E c h o

Wonderen 4

Loflied van Maria

8

Viert een dominee ook kerst?

12

Interview: ‘Ik voelde me verplicht

het uit te zoeken’ 10

Tien fouten

in het kerstverhaal 15

Sing a song!Waarom zou je niet meezingen?

3D a a r z i t j e d a n

m e i s j e M a r i a M i r i a m

m o o i e p r i n s e s u i t D a vi d s s t a m

j e we e t n i e t wa t j e o ve r k wa m

h e b t ‘ j a ’ g e z e g d

I s d i t j e l o t ?

D ra a g m o e d e r va n d e z o o n va n G o d

g e b o g e n o n d e r h o o n e n s p o t

wi l j e d a t e c h t ?

D a a r g a j e d a n

v ro u we M a r i a M i r i a m

s a m e n m e t J o z e f, n u j e m a n

d i e j o u i n b e s c h e r m i n g n a m

n a a r B e t h l e h e m

D e we g i s l a n g

j e l a s t i s z wa a r, j e h a r t i s b a n g

m i s s c h i e n wo rd t d i t j o u w z wa n e n z a n g

j e h e b t g e e n s t e m

D a a r l i g j e d a n

m a m a M a r i a M i r i a m

k i j k n a a r h e t k i n d d a t u i t j o u k wa m

d a t a l l e a d e m u i t j o u n a m

o we e r l o o s k l e i n

h e t h u i l t e n z u i g t

e r ko m e n h e rd e r s , ru w e n ru i g

wa t h e e f t h i j m e t d a t wo e s t e t u i g

m o e t h e t z o z i j n ?

D a a r g a a t h i j d a n

z o o n va n M a r i a M i r i a m

j e l a a t h e m l o s , j e ke n t h e t p l a n

z e n o e m e n h e m d e wo n d e r m a n

z i j n n a a m i s g ro o t

j e h a r t s t a a t s t i l …

j e v ra a g t o f G o d h e m s p a re n wi l

va n m e n s e n o o rd e e l ko u d e n k i l

h i j m a g n i e t d o o d

D a a r s t a j e d a n

m o e d e r M a r i a M i r i a m

o n d e r d i e b l o e d e n d h o u t e n s t a m

d a a r h a n g t j e e i g e n o f f e r l a m

h i j k re e g d e s c h u l d

e e n d o o r n e n k ro o n

E e n s n i j d e n d z wa a rd i s o o k j o u w l o o n

d a n t ro o s t h i j : v ro u w, d a a r i s j e z o o n

h e t i s ve r v u l d

Voor deze Echo schreef

Elly Zuiderveld-Nieman

(de helft van ‘Elly & Rikkert’)

speciaal dit lied over de

moeder van het kerstkind.

Elly is al meer dan

40 jaar actief als zangeres

en tekstschrijfster.

REDACTIONEEL

Maria was niet getrouwd toen ze in verwachting raakte, een groot schandaal. God zelf is de Vader van Jezus.

Voor een volkstelling moesten Jozef en Maria van het noorden van Palestina naar het zuiden. Geen ongevaarlijke tocht voor een zwangere vrouw.

In die tijd waren herders uitschot van de samenleving. Ze kregen als eersten te horen dat Jezus was geboren en gingen direct naar hem toe.

Jezus werd terechtgesteld door hem aan een kruis te spijkeren. Hij was voor die tijd gruwelijk mishandeld.

Vlak voor zijn dood vraagt Jezus zijn volgeling Johannes om Maria op te nemen in zijn huis, om voor haar te zorgen.

2

Elly: ‘Wat ik met Kerst heb? Vooral een warm

samenzijn met vrienden en familie, zowel in de

kerk als thuis. Geen sentimenteel gedoe rondom

een kindje, al ben ik elke dag dankbaar dat God dat

voor ons heeft overgehad. En dat ik mag leven met

en door Hem. Al ben ik ook wel verknocht aan een

paar mooie oude kerstliederen... Voor Maria heb ik

al sinds ik klein was veel bewondering. Hoe ze het

aandurfde.. dat ze ‘Ja’ zei en daarmee ook het lijden

op zich nam dat bij haar rol hoorde.’

In een uithoek van het Romeinse Rijk, in de lastige provincie

Palestina, waar Rome met harde hand moet regeren om het

morrende Joodse volkje er onder te houden, raakt in een dorp

van niks een meisje zwanger. Ze moet, uitgerekend, naar

Bethlehem en baart daar een zoon. Bijna niemand merkt het.

Goed, een oude priester zingt het uit nadat hij een tijdje

sprakeloos was. Het meisje zelf zingt een liedje, geïnspireerd

op een gedicht van een vrouw, lang geleden. Een stel herders

stamelt wat over een spreekkoor midden in de nacht, maar

dat is het dan zo’n beetje.

En nu? Weihnachtsoratoria, de Messiah, Stille Nacht

en miljoenen stemmen wereldwijd zingen het uit rond

Kerst. Het verhaal van dat jongetje gaat al eeuwen de

wereld door, en telkens barsten mensen uit in gezang. Er

ontbreekt maar een ding aan: het slotakkoord.

