van Edukans heeft tot doel om draagvlak te ver-

groten en fondsen te werven voor de doelstel-

lingen van de organisatie. Voor het werk van

Edukans in ontwikkelingslanden is steun van

particuliere donateurs ontzettend belangrijk.

In 2009 lanceerde Edukans daarom de nieuwe

fondsenwervende campagne Heel Nederland

deelt uit. Een actie waarmee heel Nederland

werd opgeroepen om in de webshop school-

spullen uit te delen aan kinderen in Malawi. Ac-

teur en zanger Antonie Kamerling speelde een

hoofdrol in de campagne. De spullen die online

zijn gekocht, werden in Malawi aangeschaft

en uitgedeeld op scholen. Dit maakte een

verschil in het leven van duizenden kinderen.

Met deze campagne kreeg Edukans meer be-

kendheid voor haar werk. Edukans verscheen

een kleine tweehonderd keer meer in de media

dan in 2008. Edukans richtte zich met deze

campagne voornamelijk op het Nederlandse

publiek. Of de naamsbekendheid van Edukans

daarmee ook daadwerkelijk is vergroot, wordt

in 2010 onderzocht.

51

5

Internet werd in 2009 een vast onderdeel in de

mediamix voor communicatie en fondsenwer-

ving. De fondsenwervende online campagne

werd ondersteund door e-marketing. Edukans

heeft tijdens de online campagne naast e-mar-

keting ingezet op de sociale media: via Twitter

deed Antonie Kamerling verslag van zijn reis

met Edukans naar Malawi, foto’s verschenen

op Flickr en filmpjes op Youtube. Via deze ka-

nalen kwamen veel bezoekers op de campag-

nesite. De campagne werd tevens ondersteund

door radio- en TVspots en banners op internet.

Edukans is actief en betrokken

Edukans heeft in juni 2009 een imago onderzoek

uitgevoerd. In totaal zijn 2.086 vragenlijsten ver-

stuurd. 182 (9 procent) vragenlijsten zijn terugge-

stuurd. Een grote meerderheid van de particuliere

gevers, bedrijven en kerken ziet Edukans als een be-

trokken (82 procent) en actieve (75 procent) orga-

nisatie. Ook zijn respondenten het bijna unaniem

(98 procent) eens met de uitspraak dat onderwijs

in ontwikkelingslanden kinderen ècht helpt aan een

betere toekomst. In juli 2009 heeft er geen naams-

bekendheidonderzoek plaatsgevonden omdat de

Edukanscampagne in het najaar plaatsvond.

Steun van prominente Nederlanders

Edukans is erin geslaagd om in 2009 prominente

Nederlanders bij het werk te betrekken. Antonie

Kamerling ging met Edukans op reis naar Malawi.

Daarna was Antonie het gezicht van Heel Neder-

land deelt uit. Ook andere prominente Nederlan-

ders onder wie Rik Felderhof, Anky van Grunsven,

Doekle Terpstra en Paul Rosenmöller steunden de

actie. NCRV-presentator Ewout Genemans verbond

zich voor het tweede jaar aan het werk van Edu-

kans. De betrokkenheid van bekende Nederlanders

bij Edukans zorgt voor veel gratis publiciteit. Aan-

dacht die Edukans zonder hen nooit had gekregen.

52

Pers en publiciteit

Edukans krijgt steeds meer aandacht voor haar

werk in de media. In 2009 is Edukans een kleine

tweehonderd keer meer in tijdschriften en kran-

ten verschenen dan in het jaar daarvoor. Twee

landelijke kranten plaatsten een ingezonden stuk

op hun opiniepagina over onderwijs in ontwik-

kelingslanden, ondertekend door Kees de Jong.

Het NCRV-programma Willem Wever ging met

Edukans SCOOLS mee naar Malawi. Ze maakten

drie uitzendingen over de schoolsituatie van Do-

nex, een jongen in Malawi die dankzij steun van

Edukans naar school kan. Tijdens de ‘Christmas

Tree for Charity’ actie van Sky Radio in december

2009 versierden Simon Keizer (van Nick & Si-

mon) en Jan Bulles van de 3JS een kerstboom voor

Edukans. Goed voor gratis publiciteit en 7 1.000.

Er worden minder persberichten verstuurd naar

de algemene pers. Perscontacten worden in-

dividueel bereikt. Ook de social media zijn een

informatiebron om de nieuwsrubrieken te be-

reiken. Edukans heeft voor de scholenprogram-

ma’s en voor Werelddocenten wel kant-en-klare

persberichten gemaakt. De deelnemers vullen

hun eigen naam in en sturen het bericht naar

53

de regionale en lokale media. En met resultaat:

Edukans (algemeen) verscheen 362 keer in

landelijke en regionale dagbladen.

Edukans Schoenmaatjes verscheen 367 keer in de

media; waaronder Metro, Royal Story, ZozitDat.

Edukans Going Global verscheen 233 keer in

de media; waaronder vaktijdschrift Twaalf

tot Achttien.

Edukans Onderwijsexpeditie verscheen 47

keer in de media; waaronder in de Yes.

Edukans Ex-change verscheen 24 keer in de

media.

Edukans SCOOLS verscheen 34 keer in de

media; waaronder in Kidsweek, de NCRV

gids, het KRO magazine en de Avro bode.

Edukans en Impulsis verscheen 47 keer in de

media.

Edukans en Werelddocent verscheen 25 keer

in de media; waaronder in Schooljournaal.

Publiciteit rond campagneDe inzet van Antonie Kamerling voor Heel

Nederland deelt uit zorgde voor veel publiciteit

voor Edukans en de campagne. ‘Ik ben in tijden

niet zó gelukkig geweest’ kopte de Telegraaf

in de weekendbijlage naar aanleiding van de

reis van Antonie met Edukans naar Malawi.

Ook andere landelijke en regionale kranten als

Metro, De Pers, NRC Next en de Stentor be-

richtten over de campagne. SBS Shownieuws

maakte een item over Antonie in Malawi. Tijd

voor Twee (op Radio 2), QMusic en Radio 538

besteedden aandacht aan Edukans. In totaal

verschenen er 123 kranten- en tijdschriften ar-

tikelen over Edukans en de campagne (adver-

tentiewaarde 7 598.352,64).

Advertenties en gratis stoppersEdukans kiest ervoor om advertenties als stop-

per aan te bieden om op de reclamekosten te

besparen. De stoppers (gratis advertentie) van

Heel Nederland deelt uit zorgden voor aandacht

in vele landelijke dagbladen. Een advertentie-

waarde van 7 440.120. De gratis advertentie

van Edukans Schoenmaatjes verscheen 518

keer in landelijke- en regionale dagbladen.

De GezinsagendaDe derde editie van de Edukans Gezinsagen-

da werd op de markt gebracht. In totaal zijn

20.652 exemplaren verkocht.


54

Evenementen

Om het werk onder de aandacht te brengen, is

Edukans aanwezig op diverse evenementen. In

2009 stond Edukans samen met Kwintessens

NZV Uitgevers op de Nationale Onderwijs Ten-

toonstelling (NOT). Ook was Edukans aanwezig

op Festival Mundial, de Afrikadag, de Vakantie-

beurs en diverse kleinere beurzen. Voor deelname

aan evenementen maakt Edukans zoveel mogelijk

gebruik van vrijwilligers.

Website beter bezocht

Vanaf 1 januari 2009 tot 1 januari 2010 telt de

site 164.974 unieke bezoekers. Dat is een stij-

ging van 55 procent ten opzichte van vorig jaar.

Bezoekers bleven dit jaar gemiddeld bijna een

minuut langer op de website, namelijk 3:23 mi-

nuten. In totaal hebben de bezoekers 310.695

pagina’s bezocht op de website van Edukans.

Ook plaatst Edukans veel nieuwsberichten op de

homepage, die veelvuldig worden overgenomen

op Twitter door bekende Nederlanders en be-

trokken deelnemers. Sinds 2009 brengt Edukans

om de maand een digitale nieuwsbrief uit. Deze

wordt verzonden naar 28.870 adressen.

55

In januari 2010 gaat Edukans directe sponsoring

via I-deal op de website realiseren.

Lobbyen met Boek van Belang

Edukans is samen met OXFAM Novib hoofdpart-

ner van de Global Campaign for Education Ne-

derland (GCE). In 2009 is de GCE er in geslaagd

om op verschillende momenten in het jaar de

media en de politiek te bereiken. De aandacht

werd verbreed naar het beïnvloeden van de

begrotingsbehandeling van ontwikkelingssa-

menwerking. Mede dankzij deze lobby werden

de voorgenomen bezuinigingen op onderwijs

gedeeltelijk teruggedraaid. Daarnaast werkte

de GCE samen met Amsterdam Wereldboe-

kenstad en Stichting Lezen & Schrijven aan het

Boek van Belang. Vijftig bekende Nederlanders

schreven met de hand persoonlijk over het be-

lang van lezen en schrijven wereldwijd. H.K.H.

Prinses Laurentien verzorgde het voorwoord en

nam het eerste boek in ontvangst. Op de slot-

manifestatie benadrukte ook staatssecretaris

Timmermans het belang van lezen en schrijven.

Minister-president Balkenende en oud-voetballer


Ruud Gullit deden de Nederlandse aftrap voor

de nieuwe GCE campagne voor 2010: 1Goal.

Feiten en cijfers:

Presentatie Boek van Belang met H.K.H. Prines

Laurentien, Burgemeester van Amsterdam Job

Cohen, staatssecretaris Europese Zaken Frans

Timmermans, Farah Karimi en Kees de Jong

(namens GCE).

9.000 pocket - exemplaren Boek van Belang.

Film gemaakt over Boek van Belang met Beken-

de Nederlanders, deze is geplaatst op Youtube.

Les van Belang: lespakket ontwikkeld door Ho-

geschool van Amsterdam voor groep 7 en 8.

Ingezonden artikel in Trouw ‘Koenders miskent

belang onderwijs’.

Brieven naar minister Koenders en de vaste Ka-

mercommissie naar aanleiding van Boek van

Belang en reactie op rijksbegroting.

Aanzet voor strategisch paper over lobby.

Minister-president Balkenende tijdens de aftrap van de 1Goal campagne ‘75 miljoen kinderen die niet naar school kunnen, blij-ven hun hele leven in een negatieve spiraal van armoede steken. Ieder kind heeft recht op onderwijs en een goede toekomst. We-reldwijd hebben regeringsleiders afgespro-ken dat in 2015 alle jongens en meisjes naar school kunnen gaan. Nederland maakt zich er hard voor dat deze afspraak wordt nage-komen.’

Scholen 7 1.476.462 9,1%

Particulieren (incl. schenkingen en nalatenschappen) 7 1.990.549 12,3%

Bedrijven 7 389.784 2,4%

Instellingen/stichtingen 7 296.526 1,8%

Kerken 7 180.623 1,1%

Impulsis 7 1.708.060 10,5%

Giften in natura (waarde schoenendozen) 7 1.326.659 8,2%

Totaal baten uit gezamenlijke acties 7 10.339 0,1%

Subsidies overheden en anderen 7 8.686.150 53,5%

Interestbaten 7 115.007 0,7%

Ontvangsten penvoerderschappen 7 52.484 0,3%

Totaal 7 16.232.643 100%

56

Inkomsten Edukans

57

Fondsenwerving

Voor het realiseren van onze onderwijsprojecten

is Edukans afhankelijk van de steun en betrok-

kenheid van de hele Nederlandse samenleving.

Edukans ontvangt rechtstreekse steun van par-

ticulieren, scholen, bedrijven, kerken en fondsen

en subsidie van het ministerie van Buitenlandse

Zaken. In het kader vindt u een overzicht van de

herkomst van deze inkomsten.

Donateurs zijn voor Edukans onmisbaar om het

werk uit te kunnen voeren. Ook wil Edukans de

afhankelijkheid van subsidies verkleinen. Daarom

streeft Edukans er de komende jaren naar om het

aandeel eigen fondsenwerving te laten toenemen.

Edukans ziet vooral groeimogelijkheden in par-

ticuliere fondsenwerving en in fondsenwerving

bij bedrijven. De fondsenwervende activiteiten

en inkomsten van scholen staan beschreven in

hoofdstuk 4. Hieronder volgen de resultaten van

de andere doelgroepen.

Resultaten wervende activiteitenVoorgaande jaren werd Edukans al geconfron-

teerd met een dalende tendens in de fondsen-

werving via mailings en telemarketing. Daar-

naast was in 2009 het effect van de financiële

crisis duidelijk merkbaar. Daarom is Edukans er

in 2009 niet in geslaagd deze trend te doorbre-

ken. Bij de telemarketingactiviteiten was het ef-

fect van de crisis het meest duidelijk: in 2009 re-

ageerde maar één op de vijftien mensen positief

op de vraag om Edukans structureel te steunen.

