EDUCATIE HANDBOEK

BASIS- EN VOORTGEZET ONDERWIJS

Voor je ligt het educatie handboek voor de spannende zeeroversvoorstelling De Piratenkoningin van Hofplein Rotterdam. Een handige toolkit voor leerkrachten, opleiders en onderwijsbegeleiders ter voorbereiding op een voorstelling en groepstraining, maar ook een klassikale workshop of bespreking. We nemen je mee op een fascinerende ontdekkingstocht langs talloze facetten in de wereld van theater. Je krijgt inzicht in het creatieproces van de voorstelling, maar ook in het 'verhaal achter het verhaal'. De Piratenkoningin vertelt het verhaal van de bekende Ierse zeeroversvrouw, Grace O'Malley (in het Iers-Gaelisch: Gráinne Ní Mháille). Ze werd omstreeks 1530 geboren en groeide uit tot een legendarisch figuur uit de geschiedenis van Ierland. Met haar woeste rode krullen en prachtige felle ogen liet zij menig mannen hart sneller kloppen. En terwijl Ierland wordt veroverd door de Engelsen, strijdt Grace voor eeuwige vrijheid. Op een aansprekende manier neemt De Piratenkoningin je mee naar een, voor vele relatief onbekend, stukje Europese geschiedenis. Dit alles gecombineerd met opvallende personages en vele spannende scènes vol actie, dans en zang. Evenals de 'non stop' onderwijsspecialist vinden wij een goede voorbereiding op een (theater) activiteit belangrijk. Hierbij horen kennis van achtergronden, de basisprincipes van theater en het met elkaar delen van 'de belevenis'. Maak kennis met de verschillende activiteiten die rondom de voorstellingen worden georganiseerd. Van een voorbereidende workshopin de klas, klassikale opdrachten tot een inleiding door de makers. De voorstelling wordt gespeeld door de jonge spelers, in leeftijd variërend van 12 tot 18 jaar, van de Hofplein Jeugdtheaterschool uit zowel Roosendaal als Breda. De Piratenkoningin richt zich op alle jonge heldhaftige piraten en stoere koninginnen vanaf groep 4! Wil je meer informatie? Neem dan gerust contact met ons op (educatie@hofpleinrotterdam.nl), bezoek onze website en volg ons 24/7 via Facebook, Twitter of Linkedin. Wij wensen je een spannend piratenavontuur!

Patrick de JongHoofd Marketing & CommunicatieHofplein Rotterdam

DE PIRATENKONINGINEen troubadour verschijnt vanuit de Ierse mist en zingt het lied van Grace O’Malley. We zien de vijftienjarige Grace staren naar de zee. Want bij de zee is zij altijd te vinden. Luisterend naar de golven of met haar zeilbootje laverend tussen scherpe rotsen tegen de verraderlijke stroming in.

De vader van Grace is hoofdman van de O’Malley clan. Met zijn piraten zeilt hij van Ierland naar de Middellandse Zee op en neer en drijft handel in Marokko, Tunesië en Italië en overvalt af en toe en Engels handelsschip. De Engelsen proberen Ierland te veroveren, maar het land is woest en ontoegankelijk,

net als zijn inwoners. Grace wil niets liever dan meezeilen naar verre vreemde havens en misschien zelfs hoofdman worden van haar clan. Zij weet dat zij de beste en de slimste is. Maar ze is een meisje. En erger, de dochter van een clanhoofd. Zij moet trouwen met de zoon van een ander clanhoofd en dan thuiszitten en het huishouden doen. Maar Grace maakt zelf wel uit met wie ze trouwt, bovendien heeft ze al een vriendje. Ergens hoopt ze dat haar vader voor haar een uitzondering maakt. Hij heeft haar niet voor niets een zeilbootje gegeven. Volgens moeder was dat belachelijk en ongepast, maar Grace houdt van het water. Het geeft haar rust en avontuur.

Dan komt vader met zijn piraten thuis. Ze hebben zojuist een Engels schip beroofd met een ongelofelijk grote buit aan goudstukken, wapens en heerlijk schapenvlees aan boord. En ze hebben een belangrijke gevangene. Een stijve Engelsman: “Weten jullie wel wie ik ben? Ik ben gouverneur Bingham, de nieuwe gouverneur van Ierland en misschien wel de toekomstig koning van Engeland. Ik wou met jullie onderhandelen over de vrede, maar dit zet ik jullie betaald.”

De Ieren zijn niet bang, maar net als vader wat wil zeggen, verschijnt een andere Ierse hoofdman, van de O’Flaherty clan. Hij is woedend. “Hoe kun je die Engelsman gevangen nemen, straks verschijnt het leger met tienduizend soldaten om hem te zoeken. Terwijl ze dit ruige stuk Ierland tot nu toe met rust gelaten hebben. Laat hem vrij en dan regel ik dat hij ons met rust laat.”

Het nadeel van de Ieren is dat ze niet alleen tegen de Engelsen vechten, maar minstens net zo vaak met elkaar. Ierland is geen eenheid, maar bestaat uit allerlei losse clans met elk hun eigen gebied. Het ruige westen van Ierland is nog vrij van Engelsen. De O’Flaherty’s zijn daar heel machtig op het land en de O’Malley’s zijn heel machtig op het water. Als Grace met de zoon van O’Flaherty trouwt, kunnen de families samenwerken tegen de Engelsen.