Zou je niet meezingen?

Johan Timmer

4 5

Je kent dat vast wel. Twee mensen die het allebei heel goed bedoelen en toch botst het. Relaties breken stuk op de on-macht elkaar te bereiken. Er is veel tragiek in onze wereld.

We willen er vaak niet aan, maar er valt wat te zeggen voor de beweringen van de Bijbel. Wij mensen zijn uit onszelf niet goed. Er is iets grondig met ons mis. Elk mens faalt al ten opzichte van zijn eigen normen en waarden. Het lukt ons gewoon niet om altijd te doen wat we vinden dat we zou-den moeten doen. Met onze woorden kunnen we -ook onbedoeld- zoveel schade aanrichten. Ons denken is nogal eens vertroebeld door motie-ven die niet deugen.

We hebben vergeving nodig. We moeten onszelf kunnen vergeven. We hebben vergeving nodig van de mensen om ons heen. En God moet het al helemaal zwaar hebben met ons. Wij hebben straf verdiend.

Het bijzondere van het christelijk geloof is dat het er niet aller-eerst om gaat om aan jezelf te sleutelen. We hoeven niet door aan onszelf te schaven een beter mens te worden. Die pogingen zijn niet verkeerd, maar je redt het er niet mee. Een mens blijft levenslang zondaar. Het verkeerde blijft z’n invloed houden op ons leven. Wij kunnen nooit zonder Gods genade, dat we zonder het te verdienen toch bij Hem mogen komen. Telkens weer. Levenslang mogen we groeien in het besef van het wonder van Gods onvoorwaardelijke liefde.

Op een bepaalde manier kennen veel mensen dat ook vanuit hun opvoeding. Kinderen beho-ren van hun ouders onvoorwaardelijke liefde te ontvangen. Natuurlijk hoort bij de opvoeding een stuk beloning van het goede. Maar de liefde gaat dieper en verder. Bij de liefde hoort ook een stuk strengheid en leren omgaan met grenzen. Maar een kind hoeft de liefde van z’n ouders niet te verdienen door gewenst gedrag.

De liefde van ouders is de ondersteunende basis en het veilige vangnet voor kinderen om zich te kunnen ontwikkelen. Zo is Gods liefde de ruimte om volgroeid mens te worden.

God is ons in zijn liefde altijd een paar stappen voor. Hij had ons lief zelfs toen wij nog vijanden van Hem waren. Een leerling van Jezus schrijft later: Het wezenlijke van de liefde is niet dat wij God hebben liefgehad, maar dat Hij ons heeft liefgehad en zijn Zoon heeft gezon-den om verzoening te brengen voor onze zonden (in de Bijbel: 1 Johannes 4 vers 10).

Met Kerst vieren we dat God verlossing brengt. Zijn Zoon kreeg daarom de naam Jezus. Voor wie worstelt met het probleem van de zonde is Hij de grote Redder.

De afkomst van Jezus Christus was als volgt. Toen zijn moeder Maria al was uitgehuwelijkt aan Jozef maar nog niet bij hem woonde, bleek ze zwanger te zijn door de heilige Geest. Haar man Jozef, die een rechtschapen mens was, wilde haar niet in opspraak brengen en dacht erover haar in het geheim te verstoten. Toen hij dit overwoog, verscheen hem in een droom een engel van de Heer. De engel zei: ‘Jozef, zoon van David, wees niet bang je vrouw Maria bij je te nemen, want het kind dat ze draagt is verwekt door de heilige Geest. Ze

zal een zoon baren. Geef hem de naam Jezus, want hij zal zijn volk bevrijden van hun zonden.’ Dit alles is gebeurd opdat in vervulling zou gaan wat bij monde van de profeet door de Heer is gezegd: ‘De maagd zal zwanger zijn en een zoon baren, en men zal hem de naam Immanuël geven,’ wat in onze taal betekent ‘God met ons’. Jozef werd wakker en deed wat de engel van de Heer hem had opgedragen: hij nam haar bij zich als zijn vrouw, maar hij had geen gemeenschap met haar voordat ze haar zoon gebaard had. En hij gaf hem de naam Jezus.

(De tekst van Matteüs 1: 18-25 nBv)

Als je dit verhaal onbevangen leest, kan het tegen de borst stuiten. Het bestaat toch niet dat iemand ‘zomaar’ zwanger wordt?

Het is een eigenaardig trekje in het kerstverhaal. Onwillekeurig vraag je je af waarom er zo de vinger bij wordt gelegd. Is dit een sprookje waarin alles kan? Of wordt hier een wonder beschreven?

Ik geloof het laatste. De God waarover de Bijbel schrijft zou wel machtig genoeg moeten zijn voor dit wonder. Hij is volgens de Bijbel degene die de wetten van de natuur geschapen heeft.

Ik loop er eigenlijk tegenaan, dat ik het lastig vind om in mijn denken ruimte te maken voor ‘boven-natuurlijke’ dingen. En dat terwijl ik weet dat onze wetenschap veel beperkter is dan wij vaak willen geloven. Er is nog zo veel wat we niet weten. Er zijn een heleboel aannemelijke wetenschappelijke theorieën zonder dat het echte bewijs geleverd is. En al is dat echte bewijs geleverd, dan blijkt soms later dat een andere theorie de werkelijkheid nog beter verklaart.