Vijf jaar geleden zegde nog één op de vijf mensen

tijdens een telemarketinggesprek toe om Edu-

kans structureel steunen.

Donateurs

Edukans heeft een achterban van ruim 45.000

donateurs. Donateurs ontvangen vier keer per

jaar het magazine Schoolschrift. Met School-

schrift houdt Edukans donateurs op de hoogte

van de onderwijsprojecten en de scholenpro-

gramma’s. Ook geeft Schoolschrift achtergrond-

informatie over onderwijs in ontwikkelingslanden.

Een groot deel van onze donateurs (bijna 19.000)

steunt Edukans met een structurele donatie

(machtiging) van gemiddeld 7 40,77 per jaar.

De inkomsten van deze groep zijn voor Edukans

belangrijk, omdat het inkomsten zijn waarop we

voor langere tijd kunnen rekenen. In totaal dra-

gen de structurele donateurs bijna 7 770.930

bij aan de totale donaties van Edukans. In 2009

is het aantal structurele donateurs afgenomen;

er werden meer machtigingen beëindigd dan dat

er nieuwe structurele donateurs zijn bijgekomen.

Het werven van structurele donateurs blijft een

van de speerpunten in het beleid van Edukans, al

verwachten we dat het ook in 2010 moeilijk zal

zijn om donateurs voor langere tijd aan Edukans te

verbinden. Edukans zal in 2010 een vernieuwde in-

vulling geven aan het structureel donateurschap.

In 2009 heeft Edukans met vier mailings een op-

brengst gerealiseerd van ruim 7 459.000. De op-

brengst uit mailings ligt acht procent lager dan

in 2008. De strategie voor mailings is afgelopen

jaren niet gewijzigd. Wel heeft Edukans geïnves-

teerd in nieuwe wervingskanalen zoals internet.


58

Heel Nederland deelt uit

Edukans lanceerde in 2009 de campagne Heel

Nederland deelt uit. In deze campagne speelt on-

line fondsenwerving een grote rol. Heel Neder-

land deelt uit bracht in totaal 7 86.519 op. Via

de website kochten 922 donateurs schoolspullen

voor in totaal 7 55.152. Door een aantal grote

aankopen van bedrijven werd gemiddeld voor

bijna 7 60 gekocht. Ook met een mailing aan een

niet actief deel van de achterban en een bijlage in

het Onderwijsblad van de AOb (Algemene Onder-

wijsbond) heeft Edukans mensen opgeroepen om

schoolspullen te kopen. Naar aanleiding hiervan

hebben nog eens 2.157 mensen schoolspullen ge-

kocht voor 7 31.367 (gemiddeld 7 14,54).

Telemarketing

Twee telemarketingbureaus voerden gezamen-

lijk 17.627 gesprekken met potentiële donateurs.

Op basis daarvan hebben 1.374 mensen beslo-

ten om Edukans structureel te gaan steunen met

gemiddeld 7 39,90 op jaarbasis.

CNV Onderwijs

Edukans werkt al ruim zeven jaar samen met

CNV Onderwijs. In het weekblad van CNV On-

derwijs (Schooljournaal) zijn acht artikelen

gepubliceerd over de projecten van Edukans in

India en Oeganda. Twee keer per jaar voegt Edu-

kans een brief met acceptgiro toe aan het blad

van CNV Onderwijs om steun te vragen voor

de onderwijsprojecten. Samen met de lopende

structurele bijdragen van CNV Onderwijs leden

leverde de samenwerking 7 74.600 op.

Wereldschoolboekenfonds

Eind 2008 voerde Edukans in het Wereldschool-

boekenfonds samen met Oxfam Novib en Inter-

national Child Support actie voor beter onder-

wijs. Edukans ontving in 2009 7 5.857 uit de

gezamenlijke opbrengst van het Wereldschool-

boekenfonds.

Kerken

Jaarlijks worden kerken drie maal benaderd met

een verzoek om het werk van Edukans te steu-

nen. In 2009 dragen kerken met 7 180.623 bij

aan de inkomsten. De bijdrage van kerken laat

een stijging zien van 38 procent ten opzichte van

2008. Edukans streeft er in 2010 naar om meer

kerken te betrekken bij de onderwijsprojecten

van Edukans.

Schoolsponsorplan

Met het Schoolsponsorplan leveren particulie-

ren een maandelijkse bijdrage aan een project in

Ethiopië, India, Oeganda of Peru. Schoolsponsors

59

konden begin 2009 kiezen voor een terugkop-

peling op papier of via e-mail. Ook is de lay-out

aangepast en kreeg het Schoolsponsorplan een

modern jasje. De particuliere Schoolsponsors

doneerden 7 68.740 in 2009. Vanaf 2009 doen

scholen die voorheen het Schoolsponsorplan

steunden mee aan de scholenactie SCOOLS.

Schenken en nalaten

Door een schenking aan Edukans vast te leggen in

een notariële akte, kunnen donateurs een deel

van de donatie aftrekken van de inkomstenbelas-

ting. Bij Edukans kunnen notarieel schenkers zelf

kiezen aan welk onderwijsproject hun bijdrage

wordt besteed. In april 2009 is Edukans een

samenwerkingsovereenkomst aangegaan met

Schenkservice in Zeist. Hierdoor kunnen dona-

teurs de schenkingsakte via de website aan-

vragen. De kosten voor het laten opmaken van

een notariële akte zijn hiermee verlaagd. De in-

komsten uit notariële schenkingen bedragen

7 63.373, een stijging van 2,3 procent ten opzich-

te van het boekjaar 2008. Het totaalbedrag van

ontvangen legaten bedroeg in 2009 7 93.316. In

2010 wil Edukans de informatie over de mogelijk-

heden van schenken en nalaten verbeteren.

Gedragscode

Edukans is aangesloten bij de Vereniging van Fond-

senwervende Instellingen (VFI) en hanteert de ge-

dragscode die door deze brancheorganisatie is op-

gesteld (VFI Gedragscode).

Deze gedragscode is in te zien op de website van het

VFI. Naast de gedragscode van het VFI hanteert Edu-

kans geen eigen gedragscode. Klachten worden door

Edukans afgehandeld volgens de klachtenprocedure,

gekoppeld aan de ISO-procedure. In 2010 zullen de

fondsenwervingsactiviteiten ten behoeve van de

ISO-procedure specifieker worden beschreven.

Percentage kosten en bestedingen

Het percentage kosten besteed aan fondsenwerving

bedraagt 12,6 procent en blijft daarmee ver onder

het door het CBF gehanteerde percentage van 25

procent. Als kosten fondsenwerving worden aan-

gemerkt alle kosten die rechtstreeks tot doel heb-

ben giften of andere inkomsten te verwerven, zoals

bijvoorbeeld drukkosten, verzendkosten van fond-

senwervingsmailings, kosten voor telemarketing,

kosten voor productie en plaatsing van fondsenwer-

vingsuitingen in diverse media, etc. De productie en

verzending van het magazine Schoolschrift worden

aangemerkt als voorlichtingskosten.


60

Bedrijven, stichtingen en fondsen 2009 leek aanvankelijk een moeilijk jaar te

worden vanwege de recessie. De inkomsten uit

bedrijven stegen echter ten opzichte van 2008

licht. Een aantal bedrijven was door de crisis

genoodzaakt de steun aan Edukans te vermin-

deren of zelfs (tijdelijk) te stoppen. Andere be-

drijven bleven zich vol overgave inzetten. De

campagne Heel Nederland deelt uit is voor be-

drijven een laagdrempelige manier om giften

te geven. Detacheringbureau DNC TTP gaf de

opbrengst van hun Kerst charity fair aan Heel

Nederland deelt uit. Eduper, een bureau voor

arbeidsmarktoplossingen, wilde geen cadeaus

tijdens de opening van hun nieuwe pand, maar

schoolspullen voor Edukans Schoenmaatjes.

Met BDO Accountants & Adviseurs werd een

solide basis gelegd om vanaf 2010 drie jaar lang

intensief te gaan samenwerken. Naast een fi-

nanciële bijdrage wordt de specifieke kennis van

BDO medewerkers ingezet bij Edukans partners

in ontwikkelingslanden. De BDO’ers reizen in

het voorjaar in 2010 naar de ontwikkelingslan-

den om daar samen met de partners de Edukans

Assessment Tool uit te voeren. Voor hun langdu-

rige steun bedanken we ook specifiek Heijmans,

61

IMK opleidingen en Noordhoff Uitgevers. Met

genoemde partijen zijn er ook plannen ontwik-

keld om in 2010 een groep ambassadeurs te

vormen vanuit het bedrijfsleven.

Stichtingen en (vermogens)fondsenEdukans wordt veel gesteund door stichtingen

en (vermogens)fondsen. Afgelopen jaar heeft

Edukans een reis gemaakt naar Kenia met verte-

genwoordigers van de Turing Foundation. Graag

bedanken wij de volgende stichtingen en (ver-

mogens)fondsen voor hun steun: Anna Muntz

Stichting, Stichting BAS Geeft, de G-Star Raw

Denim Foundation, Stichting Jan Amos Come-

nius, Katholieke Stichting Jongerenbelangen,

Stichting Rotterdam, de Dr. Hofsteestichting, de

Turing Foundation, Van der Walstichting, Stich-

ting Vive ut Vivas en Stichting Kind en Onderwijs

Rotterdam.


Een belangrijk deel van de (structurele) do-

nateurs werd afgelopen jaren geworven via

mailings en telemarketing. Met de invoering

van het Bel-Me-Niet-Register verwacht Edu-

kans dat telemarketing een minder belangrijk

wervingskanaal zal worden. In plaats daarvan

investeert Edukans in online communicatie en

fondsenwerving.

De fondsenwervende campagne Heel Neder-

land deelt uit wordt uitgebouwd als belang-

rijkste manier om het Nederlandse publiek

én de bestaande doelgroepen te activeren.

Daarnaast worden ook de bedrijven bena-

derd met deze actie.

Meer prominente Nederlanders zullen zich

gaan binden aan Edukans en daarmee publi-

citeit generen voor de organisatie. Eind 2010

heeft Edukans vijf ambassadeurs en is de

naamsbekendheid toegenomen.

Edukans zal nieuwe mogelijkheden zoeken

om sociale netwerken op internet te gaan

gebruiken voor communicatie en fondsen-

werving. Edukans wil jongeren en vrijwilligers

nadrukkelijker gaan betrekken bij deze online

communicatie en fondsenwerving.

Edukans levert een actieve bijdrage aan GCE

Nederland dat een grote rol speelt op lobby

en beleidsbeïnvloeding in Nederland en ont-

wikkelingslanden.

Uitbouwen ambassadeurschap bedrijven, mi-

nimaal drie strategische samenwerkingsver-

banden zijn in 2010 gesloten.


62


Edukans is samen met Kwintessens NZV Uitgevers

en Xplore Groep BV onderdeel van de Stichting

UnieNzv. UnieNzv is een maatschappelijke onderne-

ming voor onderwijs en educatie in Nederland en in

ontwikkelingslanden. UnieNzv beoogt voor de werk-

maatschappijen een inspirerende, professionele om-

geving te zijn waarin de diversiteit aan activiteiten

samenhang krijgt. UnieNzv biedt tevens de geza-

menlijke ondersteuning voor de organisatieonder-

delen met afdelingen op het terrein van personele,

financiële en facilitaire zaken. Stichting UnieNzv,

stichting Edukans en BV Kwintessens NZV Uitge-

vers vormen voor de btw een fiscale eenheid. Xplore

Groep BV is met ingang van 1 januari 2009 voor 51,1

procent eigendom van Kwintessens NZV Uitgevers.

Uiteindelijk zal Xplore uiterlijk 1 januari 2012 geheel

zijn overgenomen en integraal deel uitmaken van

UnieNzv.

De samenwerking in UnieNzv beoogt het realise-

ren van synergie op een aantal terreinen: efficiënte

en doelmatige interne ondersteuning, gezamenlijke

productontwikkeling, gemeenschappelijke verkoop

en marketing en samenwerking op het gebied van

visie en (bedrijfs)cultuur. In 2009 zijn op de bovenge-

noemde terreinen de volgende resultaten geboekt:

63

6

1. Overname van Xplore en het realiseren van de

eerste stappen tot verdere samenwerking tussen

Kwintessens, Edukans en Xplore. Xplore is educa-

tief uitgever onder de imprint SGO en is een dienst-

verlener op het gebied van de ontwikkeling en uit-

voering van edutainmentprojecten voor derden.

2. Herinrichting van de interne controlling en be-

drijfsvoering.

3. Doordenking en uitwerking van een gemeen-

schappelijk kwaliteitskader, waarin de kern-

waarden worden geconcretiseerd op een drietal

gebieden: op het gebied van de missie, visie en

methodiek, op het gebied van de organisatieken-

merken en op het gebied van de individuele pro-

fessionele ontwikkeling van medewerkers.