Grace is woedend. Ze wil niet trouwen met iemand die ze niet kent, ze heeft haar eigen vriendje en ze wil nu eindelijk eens mee op een grote zeereis. Als haar vader voor de zoveelste keer weigert, verbergt ze zich in het schip en vaart mee als verstekeling. Hoe goed ze zich ook heeft vermomd, haar vader herkent haar direct en nu is hij degene die boos is. Zijn dochter heeft zich te gedragen zoals de dochter van een hoofdman betaamt! Dan verschijnen Engelse oorlogsschepen. De piraten lijken in de val gelokt. Ze kunnen geen kant meer op, ze zullen naar de bodem van de zee geschoten worden. Zelfs vader raakt in paniek. De piraten weten het ook niet meer. En dan bedenkt Grace een list…

Een beeld van een Ierse troubadour. Keltische geluiden. Een beeld van een Iers landschap met scherpe rotspartijen gehuld in dikke mist. Door die mist zeilt een bootje met een roodharige Ierse piraat.De combinatie van Ierse muziek en het lezen van een boek over de bekendste Ierse zeerover Grace O’Malley waren de aanleiding voor het maken van deze voorstelling. Vervolgens verschenen beelden van rauwe Ieren, gehecht aan vrijheid tegenover de beschaafde en stijve Engelsen die het Ierse land wilden veroveren. Terwijl de Ierse muziek enerzijds naar vrijheid en vrolijkheid klinkt, maar vaak een treurige en neerslachtige ondertoon heeft. Grace O’Malley verzette zich jarenlang tegen de Engelse overheersers en slaagde daar in doordat ze in een onherbergzaam gedeelte van Ierland leefde vol kliffen en spelonken (ondergrondse ruimten) waarin haar piraten zich konden verschuilen.

GESCHIEDENIS De voorstelling gaat over het verlangen naar vrijheid en de keuze tussen vrijheid en verantwoordelijkheid. Grace is een meisje van zestien jaar die haar eigen keuzes in het leven maken, maar daarin beperkt wordt door haar vader en haar politieke rol. Zij is nou eenmaal de dochter van een clanhoofd. Ze wil echter haar hart volgen en dat is op het water zijn, want op het water hoort ze thuis. De Engelse koningin Elisabeth staat voor eenzelfde dilemma. Ze

is pas vrij als ze rustig sterven kan, maar dat kan pas als ze zeker weet dat ze haar land goed achterlaat. We zien hoe Grace verandert van een pubermeisje in een zelfverzekerde leider van de clan.

De achtergrond is Ierland rond 1580 terwijl de Engelsen er alles aan doen om het Ierse eiland te veroveren. Ierse muziek en dans zijn bepalend voor de sferen van de voorstelling. Om een beter beeld te krijgen van de geschiedenis, hebben we hiernaast een hele korte schets gemaakt van enkele historische gegevens.

>> Landkaart Ierland (bron: wikipedia)

Ierland geografischIerland is ongeveer 2 keer zo groot als Nederland maar heeft slechts 4 miljoen inwoners. Halverwege de 19e eeuw woonden er zo’n 6 miljoen mensen, maar door een grote hongersnood en een grote emigratiestroom daalde de bevolking sterk. De bevolkingsdichtheid is zeer laag, zeker op het platteland (60% van de Ieren woont in steden).

Het Ierse landschap is ruig. Dat geldt zeker voor de bergen en heuvelruggen langs de kusten. Vooral de Westkust is zeer grillig en met diepe inhammen. Op veel plaatsen rijzen rotsen loodrecht uit de zee omhoog. Daarnaast regent het in het westen zo’n 200 dagen per jaar. Aan de Oostkust bevinden zich weer duinen en zandstanden en is het droger, ongeveer gelijk aan Nederland. De piratenkoningin speelt zich hoofdzakelijk aan de ruige Westkust af. De inhammen zijn prima toevluchtsoorden voor kleine piratenbootjes en je kunt je voorstellen dat het klimaat en het landschap hun invloed hebben op de bewoners.

De KeltenDe eerste sporen van bewoning van Ierland dateren van 8.000 voor Christus, maar de bekendere geschiedenis begint eigenlijk met de komst van de Kelten van het Europese vasteland, rond het begin van onze jaartelling. Uit de Keltische taal is het Iers (of Gaelic) voortgekomen. De Kelten leefden volgens een clansysteem. Het land was verdeeld in kleine koninkrijkjes. Er was geen sprake van één koning van Ierland

De missionaris Saint PatrickDe missionaris Saint Patrick lukte het in 432 na Christus om in korte tijd heel Ierland te bekeren tot het katholieke geloof, waarna veel kerken en kloosters gesticht werden. In de tijd die volgde werd Ierland redelijk welvarend. Door volksverhuizingen op het Europese vasteland vluchtten vele geleerden en kloosterordes naar Ierland toe, waardoor kunsten en wetenschappen opbloeiden. Hoewel het land verdeeld bleef in kleine koninkrijkjes was er langzaam maar zeker sprake van een eenheid in taal, cultuur, religie en wetten.

De NoormannenIn de 9e eeuw vielen de Noormannen het land binnen. Zij stichtten aan de kust diverse handelposten, terwijl in het binnenland Ierse clans elkaar bestreden. De winters in Ierland waren veel zachter en prettiger dan in Noorwegen. De belangrijkste handelsstad van de Noormannen, Dublin, werd hoofdstad van de kolonie. Pas in 1014 werden deze Noormannen verdreven.

De inval van de EngelsenIn 1171 viel de Engelse koning Henry II het land binnen. De invloed strekte zich aanvankelijk uit tot de oostkust, waarin een klein gebied rond Dublin – the Pale genaamd- direct onder Engelse invloed stond. Veel “Engelse” heersers namen de Ierse gebruiken over en werden Ierser dan de Ieren.

Toen enkele opvolgers verder, koning Henry VIII brak met de katholieke kerk, noemde hij zich koning van Ierland en probeerde hij heel Ierland te onderwerpen. Het verzet van de katholieke Ieren verhevigde, maar vanaf die tijd kregen de Engelse koningen geleidelijk aan het gezag over heel Ierland, zowel door geweld als door grootschalige kolonisatie van Engelse immigranten.