Ik weet het, de wetenschap is beperkt. Grappig eigenlijk, dat nu juist de Bijbel ervoor heeft gezorgd dat mensen de natuur durfden te onderzoeken. De natuur zelf is niet goddelijk. Wij mensen zijn gemaakt om de wereld te onderzoeken met als doel er goed voor te zorgen.

Zo heel af en toe gebeurt er iets wat wij een wonder noemen. Je snapt er niks van. God schudt ons wakker en helpt ons nadenken. Er is meer dan de werkelijkheid die wij vast kunnen pakken.

Gods zoon werd mens. De wereld brengt zelf de verlosser niet voort. Jezus werd één van ons, en toch is Hij zo heel anders.

WONDERLIjk

6

zijn ze vol dynamiek en spanning. In het tafereel

van de wijzen is te zien dat Gislebertus zijn

eigen opvattingen heeft over verhoudingen en

perspectieven. Het ‘klopt’ allemaal niet en dat

hoeft ook niet. Het meesterschap is te vinden

in de houding van de figuren, in de details die

hij voor het voetlicht brengt en wat hij allemaal

weglaat. Het geeft niet dat we de wijzen op

het bed zien alsof we zelf boven hen zweven

en tegelijkertijd naar de engel kijken alsof

we naast hem staan. Het dubbele perspectief

roept spanning op en dat is precies wat nodig

is om ons te laten voelen dat het er om spant.

Lukt het de engel om de moordpogingen van

Herodes te verijdelen? Er is al zoveel onrust

en verwarring (een vorst die niet in Jeruzalem,

maar in Bethlehem geboren is, terwijl niemand

daarvan op de hoogte is… De jaloerse houding

van Herodes en de ongeïnteresseerde houding

van de theologen uit zijn dagen…), dat het maar

de vraag is of het plan lukt. Achteraf hebben we

gemakkelijk praten.

De beeldhouwer wist wel beter.

Dit kind zet de wereld op zijn kop.

Kijk hoe ze er bij liggen! Dicht naast elkaar,

onder één deken liggen er twee te slapen terwijl

er één gewekt wordt door een engel.

Hij raakt zijn hand aan met een vinger. Het

zijn de wijzen uit het Oosten: ze hebben hun

kronen nog op het hoofd en liggen op bed.

De ogen van de wijze zijn open, net als bij het

tafereel waar de wijzen hun schatten aan het

kind Jezus aanbieden. De beeldhouwer heeft

dat uitgedrukt door gaatjes in de ogen te

maken. De ster waar hij naar wijst hangt hoog

in de hemel, maar lijkt binnen handbereik. Er

zit onrust en dynamiek in het beeld. Het is ook

een spannende tijd: het leven van Jezus hangt

aan een zijden draadje. Apart dat de engel

naar de ster wijst. Ze hadden het kind toch

al gevonden? Of zijn ze nog op de heenreis?

Mattheüs heeft het over een droom waarin de

wijzen worden gewaarschuwd, hij noemt geen

engel.

Het lijkt er sterk op dat alle beelden in de

kathedraal van Autun door dezelfde meester-

hand zijn gemaakt; die van Gislebertus. Allemaal

zijn ze uitgevoerd in de Romaanse stijl. Zijn ze

in andere kerken statig en bewegingsloos, hier

7

Het klopt allemaal niet…

Maria is door God zelf aangeraakt. Zij ervaart

aan haar eigen lijf dat God wonderlijke wegen

met de mensen gaat. God laat zich niet de weg

voorschrijven. Hij kiest zijn eigen route en tart daarbij

de wetten van de natuur. Hij gaat ook lijnrecht in

tegen wat wij mensen als logisch en passend ervaren.

De hoogverheven Heer vernedert zich. Zijn zoon -aan

zijn vader gelijk- wordt mens. Komt in nederigheid.

God houdt speciaal van het verlorene, het ongeachte,

het onaanzienlijke, het uitgestotene, van wat zwak

en stukgelopen is. Waar de mensen zeggen: verloren,

daar zegt Hij: gevonden. Waar de mensen zeggen:

‘veroordeeld’, daar zegt Hij: ‘gered’. Waar de mensen

zeggen: nee!, daar zegt Hij: ja!

Wanneer Gods zoon de kribbe van Betlehem verkiest,

dan is dat niet een idyllische familie aangelegenheid,

maar het is het begin van een volledige omkering,

een herschikking van alles op deze aarde. Met ieder

die naar deze kribbe wil gaan gebeurt iets, die kan

er alleen veroordeeld of verlost vandaan komen.

Wat betekent dat? Is dit alles niet een bij-wijze-

van-spreken, een overdrijving van een mooie vrome

legende? Nee.