4. Het uitgeven van Rondjewereld, een productlijn

van een gezamenlijk uitgeeffonds voor wereld-

burgerschap van Edukans en Kwintessens.

Cultuur en structuurEdukans wil de organisatiecultuur graag informeel,

open, slagvaardig en betrokken houden. In 2009 is

het managementteam van Edukans verkleind door

het samenvoegen van de drie afdelingen scholenac-

ties tot één afdeling Scholenprogramma’s. De struc-

tuur van de organisatie in 2009 is als volgt:

Edukans

UnieNzv

personele zakenbedrijfsvoering

buitenland Xplore Groep

bestuur UnieNzv= bestuur Edukans

Kwintessens NZV Uitgevers

scholen-programma’s

communicatie &fondsenwerving

programma coördinatie unit

64

Kwaliteit en transparantie

KwaliteitEdukans hanteert een ISO-gecertificeerd kwa-

liteitssysteem dat structuur en helderheid biedt

voor belangrijke processen binnen de organisatie.

Op 18 april 2009 is door Kiwa de ISO certificering

opnieuw erkend. Doelstellingen van het kwali-

teitssysteem zijn:

Een continu en cyclisch leerproces dat door me-

dewerkers als zinvol wordt ervaren.

Een klantgerichte werkwijze die zich laat (bij)

sturen door (on)tevreden klanten.

Een transparante organisatie die helder com-

municeert.

Meten van doelmatigheid Edukans werkt voortdurend aan manieren om de

inzet van mensen en middelen te toetsen op doel-

matigheid. Continu leren en verbeteren van kwa-

liteit, voortgang en doelmatigheid zijn verankerd

in het strategisch plan, managementrapportages

en ISO kwaliteitshandboek. Jaarlijks wordt een

directiebeoordeling opgesteld per afdeling, die

wordt besproken en vastgesteld in het manage-

mentteam. De beoordelingen worden gebruikt

als input voor de jaarlijkse eindbeoordeling door

de directie gericht op verbetering van prestaties

en doelmatigheid van de hele organisatie. De

output van de eindbeoordeling wordt onder meer

verwerkt in de kwaliteitsdoelen van het strate-

gisch plan. Nieuwe projecten worden volgens de

procedure projectmelding behandeld door het

managementteam.

Aandacht voor het milieu

Bij de inkoop van materialen kiest Edukans waar

mogelijk voor materialen die zo min mogelijk be-

lastend zijn voor het milieu. Het kantoorpand van

Edukans is op loopafstand van station Amers-

foort, waardoor veel collega’s en bezoekers met

het openbaar vervoer reizen.

Bestuur en toezicht

Raad van ToezichtDe Raad van Toezicht voor Edukans is gelijk aan

die van UnieNzv en bestaat volgens de statuten

uit zeven personen. De leden worden benoemd

voor vijf jaar en zijn tweemaal herbenoembaar.

Volgens een vastgelegd reglement wordt bij een

vacature een profielschets opgesteld. Geschikte

kandidaten worden gezocht via het netwerk of

het plaatsen van een advertentie in landelijke

dagbladen. Een benoemingsadviescommissie be-

staande uit twee leden van de Raad van Toezicht

en de bestuurder brengt een advies uit. In 2009 is

de heer R.W. van Tol RA toegetreden tot de Raad

(1 februari 2009) als opvolger van mevrouw Van

der Horst-van de Schepop, die wegens verhuizing

aftrad. De Raad van Toezicht van Edukans be-

staat uit de volgende leden:

Mevrouw drs. A. Ekkelkamp – deskundig op

het terrein van onderwijs (benoemd in 2004,

herbenoembaar in 2014)

Mevrouw drs. J.D.C. Geel – theologie, media

(benoemd in 2007, herbenoembaar in 2012)

De heer dr. J. Hardeman – ontwikkelingssa-

menwerking (benoemd in 2005, herbenoem-

baar in 2014)

Mevrouw drs. W. Hoek – organisatieontwik-

keling (benoemd in 2007, herbenoembaar in

2012)

De heer drs. A. Holster – onderwijs (benoemd

in 2008, herbenoembaar in 2013)

De heer R.W. van Tol RA – accountancy (be-

noemd in 2009, herbenoembaar 2014)

65

De heer drs. J.P.A. Wissink – uitgeverij (voorzit-

ter; benoemd in 2004, herbenoembaar in 2011)

De leden krijgen het (maximale) belastingvrije

bedrag voor vrijwilligerswerk uitgekeerd, zijnde

7 1500,- per jaar per persoon.

Geen van de leden van de Raad van Toezicht heeft

gemeld een (neven)functie te vervullen die strijdig

is met het functioneren in de Raad van Toezicht

van Edukans.

Bestuur en directieHet bestuur van Edukans is in handen van de

heer R. Rijnbende. De heer K. de Jong is als direc-

teur verantwoordelijk voor beleid en uitvoering.

Bestuur en directie van UnieNzv worden ge-

vormd door de heer R. Rijnbende (directeur be-

stuurder), de heer K. de Jong (adjunct-directeur,

directeur Edukans) en de heer G. Kroes (adjunct-

directeur, directeur Kwintessens NZV Uitge-

vers). Laatstgenoemde is per 1 juli 2009 be-

noemd als opvolger van mevrouw C. den Draak.

Bestuur en directie van Edukans en van UnieNzv

worden benoemd door de Raad van Toezicht.

Het salaris van de bestuurder wordt voor de

helft toegerekend aan Edukans. Dit komt neer

op een bedrag van 7 53.402,-, exclusief sociale

lasten van 7 3.494 en pensioenpremies 7 6.202.

Het salaris van de directeur Edukans bedraagt

7 91.689 inclusief vakantiegeld en eindejaars-

uitkering, exclusief sociale lasten van 7 6.831 en

pensioenpremies 7 10.018.

In de statuten, in de Reglementen van de Raad

van Toezicht en in het Directiestatuut zijn de

bevoegdheden van de bestuurder en de verhou-

ding tussen de bestuurder en de Raad van Toe-

zicht vastgelegd. Aan de hand van het beoorde-

lingskader bestuurder en de functiebeschrijving

directeur vinden jaarlijks functioneringsgesprek-

ken plaats met de directeur-bestuurder en direc-

teur.

De bestuurder R. Rijnbende heeft de volgende

nevenfuncties die in het kader van zijn func-

tie relevant kunnen worden genoemd: lid RvT

Christelijk Sociaal Congres, lid Algemeen Be-

stuur Christelijke Pers (Trouw), lid netwerk chris-

telijk onderwijs, lid voorzittersplatform ICCO

alliantie. Relevante nevenfuncties van directeur

K. de Jong zijn: lid directieraad ICCO alliantie, lid

stuurgroep Connect 4 Change alliantie en lid di-

rectieraad ETC alliantie.


66

Verantwoordingsverklaring Edukans is lid van de Vereniging van Fondsen-

wervende Instellingen (VFI). Deze vereniging is

opdrachtgever van de Commissie Wijffels, die

de Code voor Goed Bestuur heeft opgesteld.

Per 1 juli 2008 is de Code vervlochten met het

CBF-keur. In 2009 is dit keurmerk opnieuw aan

Edukans verleend. In het nieuwe CBF-keur wor-

den de volgende drie hoofdprincipes geïntrodu-

ceerd:

Onderscheid de functies toezicht houden,

besturen en uitvoeren.

Optimaliseer de effectiviteit en efficiency van

uw bestedingen.

Optimaliseer de omgang met belanghebben-

den.

Hoe Edukans invulling geeft aan bovenstaande

principes, is vastgelegd in een verantwoordings-

verklaring.

1. Toezicht houden, besturen en uitvoeren

In het document ‘Reglementen van de Raad van

Toezicht’ zijn verschillende reglementen samen-

gebracht over informatievoorziening, profiel en

werving en selectie van leden voor de Raad van

Toezicht en de auditcommissie. De Raad van

Toezicht laat zich bijstaan door een auditcom-

missie. Deze commissie richt zich op de beoor-

deling van het financiële beheer en de kwaliteit

van de controlling. De auditcommissie beoor-

deelt tevens het werk van de accountant en

rapporteert hierover aan de Raad van Toezicht

tijdens de bespreking van de jaarrekening.

De Raad van Toezicht kwam in 2009 vijf keer bij

elkaar. De Raad van Toezicht bewaakt de con-

tinuïteit, houdt toezicht op de realisatie van de

strategische doelen, toetst de kwaliteit van het

beheer en adviseert het bestuur over relevante

maatschappelijke ontwikkelingen. De Raad van

Toezicht verstrekt goedkeuring aan het Stra-

tegisch plan (voor Edukans opgesteld door het

MT) en de begroting en aan de jaarrekening

en het jaarverslag. In het verslagjaar is door de

Raad van Toezicht extra aandacht gegeven aan

de controlling, het PME-systeem (in het bijzon-

der de definitie van kwaliteit) en de oriëntatie

op de invulling van de eigen rol en verantwoor-

delijkheid van de Raad van Toezicht.

Bij de bespreking van het jaarverslag en de jaar-

rekening is tevens een evaluatie en beoorde-

67

ling gehouden van het gevoerde beleid en is de

jaarlijkse risico-analyse besproken. Vastgesteld

wordt welke doelen en resultaten zijn gehaald

en waar deze mogelijk afwijken. Het betreft een

financiële en een inhoudelijke evaluatie. De re-

sultaten van deze evaluatie zijn vertaald in de

nieuwe versie van het strategisch plan.

2. Optimalisatie van de effectiviteit

en efficiency van de bestedingen

Edukans werkt blijvend aan kwaliteitsverbete-

ring. Voor de uitvoering van het onderwijspro-

gramma beschikt Edukans over een uitvoerig

monitoringsysteem waarin de gestelde kwan-

titatieve en kwalitatieve resultaten per pro-

gramma worden gevolgd. Zo wordt in beeld

gebracht welke toename er is van deelname

aan onderwijs als gevolg van de financiering

door Edukans.

Daarnaast wordt per programma ook een

aantal kwalitatieve resultaten gevolgd, bij-

voorbeeld door de beschikbare leermiddelen

en de opleiding van de leerkrachten in beeld te

krijgen. Zowel de beschikbaarheid àls de kwa-

liteit van onderwijs zijn voor Edukans belang-

rijke indicatoren.

Het bestuur stelt via het strategisch plan en de

begroting de richtinggevende doelstellingen

van Edukans vast. Het bestuur heeft normen

vastgesteld voor de kosten die gemaakt mo-

gen worden om de doelstellingen te bereiken.

Verdere processen en procedures, ook over

monitoring en evaluatie van projecten zijn om-

schreven in de ISO-procedure. Meer informatie

over kwaliteit en doelmatigheid staat vermeld

in het hoofdstuk ‘Doelstellingen en beleid’. Als

er een afwijking van de besteding van midde-

len ten opzichte van de begroting is, wordt dit

gerapporteerd aan de bestuurder, behandeld in

de auditcommissie en vermeld in de manage-

mentrapportage aan de Raad van Toezicht.

3. Optimalisatie van de omgang met

belanghebbenden

Als directe belanghebbenden van Edukans kun-

nen worden genoemd: kinderen en partneror-

ganisaties in ontwikkelingslanden, donateurs,

subsidiegevers en vrijwilligers. Via diverse com-

municatiemiddelen genoemd in het jaarverslag

vindt communicatie met belanghebbenden

plaats. Richtlijnen en procedures zijn vastgelegd

in de ISO-procedure.

Personeel en beleid

Op 31 december 2009 werken 44 medewerkers

voor Edukans, met een totale formatie van 36 fte.

In 2009 zijn vijf medewerkers gestart en hebben

twee medewerkers hun dienstverband beëindigd.

Bij Edukans werken 28 vrouwen en 16 mannen. 31

procent van de medewerkers heeft een full time-

dienstverband; 63 procent heeft een dienstver-

band tussen 50 procent en 90 procent. Edukans

heeft tien medewerkers boven de vijftig jaar; 28

medewerkers zijn tussen de dertig en vijftig jaar.

Zes medewerkers zijn jonger dan dertig jaar. Edu-

kans heeft een ziekteverzuimpercentage van 1,3

procent.

Door de grote toename van het aantal medewer-

kers in 2007 (40 procent) en 2008 (16 procent)

ligt het zwaartepunt van het personeelsbeleid bij

de organisatiecultuur. Met teamdagen, inspira-

tiedagen en ook met informele ontmoetingsmo-

menten wordt hier veel aandacht aan besteed. In

2009 is door de Ondernemingsraad opnieuw een

personeelsenquête gehouden over de onderwer-

pen Werktijden, Werkplek en ondersteuning en

Kwaliteitsbevordering. De OR concludeerde dat

de meerderheid van de medewerkers tevreden is

over deze aspecten van werken bij Edukans.