Koningin Elisabeth I, de dochter van Henry VIII, regeerde vanaf 1558 tot 1603 in de tijd van Grace O’Malley waardoor zij een belangrijke rol speelt in De piratenkoningin. In die tijd werden de Ieren gedwongen zich aan te passen aan de Engelse wetten, de Engelse taal en Engelse gebruiken.

De immigratiegolf Terwijl Engeland industrialiseerde bleef Ierland een agrarisch land van kleine pachtboeren. Toen tussen 1845 en 1849 enkele aardappeloogsten mislukten, brak er grote hongersnood uit. Een miljoen Ieren kwamen om van de honger. Dit bracht een grote emigratiegolf op gang en een miljoen Ieren vertrokken naar Engeland en Australië.

De Ierse vrijstaatHoewel het verzet van de Ieren tegen de Engelse overheersing bleef groeien, duurde het tot 1921 tot Ierland onafhankelijk werd. Het Noorden van Ierland bleef echter bij Groot-Brittanië horen vanwege het grote aantal Engelsen en protestanten dat daar woonde.

WIST JE DAT?De bekendste Ierse zeerover een vrouw was! Met haar

woeste rode krullen en haar prachtig felle ogen deed Grace O’Malley menig mannenhart sneller kloppen… van angst!

We gaan terug naar 1580, naar het arme Ierland dat door de Engelsen veroverd wordt. En waar Grace de enige is,

die de droom van vrijheid levend houdt. De trailer van De Piratenkoningin op youtube te vinden is?

Bekijk het hier: http://youtu.be/lzOkqfyx1Do

HISTORISCHE FIGUREN UIT DE PIRATENKONINGINGrace O’MalleyGrace O’Malley leefde van 1530 tot 1603. In hetzelfde jaar stierf de langst regerende Engelse vorst, koningin Elisabeth I. Twee bijzondere vrouwen die elkaar ook daadwerkelijk ontmoet hebben en die een belangrijke rol spelen in de voorstelling De piratenkoningin.

Grace werd geboren in het ruige West-Ierland als dochter van Dubdara O’Malley, hoofdman van de O’Malley clan. De O’Malleys waren zeevaarders die zich bezig hielden met vissen en handel, maar vooral met piraterij. Boten die “hun wateren” betraden moesten belasting betalen om veilig door te mogen varen.

Op haar zestiende trouwt Grace met Donal O’Flaherty die ook uit een roemrucht piratengeslacht voortkomt en samen krijgen ze drie kinderen. Omdat de bijnaam van haar man Donal-of-the-Battle is en hij vaak in gevecht is met andere clans, overlijdt hij al snel en wordt Grace de leider van zijn tweehonderd mannen. Als Grace eind twintig is, sterft ook haar vader en wordt ze leider en wordt ze leider van de O’Malley clan.

Tien jaar later wil Grace haar territorium en macht verder uitbreiden en trouwt ze met Richard Burke. Volgens de Ierse wet kon een huwelijk na een jaar ontbonden worden (dit geheel in tegenstelling tot de Katholieke leer waar een huwelijk nooit ontbonden kon worden) en het verhaal gaat dat Grace en haar mannen zich na een jaar opsloten in het kasteel van Richard Burke, zijn spullen naar beneden gooide en zich van hem scheidde “I dismiss you, Richard Burke”. Het kasteel, Rockfleet castle bleef eeuwen in het bezit van de O’Malley clan. Overigens hadden Grace en Richard wel een zoon, die volgens de overlevering geboren werd haar schip, tijdens een handelsreis. Zijn naam was Tibbot-of-the-ships. Deze Tibbot speelt in De piratenkoningin een belangrijke rol.

Op het hoogtepunt van haar macht was Grace zeer welvarend. Ze bezat enkele kastelen en grote kuddes vee. Ze weerstond aanvallen van Engelsen en andere clans op haar kastelen en behalve dat ze schepen aanvalt op zee, plundert ze ook kastelen van vijandige clans.

Volgens de wrede Engelse gouverneur Richard Bingham is Grace dan ook de belangrijkste bron van veertig jaar opstand van de Ieren tegen de Engelsen.

In 1593 wordt haar zoon Tibbot gevangen genomen door hem waarop Grace besluit naar Engeland te zeilen om aan koningin Elisabeth I gratie te vragen.

Grace wordt daadwerkelijk door haar ontvangen en beide “koninginnen” onderhandelen over de zoon van Grace. Hij wordt vrijgelaten als Grace belooft geen piraterij tegen Engelse schepen meer te plegen en te stoppen met het steunen van de Ierse opstand. Grace eist dat Richard Bingham ontslagen wordt. Elisabeth stuurt Grace een lijst met vragen die Grace een voor een beantwoord en dit bewaard gebleven document verschaft veel informatie over het leven van Grace.

Van deze historische ontmoeting maken we in de voorstelling gebruik. In het echt werd Richard Bingham jaren later toch weer gouverneur van Ierland en brak de koningin ook andere beloftes waarna Grace de wapens weer opnam tegen de Engelsen.

Koningin Elisabeth IGeboren in 1533 en gestorven in 1603. Elisabeth I wordt beschouwd als een van de grootste staatshoofden en werd in haar tijd ook wel “Good Queen Bess” genoemd. Vanaf 1558 zat ze vijfenveertig jaar op de Engelse troon.

In haar tijd groeide Engeland uit tot een zeevarende en koloniale mogendheid en bloeiden literatuur en toneel (William Shakespeare) als nooit te voren. Waar het normaal gesproken van belang was om voor mannelijke nakomelingen te zorgen, creëerde zijn een maagdelijkheidscultus rondom haar persoon en werd ze ook wel de “Virgin Queen” genoemd.