Het is God zelf, de Heer en Schepper van alle dingen,

die zo gering werd, die de onaanzienlijkheid van de

wereld ingaat. Hij wil ons in de hulpeloosheid en

weerloosheid van een kind ontmoeten. Zo wil Hij

onder ons zijn. Niet uit beuzelarij, of uit speelsheid,

omdat wij het zo ontroerend vinden, maar om ons

te tonen waar Hij is en wie Hij is. Zo veroordeelt

en onttroont Hij alle menselijke

grootheidswaan.

Vrij naar: Dietrich Bonhoeffer, Londen, 1933 (Een thematisch dagboek, samengesteld door Gerard Dekker, UItg. Boekecentrum)

Dit lied van Maria is het eerste adventslied

(advent: de vier weken voor kerst). Het is

tegelijk het meest hartstochtelijke, meest

revolutionaire adventslied dat ooit gezongen

is. Dit is niet de zachte, tedere, dromerige

Maria, zoals we haar vaak uitgebeeld zien. Hier

spreekt een hartstochtelijke, gefascineerde,

trotse en geestdriftige Maria. Je hoort niets

van de zoete, weemoedige of luchtige klanken

van onze kerstliederen. Het is een hard, sterk,

onverbiddelijk lied van neerstortende tronen

en vernederde vorsten. Een lied van Gods

macht en de onmacht van de mensen.

Mijn ziel prijst en looft de Heer,

mijn hart juicht om God, mijn redder:

hij heeft oog gehad voor mij, zijn minste dienares.

Alle geslachten zullen mij voortaan gelukkig prijzen,

ja, grote dingen heeft de Machtige voor mij gedaan,

heilig is zijn naam.

Barmhartig is hij, van geslacht op geslacht,

voor al wie hem vereert.

Hij toont zijn macht en de kracht van zijn arm

en drijft uiteen wie zich verheven wanen,

heersers stoot hij van hun troon

en wie gering is geeft hij aanzien.

Wie honger heeft overlaadt hij met gaven,

maar rijken stuurt hij weg met lege handen.

Hij trekt zich het lot aan van Israël, zijn dienaar,

zoals hij aan onze voorouders heeft beloofd:

hij herinnert zich zijn barmhartigheid

jegens Abraham en zijn nageslacht,

tot in eeuwigheid.

Neerstortende tronen, vernederde vorsten… 9

Wel even werk, maar de moeite waard!

Wat heb je nodig?125 g roomboter350 g bloem + wat extra½ theelepel zout1 theelepel koekkruiden3 eetlepels witte basterdsuiker1 schoongeboende (onbespoten) citroen1 zakje gedroogde gist (7 gram)2 eieren150 ml lauwwarme melk200 g rozijnen150 g krenten50 g gepelde amandelen, grof gehakt50 g oranjesnippers en sukade, fijngesneden300 g amandelspijs

Aan het werkSmelt zachtjes 75 gram boter en warm de melk. Zeef bloem, zout, koekkruiden en basterdsuiker boven een grote kom. Rasp de citroenschil erboven en strooi de gist erbij. Maak een kuiltje in het midden. Breek hierboven één ei en voeg de ge-smolten boter en de melk toe. Roer met een houten lepel tot een plakkerig deeg. Bestrooi het aanrecht of de tafel met bloem en kneed het deeg 10 minuten met de hand. Dat doe je door het deeg steeds uit te rekken en weer dubbel te vou-wen, tot het soepel is en niet meer aan de handen plakt. Leg het deeg terug in de kom, dek af met een vochtige theedoek en laat op een warme plaats ongeveer 45 minuten rijzen. Pers de helft van de citroen uit. Klop het tweede ei los in een kommetje. Leg het amandelspijs op een bord en prak er het citroensap en de helft van het losgeklopte ei door. Bestrooi het aanrecht opnieuw met bloem en druk het deeg plat. Leg de rozijnen, krenten, amandelen, oranjesnippers en sukade in het midden, vouw het deeg eromheen en kneed de vulling erdoor. Bestrooi de deegroller met bloem. Rol het deeg tot een dikke ovale lap en rol het aan een lange kant nog wat uit. Vorm het amandelspijs tot een worstje en leg in midden, over de lengte van deeg. Vouw de dikkere helft er overheen. Leg het brood op bakpapier op de bakplaat en laat het on-der een vochtige theedoek 45 minuten narijzen. Verwarm de oven voor op 220 graden. Smelt de rest van de boter. Bestrijk het deeg met de helft ervan en besprenkel met water. Draai de oventemperatuur terug naar 200 graden en bak het brood in 30 – 35 minuten goudbruin en gaar. Haal het uit de oven en leg het brood op een rooster, bestrijk met de rest van de boter en bestrooi met een dikke laag poedersuiker.

Gevuld Kerstbrood

8

mee, inclusief haar aantekeningen. ‘For Tom, to

satisfy your curiosity’ (om je nieuwsgierigheid te

bevredigen’) schreef ze

voorin.

Terug in Nederland liet

ik het boek voor wat het

was. Ik schreef me in voor

een studie International

Business Administration

in Rotterdam en stortte

me in het studentenleven.

Lang leve de lol, de wereld draaide om mij, toch?