68

Edukans typeert zichzelf als ‘lerende organisatie’.

In dit kader is in 2009 gewerkt aan beleid voor

het ontwikkelen van de competenties van de me-

dewerkers, nauw verbonden met de kernwaarden

van de organisatie.

Arbeidsvoorwaarden Edukans volgt de arbeidsvoorwaarden van de

PKN. Hierin vinden in 2009 geen belangrijke wij-

zigingen plaats.

Interne communicatieDagelijks wordt door middel van een intranet de

interne nieuwsvoorziening voor de medewerkers

bijgewerkt. Ook de leden van de Raad van Toe-

zicht hebben daar toegang toe. Op het intranet

worden berichten geplaatst van inhoudelijke, or-

ganisatorische aard en over personele zaken.

Vrijwilligers

Vrijwilligers zijn voor Edukans van groot be-

lang om de activiteiten te kunnen voortzetten.

Om haar doelstellingen te realiseren, kan Edu-

kans rekenen op een trouwe schare vrijwilligers.

Judith Verkerk, vrijwilliger inleverpunt Heerhugowaard ‘In de vier jaar dat ik vrijwilliger ben, ben ik echt verslaafd geraakt aan de actie. Op rom-melmarkten ga ik op zoek naar spulletjes en als de tandenborstels in de aan-bieding zijn, haal ik de hele schap leeg. Mijn zolder staat bomvol spullen.’

69

In 2009 zetten zo’n 720 vrijwilligers zich in voor

Edukans.

Op de 36 inleverpunten en in de vijf verwerkings-

centra zijn zo’n 550 vrijwilligers voor Schoen-

maatjes actief. Zij nemen de schoenendozen in

ontvangst, kijken de schoenendozen na en ma-

ken ze klaar voor verzending. In Groningen werd

een nieuw verwerkingscentrum geopend.

Negen presentatievrijwilligers gaven 190 pre-

sentaties op scholen over onderwijs in ontwik-

kelingslanden.

Een workshopteam van 25 vrijwilligers gaven

samen 60 workshops/presentaties. Er is een

nieuw team van 16 workshopleiders opgeleid.

Een vrijwilliger coördineert het team en zorgt

voor afstemming met scholen.

78 Oud-deelnemers aan Going Global en On-

derwijsexpeditie werken vrijwillig als assistent-

consulent.

Negen vrijwilligers zijn actief als reisbegeleider

bij Werelddocent.

Ex-change heeft twee kantoorvrijwilligers en ze-

ven studentbegeleiders.

Deze vrijwilligers dragen er in belangrijke mate

aan bij dat de personeelskosten zo laag mogelijk

blijven. Bovendien zorgen gemotiveerde vrijwilli-

gers als geen ander voor draagvlak voor Edukans

en ontwikkelingssamenwerking.

Edukans wil bovendien een groeiend aantal jonge

deelnemers aan de scholenprogramma’s gelegen-

heid bieden om hun kwaliteiten in te blijven zetten

voor ontwikkelingssamenwerking. Samen met To-

getthere, het jongerenprogramma van alliantie-

partners ICCO en Kerk in Actie, werkt Edukans aan

een steeds groter bestand van actieve jongeren op

het gebied van draagvlakversterking en fondsen-

werving. Maar Edukans richt zich niet alleen op

jongeren. Ook veel ouderen uiten graag hun actie-

ve betrokkenheid, vooral bij Schoenmaatjes.

Vernieuwd vrijwilligersbeleid

De snelgroeiende vrijwilligersbeweging vraagt

doorlopend om een planmatige en doelmatige in-

zet en begeleiding, met een optimale vrijheid van

werken voor de vrijwilligers. In 2009 trof Edukans

de voorbereidingen voor een vernieuwd vrijwilli-

gersbeleid. Het beleid is gebaseerd op vier manieren

van inzet: incidenteel en structureel, lange termijn

en korte termijn. Edukans wil vrijwilligers inzetten

al naar gelang hun interesses en kwaliteiten.

Kristel Dijkman (vrijwilliger Onderwijsex-peditie) 'Ik ben vrijwilliger omdat ik ontwik-kelingssamenwerking erg belangrijk vind en het een uitstekende kans vind om ervaringen uit te wisselen met studenten en leerkrach-ten in een ander land en van elkaar te leren. Ik ben overtuigd van de waarde van ontwik-kelingssamenwerking en uitwisseling van ideeën met studenten.’


Besluitvorming (her)inrichting organisatie

vanaf 2011, mede afhankelijk van toegeken-

de subsidies.

Besluitvorming over nieuwe samenwerkings-

vorm ICCO alliantie.

Vernieuwd vrijwilligersbeleid.

Kwaliteitssysteem voor toeleveranciers Ne-

derland in samenwerking met bedrijfsbureau

UnieNzv.

Nieuw kwaliteitenbeleid (competenties) in

alle lagen van de organisatie geïmplemen-

teerd.


70


ACTIVA 31 DECEMBER 2009 31 DECEMBER 2008

Vaste activa

Immateriële vaste activa 14.441 28.882

Financiële vaste activa 0 141.019

14.441 169.901

Vlottende activa

Debiteuren 17.825 6.007

Vorderingen en overlopende activa 4.479.630 3.977.891

Liquide middelen 0 0

4.497.455 3.983.898

Totaal activa 4.511.896 4.153.799

PASSIVA 31 DECEMBER 2009 31 DECEMBER 2008

Reserves en fondsen

Overige reserve 662.147 390.131

662.147 390.131

Voorzieningen

Voorzieningen 78.624 32.726

78.624 32.726

Kortlopende schulden

Verplichtingen van voorgenomen uitkeringen 3.771.125 3.730.942

voor onderwijsprojecten 3.771.125 3.730.942

ontwikkelingssamenwerking

Totaal passiva 4.511.896 4.153.799

Balans per 31 december 2009 (in euro’s)

7

71

BATEN REALISATIE 2009 BEGROTING 2009 REALISATIE 2008

Baten uit eigen fondswerving

Scholen 1.476.462 1.762.000 2.100.840

Particulieren 1.833.860 2.062.000 1.239.975

Bedrijven 389.784 360.000 228.423

Instellingen/stichtingen 296.526 350.000 284.184

Kerken 180.623 190.000 131.025

Impulsis 1.708.060 1.700.000 1.831.953

Giften in natura (waarde schoenendozen) 1.326.659 1.404.000 1.359.570

Nalatenschappen 93.316 0 71.165

Notariële schenkingen 63.373 0 61.976

Overige baten 0 0 9.544

Totaal baten uit eigen fondsenwerving 7.368.663 7.828.000 7.318.655

Baten uit gezamenlijke acties

Kwintessens NZV Uitgevers 4.482 0 15.939

Wereldschoolboekenfonds 5.857 0 0

10.339 0 15.939

Subsidies van overheden 8.686.150 8.850.000 8.279.020

Interestbaten 115.007 0 0

Ontvangsten penvoerderschap 52.484 97.000 0

Totale baten 16.232.643 16.775.000 15.613.614

Staat van baten over 2009 (in euro’s)

72

LASTEN REALISATIE 2009 BEGROTING 2009 REALISATIE 2008

Besteed aan doelstellingenOntwikkelingssamenwerking Onderwijsprojecten algemeen 9.211.735 9.142.230 9.642.868 Onderwijsprojecten Learn4Work 313.355 810.500 0 Scholenprogramma’s 3.535.068 3.568.874 2.938.518Totaal ontwikkelingssamenwerking 13.060.158 13.521.604 12.581.386

Mondiale Educatie Schoenmaatjes 104.536 237.201 181.539 SCOOLS 237.885 245.190 291.207 Going Global 158.933 209.993 461.423 Onderwijsexpeditie 25.013 92.372 57.381 Ex-change 21.903 120.980 146.816 Mondiale educatie algemeen 205.160 93.350 105.315Totaal mondiale educatie 753.430 999.086 1.243.681

Voorlichting 638.407 700.140 720.935 Werving batenKosten eigen fondsenwerving 927.469 1.217.070 997.640Kosten verkrijging subsidies overheden 94.596 100.000 88.903Kosten penvoerderschappen 52.051 28.200 0

Beheer en administratieKosten beheer en administratie 253.285 266.900 328.598Totale lasten 15.779.396 16.833.000 15.961.143 Bedrijfsresultaat Edukans 453.247 -58.000 -347.529Resultaat deelneming -181.231 12.476 8.557

Resultaat 272.016 -45.524 -338.972

Staat van lasten over 2009 (in euro’s)


73

KOSTEN BEHEER EN

BESTEMMING DOELSTELLING WERVING BATEN ADMINISTRATIE TOTAAL 2009 BEGROTING 2009 TOTAAL 2008

Voorlichting Ontwikkelings- Schoenmaatjes SCOOLS Going Global Onderwijs- Mondiale Ex- change Educaids Learn4work Eigen Subsidies

samenwerking expeditie educatie fondsenwerving overheden

algemeen

Subsidies en bijdragen 391.521 8.006.719 1.794.352 152.576 208.245 376.942 183.014 312.024 50.675 185.133 11.661.201 12.481.000 12.029.425

Publiciteit en commmunicatie 524.959 524.959 799.000 650.541

Salarissen 153.042 675.861 134.210 52.390 232.830 156.191 44.161 140.870 32.003 41.970 255.205 159.037 2.077.770 2.050.000 1.794.402

Sociale lasten 24.974 95.335 23.184 6.955 38.095 23.346 8.239 20.404 5.681 6.307 39.593 22.941 315.054 409.000 185.717

Pensioenlasten 15.727 69.967 12.883 5.055 23.450 15.349 4.198 13.889 3.647 4.454 24.226 17.770 210.615 238.000 181.895

Overige personeelskosten 8.636 31.877 7.274 2.385 12.739 15.292 3.167 10.131 710 52.941 19.336 9.238 173.726 157.300 165.463

Reis- en verblijfkosten 734 42.683 2.419 2.771 46.016 12.727 2.792 6.084 196 458 6.612 7.559 131.051 131.000 141.960

Huisvestingskosten 8.546 6.340 5.639 3.084 7.136 7.929 1.322 9.603 9.814 10.775 10.837 7.136 88.161 95.300 85.475

Kantoor- en algemene kosten 15.240 48.041 9.930 5.455 15.474 14.713 2.348 17.260 0 9.791 21.733 12.917 172.902 192.200 175.487

Bestuurskosten 832 2.616 549 300 695 772 129 935 0 0 1.055 695 8.578 14.500 7.585

Afschrijving en rente 13.170 42.383 9.147 4.754 11.145 12.262 2.037 14.700 0 0 16.313 10.998 136.909 139.400 161.591

Overige kosten 5.982 139.239 3.949 2.160 4.998 5.553 925 6.945 0 1.526 7.600 94.596 4.997 278.470 126.300 381.602

Totaal 638.404 9.161.061 2.003.536 237.885 600.823 641.076 252.332 552.845 102.726 313.355 927.469 94.596 253.288 15.779.396 16.833.000 15.961.143

2009 2009 2008

Gemiddeld aantal personeelsleden in fulltime plaatsen werkzaam voor Edukans 45,2 45,0 44,7

(inclusief ondersteunende dienst UnieNzv)

De salarissen, sociale lasten en pensioenlasten worden verdeeld op basis van de geschatte bestede uren toegerekend.

De overige kosten worden op basis van gebruikte M2 toegerekend.

Het salaris inclusief sociale lasten en pensioenpremies van de algemeen directeur van UnieNzv wordt voor de helft toegerekend aan Edukans ad. 7 63.098.

De kosten van de directeur van Edukans bedragen 7 108.538.