Engeland was verdeeld tussen katholieken en protestanten. Elisabeth was protestants waardoor ze in conflict was met de paus en de katholieke Spanjaarden. Het was ook de tijd waarin de machtige Spaanse Armada een poging deed om Engeland aan te vallen, maar door storm en Engelse listen ten onder ging. Ierland was echter ook katholiek en een prima uitvalsbasis voor de Spanjaarden. In onze voorstelling De piratenkoningin is dat ook de reden waarom Engeland het Ierse eiland onder zijn gezag wil plaatsen.

Toen Elisabeth drie jaar was werd haar moeder op bevel van haar vader koning Hendrik VIII onthoofd. Ze werd zelf op twintig jarige leeftijd door haar fanatieke halfzus Maria Tudor (ook wel: bloody Mary) in de gevangenis gestopt omdat ze protestants was en niet katholiek wilde worden. Ondanks deze roerige tijden groeide de koningin uit tot een redelijk geliefd staatshoofd en we gebruiken in de voorstelling haar menselijke kant en de wens van deze vrouw om goed voor Engeland te zorgen.

>> Rockfleet castle (bron: wikipedia)

>> Koningin Elisabeth (bron: wikipedia)

Opdrachten voor VOOR de voorstelling1. Typisch IersWaar moet jij aan denken bij Ierland? Maak met groepjes in de klas een collage. Je kunt hierbij artikelen uit een krant of tijdschrift knippen die te maken hebben met Ierland. Misschien weet je wel wat over het land omdat je er op vakantie bent geweest. Je kunt ook woorden opschrijven die in je opkomen of foto’s zoeken en opplakken. Bespreek met heel de klas de collages.

2. Girl PowerDe voorstelling De Piratenkoningin gaat over twee machtige en bekende vrouwen uit de tijd van Koningin Elisabeth van Engeland (deze tijd wordt daarom de ‘Elisabethaanse tijd’ genoemd). Vrouwen in die tijd hadden echter helemaal geen macht. Ze waren ondergeschikt aan mannen, mochten niet naar school, mochten niet stemmen of werken.

Stel je eens voor hoe het voor jou was in deze tijd als meisje (of hoe het was als jongen). _ Hoe zou je dan tegen deze vrouwen aankijken? _ Zou je het wel stoer vinden dat twee vrouwen zo machtig waren of zou je het heel raar vinden? _ Als jij in die tijd geleefd zou hebben, hoe zou je dan heten? _ Wat voor een jongen / meisje zou je dan geweest zijn? _ Was je dan arm of rijk?

3. Speel (of lees) zelf een stuk uit de voorstellingIn de bijlage 1 van dit Handboek vind je scène 3 uit de Piratenkoningin.Speel de scène na (als je durft)! Voorlezen mag ook. Ook kan iemand de schuinsgedrukte tekst lezen. Hij/zij is de verteller.Bespreek daarna klassikaal wat er in de scène gebeurd. Zou jij zoiets durven als de meiden in de scène doen?

Opdrachten voor NA de voorstelling1. NabesprekingBespreek in een groepje van vijf leerlingen (of eventueel klassikaal) wat je gezien hebt tijdens de voorstelling. Wat vond je mooi, lelijk, leuk, stom, emotioneel, gek, etc.?Bespreek bijvoorbeeld onderstaande vragen met elkaar.

Toneelbeeld- In wat voor ruimte vond de voorstelling plaats?- Hoe zag het decor er uit?- Hoe werd er gebruik gemaakt van het decor?- Hoe werd het theaterlicht gebruik? (bijv. kleuren, lichtspots)- Wat voor sfeer riep het licht op?- Wat voor kostuums droegen de spelers?- Pasten de kostuums bij de voorstelling? Waarom wel/ niet?

Muziek, zang en dans- Wat voor muziek werd gebruikt? Wat dat mooie muziek?- Wat voor gevoel kreeg je van de muziek?- Kon je de teksten die de spelers zongen duidelijk verstaan?- Vond je de dansen bij het verhaal passen? Waarom wel/niet?

Achter de schermen- Wie zorgen ervoor dat de voorstelling een succes wordt?- Wie maakt de posters voor de voorstelling en wat vind je van de poster? (zie de poster in bijlage 3)

Mening over de voorstelling- Wat is het spannendste moment in de voorstelling? Waarom? Wat gebeurde er (met de muziek) op dat moment?- Kun je iets van deze voorstelling en van het verhaal leren? Zo ja, wat dan?- Wat vond je het mooiste aan de voorstelling? En waarom?- Wat vond je minder leuk aan de voorstelling? En waarom?

Hofplein Rotterdam heeft een vrijetijds opleiding, een Theaterhavo/vwo, een MBO Theaterschool en een (HBO) Acteerschool. Spelers van deze voorstelling zijn leerlingen van De Jeugdtheaterschool.

SPELERS &MAKERS

DE MAKERSHet verhaal is geschreven door een schrijver. In het script staan de teksten die de spelers moeten zeggen.Hoe de spelers dat moeten zeggen en waar ze staan op het toneel wordt bedacht door de regisseur.

De muziek is gemaakt door een componist en ingestudeerd door een zangdocent.

De dansen worden bedacht en aangeleerd door een choreograaf.

Het decor bestaat uit alle dingen op het toneel die een bepaalde plaats weergeven. Dit wordt bedacht door de decorontwerper.

In het theater wordt ook veel gebruik gemaakt van lampen met verschillende kleuren. Per situatie en per scène verandert het licht. Theaterlicht kan er sprookjesachtig uitzien. Welke lampen en welke kleuren aan moeten, wordt bedacht door de lichtontwerper.

Om de spelers tijdens de liedjes goed te kunnen verstaan gebruiken we kleine microfoontjes die verbonden zijn met zenders. Deze zendertjes worden van afstand bediend door de geluidstechnicus.