In het kader van een uitwisselingsprogramma

ging ik voor een half jaar naar Hong Kong. Daar

werd mijn vriendin niet blij van. Zij studeerde in

Groningen en sloot zich in haar tweede jaar aan bij

de Navigators, een christelijke studentenvereniging.

God ging daar voor haar leven. Toen we elkaar

halverwege mijn uitwisseling tien dagen zagen, in

Hong Kong, kon het contrast niet groter zijn.

Ik reageerde verbaasd, maar was ook geïntrigeerd:

als we samen verder willen en als het geloof zo

belangrijk voor je is, dan voel ik me verplicht om uit

te zoeken wat je er nu zo in boeit.

Na de periode in China meldde ik me – als

niet-gelovige - bij dezelfde christelijke

studentenvereniging in Rotterdam. Dat kon. Ik

ontmoette tientallen jonge mensen die enthousiast

waren over het geloof. Uit nieuwsgierigheid schreef

ik me tijdens mijn kennismakingstijd in voor een

Alpha-cursus – een serie introductie-avonden.

Aan het eind van die cursus heb ik voor het eerst

‘ja’ gezegd tegen God. Al besefte ik toen nog maar

half wat het inhield; ik

ontdekte later dat ik nog

vier of vijf keer ‘ja’ tegen

hem zou zeggen (en ga

zeggen).

Achteraf heb ik geluk

gehad (al heeft ook

God er de hand in natuurlijk) met wie ik ben

tegengekomen. Zo had ik een Alpha-kringleider

die in staat was al mijn vragen te beantwoorden

en me te ‘triggeren’ om me verder te verdiepen in

de Bijbel. Ook ontmoette ik tijdens die cursus een

medestudent die ook in zijn studententijd voor God

gekozen had. Samen met

hem en een derde jongen

ben ik toen begonnen

aan een Bijbelstudie

die anderhalf jaar heeft

geduurd. Van die studie

en vooral van mensen

van mijn leeftijd die

Jezus willen volgen heb ik

ontzettend veel geleerd

over Jezus. Mijn kijk op de wereld en op mezelf

veranderde. Was ik voorheen ‘ik-gericht’, nu leerde

ik dat trots zijn op jezelf nogal nutteloos is. Je

talenten zijn gaven van God. Het

is veel belangrijker om te lijken

op Jezus, en je meer te richten op

anderen.

Mijn leven is nogal veranderd.

Alleen al mijn dagritme; ik begin

iedere dag met bijbellezen en

bidden. Nu het eind van mijn

studie in zicht komt, vraag ik

me af: wat zou God willen dat ik

doe met de diploma’s die ik heb

gehaald? Moet ik een carrière

gaan maken in een topbedrijf? Of

iets anders…?

Om de ommekeer in mijn leven te markeren, heb

ik besloten om me te laten dopen. Dat is een hele

stap, inderdaad. Het valt ook niet mee om dat uit te

leggen aan mijn ouders, met wie ik een uitstekende

relatie heb. Ze respecteren mijn keuze, maar

snappen er weinig van.

Het is in onze samen-

leving ook zoveel

gemakke lijker om niét

te geloven. Wel wil

ik iedereen uitdagen

uit te zoeken wat het

(christelijk) geloof nu

inhoudt, alvorens er een mening over te ventileren.

Dat ben je aan jezelf verplicht.’

Onlangs heb ik op verzoek mijn ‘spirituele

autobiografie’ geschreven; mijn geestelijke

ontwikkeling, samengevat in acht pagina’s tekst. In

de eerste zestien jaar van mijn leven speelde God

helemaal geen rol. Ik zat op een openbare school,

thuis werd er niet over geloof gesproken. Over

christenen werd neerbuigend gedaan (‘ach ja…

wanneer gaan die ’s nadenken?’).

Op de lagere school was ik een nogal bijdehante,

betweterige jongen, ik-gericht, dus niet erg aardig

voor mijn omgeving. Ik was een vroege leerling, en

toen ik ook nog een klas oversloeg, kon ik op 10-

jarige leeftijd mijn boeken voor de middelbare

school ophalen.

Omdat ik niet goed wist wat ik zou gaan studeren,

besloot ik na mijn eindexamen een jaartje naar het

buitenland te gaan. Een privé-school in Amerika.

Dat het een christelijke school was wist ik vooraf,

maar zo christelijk, dat had ik niet verwacht…

Alleen met toestemming van m’n ouders mocht

ik de campus af, elke zondag moest je naar een

preek luisteren, etcetera. Ik vond het allemaal

onzin en maakte er een sport van om tijdens die

samenkomsten zoveel mogelijk medestudenten af

te leiden.