Specificatie en verdeling kosten naar bestemming t.b.v. projecten 2009 (in euro's)

74

KOSTEN BEHEER EN

BESTEMMING DOELSTELLING WERVING BATEN ADMINISTRATIE TOTAAL 2009 BEGROTING 2009 TOTAAL 2008

Voorlichting Ontwikkelings- Schoenmaatjes SCOOLS Going Global Onderwijs- Mondiale Ex- change Educaids Learn4work Eigen Subsidies

samenwerking expeditie educatie fondsenwerving overheden

algemeen

Subsidies en bijdragen 391.521 8.006.719 1.794.352 152.576 208.245 376.942 183.014 312.024 50.675 185.133 11.661.201 12.481.000 12.029.425

Publiciteit en commmunicatie 524.959 524.959 799.000 650.541

Salarissen 153.042 675.861 134.210 52.390 232.830 156.191 44.161 140.870 32.003 41.970 255.205 159.037 2.077.770 2.050.000 1.794.402

Sociale lasten 24.974 95.335 23.184 6.955 38.095 23.346 8.239 20.404 5.681 6.307 39.593 22.941 315.054 409.000 185.717

Pensioenlasten 15.727 69.967 12.883 5.055 23.450 15.349 4.198 13.889 3.647 4.454 24.226 17.770 210.615 238.000 181.895

Overige personeelskosten 8.636 31.877 7.274 2.385 12.739 15.292 3.167 10.131 710 52.941 19.336 9.238 173.726 157.300 165.463

Reis- en verblijfkosten 734 42.683 2.419 2.771 46.016 12.727 2.792 6.084 196 458 6.612 7.559 131.051 131.000 141.960

Huisvestingskosten 8.546 6.340 5.639 3.084 7.136 7.929 1.322 9.603 9.814 10.775 10.837 7.136 88.161 95.300 85.475

Kantoor- en algemene kosten 15.240 48.041 9.930 5.455 15.474 14.713 2.348 17.260 0 9.791 21.733 12.917 172.902 192.200 175.487

Bestuurskosten 832 2.616 549 300 695 772 129 935 0 0 1.055 695 8.578 14.500 7.585

Afschrijving en rente 13.170 42.383 9.147 4.754 11.145 12.262 2.037 14.700 0 0 16.313 10.998 136.909 139.400 161.591

Overige kosten 5.982 139.239 3.949 2.160 4.998 5.553 925 6.945 0 1.526 7.600 94.596 4.997 278.470 126.300 381.602

Totaal 638.404 9.161.061 2.003.536 237.885 600.823 641.076 252.332 552.845 102.726 313.355 927.469 94.596 253.288 15.779.396 16.833.000 15.961.143

2009 2009 2008

Gemiddeld aantal personeelsleden in fulltime plaatsen werkzaam voor Edukans 45,2 45,0 44,7

(inclusief ondersteunende dienst UnieNzv)

De salarissen, sociale lasten en pensioenlasten worden verdeeld op basis van de geschatte bestede uren toegerekend.

De overige kosten worden op basis van gebruikte M2 toegerekend.

Het salaris inclusief sociale lasten en pensioenpremies van de algemeen directeur van UnieNzv wordt voor de helft toegerekend aan Edukans ad. 7 63.098.

De kosten van de directeur van Edukans bedragen 7 108.538.

Specificatie en verdeling kosten naar bestemming t.b.v. projecten 2009 (in euro's)


75

76


Het financieel verslag is een verkorte weergave

uit de Edukans Jaarrekening 2009. Edukans is

samen met B.V. Kwintessens NZV Uitgevers on-

derdeel van stichting UnieNzv. De jaarrekening

van Edukans en dit jaarverslag zijn te vinden op

www.edukans.nl. De jaarrekening is opgesteld

conform de Richtlijn voor de jaarverslaggeving

650 Fondsenwervende Instellingen. De geconso-

lideerde jaarrekening van Edukans, UnieNzv en

Kwintessens NZV Uitgevers B.V. is op te vragen

bij Edukans.

Financieel resultaatDe inkomsten uit eigen fondsenwerving bleven

sterk achter bij de begroting, maar groeiden iets

ten opzichte van 2008. Edukans had in de begro-

ting rekening gehouden met een forse groei bij

baten eigen fondsenwerving. In de begroting was

echter geen rekening gehouden met de gevolgen

van de financiële crisis eind 2008. Hierdoor ver-

anderde het economisch klimaat volledig; het

consumentenvertrouwen en de geefbereidheid

daalden sterk en beleggingsresultaten van ver-

mogensfondsen verdampten.

77

8

Edukans heeft daardoor in 2009 niet de groei

kunnen realiseren die was begroot. Over de hele

linie vielen de inkomsten lager uit dan begroot.

Uitzondering daarop waren de inkomsten uit het

bedrijfsleven; die waren bijna 7 30.000 hoger

dan begroot. In 2009 is de formatie op bedrijfs-

benadering uitgebreid en hiervan ziet Edukans de

resultaten. De totale baten inclusief subsidie zijn

7 542.000 lager dan begroot. Ten opzichte van

2008 zijn de totale baten inclusief subsidie echter

toegenomen met 7 619.000. De extra baten ten

opzichte van 2008 zijn afkomstig van nieuwe sub-

sidies in het kader van Learn4Work. Edukans is als

penvoerder eindverantwoordelijk voor het gehele

programma van Learn4Work, dit programma

wordt gefinancierd uit het Schoklandfonds van

het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Begin 2009 zijn maatregelen genomen om de

verwachte gevolgen van de financiële crisis tegen

te gaan. Er zijn op alle afdelingen bezuinigingen

doorgevoerd en investeringen zijn uitgesteld. Ten

opzichte van de begroting werd in 2009 ruim

7 1.053.000 bezuinigd op kosten. Er werd niet

bezuinigd op de onderwijsprojecten in ontwikke-

lingslanden; hier is bijna 7 70.000 meer uitgege-

ven dan begroot. Bij Learn4Work is de uitvoering

met enige vertraging op gang gekomen. Daardoor

is 7 374.000 minder subsidie aangevraagd dan

begroot. Voor het project Werelddocent is bijna

7 145.000 extra geïnvesteerd onder mondiale

educatie algemeen.

Ook op kosten eigen fondsenwerving is fors bezui-

nigd. In plaats van de begrote extra investeringen

op fondsenwerving is bijna 7 290.000 bezuinigd

ten opzichte van de begroting. Daarmee vielen de

kosten eigen fondsenwerving 7 70.000 lager uit

dan in 2008.

Edukans heeft een veertig procent deelneming in

Kwintessens NZV Uitgevers. De resultaten van

deze deelneming waren negatief, waardoor Edu-

kans een verlies van 7 181.000 op het bedrijfsre-

sultaat moet nemen. Het positieve totaalresul-

taat van 7 272.000 wordt ten gunste gebracht

van de Overige Reserve. In de jaarrekening van

de stichting UnieNzv is een bestemmingsreserve

Edukans opgenomen waarin het resultaat van

Edukans wordt vermeld zonder de resultaten van

de deelneming in Kwintessens. De stand van de

betreffende reserve is 7 1.745.824.

78

Toelichting op de balans

ACTIVA

Vaste activaSamen met Kwintessens NZV Uitgevers maakt

Edukans gebruik van materiële voorzieningen

van UnieNzv, zoals kantoorruimte, bureaus,

etc. Edukans heeft daarom geen eigen mate-

riële vaste activa.

Vlottende activaDe vorderingen en overlopende activa bestaan

voornamelijk uit een post nog te ontvangen

bijdragen voor Impulsis ad. 7 689.875 en de te

verrekenen bedragen met UnieNzv en Kwintes-

sens ad. 7 3.706.532.

Deze laatste vordering is ontstaan omdat alle

ontvangsten en betalingen van Edukans via de

bank van UnieNzv lopen.

De te ontvangen bijdragen Impulsis betreffen

toegezegde bijdragen door particuliere orga-

nisaties in het kader van het verdubbelings-

programma dat is opgezet in het kader van de

subsidie verkregen uit het Medefinancierings-

stelsel van het ministerie van Buitenlandse

Zaken. De overige overlopende activa betref-

fen voornamelijk vooruitbetaalde kosten voor

Going Global, Onderwijsexpeditie, Ex-change

en SCOOLS waarvan de acties in 2010 zullen

plaatsvinden.

PASSIVA

Eigen vermogenRisico’s voor personele kosten van Edukans

worden door UnieNzv gedragen. Als norm hier-

bij geldt de salarissom gedurende één jaar voor

personeel in vaste dienst. Hiervoor heeft Unie-

Nzv een continuïteitsreserve opgebouwd. Het

positief saldo van de staat van baten en lasten

is toegevoegd aan de bestemmingsreserve van

Edukans, die hiervoor is bedoeld. Edukans heeft

geen eigen vermogen dat wordt belegd.

Kortlopende schuldenDeze post betreft grotendeels de uitstaande

verplichtingen voor onderwijsprojecten in ont-

wikkelingslanden ad. 7 2.941.859. Ook zijn

hier opgenomen de te verrekenen bedragen

met partners van Educaids en Learn4Work,

waar Edukans als penvoerder voor optreedt.

79

Toelichting op staat van baten en lasten

INKOMSTEN

StelselwijzigingIn 2009 heeft er binnen Edukans een stelselwijzi-

ging plaatsgevonden. Daardoor is de herkomst

van de opbrengsten van 2008 niet direct te ver-

gelijken met de herkomst van de opbrengsten in

2009. In 2008 werd nog geboekt op basis van

‘markten’. Inkomsten van scholenprogramma’s

zoals Going Global werden tot 2008 volledig ge-

boekt op scholen. Vanaf 2009 worden inkomsten

geboekt op basis van herkomst van de donatie.

In 2009 zijn de totaalbaten eigen fondsenwer-

ving significant lager dan begroot. Bij het op-

stellen van de begroting 2009 is geen rekening

gehouden met de gevolgen van de financiële

crisis eind 2008. Het economische klimaat ver-

anderde dramatisch en het consumentenver-

trouwen en de geefbereidheid liet een sterke

daling zien. De gevolgen daarvan ziet Edukans

terug in dalende inkomsten over de gehele linie.

Vooral de inkomsten van scholen en particulie-

ren zijn lager dan begroot. Hierbij speelt ook het

verslechterde investeringsklimaat een rol. Door

de slechte economische vooruitzichten heeft

Edukans minder geïnvesteerd in fondsenwer-

ving dan voorzien. Ook hierdoor is de beoogde

groei bij particulieren niet gerealiseerd. Het

totaal baten eigen fondsenwerving werving is

7 50.000 gestegen ten opzichte van 2008.

ScholenOnder inkomsten uit het scholenveld worden

bedoeld alle inkomsten via de scholenprogram-

ma's Schoenmaatjes, SCOOLS, Going Glo-

bal, Onderwijsexpeditie en Ex-change, alsook

de andere inkomsten uit het scholenveld, die

rechtstreeks door de school aan Edukans zijn

overgemaakt. Donaties die particulieren naar

aanleiding van een scholenactie rechtstreeks

aan Edukans overmaken, worden sinds dit jaar

geboekt onder particulieren.

Giften in naturaDe waarde van de schoenendozen is onderge-

bracht onder giften in natura. Er zijn 161.394

dozen ingezameld tegen een waarde van

7 8,22 per schoenendoos. Op de waarde wordt

jaarlijks achteraf inflatiecorrectie toegepast. Er

zijn dit jaar minder schoenendozen ingezameld

dan in 2008. Hierdoor vallen de giften in natura

ruim 7 77.000 lager uit dan begroot.

ParticulierenDe verwachte groei in inkomsten uit het particuliere

veld is niet gerealiseerd. Een van de belangrijkste

oorzaken was het tegenvallende resultaat bij de wer-

ving van particulieren via de scholenprogramma's.

Edukans rekende in 2009 vooral op goede resultaten

uit telemarketingactiviteiten. Deze resultaten vielen

echter tegen. Het aantal mensen dat niet telefonisch

benaderd wil worden stijgt en de bereidheid om een

telemarketingmedewerker te woord te staan daalt.

Door het ongunstige economische klimaat was het

moeilijk om mensen te motiveren om Edukans te

gaan steunen. Met de campagne Heel Nederland

deelt uit heeft Edukans belangrijke stappen gezet in

het vernieuwen van de fondsenwerving.

NalatenschappenVia nalatenschappen is een bedrag van 7 93.316

ontvangen. Deze inkomsten worden niet begroot

omdat vooraf de hoogte van dit bedrag moeilijk is

in te schatten en teveel fluctueert.


80

BedrijvenHoewel de inkomsten uit eigen fondsenwerving

over de hele linie dalen, is dit niet het geval bij

bedrijven. De inkomsten uit bedrijven kwamen

uit op 7 389.784, bijna 7 30.000 meer dan be-

groot. Ten opzichte van 2008 stegen de inkom-

sten uit bedrijven met maar liefst 7 161.000.

Deze stijging is voor een belangrijk deel toe te

schrijven aan uitbreiding van de formatie voor

bedrijfsbenadering.

Instellingen/stichtingenVia instellingen en stichtingen heeft Edukans in

2009 7 296.526 ontvangen, 7 53.474 minder

dan begroot. De inkomsten van instellingen en

fondsen betreft in veel gevallen inkomsten van

vermogensfondsen. Door de financiële crisis

hebben veel vermogensfondsen forse verliezen

moeten nemen en konden zij goede doelen als

Edukans minder steunen.

KerkenEdukans benadert ook kerken om onderwijs in

ontwikkelingslanden te steunen. Via kerken is

in 2009 een bedrag van 7 180.623 binnenge-

komen. Hiermee blijven de inkomsten vanuit de

kerken 7 10.000 achter op de begroting. Ten op-

zichte van 2008 stegen de inkomsten via kerken

met bijna 7 50.000.