DE SPELERSDe spelers zijn jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar van De Jeugdtheaterscholen Roosendaal en Breda. De leerlingen hebben lessen gevolgd op De Jeugdtheaterschool en zijn op deze manier voorbereid op het spelen in deze voorstelling. Daarnaast spelen er in deze voorstelling ook een aantal kinderen mee van ongeveer 8 jaar oud. Zij worden de ‘jonge spelers’ van de voorstelling genoemd. De spelers hebben gedurende vier maanden 30 dagen gerepeteerd. De repetities vonden plaats in het weekend. Ze hebben les gehad in spel, zang en dans.

De wind onrustig door mijn haren.

Jouw golven maken mij niet bang

Want als het stormt, proef ik alleen maar

Zoute zoenen op mijn wang

Rol Cast A Cast B

Grace O'Malley Romy Jung Iris SkornjaVader O'Malley Thijs Miedema Thijs MiedemaMoeder O'Malley Melanie Timmermans Marjolein KlaassenGeest Branwen Vera Huijgen Gioya van ReesDesmond Giovanni Arnold Quinten ObbinkRooie Shane O'Neill Floor van Wensen Eline HoexMagere Murrough O'Donall Maartje Verlind Emma LyonsMuzikale Tom O'Hara Cyara Hermsen Lynn van den BusscheHeilige Patrick Galway Emily van Hal Celine van HaarenSchrijvende Beckett Eva Birkhoff Nienke HillemansSociale James Connoly Bo Dudok Esmee BrouwersGerry Guinness Florian van den Berg Hakan OzerDonal O'Flaherty Brian Cox Arie FransenJack/Jane O'Flaherty Elisa van Sprundel Danae SchillemansKoningin Elisabeth Janey Dekker Maura LyonsAdviseur Walsingham Yael Kats Iris de BartGouverneur Bingham Sander Boogaard Sander BoogaardDienstmeisje Tess Rachel Gijsen Isabeau PellisDienstmeisje Maria Femke van Overveld Sylvia JoachemsDienstmeisje/Piraat Renee Gabriëls Luca GoossensDienstmeisje/Piraat Elena Ossewaarde Nina BruinhofWachter Engelse koningin/Piraat/Soldaat Luc Brouwer Ilse den ReijerWachter Engelse koningin/Piraat/Soldaat Sanne Verhoef Tessa DirvenPiraat/Soldaat/Hof Anke Ellenbaas Anke ValkPiraat/Soldaat/Hof Zoë Bolleboom Laura van WeselPiraat/Soldaat/Hof Eva van W Gaby van DisselPiraat/Soldaat/Hof Angelina Anne VerbiestPiraat/Soldaat/Hof Nova Zwart Sira StapsPiraat/Soldaat/Hof Eva Brekelmans Daphne ObbinkPiraat/Soldaat/Hof Trisha van Unen Julia BeenakkersPiraat/Soldaat/Hof Tessa Schouten Femke van der WeijdenPiraat/Soldaat/Hof Anouk van der Horst Carlijn SernoPiraat/Soldaat/Hof Asha Kats Selena van de VeldePiraat/Soldaat/Hof Marlies Ooms

Bijlage 1 Scène 3 Koningin Elisabeth Bingham staat aan het Engelse hof. Stijve hovelingen schrijden heen en weer. Hij fatsoeneert zich. Adviseur Walsingham loopt op hem af. De anderen komen nieuwsgierig dichterbij.

Walsingham: Gouverneur Bingham, de majesteit wil rusten.Bingham: Ik heb dag en nacht gereisd vanuit Ierland. Het is van het allerhoogste belang.Walsingham: Ik hoorde dat u wekenlang te gast was bij een Ierse familie. Die ene dag kan u vast wachten. De koningin is moe.Bingham: Wordt ze te oud?

Een schok gaat door het hof heen. Bingham geniet.

Bingham: Een koningin is nooit te moe als het over zaken van landsbelang gaat.

Dan verschijnt de koningin met twee dienstmeisjes om zich heen. Iedereen buigt.

Bingham: Majesteit, ik moet u dringend spreken.Koningin: Gouverneur Bingham, komt u mij de tweehonderd goudstukken terug geven die wij voor u als losgeld hebben betaald? Bingham: We werden overvallen door een Ierse piratenbende.Koningin: Ik heb u juist aangenomen om de piraterij te stoppen. Waar komt u voor?Bingham: Ik maak me zorgen majesteit.Koningin: Dat kan ik me voorstellen.Bingham: Over u.Koningin: Ik luister.Bingham: U bent de langst regerende koningin van Engeland en het volk houdt van u, maar u bent nooit een huwelijk aan gegaan en mocht de treurige dag aanbreken dat u ons verlaat, dan zal Engeland in chaos achterblijven. Tenzij u een opvolger aanwijst. Of met iemand trouwt. Staat u mij toe u ten huwelijk te vragen.

Wederom een schok door het hof.

Koningin: Er zijn maar weinigen die dit gedurfd hebben.Bingham: Als ik uw man ben, is opvolging verzekerd.Koningin: Ik heb u benoemd tot gouverneur van Ierland, mijn beste Bingham, maar nu neemt u een groot risico.Bingham: Ik weet dat u met één vingerknip over mijn leven beslist, maar ik doe dit voor Engeland.Walsingham: En wie zegt ons dat u het beste bent voor Engeland?Bingham: Dat zal ik bewijzen door Ierland te veroveren.Koningin: Denken jullie dat mijn tijd gekomen is? Zie ik er zo slecht uit?

Het hof zwijgt.

Bingham: Ik zal een list verzinnen.Koningin: Jullie denken dat ik met één been in het graf sta, maar ik houd het heel lang vol op dat andere been.Bingham: Denkt u er alstublieft over na.Koningin: U gaat nu zo snel mogelijk in Ierland orde op zaken stellen. U krijgt geen soldaat extra. Als u werkelijk in de kroon geïnteresseerd bent, verzint u maar een list.