Tijdens mijn verlof in Nederland leerde ik een

meisje kennen. Ze was christelijk opgevoed, maar

ze deed er weinig aan. In Florida ontmoette ik

echter een jonge docente, mrs. Ruscello, met een

passie voor Jezus én voor leerlingen. Nadat ik me

weer eens laatdunkend over het christendom had

uitgelaten, gaf ze me essays over de Bijbel te lezen

en ze offerde haar tussenuren op om er met me

te praten. Na afloop van mijn verblijf in Florida

gaf ze me haar eigen exemplaar van de Bijbel

‘Ik voelde me verplicht het uit te zoeken’

1 0

‘Mijn leven is nogal veranderd. Alleen al mijn dagritme; ik begin iedere dag met bijbellezen en bidden.‘

‘Het is in onze samenleving ook zoveel gemakke lijker

om niét te geloven. ‘

Tom Faber

1 1

1 2 Viert een dominee ook Kerst?

Het Paasfeest mag het

belangrijkste feest van de

kerk zijn, het Kerstfeest

is zonder twijfel het mooiste feest.

Iedereen mag mee doen, niemand

wordt buitengesloten. In de stal

staan zelfs dieren rond de voerbak

en de meest vreemde figuren uit het

oosten – door de AIVD goed in de

gaten gehouden – knielen voor het

Kind en brengen het hulde. Zelfs in

de supermarkten branden kaarsen en

hoor je onafgebroken `Stille nacht.’

Mooi, maar kom je als dominee met je

gezin zelf nog wel toe aan het vieren

van de geboorte van Jezus Christus?

O ja, dat valt zelfs erg mee.

Natuurlijk zijn er veel kerkdiensten

en bijeenkomsten. Maar het thema

hoef je niet meer zelf te bedenken:

`Alzo lief had God de wereld…’. De

belangrijkste spelers in het verhaal

rond Jezus zijn elk jaar anders en

nieuw. Nooit heb ik dit feest ervaren

als een uitputtingslag. Integendeel!

Het is het feest waar je nooit genoeg

van krijgt, ook als dominee niet. En

hun kinderen al helemaal niet.

Onze kinderen maakten voor de

avond van Eerste Kerstdag, toen ze

nog op de basisschool zaten, zelf

ook een kerstprogrammaatje in de

voorkamer. Een beetje moe, dat wel,

zat ik op de derde rij, achter poppen

en beren en mensen die een taak

hadden in de viering. Onze oudste

dochter Jacobine, toen een jaar of

negen, had de leiding. Ze deelde

eerst de programma’s uit. Daaraan

was `s middags door alle kinderen

hard gewerkt. De liederen, wie een

eenvoudig muzikaal intermezzo zou

verzorgen of het kerstverhaal lezen,

alles stond op het programma. Haar

zusjes hadden allemaal een taak. En

aan het eind van de viering zei ze:

`Wil dominee nu met ons eindigen?’,

want dat had ze die week al tig keer

gehoord. Zo hoorde het.

Ik hou echt van dit feest, mijn vrouw

ook. Dat begon in Laar, Duitsland,

waar ik toen predikant was. Vanaf

de eerste Advent (vier weken voor

Kerst) waren we er als gezin intens

mee bezig. Terwijl de dagen korter

en korter werden en de wijde velden

om je heen met sneeuw werden

bedekt - ja, toen sneeuwde het nog

vaak in december – werd elke dag

door de kinderen een luikje op de

Adventskalender geopend. Er werd

geknipt, gekleurd en geplakt. En in de

kinderkerkdienst een ‘Krippenspiel’

ingestudeerd. Alles, alles was Kerst!

God was overal en keek naar ons om.

Een ‘heidense’ kerstboom, kaarsjes

‘voor de sfeer’, lekker eten: ik leerde af

er iets van te zeggen. In december is

het leven vaker hard dan romantisch.

`Doe mij maar een klein boompje dit

jaar’, hoorde ik eens een vrouw voor

me zeggen bij de kerstboomverkoop

achter de brug. `Mijn dochter is er

met een andere vent vandoor gegaan

en nu zit ik met haar man en de

kinderen.’ Geloof het, maar op het

Kerstfeest word je niet het pistool

op de borst gezet, je mag met zoveel

mensen meelopen en meeknielen.

Vooraan of anoniem op de derde rij.

Jezus is van niemand maar wij zijn

allemaal van Hem.

Kerst valt voor dominees vaak

`heel voordelig’. In veel kerken zijn

ze zo bezorgd om dominees dat er

nauwelijks nog drie kerkdiensten zijn,

all in. Maar bij veel kerstfeestjes is

het slechts: `Wil dominee nu met

ons eindigen?’ Natuurlijk houden

we er wel in dat we het `heel zwaar’

hebben. Maar het valt erg mee. Juist

als gezin in een pastorie voelde ik

me altijd heel erg bevoorrecht op

dit feest. Nergens werd je verwacht.

Elke verjaardag in de familie mocht

je overslaan. Je werd ontzien aan

alle kanten. Vergat je kerstkaarten te

sturen – alle begrip voor je. Voor uren

in de keuken had je gewoon geen tijd.

Gewoon, fijn, lekker en gemakkelijk.

Een stokbroodje, een glas wijn. We

spreken nooit iets af, iedereen is

welkom, ik zie wel wie er komen en

wanneer. Heel relaxed, want dat is

de boodschap van Kerst: `Welt war

verloren, Christ ist geboren.’ Heerlijk

feest! Pas half januari ruimen we de

kerstboom op. Inclusief het houten

kruis dat erbij hoort.