ImpulsisDe Impulsis-inkomsten van 7 1.708.060 betref-

fen de toegezegde en opgehaalde gelden door

particuliere stichtingen met een eigen partneror-

ganisatie in ontwikkelingslanden. Deze bijdrage

wordt verdubbeld dankzij subsidies. Het verdub-

belde bedrag gaat naar de ontwikkelingsorgani-

saties. De bestedingen worden genoemd onder

bestedingen ontwikkelingssamenwerking. In

het projectenoverzicht in de bijlage zijn de Im-

pulsis projecten gemarkeerd.

Baten uit gezamenlijke actiesDe baten van 7 10.339 bestaan uit twee in-

komstenbronnen. Enerzijds de inkomsten uit de

gezamenlijke actie met B.V. Kwintessens NZV

Uitgevers in de bladen Kind op Zondag en Kind op

Maandag. Anderzijds betreft het de eindafreke-

ning van het Wereldschoolboekenfonds.

SubsidiesGedurende de periode 2007-2010 ontvangt

Edukans via deelname aan een strategische

alliantie met ICCO, Kerk in Actie, Oikocredit,

Prisma en Share People subsidie van de minis-

ter voor Ontwikkelingssamenwerking voor een

jaarlijks bedrag van 7 7.950.000. Voor Edukans

betekent dit een subsidie van 7 31.800.000 ge-

lijkelijk verdeeld over de subsidieperiode.

Daarnaast heeft Edukans een bedrag van

7 160.000 aan subsidie van ICCO ontvangen

voor het gezamenlijke onderwijsprogramma

Ruta del Sol in Peru, dat Edukans coördineert. In

2009 heeft Edukans ook een subsidie van PSO

ontvangen van 7 150.334 in het kader van ca-

paciteitsversterking van partners in ontwikke-

lingslanden.

Edukans is als penvoerder eindverantwoordelijk

voor het gehele programma van Learn4Work

dat wordt gefinancierd vanuit het Schokland-

fonds van het ministerie van Buitenlandse Za-

ken. De uitvoering is met enige vertraging op

gang gekomen en daarom is 7 374.184 minder

subsidie aangevraagd dan begroot.

InterestbatenMet het oog op de ontwikkeling van de rekening

courantverhoudingen tussen Edukans enerzijds

81

en UnieNzv en Kwintessens NZV Uitgevers an-

derzijds is besloten om met ingang van 2009

over deze verhoudingen interest in rekening

te brengen. Dit is een berekening van vier pro-

cent over de vorderingen op groepsmaatschap-

pijen van de rekening courantverhouding met

UnieNzv en Kwintessens NZV Uitgevers.

Ontvangsten penvoerderschappenDit betreft een ontvangst voor de bijdrage van

de kosten welke gemaakt zijn voor Educaids.

BESTEDINGEN

OntwikkelingssamenwerkingIn totaal zijn 164 onderwijsprojecten van part-

nerorganisaties in ontwikkelingslanden gesteund

voor een bedrag van 7 8.563.016. Het betreft on-

derwijsprojecten en -programma’s van Edukans,

Impulsis en Learn4Work. Samen met de uitvoe-

ringskosten voor projecten zijn de bestedingen

conform begroting. Daarnaast zijn de uitgaven

voor Schoenmaatjes, zoals de goederenbijdrage

via de schoenendozen en de uitvoeringskosten

voor ondermeer verspreiding van de dozen onder

ontwikkelingssamenwerking opgenomen. De be-

stedingen aan Schoenmaatjes zijn lager dan be-

groot. Er zijn in 2009 minder schoenendozen op-

gehaald. De kosten voor Schoenmaatjes zijn door

bezuinigingen lager dan begroot

Mondiale educatieOnder bestedingen mondiale educatie vallen de

uitgaven voor de scholenprogramma's Going Glo-

bal, Onderwijsexpeditie, Ex-change, SCOOLS,

het Schoolsponsorplan, het projectenboek voor

scholen en de educatieve materialen. Al deze ac-

tiviteiten worden in eigen beheer ontwikkeld en

uitgevoerd. Voor de scholenprogramma's is het

deel van de kosten dat in het buitenland gemaakt

wordt aan te merken als kosten vallend onder ont-

wikkelingssamenwerking. Nieuw in 2009 is het

tweejarige project Werelddocent, waarbij docenten

gedurende drie weken samenwerken met collega’s

in ontwikkelingslanden om de kwaliteit van onder-

wijs te verbeteren. De toevoeging van het project

Werelddocent verklaart de 7 160.000 gestegen

kosten voor mondiale educatie. Voor dit project is in

2009 7 145.600 ontvangen van Loyalis. Naast de

directe kosten zijn er 1.373 uren van medewerkers

besteed aan het project Werelddocent.

VoorlichtingDe uitgaven voor voorlichting zijn voor onder an-

dere drukwerk, de website, het Edukansmagazine

Schoolschrift, advertenties, jaarverslag etc. Hiermee

kan Edukans (potentiële) donateurs op de hoogte

stellen van het werk en rapporteren over resultaten.

In 2009 is er fors bezuinigd op de kosten vanwege

de verwachte gevolgen van de financiële crisis.

Kosten en kostenpercentage eigen fondsenwervingVanwege de verwachte gevolgen van de finan-

ciële crisis op de fondsenwervende resultaten

is er in 2009 bijna 24 procent bezuinigd op kos-

ten voor fondsenwerving. In 2009 waren extra

investeringen begroot om nieuwe fondsenwer-

vingmethodes te verkennen. Deze extra investe-

ringen hebben in 2009 nauwelijks plaatsgevon-

den. Er is wel geïnvesteerd in een nieuw platform

voor online fondsenwerving: Heel Nederland deelt

uit. De baten eigen fondsenwerving bedragen

7 7.368.663, terwijl de kosten 7 927.469 be-

dragen. Het percentage kosten fondsenwerving

komt hiermee op 12,6 procent, ruim onder de

gestelde norm van 25 procent van het Centraal

Bureau Fondsenwerving.


Kosten subsidiesICCO is penvoerder van de alliantie voor de MFS-

subsidieaanvraag bij het ministerie van Buiten-

landse Zaken. Door dit penvoerderschap is Edu-

kans contractueel verplicht om een percentage

over te dragen aan ICCO voor gemaakte kosten

voor bijvoorbeeld administratie en kwaliteitsbe-

waking.

Toerekening van kosten voor beheer en administratieEdukans hanteert het door het VFI (Vereniging

voor Fondswervende Instellingen) aangereikte

model voor toerekening van kosten voor beheer

en administratie. Hierin wordt aangegeven dat

kosten die niet direct zijn toe te rekenen aan

de doelstelling, onder beheer en administratie

vallen. De kosten zijn lager dan begroot. Het

percentage kosten Beheer en Administratie be-

draagt 1,6 procent van de totale bestedingen.

Een substantiële daling ten opzichte van 2008.

Het percentage dat weergeeft hoeveel er in to-

taal is besteed aan de doelstelling t.o.v. de totaal

ontvangen baten bedraagt 89,0 procent.

Resultaat deelnemingEdukans heeft een 40 procent deelneming in

Kwintessens NZV Uitgevers. De uitgeverij heeft in

2009 een negatief bedrijfsresultaat behaald. 40

procent van het verlies van de uitgeverij wordt af-

getrokken van het resultaat van Edukans. In 2008

liet de deelneming een positief resultaat zien.

ToekomstDoelstelling voor 2010 is het benaderen van een

neutraal resultaat, waarbij de baten grotendeels

gelijk zijn aan de lasten. De kwaliteit en effectiviteit

van de fondsenwerving moeten worden vergroot.

Er zullen nieuwe manieren van fondsenwerving

worden getest, met daarbij een belangrijke rol voor

online werving. De ontstane crisis in 2008 maakt

dat, mede gezien de tegenvallende inkomsten

2009, een strakke bewaking van inkomsten en

uitgaven wordt gehanteerd. Kostenbeheersing en

resultaatgerichtheid staan daarbij centraal. Daar-

naast zal 2010 voor Edukans duidelijkheid moeten

geven in hoeverre de aanvraag voor MFS-subsidie

voor de periode 2011 - 2005 bij het ministerie van

Buitenlandse Zaken zal worden gehonoreerd.

82

83

BATEN LASTEN

Fondsenwerving Besteed aan doelstellingen

Baten uit eigen fondswerving Ontwikkelingssamenwerking Scholen 1.749 Onderwijsprojecten 9.298 Particulieren 2.419 Onderwijsprojecten Learn4Work 377 Bedrijven 587 Onderwijsprojecten Ex-change 341 Fondsen en stichtingen 2.050 Onderwijsprojecten Scholenprogramma’s 750 Kerken 190 Schoenmaatjes 2.318 Giften in natura 1.356 13.084 Nalatenschappen - Mondiale educatie Giften, schenkingen en donaties - SCOOLS 262 Going Global 506Totaal baten uit eigen fondsenwerving 8.351 Onderwijsexpeditie 354 Ex-change 321 Mondiale educatie algemeen 178 Baten uit gezamenlijke acties - Totaal mondiale educatie 1.621 Voorlichting 777Subsidies van overheden 8.847 Totaal besteed aan doelstelling 15.482 Interestbaten 68 Werving baten kosten eigen fondsenwerving 1.080Ontvangsten penvoerderschappen 53 kosten gezamenlijke acties - kosten verkrijging subsidies 175Totaal baten 17.319 kosten penvoerderschappen 165 Totaal kosten werving baten 1.420 Kosten beheer en administratie 386 Totaal lasten 17.288 resultaat deelneming -1

Resultaat (toegevoegd Eigen Vermogen Edukans) 30

Begroting 2010 (x 7 1.000)


84

Accountantsverklaring

OpdrachtWij hebben gecontroleerd of het in dit jaarverslag

opgenomen financieel verslag (balans per 31 de-

cember 2009 en de staat van baten en lasten

over 2009 met de toelichting op het financieel

verslag) van Stichting Edukans te Amersfoort

over 2009 op de juiste wijze is ontleend aan de

door ons gecontroleerde jaarrekening 2009 van

Stichting Edukans. Bij die jaarrekening hebben wij

op 12 april 2010 een goedkeurende accountants-

verklaring verstrekt. Het bestuur van de stichting

is verantwoordelijk voor het opstellen van het

financieel verslag in overeenstemming met de

grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening

2009 van Stichting Edukans. Het is onze verant-

woordelijkheid een accountantsverklaring inzake

het financieel verslag te verstrekken.

WerkzaamhedenWij hebben onze controle verricht in overeen-

stemming met Nederlands recht. Dienovereen-

komstig dienen wij onze controle zodanig te

plannen en uit te voeren dat een redelijke mate

van zekerheid wordt verkregen dat het financi-

eel verslag op de juiste wijze is ontleend aan de

jaarrekening.

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen

controle-informatie voldoende en geschikt is als

basis voor ons oordeel.

OordeelNaar ons oordeel is het financieel verslag in alle

van materieel belang zijnde aspecten op een

juiste wijze ontleend aan de jaarrekening.

ToelichtingWij vestigen er de aandacht op dat voor het in-

zicht dat vereist is voor een verantwoorde oor-

deelsvorming omtrent de financiële positie en

de resultaten van de stichting en voor een toe-

reikend inzicht in de reikwijdte van onze controle

het financieel verslag dient te worden gelezen

in samenhang met de volledige jaarrekening,

waaraan deze is ontleend, alsmede met de door

ons daarbij op 12 april 2010 verstrekte goedkeu-

rende accountantsverklaring. Deze toelichting

doet geen afbreuk aan ons oordeel.

Utrecht, 29 april 2010

PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.