Iedereen af, behalve de koningin, Walsingham en de dienstmeiden. De koningin schuifelt weg. Ze doet haar kroon af. De dienstmeiden pakken hem aan en zetten hem op een zuil bij een wachter.

Koningin: Heeft hij gelijk, Walsingham?Walsingham: In het geheel niet, Majesteit.

Koningin: (woedend) Je liegt, Walsingham, je weet dat hij gelijk heeft. Ik wil geen majesteit meer zijn, ik kan geen pennenstreek meer op papier zetten, de letters dansen voor mijn ogen.Walsingham: Ik kan u voorlezen.Koningin: Die pruik moet af. Walsingham: Niet hier majesteit.Koningin: Dat jeukende onding moet af.Walsingham: Majesteit.Koningin: Ach wat, die dienstmeiden helpen mij iedere ochtend met dat vermaledijde ding. Wat lijkt me dat heerlijk om de hele dag zonder pruik te gaan en staan zonder iemand om me heen.Walsingham: Wij hebben u nodig majesteit. Koningin: Soms vervloek ik de dag dat ik gekroond werd. Meiden, ik zie jullie over twee minuten. Stipt.

De koningin en Walsingham af. Dienstmeiden staren naar de kroon.

Maria: Ik zou niets liever willen dan een pruik. Dan ben je rijk en beroemd.Tess: (speelt) Majesteit, laat mij u helpen.Maria: Ja, ja, uh, nou zit ie scheef. Tess: Zo doet ze niet.Maria: Uh, ik ben de koningin en als ik zeg dat ze zo doet, dan doet ze zo. En anders, je kop eraf. Zet hem recht. Uitstekend.

Ze kijken naar de kroon.

Tess: Als ik een dag koningin mocht zijn.Maria: Onderdanen.Tess: Onderdanen.

Ze kijken weer en Tess loopt er naar toe.

Maria: Wat doe je nou? Niet doen Tess. Tess: Er is niemand. Nu of nooit.Maria: Ik doe niet mee hoor. Ik doe het niet.Tess: Ben je een lafaard?Maria: Als ze het ziet.Tess: Ze ziet het niet. Ze is oud, we horen haar op tijd.

Tess pakt de kroon en zet hem even op. Wuift naar haar onderdanen.

Tess: Jij?Maria: Nee. Nee.

Maar Tess zet hem op haar hoofd. Maria wil eigenlijk wel. Op het moment dat ze ontspant, stapt Walsingham binnen. Hij kijkt en doet of hij niets ziet. Draait zich om.

Walsingham: Majesteit. Ze helpen u graag met uw pruik. In uw slaapvertrek.

De koningin kijkt van Walsingham naar de meiden. De meiden schamen zich. Koningin kijkt naar hun haar.

Koningin: Je bent te goed voor ze, Walsingham. Weten de meiden dat op zoiets de doodstraf staat?

Lange stilte. Dan vertrekt de koningin. De rest loopt achter haar aan.

Walsingham: Dat zullen ze nooit meer vergeten, majesteit.

Bijlage 2 Poster

WWW.HOFPLEINROTTERDAM.NL

NIEUWE NOBELAER26 JANUARI

VANAF

6JAAR

WWW.HOFPLEINROTTERDAM.NL

VANAF

6JAAR

SCHOUWBURG DE KRING

26 DECEMBER - 5 JANUARI

WWW.HOFPLEINROTTERDAM.NL

CHASSÉ THEATER BREDA3 JANUARI - 5 FEBRUARI

VANAF

6JAAR

Bijlage 3 Kleur je eigen piraat!

Hofplein Rotterdam heeft vier theaterzalen in de binnenstad van Rotterdam.

OVER HOFPLEIN ROTTERDAM

>> Uit de voorstelling 'de Duvelstoejager', 2013

>> Uit de voorstelling 'De Zevensprong', 2013

>> Uit de voorstelling 'Ketelbinkie, 2012

>> Uit de voorstelling 'Aladdin', 2012

HOFPLEIN ROTTERDAMOp 5 november 1985 opent het oude Hofplein theater opnieuw zijn deuren als het ‘Jeugdtheater Hofplein’. Vierenveertig jongeren beginnen er met het volgen van theaterlessen. Op dat moment worden nog geen eigen voorstellingen gemaakt. De kans om zelf op het toneel te staan krijgen de leerlingen door een samenwerking met het stadsgezelschap van Rotterdam, het Ro theater, dat tijdens de kerst van 1986 de familievoorstelling Tommie Station wil uitbrengen met de leerlingen van het Hofpleintheater.

De eerste eigen voorstelling op de plankenDe eerste eigen productie, de Tomanies, komt uit rond Pasen 1987. In deze voorstelling spelen leerlingen van Hofplein op hun eigen podium samen met professionele acteurs. Voortaan worden twee eigen voorstellingen per seizoen geproduceerd.

Het theater verkeert in slechte staat. In 1990, tijdens de première van de productie van ‘Wij zijn Jong’ zakt Luc Duin (hij wordt later bestuursvoorzitter van Stichting Jeugdtheater Hofplein) door zijn stoel. Via de ‘stoelenactie’ wordt geld ingezameld voor nieuwe stoelenplan, geïnspireerd op de glazen ‘Appelwand’ (ontworpen door de bekende kunstenaar Karel Appel).

Het HofpleintheaterHet Hofpleintheater maakt deel uit van het Technikon complex, aan de rand van het centrum van Rotterdam. In de jaren vijftig werd besloten dat er een verzamelgebouw moest komen met technische scholen. Aanvankelijk was het theater de gezamenlijke aula. In 1966 werd besloten dat de grote aula een volwaardig theater moest worden: Het Hofpleintheater. Het Tecnikon en het Hofpleintheater zijn ontworpen door architect Huig Maaskant. Het Hofpleintheater werd op 19 mei 1970 officieel geopend.