Ds. Piet de Jong

Arie Slob, ChristenUnie:

‘O Come All Ye Faithful’ van

Casting Crowns, een pareltje!

Remco Dijstra, VVD:

‘Driving home for Christmas’, van

Chris Rea. Niets fijner dan in je auto

met dat nummer door land te rijden.

Vooral de eerste keer dat je het weer

hoort, meteen in kerstsfeer!

Mark Verheijen, VVD:

Chris Rea, ‘Driving home for Christmas’

voor mij het ultieme Kerstnummer.

Relaxed nummer, goed tempo en

ietwat melancholisch.

Hans Spekman, PvdA:

‘O Denneboom’, vanwege warme

jeugdherinneringen.

Linda Voortman, GroenLinks:

‘All I want for Christmas is you’. Omdat

het zo lekker swingt!

Vera Bergkamp, D66:

‘All I want for Christmas’

van Mariah Carey.

Tanja Jadnanansing, PvdA:

‘Mijn favoriete kerstlied is ‘Feliz

Navidad’. Het werd altijd gedraaid in

Suriname, waar ik ben opgegroeid.

Bijzonder om met alle kinderen uit de

buurt luid zingend in de warme zon

‘Feliz Navidad’ te zingen!’

Liesbeth van Tongeren, GroenLinks:

‘Rudolf The Rednosed Rendeer’

Astrid Oosenbrug, PvdA:

‘Het verschilt bij mij per jaar, maar Joni

Mitchell, die ‘River’ zingt hoort altijd

wel op een lijstje met Kerst.’

Mohammed Mohandis, PvdA:

‘One Last Christmas, Matthew West,

blijft top :-)’

Pieter Heerma, CDA:

‘Midden in de winternacht’. Puur

jeugdsentiment. Was wel even kiezen

uit een lijstje’.

Elbert Dijkgraaf, SGP:

‘Ik kies de Messiah van Georg

Friedrich Händel omdat daarin

precies is opgenomen waar het bij

Kerst om gaat: het Wie, wat, waar,

waarom , waartoe van het Evangelie

en daarop het majestueuze Amen

uit Openbaringen 5 : 12, 13!

‘Hem, Die op den troon zit, en

het Lam, zij de dankzegging,

en de eer, en de heerlijkheid, en

de kracht in alle eeuwigheid.’

Ik zie Kerst als het feest van het

licht. Allemaal ervaren we wel eens

donkere perioden. Wat is het dan

geweldig te mogen weten dat Jezus

Christus ons licht wil zijn. Wat een

troost dat Hij voor ons wil zorgen.

In voor- en tegenspoed mogen we

dan op hem vertrouwen. Hij laat

ons nooit in de steek.

Dan zit Hij terecht op Zijn troon.

Hoog verheven boven ons.

Maar, zeker met Kerst,

ook zo heerlijk dichtbij.’

Het favoriete kerstlied van...Via Twitter vroegen wij kamerleden naar hun favoriete kerstlied.

Hieronder een selectie.

1 3

Je moet er even voor uit je dage-

lijkse dingen, maar het zet je op

je puntje van je stoel. Kijk! Het is

niet wat het lijkt.

God ziet wat in ons. Je zou er bijna

van gaan blozen…

Dit pasgeboren kind is het ant-

woord op je diepste verlangen.

Dat belooft wat.

Maar vreemd: Dit is wat God ons

wil zeggen – dit kind is het woord.

Zonder te spreken is het al veel-

zeggend. Eigenlijk zie je het tegen-

deel van wat je wordt beloofd. Hij

is het licht, maar het is pikkedon-

ker. Hij is goed-bij-uitstek, maar

wordt als vuil behandeld.

Dit kind zou God zelf moeten zijn,

maar ligt er nu als een hulpeloos

huilend baby’tje bij. Hij heeft nog

geen benul, geen idee, maar is

eigenlijk de Wijsheid in eigen per-

soon. Kan dat eigenlijk wel, zo’n

hummeltje… kan hij God zijn?

Ja. Want dat is toch wel ongeloof-

lijk mooi, dat God zich zo klein

maakt, dat je Hem kunt aanraken,

dat je, in plaats van bang te zijn,

gevoelens van meeleven krijgt.

‘The medium is the message’, de

vorm is de boodschap. Nou, dan is

dat hier duidelijk! God-met-ons,

dichterbij kan niet.

‘Comt, verwondert u’ is een

eeuwenoude tekst. Godefridus

Carmelitus schreef het ergens in

de 17e eeuw. Hij was, zijn naam

zegt het al, een karmeliet, een

bedelmonnik. Hij liep op blote

voeten en leefde van wat hij kreeg.

Zonder te spreken is dit kind al veelzeggend

1 51 4 Komt, verwondert u hier, mensen, ziet, hoe dat u God bemint,

ziet vervuld der zielen wensen,ziet dit nieuwgeboren kind !

Ziet, die ‘t woord is, zonder spreken,ziet, die vorst is, zonder pracht,

ziet, die ‘t al is, in gebreken,ziet, die ‘t licht is, in de nacht,

ziet, die ‘t goed is, dat zo zoet is,wordt verstoten, wordt veracht.