Origineel getekend door: drs. W.A. van Ginkel RA

9

85

SOORT VERPLICHTING PROJECTEN UITBETAALD IN AFGEBOEKT IN VERPLICHTING

PROJECT 31/12/2008 BOEKJR 2009 BOEKJR 2009 BOEKJR 2009 31/12/20091. Afrika

Burkina Faso

Gaoua, algemeen onderwijsproject IMP 10.000 0 0 0 10.000

Tampalga, algemene onderwijssteun IMP 3.400 0 3.400 0 0

Quahigonya, verbetering van onderwijs IMP 0 24.000 24.000 0 0

Ethiopië

[algemeen] filmproductie Educaids alg. 11.631 0 11.631 0 0

[algemeen] drukwerk van lesboeken alg. 16.000 0 16.000 0 0

[algemeen] beroepsonderwijs op

het platteland L4W 0 120.500 120.500 0 0

[algemeen] koppeling beroepsonderwijs

aan arbeidsmarkt L4W 0 25.059 25.059 0 0

Addis, Ababa, contributie projectauto Dera alg. 6.000 0 6.000 0 0

Addis Ababa, diverse kleine onderwijsprojecten alg. 35.000 0 35.000 0 0

Addis Ababa, geïntegreerd onderwijs alg. 0 60.000 60.000 0 0

Addis Ababa, promotie van basisonderwijs alg. 0 15.000 15.000 0 0

Addis Ababa, steun aan kleuteronderwijs IMP 0 45.000 35.000 0 10.000

Addis Ababa, bijdrage sponsorschool 2009 SSP 0 14.175 14.175 0 0

Addis Ababa, evaluatie Onderwijs

Expertise Centra alg. 0 7.000 0 0 7.000

Addis Ababa, steun Onderwijs Expertise Centra alg. 0 135.000 135.000 0 0

Alem Ketema/Mida, onderwijs en kinderrechten alg. 0 60.000 60.000 0 0

Bahir Dar, onderwijs voor gemarginaliseerden alg. 0 62.000 62.000 0 0

Bahir Dar/Dera, non-formeel basisonderwijs alg. 24.200 30.800 55.000 0 0

Bako, geïntegreerd basisonderwijs alg. 0 33.000 33.000 0 0

Debre Berhan, steun voor huiswerkbegeleiding alg. 17.500 0 17.500 0 0

Debre Marcos, kwaliteitsvebetering basisonderwijs alg. 0 55.000 55.000 0 0

* toelichting afkortingen: alg. = algemeen Edukansproject IMP = Impulsis project L4W = Learn4Work project SSP = Schoolsponsorplan Ex-ch. = Edukans Ex-change

Bijlage: overzicht projecten ontwikkelingslanden


PROJECT 31/12/2008 BOEKJR 2009 BOEKJR 2009 BOEKJR 2009 31/12/2009

Debre Marcos/Woliso, onderwijzerstraining alg. 0 58.190 58.190 0 0

Ginchi, toegang tot relevant basisonderwijs alg. 0 60.600 60.600 0 0

Gondar, alternatief basisonderwijs alg. 20.000 35.000 55.000 0 0

Gondar, kansenverbetering jongeren op een baan L4W 0 51.568 51.568 0 0

Horro, kwaliteitsverbetering van basisonderwijs alg. 0 50.600 25.300 0 25.300

Illubabor, onderwijs en capaciteitsopbouw alg. 0 54.000 27.000 0 27.000

Kinkibit, alternatief basisonderwijs alg. 0 15.200 15.200 0 0

Logia, onderwijs voor pastoralistenkinderen alg. 0 40.000 40.000 0 0

Logia, mobiel onderwijsproject alg. 0 40.000 40.000 0 0

Ghana

[algemeen] training docenten van

technisch vakonderwijs L4W 0 73.156 73.156 0 0

Abetifi, aanschaf lesmateriaal en training kader IMP 7.999 0 0 0 7.999

Accra, steun aan een onderzoekscentrum

ICT-onderwijs IMP 53.120 0 41.000 0 12.120

Accra, onderwijs aan kinderen met leerproblemen IMP 30.914 0 30.000 0 914

Nsutan, ondersteuning van een basisschool IMP 3 0 0 3 0

Kameroen

Bafang, sport op scholen IMP 0 19.800 19.800 0 0

Kumbo, schoolboekenproject IMP 18.000 0 18.000 0 0

Kumbo, schoolboekenproject + hiv-aidsproject IMP 0 130.000 26.000 0 104.000

Kenia

[algemeen] programma Ex-change Kenia I Ex-ch. 12.700 0 12.700 0 0

[algemeen] programma Ex-change Kenia II Ex-ch. 0 129.500 116.550 0 12.950

86 * toelichting afkortingen: alg. = algemeen Edukansproject IMP = Impulsis project L4W = Learn4Work project SSP = Schoolsponsorplan Ex-ch. = Edukans Ex-change