De voorgevel van het Hofpleintheater is een verborgen

kunstschat in de stad. Deze glas-in-betonwand is gemaakt door de bekende

kunstenaar Karel Appel. De muur van 6,5 bij 24 meter verspreidt een gekleurd licht door de theaterzalen over het plein

voorhet theater. Het kunstwerk stelt kindergezichten met grote monden voor. Een mooi

toeval voor een theater voor kinderen en jongeren!

Toneelspelen is vrijetijdsbestedingDezelfde première wordt ook nog eens bijna stilgelegd door de arbeidsinspectie. Kinderen en jongeren die toneelspelen zijn toen nog een nieuw fenomeen. Een voetbalwedstrijd spelen is een hobby en een toneelstuk spelen is dat niet.

Na twee jaar lang procederen, halen de leerlingen van Jeugdtheater Hofplein hun gelijk: toneelspelen mag als vrijetijdsbesteding. De toestroom van nieuwe leerlingen groeit gestaag.

De dans-, zang- en spellessen worden verplaatst van de foyer van het theater naar een oud schoolgebouw aan de Insulindestraat.

De eerste grote kaskraker wordt filmDe voorstelling ‘Kruimeltje’ van 1992 is de eerste grote kaskraker. Een ongekend groot aantal mensen bezoekt de voorstelling, deze gaat in reprise en er wordt zelfs een film van gemaakt. Met de liedjes van Kruimeltje wordt ook de aller eerste Hofplein CD uitgebracht.

Uitbreiding JeugdtheaterschoolDe jeugdtheaterschool trekt nog meer kinderen en jongeren aan. Het schoolgebouw aan de Insulindestraat barst uit zijn voegen.

Reden om de eerste dependances buiten Rotterdam te openen.

De voorgevel van het Hofpleintheater is een verborgen

kunstschat in de stad. Deze glas-in-betonwand is gemaakt door de bekende

kunstenaar Karel Appel. De muur van 6,5 bij 24 meter verspreidt een gekleurd licht door de theaterzalen over het plein

voorhet theater. Het kunstwerk stelt kindergezichten met grote monden voor. Een mooi

toeval voor een theater voor kinderen en jongeren!

Ook al is Hofplein Rotterdam inmiddels een begrip in de stad, de strijd voor het voortbestaan blijft doorgaan. In het jaar 2012 heeft de wereldwijde economische crisis al flink huisgehouden. Er worden nieuwe bezuinigingen aangekondigd en een korting op de subsidie dreigt. Meer dan twaalfhonderd leerlingen gaan in oktober van dat jaar de straat op richting het Rotterdamse stadhuis aan de Coolsingel, strijdbaar voor het behoud van ‘hun’ Hofplein. Met succes want de bezuinigingsronde wordt overleefd.

Oprichter en algemeen directeur Louis Lemaire is inmiddels de pensioengerechtigde leeftijd zeer ruim gepasseerd. Op 1 mei 2013 draag hij na achtentwintig veelbewogen jaren zijn functie als algemeen directeur over aan Caroline Pietermaat. Tijdens een speciaal afscheidsprogramma op 16 mei ontvangt Louis de Wolfert van Borselenpenning. Inmiddels is Hofplein Rotterdam uitgegroeid tot een theaterbegrip in Rotterdam en omgeving. Het biedt naast jeugd- en jongerenvoorstelling in het eigen theater ook vrijetijdsopleidingen, middelbare school op Havo- en VWO-Niveau en MBO- en HBO-beroepsopleidingen. De verschillende opleidingen hebben in de afgelopen jaren al heel wat (bekende) talenten voortgebracht. Van inmiddels bekende acteurs en dansers tot producenten. Maar ook docenten, ontwerpers, journalisten, dj’s, maatschappelijk werkers, kortom: Hofpleintalenten zijn in alle lagen van de beroepsbevolking te vinden.

Het HofpleintheaterHet Hofpleintheater maakt deel uit van het Technikon complex, aan de rand van het centrum van Rotterdam. In de jaren vijftig werd besloten dat er een verzamelgebouw moest komen met technische scholen. Aanvankelijk was het theater de gezamenlijke aula. In 1966 werd besloten dat de grote aula een volwaardig theater moest worden: Het Hofpleintheater. Het Tecnikon en het Hofpleintheater zijn ontworpen door architect Huig Maaskant. Het Hilton Hotel op het Weena in Rotterdam, De Euromast en de Pier Scheveningen zijn enkele bekende werken van Maaskant. Het Hofpleintheater werd op 19 mei 1970 officieel geopend.

De TheaterschoolDe andere theaterzalen van Hofplein Rotterdam (Theater 222, De Verdieping, De Shakespearezaal) bevinden zich in het gebouw van De Theaterschool aan de Pieter de Hooghweg. De Theaterschool staat vlakbij het eigenzinnige Lloydkwartier in Rotterdam. De Euromast en historisch Delfshaven liggen op steenworp afstand. In het gebouw bevindt zich ook een gezellig theatercafé waar je ook kunt lunchen en borrelen al dan niet in combinatie met een bezoek aan de voorstellingen. De programmering in de verschillende zalen is een divers aanbod van verschillende stijlen waarin jonge theatermakers de grenzen van spel, zang en dans zoeken en ontdekken.

De Theaterschool is al sinds 1913 in gebruik als schoolgebouw. Toen huisvestte het de Nederlandsche Handels Hoogeschool, de voorloper van de huidige Erasmus Universiteit. Later vestigde het Rotterdams Conservatorium zich in het gebouw. In deze tijd is in de binnentuin van het gebouw een theaterzaal gebouwd die diende als concertzaal voor de conservatoriumstudenten. Deze zaal is tegenwoordig ons Theater 222.