Ziet, hoe dat men met Hem handelt,hoe men Hem in doeken bindt,die met zijne godheid wandelt

op de vleugels van de wind.Ziet, hoe ligt Hij hier in lijden

zonder teken van verstand,die de hemel moet verblijden,

die de kroon der wijsheid spant.Ziet, hoe tere is de Here,

die ‘t al draagt in zijne hand.

Zongen de engelen voor de herders?10 fouten in het kerstverhaal

1. Was het winter? Nee, de herders

waren buiten, dus het was waar-

schijnlijk lente.

2. Reed Maria op een ezel? Zou kun-

nen, maar het staat nergens.

3. Weigerden alle herbergiers hen?

Jozef moest naar Betlehem om-

dat hij daar vandaan kwam, dus er

woonde vast nog familie van hem,

waar ze konden logeren. Maar ‘er

was geen plaats in de kataluma’, de

huiskamer die gewoonlijk op de

eerste verdieping zat. Dus verhuis-

den ze voor de bevalling tijdelijk

naar een verdieping lager.

4. Werd jezus geboren in een stal?

Nee, waarschijnlijk dus op de be-

gane grond van dat huis van Jozefs

familieleden. In die tijd konden daar

de dieren in en uit lopen en stonden

er ook voerbakken. In een schoon

exemplaar werd Jezus gewiegd.

5. Waren er dieren bij? Nou, het was

lente, dus de dieren waren vast bui-

ten, en anders zullen Jozef en Maria

ze wel hebben weggejaagd.

6. Beviel Maria diezelfde nacht nog?

Zoveel tijdsdruk was er nu ook weer

niet, dus ze logeerden er vast al een

tijdje.

7. Zongen de engelen voor de her-

ders? Het originele woordgebruik

suggereert eerder ‘scanderen’ als een

peloton soldaten; engelen zijn stoer-

der dan op de vrome plaatjes.

8. Waren er drie koningen? De Bijbel

gebruikt een woord dat in onze tijd

‘astroloog’ betekent. Er staat ner-

gens hoeveel er kwamen, laat staan

dat ze Caspar, Melchior en Balthasar

zouden heten. Dat het er drie waren,

is onterecht afgeleid van dat ze drie

cadeaus gaven: goud, wierook en

mirre.

9. kwamen ze op kamelen? Kamelen

waren in die tijd al wel een populair

vervoermiddel, maar de evangelisten

noemen ze niet. Wel profeteerde

Jesaja eeuwen eerder: ‘Koningen

laten zich leiden door jouw licht en

stromen naar je toe… Op kamelen

komen ze, beladen met wierook en

goud…’

10. kwam er veel kraambezoek die

eerste nacht? De herders kunnen

ook prima overdag zijn gekomen

en die astrologen zijn pas maanden

later gearriveerd. Veertig dagen na

de geboorte reisden Jozef en Maria

namelijk nog met hun kindje naar

Jeruzalem op en neer om hem in de

tempel op te dragen), en dat zouden

ze vast niet hebben gedaan als die

astrologen al hadden gehoord van

Herodes’ moorddadige plannen en

dat hadden doorgeseind.

Kortom, het populaire plaatje klopt

niet. Gelukkig is het echte verhaal veel

interessanter. Lees maar eens Lucas 2.

We kennen allemaal het kerstverhaal, toch?

Simpel, het is hartje winter, Jozef helpt de hoogzwangere Maria op een ezel en ze gaan naar Betlehem. Ze zoeken

naarstig een plek, toch weigeren daar alle herbergiers hen, maar ze vinden gelukkig ergens een stal, waar Maria die

nacht nog bevalt: Jezus is geboren! Daar ligt hij, tussen de dieren, en engelen komen langs, een groep herders (nog

meer dieren) en dan ook nog drie koningen op kamelen (en het is echt hutjemutje vol).

Als je de Bijbel leest, ontdek je zeker 10 fouten in dit plaatje:

Dec13

E c h o Uitgave van IZB – voor zending in Nederland en de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland ISSN 0012-9119

Deze Echo is u aangeboden door:

Redactie en administratie:Joh. v. Oldenbarneveltlaan 103818 HB AmersfoortTel. 033-4611949E-mail: echo@izb.nlECHO 06-2013

Abonnementen:Abonnementsprijs € 10,00 per jaar bij vooruitbetaling.

Reacties:Voor reacties op de inhoud kunt u zich wenden tot de bezorger of de redactie.

Redactie:Ds. L.C. Buijs, K. van Noppen, J.J. Timmer (eindredacteur).

Bijdragen van Ds. P.L. de Jong, Reinier Sonneveld, Elly Zuiderveld-Nieman, Ds. L.C. Buijs.

Vormgeving:Hans van Eck (Impressio Communicatie)

Foto’s:Pag. 3: Jannie Roelofsen-van BruggenPag. 6: Johan Timmer, ZeistPag. 11: Sjaak Boot, Rotterdamshutterstock.comvanbeekimages.com