[algemeen] versterking beroepsonderwijs-

arbeidsmarkt L4W 0 81.680 18.097 0 63.583

[algemeen] competentiegericht agrarisch

vakonderwijs L4W 0 11.770 11.770 0 0

[algemeen] opzetten competentiegerichte

cursussen L4W 0 5.110 5.110 0 0

Awasi, steun aan veilig onderwijs op school IMP 0 40.000 30.000 0 10.000

Buru Nyakwere, diverse onderwijsprojecten IMP 0 79.650 0 0 79.650

Coast Province, training en begeleiding IMP 0 40.000 40.000 0 0

Homa Hills, sport- en spelproject bij een school IMP 12.000 0 12.000 0 0

Kajiado, onderwijs aan nomadenkinderen alg. 0 44.000 44.000 0 0

Kimilili, wederopbouw van het onderwijs IMP 87 0 0 87 0

Kimilili, steun aan diverse onderwijsprojecten IMP 0 142.400 0 0 142.400

Kisumu, onderwijs- en HIV-Aidsprogramma IMP 15.958 0 0 15.958 0

Kisumu, steun aan onderwijs- en sportprogramma IMP 100.000 0 30.000 0 70.000

Maralal, onderwijs aan nomadenkinderen alg. 49.750 49.750 79.750 0 19.750

Nairobi, kleuteronderwijs in sloppenwijken alg. 45.000 80.000 85.000 0 40.000

Nairobi, algemeen onderwijsproject IMP 27.500 0 27.500 0 0

Nairobi, ICT-onderwijs voor jongeren uit

sloppenwijken alg. 55.000 55.000 90.000 0 20.000

Nairobi, administratieve ondersteuning alg. 0 4.935 4.935 0 0

Nairobi, ondersteuning organisatieontwikkeling alg. 0 10.180 10.180 0 0

Nairobi, non-formeel beroepsonderwijs alg. 0 25.000 25.000 0 0

Nairobi, kleinschalige onderwijsprojecten alg. 0 77.400 77.400 0 0

Nairobi, training van onderwijzers IMP 0 120.123 50.000 0 70.123

Nairobi, workshop beleidsontwikkeling onderwijs alg. 0 9.753 9.753 0 0

Nairobi, workshop Onderwijs en Werk alg. 0 20.000 20.000 0 0

87




Nairobi, coördinatie onderwijsprogramma alg. 0 64.154 64.154 0 0

Namanga Region, ondersteuning van

primair onderwijs IMP 200.000 0 49.300 0 150.700

Nkolaile, algemene onderwijssteun IMP 0 56.002 56.002 0 0

Nyanza, onderzoek onderwijsproblematiek alg. 0 5.200 5.200 0 0

Nyanza, kleuter- en non-formeel

beroepsonderwijs alg. 0 55.850 30.000 0 25.850

Rift Valley, onderwijs aan nomadenkinderen alg. 41.000 81.000 81.500 0 40.500

Rift Valley, onderwijs aan nomadenkinderen alg. 62.000 58.000 92.000 0 28.000

Samburu, algemene onderwijssteun IMP 0 37.500 37.500 0 0

South Rift Valley, onderzoek onderwijs-

problematiek alg. 5.750 0 5.750 0 0

South Rift Valley, onderwijs aan nomadenkinderen alg. 0 50.840 30.000 0 20.840

Westelijk Kenia, sexuele voorlichting aan

schoolkinderen alg. 45.000 70.000 80.000 0 35.000

Liberia

Monrovia, algemene onderwijssteun IMP 0 39.000 0 0 39.000

Madagascar

[algemeen], verbetering van plattelandsonderwijs IMP 18.038 0 0 0 18.038

Malawi

[algemeen] programma Ex-change Malawi I Ex-ch. 7.050 0 7.050 0 0

[algemeen] programma Ex-change Malawi II Ex-ch. 0 72.000 64.800 0 7.200

[algemeen] ondersteuning nationaal secretariaat alg. 0 128.337 128.337 0 0

[algemeen] campagne materialen alg. 0 170.159 89.400 0 80.759




Chileka, steun aan een agrarische opleiding IMP 0 30.000 0 0 30.000

Chichiri, algemene onderwijssteun IMP 0 55.100 55.100 0 0

Lilongwe, ondersteuning basisonderwijs alg. 48.525 0 48.525 0 0



Lilongwe, algemene onderwijssteun alg. 0 29.668 29.668 0 0

Lilongwe, schoolverbetering en steun

aan onderwijzers alg. 0 16.390 16.390 0 0

Lilongwe, algemene onderwijssteun alg. 0 30.388 30.388 0 0

Lilongwe, algemene onderwijssteun alg. 0 40.000 0 0 40.000



Mzuzu, algemene onderwijssteun alg. 50.212 0 50.212 0 0

Mzuzu, algemene onderwijssteun alg. 0 77.000 77.000 0 0

Mzuzu, steun aan een school alg. 48.650 20.132 48.650 0 20.132

Mzuzu, algemene onderwijssteun alg. 0 40.000 40.000 0 0

Mali

Kati, bouw van een technische school IMP 400 0 0 400 0

Namibië

[algemeen], onderwijsvernieuwing IMP 104.466 0 100.000 0 4.466

Windhoek, algemene onderwijssteun IMP 0 90.872 0 0 90.872

Oeganda

[algemeen] steun aan monitoringsteams

in onderwijs alg. 0 6.000 6.000 0 0

89




[algemeen] lees-/leerbibliotheken

voor vluchtelingen IMP 60.000 0 0 0 60.000

[algemeen] steun aan onderwijs op platteland alg. 59.760 0 59.760 0 0

[algemeen] steun aan voortgezet onderwijs IMP 0 75.400 62.400 0 13.000

[algemeen] 2 films voor vrouwen op

technische scholen IMP 0 38.150 38.150 0 0

Bethany, steun aan een middelbare

landbouwschool IMP 55.456 0 0 0 55.456

Bukomansimbi, steun aan een vakschool IMP 0 100.000 100.000 0 0

Kampala, ondersteuning basisonderwijs alg. 0 23.710 23.710 0 0

Kampala, vervolgworkshop onderwijs en werk alg. 0 11.710 11.710 0 0

Kampala, bewustwording van onderwijs

bevorderen alg. 0 50.864 50.864 0 0

Kampala, upscaling van hiv/aidsprogramma alg. 0 72.356 72.356 0 0

Kampala, kwaliteitsverbetering van

basisonderwijs alg. 0 70.401 70.401 0 0

Kampala, onderwijs aan kansarme kinderen alg. 0 90.000 0 0 90.000

Kanyagoga, bibliotheken voor vluchtelingen IMP 10.000 0 0 0 10.000

Kawempe, voortzetting van een mobiele

bibliotheek IMP 4.059 171 4.230 0 0

Kumi, steun aan een basisschool IMP 22.436 0 22.436 0 0

Kumi, algemene onderwijssteun alg. 0 4.875 4.875 0 0

Lira, algemene onderwijssteun alg. 93.880 60.788 93.880 0 60.788

Lira, algemene onderwijssteun alg. 60.000 65.100 60.000 0 65.100

Lira, steun aan organisatie van een workshop alg. 0 9.200 9.200 0 0

Lira, organisatie van een workshop alg. 0 3.216 3.216 0 0

Mbale, bouw hostel beroepsonderwijs IMP 8.156 0 0 0 8.156




Mbale, onderwijs aan straatkinderen alg. 0 65.000 65.000 0 0

Mukono, steun aan een onderwijscentrum IMP 0 40.000 40.000 0 0

Oost-Oeganda, steun aan vakopleidingen IMP 0 178.156 178.156 0 0

Soroti, non-formeel basisonderwijs alg. 28.500 0 28.500 0 0

Soroti, steun aan een ICT-centrum alg. 3.100 0 3.100 0 0

Soroti, verbetering van het onderwijs alg. 0 75.000 75.000 0 0

Senegal

Dakar, steun aan een schoolpleinorkest IMP 0 14.350 14.350 0 0

Sierra Leone

Freetown, non-formeel basisonderwijs IMP 2.500 0 2.500 0 0

Somalië

Somaliland, onderwijsvoorzieningen IMP 6.590 0 6.590 0 0

Somaliland, onderwijsvoorzieningen IMP 40.000 0 20.000 0 20.000

Qardho, steun aan een school voor weeskinderen IMP 20.000 0 20.000 0 0

Zambia

Oost-Zambia, capaciteitsversterking

van vakopleidingen L4W 0 18.470 18.470 0 0

Zuid-Afrika

Modjadji, uitbreiding van de school IMP 0 30.000 0 0 30.000

91



PROJECT 31/12/2008 BOEKJR 2009 BOEKJR 2009 BOEKJR 2009 31/12/20092. Azië

Bangladesh

Abailjhara, steun aan een centrum voor

vakopleidingen IMP 91.800 0 79.000 0 12.800

Birma/Myanmar

[algemeen], onderwijsvoorzieningen IMP 40.000 0 0 0 40.000

Cambodja

Phnom Penh, bouw van klaslokalen IMP 16.384 30 16.414 0 0

Phnom Penh, aanvullende financiering school IMP 0 30.102 30.102 0 0

India

Auroville, bouw van multifunctioneel

onderwijscentrum IMP 40.000 0 40.000 0 0

Bangalore, algemene onderwijssteun alg. 100.000 0 0 0 100.000

Bangalore, capaciteitsversterking/organisatie

workshop alg. 1.685 0 0 1.685 0

Bangalore, onderwijs proefproject Ex-change Ex-ch. 900 0 900 0 0

Bangalore, capaciteitsopbouw onderwijs alg. 45.320 0 45.320 0 0

Bangalore, ondersteuning van onderzoeks-

centrum alg. 0 68.000 0 0 68.000

Bangalore, recht op onderwijs versterken alg. 0 22.000 22.000 0 0

Bangalore, bijscholing van onderwijzers alg. 0 26.000 0 0 26.000

Bangalore, algemene onderwijssteun alg. 0 41.000 41.000 0 0

Bangalore, onderzoek in het onderwijsveld alg. 0 2.403 2.403 0 0

Bangalore, consultancy onderwijs alg. 0 6.000 6.000 0 0

Bangalore, training en algemene onderwijssteun alg. 0 65.000 0 0 65.000




Bastar Ujar, algemene onderwijssteun alg. 73.000 68.600 73.000 0 68.600

Bose, algemene onderwijssteun alg. 0 66.200 66.200 0 0

Bounsuni, algemeen onderwijsproject alg. 73.000 73.000 146.000 0 0

Challeng, verbetering van een schoolcampus IMP 0 140.000 130.000 0 10.000

Chandigarh, onderwijs aan plattelandskinderen alg. 0 40.000 40.000 0 0

Delhi, voorkomen van kinderprostitutie

door onderwijs IMP 23.409 0 23.409 0 0

Delhi, trainingspogramma onderwijsbegeleiders alg. 6.800 0 6.800 0 0

Delhi, mobiel onderwijs alg. 0 47.500 47.500 0 0

Delhi, Deepalaya Schoolsponsorplan 2009 SSP 0 22.500 22.500 0 0

Dindigul, verbetering van toegang tot

het onderwijs alg. 11.965 0 11.965 0 0

Gusbethi, steun aan meisjesinternaat IMP 27.500 0 0 0 27.500

Harratola, school en hostel voor meisjes IMP 0 40.000 40.000 0 0

Hyderabad, opvangcentra voor kinderen alg. 19.600 16.000 35.600 0 0

Jabalpur/Nagercoil, algemeen onderwijsproject IMP 62.538 0 59.500 0 3.038

Katira, bouw van een school IMP 0 40.000 0 0 40.000

Kattaikkuttu, vakopleiding voor jongeren IMP 0 40.000 40.000 0 0

Kerala, algemene onderwijssteun IMP 0 6.000 6.000 0 0

Kolkata, onderwijs aan kinderen in leerlooierijen IMP 65.000 0 65.000 0 0

Lohardaga, algemene onderwijssteun alg. 0 66.000 66.000 0 0

Madakasira, hiv/aidsvoorlichting alg. 0 13.080 0 0 13.080

Madurai, algemene onderwijssteun alg. 0 9.700 9.700 0 0

Madurai, school voor verstandelijk

gehandicapten IMP 0 40.000 40.000 0 0

Rourkela, bewustwording door onderwijs alg. 0 65.000 65.000 0 0

Sangli, steun aan een landen tuinbouwschool IMP 25.600 0 25.600 0 0

93




Satpura Mountain, algemeen onderwijsproject alg. 23.200 0 13.450 9.750 0

Tirunelvi, solidariteitsproject onderwijs IMP 0 123.500 59.300 0 64.200

Udaipur, onderwijs aan plattelandskinderen alg. 79.200 62.500 141.700 0 0

Visakhapatnam, steun aan regionaal onderwijs-

centrum IMP 180.000 0 180.000 0 0

Yerala, onderwijsrechten van vrouwen en meisjes IMP 0 40.000 0 0 40.000

Indonesië

[algemeen] steun aan het beroepsonderwijs IMP 0 180.000 170.000 0 10.000

Batam, algemene onderwijssteun IMP 0 46.000 46.000 0 0

Jakarta, onderwijs aan werkende kinderen alg. 0 0 0 0 0

Jakarta, onderwijs aan werkende kinderen alg. 9.400 0 0 9.400 0

Raja Ampat, afbouw van een meisjesinternaat IMP 0 14.000 14.000 0 0

Nepal

Chip-Chippe, algemene onderwijssteun IMP 0 41.185 41.185 0 0

Kathmandu, (leer)werkplaats voor kinderen

met handicap IMP 35.000 9.000 44.000 0 0

Kathmandu, onderwijs aan werkende kinderen IMP 17.596 0 17.596 0 0

Kathmandu, verbreiding van onderwijsmethodes IMP 0 50.000 31.000 0 19.000

Latikpur, ondersteuning van het onderwijs-

management IMP 0 60.000 60.000 0 0

Pachbhaiya, onderwijs aan blinde studenten IMP 0 50.112 29.060 0 21.052

Satrasajah Phant, voorschoolse opvang

van kleuters IMP 0 6.000 6.000 0 0

Sauraha, een opleiding voor slechtzienden IMP 0 22.000 0 0 22.000




Pakistan

Breshgram, inrichting van een school IMP 2.600 0 2.600 0 0

Khaliq Nagar, wijkgebouw voor onderwijs IMP 0 35.000 35.000 0 0

Vietnam

Phnom Penh, training dienstverlenende organen IMP 0 14.000 14.000 0 0

3. Latijns-Amerika

Argentinië

[algemeen], onderwijs aan kinderen van

steenbakkers IMP 8.000 0 8.000 0 0

Brazilië

Rio de Janeiro, beroepsonderwijs voor ex-soldaten IMP 25.025 0 25.000 25 0

Guatamala

Mixco, steun aan een technische school IMP 0 156.000 87.296 0 68.704

Nicaragua

Altagracia, verbetering van het onderwijs IMP 0 22.200 22.200 0 0

Peru

Apurimac/Cusco, kwaliteitsverbetering

ruraal onderwijs alg. 0 179.528 179.528 0 0

95




Ayacucho, kwaliteitsverbetering van


Ayacucho/Cusco, kwaliteitsverbetering


Cajamarca, verbeterng van het kleuteronderwijs IMP 0 40.000 40.000 0 0

Cajamarca, praktijkonderwijs voor

werkende kinderen alg. 0 22.700 22.700 0 0

Chincha, steun aan een middelbare

landbouwschool IMP 0 140.600 0 0 140.600

Cusco, algemeen onderwijsprogramma alg. 0 85.488 85.488 0 0

Cusco, intercultureel en tweetalig onderwijs

voor Indigenas alg. 0 97.970 97.970 0 0

Cusco, regionaal netwerk van onderwijs-

organisaties alg. 0 26.832 26.832 0 0

Cusco, kwaliteitsverbetering van ruraal onderwijs alg. 0 58.113 58.113 0 0

Cusco, scholing aan hooglandindianen IMP 0 160.270 160.270 0 0

Cusco, werken vakopleidingen tieners IMP 0 132.000 0 0 132.000

Cusco, opleidingstraject voor banen IMP 0 65.970 44.000 0 21.970

Huancavelica, kwaliteitsverbetering van ruraal

onderwijs alg. 0 114.038 114.038 0 0

Iquitos, scholing en onderwijs aan tieners IMP 0 84.000 84.000 0 0

Iquitos, naschoolse opvang en bijscholing

leerkrachten IMP 0 21.756 21.756 0 0

Iquitos, onderwijsversterking IMP 0 40.000 0 0 40.000

Junin, training jongeren economische

zelfredzaamheid alg. 0 30.000 30.000 0 0

Lima, lobby voor onderwijskwaliteit alg. 0 62.825 62.825 0 0




Lima, opzetten van een mediatheek voor

ontheemden IMP 36.550 0 20.892 0 15.658

Lima, tussenevaluatie onderwijsprogramma alg. 17.200 0 17.200 0 0

Lima, Schoolsponsorplan ACED SSP 0 30.866 30.866 0 0

Suriname

Paramaribo, renovatie van een basisschool IMP 11.555 0 0 0 11.555

Paramaribo, steun aan diverse onderwijsprojecten IMP 30.000 0 30.000 0 0

Paramaribo, steun aan een schoolpleinorkest IMP 0 11.650 11.650 0 0

4. Europa

Albanië

Elbasan, steun aan huiswerkklassen IMP 0 39.000 26.000 0 13.000

Bosnië-Herzegowina

Tuzla, onderwijs aan vluchtelingen IMP 51.000 0 50.000 0 1.000

5. samenwerking ICCO

algemene subsidies projectuitgaven (Pakistan) ICCO 40.000 0 40.000 0 0

97




6. overige zaken/niet land-gebonden

bijdrage aan een workshop in Peru alg. 3.000 0 0 0 3.000

bijdrage Edukans aan Educaids alg. 0 50.675 50.675 0 0

Global Campaign for Education alg. 0 21.699 21.699 0 0

werkgroep religie en onderwijs 2008 alg. 5.231 0 3.379 0 1.852

CCCD workshop in september 2008 alg. 1.040 0 1.040 0 0

workshop programmacoördinatoren in

het buitenland alg. 8.870 10 8.880 0 0

kennis/onderzoek/ontwikkeling 2009 alg. 0 14.285 13.746 0 540

capaciteitsversterking 2009 alg. 0 7.166 7.101 0 65

identiteitsproject Bezielde Samenwerking

ICCO 2009 alg. 0 7.500 7.500 0 0

EAT-missie naar Malawi maart 2009 alg. 0 9.416 9.416 0 0

EAT-missie naar Kenia juni 2009 alg. 0 6.587 6.587 0 0

EAT-missie naar Ethiopië oktober 2009 alg. 0 7.852 7.852 0 0

3.072.378 8.563.016 8.656.225 37.308 2.941.859

* toelichting afkortingen: alg. = algemeen Edukansproject IMP = Impulsis project L4W = Learn4Work project SSP = Schoolsponsorplan Ex-ch. = Edukans Ex-change 98

99

Dit jaarverslag is een uitgave van Edukans. Edukans steunt onderwijsprojecten voor kansarme kinderen in ontwikkelingslanden. Edukans betrekt het Neder-landse onderwijs bij deze ondersteuning en bij ont-wikkelingssamenwerking. Dit werk kan alleen plaats-vinden dankzij giften en schenkingen van scholen, particulieren, kerken, bedrijven, fondsen en subsidies.

Edukans bezit het keurmerk voor goede doelen van het Centraal Bureau Fondsenwerving en het ISO-certificaat. De belastingdienst heeft Edukans aange-merkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI).

RedactieKarlijne BrouwerGuido HarinkHenrique te KiefteWilly KoekkoekMarita Nijenhuis

Foto’sUit eigen archief, André Ruigrok

VormgevingHilfert Bottenheft, Xplore

Stichting EdukansPostbus 1492 I 3800 BL Amersfoort

Bezoekadres: Van Hogendorplaan 10T (033) 460 60 10 I F (033) 460 60 [email protected] I www.edukans.nlgiro: 515

Colofon

COlOFONEdukans steunt onderwijs-projecten voor kansarme kinderen in ontwikkelings-landen. Edukans betrekt het Nederlandse onderwijs bij deze ondersteuning en bij ont-wikkelingssamenwerking.

Dit werk kan alleen plaats-vinden dankzij giften en schenkingen van scholen, par-ticulieren, kerken, bedrijven, fondsen en subsidies.

UitgaveStichting Edukans Postbus 1492 3800 BL AmersfoortBezoekadres: Van Hogendorplaan 10t (033) 460 60 10 f (033) 460 60 [email protected]

www.edukans.nl

Edukans bezit het keurmerk voor goede doelen van het Centraal Bureau Fondsenwerving en het ISO-certificaat.

RedactieHenrique te KiefteJantine WillemsenWilly KoekoekMarita Nijenhuis


Vormgeving www.douglasdesign.nl

COlOFONEdukans steunt onderwijs-projecten voor kansarme kinderen in ontwikkelings-landen. Edukans betrekt het Nederlandse onderwijs bij deze ondersteuning en bij ont-wikkelingssamenwerking.

Dit werk kan alleen plaats-vinden dankzij giften en schenkingen van scholen, par-ticulieren, kerken, bedrijven, fondsen en subsidies.

UitgaveStichting Edukans Postbus 1492 3800 BL AmersfoortBezoekadres: Van Hogendorplaan 10t (033) 460 60 10 f (033) 460 60 [email protected]

www.edukans.nl

Edukans bezit het keurmerk voor goede doelen van het Centraal Bureau Fondsenwerving en het ISO-certificaat.

RedactieHenrique te KiefteJantine WillemsenWilly KoekoekMarita Nijenhuis


Vormgeving www.douglasdesign.nl

Edukans Jaarverslag 2009

Documents

Transcript of Edukans Jaarverslag 2009