De voormalige bibliotheek van de Nederlandsche Handels Hoogeschool is nu in gebruik als theater De Shakespearezaal. Waar vroeger economiestudenten dikke boeken bestudeerden, ligt nu een theatervloer waar dagelijks voorstellingen op gespeeld worden.

Hofplein Rotterdam heeft naast De Jeugdtheaterschool de volgende

opleidingen: De MBO Theaterschool i.s.m. het Albeda College, De Theaterhavo/vwo,

een volledige havo/vwo opleiding i.s.m. het LMC en De Acteerschool Rotterdam, een theateropleiding op Hbo-niveau i.s.m. de

Hogeschool Rotterdam.

En dan zijn er nog diverse externe projecten met scholen in het

basisonderwijs en het voortgezet onderwijs.

De TheaterschoolDe Theaterschool is al sinds 1913 in gebruik als schoolgebouw. Toen huisvestte het de Nederlandsche Handels Hoogeschool, de voorloper van de huidige Erasmus Universiteit. Later vestigde het Rotterdams Conservatorium zich in het gebouw.

>> De Theaterschool, jaren 30

>> De Theaterschool, 2013

Met de klas naar een voorstelling? Een exclusieve rondleiding ‘achter de schermen’? Een aansprekende workshop in de klas? Hofplein Rotterdam is al jarenlang steevast ‘hofleverancier’ van toegankelijke activiteiten en voorstellingen. Voor iedere beginnende en gevorderde theaterbezoeker de kans bij uitstek om op een aansprekende manier kennis te maken met alles wat theater te bieden heeft!

EDUCATIE EN GROEPEN

EDUCATIE & GROEPENAansprekende voorstellingenDe programmering van Hofplein Rotterdam biedt jaarlijks een gevarieerd aanbod voor verschillende leeftijdsgroepen. De voorstellingen zijn veelal gebaseerd op een bekend boek of verhaal en hierdoor uitstekend te koppelen aan bijvoorbeeld taalontwikkeling. Uniek hierbij is dat de voorstellingen altijd worden gespeeld door leeftijdgenoten (van 6 tot 26 jaar!). Door een ontmoeting met de spelers en makers na afloop van een voorstelling hebben inmiddels vele duizenden beginnende en gevorderde theaterbezoekers ontdekt dat theater niet alleen spannend en leerzaam is, maar ook telkens weer anders.

InteractiefMet interactief lesmateriaal of voorbereidende workshops wil Hofplein Rotterdam een verbinding maken tussen publiek, onderwijs en theater. Hiervoor verzorgt een team van professionals bijna dagelijks workshops of lezingen in de klas, waarbij de achtergronden van een voorstelling dan weer een specifiek thema centraal staan. Behalve activiteiten voor het basis- en voortgezet onderwijs, bieden wij ook speciale programma’s en (presentatie)trainingen voor groepen en bedrijven. DocentendagTijdens onze jaarlijkse inspirerende docentendag (in april) organiseren wij diverse workshops en trainingen. De opgedane ervaring kan meteen worden toegepast in een lessituatie in de klas of als voorbereiding op een groepsbezoek.

AGENDA 13-14Aladdin27 september t/m 17 november, Hofpleintheater

Romeo & Julia20 november t/m 21 december, Shakespearezaal

Famous! (vier afleveringen verspreid over heel het seizoen)13 december t/m einde seizoen, Theater 222

Oliver Twist20 december t/m 2 februari, Hofpleintheater

De Piratenkoningin26 december t/m 5 februari, Schouwburg de Kring in Roosendaal, de Nieuwe Nobelaer in Etten-Leur en het Chassé Theater in Breda

Vanavond in de Kroeg (vier voorstellingen verspreid over heel het seizoen)9 januari t/m einde seizoen, Shakespearezaal

Meisje Loos21 februari t/m 9 maart, Hofpleintheater, Brestheater in Brielle, Theater de Twee Hondjes in Hellevoetsluis en Theater de Willem in Papendrecht

De Tovenaarsleerling28 maart t/m 11 mei, Hofpleintheater, Het Kruispunt in Barendrecht en Het Plein in Ridderkerk

Hamlet3 april t/m 10 mei, De Verdieping

De Reis om de Wereld in 80 dagen30 mei t/m 8 juni en na de zomer van 2014, Hofpleintheater

CONTACTEducatie en GroepenLisette van der Sluiseducatie@hofpeinrotterdam.nl010 243 50 55www.hofpleinrotterdam.nl

Blijf op de hoogte van onze educatie

aanbod en -activiteiten en meld je aan

voor de maandelijkse nieuwsbrief via

educatie@hofpleinrotterdam.nl. (vermeld hierin je naam, je school of organisa

tie en email).

Colofon

De PiratenkoninginGemaakt en gespeeld door De Jeugdtheaterscholen Roosendaal en Breda, onderdeel van Hofplein Rotterdam.

PremièreOp 26 december 2013 inSchouwburg de Kring in Roosendaal

GenreToneelvoorstelling voor iedereenVanaf groep 4 van de basisschool Script & regieMarnix Keeven

Educatie & GroepenLisette van der SluisT. 010 243 50 55 E. educatie@hofpleinrotterdam.nl

De Piratenkoningin handboek 2013Dit handboek is een uitgave van Marketing & Communicatie van Hofplein Rotterdam en bestemd voor scholen, onderwijsinstellingen en groepen. Voor boekingen en informatie kun je contact opnemen met Hofplein Rotterdam, educatie@hofpleinrotterdam.nl

Samenstelling & redactieMarnix KeevenMartijn EkLisette van der Sluis

Hoofd marketing & communicatiePatrick de Jong

VormgevingNancy van Geest

Foto'sTom Sebus, Joke Schot, Suzanne van de Kerk

© Hofplein Rotterdam